Download pdf - Biomaatschappij

i o - w e t e n s c h a p p e n e n m a a t s c h a p p i j
Niets natuurlijks aan een natuurramp
de menselijke factor in het complexe verschijnsel ramp
Georg Frerks
Angstaanjagende beelden uit de hele wereld laten ons bijna elke dag zien hoe tallozen
de dood worden ingejaagd door haat en geweld, of het slachtoffer worden van Prof. dr. ir. G.E. Frerks is hoogleraar
wat ‘blind’ natuurgeweld lijkt te zijn. Verschijnselen van alle tijden en plaatsen. De Rampenstudies aan de Universiteit van
geschiedenis spreekt boekdelen: kijk naar de verhalen in de Bijbel, denk aan het Wageningen en bezet tevens de leerstoel
Romeinse Rijk, de Zwarte Dood in de Middeleeuwen, het uitroeien van de Indiaanse Conflictpreventie en Conflictmanagement
bevolking bij de ‘ontdekking’ van de Nieuwe Wereld, de grote hongersnood in Ierland aan de Universiteit van Utrecht. Hij heeft
in het midden van de negentiende eeuw. In de vorige eeuw vormden de Wereld- onderzoek gedaan naar noodsituaties in
oorlogen, de onderdrukking en hongersnoden in het communistische Rusland en verschillende ontwikkelingslanden en daar-
China, de deling van het Indiase subcontinent even zovele voorbeelden van rampspoed over uitvoerig gepubliceerd.
en conflict.
Toch ontstond er in de loop van de tijd het idee dat veel ellende onder controle kon
worden gebracht. De maakbaarheid van de samenleving door middel van modernisering,
wetenschap en techniek, en internationale samenwerking zou leiden tot algemene
vooruitgang en ontwikkeling. De mensheid kon dan voortaan behoed worden voor de
rampen en plagen van weleer. Maar intussen is veel van dat optimisme al weer verdwenen.
Het lijkt er wel op alsof rampen van allerlei soort steeds vaker voorkomen. Ook
in Nederland zijn we in recente jaren verscheidene malen met rampen geconfronteerd,
zoals de Bijlmerramp, de brand in Volendam, de ontploffing in Enschede, vliegtuigen
treinongelukken, en regelmatige overlast door overstromingen van de Maas en de
IJssel.
De hoeveelheid rampen per jaar en het aantal mensen dat door die rampen wordt
getroffen, nemen wereldwijd inderdaad hand over hand toe. Ook de toekomst belooft
vooralsnog weinig verbetering, gegeven onder meer klimaatsverandering, milieudegradatie
en bevolkingsgroei. Gewelddadige conflicten leiden elk jaar weer tot De brand in Volendam,
Nieuwjaarsochtend 2001
© Joost van den Broek / Hollandse Hoogte
Vluchtelingenkamp in Darfur
Foto: Cosmos / Hollandse Hoogte
19