inleiding ecologie - Regionaal Landschap Groene Corridor (RLGC)
inleiding ecologie - Regionaal Landschap Groene Corridor (RLGC)
inleiding ecologie - Regionaal Landschap Groene Corridor (RLGC)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Regionaal</strong> <strong>Landschap</strong> <strong>Groene</strong> <strong>Corridor</strong> vzw<br />
Geen dREMpels voor<br />
Agrarisch natuurbeheer
Gït d<br />
Geïntegreerde<br />
projecten<br />
Wat is <strong>RLGC</strong>?
Waarom dit initiatief? Wat willen we bereiken?<br />
• Uitgangssituatie in NW-Brabant:<br />
• hoe ziet de landbouw eruit in onze regio,<br />
Doelstellingen cursus<br />
• welke natuurwaarden hebben we in onze regio en hoe is het ermee gesteld,<br />
• hoe verhouden landbouw en natuur zich tot elkaar<br />
• Basiskennis meegeven rond agrarisch natuurbeheer<br />
• Concrete mogelijkheden aangeven (beleidskader, bestaande voorbeelden)<br />
• om natuurgerichte g maatregelen g te integreren g in de eigen g bedrijfsvoering j g<br />
• om als landbouwer aan natuurbeheer op terreinen van derden<br />
• Uitwisseling L & N bevorderen, concrete inzet agromilieumaatregelen in onze regio<br />
doen toenemen
module d l I: I Inleiding I l idi<br />
Inleiding / voorstelling / doelstellingen cursus (10min)<br />
Deel 1: Ecologische basisbegrippen (40min)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
Deel 2: De huidige landbouwpraktijk in NW-Brabant (40min)<br />
Pauze (10min)<br />
Deel 3: Natuur in NW-Brabant (40min)<br />
Deel 4: Een blik op de gereedschapskist… gereedschapskist (40min)
EEcologische l i h<br />
basisbegrippen<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen
Inhoudsopgave:<br />
• 1. Wat is <strong>ecologie</strong>?<br />
• 22. WWat t is i biodiversiteit?<br />
bi di it it?<br />
• 33. Wat is natuurbeheer?<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
inhoud
Οικος = huis<br />
1. Wat is <strong>ecologie</strong>?<br />
→ leer van de betrekkingen tussen<br />
dieren en planten en hun omgeving<br />
of tussen dieren en planten onderling<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie g ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
<strong>ecologie</strong> g als ‘containerbegrip’ g p = ‘milieuvriendelijk’ j<br />
“De Hybrid X belichaamt een visie op de ecologische auto van morgen” (Toyota)<br />
1. Wat is Ecologie
sleutelbegrip =<br />
ecosysteem<br />
12 t gesynthetiseerd<br />
materiaal verdeeld over:<br />
1 t kruiden<br />
hhumus<br />
0,3 t bacteriën<br />
en schimmels<br />
4 t bladeren<br />
5 t hout<br />
2 t wortels<br />
4 t strooisel<br />
Zonneenergie<br />
1 t bodemfauna<br />
koolstofcyclus watercyclus<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie
