Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
0 . "
2000
A Trend: Afname van de crisistolerantie
A Trend: Opkomst denken in veiligheidsregio’s
A Trend: De opkomst en ontwikkeling van het extern veiligheidsbeleid
A Hotspot: Cafébrand Volendam
Beschrijving
Op zaterdag 13 mei 2000 werd even na drie uur ’s middags brand ontdekt in een pakhuis
van het Enschedese vuurwerkbedrijf SE Fireworks. De brand sloeg over naar enige
containers met vuurwerk, die ontploften. Even later explodeerde ook de centrale bunker,
waarbij 177 ton vuurwerk tot ontploffing kwam. Er vielen 23 doden, waaronder vier
brandweermannen, en ongeveer 950 gewonden. De ontploffingen vaagden de hele
woonwijk Roombeek weg. Tweehonderd woningen werden volledig verwoest, en nog
eens bijna driehonderd woningen raakten zo zwaar beschadigd dat ze onbewoonbaar
werden verklaard. Buiten het rampgebied werden nog eens vijftienhonderd woningen
beschadigd. Daarnaast raakten bijna vijftig bedrijfsgebouwen zwaar of onherstelbaar
beschadigd en werden de ateliers van zo’n zestig kunstenaars vernield. Zo’n 1250
mensen raakten dakloos en de materiële schade werd geschat op circa 1 miljard gulden
(454 miljoen euro).
Al snel bleek dat er bij SE Fireworks meer vuurwerk lag opgeslagen dan waarvoor
vergunning was verleend. Een deel daarvan was bovendien opgeslagen in containers die
daar niet specifiek voor waren ontworpen en gebouwd. Daarnaast was een deel van het
vuurwerk veel zwaarder dan toegestaan doordat het onjuist was geclassificeerd.
Dat de classificatie van vuurwerk vaak niet klopte, was al sinds 1991 bekend. Op 14
februari van dat jaar vond een zware vuurwerkexplosie plaats in een vuurwerkfabriek te
Culemborg, waarbij twee doden vielen. Ook deze explosie was veel krachtiger dan op
grond van het opgeslagen vuurwerk mocht worden verwacht. Omdat in de directe
omgeving van de fabriek hooguit twintig boerderijen en woonhuizen stonden, was de
schade echter relatief beperkt. Uit het onderzoek dat TNO deed naar de oorzaak en de
kracht van deze explosie, bleek dat vuurwerk vaak aanzienlijk meer explosieve kracht
krijgt bij montage en bewerking. Bovendien bleek dat een deel van het vuurwerk te licht
geclassificeerd was. Hierdoor lag ook in Culemborg veel zwaarder vuurwerk opgeslagen
dan volgens de vergunning was toegestaan. TNO gaf dan ook het dringende advies om
vuurwerk voortdurend op gevarenklasse te testen, deze aan te passen zodra het
vuurwerk uit de oorspronkelijke verpakking werd gehaald, en vuurwerk veel verder van
bebouwing op te slaan dan tot dan toe gebruikelijk was.
De commissieAOosting, die na de vuurwerkramp in Enschede werd ingesteld, moest
echter constateren dat de overheid op geen enkele wijze lessen had getrokken uit de
explosie in de vuurwerkfabriek in Culemborg. [Oosting: 73A79, 221A222, 227] Daarnaast
vertoonde de vergunningverlening aan SE Fireworks tal van tekortkomingen, was het
toezicht onvoldoende en schoot de handhaving tekort. [Oosting: 39A52, 65A72, 221, 225,
231A233]
De vuurwerkramp leidde tot een roep om beter toezicht en strengere handhaving van de
regels door de overheid. Nog vóór de jaarwisseling kwamen er strengere regels voor de
opslag van vuurwerk. Zo werden sprinklerinstallaties verplicht en werd de
minimumafstand tussen opslagplaatsen en kwetsbare gebouwen, zoals woningen,
vergroot.
Daarnaast werd duidelijk dat ook op het terrein van rampenbestrijding nog veel te
verbeteren viel. Zo raakten na de vuurwerkramp het vaste en mobiele telefoonnet
overbelast, waardoor de communicatie zeer moeizaam verliep. Hierdoor konden nietA
119