Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
0 ? 5 A
1999
A Technologisering
A Internationalisering
A Megatrend: Toename va het belang van veiligheid / afname van crisitolerantie
A Trend: De opkomst van nieuwe infectieziekten en de terugkeer van oude
infectieziekten
A Trend: Toenemende aandacht voor productveiligheid (nietAlevensmiddelen)
A Trend: Opkomst van megaAevenementen
A Domein: Gezondheid
A Domein: Vrije tijd en sport
!
In februari 1999 deed zich verspreid over heel Nederland, met een concentratie in Noord
Holland, een aantal ernstige ziektegevallen voor. De patiënten kregen hevige
ademhalingsmoeilijkheden, hoge koorts en waren verward. Deze ziektegevallen werden
in eerste instantie vaak gediagnosticeerd als griep, later ook als longontsteking.
Uiteindelijk bleek in het ziekenhuis in Hoorn, waar veel zwaar zieke patiënten werden
binnengebracht, dat het om legionella ging. De diagnose kon, min of meer bij toeval,
betrekkelijk snel gesteld worden omdat een nieuwe, nog experimentele sneltest
beschikbaar was. Normaliter was voor het vaststellen van legionella een onderzoek nodig
waarbij het drie weken duurde voor een uitslag beschikbaar was. [Käss et al, 17]
Een speurtocht naar de bron van de besmetting bracht aan het licht dat deze
waarschijnlijk op de bloemententoonstelling West Friese Flora in Bovenkarspel lag. De
patiënten in Hoorn en omgeving hadden allen de tentoonstelling bezocht. Bij navraag via
de GGD’en bleek dat ook bij de patiënten in de rest van het land het geval. In het NOSA
journaal werd iedereen die naar de tentoonstelling was geweest en verschijnselen van
griep vertoonde, verzocht zich bij zijn of haar arts te melden. Het vermoeden was juist;
uit onderzoek bleek dat de bron van de besmetting lag bij een whirlpool die werkend op
de consumentententoonstelling bij de West Friese Flora tentoongesteld werd.
De gevolgen van de uitbraak waren zeer ernstig. Voor zover bekend werden ongeveer
250 mensen ziek; 32 ervan zijn overleden. Mogelijk zijn er veel meer ernstige infecties
niet gemeld en waren er meer dodelijke slachtoffers, die overleden en begraven of
gecremeerd waren voordat de diagnose was gesteld. Veel patiënten die het overleefden
liepen aanzienlijke, blijvende schade op, zowel geestelijk als lichamelijk: ernstig
concentratieverlies, chronische vermoeidheid, schade aan organen, functieverlies, etc.
Legionella was op dat moment een bekende, zij het in Nederland niet veel vastgestelde
ziekte, die hier, maar ook in vakantielanden werd opgedaan. De eerste gerapporteerde
grote uitbraak dateert van 1976, toen er zich bij een congres van het Amerikaans
Legioen van oorlogsveteranen in Philadelphia in de Verenigde Staten een mysterieuze
ziekte voordeed die veel weg had van een massale epidemie van longontsteking. 221
veteranen werden ziek, 34 van hen overleden. Na onderzoek kon men deze uitbraak
relateren aan het voorkomen van bepaalde bacteriën. Deze bacteriën werden Legionella
pneumophila genoemd en de ziekte legionella, of in het Nederlands veteranenziekte. De
bacterie dringt het menselijk lichaam binnen door het inademen van minuscule
waterdruppels van besmet water.
Een probleem is dat wanneer de ziekte niet snel herkend wordt, patiënten vaak
behandeld worden met typen antibiotica die gericht zijn op ‘gewone’ longontsteking,
maar bij legionella geen effect hebben. In ernstige gevallen is het ziekteproces dan vaak
niet meer te stoppen. Ook bij de uitbraak in Bovenkarspel is dat voorgekomen.
117