Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
#
A Internationalisering
A Toegang, participatie, emancipatie
4 $ $
A Van verdediging van het vaderland en bondgenoten naar bevordering van de
internationale rechtsorde en de leniging van humanitair leed d.m.v. internationale
vredesmissie
1979A na 2005
!
Het besluit tot inzet van de Nederlandse krijgsmacht bij vredesmissies is een prerogatief
van de regering. Het parlement heeft echter in de loop van de tijd steeds meer invloed
willen uitoefenen op de uitzending van militairen naar conflictgebieden en deze ook
gekregen.
Tijdens de Koude Oorlog heeft Nederland een aantal maal deelgenomen aan
vredesmissies. De twee belangrijkste waren Korea (begin jaren vijftig) en Libanon (eind
jaren zeventig/begin jaren tachtig). Tot 1979 had het parlement zich nauwelijks bemoeid
met het beleid ten aanzien van vredesoperaties . Dit veranderde toen de VN Nederland
verzocht om deel te nemen aan de missie in Libanon (UNIFIL). Hoewel de meerderheid
van het parlement vóór deelname was, waren Kamerleden niet te spreken over het
gebrek aan informatie en vooroverleg. Het parlement was pas een maand na
binnenkomst van het (nog informele) verzoek van de VN op de hoogte gebracht.
Enerzijds vond een parlementaire meerderheid het staatsrechtelijk verdedigbaar dat de
regering zelf besloot over het al dan niet uitzenden van eenheden, anderzijds probeerde
het parlement A voor het eerst – zijn invloed op het uitzendbeleid van de regering de
facto te vergroten. Ten eerste door het opstellen van maatstaven of inzetcriteria voor
internationale uitzendingen en ten tweede door het aannemen van de motieABrinkhorst
waarin de regering werd gevraagd om in de toekomst niet in te stemmen met deelname
aan een vredesmacht voordat de Kamer gehoord was (Klep en Van Gils, 2005: 74A76).
Een punt waar verder veel politieke en maatschappelijke discussie over ontstond, was de
mogelijke gedwongen inzet van dienstplichtige soldaten bij de LibanonAmissie. De
Vereniging van Dienstplichtige Militairen vocht de uitzending bij de rechtbank aan. In
hoger beroep werd de Vereniging in het gelijk gesteld, maar toen zaten de
dienstplichtigen al een half jaar in Libanon. De discussie over de inzet van
dienstplichtigen stierf een zachte dood (Klep en Van Gils, 2005: 77A78).
In 1987 werd door het parlement de motie van CDAAKamerlid Frinking aanvaard
waarmee de regering werd opgeroepen om elk uitzendbesluit nog vóór het vertrek van
de uit te zenden militairen aan de Kamer voor te leggen, zeker wanneer dit
dienstplichtigen zouden zijn. Met de aanvaarding van de motieAFrinking – dat een
aanscherping van de motie van Brinkhorst uit 1979 was – nam de parlementaire invloed
op de inzet en uitzending van Nederlandse militaire verder toe (Klep en Van Gils, 2005:
98).
Na de val van de Muur in 1989 besloot de regering om vredesmissies een belangrijker
onderdeel te maken van het defensiebeleid en is de inzet van de krijgsmacht bij deze
missies sterk gestegen. De regering stemde dan ook in met verzoeken van de Verenigde
Naties begin jaren negentig om deel te nemen aan vredesoperaties in Cambodja
(UNTAC) en in Joegoslavië (UNPROFOR). Ook de Kamer ging hiermee akkoord. Bijna
70% procent van de Nederlanders stond welwillend tegenover deelname aan UNPROFOR
(Van der Meulen en Soeters, 2004: 228). Pas toen de gevaren van de missie duidelijker
46