Kortsluiting

Lieneke Dijkzeul
Kortsluiting
2000
WOL TERS-NOORDHOFF
GRONINGEN
BULKBOEK
AMSTERDAM

Voor Herman, talisman bij uitstek
Copyright © 1996 Lemniscaat h,v, Rotterdam
Uitgegeven met een licentie van uitgeverij Lemniscaat
Omslagontwerp: Hany de GraafJ
Met advie{en en hijdragen van Patty Voorsmit
ISBN 900l 55282 X

I
Hij komt niet, dacht Daniël. Hij heeft zich bedacht.
Hij probeerde niet naar de telefoon te kijken die op het
bureau stond en elk moment kon gaan rinkelen, waarop
Ton de hoorn van de haak zou nemen en zou luisteren en
knikken en ten slotte zeggen: 'Ik begrijp het. Ja, heel jammer,
maar niks aan te doen.'
Naar de klok wilde hij ook niet kijken, maar de klok viel
niet te negeren omdat die recht tegenover hem hing. Een
ronde zwarte klok, met een witte wijzerplaat en strenge
zwarte wijzers die onverbiddelijk de juiste tijd aanwezen.
Terwijl hij keek, versprong de grote wijzer. Vijf voor
tien, en je kon er donder op zeggen dat het geen minuut
vroeger of later was.
Hij verschoof op zijn stoel en veegde zijn klamme handen
af aan zijn klamme spijkerbroek.
Ton keek op van zijn papieren. 'Wil je nog koffie?'
Daniël schudde zijn hoofd. De spieren in zijn nek waren
stijf en hij bewoog zijn schouders om ze te ontspannen.
Voor de zoveelste keer probeerde hij de rits van zijn
weekendtas verder dicht te trekken, maar de rits was versleten
en de tandjes waren verbogen. Hij zette de tas op de
grond en sloeg zijn benen over elkaar.
Vier minuten voor tien. Dat was zesenvijftig minuten
later dan negen uur. Hij beet op zijn nagels.
Ton schoof een asbak naar hem toe. 'Het is tegen de
regels, maar daar hoef jij je nu niets meer van aan te trekken.'
Daniël haalde zijn shag te voorschijn, verprutste een
vloeitje, nam een nieuw.

Twee voor tien.
Hij zat hier als een hond in het asiel die op zijn nieuwe
baasje wacht. Maar baasje komt niet, baasje heeft zich bedacht.
Hondje leek in het asiel zo'n aardig beest, maar eenmaal
weer thuis beseft baasje dat hij het kreng dan ook vier
keer per dag moet uitlaten, weer of geen weer.
De telefoon rinkelde, en hij kneep de sigaret fijn tussen
zijn vingers. Ton nam op, luisterde, knikte. 'Ik zal het hem
zeggen. Ja, ja, geeft niet, kan gebeuren.'
Hij keek Daniël aan. 'Het spijt hem heel erg, maar hij zat
in de file. Vrachtwagen gekanteld. Hij kan hier met een half
uurtje zijn.'
Ik wou dat ze kwamen, dacht Marieke. Dan was het maar
achter de rug.
Ze gooide het puzzelboekje waarin ze had zitten krabbelen
op tafel. Stomme puzzels. Allemaal persoonlijke voornaamwoorden
en plaatsen in Noord-Holland.
Het boekje gleed door en plofte aan de andere kant op de
grond.
Marja trok haar wenkbrauwen op, maar zei niets. Ze liep
naar de keuken en begon koffiekopjes op het blad te zetten.
Ze was ook nerveus. Lepeltjes kletterden op de schotel*s,
kastdeurtjes werden onnodig hard dicht gedaan.
Marieke ' zette de radio aan en gierde krakend langs de
popstations.
'Als je niet kunt kiezen, zet dat ding dan af, maar hou op
met zappen,' riep Marja.
'Dat heet geen zappen,' zei Marieke. 'Zappen doe je bij
de tv.'
Maar ze flipte de aan/uit-knop naar beneden en liep terug
naar de bank. Ze trok aan haar spijkerbroek. Warm was
het hier. Ze stond weer op en zette de thermostaat van de
verwarming wat lager.
6

'Laat dat,' zei Marja die langs kwam met een blad vol
kopjes. 'Een koud huis is niet gezellig.'
'Het is hier om te stikken,' zei Marieke. 'Heb jij het niet
warm, Pim?'
'Huh?'
'Of jij het niet snoeiheet hebt.'
Haar broertje schudde zijn hoofd.
'Lekker juist.' Hij verdiepte zich weer in zijn boek.
'Waar gaat het over, je boek?'
'Nergens over.' Pim had er een hekel aan gestoord te
worden terwijl hij las. In de praktijk betekende dat, dat je
hem zelden of nooit kon storen.
'Kan ik het ook lezen?'
'D'r staan letters in,' zei Pim ontoeschietelijk.
Marieke zuchtte.
'Of het niet te kinderachtig voor me is.'
Pim haalde zijn schouders op.
"t Is een C-boek.'
Ze snoof.
'Wat doe jij met een C-boek? Snotveter.'
'Marieke,' verzocht haar moeder.
'Er zitten vast seks-scènes in,' mompelde Marieke.
Pirn wees op zijn voorhoofd. 'Het is een oorlogsboek.'
'Nou en? Dacht je dat ze in de oorlog niet. . .'
'Marieke!'
Marieke ging voor het raam staan en aaide Lorre, die in
de vensterbank lag. Ze stopte haar handen in haar zakken
en peuterde een bestoft dropje los uit de naad. Ze hield het .
Pirn voor.
'Ruilen voor je boek?'
Zonder te antwoorden schudde hij zijn hoofd.
'Koffie?' vroeg Marja.
'Moeten we niet wachten tot ze er zijn?' zei Marieke. 'Je
hoort niet te beginnen voor je visite er is.'
7

'Dit is geen visite.' Marja zette rinkelend haar eigen kopje
neer. 'Schei uit met dwars doen. Het heeft geen enkele
zin. En denk erom dat je je behoorlijk gedraagt, zo meteen.'
Marieke draaide zich met een ruk om. Met grote passen
liep ze naar de deur, opzettelijk stampend op haar kis*s.
Lorre wipte uit de vensterbank en holde met haar mee.
'Ik ga naar m'n kamer. Roep me maar als die jongen er
is.'
'Die jongen heet Daniël,' zei haar moeder tegen de deur.
Met kistjes en al ging ze op haar bed liggen. Lorre sprong
naas,t haar en begon onmiddellijk een schuttersputje te graven.
Door het open raam - haar raam stond altijd open,
zelfs als het vroor - woeien de geluiden van de straat. Een
startende auto, een brommer die knetterend optrok.
Daniël.
Ze hield niet van bijbelse namen, en aan deze Daniël had
ze al een hekel nog voor ze hem gezien had.
Daniël die de zolderkamer kreeg die zij had willen hebben.
Sterker nog: die haar beloofd was. Maar dat was vóór
er sprake was geweest van een zielige, misdeelde jongen
die ... Die wat?
Dat wist ze niet.
'Je accepteert hem maar zoals hij is,' zeiden haar ouders.
'Als je meer van hem wilt weten, moet hij het je zelf maar
vertellen, als hij daar de behoefte toe voelt.'
Belachelijk.
Ze groef haar hakken in het die ochtend verschoonde
dekbedovertrek en zag met voldoening dat er een vette
modderkluit uit de profielribbels viel.
Ook al zoiets.
Marja, die normaal gesproken het principe huldigde dat
gezelligheid vóór ging, had het huis met bezemen gekeerd.
De ramen waren gelapt, wat ze anders alleen deed als het
g

matglas was geworden. In de wc rook het naar Kerstmis,
alle planten hadden water gehad en op de eettafel lag het
tafelkleed. Dat hadden ze niet meer gebruikt sinds oma was
gestorven. Kon je ook zien, want op de vouwen was het
geel.
Ze dekten met pi ace-mats, en als niemand zin had om die
te pakken, zetten ze de borden zo op de tafel, die van hout
was en tegen een stootje kon.
En dan had ze het nog niet over de zolderkamer, die in
een razend tempo was afgetimmerd, precies zoals zij hem
gewild had.
'We weten niet hoe lang Daniël zal blijven, maar hij
moet het gevoel hebben dat hij welkom is. En in ieder geval
is die kamer later voor jou.'
Mooi, fijn, prima. Alleen had Daniël er dan al zijn stempel
op gedrukt. Dan zaten er punaises waar hij zijn posters
had opgehangen en spijkergaten op plaatsen waar zij het
niet wou, en de vloerbedekking zat vol vlekken. En hoeveel
later was 'later'?
Buiten stopte een auto. Ze kwam overeind en streek haar
haren uit haar gezicht. Portieren sloegen dicht en het tuinhek
knarste. Een wonder dat haar moeder het niet geolied
had.
Daniël. Was dat niet die knaap die voor de leeuwen was
gegooid?
Nou, Daniël, maak je borst maar nat. Jouw leeuwenkuil
is hier.
9

2
Daniël zat naast Jesse ('Zeg maar Jesse, dat gemeneer is
niks. En oom is uit de tijd van W.G. van de Hulst') en
zweeg, zoals hij al drie kwartier gezwegen had.
Wie was W.G. van de Hulst in godsnaam? Een of andere
politieke pief? Als dat bedoeld was om indruk op hem
te maken dan moest J esse vroeger opstaan. Hij klemde zijn
lippen nog wat vaster op elkaar.
'Wil je soms de radio aan?' vroeg Jesse.
Daniël schudde zijn hoofd. Hij prutste aan de gordel die
in zijn buik sneed. De gordel klikte open en hij haalde opgelucht
adem.
Jesse keek opzij.
'Ik had graag dat je die omhield. Er zit ergens wel een
knijper aan, dan kun je hem wat afremmen.'
'D'r vallen anders evenveel dooien met als zonder gordel.'
Daniëls stem sloeg over, en hij hoestte.
'Daar ben ik nog niet zo zeker van,' zei Jesse.
'Ik heb maagpijn.'
'Toch heb ik liever dat je hem draagt.' Jesse keek in zijn
buitenspiegel en besloot de vrachtwagen vóór hem toch
maar niet in te halen.
'Ik heb last van m'n maag, zeg ik toch!'
Jesse was het zat. 'Doe je 'm zelf om, of moet ik het voor
je doen?'
Daniël bewoog zich niet.
Zonder verdere plichtplegingen gaf J esse richting aan
naar rechts en stuurde de vluchtstrook op.
Daniël wachtte tot de auto bijna stilstond en klikte toen
de gordel vast.
10

J esse gaf weer gas, keek opnieuw in zijn spiegel en voegde
in.
'Waarom doe je zo, Daniël? Boos omdat ik te laat was?'
o jezus, dacht Daniël. Ik zal me toch niet vergist hebben?
Als 't er zo een is die in je zieltje wil knijpen, ben ik zo
weer vertrokken. De vraag is alleen - waar naartoe.
Hij tastte naar het pakje shag in de borstzak van zijn jack.
Waarom deed hij zo? Dat wist hij niet. Gewoonte, waarschijnlijk.
Je zat aan de riem, en je testte hoe ver het nieuwe
baasje die wilde laten vieren.
Hij begon een shagje te draaien.
'In ons huis wordt niet gerookt,' zei Jesse. 'Ik dacht dat
ik je dat verteld had.'
'We zijn er toch nog niet?' Daniël likte het vloeitje dicht.
De auto slingerde even toen het shagje door de lucht
vloog en op de achterbank landde.
'Krijg de klere!' schreeuwde Daniël.
'Afspraak is afspraak,' zei J esse kalm. 'Eén, mijn vrouw
geeft fluitlessen. Daarvoor is schone lucht nodig. Twee, je
verpest je longen ermee. Drie, je bent te jong om je longen
te verpesten.'
Dezelfde vrachtwagen kwam in zicht, en hij joeg er met
honderdveertig langs.
'Je mag wel uitkijken,' waarschuwde Daniël. 'Hoe harder
je rijdt, hoe meer je het milieu verpest.'
Jesse schoot in de lach en nam gas terug. 'Touché.'
Touché W.G. van de Hulst, dacht Daniël.
J esse rommelde in het handschoenenvak en hield hem
een rol pepermunt voor.
'Goed voor je maag.'
Het was duidelijk een vredespijp, en Daniël nam hem
aan.
'Bedankt.'
De pepermunt brandde op zijn tong. Zijn maag krampte.
II

Hij ging verzitten en ving een glimp op van een plaatsnaambord.
'Zijn we er bijna?'
'Vijf minuten. Als je wat gegeten hebt, gaat die buikpijn
zo over. Heb je honger?' ,
Daniël zei niets. Hij beet liever zijn tong af dan te bekennen
dat hij die ochtend geen hap door zijn keel had kunnen
krijgen.
J esse keek naar de hoog opgetrokken schouders, het afgewende
profiel. Slak, slak, kom uit je huis.
In een opwelling stak hij zijn hand uit en kneep in de
magere bovenarm.
'Het zal best meevallen. We verheugen ons allemaal op
je komst.'
Hij draaide een brede straat in. Bomen aan weerszijden,
hoge, ouderwetse huizen met diepe voortuinen, smeedijzeren
hekwerken, deuren met blauwstenen stoepjes ervoor.
Hij stopte voor een ervan.
'Ziezo. Op naar de koffie. Neem je zelf je k ... tas?'
Daniël knikte. Hij graaide zijn weekendtas van de achterbank
en worstelde met de portierkruk.
'Wacht.' Jesse was de auto al uit. Hij liep om en opende
het portier vanaf de buitenkant.
Kinderslot. Dat ding had op het kinderslot gezeten. Was
die vent gek?
Hij smeet het portier achter zich dicht en keek omhoog
langs de grauwgrijze gevel. Achter een van de ramen trok
een blond hoofd zich schielijk terug.
12

3
Wat een miezertje, dacht Marieke.
Ze had nog een vage hoop gekoesterd dat het misschien
een knul zou zijn waarmee ze op school voor de dag kon
komen; voor hetzelfde geld had hij er redelijk uitgezien.
Interessant, desnoods. Maar dit? Als je blies, waaide hij om.
Daniël zat weggedoken in een leunstoel, koffiekopje balancerend
op een knie die bijna door zijn versleten spijkerbroek
prikte.
Klein voor zijn veertien jaar. Halflang donker haar, ongelijk
geknipt. Zijn gezicht was smal, met een kinderlijk
korte bovenlip en uitstekende jukbeenderen. Het enige
punt in zijn voordeel waren zijn oogharen; donker, lang en
krullend. Belachelijk, wat moest een jongen daarmee? Ze
had ruim de gelegenheid ze te bewonderen, want hij had
haar nog niet één keer aangekeken. Hij probeerde Lorre te
aaien, die hem uitgebreid had beroken maar hem nu ontweek.
'Lorre moet altijd aan vreemden wennen,' zei Pim. 'Hou
je van poezen?'
'Lorre?'
'Ik wou eigenlijk een papegaai. Maar dat mocht niet van
mamma. Ik mocht alleen een poes. Toen heb ik hem Lorre
genoemd.'
'Ik hou er niet van om dieren in een kooi op te sluiten,'
legde Marja uit. 'Als je je koffie op hebt, zullen we dan eerst
eens zien of je kamer je bevalt?'
Daniël zette zijn kopje op tafel. 'Even naar de wc.'
'In de gang, tweede deur links,' zei Marja. Maar hij was
de kamer al uit.
13

Toen hij terugkwam, zei Pim bedachtzaam: 'Dit is toch
een vreemd huis, hoe wist je nou waar de wc was?'
'Ik heb een hoop huizen van binnen gezien. De meeste
zijn op dezelfde manier ingedeeld,' zei Daniël. Er vloog een
lachje over zijn gezicht. 'Dus als ie in de gang een deur
opendoet, zit je Of in de meterkast, Of in de wc.'
Hij bleef midden in de kamer staan. 'Is het boven? Dan
ga ik zelf wel even kijken.'
'Ik wou je ook de badkamer wijzen,' zei Marja. 'En onze
kamers.' Ze kwam overeind. 'Het hele huis, eigenlijk.'
Hij knikte.
De deur was nauwelijks achter hen dichtgevallen, of Pim
zei: 'Hij ruikt naar afwasmiddel.'
Marieke lachte. 'Pim!' zei Jesse. 'Nou, het is toch zo,' zei
Pim. 'Van dat appel, wat mamma ook gebruikt.'
'Volgens mij heeft hij zijn spijkerbroek ermee gewassen,'
zei Marieke.
J esse' schudde zijn hoofd. 'Ik vind jullie .. . '
'Kijk dan!' Ze wees naar de leunstoel. 'De zitting is nattig.
En je moet hem naar de kapper sturen, pap.'
'Ik voel er meer voor om jou naar je kamer te sturen.'
'Ja maar, zo kan hij echt niet naar school.'
'Die jongen gaat naar de kapper wanneer hij het wil,' zei
Jesse.
'Dat vind ik flauw!' riep Pim. 'Ik moet altijd wanneer
jullie het willen.'
'Dat is niet hetzelfde,' zei Jesse. 'Als ik nu tegen hem zeg
dat hij nodig naar de kapper moet, dan is het net alsof ik
kritiek op hem heb, snap je?'
'Maar dat heb je toch ook.'
'Stel je voor dat jij een middag bij een nieuw vriendje
gaat spelen,' zei Jesse geduldig. 'En het eerste wat z'n moeder
tegen je zegt is: je mag je haar wel eens laten knippen.
Hoe zou je je dan voelen?'

