Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
Die veranderde benadering van huiselijk geweld werd vastgelegd in de kabinetsnota Privé
Geweld – Publieke Zaak uit 2002. Deze nota kwam als reactie op een aantal onderzoeken
naar de aard en omvang van huiselijk geweld, die werden uitgevoerd eind jaren negentig
en begin jaren nul. De uitkomsten van de onderzoeken waren onthutsend. Ze gaven aan
dat huiselijk geweld de meest voorkomende geweldsvorm in Nederlandse samenleving is,
de meeste slachtoffers maakt en zich in alle bevolkingsgroepen in het hele land voordoet.
[nota Privé Geweld – Publieke Zaak 2002: 5 en Janssen 2006: 14A15] Reeds uit een
eerder onderzoek in de periode 1985A1989 naar het geweld tegen vrouwen in
heteroseksuele relaties dat in opdracht van het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur uitgevoerd werd, was gebleken dat één op de negen vrouwen tussen twintig
een zestig in aanraking komt met herhaald eenzijdig lichamelijk geweld (in de helft van
de gevallen inclusief verkrachting) van de partner. [Römkens 1992: 197] Partnergeweld
wordt in 80 tot 90 procent van de gevallen gepleegd door mannen, die vaak (ex)genoot
of –partner, soms huisvriend, zijn van de slachtoffer. Als regel geldt dat hoe intiemer de
aard van de relatie is (geweest), hoe intensiever het geweld. [Janssen 2006: 43]
Aan de brede term huiselijk geweld ligt niet een emancipatorische maar een
strafrechtelijke benadering van geweld in de privésfeer ten grondslag. Het begrip zelf is
niet als een aparte delictencategorie in het Wetboek van Strafrecht opgenomen maar
werd ondervangen door verschillende wetsartikelen met betrekking tot geweld in de zin
van ‘aanwending van kracht tegen personen of goederen met een zodanige hevigheid dat
(…) de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer in gevaar komt.’ [Janssen
2006: 24] In het geval van gewelddelicten gepleegd tegen familieleden kunnen de
voorziene straffen met een derde worden verhoogd. [Janssen 2006: 25]
Ondanks de recente onderzoeken is de kennis van de omvang van huiselijk geweld in
Nederland nog relatief beperkt. Geweld binnen een intieme relatie is over het algemeen
moeilijk vast te stellen. Delicten gepleegd door naasten en bekenden worden vaak niet
als misdrijf beschouwd, veel slachtoffers van huiselijk geweld melden zich niet. Bij de
politie wordt maar een gering percentage van de werkelijk voorgevallen incidenten
geregistreerd. Bij de spoedeisende hulp in de ziekenhuizen en in de BlijfAvanAm’nA
lijfhuizen komen alleen de meest ernstige gevallen terecht. [Wittebrood en Veldheer
2005: 7]
Voor de aanpak van huiselijk geweld zijn verschillende instanties, zogenaamde
ketenpartners, gezamenlijk verantwoordelijk, zoals politie (die sinds 2004 een landelijke
registratie van incidenten van huiselijk geweld voert), Openbaar Ministerie,
vrouwenopvang, reclassering, Algemeen Maatschappelijk Werk en Geestelijke
Gezondheidszorg, de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD) en Jeugdzorg en de
Raad voor Kinderbescherming. De regie ligt bij gemeenten die in de nota Privé Geweld –
Publieke Zaak verplicht werden om een beleid te ontwikkelen voor de lokale aanpak van
huiselijk geweld. Ondanks het feit dat er begin jaren nul veel initiatieven genomen
werden om het huiselijk geweld terug te dringen, was er in 2005 nog geen sprake van
een structurele aanpak van dit probleem. [Janssen 2006: 16]
""
A Janssen, H., Geweld achter de voordeur. Aanpak van huiselijk geweld (Amsterdam
2006)
A Dijk, van, T. e.a., Huiselijk geweld. Aard, omvang en hulpverlening. Intomart,
Ministerie van Justitie (Den Haag 1997).
A Römkens, R., Gewoon geweld? Omvang, aard, gevolgen en achtergronden van
geweld tegen vrouwen in heteroseksuele relaties (Amsterdam 1992).
A Kabinetsnota Privé Geweld – Publieke Zaak (Den Haag 2002).
A Nieuwenhuis, A., Huiselijk geweld. Een onderzoek naar kinderen die getuige zijn
van huiselijk geweld (Amsterdam 2008).
36