Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
! 6 . 9
A Technologisering
A Mondialisering
A Europeanisering
A Medialisering
A Domein: Veiligheid
A Trend: Opkomst denken in veiligheidsregio’ s
A Trend: Toename van het belang van veiligheid / Afname van de risicotolerantie
A Trend: Invoering integraal veiligheidsbeleid
A Hotspot: Cafébrand Volendam
A Hotspot: Vuurwerkramp Enschede
1975 – na 2005
!
Externe veiligheid heeft betrekking op ‘het beheersen van de risico’s die ontstaan voor de
omgeving bij het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen als vuurwerk,
lpg en munitie over weg, water, spoor en door buisleidingen. Ook de risico’s die zijn
verbonden aan het gebruik van luchthavens vallen onder externe veiligheid’. [Website
VROM] De basis voor wetgeving op dit gebied werd in Nederland tussen 1975 en 1985
gelegd. Dit was relatief vroeg en een gevolg van het feit dat Nederland een klein en
dichtbevolkt land was met een relatief grote (chemische) industrie. (Interview Ben Ale.)
Het externe veiligheidsbeleid werd daarnaast door de jaren heen voor een groot deel
bepaald door nationale en internationale incidenten en rampen. [Van Duin 2009, 50] Een
snelle opeenvolging van grote, industriële ongevallen, zoals Flixborough (1974), Seveso
(1976), Los Alfalques (1978), Mexico City (1984), Bhopal (1984) en Tsjernobyl (1986)
maakten overheidsbeleid op het gebied van externe veiligheid noodzakelijk. De dioxineA
ramp bij het Italiaanse Seveso was in 1982 aanleiding voor de Europese gemeenschap
om een bindende richtlijn op te stellen, de postASeveso richtlijn (82/501/EEG). Deze was
bedoeld om zware ongelukken met chemische stoffen te voorkomen. In 1996 werd de
richtlijn aangescherpt: de SevesoAII richtlijn (96/82/EG).
Deze richtlijnen werden de basis voor het Nederlandse beleid en wetgeving. Hierbij was
het uitgangspunt dat iedere Nederlander evenveel recht heeft op bescherming. Het
normeren van de veiligheidsrisico’s was daarbij van belang. In de nota ‘Omgaan met
risico’s’, een bijlage bij het eerste Nationale Milieu Beleidsplan uit 1989, werd bij het
bepalen van de risico’s een onderscheid gemaakt tussen het plaatsgebonden risico (PR)
en het groepsrisico. Het plaatsgebonden risico biedt ‘burgers in hun woonomgeving een
minimum beschermingsniveau tegen gevaarlijke stoffen’. [Website, VROM]. Het risico op
ongelukken met een gevaarlijke stof mag voor de omwonende niet hoger zijn dan 1 op
een miljoen. Bij het groepsrisico werd een inschatting gemaakt van de verwachte
omvang van een ramp op een bepaalde risicolocatie.
In de jaren negentig was de overheid relatief terughoudend op het gebied van
beleidsontwikkeling rond het externe veiligheidsbeleid. Het Rijk verschoof taken met
betrekking tot de externe veiligheid naar de provincies en gemeenten. Daarnaast werden
de burger en bedrijfsleven aangesproken op hun verantwoordelijkheid. [Ale, 2003: 43]
De vuurwerkramp in Enschede op 13 mei 2000 bracht hierin verandering. Het externe
veiligheidsbeleid werd door de overheid tot ‘topprioriteit’ gemaakt. Aan het vierde
77