Instructie voor de veldwachters - Mijn Stad Mijn Dorp

Bijlage 1
INSTRUCTIE VOOR DE VELDWACHTERS IN DE PROVINCIE OVERIJSSEL
(gedrukt bij de erven J.J. Tijl 1852)
Art. 1
De Veldwachters wonen in de gemeente waarvoor zij zijn benoemd, en, zoo het door ’s
Konings Commissaris, in overleg met den Burgemeester, noodig wordt geoordeeld, in
zoodanig bepaald gedeelte der gemeente, als hun wordt aangewezen.
In zeer zeldzame gevallen, wanneer het belang der gemeente, voor welke zij aangesteld zijn,
het vordert, zal van de bepaling van dit artikel, met vergunning van den Commissaris des
Konings, op voordragt van den Burgemeester, kunnen worden afgeweken.
Art.2
De Veldwachters mogen zich niet uit hunne gemeente vderwijderen, dan op lasgt of na
bekomen verlof van den Burgemeester, tenzij dringende omstandigheden verhinderen het
verlof aan te vragen, in welk geval zij na hunne terugkomst zich terstond vervoegen bij den
Burgemeester, die het al of niet dringende van hunne verwijdering beoordeelt.
Art. 3
Ook op last van den Commissaris des Konings, begeven zij zich naar zoodanige andere plaats,
als hun wordt aangewezen.
Art. 4
Bij ziekte of ontstentenis van eenen Veldwachter, wordt de waarneming van zijne functien, op
voordragt van den Burgemeester, door den Commissaris des Konings opgedragen aan een
geschikt persoon, die alvorens deze functien te aanvaarden, wordt beëdigd.
Art. 5
Behalve de bedieningen van Onbezoldigd Veldwachter voor andere gemeenten en van
buitengewoon opziener der Jagt, mogen de Veldwachters geene andere betrekkingen nevens
de hunne bekleeden, noch zelfs op naam hunner vrouwen of huisgenooten eenig beroep of
bedrijf uitoefenen, ten zij in enkele gevallen, door den Commissaris des Konings, op
voordragt van den Burgemeester, daartoe vergunning wordt verleend.
Art. 6
De Veldwachters tevens aan de algemeene of Rijks policie, onder het daarmede belaste gezag,
binnen de gemeente dienstbaar, staan onder de orders van den Burgemeester of die hem
vervangt, en zoo veel het opsporen van misdrijven in de gemeente betreft, mede onder die van
den Officier van Justitie bij de Arrondissements Regtbank.
Art. 7
Zij zijn gehouden al de bevelen, welke zij van den Burgemeester, den Officier van Justitie,
den Directeur van Pólicie en den Commissaris des Konings ontvangen, stiptelijk uittevoeren,
zonder te treden in beoordeling of de opvolging daarvan tot hunnen werkkring behoort.
Achten zij zich over gegevene bevelen bezwaard, zij kunnen zich daaromtrent tot den
Commissaris des Konings wenden.

Art. 8
Het is hun ten strengste verboden, voortdurend particuliere of huisselijke diensten, ten
behoeve van het hoofd of eenig lid van het gemeente bestuur of wie het ook zij, te verrigten.
Art. 9
Zij zorgen dat hunne kleeding, equipement- en wapening stukken, steeds in goeden en
zindelijken staat zijn.
Art. 10
Zij zullen ten allen tijde, in de uitoefening van hunne dienst, in de voorgeschrevene uniform
kleeding gekleed, en minstens voorzien moeten zijn van eenen hartsvanger, hangende aan een
zwart lederen ceintuur met eenen koperen plaat tot opschrift hebbende Veldwachter van……
Alleen in bijzondere gevallen en in het belang der Policie, kan, met toestemming van den
Burgemeester, van dit voorschift worden afgeweken.