In de badkamer zei Marja: 'Raar) het ruikt hier naar afwasmiddel.
Pim zal toch niet een van zijn experimenten
hebben uitgevoerd?'
Ze lachte naar Daniël die tegen de deurpost leunde.
'Alles wat hij leest) wil hij ook uitproberen. Ik hoop niet
dat hij vandaag of morgen een boek over springstoffen in
handen krijgt.'
Daniël liet zijn weekendtas aan zijn pink heen en weer
zwaaien.
'Ik denk, eh ... Ik wou gisteravond mijn spijkerbroek ...
Maar ik kon geen wasmiddel vinden.'
Marja vertrok geen spier. 'Het is een prima vervangingsmiddel.
Ontvet als de beste.'
'Ja.' Hij lachte opeens. 'Maar wel veel schuim.'
Ze klopte op de wasmand. 'Voortaan gooi je alle spullen
die je gewassen wilt hebben) gewoon hierin. Vroeg of1aa
komt het dan vanzelf in orde.'
Ze liep voor hem uit en opende links en rechts deuren.
'Mijn leskamer, onze kamer, Mariekes kamer, en hier
slaapt Pim.'
Hij wierp een vluchtige blik naar binnen. Ruime kamers,
met hoge plafonds.
'De regel is dat je je eigen kamer onderhoudt,' zei Marja.
'Dat geldt voor iedereen hier, al zou je dat zo niet zeggen.
Je kamer is jouw domein. Dat houdt in dat niemand zonder
meer binnen mag komen.'
Ze beklommen de nauwe zoldertrap; Daniëls tas bonkte
tegen de treden.
Ze opende een deur met ouderwetse panelen, vers in de
lichtgrijze verf gezet. Daniël stommelde achter haar aan
naar binnen.
Het eerste wat hem opviel, was het licht. De zon scheen voluit
door de ramen van de ouderwetse dakkapel, streek nog net
langs een van de schuine wanden) betimmerd met schrooes.

Met een mengeling van trots en spanning vroeg Marja:
'En, wat vind je ervan?'
Hij keek om zich heen.
Nieuw! riep het bed. Nieuw! meldden het bureautje, de
draaistoel en de bureaulamp. Nieuw! fluisterden de gordijnen,
zachtjes bewegend voor het geopende raam, en nieuw!
nieuw! nieuw! schreeuwden de grijze vloerbedekking, de
moderne spot aan het plafond en - hij kon zijn ogen niet
geloven - de bescheiden stereo-installatie, in een hoek opgesteld.
'Zolang je nog geen eigen cassettes hebt, kun je wel van
ons lenen. Hoewel, wij hebben bijna alleen klassiek, ik weet
niet of je daarvan houdt. Maar Marieke heeft waarschijnlijk
wel iets dat je bevalt.'
De tv was oud. Een zwart-wit tv'tje met sprietantenne.
Ze zag dat hij ernaar keek.
'Die is van ons geweest, maar hij doet het nog goed.
Marieke heeft ook een tweedehandse, en Pim heeft er nog
geen.'
Daniël plukte aan zijn vochtige spijkerbroek.
'De muren zijn nog kaal, maar we dachten dat je wat dat
betreft wel liever je eigen smaak zou volgen.'
Daniël zei niets. Ze legde haar hand op zijn arm.
'Kijk maar op je gemak rond en pak je spullen uit. Als je
over een kwartiertje beneden komt, gaan we lunchen.'
Ze trok de deur zachtjes achter zich dicht.
Hij stond voor het raam, zijn handen steunend op de vensterbank
waarin een bloeiend plantje stond. De lege weekendtas
lag op het bed; de magere inhoud had hij over de
planken van de kast verdeeld, zijn reserve-paar gympen
stond eenzaam op de bodem. De dikke bruine envelop lag
in de la van het bureau*.
Hij duwde het raam verder open en boog zich naar bui-
16

ten. De achtertuin was diep maar smal - een stads tuin. In
het grasveld hieven madeliefjes onbekommerd hun platte
gezichtjes op naar de zon. Een merel trok, zich schrapzettend,
een worm uit de grond, nam hem mee naar het klinkerpaadje
en hakte hem handig in stukjes. Met een snavel
vol kronkelende elastiekjes vloog hij weg.
Achterin de tuin stond een knoestige appelboom, het
jonge blad teergroen, de bloesem als confetti verstrooid
rond de stam.
Die boom zou je 's zomers horen ruisen, dacht Daniël.
Alsof je in een bos woonde. Hij hield van bomen; ze bleven
waar ze waren en veranderden niet. Ze groeiden weliswaar,
maar langzaam, en terwijl ze groeiden, werden ze aldoor
sterker.
In de tuin links torste een stenen juffrouw in een geplooid
gewaad een schaal boven haar hoofd, in de rechtertuin
schitterde water.
Hij draaide zich om naar de kamer, maar zag hem niet.
Andere kamers zag hij; met gescheurd linoleum op de
vloer, met te veel bedden en te weinig kasten, met slaapzakken
en stapels kleren in een hoek, kamers die roken naar
ongewassen lichamen en naar slaap.
Deze kamer rook naar verf, en naar gestreken katoen. '
En hij was van hem. Hij kon de deur afsluiten - de sleutel
stak in het slot. Deze kamer was van hem. Voor het eerst in
zijn leven, of voor het eerst zolang hij zich kon herinneren,
had hij een eigen kamer.
Hij haalde zo diep adem dat het pijn deed.
17

4
Toen hij beneden kwam, zaten ze al aan tafel. Drie verwachtingsvolle
gezichten waren naar hem toe gekeerd. Het
vierde ging schuil achter een blond gordijn.
Marja trok een stoel achteruit.
'Voortaan is dit jouw plaats. We lunchen gewoonlijk om
half één, dat wil zeggen - als er iemand thuis is om te lunchen.
Jesse eet meestal op kantoor, en Marieke blijft dikwijls
over. Pim komt wel altijd thuis. 's Avonds eten we om
half zeven. Die tijden liggen vast in verband met mijn lesuren.'
Hij knikte, vanonder zijn neergeslagen oogleden de tafel
rond kijkend. Tjesus, er lagen zelfs servetten, en een vorkje
bij de vleeswaren. Het bleef stil, en opeens drong het tot
hem door.
'De kamer is mooi,' zei hij schor. Hij hoestte. 'Groot.'
Mariekes lepel kletterde lawaaiig in haar bord.
'De soep wordt koud, mam.'
'Ja.' Marja lachte. 'Om je meteen maar uit de droom te
helpen, Daniël: zo uitgebreid als vandaag is het niet altijd.'
'0.' Kon hem wat schelen. Er lag ook nog een mesje
boven z'n bord. Wat zou je daarmee moeten?
'Dit is het feesttafellaken,' deelde Pim mee. 'Je mag wel
eens een nieuw kopen, mam, dit is helemaal geel.'
'Dat geeft niks,' zei Marieke. 'Na vandaag wordt het
toch nooit meer gebruikt.'
'Ik heb het je al vaker gezegd,' zei J esse rustig. 'Die tong
van jou brengt je nog eens in de problemen.'
'Ze heeft de pest in omdat jij de z .. .'
18

'Pim!' Marja schudde waarschuwend haar hoofd.
Dus hij had het zich niet verbeeld. Daniëls hand klemde
zich vaster om zijn lepel. Pim leek oké, gewoon een leuk
joch, en te jong om last van te hebben. Maar dat grietje . ..
De manier waarop ze hem een hand had gegeven alleen al.
Het mankeerde er nog maar aan dat ze haar hand daarna
aan haar spijkerbroek had afgeveegd. 'Ze heeft de pest in
omdat jij de .. .'
Omdat jij de zolderkamer hebt. Hij legde zijn lepel neer
en nam in gedachten afscheid van de appelboom.
'Als je wilt ruilen, vind ik het best.'
'Geen sprake van,' zei Jesse. 'Discussie gesloten.' Hij
draaide zich naar Daniël. 'Die was trouwens al gesloten
voor jij kwam.'
'Die is er nooit geweest,' verbeterde Marieke. Ze schoof
haar bord van zich af.
'Mag ik van tafel?'
Marja wierp een blik naar Jesse.
'Ga maar.'
De deur viel achter haar dicht.
'Ik lust nog wel wat soep,' zei Pim onverstoorbaar. 'Mag
ik er een stokbroodje i laten drijven, mam?'
Daniëls hand gleed naar zijn broekzak, waarin de sleutel
van de zolderkamer zat. Hij had de verleiding niet kunnen
weerstaan de deur op slot te doen. Nu was hij blij dat hij dat
gedaan had.
'Marieke heeft een ruime, zonnige kamer, ' zei Marja. Ze
sprak alsof ze het tegen niemand in het bijzonder had. 'Ze
wilde altijd graag aan de voorkant slapen, omdat ze houdt
van de geluiden van de straat.' Ze reikte Pim het broodmandje
aan.
'Ze heeft dus precies wat ze wenste.'
Pim liet zijn stokbrood rondjes draaien.
'Waarom blijft dit nou drijven, en iets anders niet?'

'Hoe bedoel je?' vroeg Jesse.
'Nou.' Hij grabbelde in zijn zak. 'Een knikker zinkt meteen.
,
'Pim!' protesteerde Marja.
J esse lachte.
'Een knikker is zwaar.'
'Een boot ook,' wierp Pim tegen. 'Zelfs een klein houten
bootje is toch nog zwaarder dan een knikker.'
'Het heeft te maken met soortelijk gewicht,' legde J esse
uit. 'Het soortelijk gewicht van hout is lager dan van water,
en ook lager dan dat van een knikker.'
'Dat snap ik niet.' Pim viste de knikker weer op.
'Het soortelijk gewicht van water is één,' zei Jesse. 'Dat
betekent dat een liter water precies een kilo weegt. Het
soortelijk gewicht van een knikker is misschien wel twee of
drie. Het water kan de knikker niet genoeg omhoog duwen
om hem te laten drijven.'
'De wet van Archimedes,' zei Marja. 'Hoe was het ook
weer?' Ze deed haar ogen dicht. 'Een voorwerp, geheel of
gedeeltelijk ondergedompeld in een vloeistof, ondervindt
een opwaartse druk die gelijk is aan het gewicht van de
verplaatste vloeistof.'
ravo, zet
.
J esse.
Pim bekeek haar met ontzag. 'Zeg dat nog eens, mam?'
Ze schudde haar hoofd. 'Eet jij je soep nou maar. Ik zal
het voor je opschrijven, sponsje van me.'
'Goed,' zei Pim tevreden. 'Zet je de naam van die meneer
erbij? Kan ik er lekker mee opscheppen op school.'
'Over school gesproken.' J esse wendde zich naar Daniël.
'Morgen heb je een kennismakingsgesprekje met de
rector. Als je dat graag wilt, ga ik mee.'
'Ik ga liever alleen,' zei Daniël. Dit soort dingen moest je
zelf regelen. Als je een volwassene bij je had, zat je er zelf
gegarandeerd voor spek en bonen bij. Hij kauwde afwezig
op een broodje.
'B ,
20

In de brugklas kwam hij, had Jesse gezegd. De rector
wilde eerst zien wat voor vlees hij in de kuip had. Nou, dat
zou hem niet meevallen. Van die wet van Archi-dinges had
hij bijvoorbeeld nog nooit gehoord. Daar klopte trouwens
geen snars van, want niet alle schepen waren van hout.
'Een stalen schip is toch zwaarder dan een knikker?' zei
hij.
Marja ging rechtop zitten. Ze keek naar Jesse.
'Wat dacht je van oppervlakte?' zei Jesse geanimeerd.
'Zo'n schip is groot en breed, en verplaatst dus een enorme
hoeveelheid water. De opwaartse druk van dat water is dan
zo groot, dat het schip, ondanks het gewicht, toch blijft
drijven.'
Daniël knikte, zijn interesse alweer verflauwd. 'Hoe laat
moet ik naar die rector?'
'Tien uur. Je moet_je melden bij de hoofdingang.'
'Ik wilde vanmiddag wat inkopen doen,' zei Marja.
'Schoolspullen. En als je zin hebt, kunnen we wat kleren
aanschaffen.'
Hij kleurde gevoelig. 'Ik heb niks nodig.'
'Ik dacht aan een jack,' zei ze kalm. 'Een paar T-shirts,
een of twee spijkerbroeken. Gymschoenen in }eder geval,
voor de sportlessen op school. Als dat je geruststelt, wil ik
je wel vertellen dat we daar een vergoeding voor kunnen
aanvragen.'
Kunnen, dacht hij, niet zullen.
Marja keek op haar horloge. 'Wil iemand nog wat fruit?
Anders ga ik afruimen. Het wordt mijn tijd.'
'Wij ruimen zo meteen wel af,' zei Jesse. 'Ga jij je leerling
maar afbeulen.'
Ze lachte. 'John komt zo meteen. Als hij nu wéér niet
gestudeerd heeft, zal ik dreigen met een negatief advies.'
'Wil hij nou eigenlijk naar het conservatorium?' vroeg
Jesse.
21

'Hij wil heel graag, maar hij is lui. Hij denkt dat alles
hem zo komt aanwaaien. En die vreselijke moeder steunt
hem daarin.' Ze trok een gezicht. 'Die denkt dat hij een
wonderkind is.'
'Wat is een w ... ' begon Pim.
'Dat legt je vader je wel uit.' Ze stond op. 'Kun je om
drie uur klaarstaan, Daniël?'
Aan het eind van de middag trok hij zich op zijn kamer
terug. Hij voelde zich als een eekhoorn met een voorraad
,
nooes.
Een voor een liet hij de nieuwe spullen nog eens door
zijn handen gaan, louter om het plezier van het kijken.
Twee spijkerbroeken, twee T-shirts, twee overhemden,
een dunne wollen trui, een jack, sokken, ondergoed, gympen,
schriften, pennen, kladblok, een passer, agenda, een
plastic driehoek die hij nodig scheen te hebben voor wiskunde,
een canvas rugzak voor zijn schoolboeken. Alles
aangeschaft in anderhalf uur tijd, zakelijk, zonder poespas.
'Vind je dit mooi? Trek het even aan, als het past is het in
orde.' En hup, door naar de volgende winkel.
Bij de kassa had hij zich ongemakkelijk gevoeld, maar
ook dat loste ze handig op.
'Ik reken dit even vlug af, kijk jij alvast verder. '
Hij trok zijn oude, zwarte sweater uit, koos een van de
nieuwe overhemden en knoopte het zorgvuldig dicht.
Hij nam de trui op en hield hem tegen zijn wang. De wol
was zacht en soepel, en rook zoals alleen nieuwe wol kan
ruiken. Zuiver lamswol, stond erin.
'Hij zal wel gaan pluizen,' had Marja nuchter gezegd.
'Dat doen ze allemaal, maar ze zijn sterker dan ze eruit
. ,
Z1en.
Hij trok de trui over zijn hoofd en bewoog verrukt zijn
schouders. Dat ding had geen gewicht, en toch voelde je dat
hij warm zat.
22

Hij stroopte zijn spijkerbroek af en bekeek nadenkend
zijn sokken. Drie dagen was toch wel het maximum wat je
van sokken kon verlangen. Gezien de stapel die Marja voor
hem had aangeschaft, trokken ze hier waarschijnlijk elke
dag schone aan. Ondergoed ook, natuurlijk.
Even later hurkte hij bij de stereo-installatie, de nieuwe
spijkerbroek krakend in zijn knieholten.
Van beneden drongen Buitklanken . door. Daniël koos
een popstation en draaide de volumeknop ver terug. Op
sokken liep hij door de kamer, het tapijt zacht en warm
onder zijn voeten. Hij borg de overige spullen netjes in de
kast, rolde zijn vuile kleren op en legde ze naast de deur.
Daarna schikte hij de schriften op een stapeltje op het bu­
reau, de pennen ernaast. Passer en driehoek verdwenen in
de la. Hij ging op de stoel zitten en knipte de lamp aan.
Langzaam trok hij het kladblok naar zich toe.
Lieve Rosy
Waar ik nou hen {OU je niet geloven als je het {ag. Ook niet hoe
ik eruit {ie. Ik heb een donkerblauwe trui aan van lamrwol, en
een overhemd. Ik heb een kamer voor mij alleen. De deur kan
op slot. Het is een {olderkamer, de trap naar boven is smal en
donker. Maar dat geeft niet, er ?Jt boven en beneden een licht­
knopje . Weet je nog hoe bang ik vroeger was als ik in het donker
naar beneden moest? Dan tong je liedjes voor me om me te
troosten. (Dat was toen we bij Mick woonden) Er is een bad en
in de tuin staat een appelboom, {o een die je op tekeningen in
sprookjeSboeken {iet. Hij moet heel oud tijn, de stam is welto
dik als jouw middel. Al is dat voor een middel niet erg dik.
Overmorgen moet ik naar school. Dan krijg ik Frans en
Engels en wiskunde. Ik heb een passer gekregen en iets wat een
geodriehoek heet. Het tal vreemd {ijn om weer naar een echte
school te gaan maar ik ben wel van plan mijn best te doen. Ze
praten hier over allerlei dingen waar ik de helft niet van snap.
23

Pim (die is 9) weet geloofik meer dan ik. In ieder geval voelt
het to.
Misschien kan het hier fijn worden.
Pas goed op jetelf.
Danny.
Hij vouwde het vel dubbel en stopte het in de bruine envelop.
Hij las niet over wat hij had geschreven, dat deed hij
nooit als er iets in stond wat niet waar was.
In plaats daarvan liep hij naar beneden en vroeg of hij
een bad mocht nemen.

