Download pdf - Biomaatschappij

d e b e l e i d s c y c l u s v o o r milieurisico’ s e s t h e r t u r n h o u t
maar tot nu blijven acties beperkt tot voorlichtingscampagnes,
aansprekende initiatieven onder het motto ‘Klimaatneutraal’ en
onderzoek bijvoorbeeld naar CO2-opslag en schone energie.
Evaluatie: heeft het gewerkt?
Evalueren is beoordelen. Om te beoordelen of beleid effect heeft
gehad en of de doelen bereikt zijn, bestaan er verschillende
soorten beleidsevaluaties. Je kunt meten hoe de toestand van
de natuur is en dat vergelijken met het beleidsdoel. Zo’n ‘doelbereikingsmeting’
vertelt je alleen niet hoe het doel bereikt is,
dus ook niet of het een gevolg is van het uitgevoerde beleid. Een
effectmeting richt zich wel op de gevolgen van beleid. Het gaat
dan niet alleen om die gevolgen die bijdragen aan doelbereiking
maar ook om (onverwachte) neveneffecten. Ook kun je je richten
op alleen de uitvoering van beleid. Is het budget opgemaakt? Zijn
de maatregelen uitgevoerd? Dat heet prestatiemeting: je weet dan
wel wat er gebeurd is, maar niet welke effecten dat heeft gehad
en of het doel is bereikt.
Toen bleek dat de uitvoering van het bodemsaneringsprogramma
achter bleef lopen, leidde dat tot evaluatie en heroverweging
van het bodembeleid. ‘Nederland schoon’ was onhaalbaar, en
bovendien vond men het ook niet meer nodig, omdat bodemverontreiniging
minder gevaarlijk bleek dan men dacht. Het
ambitieniveau van beleid is toen veranderd naar een gedifferentieerde
aanpak: ‘zo schoon als noodzakelijk is voor de functie
die de bodem vervult’. Een volkstuin moet schoner zijn dan
een industrieterrein, omdat ze verschillende functies vervullen.
Daardoor verschillen de risico’s ook. Het opnieuw inschatten van
die risico’s hoort ook bij beleidsevaluatie.
Vaak draait het bij een evaluatie voor een belangrijk deel om
monitoring. Gegevens van het aantal weidevogels kunnen gebruikt
worden om te meten of eerder beleid om ze te beschermen
voldoende heeft gewerkt, of om het probleem opnieuw aan te
kaarten. Er zijn monitoringsprogramma’s over de effectiviteit van
bodemsanering, over trends in biodiversiteit (zowel achteruitgang
als vooruitgang van soorten) en over de uitstoot van CO 2 en de
veranderingen in ons klimaat. Maar voor goede beleidsevaluaties
zijn uitgebreide monitoringsprogramma’s nodig, en die ontbreken
vaak. Er zitten ook principiële beperkingen aan vast. Met
gegevens uit het verleden kun je weliswaar berekenen hoe groot
de kans (het risico) is dat een bepaald incident zal optreden,
maar voorspellen waar en wanneer precies dat zal gebeuren,
Leven met onzekerheid 1 | 2008
h e r m a n e i j s a c k e r s
is onmogelijk. Experts kunnen bijvoorbeeld laten zien dat het
slecht gaat met de weidevogels, maar ze kunnen niet voorspellen
hoeveel kuikens er uitgebroed zullen worden in een bepaald
weiland of een polder.
Een beleidsevaluatie kan tot stopzetting of verandering van
het beleid leiden. Bij het bodembeleid werden de doelen
niet gehaald, en werd vervolgens het uitgangspunt veranderd.
Bij biodiversiteit worden de evaluaties van het Milieu- en
Natuurplanbureau door maatschappelijke organisaties gebruikt
om meer politieke aandacht voor biodiversiteitsverlies te vragen.
Daarmee ben je dus weer bij agendering, en kan de hele
beleidscyclus opnieuw ingaan.
63