Untitled - Stad Roeselare

Jules Jules Lagae, Lagae, een een een beeldhouwer beeldhouwer uit uit Roeselare
Roeselare
Jules Lagae werd op 15 maart 1862 te Roeselare geboren als tweede zoon
in het gezin van Raymond Lagae en Pelagie Vandendorpe. Het gezin had zes
kinderen die de volwassen leeftijd bereikten en woonde in de Zwanestraat,
een zijstraatje van de Ooststraat. Het was een familie van bescheiden komaf
die overleefde met handenarbeid en wat handel. Lagae volgde desondanks les
aan het Institut St-Michel op het Klein Seminarie. Hij kwam er onder meer in
contact met Hugo Verriest. Hier lag ook de grondslag van zijn Vlaams be-
wustzijn. Zijn artistiek talent werd opgemerkt en vanaf zijn negende volgde hij
les aan de Academie voor Teken- en Bouwkunde. Op zijn veertiende kwam hij
in contact met beeldhouwer Clement Carbon. Lagae zou zich steeds meer als
beeldhouwer ontwikkelen.
In 1879 ontving hij een eerste prijs voor zijn bas-reliëf ‘Horatius ontmoet zijn
zuster Camille’. Zijn beeld ‘De jonge ruiter’ leverde hem een prestigieuze prijs
op in het Salon te Brussel. Hierdoor ontving hij toelagen om zich in Brussel
verder te bekwamen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Hij
kreeg er les van verschillende meesters uit die tijd, maar het was vooral Juli-
aan Dillens die zijn grote leermeester zou worden. Van Dillens zou Lagae zijn
zacht realisme overnemen. Hun stijl was niet overladen expressief, gedurfd of
baanbrekend, maar vooral eerlijk, realistisch en rustig. Lagae belandde zo in
de conservatieve kunstkringen en werd niet gespaard door de progressieve
impressionistische kunstenaars die toen hun opgang maakten. Lagae zou in
zijn stijl relatief weinig naakten beeldhouwen, hoewel dergelijke beelden toen
heel populair waren.
Lagae huwde in 1888 te Schaarbeek met de Franstalige Léonie Noulet. In
dat jaar nam hij ook voor de derde maal deel aan de Grote Prijs van Rome,
een eeuwenoude wedstrijd voor jonge kunstenaars waarbij de winnaar een
studiebeurs kreeg om zich vier jaar in het buitenland te gaan bekwamen. Zijn
werk uit de finale, ‘De zaaier van het goede graan’ leverde hem de eindover-
winning op. Hij werd in Roeselare feestelijk ontvangen en enkele dagen later
kreeg hij nog een huldeblijk in de stad toen het praalgraf van Albrecht Roden-
bach onthuld werd. Dat graf is van zijn hand.
Kaft : Jules Lagae boetseert de buste van Ferdinand Callebert, 1907. (SAR, 01045)

