Download pdf - Biomaatschappij

g e v a a r l i j k l e v e n a n d r é h e n k e n [r e d a c t i e ]
minimaal 600 extra ziekenhuisopnames en ongeveer 100 extra sterfgevallen.
Ook alcoholgebruik brengt als bekend gezondheidsrisico’s met zich mee. Maar liefst
meer dan 1,2 miljoen Nederlanders hebben een alcoholprobleem. Ruim 31.000 mensen
moeten jaarlijks een beroep doen op ambulante gezondheidszorg vanwege de drank, en
meer dan 4500 keer per jaar worden er mensen in het ziekenhuis opgenomen met een
acuut alcoholprobleem. Jaarlijks sterven meer dan 800 mensen direct ten gevolge van
alcoholoverconsumptie. Ongeveer tweederde van hen aan alcoholische leverziekten,
de rest als gevolg van psychische en gedragsstoornissen, hartspieraandoeningen en
ontstekingen van maag of alvleesklier. Daarnaast draagt alcohol, vaak samen met tabak,
in ernstige mate bij aan chronische ziekten zoals slokdarmkanker. Lastig bij het waarschuwen
voor de risico’s van alcohol is dat, anders dan bij tabak en drugs, matige
consumptie gepaard gaat met positieve gezondheidseffecten, met name voor hart- en
vaatziekten. Dat maakt de communicatie over risico’s erg ingewikkeld.
Aanleg
Duidelijk is wel dat het ene individu meer aanleg heeft om ziek te worden dan het
andere: ook met dezelfde leefstijl wordt de ene persoon ziek, de andere niet. Sporadisch
komen ernstige genetische afwijkingen voor die al in een vroege levensfase leiden tot
een bepaald ziektebeeld of syndroom. Daarnaast zijn er subtiele genetische variaties
die met een redelijk hoge frequentie in de bevolking voorkomen en vaak in combinaties
pas op latere leeftijd bijdragen aan een chronische ziekte zoals kanker, de tweede
doodsoorzaak in Nederland.
Kanker wordt in veel gevallen veroorzaakt door mutaties in genen die betrokken zijn
bij celdeling. De celdeling raakt ontregeld, waardoor cellen ongeremd en continu
doordelen, wat nog meer mutaties in andere genen oplevert. Dit kan uiteindelijk
resulteren in een tumor. In de meeste gevallen ontstaan de mutaties gedurende het leven,
bijvoorbeeld door roken of blootstelling aan andere kankerverwekkende stoffen die het
DNA beschadigen. Bij een relatief klein aantal kankergevallen is de mutatie al aanwezig
bij de geboorte en wordt van generatie op generatie doorgegeven.
Een voorbeeld hiervan is de erfelijke vorm van borstkanker. Een vrouw met één eerstegraads
familielid met borstkanker heeft een ongeveer tweemaal verhoogd risico om
ook borstkanker te ontwikkelen. Bij twee eerstegraads familieleden met borstkanker
is het risico drie- tot viermaal verhoogd (gegevens te vinden in het Nationaal Kompas
Volksgezondheid van het RIVM op www.rivm.nl). Ook bij het ontwikkelen van hart-
en vaatziekten spelen genetische risico’s. Dankzij het humane genoomproject zijn er
steeds meer gevoeligheidsgenen voor ziekten en aandoeningen geïdentificeerd, en de
verwachting is dat er in de loop van de komende jaren nog veel meer ontdekt zullen
worden.
Oude en nieuwe infecties
Infectieziekten zijn in de eerste helft van de vorige eeuw in de westerse wereld met
succes teruggedrongen. Dat had allerlei oorzaken: sterk verbeterde algehele hygiëne,
kwalitatief goed drinkwater, vaccinaties en last but not least de toepassing van
Leven met onzekerheid 1 | 2008
In de hoogtijdagen van Marlène Dietrich
was roken nog niet gevaarlijk, maar sexy.
© Rue des Archives / Hollandse Hoogte
39