Download pdf - Biomaatschappij

d e b e l e i d s c y c l u s v o o r milieurisico’ s e s t h e r t u r n h o u t
verandering ontstond naar aanleiding van metingen van stijgende
CO 2 -concentraties in de atmosfeer.
Voor de meeste milieurisico’s geldt dat ze lang niet altijd zintuiglijk
waarneembaar zijn: ze moeten zichtbaar worden gemaakt.
Vroeger stonk luchtvervuiling en was vervuild water zichtbaar
vies of ziekteverwekkend. Maar aan een bodem is niet direct te
zien of deze vervuild is. En langzame processen, zoals klimaatverandering
en verlies van biodiversiteit zijn nu eenmaal lastig
waar te nemen. Bij het zichtbaar maken van milieurisico’s wordt
gebruik gemaakt van allerlei wetenschappelijke metingen, grafie-
ken, computermodellen, trendanalyses en scenario’s. Neem bijvoorbeeld
biodiversiteit: in een grafiek ondergebrachte metingen
laten zien dat in ruim tien jaar tijd het aantal weidevogels met
veertig tot zeventig procent is gedaald.
Bij de signalering van het klimaatprobleem hebben computermodellen
een doorslaggevende rol gespeeld. Het Intergovernmental
Panel on Climate Change (IPCC), een internationale groep
van experts, gebruikt ingewikkelde computermodellen om iets
te zeggen over temperatuurstijging en de bijbehorende risico’s.
Dat er complexe modellen en berekeningen nodig zijn om
risico’s zichtbaar te maken, zorgt ook voor discussies. Er zitten
onzekerheden in veel van de aannames waar modellen op zijn
gebaseerd. Daardoor ontstaat er gemakkelijk twijfel over de
omvang en uitwerking van milieurisico’s.
Agendering: aandacht
Na het signaleren, waarbij duidelijk iets afwijkends wordt vastgesteld,
bijvoorbeeld een verhoogde concentratie CO 2 in de
atmosfeer, of benzeen en ethyl-benzeen in de bodem zoals
destijds in Lekkerkerk, is de volgende vraag: is dat een probleem?
Want het is pas een probleem als bewezen is dat het tot milieu-
of gezondheidsschade kan leiden, of als een democratische
meerderheid van de bevolking de toestand in kwestie als ongewenst
beschouwt. Het omzetten van zo’n toestand in een
probleem is een vaardigheid die soms lijkt op reclamemaken.
De verpakking is dan belangrijk. Rond 1980 hielpen foto’s
van stervende bossen om het probleem van zure regen op de
beleidsagenda te krijgen.
De situatie in Lekkerkerk schudde destijds iedereen wakker. De
bodem ligt ons na aan het hart als we er zelf bovenop wonen.
Toen die vervuild bleek, heerste het gevoel dat er meteen iets
moest gebeuren. Een dergelijk gevoel van urgentie voor klimaat-
Weidevogels
Stabiele trend
Index (1990=100)
Tureluur
Kievit
Zomertaling
Dalende trend
Index (1990=100)
Grutto
Watersnip
Scholekster
Veldleeuwerik
Kemphaan
150
100
50
Leven met onzekerheid 1 | 2008
0
150
100
50
0
h e r m a n e i j s a c k e r s
1990 1994 1998 2002
1990 1994 1998 2002
Achteruitgang (internationaal) verschillende vogelsoorten:
Generalisten -3%, Bebouwd gebied -9%, Bos -18%, Landbouw
-25% Daling van weidevogelsoorten in Nederland tussen 1990
(op 100 gesteld) en 2002
61