De familie Lagae verbleef van 1889 tot 1892 in het buitenland, vooral in Ita-
lië. Ondertussen werden er twee kinderen geboren, Raymond in 1889 net
voor de afreis, Elisa in 1891 te Firenze. Hun derde kind, Jan, werd in 1897
geboren. Tijdens zijn reis komt hij nog meer onder invloed van de classicisti-
sche realistische stijl. Hij maakt er enkele bekende werken zoals ‘Boetelingen’
dat in Gent staat en ‘De verlatene’. Dat beeld, of een kopie ervan, staat op
het familiegraf van zijn zuster in Roeselare. Lagae maakte diverse soorten
beeldhouwwerken, maar bekwaamde zich door zijn realisme onder meer in
bustes en medaillons. Dit was ook nodig om financieel als kunstenaar te kun-
nen overleven. Gaandeweg kon Lagae steeds meer opdrachten binnen halen
en een welstellende levensstijl aanhouden. Hij had naast zijn atelier in Schaar-
beek eigendommen in Roeselare en zelfs twee villa’s in De Panne.
Een van de bekendste werken uit zijn vroege loopbaan is ongetwijfeld de buste
van Guido Gezelle in opdracht van Verriest. Het is het enige kunstwerk dat Ge-
zelle bij leven liet maken en dus het enige model voor alle bustes van Gezelle.
Later zou Lagae het dodenmasker van Gezelle mogen afgieten. In 1896 brak
hij helemaal door. Hij kreeg de opdracht voor drie monumentale beeldhouw-
werken, een voor de Kruidentuin in Brussel, een standbeeld in Mechelen en
vooral het Ledeganckmonument in Eeklo. In 1900 nam hij deel aan de wed-
strijd voor het Guldensporenmonument in Kortrijk. Tot zijn teleurstelling werd
hij pas tweede. Zijn beeld ‘Flandria’ werd pas in 1987 op het Muntplein in
Brugge buiten geplaatst en heet nu ‘Maria van Bourgondië’.
Er volgden andere prestigieuze opdrachten zoals herdenkingsmonumenten in
Péruwelz, Charleroi, Wijgmaal en Jette. Commerçant als hij was, verbleef hij
zelfs even in de VS om zijn kunstwerken aan de man te brengen. In het begin
van de 20 ste eeuw was hij een van de kunstenaars die aan de Triomfboog in
het Jubelpark te Brussel mocht werken. Samen met Vinçotte maakte hij het
kroonstuk, het paardenspan met vrouwelijke menner. Het leverde hem nog
opdrachten op in dé stad van Leopold II, Oostende.
De tijd was rijp voor een wereldwijde doorbraak. Samen met architect Eugène
D’Huicque nam hij deel aan een internationale wedstrijd voor een monumen-
taal gedenkteken in het Argentijnse Buenos Aires n.a.v. de honderdste ver-
jaardag van de onafhankelijkheid van dat land. Hoewel hij de wedstrijd niet

won, werd zijn ontwerp toch uitgevoerd als het ‘Monumento de los dos Con-
gresos’. Het heeft Lagae bloed, zweet en tranen gekost en hem bijna naar de
financiële afgrond geleid. Het monument werd niettemin in 1914 ingehuldigd
en is nog steeds een van de blikvangers in deze stad.
Lagae bleef in deze periode niet stilzitten en was niet voortdurend in Argenti-
nië aanwezig. Hij kreeg onder meer de opdracht het standbeeld van Albrecht
Rodenbach in Roeselare te ontwerpen. Dat werd in 1909 ingehuldigd en is
een van de weinige monumentale beelden van Lagae waar beweging in zit.
Bekende bustes uit die tijd zijn die van prins Albert, Ferdinand Callebert en
Hugo Verriest. De buste van Verriest werd pas in 1919 in marmer afge-
werkt, net op tijd vooraleer de Vlaamse voorman in 1920 overleed.
De Eerste Wereldoorlog tekende Lagae. Bij zijn terugkeer uit Argentinië bleek
zijn jongste zoon zich tegen de wil van zijn ouders als vrijwilliger bij het Bel-
gisch leger gemeld te hebben. Zijn oudste zoon was als soldaat naar Neder-
land gevlucht en kreeg hij niet meer te zien. Raymond Lagae sneuvelde kort
voor de wapenstilstand in 1918. Lagaes schoondochter die naar Frankrijk ge-
vlucht was, pleegde er zelfmoord en liet een zoon achter.
Lagae zou na de oorlog heel wat oorlogsgedenktekens ontwerpen waarbij het
verlies van zijn zoon niet onbelangrijk was. Een van de bekendste is het monu-
ment dat de Belgische overheid in Le Havre liet plaatsen uit dank voor de op-
vang in die stad tijdens de oorlog. Hij maakte ook een monument voor de oud-
leerlingen van het landbouwinstituut in Gembloux en voor de 4000 gesneuvel-
de kanonniers. Beide zijn een herinnering aan zijn zoon.
Er kwamen nog andere monumentale werken zoals bas-reliëfs voor het Bel-
gisch paviljoen op de wereldtentoonstelling in Rio de Janeiro in 1922-’23.
Voor Roeselare verzorgde hij het Heropbouwmonument aan de voet van het
nieuwe belfort. Zijn zoon Jan stond model voor het gezicht van de engel Sint-
Michiel. Het laatste grote werk van Lagae was het standbeeld van Guido Ge-
zelle in Brugge. N.a.v. de honderdste geboortedag van Gezelle wou de stad
Brugge een beeld van de dichter ten voeten uit. Hoewel er heel wat pleitbe-
zorgers waren voor een expressionistisch-kubistisch model, was het toch

