Deelrapport trendanalyse domein Veiligheid - Nationaal Archief

Concept rapport Veiligheid – februari 2011
politiemensen hadden te veel macht en vrijheid gekregen, zonder goede begeleiding en
toezicht van het openbaar ministerie. Bovendien waren veel te veel verschillende – elkaar
tegenwerkende – politionele, rechterlijke en bestuurlijke partijen betrokken bij het
tegengaan van georganiseerde criminaliteit. Ondanks alle misstanden, kwam de
commissie Van Traa, alsmede latere onderzoekscommissies, tot de conclusie dat van
corruptie bij de politie geen sprake was. De IRTAaffaire leidde tot een aantal
aanpassingen in het Nederlands Wetboek van Strafvordering, waaronder een uitvoerige
beschrijving van de opsporingsbevoegdheden onder de Wet Bijzondere
Opsporingsbevoegdheden (BOB). Het doel van deze wet was het normeren en beter
controleerbaar maken van de opsporing.
De affaire was daarnaast aanleiding voor voortgaand systematisch wetenschappelijk
onderzoek naar de aard van en de ontwikkelingen in de georganiseerde criminaliteit in
Nederland. De minister van Justitie beloofde de Tweede Kamer in het vervolg eens in de
twee jaar te informeren over de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Hieruit bleek
onder andere dat in tegenstelling tot wat tot dan toe bekend was over Italiaanse en
Amerikaanse georganiseerde criminele organisaties, Nederlandse criminele organisaties
niet bestonden uit duurzame, piramidale structuren maar eerder uit ‘fluïde’ netwerken
met verschillende knooppunten, facilitators (dienstverleners) en brokers
(bruggenbouwers). Ook het vermoeden van de commissie Van Traa dat jongeren door
middel van rekrutering het criminele circuit ingelokt werden, bleek ongegrond. De nieuwe
wetenschappelijke inzichten hebben geleid tot ‘verwetenschappelijking van beleid’ ten
aanzien van criminaliteitsbestrijding. (Van de Bunt en Kleemans 2007: 25)
De IRTAaffaire hield de gemoederen nog enige tijd bezig. De motie Schutte c.s. was in
1998 aanleiding tot de oprichting van de Tijdelijke commissie Uitvoering aanbevelingen
Enquêtecommissie Opsporingsmethoden (commissieAKalsbeek). Doel van de commissie
was te evalueren of sinds de aanbevelingen van de commissieAVan Traa sprake was van
een verbetering in het functioneren van politie en justitie. De commissieAKalsbeek
concludeerde in 1999 onder meer dat niet alleen softdrugs onder toeziend oog van de
politie waren ingevoerd, maar ook 15.000 kilo cocaïne. Hoewel deze conclusie gebaseerd
was op de informatie van slechts één onbetrouwbare bron, leidde ze wederom tot de
nodige maatschappelijke ophef.
A IRTA Amsterdam, Utrecht, Haarlem/Schiphol.
A Tweede Kamer
A CommissieAWierenga
A Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingsmethoden (CommissieAVan Traa)
A OnderzoeksgroepAFijnaut
A Openbaar Ministerie
A Tijdelijke commissie Uitvoering aanbevelingen Enquêtecommissie
Opsporingsmethoden (CommissieAKalsbeek)
""
A Bunt, H. van de en E.R. Kleemans, Georganiseerde misdaad in Nederland. 3e
Rapportage op basis van de Monitor Georganiseerde Criminaliteit (Amsterdam
2007).
A Bovenkerk, F., De georganiseerde criminaliteit in Nederland. Het criminologisch
onderzoek voor de parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden in
discussie (Gouda, 1996).
A Bunt, H. van de, ‘Organised Crime Policies in the Netherlands’, in: C.J.C.F. Fijnaut
en L. Paoli: Organised Crime in Europe. Concepts, Patterns and Control Policies in
the European Union and Beyond (Dordrecht 2004).
106