Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
0 , 6 <
1995
A Internationalisering
A Toegang, participatie, emancipatie
A Van verdediging van het vaderland en bondgenoten naar bevordering van de
internationale rechtsorde en de leniging van humanitair leed d.m.v. internationale
vredesmissies
%'
!
De Nederlandse regering besloot op verzoek van de Verenigde Naties in 1993 een
luchtmobiel bataljon (Dutchbat) ter beschikking te stellen aan de Verenigde Naties voor
de UNPROFORAdeelmissie in Srebrenica. Nederland wilde internationaal een rol van
betekenis spelen en hechtte bovendien sterk aan mensenrechten en humanitaire steun.
De Nederlandse missie had een breed draagvlak in Nederland en werd gezien als een
positieve bijdrage om vrede te bevorderen en humanitaire steun te verlenen. UNPROFOR
(United Nations Protection Force) was een vredesmissie van de Verenigde Naties die naar
de oorlog in voormalig Joegoslavië werd uitgezonden, maar had weinig middelen en een
beperkt mandaat. Een van de hoofdtaken van UNPROFOR was het verlenen van
humanitaire hulp. Dutchbat maakte deel uit van UNPROFOR waardoor de VN de
operationele verantwoordelijkheid hadden over de Nederlandse missie.
In de herfst van 1993 werd bekend dat Dutchbat naar de safe area Srebrenica gezonden
zou worden. In 1992 was Srebrenica het toneel geweest van gewelddadigheden tussen
Bosnische Serviërs en moslims. In 1993 hadden de Serviërs opnieuw een poging gedaan
om de stad te veroveren en op het moment dat Dutchbat arriveerde in maart 1994, werd
de stad en enkele omliggende dorpen belegerd door het leger van de Republika Srpska
(de VRS). In de stad bevonden zich de oorspronkelijke MoslimAbewoners en een grote
groep MoslimsAvluchtelingen van elders. In Nederland bestond de verwachting dat het
bataljon de bevolking in Srebrenica kon beschermen en op humanitair terrein bij kon
dragen. Het uitvoeren van de taken verliep echter zeer moeizaam doordat Dutchbat
klem kwam te zitten tussen de VRS en de AbiH (het Bosnische regeringsleger dat ook in
Srebrenica gelegerd was). De VRS belemmerde in toenemende mate de
bevoorradingskonvooien van Dutchbat, wat een negatief effect had op de eigen
voorraden en de humanitaire hulpverlening in de stad. In juli 1994 werd Dutchbat I
afgelost door Dutchbat II. In januari 1995 arriveerde Dutchbat III om Dutchbat II te
vervangen. Door de verslechterende omstandigheden wilde de Nederlandse regering de
missie in Srebrenica beëindigen en de Oekraïne was bereid gevonden om de missie voort
te zetten. Voordat de wisseling kon plaatsvinden, viel begin juli de VRS Srebrenica aan
en veroverde zeer snel de stad. De moslim mannen en jongens werden gescheiden van
de vrouwen onder toezicht van de Nederlanders. Bosnische Servische eenheden
vermoordden op systematische wijze in de dagen daarna ruim 8.000 Bosnische moslims.
Dutchbat heeft daarbij niet ingegrepen.
Na de val van Srebrenica, eindigde de missie voor Dutchbat en werd het bataljon
overgebracht naar Zagreb. De Nederlandse media die tot dan toe redelijk positief over
Dutchbat waren geweest, werden zeer kritisch ten aanzien van de Nederlandse inzet . Dit
had met name te maken met de schokkende gebeurtenissen die in Srebrenica hadden
plaatsgevonden, door het gebrek aan informatie vanuit de krijgsmacht en een ongelukkig
58 Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Srebrenica: een ‘veilig’ gebied. Epiloog (Amsterdam 2002)
3125A3172.
111