Lagae die de wedstrijd voor het beeld won met zijn romantisch-realistisch mo-
del. Het beeld werd op 1 mei 1930 onthuld.
Jules Lagae overleed een jaar later op 1 juni 1931 in het Brugse Sint-
Janshospitaal. Hij werd begraven in het familiegraf te Evere. Al in 1932 ver-
scheen een eerste biografie van hem in het Frans en een jaar later organi-
seerde zijn weduwe een eerste retrospectieve met zijn werken. In 1962 werd
n.a.v. zijn honderdste geboortedag een retrospectieve in Roeselare georgani-
seerd, de eerste en laatste keer dat er zoveel Lagaes in Roeselare te bewon-
deren waren. Hij kreeg dat jaar ook een herdenkingsmonument op het Stati-
onsplein vlakbij de straat die sedert 1932 zijn naam draagt.
tekst opgemaakt door Siegfried Aneca (stadsarchief Roeselare)
op basis van : GODDEERIS, John. “Jules Lagae, een biografie”. Jaarboek West-Vlaamse
Gidsenkring, Ieper, 1998.
Herdenkingsmonument voor Jules Lagae op het Stationsplein bij de inhuldiging in 1962
(SAR, 01429)

1
12 12
2
3
5
9
8
10
4
11
6
7

13
1
oude stedelijke begraafplaats
2 Heropbouwmonument
3 stadhuis
4 stadsarchief
5 Dreef Klein Seminarie
6 WIEMU
7 SASK
8 Zwanestraat
9 Infocentrum
10 10 Infopunt stadskernvernieuwing
11 De Coninckplein
12 Kruispunt Brugsesteenweg -
Hugo Verrieststraat
13 Jules Lagaelaan
JULES JULES LAGAE LAGAE LAGAE IN IN ROESELARE
ROESELARE
Locaties waar er werk van Jules
Lagae te zien is of die een rol in
zijn leven gespeeld hebben.

1
oude oude oude stedelijke stedelijke stedelijke begraafplaats
begraafplaats
begraafplaats
Drie graven hebben een beeldhouwwerk van Jules Lagae
• sectie A, weg 9—praalgraf Albrecht Rodenbach (1888)
• sectie B, weg 13—graf ouders Lagae met medaillon van zijn ouders
(jaren 1920)
• sectie B, weg 2—graf Verhoestraete—Lagae
(zus J. Lagae) met beeld ‘De Verla-
tene’ (1892) (zie foto, SAR 12285)
2 Heropbouwmonument
Heropbouwmonument
Na WO I werd het stadhuis uitgebreid met een
belfort. Aan de voet van het belfort op de Grote
Markt kwam een haut-reliëf van Jules Lagae
met de afbeelding van Sint-Michiel, patroonheili-
ge van de stad, die de draak verslagen heeft.
Roeselare vierde in 1925 zijn heropbouw nadat
het tijdens WO I zwaar vernield werd.
3 Stadhuis Stadhuis
Stadhuis
In het stadhuis zijn twee werken van Lagae terug te vinden, alsook twee
portretten van hem.
• inkomhal Grote Markt, tegenover trouwzaal :
beeld ‘Vader en Moeder’ (1897). Portret van Lagaes ouders in een-
voud, trouw en werkkracht, geschonken door familie aan stad.
• Overloop gemeenteraadszaal (1ste verdieping) :
- beeld Guido Gezelle (1929). Gipsmodel voor monument in Brugge
- familieportret door Pol Dom (1912). Schilderij van het gezin Jules
Lage—Noulet met kinderen Raymond, Elisa en Jan. Op de achter-
grond het borstbeeld ‘Vader en Moeder’
• Conferentiezaal (1ste verdieping)
muurschildering ‘De baljuw van Roeselare verwelkomt de kooplieden
bij de opening van de jaarmarkt’ door Gaston Vallaeys (1932)
De man die de hand van de baljuw schudt, is Jules Lagae.

