Download pdf - Biomaatschappij

g e v a a r l i j k l e v e n a n d r é h e n k e n [r e d a c t i e ]
gemaakt van een signaleringssysteem: als de desbetreffende patiënt kans loopt op
interacties van verschillende geneesmiddelen dan geeft het een signaal. Daarom
zouden patiënten maar bij één apotheek medicijnen moeten halen, ook bij zelfzorg.
Het (onbewust) gebruik van vervalsingen van geneesmiddelen levert ook een risico
op voor de volksgezondheid. Niet alleen omdat zulke geneesmiddelen geproduceerd
worden zonder adequate kwaliteitscontrole, maar ook omdat de gebruiker misleid
wordt wat fabrikant en samenstelling betreft. Een extra risico ontstaat als er aan
bijvoorbeeld kruidenpreparaten onbekende, chemische stoffen worden toegevoegd,
aangezien de werking en de bijwerkingen daarvan niet bekend zijn. Dat is onder andere
waargenomen bij de erectieverhogende middelen Viagra en Cialis. Vervalste Viagratabletten
die in Nederland verkrijgbaar waren, bevatten niet alleen weinig of geen
actieve stof, maar ook andere stoffen. In kruidenpreparaten, de zogenaamde ‘natuurlijke
Viagra’, werden chemische toevoegingen gemeten en zelfs nieuwe actieve stoffen
ontdekt.
Bij het gebruik van vervalsingen van antimalariamedicijnen en antibiotica is er een
algemener risico: de kans dat resistentie van de parasiet of de bacteriën ontstaat, doordat
de middelen een te lage hoeveelheid actieve stof bevatten. Ook het gebruik van
onjuiste hulpstoffen in geneesmiddelen kan gevaar opleveren. Een voorbeeld hiervan
is het gebruik van diethyleen glycol dat verkocht werd als farmaceutisch glycerine, en
dat normaliter gebruikt wordt in antivriesmiddelen. Een verwisseling die tot de dood
van enkele honderden mensen geleid heeft in Panama in 2006, waar diethyleen glycol
in hoestdrank terechtkwam en in Haïti in 1996, waar het in paracetamolsiroop verwerkt
was.
Opnames
Omdat zorgverleners mensen zijn en dus fouten maken, is ook medisch handelen niet
altijd zonder risico’s. Maar er is in Nederland groeiende aandacht voor het identificeren,
analyseren en managen van risico’s en onbedoelde effecten. Patiëntveiligheid is in het
geding bij onbedoelde effecten van het zorgproces, zoals wanneer er bijwerkingen
optreden bij meervoudig of verkeerd geneesmiddelengebruik in het ziekenhuis, of bij
calamiteiten, medische fouten, incidenten en medische complicaties. De oorzaak van
zulke ongewenste situaties is vaak een opeenstapeling van gebeurtenissen, menselijk
handelen of juist het nalaten ervan. Ieder jaar lopen ongeveer 30.000 patiënten schade
op tijdens behandeling in het ziekenhuis, die voorkomen had kunnen worden.
Verder zijn naar schatting in 2004 in Nederlandse ziekenhuizen 1.735 mensen overleden
van wie de sterfte te vermijden was geweest. Postoperatieve wondinfecties verlengen de
verblijfsduur in het ziekenhuis met gemiddeld acht dagen, vervijfvoudigen de kans op
een heropname en verdubbelen het risico op sterfte. Overigens zijn niet alle ziekenhuisinfecties
te vermijden. Dat bijvoorbeeld de chirurg voldoende ervaring heeft opgedaan,
is essentieel voor de uitkomst van de behandeling. De operatiesterfte bij bepaalde risicovolle
chirurgische ingrepen, zoals bij slokdarmkanker en een verwijde lichaamsslagader
(aneurisma aorta abdominalis, AAA), daalt als ze vaak genoeg uitgevoerd worden.
Oefening baart kunst, en verkleint het risico. Bij slokdarmkanker is de overlevingskans
Leven met onzekerheid 1 | 2008
43