5
's Avonds zat hij op de bank, geurend naar shampoo en
twee soorten badschuim, en verveelde zich. Er was een tv,
maar die stond niet aan, en hij durfde niet te vragen of hij
hem aan mocht zetten.
Marieke rommelde op haar kamer, Marja las, Pim was al
naar bed en J esse had een vergadering.
Daniël keek de kamer rond. Aan de witte muren hingen
felgekleurde schilderijen die niks voorstelden, en overal
brandden lampen, maar nergens zo dat ze in je gezicht schenen.
Waar hun schijnsel de vloer raakte, gloeiden de brede
grenen planken warmgeel op. De kamer was spaarzaam
gemeubileerd, en de meubels die er stonden, leken lukraak
te zijn neergezet. Toch had die schijnbare wanorde een
functie, want die stoel bij de boekenkast bijvoorbeeld, daar
stond een schemerlamp achter. Dus als je iets wilde opzoeken
of nalezen, kon je dat op je gemak doen. De zware
mosgroene overgordijnen waren dichtgetrokken. Van buiten
klonk nu en dan gedempt het geluid van een voorbijrijdende
auto, verder was het rustig. Buren hoorde je niet. Dit
waren ouderwetse huizen met dikke muren.
Hij pikte de krant van de vloer en zocht de pagina met
tv-programma' s op. Er was een film die spannend leek. Zou
hij? Hij gluurde naar Marja. De kat lag op haar schoot,
blijkbaar niet gehinderd door het boek dat als een omgekeerd
dakje op zijn rug rustte.
Marja keek op. 'Verveel je je?'
'Nee hoor,' mompeldè hij.
Ze knikte naar de boekenkast. 'Hou je van lezen? Mis-

schien staat er iets voor je bij . En anders moet je even bij
Marieke binnenlopen, die heeft haar eigen plank.'
'Ik lees nooit.'
Hij bedacht dat hij - sufferd - zelf een tv had. Maar dan
zat hij alwéér boven. Zou dat niet lijken alsofhij er hier niks
aan vond?
'Vind je het goed als ik boven tv kijk?'
'Natuurfijk,' zei Marja. 'Je moet doen waar je zin in hebt.
Wat wij willen is dat je je thuis voelt.' Ze hield haar boek
omhoog. 'Daarom gaan we ook gewoon onze gang.'
De film viel tegen, in zwart/wit, of misschien kon hij zijn
gedachten er niet goed bijhouden. Hij gaapte. Eigenlijk was
hij moe. Raar, in feite had hij toch geen klap uitgevoerd
vandaag. Hij keek naar het bed en zag nu pas dat er een
wekkertje naast stond. Tien voor negen. Hij gaapte weer,
met knappende kaken, maar wist dat hij te rusteloos was om
al te kunnen slapen.
In plaats daarvan hees hij zich overeind en liep op sokken
de trap af. Voor Mariekes kamer bleef hij staan. Vanachter
de deur klonk gitaarmuziek. Was zij dat? Het klonk
verdraaid goed.
De muziek brak plotseling af en hij hief zijn hand op om
te kloppen toen de deur openging. Geschrokken deed hij
een stap achteruit.
'Wat sluip jij hier rond?' zei Marieke.
'Ik sluip niet, ik wou net kloppen.'
Ze zwaaide haar haar naar achteren en trok haar wenkbrauwen
op. 'Wou je iets vragen?'
Hij nam haar een ogenblik zwijgend op. Zoals ze daar
tegen de deurpost leunde, het blonde haar achter één oor
weggestreken, een trui nonchalant om haar schouders,
overhemd tot het juiste knoopje open ... De wereld is van
mij, zei die houding. En zo hoort het ook, daar heb ik recht
op.

Bijna had hij zich omgedraaid, zo groot was de afstand.
'Heb jij misschien een paar bandjes voor me te leen?'
De deur ging iets verder open.
'Kijk zelf maar, ik weet niet wat je leuk vindt.'
Binnen knipperde hij met zijn ogen.
'Zocht je iets?'
'Hè?'
'Of je iets kwijt bent.'
'Nee, hoezo?'
Hij haalde zijn schouders op. 'Zomaar.'
Chronisch gebrek aan ruimte, plus het feit dat hij toch
nooit lang op dezelfde plaats bleef, hadden hem methodisch
gemaakt. Als je nooit meer dan een vierkante meter voor
jezelfhad, deelde je die zo economisch mogelijk in. Marieke
had veel vierkante meters, en geen last van economische
overwegingen.
Op het bed lag de gitaar, naast een stapel kledingstuk­
ken, kennelijk onlangs gewassen en gestreken, want enkele
ervan waren nog min of meer gevouwen. Niet bij elkaar
passende sokken lagen verspreid over de vloer, in een hoek
stonden drie paar schoenen, in één schoen een beslagen glas
met een blauwige schimmelrand. Melk, hij herkende de
kleur.
De kastdeur stond wijd open. Uit noodzaak waarschijn­
lijk, want er puilde zoveel textiel uit, dat de deur onmoge­
lijk goed zou kunnen sluiten.
In de vensterbank en op de grond lagen losse muziek­
bladen verspreid, over de gordijnrail hing een zwart-wit
geblokte sjaal.
Ze had ook een bureau, maar het blad ging schuil onder
de meest uiteenlopende voorwerpen, waaronder drie vuile
kopjes, een vork, een blikje kattevoer , een halflege colafles, ­
een pot pindakaas en de verdorde bladeren van een plant
die de moed had opgegeven.

Voorzichtig baande hij zich een weg door de chaos en
hurkte neer bij de cassettes, die wonderlijk genoeg op een
keurige stapel lagen.
'Hoeveel mag ik er meenemen?'
'Moet jij weten.' Marieke nam de gitaar op en sloeg een
akkoord aan. 'Als je er maar voorzichtig mee bent.'
'Ja, tuurlijk.' Hij besloot zich van zijn beste kant te laten
zien. 'Speel je al lang?'
'Een half uurtje ongeveer.'
Het bloed steeg naar zijn wangen. 'Hoe lang je les hebt.'
'Een jaar of vier.'
Hij draaide een cassette om en om en legde hem apart.
'Zijn jullie allemaal zo muzikaal?'
'Pim niet.' Ze speelde zachtjes door, de noten tinkelden
als ijsblokjes in een glas. 'Die kan geen A van een D onder­
scheiden.'
Daniël koos nog een bandje.
'Deze gitaar klinkt heel anders dan die je altijd van rock­
bands hoort. Veel zachter.'
'Klopt. Dit is een akoestische.'
En toen ze zag dat hij haar niet begreep: 'Die andere zijn
elektrisch, deze niet.'
Hij legde nog twee bandjes apart. Achter zijn rug veran­
derde de muziek van karakter. De melodie bleef hetzelfde,
maar opeens klonk het alsof je naar een oude western zat te
kijken, en terwijl hij luisterde, vertraagde het ritme en werd
het een blues.
Hoor-eens-hoe-goed-ik-kan-spelen, dacht hij, en toen
de blues overging in een vrolijk draaiorgelwalsje, vertrók
hij schamper zijn mond.
Ze zag het, en blijkbaar was dat het gewenste resultaat,
want ze legde de gitaar neer.
'Heb je zo genoeg?'
Oprotten, vertaalde hij.

'Ja. Bedankt.'
Marieke ging languit op haar bed liggen, gitaar op haar
buik. Ze draaide aan een van de knoppen, sloeg de snaar
aan, luisterde, draaide de knop een fractie terug.
Zoals dat joch zijn voeten neerzette. Alsof hij door een
mijnenveld liep. Zou hij gezien hebben dat ze van hem ge­
schrokken was? Wie weet hoe lang hij al achter haar deur
had gestaan. Misschien moest ze voortaan haar kamer af­
sluiten. Deze keer had hij nog netjes om een paar bandjes
gevraagd, maar wie weet nam hij ze een volgende maal
gewoon mee.
Probleem was alleen: waar was de sleutel? Niet in het
slot. Omdat hij daar steeds uitviel als de deur iets te hard
dichtging, had ze hem opgeborgen. Ooit. Ergens.
Ze kwam van het bed af en trok een voor een de laden
van haar bureau open. De onderste klemde. Ze gaf een
harde ruk en de lade vloog open, schoot door de gammele
vergrendeling en viel op de grond. Een rimpelige manda­
rijn rolde onder de verwarming.
Zonder enthousiasme bekeek ze de inhoud van de laden.
Als je Franse grammaticaboek al een paar weken spoorloos
was, hoe kon je dan verwachten een sleutel terug te vinden?
Ze zette de losse lade naast het bureau, pakte de gitaar
weer op en speelde dezelfde melodie als daarstraks. Maar
deze keer zochten haar vingers de snaren voorzichtig en
met aandacht.

6
De school was verpletterend groot. Vier gebouwen, aan
elkaar geplakt met behulp van glazen tunnels. Ervoor lag
een soort plein, waarover een stel leerlingen liep, die hem
taxerend opnamen.
Daniël bleef staan. Waar was de hoofdingang in godsnaam?
Vragen? Nee, zelf uitzoeken. Daar stond trouwens in
vette letters de naam, Erasmus College, boven brede, dubbele
deuren.
Hij stak het plein over, de nieuwsgierige blikken negerend,
en duwde tegen een deur. Te laat zag hij het bordje
'trekken'.
In zichzelf vloekend stapte hij een hoge, holle gang in.
Het rook er zoals het op alle scholen ruikt; naar jassen,
zweet en krijtstof. Granieten vloer, rijen kapstokken, een
kantoortje met een loket. Binnen zat een man die niet opkeek.
Daniël klopte.
Een arm ging omhoog en maakte een draaiende beweging.
Daniël duwde de deur open.
'Ik moest me om tien uur melden.'
De man duwde zijn stoel naar achteren. 'Zo. En bij wie?'
'Bij u.'
'Kijk es an. Wie had de jongeheer gesproken willen hebben?'
'De rector.'
'En wie kan ik zeggen dat er is?'
30

'Daniël. Daniël Bax.'
De conciërge knikte en greep de telefoon. Tijdens het
korte gesprekje krabde hij op zijn hoofd, en bekeek daarna
onderzoekend zijn nagels. Hij had ook roos in zijn wenkbrauwen.
'Deur uit, gang uit, tunnel door, linksaf, laatste deur
rechts.'
Hij grijnsde toen hij Daniëls blik zag.
'Meteen in het diepe, da's altijd het beste. Ik ben Gert
Bovenkamp, meneer voor jou.'
Waarom hadden de mensen die het minste te zeggen
hadden, altijd de grootste bek, dacht hij toen hij de gang
uitliep. Wat had die hufter nou gezegd, linksaf of rechtsaf?
Aan het eind van de tunnel koos hij rechts, en kwam
langs een eindeloze rij lokalen. Uit de meeste kwam stemgemompel.
Nergens een deur met een bordje 'rector' erop.
Zwetend keerde hij terug. Hoe leerde je in vredesnaam
de weg kennen in zo'n bajes?
De laatste deur rechts droeg een koperen bordje: J .F.
Swaanswijk, rector.
Hij haalde diep adem en klopte.
Geen reactie.
Hij klopte opnieuw, flink hard deze keer.
'Binnen.'
De kamer was ruim, licht en vriendelijk. Een paar grote
potplanten, een zitje met rotan stoelen, aan de muur een
schilderij van een dame met maar één oog, ne*s midden in
haar voorhoofd geplant. Achter haar hoofd reed een fietser
over een weg die nergens heen ging.
De rector leek jong, voor een rector, en hij keek een stuk
beter uit zijn ogen dan die Gert.
Hij stond onmiddellijk op.
'Daniël Bax? Ik ben Swaanswijk. Welkom hier. Zullen
we daar gaan zitten, dat praat gemakkelijker.'
31

Daniël liet zich zakken op het rotan, dat kraakte.
De rector bladerde door een paar papieren.
'Daniël is je enige voornaam, zie ik. Word je Danny
genoemd?'
'N eet' zei Daniël, en toen zachter: 'Daar heb ik een hekel
aan. Gewoon Daniël.'
De rector lachte. 'Oké, Daniël dus. Eens kijken. We
hadden afgesproken dat je, gezien je voorgeschiedenis, als
ik dat zo mag noemen, in de hrugklas geplaatst wordt. Als
je kans ziet, voldoende op te pikken in deze laatste maanden
voor de zomervakantie, kun je door naar de tweede, maar
eerlijk gezegd weet ik niet of je dat redt. En ik zou het
jammer vinden, je bijvoorbeeld in 2-mavo te plaatsen, als je
de capaciteiten zou hebben voor 2-havo. Dan liever een
extra jaar. Ik begrijp dat het vervelend voor je is om tussen
jongere leerlingen te zitten, eventueel dus zelfs nàg een
. ,
jaar, maar ...
Daniël knikte. Hij was hierop voorbereid door Jesse, en
het kon hem niet eens veel schelen. Hij wou naar school,
iets leren, en verder zou hij wel zien.
'Klas I-C wordt je lot.' De rector greep achter zich en
viste een stapeltje boeken op. 'Een prettige klas, maar een
drukke. Je mentor is mevrouw Dils, tevens je wiskundedocente.
Wat ik hier heb zijn niet alle boeken die je nodig
hebt, maar de rest verwacht ik nog deze week. Heb je geen
tas meegenomen?'
'Nee.' Hij had tàch de zenuwen gehad, natuurlijk. Twee
keer zijn tanden gepoetst, maar zijn rugzak in zijn kamer
laten liggen.
'Enfin, zo'n stapel is het nou ook weer niet. Hier is je
lesrooster. Morgen begin je om half negen met wiskunde,
dat treft, dan zie je meteen mevrouw Dils. Verder wijst het
zich vanzelf. Je hobbelt gewoon achter de rest aan.' Hij
glimlachte. 'En over een paar weken kun je de weg dromen.
,
32

Daniël knikte weer. Er viel een stilte. Moest hij nou op­
staan of kwam er nog meer?
'Er is een huiswerkklas,' zei de rector. 'Als de hulp thuis
niet voldoende is, dan kun je je daarvoor aanmelden. Eerst
thuis bespreken, want het is niet gratis. Je bent niet gewend
aan huiswerk, heb ik begrepen.'
Daniël schudde zijn hoofd. 'Ik zat nooit lang genoeg op
dezelfde school.'
De rector stond op.
'Ik hoop dat je het bij ons naar je zin zult hebben. Dat
meen ik echt - ik ben een ouderwets man, ik zie graag
tevreden leerlingen. Mocht er iets zijn, bespreek het dan
met je mentor. Die is ervoor.'
Daniël kreeg een hand als een waterpomptang. Opge­
lucht verdwaalde hij opnieuw.
's Middags moest hij van Marja kaftpapier kopen. Ze bood
aan hem te helpen kaften, maar dat weigerde hij. Een stuk
papier om een boek vouwen kon hij zelf ook nog wel.
Dus zat hij met zijn tong uit zijn mond zijn boeken er
schots en scheef in te prutsen. Op zijn bureau lag een
tientje. Zakgeld, zei Marja. De radio speelde zachtjes, het
raam stond open en de appelboom was al wat groener dan
gisteren.
Tevreden hummend frommelde Daniël een nieuw boek
in het onwillige papier. Hij plakte er een etiket op en
schreef: Daniël Bax, I -C, Frans.
Hij sloeg het boek open en bladerde het door. Ik ben - je
suis, jij bent - tu es, hij is - il est . ..
Je moest het vast anders uitspreken dan hij nu deed,
want zo klonk het niet. Rosy had eens een Franse vriend
gehad, en hij herinnerde zich nog de rappe gebaren, de
hoge, zangerige stem. Geen woord begreep hij ervan, maar
het was prettig geweest om naar de klank te luisteren.
33

Gérard.
Rosy begreep hem ook vaak niet, en dan werd hij kwaad
en vloekte. Maar zelfs dan klonk het niet ruw. Daniël
noemde hij 'petit prince', en met veel moeite legde hij uit
dat dat de naam was van een kinderboek voor grote mensen.
Daniël had dat vreemd gevonden. Grote mensen lazen
toch geen kinderboeken? Gérard blijkbaar wel. Hij las veel,
tweedehands pockets, en als hij las, rookte hij sigaretten die
vreselijk stonken. Hij kookte maaltijden voor hen met veel
knoflook erin. Op een dag was hij verdwenen, op de manier
zoals al Rosy's vrienden verdwenen: zonder een spoor achter
te laten.
Er werd geklopt, en Daniël schrok op.
'} a. ,
Pim stak zijn hoofd om de hoek. 'Mag ik binnenkomen?'
'Tuurlijk.'
'Wat ben je aan het doen?'
'Boeken kaften.'
Pim bekeek het resultaat van zijn inspanningen en lachte.
'Dat moet je zo niet doen. Zal ik het eens voordoen?'
Handig knipte en vouwde hij het papier precies op maat.
'Waar is het plakband?'
'Heb ik niet.'
'Dan blijft het toch ook niet zitten. Wacht maar.'
Hij roffelde de trap af en kwam even later terug.
'Marieke had nog.'
'Mag dat wel?' vroeg Daniël.
'Merkt ze toch niet.' Pim beet een stuk plakband af. 'Ik
krijg een hoektand,' zei hij trots. 'De tandarts zegt dat dat
belachelijk vroeg is.'
'Heb je nog opgeschept op school met de wet van eh .. .'
'Archimedes? Ja, maar ze geloofden me niet. Alleen de
meester, die zei dat het echt waar was.'
34

