ONederlands Tijdschrift voor - Nederlands Tijdschrift voor Orthopaedie

V o l
16
okt
’09
■ Een zeldzaam schouderletsel na val van de fiets
Figuur 8: de 3 componenten van het SSSC complex
bestaande uit: clavicula-AC gewricht-acromion deel
(figuur 8-A); clavicula- CC,CA en AC ligamenten en
coracoid deel (figuur 8-B); het acromion-coracoidglenoid-scapulablad
deel (figuur 8-C)
ring opgebouwd uit het glenoid, processus coracoideus,
acromion, ac-gewricht, laterale clavicula,
coracoclaviculaire – en acromio-claviculaire ligamenten
en vormt de connectie tussen extremiteit
(arm) en axiale skelet. Het complex wordt
onderverdeeld in drie delen (‘struts’): (1) het AC
gewricht en acromion, (2) de drie verbindingen
van het corpus scapulae met glenoid, processus
coracoideus en acromion.(3) de ligamentaire verbindingen
tussen processus coracoideus en laterale
clavicula. (Figuur 8 A-C.).
Onderbreking van het SSSC op 1 locatie wordt
beschouwd als een stabiel letsel, waarbij de
integriteit van het SSSC gehandhaafd blijft.
Conservatieve behandeling van dergelijke letsels
leiden in het algemeen tot een goed functioneel
resultaat. Dit geldt niet per definitie voor een
dubbele onderbreking van het complex zoals bij
de beschreven casus. Het gevolg van deze dubbele
onderbreking kan een dislocatie van 1, of beide,
fracturen zijn, met zowel kans op delayed union,
malunion, of nonunion, als functionele beperkingen
op de langere termijn.
Behandeling
Vele behandel methoden voor processus coracoideus
fracturen zijn beschreven. Er bestaat echter
geen concensus in de literatuur over de behandeling
van voorkeur. In de regel wordt voor niet -, of
minimaal gedisloceerde fracturen een conservatieve
behandeling geadviseerd. 1,3,20,21 Deze mening is
131 ■ Nederlands Tijdschrift voor Orthopaedie, Vol 16, Nr 3, oktober 2009
Ogawa ook toegedaan bij geïsoleerde type 1 en 2
fracturen hoewel een anatomische stand niet eens
noodzakelijk is voor het verkrijgen van voorspoedige
fractuurgenezing en goede functie van de
schouder. Bij conservatieve behandeling wordt een
sling geadviseerd en, op geleide van pijnklachten,
te starten met actief oefenen. Er zijn echter ook
nadelige uitkomsten beschreven van conservatieve
behandeling zoals (pijnlijke) nonunion en slechte
functionele uitkomst. 5,10 Fracturen van de basis
(type 1) komen meestal niet geïsoleerd voor maar
vaak in combinatie met AC-luxaties, claviculafracturen
of glenoidfracturen. 19 Bij een dubbele
of multipele onderbreking van de schoudergordel
wordt aangeraden deze operatief te behandelen.
De redenen die hiervoor genoemd worden zijn de
forse dislocatie die kan optreden bij een dubbele
onderbreking, met een grotere kans op delayed
union, non union of pseudartrose. Andere indicaties
voor operatieve behandeling zijn een fractuur
door de basis van het processus coracoideus met
uitbreiding van de fractuur in de margo cranialis
van de scapula (type 5 fractuur volgens Eyres),
een processus coracoideus-fractuur bij atleten of
bij mensen die zwaar belastende schouderactiviteiten
verrichten, een symptomatische non union,
een glenoid fractuur die verloopt door de basis van
het processus coracoideus (type 3 fractuur volgens
Ideberg,) en tenslotte een processus coracoideusfractuur
met compressie van de plexus brachialis
of de nervus suprascapularis. 3,4,10,22,23,24
De operatieve technieken die beschreven zijn voor
open repositie en interne fixatie van processus coracoideus
fracturen zijn: schroef fixatie met interfragmentaire
compressie voor grote fragmenten,
een osteosutuur-techniek voor kleine fragmenten
en eventueel aanvullend plaatosteosynthese (drittelhrohr,
of reconstructie plaat) bij uitbreiding
van de fractuur in het cavum glenoidale of margo
cranialis van de scapula. 3,4,19,25 Of operatieve behandeling
veilig is en goede functionele resultaten
oplevert is, afgezien van de serie van Ogawa, nog
niet vastgesteld bij een grote serie patiënten.
Conclusie
Hoewel het merendeel van geïsoleerde processus
coracoideus-fracturen conservatief behandeld kan
worden met goed functioneel resultaat, geldt dit
niet per definitie voor processus coracoideus-fracturen
in combinatie met een ipsilateraal schouderletsel
waarbij tenminste 2 onderbrekingen ontstaan
van het superior shoulder suspensory complex.
Open reductie en interne fixatie van een ipsilaterale
processus coracoideus - en laterale claviculafractuur
kan tot succesvolle consolidatie van de
fracturen en een goed functioneel resultaat leiden.