Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
De meest intensieve en omvangrijke terroristische aanslagen in Nederland hebben in de
jaren zeventig plaatsgevonden door ZuidAMolukse jongeren, die naar de vorming van een
eigen staat streefden. 37 Het ZuidAMoluks terrorisme vormde een van de eerste vormen
van home grown terrorisme in Nederland. 38 De eerste substantiële actie was de bezetting
van de Indonesische residentie in Wassenaar 1970, naar aanleiding van een bezoek van
de Indonesische president. Een politieman werd gedood. Na een eerste treinkaping bij
Wijster in 1975, met drie doden, was het dieptepunt de treinkaping in De Punt en de
gelijktijdige gijzeling in de school in Bovensmilde in 1977. Bij de beëindiging van de
treinkaping in De Punt vielen acht doden, zes gijzelnemers en twee gegijzelden. Na de
bezetting van het Provinciehuis Drenthe in Assen in 1978, waarbij twee gegijzelden
omkwamen, kwam er een einde aan de acties.
Ook kreeg Nederland zijn deel van terrorisme door linkse splinterorganisaties. In het
begin van de jaren zeventig was in Nederland de Rode Jeugd actief, vooral met
bomaanslagen. Zo werden in 1972 de auto van de hoofdcommissaris en het huis van de
burgemeester van Eindhoven opgeblazen. 39 Als linksAextremistische beweging bereikte
de Rode Jeugd veel minder dan haar buitenlandse tegenhangers als de Duitse RAF. Noch
de impact van de acties op de bevolking, noch de reacties van de overheid waren zodanig
dat het de groep lukte om een sfeer van angst en repressie te creëren. 40 Midden jaren
zeventig verdwenen de Rode Jeugd en haar opvolgers Rode Hulp en Rood Verzetsfront
uit beeld.
In het midden van de jaren tachtig werden vele acties gevoerd tegen het
apartheidsregime in ZuidAAfrika. De meeste daarvan waren vreedzaam. Uitzondering was
de RaRa (Revolutionaire AntiARacistische Actie). De groep pleegde in Nederland
verschillende bomaanslagen waarbij grote financiële schade werd aangericht. Er werd
brand gesticht bij vestigingen van de groothandel Makro, onderdeel van de SHV
(Steenkolen Handels Vereniging), om de onderneming te bewegen de activiteiten in ZuidA
Afrika te beëindigen. Dit gebeurde inderdaad. Ook het bedrijf Shell was doelwit.
Tientallen benzinestations gingen in vlammen op. In het begin van de jaren negentig
richtte de groep zich tegen het Nederlandse asielbeleid. 41 Er waren bomaanslagen op
Marechausseekazernes en ministeries. De woning van staatssecretaris van Justitie Kosto
werd opgeblazen, vermoedelijk door de RaRa, al is deze actie nooit geclaimd. Na 1993
stopten de acties. Het is nooit gelukt de beweging op te rollen; slechts voor één aanslag
is een veroordeling uitgesproken.
Naast deze in Nederland wortelende terroristen was er vanaf het begin van de jaren
zeventig tot begin jaren negentig sprake van internationaal terrorisme, waarbij
buitenlandse activisten (of hun Nederlandse sympathisanten) doelen in Nederland
aanvielen, aanslagen pleegden op landgenoten of Nederland als wijkplaats of tijdelijk
onderkomen benutten. 42 Actief waren onder andere de Palestijnse Zwarte September en
El Fatah, het Japanse Rode Leger, de RAF, de IRA, de ETA en de Armeense
afscheidingsbeweging. Bij de acties vielen verscheidene doden, ook Nederlanders.
Aanpak van gijzelingen en terroristische aanslagen was in de jaren zeventig en tachtig
vooral een taak van politie en justitie. Een van de redenen daarvoor was dat met de
terroristisch activiteiten ook 'gewone' criminaliteit verbonden was. Voor de financiering
van operaties werden bankovervallen gepleegd; om aan materiaal te komen waren
wapendiefstallen nodig.
De inlichtingendiensten speelden een rol die beperkt was tot het vergaren van informatie.
Het was niet eenvoudig de splinterbewegingen te identificeren en er in te infiltreren.
Bovendien was er destijds een behoorlijke terughoudendheid om de privacy van burgers
37
E.R. Muller e.a., Terrorisme. Studies over Terrorisme en terrorismebestrijding (Deventer 2008), 217
38
Ibidem, 218
39
Ibidem, 228
40
Beatrice de Graaf, Theater van de angst. De strijd tegen terrorisme in Nederland, Duitsland, Italië en Amerika
(Amsterdam 2010), 167
41 Muller, Terrorisme, 229
42 Ibidem, 230 A 233
54