'En toen?'
'Toen geloofden ze het nog niet.'
'Vond je dat vervelend?'
Pim haalde zijn schouders op. 'Ik vond het stom. Als je
er over nadenkt, moet het kloppen. Ik heb het trouwens al
uitgeprobeerd, in bad.'
Daniël dacht aan het boek over springstoffen en lachte.
'Vind je het leuk op school?'
'Ja.' Pim keek hem onderzoekend aan. Hij had zijn vaders
lichtbruine ogen, en dezelfde bedrieglijk trage oogopslag.
'Jij niet?'
'Weet ik nog niet, ik ga morgen voor het eerst.'
'Ja, maar daarvóór,' zei Pim ongeduldig.
'Ging wel. '
'Ik wil graag dingen wéten ,' zei Pirn. 'Waarorn iets is,
zoals het is. En dan is school wel handig.'
Hij kaftte een tweede boek. 'Jij krijgt al wiskunde. Zou
ik ook wel willen.' Hij bekeek de bladzijden aandachtig.
'Marieke zegt dat het moeilijk is, maar ik denk wel dat ik dit
zou snappen.'
Ik denk dat er weinig is wat jij niet snapt, dacht Daniël,
maar zei het niet.
'Ik heb haar gitaar horen spelen.'
'Ze speelt altijd gitaar,' zei Pirn onverschillig. 'Ze sleept
dat ding overal mee naartoe.'
'Wil jij het niet leren?'
Pim schudde zijn hoofd. 'Zonde van mijn tijd.'
'Ik vind wel dat ze het goed kan.'
'Ze wil later gitaar studeren,' legde Pim uit. Hij ging
rechtop zitten en schudde in een verbluffend goede imitatie
zijn haardos naar achteren. 'Gitaar spelen is mijn léven.'
Ze lachten allebei.
'Had ze niet liever fluit gespeeld?' vroeg Daniël. 'Dan
had ze les van je moeder kunnen krijgen.'
35

'Heeft ze ook gehad. Maar dat ging niet goed. Ze hadden
altijd ruzie. Tenminste, dat zegt Marieke, ik was toen nog
klein. Mijn moeder zegt dat lesgeven aan je eigen kinderen
het moeilijkste is wat er bestaat. Jij bent toch even oud als
Marieke?'
'Ja, hoezo?'
'Nou, omdat zij at in de tweede zit, en jij pas in de eerste.
Ben je blijven zitten?'
'Nee. Ik lig wat achter.'
'0. Ben je ziek geweest?'
Als ik ja zeg, ben ik van alles af, dacht Daniël.
Hij keek naar de kleine vingers die ijverig zijn boeken
kaftten, en tot zijn eigen verbazing zei hij: 'Nee, ik ben
gewoon wat weinig naar school geweest.'
'Spijbelde je dan?' vroeg Pim met iets van bewondering
in zijn blik.
'N n ... zo zou je het kunnen noemen. Ik ben nogal vaak
verhuisd.'
Pim spuugde een stukje plakband uit. Met de hardnekkigheid
van een rechercheur zei hij: 'Dat maakt niks uit. Als
je verhuist, moet je gewoon naar een andere school. Dat
moet.'
Daniël lachte. 'Niet als ze niet weten dat je bestaat. Dan
kun je spijbelen zo lang je wilt.'
Pims handen lagen een ogenblik stil. Toen zei hij trefzeker:
'Maar dan ben je wel altijd alleen.'
Daniël zweeg. Hij greep de schaar en knipte zonder te
meten een stuk papier van de rol.
'De rest doe ik zelf wel.'
Pim stond gehoorzaam op. Bij de deur vuurde hij zijn
laatste schot af.
'Vind je het niet eng om morgen naar school te gaan?'
Daniël gaf geen antwoord.
Voeten bonkten op de trap, beneden sloeg een deur, en
nog eens. Dezelfde voeten stormden de trap weer op.

'Hier.'
Een grote groengoud gespikkelde knikker rolde over
het bureau.
'Da's mijn geluksknikker. Neem jij hem morgen maar
mee. Het helpt echt.'
De knikker lag koel en glad in Daniëls hand. Hoe lang
was het geleden sinds hij geknikkerd had? Hij was er goed
in, had altijd zijn zakken vol. Hij knikkerde met F reekie,
die ze niet allemaal op een rij* had en ook eeuwig op straat
rondzwierf. Freekie kon niet naar school omdat hij iedereen
in elkaar sloeg, en knikkeren kon hij ook niet. Daniël
sloeg hij niet in elkaar, want dat was zijn enige vriend. De
knikkers jatten ze. Hij op de uitkijk, en F reekie alvast spuug
verzamelend, zodat hij indien nodig extra kon kwijlen en de
winkeljuffrouw hem zo snel mogelijk zou proberen te lozen.
'Wil je hem niet liever zelf houden?'
Pim glimlachte een beetje. Zijn zware oogleden zakten
nog een fractie, zodat hij iets weg had van een wijze uil.
'Ik heb 'm niet meer zo erg nodig.'
37

7
Op weg naar school probeerde Daniël zijn maag de baas te
blijven. In zijn zak zat de knikker. Na het ontbijt had Pim
hem in de gang aan zijn mouw getrokken: 'Je vergeet je
knikker toch niet?'
Voor hem uit liep Marieke.
Ze droeg ook een rugzak, een rode, beplakt met stickers
en volgeschreven met viltstiftkreten. Zij droeg hem niet op
haar rug maar over haar schouder, en de flap hing los.
Daniël bleef staan. Hij maakte de flap van zijn eigen
rugzak los en haakte een riem over zijn schouder. Marieke
verdween om de hoek. Ze had niet een keer omgekeken,
hoewel ze moest weten dat hij achter haar liep.
De school was niet gekrompen sinds de vorige dag, en het
plein was nu een zee van spijkerblauw. Daniël bewoog zich
omzichtig voort aan de rand van de branding. Welk lokaal
moest hij hebben? Hij verhing zich liever dan het aan Gert
Bovenkamp te vragen.
Achter hem schreeuwde iemand: 'Heb je 't eerste uur?'
'Wiskunde!'
Hij draaide zich om. Een meisje, donker, kortgeknipt,
een jaar of dertien.
'Zit jij toevallig in I-C?'
Ze knikte.
'In welk lokaal is ... wordt wiskunde gegeven?'
'Voor ons in lokaal 13. ' Ze bekeek hem van hoofd tot
voeten.
'Ben je nieuw?'

Hij knikte ook. Ze lachte.
'Dacht ik al. Je ziet er helemaal nogal nieuw uit. Blijf
maar in m'n buurt, de bel gaat zo.'
Ze draaide zich om, schoot op een vriendin af en zei iets.
De vriendin keek in Daniëls richting en zei iets terug.
Samen liepen ze zijn kant uit.
'Zij is Floor, en ik ben Daniëlle,' zei de donkere.
'Ik ben Daniël.'
'Nee toch.' Floor gilde van het lachen. 'Daniël en Daniëlle,
de olijke tweeling!' Haar haren waren natgemaakt en
daarna glad naar achteren gekamd, de kam strepen zaten er
nog in. Ze miste een flink stuk voortand.
'0, kijk nou, hij blaart!'
'Doe niet zo ftom joh,' zei Daniëlle.
Floor gafhaar een dreun met haar rugzak. 'Ik help je niet
hoor, met wifkunde.'
'Hoeft ook niet,' zei Daniëlle kalm. 'Ik snap het.' En
tegen Daniël: 'Ze kan er ook niks aan doen, ze is een keer
van de commode gevallen.'
'Had ze toen dan al tanden?' vroeg hij onnozel.
'Nee, maar sinds die tijd werken haar hersens niet zo
best.'
Er ging een zoemer en kordaat pakte ze hem bij zijn arm.
'Ga maar mee.'
Ze persten zich door de dubbele deuren en worstelden
zich door de lange gang. Aan het eind dunde de stroom
enigszins uit. Geroutineerd ontweken Floor en Daniëlle
rugzakken en jassen die links en rechts vlogen en mikten
vanaf een meter hun eigen jack aan een haak.
'Na elke les je jas meenemen,' deelde Daniëlle mee. 'Anders
ben je 'm aan het eind van de dag gegarandeerd kwijt.'
'Gejat?'
'Nee, verhangen.' Ze greep hem opnieuw bij de arm.
'Hierin.'
39

Lokaal 13 keek uit op een kanaal, van de school gescheiden
door een verwaarloosde groenstrook. Daniël staarde hardnekkig
uit het raam om de ogen te vermijden waarvan hij
wist dat ze op hem gericht waren. Dit was altijd het ellendigst:
zo'n eerste ochtend in een nieuwe klas.
Hij sloeg zijn benen over elkaar en voelde de knikker op
zijn dijbeen drukken. Hij zat helemaal achterin, waar kennelijk
een plaats over was. Daniëlle en Floor zaten voorin,
naast elkaar. Om hem heen werd geroezemoesd, iemand
drumde met twee linialen op een tafel, twee jongens waren
in een heftige discussie verwikkeld over een voetbalwedstrijd.
Toen de lerares binnenkwam, stond hij op en liep naar
voren, struikelend over een tas die in het pad lag. Achter
zijn rug werd het stil. Hij stak zijn hand uit en mompelde:
'Daniël Bax.'
Mevrouw Dils was klein en blond. Ze droeg een zwarte
broek, een lila trui en lila oogschaduw. Ze nam hem op met
koele grijze ogen.
'Welkom in I -C, Daniël. Jongens, dit is Daniël Bax. Hij
is net verhuisd, en door eh, omstandigheden begint hij pas
vandaag in de brugklas. Daniël, heb je al je boeken al?'
'Nee,' zei Daniël. 'Wel dat voor wiskunde,' voegde hij
er snel aan toe. Ze knikte. 'We zijn bij hoofdstuk zeven. Zie
maar wat je oppikt.'
Vijftig minuten lang probeerde hij de toverformules in zijn
boek en op het bord te ontraadselen. Een paar maal daagde
er iets van begrip in zijn hersens, maar te weinig om vast te
kunnen houden. Rechthoekszijde.
Kwadraat.
Stelling van Pythagoras.
Worteltrekken. Wat was in godsnaam worteltrekken?
In zenuwachtige haast maakte hij aantekeningen in de

kantlijn en op zijn kladblok; krabbels waarvan de betekenis
hem straks al weer ontglipt zou zijn. Het was alsof je achter
een trein aanholde die steeds harder begon te rijden. Je wist
dat je hem moest halen, ook al kende je de eindbestemming
niet. Zijn oksels werden nat, achter zijn linkeroog nestelde
zich een gluiperige hoofdpijn.
T en slotte sloeg hij het boek dicht en zakte onderuit op
zijn stoel. Laat ze allemaal de pest krijgen. Als het 't volgen­
de uur ook zo ging, stapte hij op.
Met een punt van zijn gloednieuwe geodriehoek peuter­
de hij tussen zijn tanden en keek uit het raam. Op het kanaal
voer tot zijn verrassing een klein vrachtschip. Aan dek was
een vrouw bezig de was op te hangen. Vierkante witte lap­
pen wapperden vrolijk aan een lange lijn, in de lengterich­
ting van het schip gespannen. Luiers: naast haar stond een
kinderwagen. De mond van de vrouw bewoog, blijkbaar
zong ze.
0, dacht ik, 0, dat daar mijn moeder Yoer . ..
Hij wreef in zijn ogen. Hoe kwam hij daar nou aan?
Dat daar mijn moeder voer ... Hoe ging het verder?
Want het ging verder, daar was hij zeker van .
. " Prijs God, zong {ij, Zijn hand {al u bewaren.
Een gedicht. Joost mocht weten van wie, maar het was
een gedicht. Hij tuurde naar het schip dat kalmpjes verder
gleed, water kolkend langs de boorden, aan de achterkant
zich verzamelend tot vuilwit schuim.
Tea.
Tea las gedichten. Sterker nog - hij dichtte zelf. Gedich­
ten over zwarte sneeuw en paarse manen en met veel wan­
hoop erin.
Rosy en hij hadden er stiekem om gelachen, maar toch
waren ze onder de indruk, voornamelijk omdat Tea er zelf
van onder de indruk was. Tea zonder h achter de t, want dat
was artistiek.

Hij las, nee, hij dróeg zijn gedichten voor, wijdbeens
staand in de kamer, zijn lange haren ongeduldig uit zijn
gezicht vegend met een magere witte hand. Tea was het
bloedeloze type; hij zag eruit alsof hij nooit in de zon kwam,
hoewel dat wel zo was, want naast dichter was hij een verwoed
wielrenner.
Op Teo's fiets heb ik leren fietsen, dacht hij. Tenminste,
dat dacht Tea, en ik durfde niet te zeggen dat ik het al kon,
het geleerd had op meegepikte fietsjes van buurtkinderen.
Tea holde geduldig mee, hield het zadel vast, terwijl ik op
de trappers stond met een been onder de stang door.
De racefiets werd 's avonds langs de trap gehangen, met
een haak om het stuur, en één keer had hij hem 's ochtends
vroeg met behulp van een vriendje eraf gehaakt. Om de
beurt hadden ze om het blok gefietst, terwijl de ander oplette
of de gordijnen van de zolderverdieping nog gesloten
waren. Het ging zo lang goed dat hun aandacht verslapte,
en Teo hen betrapt had.
Het vriendje was afgedropen, en binnen had T eo hem
geslagen, hard, midden in zijn gezicht. Was Rosy daar bij
geweest? Gek dat hij zich dat niet meer herinnerde.
Het schip was uit het gezicht verdwenen, alleen het water
klotste nog na.
In dat gedicht kwam ook nog een brug voor. Daar zou
dat schip wel onderdoor gevaren zijn. Rosy had het mooi
gevonden. Het was ouderwets, en het rijmde, daar hield ze
van.
Hij schoot omhoog toen de zoemer ging en de anderen
het lokaal verlieten als was er een bommelding binnengekomen.
Mevrouw Dils liep naar hem toe en ging op de punt van
zijn tafel zitten.
'Viel het tegen?'
'Nogal.' Daar ging iedereen, hoe vond hij het volgende
lokaal?

'Je woont bij Marieke in huis, hoorde ik. Kan zij je niet
wat op weg helpen? Wiskunde is niet haar sterkste vak,
maar . .. ,
De rest van de zin bleef in de lucht hangen. Ze keek hem
afwachtend aan.
'Ik zal wel zien,' zei hij stuurs.
'Of je eh, pleegvader?'
Hij haalde zijn schouders op.
Wist Jesse iets van wiskunde? Het zou wel, hij wekte de
indruk alsof hij overal iets van wist, en hij moest een goede
opleiding hebben, anders zou hij niet de baan hebben die hij
had. Wat deed-ie ook weer? Manager bij een computerbedrijf.
'Ik zal het vragen,' beloofde hij om eraf te zijn.
Ze stond op.
'Probeer bij de les te blijven. Ik zag dat je afdwaalde,
maar je zult alle zeilen bij moeten zetten. Ik ben je mentor,
of had meneer Swaanswijk dat al verteld?'
Hij knikte.
'Ik neem aan dat je het begrip mentor kent? Als je problemen
hebt, word je verondersteld daarmee naar mij te
komen.'
Kouwe kikker. Als hij problemen had, loste hij die zelf
wel op.
'Weet u naar welk lokaal ik moet?'
'Wat heb je het volgende uur? '
Hij graaide in zijn rugzak en streek zijn nu al gekreukelde
rooster glad.
'Frans.'
'Lokaal tien, denk ik. Schuin hiertegenover.'
'Bedankt.'
Hij schoof langs haar heen en de klas uit, zonder de
huiswerkopdracht te zien die op het bord geschreven stond.
43

In lokaal tien moest hij voorin zitten, achterin was alles
bezet. Achter hem zaten Floor en Daniëlle. Hij draaide zich
om.
'Hebben juJ1ie geen vaste plaatsen?'
Ze haalden gelijktijdig hun schouders op.
'Jawel. Maar daar trekt niemand zich iets van aan.'
Floor boog zich naar voren.
'If dit echt de eerfte keer dat je naar een middelbare
fchool gaat?'
Hij knikte.
'Ben je ziek geweeft?' Haar ogen glommen van nieuwsgierigheid.
'Zoiets.' Irritante trut.
'Dan zul je wel blijven zitten,' zei Daniëlle nuchter. 'Het
is al april, dat haal je nooit meer in.'
'Ik zie wel.'
Maar plotseling zag hij als een berg tegen de komende
maanden op. Als zij er al van uitgaan dat het toch niet lukt,
dacht hij moedeloos, waarom zou ik me dan eigenlijk uitsloven?
Maar de test was goed uitgepakt. En zo'n test bewees
toch iets? In ieder geval dat hij niet op z'n achterhoofd was
gevallen.
Hij draaide zich weer om en kreeg een por in zijn rug van
Daniëlle.
'Met Frans helpen we je wel, hoor. En Bronkhorst is een
liefje.'
'Bronkhorst?'
'De leraar.'
'Bij welk hoofdstuk zijn jullie?'
'Negen. Onregelmatige werkwoorden. Avoir en être
helemaal, faire ook, en van pouvoir tot en met il.'
'Il?'
'Hij. Derde persoon enkelvoud. Hij, zij en men.'
44

Daniël knikte alsof hij het begreep. Hij zocht hoofdstuk
negen op en herkende de bladzijde waar hij de vorige dag
naar gekeken had.
Je suis, tu es . .. Hij bladerde verder. Pouvoir, alleen
spraken zij het uit als poevwaar. Nou ja, dat zou wel zo
horen, het klonk een beetje zoals Gérard geklonken had.
Avwaar, dat stond er ook heel anders. Met aandacht be­
keek hij het rijtje vervoegingen. Hij heeft: il a. Il was hij, dat
zei ze net, dus a moest heeft zijn. Kon je 'heeft' zeggen met
maar één lettertje? Maar het stond er, dus het zou wel.
Er daalde een hand op zijn schouder neer. 'Wij kennen
elkaar nog niet.'
Hij stond zo haastig op dat zijn stoel kantelde. Net op
tijd greep hij de rugleuning.
'Bronkhorst,' zei de man die bij de hand hoorde. 'Zit je
op karate dat je zo bliksemsnel kunt reageren?'
'Nee,' zei Daniël. 'Ik ben Daniël Bax.'
'En je was al aan de studie, zie ik?' Blauwe ogen twinkel­
den achter een bril met dikke glazen. 'Ik wou dat ze alle­
maal zo enthousiast waren.'
'Fijn we ook!' riep Floor. Ze hijgde bijna in Daniëls nek
om maar niets van het gesprek te hoeven missen. Het was
geen water waarmee ze haar haren naar achteren had ge­
kamd, het was gel - hij rook de weezoete geur.
'Nooit eerder Frans gehad?' vroeg Bronkhorst zakelijk.
'Nee.'
'Goed opletten bij Nederlands dan. Vooral bij ontleden.
Dat heb je voor de andere talen ook nodig.'
Ontleden. Vissen ontleedde je, of misschien zelfs een
mens, maar een taal?
'Stilte,' riep Bronkhorst.
'Of ik laat de zaal ontruimen,' riep een jongen terug. De
rest grinnikte.
'Ook die film gezien, Richard, gisteravond?'
45