Art. 11
Alvorens in functie te treden, leggen zij in handen van den regter van het kanton, waarin de
gemeente voor welke zij benoemd zijn, is gelegen, den eed af, dat zij den hun opgedragen
post met alle trouw, naarstigheid en ijver, en zonder eenig aanzien van persoon, zullen
waarnemen; dat zij zich overeenkomstig hunne instructie en de bestaande of nog te makene
verordeningen zullen gedragen, en zich nimmer om lief of leed, gunst of ongunst, of door het
aannemen van giften of geschenken, van wie en van wat aard het ook zij, directelijk of
indirectelijk, van de getrouwe waarneming hunner verpligtingen zullen laten aftrekken, en de
orders en bevelen van degenen, die over hun gesteld zijn, stiptelijk zullen opvolgend en
naleven.
Art. 12
De Veldwachters moeten voorzien zijn van een signalement boekje van verdachte of
voortvlugtige personen;
van een exemplaar van elke plaatselijke en provinciale verordening;
van afschrift of afdruk van de artikelen 471, 472, 475, 477, 479 en 481 van het Wetboek van
Strafregt en van de artikelen 11,19, 21, 28, 37, 38, en 39, 1 e lid, 40 en 437 van het Wetboek
van Strafvordering; een en ander door den Burgemeester aan hen te verstrekken.
Art. 13
Behalve hetgeen zij te verrigten hebben voor de algemeene of Rijks Policie binnen de
gemeente, en onverminderd dat gene, waarop zij naar aanleiding van omstandigheden of
ontvangene orders bijzonder te letten hebben, rusten op hen voornamelijk de volgende
dienstpligten:
zij waken voor de veiligheid van personen, de bescherming der openbare en bijzondere
eigendommen en voor het behoud der goede orde.
Zij trachten door voortdurende waakzaamheid het plegen van misdaden, wanbedrijven en
overtredingen te voorkomen, en zijn verpligt de misdadigers en medepligtigen optesporen en
te achtervolgen en waar de wet het voorschrijft of toelaat, aantehouden.
Zij waken tegen overtredingen van de plaatselijke en provinciale verordeningen en van de
algemeene wetten.
Meer bijzonder zijn de volgende aangelegenheden aan hunne oplettendheid aanbevolen:
a. het roekeloos of onvoorzigtig omgaan met vuur en licht;

. het niet behoorlijk reinigen van straten en stegen; het belemmeren der passage; het
verwaarloosd onderhoud en beschadigen van wegen, voetpaden en slooten en het verstoppen
van waterlossingen; ontstane gebreken aan bruggen, vonders, duikers, palen en wegwijzers,
voor zoover die voorwerpen aan de publieke schouw zijn onderworpen;
c. het begraven van lijken zonder permissiebiljet of buiten de daarvoor vastgestelde termijnen;
d. het losloopen van honden in tijden, dat zij moeten vastliggen of binnen ’s huis worden
gehouden;
e. het beschadigen van plantsoen, boomen, bosschen en landbouwgereedschappen, en het
benadeelen van veldeigendommen;
f. het zonder opzigt loopen van vee op openbare plaatsen en wegen;
g. het opgesloten en behoorlijk afgezonderd houden van besmet vee;
h. het opdelven van beenderen of andere dierlijke overblijfselen, mitsgaders het verkoopen en
verbruiken van de alzoo opgedolvene voorwerpen;
i. de bedelarij en landlooperij en het zich ophouden of nederzetten van vreemdelingen in de
gemeente, in strijd met de bepalingen der wet van den 13 Augustus 1849 (Staatsblad No. 39);
k. het verzuim in het doen van aangifte bij het aankomen in- en het vertrekken uit de
gemeente, en het veranderen van woning binnen dezelve;
l. het gebruik maken van niet geijkte maten en gewigten;
m. het verwekken van stoornis op Zon- en Feestdagen, vooral in de nabijheid der
kerkgebouwen, gedurende de godsdienstoefeningen, en verder alle stoornis of hindernis,
bedoeld bij de wet van den 1 Maart 1815 (Staatsblad No. 21);
n. het plegen van nacht- en straatrumoer, en het verstoren van openbare rust en orde;
o. het tappen en gelagen houden na het verbodene uur;
p. het niet naleven der verordeningen op het houden der nachtwachten;
q. het surveilleren tegen het ontduiken van de plaatselijke belastingen, dáár waar dat hun door
het gemeentebestuur wordt opgedragen.