• Traphal voorbij conferentiezaal (naar beneden)
In de ongebruikte traphal zijn nog twee reliëfs te vinden van Lagaes
tijdgenoten, Karel Dupon en Henri Boncquet. Ze bieden een mooi
beeld van het academische laat-19de-eeuwse beeldhouwwerk.
4 Stadsarchief
Stadsarchief
Van oktober tot januari 2013 loopt in de gang van het stadsarchief een
fototentoonstelling over het leven en werk van Jules Lagae. Zijn werk dat
buiten de stad staat, kan hier gezien worden.
plaats: stadsarchief, Botermarkt 3
openingstijden: maandag, van 9 u. - 12 u. en van 13 u. tot 18 u.
toegang gratis
5 Dreef Dreef Dreef Klein Klein Seminarie
Seminarie
woensdag, van 9 u. tot 12 u. en van 13 u. tot 17 u.
Langs de toegangsdreef tot het Klein Seminarie, maar duidelijk zichtbaar
vanuit de Zuidstraat, staat een borstbeeld van Guido Gezelle die vroeger
in deze school actief was. Het is gebaseerd op het borstbeeld dat Lagae
indertijd naar levend model maakte.
6 WIEMU
WIEMU
Waar zich nu het WIEMU of Wielermuseum bevindt, bevond zich vroeger
een gemeenteschool en de Academie voor Bouw– en Tekenkunde waar
Lagae zijn eerste lessen in de kunstwereld kreeg. In het museum zelf zijn
overigens nog werken van Lagae te vinden. In de gang op het eerste
verdiep bevindt zich Lagaes oudste bas-reliëf dat een prijs ontving :
‘Horatius ontmoet zijn zuster Camille’’ (1879). Hij was toen 17! In het
WIEMU bevinden zich ook nog de modellen voor ‘De drie zustersteden’.
Dit zijn reliëfs met allegorische vrouwenfiguren die de steden Brugge,
Gent en Antwerpen voorstellen. Hun originelen maken deel uit van het
Ledeganckmonument in Eeklo uit 1897.
plaats: WIEMU, Polenplein 15
openingstijden: dinsdag - zaterdag, van 10 u. tot 17 u.
toegang: € 5 (zonder korting) - € 1 voor inwoners van Roeselare