Richard knikte.
'Dan ging je te laat naar bed. Eens kijken of je nog tijd
hebt gehad voor je huiswerk. Geef mij eens de volledige
vervoeging van faire.'
Daniël keek opzij. De jongen die Richard heette tuurde
hoopvol naar het plafond.
'Daar staat het niet,' zei Bronkhorst. 'Kom op, je fais .. .'
'Tu fais,' zei Richard dapper. 'll fait.' Hij zweeg en leunde
naar achteren. 'Nous faisons.'
'Prima, F emke. Maak het even af.'
'V ous faites, ils font.'
Daniël zocht het op in zijn boek. Faites, herhaalde hij
geluidloos. Mooi, die gerekte klank. Hij sloeg de bladzijde
om. Daar stond een strip. Te gek, een leerboek met een
strip erin.
De plaatjes vertelden het verhaal van een meisje dat een
jongen ontmoet aan boord van een schip. Ze gaan samen
een café binnen - hé, dat was hetzelfde woord - en ze houden
na zes plaatjes al elkaars hand vast. Tjonge, die zetten
er vaart achter. Eens kijken wat er op de volgende bladzij
dan wel niet gebeurde.
Niks, daar stond een woedende man met een snor die het
meisje (zijn dochter?) meesleepte het café uit. Hoe kwam
die vent daar zo opeens? Die kon toch niet weten dat zjjn
dochter daar zat?
'Daniël.'
Verschrikt keek hij op.
'Zou je willen opletten?'
Hij knikte.
'Kun jij me vertellen wat de derde persoon enkelvoud is
van être? Je mag het in je boek opzoeken.'
Met een kop als vuur bladerde hij terug. Shit, waar stond
dat.
'Hij is,' zei hij, zich opgelucht herinnerend wat Daniëlle
had verteld.

'Dank je, en nu in het Frans?'
'Il est,' zei Daniël met een duidelijke e-s-t.
'Il è,' corrigeerde Bronkhorst. 'En de eerste persoon?'
Daniël zweeg.
'Kijk eens naar het rijtje. Als hij de derde is, wat is
dan .. .'
'Ik ben.'
'Heel goed. Je suis. Erik, m'n jongen, plak die kauwgom
achter je oor en vertaal de volgende zin: Wij zijn thuis.'
47

8
'Hoe was je eerste dag?' vroeg Marja.
Ze had thee gezet, en ze zaten met zijn tweeën in de
kamer. Marieke was er nog niet, en Pirn speelde bij een
vriendje.
Daniëls hoofd gonsde. Hij was bekaf. Na Frans kwamen
aardrijkskunde en een dubbel uur Nederlands, een blokuur
heette dat. Tot zijn verrassing stond hij om half een
buiten, zijn lunchpakket onaangeroerd in zijn tas. Marja
had het hem meegegeven, met de mededeling dat hij het de
volgende keer zelf moest klaarmaken. Geen van beiden
hadden ze beseft dat hij volgens zijn rooster alleen de dinsdagochtend
school had.
Thuis lag een briefje op tafel:
Neem maar iets, ik ben om vier uur terug.
Hij had zijn boterhammen opgekauwd, een glas opgespoord
en melk gedronken, hangend op de bank, wachtend
tot het vier uur werd.
'Hoe was je eerste dag?'
'Ging wel.'
Ze keek hem onderzoekend aan. 'Moe?'
'Een beetje.'
'Heb je huiswerk?'
'Frans en Nederlands. Maar ik begrijp er geen flikker
,
van.
'Wat begrijp je niet?'
'Alles niet,' barstte hij uit. 'Niks! Ik weet niet wat ontleden
is, of een werkwoord, ik weet niet hoe je iets moet
uitspreken, en als ik denk dat ik het door heb, zijn zij al een
eind verder.'

'We gaan er straks aan beginnen,' zei ze kalm. 'Eerst
thee, en daarna ga je een uurtje iets voor jezelf doen. Slapen,
voor mijn part.'
Hij dronk, en brandde zijn tong aan de hete thee. Met
een klap zette hij het kopje terug op het schoteltje.
'Ik ga er net zo lief niet meer heen. Ik snap er tàch niks
van. Ik zal wel te stom wezen.'
'Stom ben je niet,' zei Marja. 'Ik heb de resultaten van je
test gezien. Die mochten er zijn.'
'J a, haha, een beee doosjes tekenen en woordjes invullen.
Dat kan de eerste de beste oen.'
Ze schudde haar hoofd. 'Die test was geen schoolse test.
Hij was bedoeld om je inzicht en begrip te meten. En daar is
niks mis mee.'
'0 nee?'
'Nee.'
'En waarom begrijp ik dan de ballen van alles wat ik
vandaag geleerd heb? Ik zou toch iets moeten snappen?'
'Dat heb je ook ongetwijfeld gedaan. Alleen heb je te
veel indrukken achter elkaar moeten verwerken. Geen
wonder dat je nu het gevoel hebt dat het één grote brij is.
Maar straks komt er van alles boven, waarvan je nu niet
weet dat je het weet. Je zult het zien.'
Hij gaf geen antwoord.
'Mag ik je rooster eens zien?'
'Dat zit in m'n tas.'
'Nou, haal het dan even.'
Hij slofte de kamer uit en kwam even later terug, het
verfomfaaide rooster in zijn hand.
Marja streek het glad.
'Je moet het overschrijven in je agenda, dat is veel handiger.
Dit hang je boven je bureau. In de keukenia liggen
wel punaises.'
Ze bestudeerde het rooster.
49

'Je had ook nog wiskunde, zie ik. Daarvoor moet je bij
J esse zijn, want van wiskunde heb ik geen kaas gegeten.'
Verbaasd keek hij op. 'Kun je dat niet?'
Ze lachte. 'Ik haalde alleen maar drieën en vieren. Ik heb
er ook geen examen in gedaan, dat zou verspilde moeite zijn
geweest.'
Hier zat iemand met een dijk van een baan, of liever een
dijk van een beroep, en die zou geen ... ?
'Maak dat de kat wijs.'
'Het is waar,' zei Marja. 'Intelligent zijn betekent niet
slim zijn met àlles. De een heeft aanleg voor talen, de ander
voor wiskunde, een derde voor muziek, een vierde kan
wonderen verrichten met een hamer en een beitel. Niet alle
mensen zijn gelijk.' Ze lachte. 'Je zou Jesse eens Frans moeten
horen spreken.'
'Hoezo?'
'Nou, probeer hem maar eens zover te krijgen. Kun je
lachen. Maar zeg niet dat ik het je verteld heb.'
De voordeur dreunde.
'Daar is Marieke.' Ze stond op en liep naar de keuken om
een kopje te halen.
De deur van de kamer ging open. 'Is m'n moeder er
niet?'
'Jawel,' zei Daniël.
'Wil je thee, Mariek?'
Marieke bleef in de kamer staan, haar jas nog aan. 'Ik
neem het wel mee naar boven.'
'Doe niet zo ongezellig, je kunt toch eerst wel even bij
ons zitten?'
'Veel huiswerk.'
'Kun jij Daniël straks alvast helpen met wiskunde? Dat
scheelt vanavond voor Jesse.'
Marieke goot haar kopje vol, half gehurkt bij de tafel. 'Ik
moet naar gitaarles.'
;0

Marja's mond trok strak. 'Dat is om zeven uur.'
'J a, maar ik zou nog naar lrene.'
'Eet je wel thuis, denk je?'
Marieke klotste met haar kopje de gang in. 'Tuurlijk,
mam, doe niet zo flauw.'
'Ze mag me niet,' zei Daniël. Zijn koud geworden thee
smaakte bitter.
In de pauze had hij Marieke op het schoolplein gezien,
helemaal aan het andere eind. Zelf stond hij alleen, nadat hij
Daniëlle en die vreselijke Floor had afgescheept, maar zij
had een kring vriendinnen om zich heen. Ze spraken over
hem, dat kon hij zien aan de manier waarop ze telkens snel
over hun schouder in zijn richting keken.
'Ze heeft er de schurft aan dat ik hier ben.'
'Ze heeft geen reden om je niet te mogen,' zei Marja. 'Ze
kent je nauwelijks. En ze was het er helemaal mee eens dat
je kwam. Je denkt toch niet dat we dat buiten de kinderen
om hebben besloten?'
'Toen wist ze zeker nog niet dat ik op zolder ging sla-
,
pen.
'Klopt. Maar dat doet er niets aan af.' Ze zuchtte. 'Let er
maar niet op, ze trekt wel bij.'
Op de overloop stond Marieke een veter vast te maken die
niet los zat.
'Was je op weg naar boven?'
'Ja, natuurlijk,' zei hij verwonderd.
'Had mijn moeder je verteld dat je moet kloppen voor je
binnenkomt? Ook bij Pim?'
'Ik ben nog niet op Pims kamer geweest.'
'Als je op mijn bandjes bent uitgekeken, leg ze dan maar
voor mijn deur, dan vind ik ze wel.'
Je kon haar geen klap op haar bek geven, overwoog hij.

Zijn handen trilden. Hij stopte ze in zijn zakken om ze in
bedwang te houden. Rustig blijven, rustig.
Abrupt draaide hij zich om en ging weer naar beneden.
'Als ik een gedicht zoek, waar kan ik dat dan vinden?'
Marja liet geen verbazing blijken. 'Weet je van wie het
. '
lS.
'Nee.'
'Ken je er een paar regels van?'
'0, dacht ik, 0, dat daar mijn moeder voer,' zei hij onduidelijk
en veel te vlug.
'Prijs God, zong zij , Zijn hand zal u bewaren,' vulde
Marja aan. 'Nijhoff. Het is een van zijn bekendste gedichten.'
Ze liep naar de boekenkast.
'Kijk, hier staat hij. Hadden jullie het op school behandeld?'
Hij schudde zijn hoofd. 'Ik kende het toevallig.'
Hij verdween met het boek naar boven, opzettelijk stampend
op de eerste trap.
Het gedicht heette 'De moeder de vrouw', en het klopte
niet helemaal met wat hij gezien had. De vrouw stond aan
het roer, in plaats van dat ze de was ophing. Maar er was wel
degelijk sprake van een brug.
Idioot dat zoiets zoveel jaren in je hoofd kon zitten, zonder
dat je het zelf wist.
Languit op zijn bed liggend bladerde hij verder. Het
meeste was hem te verheven, maar hij zag nog een gedicht
waarvan de laatste regels hem een prikkerig gevoel achter
zijn ogen bezorgden, al begreep hij niet waarom. Het heette
'Het kind en ik' en het ging blijkbaar over de dichter zelf.
Ik zou een dag uit vissen,
ik voelde mij moedeloos.

Ik maakte tussen de lissen
met de hand een wak in het kroos.
Er steeg licht op van beneden
uit de zwarte spiegel grond.
Ik zag een tuin onbetreden
en een kind dat daar stond.
Het stond aan zijn schrijftafel
te schrijven op een lei.
Het woord onder de griffel
herkende ik, was van mij.
Maar toen heeft het geschreven
zonder haast en zonder schroom',
al wat ik van mijn leven
nog ooit te schrijven droom.
En telkens als ik even
knikte dat ik het wist,
liet hij het water beven
en het werd uitgewist.
Bedoelde die vent daarmee dat wat je als kind allemaal wilde,
dat daar geen zak van terecht kwam? Of erger nog: dat
je je zelfs niets meer herinnerde van je toekomstdromen?
Van een hoop volwassenen, dacht hij slaperig, kon je je
nauwelijks voorstellen dat ze ooit kind waren geweest, zo
strak zaten ze in de riemen. Misschien kon je dan toch nog
beter leven zoals Rosy, al had die natuurlijk ook geen dromen
meer. Maar in ieder geval deed ze precies waar ze zin in
had.
Toen Marja een uur later boven kwam, reageerde hij niet
op haar kloppen. Zach*s deed ze de deur open.

Hij lag opgerold als een egel, zijn handen verstopt in zijn
oksels. Zijn schoenen stonden nees naast elkaar voor het
bed. Het boek lag half onder zijn wang. Ze haalde het voorzichtig
weg en bleef er een ogenblik mee in haar handen
staan.
Dat daar mijn moeder voer ... Als er één regel op hem
sloeg, dan was het deze wel. Begreep hij dat zelf en vroeg
hij er daarom naar?
Ze keek naar hem. Hij ademde gelijkmatig, met kleinekinderzuchtjes.
Het boek had een rode striem achtergelaten
op zijn wang.
Ze legde het op het bureau. De gesp van de rugzak rinkelde
langs een poot van de stoel en achter haar snauwde
Daniël: 'Wat moet je in mijn spullen?'
Ze draaide zich om. Hij zat rechtop, een waakzame blik
in zijn ogen. 'We zouden samen huiswerk maken,' zei ze
vriendelijk, 'weet je nog wel?'
'Ik dacht ... '
'Ik begrijp wat je dacht. Ik had geklopt, maar je sliep.'
'Ja.' Hij streek zijn haren naar achteren. 'Sorry.'
Traag kwam hij van het bed. 'Moet dat nu? Ik barst nog
van de slaap.'
'Ik ben bang van wel. Als dat allemaal vanavond moet,
wordt het teveel. Wat had je voor huiswerk?'
Hij bladerde in de agenda.
'Zinnen ontleden, en een stukje tekstverklaring. Dat is
Nederlands. En voor Frans zinnen vertalen.'
'Mag ik het eerst even zien? Laten we op je bed gaan
zitten, je hebt maar één stoel.'
Ze bekeek de paragrafen die hij aanwees. Het was weinig,
natuurlijk was het weinig, brugklas immers, maar voor
hem moest het een onoverzienbare klus lijken.
'Nou,' zei ze opgewekt. 'Laten we met Nederlands beginnen.
Ontleden is gewoon een moeilijk woord voor zin-
54

nen in stukjes knippen, en die stukjes een naam geven. Als
ik bijvoorbeeld zeg: de man heeft een jas, dan is dat een zin
die je in drie stukken kunt verdelen. De man is het onderwerp,
want om hem gaat het, en . .. '
's Avonds zei Jesse: 'Wat had je voor wiskunde opgekregen?
'
'Niks. Ik snap er alleen geen fluit van.'
'Welk hoofdstuk zijn jullie?'
'Zeven.'
Jesse bladerde.
'Ah, de stelling van Piet Apegras.' Hij wreef in zijn handen.
'Hè?'
'Pythagoras. Hij was een Griekse wijsgeer, en hij leefde,
pak 'm beet, 500 jaar voor Christus. Voor elke middelbare
scholier heet hij Piet Apegras.'
Heel even schoot er een steek van trots door Daniël
heen. Een middelbare scholier, dat was hij ook. Al zou hij
drie jaar over die rottige brugklas doen, dan nog was hij een
middelbare scholier. Iemand die een naam had, die ergens
bijhoorde.
Hij schoof zijn stoel een stukje dichter bij de tafel.
55

9
De dag was zo goed begonnen.
Weliswaar had Marieke hem aan het ontbijt opnieuw
genegeerd en liep ze op weg naar school weer zo'n twintig
meter voor hem, maar daar stond tegenover dat hij in zijn
huiswerk weinig fouten bleek te hebben.
Marja had het hem zelf laten maken, alleen nog uitleg
gevend als hij iets werkelijk niet begreep.
In de pauze was Richard op hem afgekomen: 'Ga je mee,
Daniël, een sjekkie roken achter het fietsenhok?'
Twee van de andere jongens hadden hem afwachtend
aangekeken, en hij begreep dat het een soort test was.
Roken was verboden, overal hingen bordjes, maar wat
het zwaarst was, moest het zwaarst wegen, en gelukkig had
hij zijn shag overgeheveld naar zijn nieuwe jack.
Achter het fietsenhok stonden meer jongens, een paar
meisjes ook, rokend met snelle halen, de sigaret verborgen in
de holte van hun hand. Lichtelijk overdreven, vond Daniël.
Richard opende het gesprek. Blijkbaar fungeerde hij
zo'n beetje als aanvoerder.
'Vaak verhuisd?'
'Nogal.'
'Verschillende steden ook?'
'Ook dat.'
Daniël stopte zijn shag terug in zijn zak.
'Maar dan moet je toch evengoed gewoon naar school?'
vroeg de jongen die Rob heette. Hij knipperde heftig met
zijn oogleden, alsof hij last had van de wind.
'Niet als ze niet weten dat je bestaat,' zei Daniël, herhalend
wat hij tegen Pim had gezegd.

