Download pdf - Biomaatschappij

e s t h e r t u r n h o u t
h e r m a n e i j s a c k e r s
verandering bewerkstelligen, is moeilijker gebleken. De lage
ligging van ons land draagt wel bij aan de erkenning want elke
Nederlander is zich bewust van de risico’s op een overstroming.
Wat betreft biodiversiteit zijn er schattingen dat er dagelijks honderd
soorten uitsterven alleen al door het kappen van tropisch
regenwoud. Wat je daarop nogal eens hoort is: ‘Maar hoe erg
is dat? Hoort uitsterven niet gewoon bij de natuur?’ Om dit
probleem toch op de agenda te krijgen, moet duidelijk gemaakt
worden dat planten en dieren belangrijke functies vervullen,
bijvoorbeeld het reinigen van water en de bodem.
Beleids- en besluitvorming
Lekkerkerk zette bodemvervuiling zo hoog op de politieke
agenda, dat er zeer ambitieus beleid kwam. Er werden normen
vastgesteld die aangaven welke stoffen in welke hoeveelheden
toegelaten konden worden, zowel om te voorkomen dat de
bodem verder vervuild werd (preventief beleid), als om aan
te geven tot hoever de bodem schoon gemaakt moest worden
(curatief beleid).
In het geval van biodiversiteit is Nederland internationaal
verplichtingen aangegaan door het ondertekenen van de
Biodiversiteitsconventie. Het Nederlandse natuurbeleid gaat er
van uit dat de bescherming van biodiversiteit gegarandeerd is
door de bescherming van natuurgebieden en het waarborgen van
62
b i o - w e t e n s c h a p p e n e n m a a t s c h a p p i j
1 | 2008 Leven met onzekerheid
hun onderlinge samenhang in de Ecologische Hoofdstructuur, de
term die in 1990 gegeven werd aan een netwerk van gebieden
in Nederland waar de natuur voorrang heeft. Daarnaast worden
plannen ontwikkeld voor specifieke soorten, zoals de otter, de
bever of de grutto, of voor specifieke gebieden, bijvoorbeeld het
Waddengebied.
Bij het klimaatprobleem duurde het lang voordat er beleid
ontwikkeld en vastgesteld werd. Er was in 1994 wel een internationaal
verdrag gesloten (the United Nations Framework
Convention on Climate Change, UNFCCC), maar concrete,
ingrijpende maatregelen werden niet genomen. Mede door Al
Gores film An inconvenient truth (een ongemakkelijke waarheid)
uit 2006, met zeer indringende beelden, zitten we nu wat het
klimaatprobleem betreft middenin de fase van beleidsformulering
en besluitvorming. Er wordt daarbij gekeken naar mogelijkheden
voor mitigatie (voorkomen van klimaatverandering) en adaptatie
(aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering).
Uitvoering: de praktijk
Uitvoering van beleid is een complex proces. Regionale en lokale
overheden, belangengroepen, landeigenaren, projectontwikkelaars
en ander bedrijfsleven hebben meestal elk hun eigen ideeën over
wat er moet gebeuren. Daardoor kan de nationale overheid er niet
altijd van uitgaan dat maatregelen precies zo worden uitgevoerd
als de bedenkers dachten of hoopten.
Toen men het tienjarenprogramma Bodemsanering uit ging voeren,
bleek dat de doelstellingen veel te ambitieus en duur waren, en
daarom onhaalbaar. Het programma is dertig jaar na vaststelling
nog altijd niet afgerond.
De uitvoering van beleid voor de bescherming van natuurgebieden,
en daarmee biodiversiteit, is erg ingewikkeld. Intensieve
samenwerking is nodig tussen ministeries, provincies, gemeenten,
maar ook waterschappen en natuur-beschermingsinstanties.
Die samenwerking is niet vanzelfsprekend omdat alle partijen
verschillende belangen en ideeën hebben. De strenge Vogel- en
Habitat richtlijn (Natura 2000) van de Europese Unie heeft een
nieuwe impuls gegeven aan de uitvoering van het natuurbeleid.
Bouwprojecten zijn stilgelegd omdat er soorten aanwezig waren
die onder die richtlijnen vallen, en inmiddels is het natuurbeleid
erop aangepast.
Wat betreft klimaatverandering staat implementatie in de kinderschoenen.
Er wordt veel nagedacht over mogelijke beleidsopties,