7 SASK
SASK
In de huidige vestiging van het SASK, de opvolger van de Academie waar
Lagae les volgde, staan in de centrale gangen enkele beelden. Het eerste
beeld bij het binnenkomen is een replica van een werk van Lagae : ‘De do-
de Abel’. Met dit beeld werd Lagae in 1884 tweede in de prestigieuze
Godecharleprijs voor jonge artiesten.
De SASK bestaat dit jaar 175 jaar. In december en januari zal de SASK
dit vieren met tentoonstellingen en dergelijke waarbij ook een van hun be-
kendste leerlingen aan bod komt: Jules Lagae. Voor meer info over het
programma van de SASK, raadpleeg hun website of neem contact op.
plaats: SASK, Leenstraat 14
openingstijden secretariaat: di-woe-do: 9 u. - 12 u. en 13.30 u. - 21 u.
vrijdag: 13.30 u. - 21 u. - zaterdag: 8.30 u.- 12 u. en 13 u. - 17 u.
contact: info@saskroeselare.be - T 051 20 30 29
8 Zwanestraat
Verscholen in het begin van de Ooststraat ligt de Zwanestraat. Ondanks
de poëtische naam niets meer dan een doodlopende smalle weg die toe-
gang geeft aan de aanpalende gebouwen. In 1862 stond in dit straatje
de wieg van Jules Lagae, veel bescheidener kon haast niet.
Infocentrum - dienst dienst toerisme
toerisme
9 Infocentrum
Infocentrum
In de ontvangstruimte van het Infocentrum bevinden zich drie borstbeel-
den van bekende Roeselarenaars. Twee ervan zijn van de hand van Jules
Lagae : Guido Gezelle en Hugo Verriest, voorvechters van de Vlaamse
zaak in de 19de eeuw. Hun borstbeelden zijn eveneens in het straatbeeld
te vinden.
plaats: Infocentrum, Ooststraat 35
openingstijden: maandag tot vrijdag: 9 u. - 12.30 u. en 13.30 u.- 17 u.

10 Infopunt Infopunt Infopunt Stadsvernieuwing
Stadsvernieuwing
10
11
Het Infopunt toont tal van maquettes en plannen over op stapel staande
bouwwerkzaamheden die de stad een ander aanzicht geven. Ook de wer-
ken in de stationsomgeving waar tot voor kort het herdenkingsmonument
voor Lagae stond, zijn hier te vinden.
Het Infopunt bevat een oude bankkluis. In deze kluis kan u van oktober tot
januari terecht om enkele kleinere beeldhouwwerken van Lagae te bewon-
deren. Zo is er het dodenmasker van Hugo Verriest, een medaillon van
zijn schoondochter, de buste van zijn leermeester Dillen, ...
plaats: Infopunt Stadsvernieuwing, Hendrik Consciencestraat 12
openingstijden: dinsdag: van 10 u. tot 12 u.
woensdag en zaterdag: van 14 u. tot 17u.
contact: infopunt@roeselare.be - T 051 26 96 02
toegang gratis
11 De De Coninckplein
Coninckplein
12
Sedert 1909 prijkt het standbeeld van dichter Albrecht Rodenbach met
blauwvoet op het De Coninckplein. Net zoals zijn praalgraf is het werk van
de hand van Jules Lagae. Het is een van de zeldzame beelden van Lagae
waar beweging en dynamiek zit. Aanvankelijk zou er een beeld uit het to-
neelstuk ‘Gudrun’ komen, maar uiteindelijk werd toch voor een beeltenis
van de schrijver zelf gekozen.
12 Kruispunt Kruispunt Brugsesteenweg
Brugsesteenweg—Hugo Brugsesteenweg Hugo Verrieststraat
Verrieststraat
13
Op het kruispunt van beide straten bij de gebouwen van de Post staat
een monument ter herinnering aan priester-onderwijzer Hugo Verriest.
De bronzen buste werd gegoten naar de buste in gips die in het Infocen-
trum staat. Deze is van de hand van Jules Lagae. Het monument bij de
post dateert van 1998.
13 Jules Jules Lagaelaan
Lagaelaan
De straat langs de spoorweg werd na WO I heringericht. Er was voor de
ophoging van de sporen zelfs een park. De straat kreeg in 1932, een
jaar na het overlijden van Lagae, de nieuwe naam Jules Lagaelaan mee.
Aan de overkant van de spoorweg werd op het Stationsplein in 1962 een
herdenkingsmonument opgericht dat echter in 2012 gesloopt werd.

Standbeeld van Albrecht Rodenbach op De Coninckplein (SAR, 24060, uitg. Denolf)
D2012/0256/06
uitgave van de dienst statisch archief
V.U. Luc Martens, Botermarkt 2, 8800 Roeselare