'Gaven je ouders je dan niet op?'
'Nee.'
'Goh, man, geef mij zulke ouders,' zei Richard.
De anderen lachten. De derde jongen had kleine bruine
ogen, als krenten in zijn witte gezicht geplakt, en hij was nu
al te zwaar. Een strak zittende riem liet zijn maag opbollen
boven zijn spijkerbroek.
'Ben je van de kermis of zo?'
'Niet van de kermis,' zei Daniël ontspannen. 'En ook
niet of zo.'
'Kermiskinderen gaan ook naar school, hoor,' zei Rob.
'Een rijdende school, daar heb ik wel eens iets over gelezen.'
Hij trok nauwelijks aan zijn sigaret, hield hem alleen
maar vast.
'Jij zult er niet over gelezen hebben,' zei de derde jon­
gen. Hij nam Daniël opnieuw op.
'Beetje aan de zwerf geweest, dus.'
Daniël knikte. Hij trapte zijn peukje uit op de grond en
rolde een nieuw sjekkie. Van twee achter elkaar werd je
duizelig, maar zijn handen wilden iets te doen hebben.
'De laatste hippie,' zei Richard.
'De laatste der Mohikanen,' hinnikte Rob.
'Hé.' In de ogen van de dikke jongen lag een blik die
Daniël niet beviel. 'Wij willen wel eens wat stuff proberen.
Als eh . .. ex-hippie weet jij vast wel hoe je daar aan kunt
komen. Kun je niet iets voor ons regelen? Voor een tientje
of zo? Dan delen we 't met zijn vieren. Hoef je niet mee te
betalen.'
Daniël verstrakte. 'Als jij zo nodig stuff wilt roken, zoek
je maar iemand anders. Met die rotzooi wil ik niks te maken
hebben.' Hij lachte schamper. 'Een tientje! Denk je dat je
daar nog iets voor kunt kopen? Laat naar je kijken, man.'
De kleine ogen werden nog kleiner . 'Voor iemand die er
zo'n hekel aan heeft, weet je er toch aardig wat van.'
-
57

'Loop de eerste de beste koffieshop binnen, en ze hebben
een keurige prijslijst voor je,' zei Daniël effen.
Er viel een stilte. Richard kuchte .
'Evengoed een tof leventje, toch wel. Geen huiswerk,
niet vroeg je nest uit hoeven ... '
'Alles went,' zei Daniël.
De eindeloze ochtenden op straat, terwijl Rosy in bed
lag en niet wakker gemaakt kon worden.
'En nou moet je je te barsten werken,' knikte Rob. 'Eh,
als je hulp nodig hebt, geef je maar een gil .'
'Geef je maar een gil ,' zei de derde jongen. 'Wat sla jij
toch altijd een meidentaal uit.'
Rob knipperde. 'Ik zei het maar bij wijze van spreken.'
'Niet zuigen , Dennis,' zei Richard.
Daniëls maag kwam omhoog en opeens stond het koude
zweet op zijn voorhoofd. Zo meteen kotste hij die drie lefgozertjes
over hun schoenen. Hij had al een paar dagen niet
meer gerookt, deels om Jesse niet tegen de haren in te strij ­
ken, deels omdat hij er in feite weinig behoefte aan had. Hij
rookte alleen als hij het kon betalen, en dat was maar zelden.
En nou hield hij er definitief mee op, nam hij zich voor.
Hij kon dat zakgeld beter besteden dan aan die tinnef. Hij
leunde tegen de muur en wachtte tot de duizeling wegtrok.
'Wat gebeurt er als ze je hier snappen?'
'Hangt ervan af,' zei Richard. 'Als Gert je snapt, een
week pleindienst. Dat betekent papier prikken. Als een van
de leraren je snapt, strafwerk. En bij herhaling een brief
mee voor je ouders.'
Wat een strafkolonie, dacht Daniël.
'Die gooi je dan toch weg?'
'Nee, want je moet hem ondertekend mee terugnemen.'
De zoemer ging, en Rob gooide opgelucht het peukje
weg dat bijna zijn nagels schroeide.
'We moeten naar binnen.'

'Wis-kun-duh,' zei Richard en zuchtte.
Hij haalde zijn shag te voorschijn en rolde een sigaret van
de laatste draadjes tabak. Zijn vingers trilden nog steeds.
Een eend scharrelde hoopvol om hem heen, zijn platvoeten
maakten kletsende geluidjes op de stenen.
Hij zat op een bankje in een park, zonder te weten hoe hij
daar terecht was gekomen, laat staan dat hij wist waar het lag.
Hij staarde naar de groen bekraasde vijver. De eenden
maakten ruim baan voor twee smetteloze zwanen, statig zij
aan zij voortglijdend als waren ze onderweg naar het altaar.
Hij stak het sjekkie op, zijn jack open houdend om het
vlammetje af te schermen. De eend schoot op de lucifer af
en kwaakte teleurgesteld.
'Pleur op, beest.'
Hij snapte nog niet hoe het had kunnen gebeuren. Dat
snapte hij nooit. Het enige wat hij zich naderhand herinnerde,
was het warm-koud gevoel. Een vlam die door zijn
borst joeg, terwijl zijn gezicht koud en stijf werd, zodat het
praten moeite kostte.
Maar dat. .. dat wijf had het uitgelokt. Gewoon uitgelokt.
Kon hij het helpen dat hij niet gezien had dat ze huiswerk
op het bord had geschreven? Om dan meteen zo'n
strot op te zetten.
'Zo komen we er niet, Daniël. Ik mag toch hopen dat je
begrepen hebt dat huiswerk maken zeker voor jou wel essentieel
is.'
Hem lekker even met zijn neus erdoor halen. Laten voe- -
len dat-ie een kneus was. Essentieel. Hij wist verdomme
niet eens wat het betekende.
Hij had nog geprobeerd sorry te zeggen, maar dat wuifde
ze weg.
'Morgen inleveren, ondertekend.'
Dat ondertekend had het hem gedaan. Alsof hij een
kleuter was.
59

Dus zei hij: 'Ik wil het wel inleveren, maar niet ondertekend.
Dat vind ik flauwekul.'
Toen begon ze met een harde, schelle stem te praten.
Een hele redevoering. Norm ... fatsoen ... regels ... in het
gareel ... terwijl hij probeerde om niet te luisteren. Alleen
het laatste had hij goed verstaan: 'Je kunt vertrekken.'
Op de gang vond hij zichzelf terug, terwijl de dreun van
de deur nog in zijn oren nagalmde. In de klas keken geschokte
gezichten naar hem, terwijl die lila trut zich bukte
en iets opraapte.
Dag middelbare school. Twee dagen, niet eens, eigenlijk.
Hoe verkocht hij dat aan Jesse en Marja?
Hij gaf zijn brood aan de eend, die ook kaas en hagelslag
lustte. De appel at hij zelf op, een harde groene, die zijn
tanden stroef maakte en in zijn maag lag als een zure bom. De
eend haalde zijn neus op voor het klokhuis en waggelde weg.
'Verwend kreng.' Daniël ritste zijn jack dicht. De lucht
was leigrijs en de schrale wind beet in zijn wangen en liet de
vijver rimpelen.
Hij stond op en slenterde het park uit. Hoe laat kon hij
met goed fatsoen naar huis? Hij maakte zijn rugzak open en
keek in zijn agenda. Laatste les tot twintig over drie. Dan
moest hij het tot half vier zien vol te houden. Dat betekende
het oude recept; winkels, vooral platenzaken. Daar kon je
desnoods een uur lang in de bakken graaien en cd's beluisteren
voor ze in de gaten hadden dat je geen koper was. Hij
keek om zich heen, ontdekte een bordje ' centrum' en begon
te lopen.
'Zullen wij direct na de afwas aan de slag?' vroeg Marja aan
tafel. Daniël slikte een hap rijst met kerriesaus door. 'Ben al
klaar.'
'O? Geen problemen vandaag?'
Hij schudde zijn hoofd en laadde zijn vork opnieuw vol.
60

Hij stierf van de honger, die ene geratste banaan van een
groentekar had niet veel zoden aan de dijk gezet.
'Moeten we het niet even samen doornemen?'
Hij haalde zijn schouders op. 'Volgens mij snap ik het
wel. Er was geen maakwerk bij. Alleen maar wat door­
lezen.'
Ze keek naar Jesse, die kalm doorat.
'Als Daniël denkt dat het er goed in zit, vind ik het best.
Ik kan me voorstellen dat hij graag zo zelfstandig mogelijk
werkt.'
Pim had twee bergjes rijst gemaakt en liet daar de saus
als een gele rivier tussendoor stromen. 'Als je het zelf doet,
onthou je het beter, zegt de meester.'
Jesse lachte en streek hem over zijn haar. 'Daar heeft
jouw meester gelijk in.'
'Ik heb je tussen de middag niet in de aula gezien/ zei
Marieke.
Daniël sneed met grote precisie een stukje kip in tweeën
en daarna in vieren.
'Ik was buiten, met een paar van de jongens.'
'Daar heb ik je ook niet gezien.'
Zijn mond werd droog. Hij duwde met zijn tong tegen
een rijstkorrel die aan zijn verhemelte bleef plakken. Ze
wist het. Hoe ze erachter was gekomen mocht J oost weten,
maar ze wist het. Hij spande zijn beenspieren. Eén verkeerd
woord en hij trapte d'r finaal van d'r stoel.
'Had je me nodig dan?'
Ze keek hem strak aan, een triomfantelijk lachje om haar
mond.
Ze geniet ervan, dacht hij. Ze voelt dat ik bang ben, en
dat vindt ze leuk.
Ze gaf geen antwoord, maar legde haar vork en mes
kruislings op haar bord en leunde achteruit. 'Zal ik de
toetjes halen, mam?'

'Daniël is nog niet klaar,' zei Marja, maar hij schoof zijn
bord van zich af.
'Ik zit vol.'
'J e moet zeggen: ik heb genoeg gegeten,' corigeerde
Pim. 'Hè mam?'
Marja wreef over haar mond. 'Je hebt gelijk, jochie.'
'Vanavond is het onze afwasbeurt,' zei Pim. 'Wil jij wassen
of drogen?'
Daniël keek zijn bord na. Ze zou misschien haar mond
wel houden, maar intussen had ze wel kans gezien zijn eetlust
te verpesten.
'Daniël! Wil jij wassen of drogen?'
'Hlih?'
'De afwas! Wil jij wassen of drogen?'
'0, eh, drogen.'
'Fijn,' zei Pim tevreden. 'Want ik vind wassen leuker.'
'Niet te veel schuim,' waarschuwde Marja.
'Hij heeft geen schuim in z'n familie .. .' begon Jesse, en
gierend vulde Pim aan: 'Dus wil ik het graag op m'n sop!'
Marieke zette schaaltjes neer.
'Met ananas!' Pim greep zijn lepel.
'Even wachten tot we allemaal ons toetje hebben, Pim.'
Daniël trok zijn hand, die ook al boven zijn lepel zweefde,
schielijk terug.
'Mmessen mmidden, llepels llinks en vorrken rrechts,' doceerde
Pim. Hij stond op zijn tenen voor het aanrecht en dirigeerde
Daniël met een druipende afwaskwast van kastje
naar la.
'Dat heeft Marja ons geleerd. Dan is het makkelijker te
onthouden. Weet je hoe dat heet?'
'Nee.'
'Een ezelsbruggetje.'
'0.' Daniël had geen zin in prietpraat. Hij piekerde over

de volgende dag. Zijn rooster droeg hem op tot tegen
drieën weg te blijven. Hij had dat tientje nog. Zou je daar­
voor naar de film kunnen? Maar middagvoorstellingen be­
gonnen niet zo vroeg. Nou ja, in een snackbar hield je het
met de leesportefeuille ook lang uit.
'Vind je het moeilijk?'
'Nee, dat kan ik wel onthouden.'
'Op school, bedoel ik.'
'Ja. Nou, gaat wel, eigenlijk.'
'J esse heeft het mij ook uitgelegd, van die Piet Apegras.'
'0 ja?' Daniël legde een mes rechts. Als ze haar mond
niet hield, wat dan? Ze kwamen er natuurlijk toch achter,
maar dan liefst wel zo laat mogelijk. En het vervolg kon hij
wel raden. Ze zouden geen trek hebben in een knul die de
hele dag thuis rondhing.
'En ik snapte het best.'
Daniël schoof de la dicht. 'Zijn we klaar?'
'J a, maar jij moet opruimen, dat hoort erbij, dan droog ik
het aanrecht af. Maar nou doen we het wel even samen,
want jij weet het nog niet precies.'
Zonder kloppen liep hij Mariekes kamer binnen. Ze stond
voor de spiegel die naast haar kast hing en was bezig een
sjaaltje op ingewikkelde wijze in haar haar te knopen. Ze
draaide zich om, de armen nog geheven.
'Wat . . . '
'Als jij je waffel niet houdt, stamp ik je in elkaar.'
Op de gang haalde ze hem in.
'Als je nog één keer zonder kloppen mijn kamer binnen­
komt, dan . .. dan . . .'
Ze was iets langer dan hij, maar dat loste hij op door zich
uit te rekken.
'Dan wat?'

'Dan vertel ik op school precies wat voor soort jij bent.'
Zijn hand klemde om haar pols.
'Dat dondert niet, want ik zit niet meer op school. En
wat bedoel je met soort?'
Ze sloeg zijn hand weg, haar nagels krasten over zijn
huid. Het sjaaltje fladderde op de grond.
'Het soort dat niet eens behoorlijk kan éten!' Ze lachte.
'Ik hoorde van Erik dat je ongeveer even ver bent als een
kind van tien.'
Hij raapte het sjaal* op. Blauw met zilverige strepen,
doorzichtig dun.
Ze strekte gebiedend haar hand uit. 'Geef hier!'
Met één ruk trok hij het aan flarden. Zijn hand ging
omhoog. Marieke deinsde achteruit.
'Jongens!' De deur van Marja's leskamer vloog open.
'Wat zijn jullie in godsnaam aan het doen!'
'We hebben ruzie,' zei Marieke, plotseling kalm. 'Daniël
kwam zonder kloppen binnen en daar werd ik kwaad om.'
Marja keek naar de lapjes stof.
'Dániël . .. '
'Toe maar, geef mij de schuld maarl' schreeuwde hij.
'Wat maakt het uit, hè?'
'Ik heb het woord schuld niet gebruikt.' Marja zag een
beetje wit. 'Mflar er worden hier in huis geen dingen van
een ander vernield, ook al ben je nog zo kwaad. Knoop je
dat goed in je oren?'
'Die trut, die ... die kàkmadam!' Hij stoof naar boven,
trapte de deur open.
Vier cassettebandjes kletterden naar beneden. 'Stik er
maar in!'
De deur knalde dicht.
Marja leunde tegen de muur. Marieke raapte de bandjes
op. Een doosje was gebroken, het deksel lag er los naast.
'Ik zal zorgen dat hij een nieuw doosje voor je koopt,' zei

Marja. 'Maar laat hem eerst maar even betijen. Waar ging
het nu allemaal om?'
Marieke peuterde aan het kapotte doosje. 'Ach, niks. En
ik hoef geen nieuw, ik heb er nog wel een.'
Je kon het niet maken, je lapte iemand er niet bij, dat was
de ongeschreven wet.
'Kom, je maakt mij niet wijs dat die hele scène ontstond
omdat Daniël niet klopte. Waarom gooit hij dan die bandjes
naar beneden?'
'0, ik had gezegd dat als hij ze zat was, hij ze maar voor
mijn deur moest leggen.'
Marja streek haar haren uit haar gezicht. 'Nou, ik moet
zeggen: wat Daniël net deed, was niet bepaald fijntjes, maar
jij kunt ook behoorlijk grof zijn, jongedame. Waar ben je
bang voor, dat hij in je spullen neust?'
Marieke haalde haar schouders op. 'Het is mijn kamer, ik
hoef niemand binnen te laten als ik dat niet wil.'
'Verwend nest,' zei Marja zacht. 'Ga alsjeblieft je kamer
in en doe voor mijn part de deur op slot. Voorlopig hoef ik
je even niet te zien.' Marieke draaide zich om.
'Of dit slaagt,' zei Marja, 'hangt ook voor een groot deel
van jou af. Ik hoopte steeds dat je dat begreep, maar nu ben
ik bang dat je het te goed begrepen hebt.'
Lieve Rosy,
NIKS, NIKS, NIKS wordt het/ Ilc lcan het niet. Ikpraat
verkeerd en ik eet verkeerd en . .. Had me verdomme een heetje
heter opgevoed. Dan had ik nu niet het idee gehad dat ik met
een hlinddoek om loop.
Niet dat het jou oole maar ene moer kan schelen, maar wil je
weten hoe ile me voel? A ts {o 'n smerig goedkoop worstje {oats jij
vroeger kocht en die nooit gaar werden. Aan de huitenlcant leek
het heel wat, maar van hinnen hleef het rauw.
D.