niet-levende elementen van een ecosysteem<br />
11. KLIMAAT<br />
• neerslag<br />
• wind<br />
• temperatuur<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
2. BODEM<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
3. WATER<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
levende elementen van een ecosysteem<br />
1. (GROENE) PLANTEN<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
ffotosynthese t th<br />
1. Wat is Ecologie ?<br />
koolstofdioxide + water + 2 2.835.000 835 000 J glucose + zuurstofgas<br />
energiearme i energierijke i ijk<br />
licht-<br />
verbindingen<br />
verbindingen<br />
energie
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
stikstofkringloop<br />
stikstofbindende<br />
bacteriën in de bodem<br />
en in dood hout denitrificerende bacteriën<br />
humus<br />
dode planten<br />
rotting<br />
uitwerpselen<br />
en dode dieren<br />
Stikstof in de bodem<br />
ammoniak – ammoniumverbinding –<br />
nitrieten – nitraten<br />
door stikstofbindende bacteriën<br />
uitgescheiden<br />
Stikstof in dieren<br />
(eiwitten)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
opgenomen<br />
opgegeten<br />
Stikstof in<br />
de lucht<br />
Stikstof in<br />
planten<br />
(eiwitten)<br />
11. Wat is Ecologie ?<br />
wortelknolletjes/<br />
bacteriën<br />
op vlinderbloemigen
levende elementen van een ecosysteem<br />
2. DIEREN<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
• voedselketens<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
• voedselweb<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
• voedselkringloop<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
• voedselpiramide<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
• natuurlijk evenwicht<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
1. Wat is Ecologie ?
2. Wat is biodiversiteit?<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
• biodiversiteit op verschillende niveaus<br />
• diversiteit binnen dezelfde soort (genetische diversiteit)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
• SOORTEN- diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
• ECOSYSTEEM-diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
• ECOSYSTEEM-diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
• RUIMTE: ecologische niche → specialiseren om te overleven<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
• RUIMTE: landschappelijke samenhang/verbindingen<br />
a<br />
b<br />
KLE als corridors, refugium en leefgebied!<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is biodiversiteit ?
• TIJD: successie = sleutel tot biodiversiteit<br />
pioniervegetatie<br />
weinig variatie en soorten<br />
fl flexibiliteit ibilit it<br />
vooral kortlevende soorten<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?<br />
climaxvegetatie<br />
veel variatie/soorten<br />
stabiliteit<br />
vooral langlevende soorten
na 5 jaar:<br />
successie bevroren door beheer<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
aanleg natuurtuin:<br />
vestiging pioniersoorten<br />
maaien i<br />
maaien + betreding<br />
2. Wat is biodiversiteit ?<br />
niets doen
• OVERGANGEN: grenzen beïnvloeden biodiversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?<br />
scherpe grens (ophopingsgrens) vage grens (spreidingsgrens)<br />
gradiënt<br />
• overgang slik / schor<br />
• afnemende begrazing<br />
• steile afslaande rivieroever<br />
• cultuurgrenzen<br />
• verlanding
• Strategie: Competitie – stress - ruderaliteit C (competitieve)<br />
(ruderale) R<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
S (Stresstollerante)<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?<br />
omgeving Welke soorten?<br />
productiviteit verstoring Competitive (C)<br />
productiviteit Stress Stress-tolerante tolerante (S)<br />
verstoring Ruderale (R)
Belang van biodiversiteit voor de landbouw<br />
• AGRO- biodiversiteit: GENETISCHE diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
Belang van biodiversiteit voor de landbouw<br />
• AGRO- biodiversiteit: FUNCTIONELE diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
Belang van landbouw voor de biodiversiteit<br />
• AGRO- biodiversiteit: BEGELEIDENDE diversiteit<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Biodiversiteit ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is natuurbeheer?<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?
• uitwendig natuurbeheer<br />
negatieve invloeden van buitenaf weren<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
hoever mogen we gaan om de natuurwaarden niet te bedreigen?<br />
• inwendig natuurbeheer<br />
natuurwaarden in stand houden of herstellen<br />
hoever moeten we gaan om de natuurwaarden in stand te houden?
• uitwendig beheer<br />
storingsvrije<br />
kern<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
oppervlakken gelijk<br />
vorm verschillend<br />
houdbaarheid?<br />
veronderstelde inwerking van een verstoring<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?
