Een school waar je mag zijn! - Van Asch van Wijckschool

Inleiding
Veel documentatie is in de loop der jaren helaas verdwenen. Toch is
het, met het nodige speurwerk in de gemeentelijke archieven, een
gevonden notulenboek op zolder, een gehavend verenigingsarchief
en foto’s van oud-leerkrachten, nog aardig gelukt een reconstructie
te maken van de historie van onze school.
Door de correspondentie tussen schoolbestuur en gemeente te herleiden,
kreeg ik een leuk inkijkje in de strijd tussen beide partijen,
over de financiën. Tussen de regels van de formele taal door, proef ik
enig venijn.
De dertiger jaren zijn de jaren van de crisistijd. Ieder dubbeltje werd
twee keer omgedraaid voor het werd uitgegeven. De gemeente
Utrecht moest heel wat “steun” uitkeren aan de stempelaars (werklozen).
Een nieuw gebouw neerzetten en inrichten is dan ook een
behoorlijke aanslag op de gemeentekas. Begrijpelijk dat de gemeente
terughoudend was in het honoreren van de verzoeken van de
schoolbesturen voor bijzonder onderwijs. Zij had al moeite genoeg
om aan haar verplichtingen voor het openbaar onderwijs te voldoen.
Waarschijnlijk speelt de in 1917 beëindigde schoolstrijd dan ook nog
een rol. In de nieuwe wet op het Gewoon Lager Onderwijs van 1920
was de financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
geregeld en dat gaf besturen van de bijzondere scholen de mogelijkheid
om geld te claimen, terwijl zij ook nog wel wat eigen middelen
wisten aan te boren. Maar de vijftig jaren daarvoor waren het juist
de bijzondere scholen, die uit eigen middelen alles moesten betalen
en daar was toen veel idealisme voor nodig. Enig oud zeer en rancunegevoel
is dan ook niet denkbeeldig in deze lokale schoolstrijd.
Nog een factor die mogelijk op de achtergrond speelde, was dat de
hervormde kerk altijd aan de overheid gelieerd was geweest (staatskerk)
en soepeler medewerking kreeg dan de eigenzinnige en betweterige
gereformeerden. Dat verklaart, denk ik, de vaak verongelijkte
houding van ons toenmalige schoolbestuur. Zij waren nog steeds de
“kleine luyden” tegenover de heren regenten en voelden zich al
jubileumboekje pagina 4
gauw de achtergestelden. Tegenwoordig vallen bijna alle protestants-christelijke
scholen in Utrecht onder één bestuur na diverse
fusies, en is deze broederschoolstrijd beslecht. Zelfs met de katholieke
verenigingen is vaak al verregaande samenwerking. De “goeie,
ouwe tijd” is daarmee voorbij.
Jonkheer Meester H.M.J. van Asch van Wijck (1850-1910) was iemand, die ooit f 5000,- aan de
Vereniging “De Gereformeerde School” schonk, voor die tijd een vermogen. Zodoende werd hij
later geëerd door een school, de onze, naar te hem noemen. Hij komt uit een voornaam Utrechts,
adellijk geslacht, waarvan meerdere telgen bekendheid verwierven. Bekend is in Utrecht zijn
opa, die burgemeester van onze stad is geweest en voor uitbreiding van de stad aan de oostkant
zorgde. Maar ook werd er een neef gouverneur van Suriname. “Onze” jonkheer is kinderloos
gestorven.
jubileumboekje pagina 5