10
Ook in deze stad liepen in de ochtenduren alleen maar moeders
met kleine kinderen. De grote warenhuizen waren uitgestorven.
Als je ergens te lang stilstond keken drie verkoopsters
tegelijk jouw kant uit. Hij duwde zich door de
zoveelste draaideur en slenterde langs de toonbanken tot hij
bij de muziekafdeling kwam. Hij rommelde in de bakken
met cd' s maar had geen puf om te vragen ofhij er een mocht
beluisteren. Hij begon moe te worden, en de draagriem van
de rugzak sneed in zijn schouder.
Het tien* brandde in zijn zak. Als hij die snackbar oversloeg,
kon hij twee cassettebandjes kopen. Maar het regende,
dat jack was niet honderd procent waterdicht en bovendien
kon hij niet doorweekt thuiskomen. Dat viel op.
Hij legde de bandjes terug, weifelde. Een eindje verder
stond een dame zoekend om zich heen te kijken. Een verkoopster
schoot toe.
'Mag ik u misschien helpen?'
Het mocht. De dame startte een discussie over bespeelde
en onbespeelde bandjes, en de verkoopster, blij met haar
klant, ging er gretig op in.
Buiten haalde Daniël de bandjes uit zijn zak en bekeek ze
nog eens. Hij was het nog niet verleerd. Zach*s fluitend
stak hij over naar snackbar Mustafa en installeerde zich met
een portie patat en de Donaid Duck aan een formica tafeltje.
Hij propte de patatten met drie tegelijk in zijn mond en
veegde met zijn wijsvinger het mayonaise-compartime.nt
schoon.
66

Eigenlijk, vertelde hij zichzelf, was dit heel wat beter dan
in zo'n duffe klas zitten. Alleen lastig dat hij die lading
boeken moest meeslepen. Hij schoof het lege patatbakje
opzij en trok zijn agenda te voorschijn. Kijk eens aan, nu
zaten ze zich uit te sloven op Engels.
Naast hem doemde Musrafa op, veegde het tafeltje
schoon met een lap, gooide het plastic bakje in de afvalbak.
'Niet naar school?' De donkere ogen glinsterden vriendelijk.
Daniël schudde zijn hoofd. 'Vrij.'
'Welke school?'
Hij was de enige klant, en Mustafa had blijkbaar zin in
een praa*.
'Het Erasmus College,' zei hij, toch met een zweem van
trots.
De ogen lichtten op. 'Zit mijn zoon ook. Derde klas.
Yousouf Boudari, misschien ken je hem?'
Daniël schudde nee. 'Ik zit pas in de eerste.'
Mustafa knikte begrijpend. 'Moeilijk, zegt Y ousouf.'
'0 ja, waarom?'
Mustafa trok een kruk bij en steunde zijn ellebogen op
het tafelblad. 'In de eerste, dan ben je een nieuweling.
Een .. .' Hij rimpelde zijn voorhoofd. 'Een muggebrug.'
Daniël lachte. 'Brugmug.'
Witte tanden flitsten onder de zwarte snor. 'Brugmug.
Y ousouf zegt, je wordt gepest, vooral als je anders bent. Hij
is niet anders, hij spreekt Nederlands even goed als jij. Hier
geboren. Ook twee armen en twee benen. Maar toch . . . '
'J a.' Het maakte niet uit op welke manier je anders was,
dacht Daniël. Hoe dan ook lieten ze het je voelen.
Mustafa keek naar buiten, waar de regen onverminderd
neergutste. 'Ik heb dit.' Hij gebaarde naar de fruitmachine,
de koude vitrine, het raam waarop fiere letters vermeldden
dat dit Mustafa's Snack- en Shoarmabar was.

'Niet slecht. Helemaal niet slecht. Maar Y ousouf wil
meer. Wil evenveel als .. .' Hij weifelde even. 'Als jullie.
Recht, zegt hij. Heb ik recht op.'
'Groot gelijk,' zei Daniël. 'Heeft-ie ook. Kan hij goed
leren?'
'Achten,' zei Mustafa. 'Zevenen. Hij wil dat ik groter
word. Huis hiernaast erbij huren, restaurant erbij maken.
Verdien je meer, zegt hij. Maar ik denk: veel meer geld,
veel meer zorgen.'
Er kwam een vrouw binnen, middelbaar, boodschappentas,
druipend plastic regenkapje op haar hoofd.
'Een kroketje, Mustafa, en voor een tientje guldens.'
Het krokee kwam, de guldens verdwenen een voor een
in de fruitmachine. Mustafa schoof weer naast Daniël, zette
een milkshake voor hem neer.
'Klantenbinding,' zei hij met een grijns.
Daniël lachte. Yousouf Boudari was blijkbaar niet op
zijn achterhoofd gevallen.
'Altijd nadenken,' zei Mustafa. 'Altijd vriendelijk zijn,
beleefd. Anders lopen ze weg. Maar je kent hem niet, Yousouf?'
'Nee.' Daniël liet zijn rie* borrelen. 'Ik zit pas op deze
school.'
'En nu al vrij?'
'Mmm.'
De vrouw riep om nog een tientje guldens. Daniël stond
op, gooide de lege beker in de afvalbak.
'Bedankt hè.'
Mustafa stak zijn hand op. 'Tot ziens.'
Het bleef regenen, maar minder hard. Hij bekeek etalages
met elektronica, met dameskleding, met schoenen. Het
werd drukker, de lunchpauze-drukte. Giebelende meiden
onder kleurige paraplu's, moeders op de fiets met kinderen
in zies achterop, mannen met platte zwarte koffertjes.
68

Een van die mannen was Jesse.
Daniël verschoot van kleur. Hij stapte plompverloren
een bakkerswinkel binnen waarvan de deur uitnodigend
openstond .
'Zeg het maar.'
Nou moest hij nog wat kopen ook. Zonde van zijn geld.
'Een krentenbol.'
Hij kreeg zijn krentenbol, netjes in een zakje, treuzelde
met betalen, haalde de bol in de winkel uit het papier.
J esse liep langs de winkelruit, druk in gesprek met een
man met net zo'n koffertje. Ze staken de straat over en
verdwenen in een restaurant. Zakenlunch, dacht Daniël.
Hij liep de andere kant op, dicht langs de huizen, kauwend
op de krentenbol die niet smaakte na het patatje mèt.
Waar nu nog eens naartoe? Op goed geluk sloeg hij een
paar keer links en rechts af. De winkels maakten plaats voor
woonhuizen, de straten werden leger, en opeens stond hij
op een pleintje. Aan de overkant lag een gebouw met gebeeldhouwde
zuilen en een bordes. Openbare bibliotheek,
stond er in gouden letters op de gevel.
Stil stond hij ernaar te kijken. Een bibliotheek, daar
mocht je in zonder te betalen en je kon er desnoods de hele
dag blij ven zitten.
Het bordes was glad van de regen, maar tussen de zuilen
stond hij droog. Hij duwde tegen de zware koperen stang
die schuin op de deur was bevestigd. De deur gaf mee.
Binnen was het warm, en het rook er ... naar boeken,
waarschijnlijk. Een typische, muffe geur, niet onaangenaam.
Hij liep een gang door, kwam in een grote zaal . Onwennig
keek hij rond. Dit was de eerste keer dat hij een
voet in een bibliotheek zette. Achter een balie zat een bebrilde
dame te rammelen op een toetsenbord . Ze nam geen

notitie van hem. Dus het klopte, je mocht zomaar naar binnen.
Aan de leestafel zat een man verdiept in een krant. Daniël
ging tegenover hem zitten en legde zijn rugzak op de
stoel naast zich. Op goed geluk trok hij een tijdschrift naar
zich toe. Het ging over tuinen en die interesseerden hem
niet. Hij trok zijn natte broekspijpen los van zijn boven-
•
benen en keek naar de rijen boeken. Hoe kwam je er achter
wat je wilde lezen, was daar een systeem voor? Alles stond
op alfabet, maar dan moest je toch eerst schrijvers kennen.
Hij stond op, aarzelde even, maar besloot dat zijn rugzak
kon blijven liggen.
Hier en daar nam hij een boek van de plank en bladerde
erin, maar vond niets dat hem direct boeide. Aan het eind
van de zaal hing een bord 'jeugdafdeling', een pijl wees naar
de trap.
Hij liep terug om zijn rugzak op te halen.
Het boek heette Alleen maar samen, en hij las het in één ruk
uit, zittend op een plastic stoeltje dat te klein voor hem was.
Met een zucht sloeg hij het dicht en strekte zijn rug. Dat
meisje, F arah, die liet niet met zich sollen maar nam haar
eigen beslissingen. Vond dat ze recht hadden, zij en haar
broertje, op ook een eigen plek, en was bereid de halve
wereld door te trekken om die te vinden. En ze wou naar
school. Omdat ze hersens had, en daar iets mee wilde doen.
Maar ook omdat ze begreep dat ze het anders niet zou redden.
N et als Yousouf, die ook meer wilde dan in de snackbar
van zijn vader staan, die vond dat de wereld evenzeer van
hem was als van ieder ander.
Hij raapte zijn rugzak op en zette het boek terug op de
plank waar het hoorde.

Thuis liep hij regelrecht door naar de keuken, waar Maria
in een roze plastic bak iets onduidelijks stond te wassen.
'Ik ben gister van school getrapt,' zei hij bij wijze van
begroeting. 'Maar ik pik het niet. Ik wil terug.'
Ze barstte in lachen uit. Verbaasd keek hij toe hoe ze een
schuimhand afveegde aan haar spijkerbroek en er daarna
mee over haar ogen wreef. Haar mond vertrok.
'0, Daniël, ik heb zo in de rats gezeten.'
'Je wist het!'
'Vanmorgen pas. De school belde. Waar je bleef. De
administratie had geen ziekmelding ontvangen.'
'Ziekmelding?'
'Ja. Als je niet op school verschijnt en ze horen niks, dan
gaan ze informeren. Ze zijn nogal streng op spijbelen.'
'Ik spijbelde niet. Ik ben eraf getrapt, zeg ik toch.'
Ze schudde haar hoofd. 'Ie bent uit de les verwijderd,
zoals dat heet. Ik heb mevrouw Dils gesproken.'
'Uit de ... Dat mens zei dat ik kon opdonderen!'
'Precies.' Ze lachte nog steeds, hoewel het niet erg op
lachen leek. 'Maar dat was pas nadat jij haar onder andere
voor takkewijf had uitgemaakt.'
Had hij dat gezegd? 'Is ze ook!'
'En nadat je je boek voor haar voeten had neergesmeten
en haar vertelde wat ze er wat jou betreft mee mocht doen.'
Ze sloeg een arm om hem heen. Hij liet het toe omdat hij
te verbluft was om te protesteren. 'Waar heb je gezeten? Ik
was zo bang dat je ... Kom, we gaan theedrinken.'
Ze liet hem los, vulde de ketel onder de kraan en zette
hem op het gas.
'Beetje rondgelopen. In de bibliotheek geweest. Ik heb
een boek gelezen.'
Hij hoorde zelf dat het klonk alsof hij zijn eerste parac1iutesprong
had gemaakt.
Mat ja hoorde het ook. Ze draaide zich om en keek hem
aan met iets gretigs in haar blik. 'Mooi boek?'
71

'Ging wel,' zei hij neutraal.
'Hoe heette het?'
'Weet ik niet meer.' Hij wilde eerst zelf verder uitpuzzelen
waarom het zo'n indruk op hem had gemaakt. Als hij
erover vertelde, ging zij dat voor hem doen. Misschien ging
hij nog eens terug om het opnieuw te lezen. En misschien
was er een vervolg op.
Het water kookte, en ze draaide het gas uit en begon
kopjes op het blad te zetten.
Hij wees naar de plastic bak. 'Moet je dat niet eerst afmaken?'
'Straks. Ik heb de hele dag als een kip zonder kop ... Dat
is een panty. Ik heb vanavond een leerlingenavond, en dat
is de enige hele die ik kon vinden. Ik draag die dingen haast
nooit.' Ze trok een gezicht. 'Er hoort een zwart jurkje boven.
,
'Zal ik hem even uitspoelen?'
'Graag,' zei ze verrast.
Hij goot de bak leeg, liet er schoon water inlopen en
spoelde de panty grondig uit.
'Dat heb je vaker gedaan,' constateerde Marja.
Hij grijnsde. 'Niet met panties. Waar moet-ie naartoe?'
'Ik hang hem zo wel over de rand van het bad.'
Hij kneep in de donkergrijze bal tot er geen water meer
uitkwam en legde hem op het aanrecht.
Marja liep voor hem uit. 'Weet je dat ik zin heb om taart
te eten?'
Hij liet zich in een stoel vallen.
'Ik snap niet dat je niet kwaad bent.'
'Ik was alleen maar ongerust.'
'Niet op mijl Op dat w ... op mevrouw Dils.'
'0. Ja. Nee. Nou, een bee*. Hoe zat dat nu eigenlijk?'
'Ik had niet gezien dat we huiswerk hadden opgekregen
voor wiskunde. En zij dacht blijkbaar dat ik het. me i. opzet

niet gemaakt had. Ze zei dat juist ik het hard nodig had.' Hij
imiteerde de enigszins bekakte stem.
'En toen?'
'Toen zei ze dat ik het ondertekend moest inleveren. En
dat verdomde ik.'
'0, maar dat is regel. Marieke moet dat ook altijd. Die
wil er nog wel eens met de pet naar gooien.'
'Dat wist ik niet. En zo klonk het ook niet.'
'Hoe klonk het dan?'
'Alsof ze me niet vertrouwde.' Hij stak zijn handen in
zijn zakken.
'En daarom werd jij kwaad.'
'Ja, natuurlijk! Die hele klas zit me al aan te gapen en uit
te horen. Tenminste, dat proberen ze. En daar heb ik de
schurft aan.'
Marja roerde in haar thee.
'Misschien,' zei ze voorzichtig, 'misschien zou je daar
een beetje minder een probleem van moeten maken. Het is
geen schande om in een kindertehuis gezeten te hebben.'
'Daar gaat het niet om! Het gaat ze alleen geen flikker
aan. ,
'Nee, maar misschien is het net als met een troep wolven.
Als je ze een kluifje toegooit, zijn ze een poosje tevreden.'
'0, en als ze opnieuw honger krijgen, moet ik ze vertellen
dat ik een moeder heb die zuipt?'
'Nee, maar .. .'
'En het lekkerste voor het laatst bewaren? Jongens, ze
zuipt niet alleen, ze is ook nog verslaafd? De ene helft van
de dag is ze bezig haar roes uit te slapen, en de andere helft
om hem weer op te bouwen? Rot op!'
Marja vouwde haar handen om het kopje alsof ze de
warmte ervan nodig had.
'Ik heb me verkeerd uitgedrukt. Wat ik wilde zeggen is,
als ze iets van je afweten, kunnen ze je plaatsen. Mensen zijn
73

zo. Ze willen je een etiketje geven, in een hokje zetten: daar
hoor je, zo ben je. Dan kunnen ze hun houding tegenover je
bepalen. Het geeft ze zekerheid, denk ik.'
Hij gaf geen antwoord. Ze keek naar hem; zijn onderlip
naar voren gestoken, ogen op de vloer gericht.
'J e maakt het jezelf zo moeilijk, Daniël. Geef ze dat ene
kluifje, een heel klein stukje van jezelf. Hoe kun je anders
verwachten dat je ooit iets terugkrijgt?'
'Ik hoef niks terug.'
'a nee? Geen vriendschap, niet je eigen plek in de klas?'
'Het enige wat ik wil, is dat ze me met rust laten,' zei hij
heftig.
'Ik hoopte,' zei Marja behoedzaam, 'dat je dat juist niet
zou willen. Ik hoopte, Jesse en ik hopen, dat wanneer je je
draai eenmaal gevonden hebt . .. Kijk, Daniël, wij geloven
juist dat je aandacht tekort gekomen bent, dat je die hard
nodig hebt.'
'Niet dit ' soort.'
'Nee, maar dit soort gaat snel over, mits je bereid bent ze
een beetje tegemoet te komen. Alles kan niet van een kant
komen, zo werkt het niet.'
Hij dacht aan Rosy. Zo werkte het wel, zo had het jarenlang
gewerkt. Zij nam, en hij gaf. Maar wat wist Marja
daarvan? Die was nooit verder geweest dan haar eigen
voortuin.
Hij dacht ook aan Richard en die andere twee; het soort
jongens waarvan hij er genoeg had gezien, herrieschoppertjes,
stoerdoenertjes. Ze voelden zich sterk, maar waren
het niet. In feite stonden ze alleen in de klas, dat had hij
allang door. En juist die drie waren op hem afgekomen,
denkend een soortgenoot te hebben gevonden. De rest
hield zich op een afstand, wachtte tot hij de eerste stap deed.
Nou, ze konden lang wachten.
Hij stond op.
74

'Ik kan dus morgen gewoon terug?'
Marja knikte. 'Onder voorwaarde dat je je excuses aanbiedt
aan mevrouw Dils.'
Hij zette zich schrap, maar er kwam niks meer. Geen
preek, geen verwijten, geen 'als je dat nog eens flikt, kun je
opdonderen' .
Langzaam liep hij naar boven, terwijl de opluchting de
knoop in zijn maag losmaakte.
'Wat moest Dils van je?' vroeg Irene nieuwsgierig.
'Ach, niks.' Marieke hees haar rugzak wat hoger. 'Gezanik.'
'Ging het soms over je pleegbroer?'
'Het is m'n pleegbroer niet. Hij is alleen maar tijdelijk bij
ons. ,
Marieke ging van het standpunt uit dat wanneer je iets
maar vaak genoeg herhaalde, het vanzelf waar werd.
'Ik dacht dat jij zei dat. . .'
'Je moet niet zoveel denken,' zei Marieke kribbig. 'Dat
doe je anders ook niet.'
Waar zou hij uithangen, dacht ze. Hij was vanmorgen
gewoon tegelijk met haar de deur uitgegaan. Dils wou weten
waar hij zat. Alsof zij dat wist. Misschien was hij wel
weggelopen. Waren ze meteen van hem verlost. Lekker
weer onder ons.
'Hij ziet er wel interessant uit,' vond Irene. 'Kan hij eigenlijk
praten?'
Marieke lachte. 'Jawel. Maar hij oefent niet veel.'
'Hij heeft mooie ogen,' zei Irene. 'Met zo'n asiel zoekende
blik erin.'
'Doe niet zo achterlijk.'
'Wel,' zei Irene koppig. 'En zulke wimpers.'
Marieke gaf geen antwoord. Haar eigen wimpers moesten
zichtbaar gemaakt worden met behulp van een illegale
mascari;l(oller.
75

'Knipt-ie zijn haar zelf?' Irene had iets van een pitbull;
wat ze eenmaal vast had, liet ze niet meer los.
'Vraag het hem.'
'Hij was er vandaag niet,' zei Irene zachtzinnig.
'Let jij daarop?'
Irene keek de andere kant uit. 'Het viel me gewoon op.
Is hij ziek?'
'Dat ga ik nu uitvissen. Tot morgen.'
In de gang hing zijn jack aan de kapstok, en ze wist zelf niet
of ze teleurgesteld was of opgelucht. Voor haar deur lag een
cassettedoosje.
Boven zat Daniël aan zijn bureau. In de tuin scharrelde een
merel - dezelfde? - en bij de buren snoeide een grijze dame
een kale struik.
Lieve Rosy,
Eerst over school. Het is te gek.!
Om heel eerlijk te tijn: ik tag er nogal tegenop, maar het is
me hartstikke meegevallen. Ik lig lang niet tO ver achter als ik
dacht. Van Frans wist ik natuurlijk al wat, vanwege Gérard,
maar ook wiskunde is niet tO ingewikkeld als het lijkt.
De klas is niet tO groot, en ik voel me al aardig thuis. Er tit
een stel toffe gOters in en een paar le uke meiden. Het is een
school waar te letten op orde en netheid, maar daar heh ik geen
moeue mee.
Je toon leidt een geregeld leven, hoe vind je dat?
Th uis gaat alles prima. Ik noem het maar thuis, want ik
weet er geen ander woord voor. Ze tijn allemaal vreselijk aardig
voor me. Marieke leent me handjes en we kletsen veel over
mu{iek. Ze sp eelt gitaar. Misschien vraag ik haar wel om me
les te geven. Ik denk dat te . . .

