Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
&
A Verzakelijking
A Toegang, participatie en emancipatie
A Veranderende institutionele verbanden
A Domein: Zorg voor recht
A Trend: Groeiend belang van ‘veiligheidsgevoelens’ van de burger
A Hotspot: Bijlmerramp
A Hotpspot: Vuurwerkramp Enschede
A Hotspot: Cafébrand Volendam
A Hotspot: Herculesramp
Jaren negentig A na 2005
!
Afgelopen decennia is veiligheid een belangrijk onderdeel van het overheidsbeleid
geworden. In dit kader werden talrijke onderzoeken uitgevoerd naar de organisatie van
de rampenbestrijding en crisisbeheersing, onder meer naar aanleiding van de
vuurwerkramp in Enschede in 2000 en de cafébrand in Volendam in 2001. Deze hebben
uitgewezen dat men onvoldoende voorbereid was op grootschalige en steeds complexere
rampen en crises. [website burgemeesters] De belangrijkste problemen waarmee men te
kampen had op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing waren:
1. de schaalgrootte; gemeenten waren veelal te klein om zich goed voor te bereiden
op alle typen rampen: van grote (natuur)branden, verkeersongelukken,
ongevallen met explosieven en giftige stoffen, overstromingen of paniek in grote
menigten tot aan nieuwe dreigingen zoals terroristische aanslagen, pandemieën of
ongevallen met radioactieve stoffen;
2. onduidelijkheid over verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de betrokken
actoren, met name politie, brandweer en Geneeskundige Hulpverlening bij
Ongevallen en Rampen (GHOR). [website burgemeesters]
Steeds meer raakte de overheid van het idee overtuigd dat om de bestuurlijke efficiency
en operationele kwaliteit van de hulpverlening te waarborgen rampenbestrijding en
crisisbeheersing niet op gemeentelijk niveau maar regionaal geregeld zouden moeten
worden. Dit niet in de laatste plaats omdat rampen zich vaak niet tot de
gemeentegrenzen beperken. Aan de veiligheidsregio ligt daarom een gemeenschappelijke
regeling tussen gemeenten in een regio ten grondslag, waarbij brandweerA, politiezorg,
en geneeskundige hulpverlening (de zogenaamde rode, blauwe en witte kolom) bij
rampenbestrijding en crisisbeheersing geïntegreerd worden. [Bron en Schaap 2007: 169]
Aan het ontstaan van het concept van veiligheidsregio’s is een langer proces
voorafgegaan. Na de Tweede Wereldoorlog werden al de eerste pogingen ondernomen
om de rampenbestrijding multidisciplinair te organiseren. Naast de politie, de brandweer
en de geneeskundige hulpverlening die voor de alledaagse hulpverlening
verantwoordelijk waren, werd in 1947 vanwege de latente oorlogsdreiging vanuit het
Oosten de Bescherming Bevolking (BB) opgericht. De oorspronkelijke taak van de BB was
de voorbereiding van massale hulpverlening in het geval van oorlog. [Van Lochem 2007:
170; website burgemeesters]
De nota Hulpverlening bij ongevallen en rampen uit 1975 concludeerde dat de kwaliteit
van hulpverlening bij ernstige ongevallen en rampen op lokaal niveau niet gewaarborgd
kon worden en dat de coördinatie en bevelvoering niet voldoende geregeld was. Men
benadrukte de noodzaak van betere multidisciplinaire samenwerking en duidelijkere
afbakening van bevoegdheden van de betrokken partijen. [website nbdc] In de nota
81