Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

nationaalarchief.nl
from nationaalarchief.nl More from this publisher
12.09.2013 Views

Concept rapport Veiligheid – februari 2011 / ) . A Trend: Verharding van de maatschappij ten aanzien van criminaliteit A Trend: Emancipatie van het slachtoffer A Trend: Toenemend gevoel van onveiligheid in de maatschappij onder invloed van A gewelddadigheden in het publieke domein, mediaAaandacht en houding van de overheid A Metatrend: Medialisering / Emotionalisering A Domein: Zorg voor veiligheid Vanaf 16 september 1997 – na 2005 ! 'Zinloos geweld' is een al langer bestaand begrip dat na de dood op Meindert Tjoelker in de nacht van 13 september 1997 ingeburgerd raakte. Cees Bangma, districtschef van politie MiddenAFriesland, schreef kort na de dood van Tjoelker een ingezonden brief in de Leeuwarder Courant, waarin hij Tjoelker omschreef als 'het zoveelste slachtoffer van zinloos geweld in Leeuwarden, in Friesland in korte tijd'. [Pouwels en Vegter, 2002: 11] Bangma riep in zijn brief op tot protest tegen zinloos geweld. De landelijke media namen zijn oproep over. Grote belangstelling voor de dood van Meindert Tjoelker en het fenomeen zinloos geweld waren het gevolg, zowel bij het grote publiek als in de politiek. Op 19 september volgde een stille tocht als protest tegen zinloos geweld. De tocht bracht twintigduizend mensen op de been en werd live uitgezonden op televisie. Landelijk werd een minuut stilte in acht genomen. [Pouwels en Vegter, 2002: 18] De rechtszaak tegen de daders leidde het jaar daarop tot de nodige commotie. De rechtbank legde in de ogen van publiek en politiek veel te lage straffen op. In de Tweede Kamer leidde de lage strafmaat tot vragen. Ook de minister van Justitie sprak hierover zijn verbazing uit; iets wat zeer ongebruikelijk is A de wetgevende macht doet gewoonlijk geen uitspraken over de beslissingen van de rechterlijke macht. Het thema zinloos geweld kwam zo ook op de politieke agenda te staan. [Pouwels en Vegter, 2002: 20] Het begrip 'zinloos geweld' werd zo in korte tijd opgenomen in het algemeen taalgebruik en werd blijvend onderdeel van het publieke, politieke en wetenschappelijke debat. Andere slachtoffers van geweld werden met terugwerkende kracht onder de noemer zinloos geweld geschaard, zoals Kerwin Duijnmeijer die in 1983 werd doodgestoken door een groepje skinheads en Joes Kloppenburg die in 1996 werd doodgeslagen. In de jaren die volgden werden, onder anderen, Marianne Roza en Froukje Schuitmaker in 1999, Daniël van Cotthem in 2000, René Steegmans in 2002 en Sedar Soares in 2003 slachtoffer van zinloos geweld. De term 'zinloos geweld' werd dus in korte tijd populair, maar was op zichzelf problematisch. Enerzijds impliceert 'zinloos' dat er ook zoiets zou bestaan als 'zinvol geweld', wat in meer pacifistische kringen op bezwaren stuitte. Anderzijds waren het met name wetenschappers die inbrachten dat het geweld dan wel zinloos mag lijken, maar in de ogen van de dader zeker zin heeft of een doel dient. Zij spraken daarom liever van 'publiek geweld'. [Van den Brink en Schuyt, 2003: 7] De term werd bovendien gaandeweg steeds diffuser toegepast: ook verkeersgeweld en vandalisme werden eronder geschaard. [Pouwels en Vegter, 2002: 14, Visser, 2000: 20] Het Wetenschappelijk OnderzoekA en Documentatiecentrum (WODC) definieerde 'zinloos geweld' bijvoorbeeld als 'een spontane vorm van fysiek geweld (of dreiging) waarbij het opzettelijk verwonden of doden van iemand centraal staat (expressief geweld). Het geweld kenmerkt zich door zijn incidentele aard, en ook door de willekeurige wijze waarop de dader het slachtoffer kiest.' Ook het WODC schaarde hieronder uiteenlopende 38