• Natuurlijkheidsgraad:<br />
- natuurlijk landschap: flora + vegetatie spontaan<br />
(bv oerbos, slikken-schorrengebied)<br />
slikken schorrengebied)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
- halfnatuurlijk landschap: flora spontaan, successie ‘bevroren’<br />
(bv heide)<br />
- cultuurlandschap: flora + vegetatie beïnvloed beïnvloed, kan<br />
desondanks redelijk hoge biodiversiteit herbergen<br />
(bv akker met kruiden in de randen)
cultuurlandschapp<br />
halfnatuurlijk j landschap p<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
natuurlijk landschap
• Uitgangspunten (1)<br />
– ruimtelijke milieuvariatie (creëren van gradiënten!)<br />
– temporele milieuvariatie (dynamiek, op maat van het<br />
ecosysteem qua sterkte en frequentie)<br />
– continuïteit in beheer (‘de aanhouder wint’)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
1 toepassing natuurbasisbegrippen op<br />
wegbermbeheer<br />
2<br />
1<br />
2<br />
jaarlijks hooien (juni)<br />
jaarlijks hooien (juni &<br />
oktober)<br />
elk onpaar p jjaar<br />
hooien<br />
(oktober)<br />
elk paar jaar hooien<br />
( (oktober) kt b )<br />
struweel: afzetten om de<br />
7-10 jaar
• ruimtelijke variatie – constant beheer<br />
j jaarlijks lijk om 2 2-3 3j jaar<br />
gemaaid gemaaid<br />
periodiek afgezet<br />
soortenrijke wegberm met<br />
zonatie in beheer<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
klepelmaaier met<br />
afzuiginstallatie
Uitgangspunten (2)<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
• oppervlakte-effect l kt ff t en landschappelijke l d h lijk samenhang h ( (~isolatie) i l ti )<br />
Is minder<br />
goed dan
• inwendig beheer: de beheersparadox<br />
vervenen<br />
akkers<br />
akkers<br />
beweiding<br />
beweiding<br />
extensieve<br />
begrazing<br />
afplaggen tred afbranden maaien<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
hakhout<br />
mozaïeklandschap<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
niets doen
tijd<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
3. Wat is Natuurbeheer ?<br />
omploegen<br />
akker bemest grasland<br />
niets<br />
doen<br />
niets doen<br />
maaien<br />
begrazen<br />
niets<br />
doen<br />
maaien en/of begrazen<br />
verschraald grasland<br />
struweel struweel<br />
niets doen<br />
‘wastine’<br />
(vrij) uniform natuurbos<br />
omvormings- i<br />
boomheide<br />
beheer niets doen<br />
gevarieerd natuurbos ‘parklandschap’<br />
parklandschap<br />
afnemende<br />
begrazingsintensiteit<br />
idem<br />
permanente zeer<br />
extens. begrazing
• vormen van ‘natuurbeheer’?<br />
temporele milieuvariatie (dynamiek)<br />
+ -<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Natuurbeheer ?<br />
LANDBOUW<br />
ruimtelijke<br />
NATUURBEHEER milieuvariatie<br />
ili i ti<br />
(mate<br />
kleinschaligheid)<br />
TUINIEREN
• ‘trends’ in het ‘natuurbeheer’?<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
2. Wat is Natuurbeheer ?<br />
– ‘ ‘vermarkting’ kti ’kkoppelen l aan producten d t kl kleinschalige i h li<br />
ingrepen (hakhoutbeheer, knotbeheer,…)<br />
– Meer beroep doen op ‘natuurlijke natuurlijke factoren’ factoren (abiotische<br />
en biotische)<br />
– Samenwerking met landbouwers = land-schaps-<br />
land-schapsbouwers<br />
• Landbouwers inschakelen in het beheer van natuurterreinen<br />
• Agromilieumaatregelen integreren in de eigen bedrijfsvoering
BEDANKT VOOR UW AANDACHT!<br />
VRAGEN?<br />
module I deel 1: Ecologische basisbegrippen<br />
deze presentatie werd door <strong>RLGC</strong> aangepast op basis van door het door RLHV, PROCLAM<br />
en CVN aangeleverde basismateriaal<br />
bbronnen beeldmateriaal: b ld t i l CVN
Change language