Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
A Mondialisering
0 1 $ 2
3 3
A Hotspot: De val van Srebrenica
A Trend: Nuclearisering van Nederland
A Trend: Toenemende inzet van de krijgsmacht bij binnenlandse en internationale
politionele taken
1949 A na 2005
Na de Tweede Wereldoorlog nam Nederland afstand van zijn vooroorlogse
neutraliteitspolitiek. In 1949 sloot Nederland zich aan bij de NoordAAtlantische
Verdragsorganisatie (NAVO) en ontwikkelde vanaf die tijd zijn veiligheidsbeleid in nauwe
samenwerking met andere westerse landen. [Brouwer en Megens, 2003: 383] Naast de
verdediging van het eigen grondgebied, werd ook de verdediging van het grondgebied
van de andere leden van de NAVO een hoofdtaak van de krijgsmacht en werd de
samenwerking in het NAVOAbondgenootschap het uitgangspunt van de Nederlandse
buitenlandse politiek. [Brouwer en Megens, 2003: 286] Deze situatie bleef bestaan
zolang een aanval vanuit het Oosten dreigde.
De krijgsmacht vond in eerste instantie deelname aan vredesmissies een secondaire,
‘oneigenlijke’ taak. [Brouwer en Megens, 2003: 417] Begin jaren vijftig stuurde de
regering onder druk van de Verenigde Staten Nederlandse militairen voor een
vredesafdwingende operatie onder vlag van de Verenigde Naties (VN) naar Korea. De
Nederlandse regering zat hier echter niet op te wachten, omdat de wederopbouw en
reorganisatie van het militaire apparaat in NAVOAverband veel belangrijker werd
gevonden dan de instandhouding van de Nederlandse troepen in Korea. Vanaf de jaren
zestig droeg Nederland bij aan de standby peacekeeping forces van de VN, maar de
omvang van deze deelname was tussen 1959 en 1978 gering. [Klep en Van Gils, 2005:
51] Het ministerie van Buitenlandse Zaken was weliswaar een voorstander van deelname
aan vredesmissies, maar de krijgsmacht en de politieke top binnen het ministerie van
Defensie waren terughoudend over de inzet van Nederlandse militairen bij dit soort
missies vanwege de NAVOAprioriteit [Klep en Van Gils, 2005: 55A56] Bovendien kwam
Nederland vaak niet in aanmerking voor deelname aan een vredesmissie vanwege zijn
koloniale verleden, omdat de van de missies vaak plaatsvonden in voormalige koloniën.
[Klep en Van Gils, 2010: 53]
Met de val van de muur, het ineenstorten van de SovjetAUnie en de opheffing van het
Warschaupact veranderde er veel voor de Nederlandse krijgsmacht. Tot die tijd was de
taak van de krijgsmacht helder: verdediging van de Nederlandse staat en het
grondgebied van de NAVOAbondgenoten. De structuur van de militaire organisatie was
daar ook op aangepast. [De Wijk, 2004: 155] Nadat de dreiging van een aanval van de
SovjetAUnie wegviel, viel deels het bestaansrecht van de krijgsmacht weg. Begin jaren
negentig vond daarom een heroriëntatie en reorganisatie plaats. Er werden flinke
bezuinigingen doorgevoerd en de krijgsmacht werd omgevormd tot een organisatie met
expeditionaire kenmerken, zoals flexibiliteit en mobiliteit, waardoor
krijgsmachtsonderdelen makkelijker en sneller ingezet konden worden bij humanitaireA
en vredesoperaties. Er werd bewust een keuze gemaakt om de krijgsmacht geschikt te
maken voor deelname aan deze missies. Een belangrijke ontwikkeling binnen de
40