Concept rapport Veiligheid – februari 2011 vormen van geweld, zoals uitgaansgeweld, verkeersgeweld en geweld tegen overheidsfunctionarissen. [WODC, 1999: 1] De moord op Meindert Tjoelker was voor het Ministerie van Justitie aanleiding voor de publicatie van beleidsnota 'Geweld op straat', dat gevolgd werd door Het Twaalf Stedendebat 'Geweld op straat'. Dit debat was een interdepartementaal initiatief dat plaatsvond in de twaalf provinciehoofdsteden. Het eindresultaat hiervan was de nota 'Geweld op straat. Uitkomsten van het Twaalf Stedendebat'. [Pouwels en Vegter, 2002: 21] Een ander gevolg van de dood van Meindert Tjoelker was de oprichting van de Stichting tegen Zinloos Geweld in september 1997. Deze stichting stelt zich ten doel 'zich in te zetten tegen het geweld en de daarmee gepaard gaande normvervaging'. Als symbool gebruikt de stichting een lieveheersbeestje. [Website Landelijke Stichting tegen Zinloos Geweld] A Ministerie van Algemene Zaken A Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties A Ministerie van Justitie A Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen A Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport A Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid A De Tweede Kamer A Politie A WODC "" A Boutellier, H., De Veiligheidsutopie. Hedendaags onbehagen en verlangen rond misdaad en straf. 2 e ed. (Den Haag 2003) A Pouwels, N. en L. Vegter, Meindert Tjoelker en de mythe van het zinloos geweld, in: Sociologische Gids 49, 1, 2002, p. 9A25 A Rodenko, O., Zinloos geweld bestaat niet. (Amsterdam 2000) A Schuyt, K. en G. van den Brink (Red.), Publiek geweld. (Amsterdam 2003) A Visser, H., Geweld als mediahype, in: Psychologie Magazine van april 2000. A Beleidsnota 'Geweld op straat' (Den Haag 1998) A Website Landelijke Stichting tegen Zinloos Geweld, geraadpleegd 21A09A2010 A WODC, Zinloos Geweld, Momentopname 1. (Den Haag 1999) A z.n., Publiek Geweld, in De Volkskrant van 12 mei 1999. 39

Concept rapport <strong>Veiligheid</strong> – februari 2011<br />

vormen van geweld, zoals uitgaansgeweld, verkeersgeweld en geweld tegen<br />

overheidsfunctionarissen. [WODC, 1999: 1]<br />

De moord op Meindert Tjoelker was voor het Ministerie van Justitie aanleiding voor de<br />

publicatie van beleidsnota 'Geweld op straat', dat gevolgd werd door Het Twaalf<br />

Stedendebat 'Geweld op straat'. Dit debat was een interdepartementaal initiatief dat<br />

plaatsvond in de twaalf provinciehoofdsteden. Het eindresultaat hiervan was de nota<br />

'Geweld op straat. Uitkomsten van het Twaalf Stedendebat'. [Pouwels en Vegter, 2002:<br />

21] Een ander gevolg van de dood van Meindert Tjoelker was de oprichting van de<br />

Stichting tegen Zinloos Geweld in september 1997. Deze stichting stelt zich ten doel 'zich<br />

in te zetten tegen het geweld en de daarmee gepaard gaande normvervaging'. Als<br />

symbool gebruikt de stichting een lieveheersbeestje. [Website Landelijke Stichting tegen<br />

Zinloos Geweld]<br />

<br />

A Ministerie van Algemene Zaken<br />

A Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties<br />

A Ministerie van Justitie<br />

A Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen<br />

A Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport<br />

A Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid<br />

A De Tweede Kamer<br />

A Politie<br />

A WODC<br />

""<br />

A Boutellier, H., De <strong>Veiligheid</strong>sutopie. Hedendaags onbehagen en verlangen rond<br />

misdaad en straf. 2 e ed. (Den Haag 2003)<br />

A Pouwels, N. en L. Vegter, Meindert Tjoelker en de mythe van het zinloos geweld,<br />

in: Sociologische Gids 49, 1, 2002, p. 9A25<br />

A Rodenko, O., Zinloos geweld bestaat niet. (Amsterdam 2000)<br />

A Schuyt, K. en G. van den Brink (Red.), Publiek geweld. (Amsterdam 2003)<br />

A Visser, H., Geweld als mediahype, in: Psychologie Magazine van april 2000.<br />

A Beleidsnota 'Geweld op straat' (Den Haag 1998)<br />

A Website Landelijke Stichting tegen Zinloos Geweld, geraadpleegd 21A09A2010<br />

A WODC, Zinloos Geweld, Momentopname 1. (Den Haag 1999)<br />

A z.n., Publiek Geweld, in De Volkskrant van 12 mei 1999.<br />

39

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!