Art. 14
De veldwachters zijn bovendien belast met het opsporen en aanhouden van gedeserteerde
militairen, van onwillige militie pligtigen en van alle andere verdachte en voortvlugtige
personen. De van deze personen aan hen medegedeelde signalementen, schrijven zij dadelijk
in het bij art. 12 bedoeld boekje. Zij zijn almede belast met het vervoeren van gemeente tot
gemeente, zoo wel van de laatstbedoelde personen, als van bedelaars naar de Ommerschans,
en van vreemdelingen, die over de grenzen des Rijks moeten worden gebragt, alsmede in
gevallen van dringende noodzakelijkheid van verdachte of veroordeelde gevangenen, ter
vordering van het regterlijk gezag.

Art.15
De personen, door hen aangehouden, worden terstond en in de eerste plaats door hen gebragt
voor den Burgemeester of die hem vervangt.
Art. 16
Van alle door hen ontdekte misdrijven en overtredingen maken zij proces-verbaal op en zulks
op den eed, bij de aanvaarding hunner functien afgelegd. Die processen-verbaal worden
behoorlijk onderteekend door hen en door de personen, die inlichtingen verschaffen. Zij
vermelden daarin den aard, de omstandigheden, den tijd en de plaats van de begane
misdrijven en overtredingen, alsmede de bewijzen en aanduidingen, die zij hebben kunnen
bekomen en inwinnen.
Met de meeste spoed en minstens binnen 24 uren, overhandigen zij de processen-verbaal,
met de stukken van overtuiging, door hen in bewaring genomen, aan den Burgemeester of die
hem vervangt.
Art. 17
Zij doen op last van den Burgemeester dagelijks tournées, zoo veel mogelijk in alle gedeelten
der gemeente, en zijn gehouden, wanneer het nodig wordt geoordeeld, zulks ook bij nacht te
doen.
Elken dag doen zij aan den Burgemeester rapport van hunne bevinding gedurende de
afgeloopen dag, tenzij hunne dienstverrigtingen zulks ondoenlijk maken, ter beoordeling van
den Burgemeester. Tot dat einde vermelden zij in een door den Burgemeester te verstrekken
zakboekje, dag voor dag al de door hen ontdekte en geconstateerde misdrijven en
overtredingen, zoo mede de gebreken die zij bevonden hebben aan wegen, voetpaden,
waterleidingen en waterlossingen, bruggen, vonders, duikers, palen, hekken en gemeentelijke
eigendommen.
Art. 18
Misbruik van sterken drank, herhaald pligtsverzuim en het aannemen bij wijze van
omkooping van geld of eenigerhande gifte van welken aard ook, zal steeds onmiddellijk
ontslag ten gevolge hebben, onverminderd de straffen bij de wet daarop gesteld.
Art. 19
De Commissaris des Konings behoudt zich voor om in vervolg van tijd deze Instructie
zoodanig te wijzigen of uittebreiden, als noodig zal worden bevonden.
Aldus vastgesteld door den Commissaris des Konings in de provincie Overijssel, den 2
Maart 1852.
Aanvulligen, wijzigingen en gewijzigde versies:
- 22 november 1887 (Provinciaal Blad 1887 Nr. 73)
- 27 januari 1912 (Provinciaal Blad 1912 No. 11)
- 6 juni 1917 (Provinciaal Blad 1917 No. 24)
- gedrukte uitgave De Erven J.J. Tijl 1918
- 9 september 1919 (Provinciaal Blad 1919 No.72)
C. BACKER