Achter hem ging de deur open. Bliksemsnel frommelde hij
het papier in zijn Ia en draaide zich om.
Marieke stond op de drempel, haar jas nog aan.
'Dils vroeg naar je. Ik heb niks gezegd, maar ze ging
Marja bellen. Het is maar dat je het weet.'
'Ik ... Ja, het is .. .'
'En dat ik niet klopte, is om je te laten voelen hoe dat
voelt.'
De deur was al weer dicht voor hij van zijn verbazing
was bekomen.
Een paar minuten zat hij stil achter zijn bureau. Toen trok
hij een nieuw velletje van de blocnote.
Lieve Rosy,
De wonderen {ijn de wereld nog niet uit. Eruit getrap t hete­
kent niet eraf geschopt. En {e snapte het, M arja. Tenminste, {e
proheerde het. Ik dacht dat {e me eruit {OU flikkeren, net als
Bart en Shara, toen ik met die meester had gevochten. Maar {e
werd niet eens kwaad.
Danny.
77

11
Het was vrijdag, en de kamer was een chaos.
Marieke wierp één blik op de schilderijen die tegen een
tafelpoot leunden als wachtten ze bij een bushalte, de samengeschoolde
stoelen en de uitgeklapte huishoudtrap, en
probeerde haastig te retireren.
'Hier blijven,' riep Marja.
'Nee hè,' zei Marieke. 'Niet alweer.'
'Niks alweer. Die muren zijn geel,' zei Marja. 'Ronduit
geel. Kijk dan. Je kunt precies zien waar alles hangt.'
'Niet als je het laat hangen.'
'Vertel geen onzin. Deze muur is trouwens al bijna klaar.
Maar nu is m'n verf op.'
'Je moet ook verf kopen vóór je begint.'
'Nee. Dat werkt niet. Dan staan al die blikken daar en
dan denk ik: dat moet ik allemaal op de muur smeren. Dan
word ik al moedeloos voor ik begonnen ben. Zoiets moet je
spontaan doen.'
Ze keek Marieke met sluwe blik aan. 'Wat zou je zeggen
van afhaalchinees vanavond?'
'Ik heb liever brengpizza.'
'Oké, brengpizza.'
'Hoeveel blikken?'
Marja had haar portemonnee al in de hand. 'Drie. Van
die grote, van vijf liter.'
'Die draag ik niet, in mijn eentje. En op de fiets ga ik niet.
De vorige keer brak er zo'n hengsel en toen stond ik tot m'n
knieën in de verf.'
'Hoeft ook niet. Daniël is thuis. V raag of hij even meegaat.'

'Waar zit ie?'
'Boven.'
'Wat dat joch daar altijd uitspookt,' mompelde Marieke.
En hardop: 'Mag ik dan de duurste vouwpizza?'
Marja legde de roller op een krant. 'Mijn sociale dochter.
Je mag de duurste vouwpizza, maar gá dan nu, want anders
droogt mijn roller te veel op.'
Met bijna een meter tussenruimte, als een echtpaar dat gekibbeld
had, liepen ze over het trottoir. Daniël was op weg
naar de binnenstad, maar Marieke sloeg af, een smal straatje
in.
'Hema, toch?' vroeg Daniël spaarzaam.
'Nee, speciaalzaak,' zei Marieke, even spaarzaam.
'0.'
Hij gooide er een schepje op, zodat ze op een holletje
achter hem aan liep.
Marieke zuchtte. Je moest wat voor je pizza over hebben.
Ze hadden toch beter op de fiets kunnen gaan. 0 nee, hij
had geen fiets.
'Krijg jij eigenlijk nog een fiets?'
'Weet ik niet,' zei hij verwonderd. 'Hoezo?'
'Dan hadden we op de fiets gekund.'
'J a, en als ik sigaretten had, dan hadden we kunnen roken
als jij vuur had gehad.'
Marieke lachte. 'Wil je dan geen fiets.'
Een fiets. Hij had één keer een fiets gehad. Een paar
maanden. Toen had Rosy hem weer verkocht, omdat ze
geld nodig had.
Hij zag hem nog duidelijk voor zich; blauw met groen,
metallic gespoten, drie versnellingen en een soort racestuur*.
Onverwacht was ze ermee op de proppen gekomen,
in een van haar gulle buien. Hij moest een fiets, elk
kind had een fiets, dus waarom hij niet?
79

Tien minuten later stonden ze in de winkel, en hij, overdonderd,
had alleen maar kunnen wijzen. Die wil ik.
Buiten was hij er onmiddellijk op vandoor gegaan, met
een ongekend gevoel van vrijheid. Voorjaar was het, bijna
zomer, en de fiets bracht hem tot ver buiten de stad, leerde
hem hoe de zomer eruit kon zien.
Tot hij op een dag thuiskwam en zijn fiets weg was.
Hij had geschreeuwd, geschopt, geslagen, een stapel platen
kapot getrapt. Maar het had niet geholpen.
Hij haalde zijn schouders op.
'Wat moet ik met een fiets? Die wordt toch maar gejat.'
Ze sloegen weer een hoek om. Links verrezen vervallen
flatgebouwen, aan hun rechterhand lag een braakliggend
terrein, door omwonenden gebruikt als dumpplaats voor
sloopauto's en ander grof vuil. In het grijze namiddaglicht
zag het er troosteloos uit. Marieke huiverde.
'Een rotbuurt is dit.'
Maar Daniël zag er niets naargeestigs in.
'Gewoon gestorven auto's. En zelfs een caravan, zie je
dat? Die zou je nog best kunnen gebruiken. Zo slecht ziet-ie
er niet uit.'
Hij keek nog eens om.
'Hoe gaat het nou op school?' vroeg Marieke opeens.
'Mwah.'
'Ik zie je wel eens met die Dennis, maar daar moet je
voor oppassen, dat is een gluiperd, dat joch. Haalt zelf de
rottigheid uit, maar laat een ander ervoor opdraaien.'
Hij gaf geen antwoord.
'En Richard, die ken ik nog van de basisschool. Toen
was er niks mis mee, maar tegenwoordig loopt hij alleen
maar achter Dennis aan.'
'Hier oversteken?' vroeg Daniël onwrikbaar.
Wat kan het mij ook schelen, dacht Marieke. Ze duwde
80

de deur van de verfwinkel open. Als hij per se de verkeerde
vrienden wil uitzoeken, dan gaat hij z'n gang maar.
Daniël koos de op een na goedkoopste pizza.
'Jij hebt ook gesjouwd, dus jij mag ook best die Calzone,
hoor,' zei Marja.
'Hoop geld voor een happie eten,' mompelde hij .
'Ja of neer Dit is je laatste kans,' zei Jesse. Hij liep naar
een scheefhangend schilderij en tikte ertegen.
Daniël haalde zijn schouders op. 'Best.'
In gedachten telde hij het op. Dik tachtig gulden voor
vijf pizza's, plus drie blikken verf van drie tientjes per stuk;
dat waren dure muurtjes. Nog steeds was hij niet gewend
aan het gemak waarmee hier geld werd uitgegeven.
'Naar rechts,' zei Marja. 'Nu hangt het nog schever.
Naar rèchts. Zo ja.'
Ze zat onderuitgezakt op de bank. 'Bel jij even, Jesse. Ik
ben gevloerd.'
'Je moet het ook per muur doen,' zei Jesse.
'Alsjeblieft niet,' zei Marieke. 'Dan zit je vier dagen in
die puinhoop. Dat kleine schilderij hangt ook scheef, pap.'
'Je moet het zo zien,' zei Jesse. 'Die schilderwoede van je
moeder is een overbHjfsel van de vroegere voorjaarsschoonmaak,
in de tijd dat huisvrouwen nog huisvrouwen
waren. Met Pasen blonk het hele huis, en overal hing de
lucht van boenwas. Mijn moeder, die wreef zelfs onder de
klèedjes.'
'Levensgevaarlijk,' zei Marja. 'En deze huisvrouw heeft
honger.'
'Mag ik bellen?' vroeg Pim. 'Ik vind die namen zo mooi.'
'Bel jij maar, kerel.'
Pim liep naar de telefoon. Even later kwam hij verontwaardigd
terug.
'Ze geloven me niet.'
81

'Waarom niet?'
'Ze denken dat ik een kind ben.'
'Ben je toch ook,' zei Marieke.
Jesse lachte. 'Wacht maar, ik zal ze wel eens even vertellen
dat het menens is.'
'Wie wast er af?' vroeg Marja. 'Het is mijn beurt, maar ik
heb hard gewerkt.'
Daniël stond op. 'Ik doe het wel.'
'Uitslover,' mompelde Marieke.
'Marieke, help jij even.'
'Ik moet nog gitaar studeren.'
'Dat had je dan eerder moeten bedenken.'
'En ik heb ook al die verf gehaald.'
'Daniël ook. Schiet op.'
Terwijl Marieke borden en kopjes in het afdruiprek smeet
als voerde ze een jongleer-act op, stond hij te overwegen of
hij het zou vragen. Zo duur zou het toch niet zijn? Of misschien
...
'Kan ik jouw bibliotheekkaart een keer lenen?'
'Waarvoor?'
'Om naar de bibliotheek te gaan.'
'Je meent het. Waarom vraag je zelf niet een kaart aan?'
'Hoe duur zijn die?'
'Duur? Die zijn gratis. Tot je achttiende ofzo. Je hoeft
geloof ik alleen maar een handtekening van je ... van J esse
of Marja.'
Ze trok de stop uit de afvoer en veegde met een paar
slordige halen over het aanrecht. 'Ik dacht trouwens dat jij
niet las.'
'Soms.'
'Nou, je kunt gewoon een formulier halen bij de bieb en
klaar is Kees.'

Ze liep weg.
Daniël borg het bestek in de laden en wreef het aanrecht
droog met de theedoek. Marja had de pest aan een natte
aanrecht.
Morgen ging hij meteen langs. Hij wou dat boek nog een
keer lezen, en andere ook, misschien, hij verveelde zich
's avonds te pletter. Hij probeerde zich te herinneren wat
hij vroeger altijd deed. Overdag was het nooit een probleem
geweest; op straat viel genoeg te beleven. En de
avonden vulde je met de tv. Je zette hem gewoon aan en je
keek, donderde niet waarnaar. Je had geluid en beweging
en dat gaf het gevoel dat je gezelschap had. Hier stond de tv
praktisch nooit aan, en in je eentje boven zitten was ook niet
altijd alles. Gek trouwens, in het begin had hij dat juist zo
lekker gevonden.
Hij hing de theedoek op en slenterde terug naar de kamer.
'Willen jullie koffie?'
'Je bent een engel,' zei Marja. Ze wreef over haar armen.
'Ik kan geen lepel* meer vasthouden. Drie schepjes, en
water tot het vierde streepje.'
Hij zette koffie, schonk in, drentelde langs de boekenkast,
ging zitten en stond weer op.
J esse keek op van zijn krant. 'Er is vanavond een goeie
film op tv. Zullen we daar samen naar kijken?'
Daniël leefde op. 'Wat voor film?'
'Spionage.'
'Mag ik die ook zien?' vroeg Pim.
'Nee, want hij duurt tot kwart over elf. Dan lig jij allang
in je bed.'
'Maar het is vrijdag!'
'Nee. Jij mag tot tien uur, en dat is dat.'
'Maar ik heb mijn boek uit en ik verveel me. '
'Wat las jij eigenlijk?' vroeg Marja. 'Ik heb je de hele
middag niet gehoord.'

Pim hield het boek omhoog. 'Heer der vliegen.'
'William Golding?' Marja keek naar Jesse, die zijn
schouders ophaalde.
'Laat hem maar. Vond je het mooi, Pim?'
Pim knikte. 'Ik vond alleen, die ene jongen die dood
ging ... ' Zijn lip trilde opeens. 'Dat was een rotstreek!'
'Waarom ging die dan dood?' vroeg Daniël.
'Hij ging niet dood,' legde Pim uit. 'Ze vermoordden
hem. Omdat hij de sufferd was. Tenminste, dat dachten ze.
Maar dat was-ie niet. Hij was juist hartstikke slim.'
'Maar je vermoordt toch niet iemand omdat hij een sufferd
is?'
'Zij wel. Omdat ze op een eiland zitten, en er geen grote
mensen bij zijn, en ze ... ze denken niet goed meer na. Ze
worden een soort .. .' Hij zweeg, worstelend met wat hij
begrepen had en toch niet onder woorden kon brengen.
'Wilden,' zei Marja. En tegen Daniël: 'Het gaat over een
stel kinderen die op een onbewoond eiland terechtkomen
en daar moeten zien te overleven.'
'En dan leggen ze er eentje om?' zei hij ongelovig. Pim
duwde hem het boek in zijn handen.
'Je moet het lezen. Het is het mooiste boek dat er bestaat.'
Marja streek hem over zijn haar.
'Ga je er niet van dromen, jochie? Ik vind het eigenlijk
nog een beetje te moeilijk voor je.'
Jesse schudde zijn hoofd. 'Dat zie je verkeerd. Hij heeft
het goed aangevoeld.'
'Jawel.' Marja aarzelde. 'Maar toch.'
Daniël draaide het boek om en om in zijn handen. Het
omslag was in saaie kleuren uitgevoerd, en het rook muf.
Waarom haalde Pim die ouwe shit uit de kast?
'J e móet het lezen,' drong Pim aan. 'Echt.'
'J e moet Daniël zelf laten kiezen, Pim,' zei Marja.

'Nee,' zei Pim ernstig. 'Want ik weet zeker dat hij het
mooi vindt.'
Daniël lachte. 'Het geeft niet.'
Om Pim een plezier te doen, sloeg hij het boek open en
bladerde er in, hier en daar een regel lezend.
'Zo moet je het niet doen,' wees Pim hem terecht. 'Je
moet bij het begin beginnen.'
Daniël zuchtte inwendig. Wat was dat jong hardnekkig.
Gehoorzaam ging hij zitten en bladerde terug, terwijl Pim
naast zijn stoel bleef staan. Hij las de eerste pagina. En
daarna de tweede, de derde en de vierde.
Pim sloop weg alsof hii naast een ziekbed had gewaakt,
en Marja maakte Jesse met gebarentaal duidelijk dat hij die
film op zijn buik moest schrijven.
Daniël merkte het niet. Hij las. Hij las tot over twaalven,
en toen hij ten slotte opkeek, was Maria naar bed en zat
J esse in zijn stoel te dutten, de krant over zijn borst ge­
spreid.
ke.'
Daniël schudde hem voorzichtig wakker.
'Mag ik een bibliotheekkaart? Het is gratis, zegt Marie­
J esse lachte.
'Al kostte hij honderd gulden. Jongen, wat kun jij lezen.
Ik wou dat ik dat vermogen nog had.'
'Welk vermogen?'
'Om zo absoluut in een boek op te gaan. Schitterend,
h ' ;l '
e.
Daniël zei niets. Hij legde het boek neer en strikte om­
slachtig een veter.
Jesse klopte hem op zijn schouder. 'Ik herinner me de
eerste keer dat ik het las. Ik was er ook kapot van.'
trap?'
Daniël hoestte. 'Waar is iedereen?'
'Naar bed. Kom, wij gaan ook. Doe ie zachtjes op de

'Welterusten.'
'Slaap lekker, kerel.'
Terwijl hij de lampen uitknipte, vroeg J esse zich af hoe
die tweeling ook weer heette. Sam en nog iets. Hij keek de
kamer rond, maar zag het boek nergens liggen.
Mee naar het hol, dacht hij en glimlachte in zichzelf.
Boven vroeg Marja slaperig: 'Heeft hij het uit?'
'Wat denk je?'
'Vond hij het mooi?'
Jesse stapte in bed. 'Schuif eens een eindje op? Dat ligt
maar riant in het midden. Natuurlijk vond hij het mooi.'
'Ik huilde erom, de eerste keer dat ik het las.'
'Ik ook. Tenminste bijna.' Hij reikte naar het lampje.
Marja gaapte. 'Ik denk dat ik het ook weer eens ga lezen.'
'Dan zul je het eerst uit het hol moeten losweken.'
Ze lachte in het donker. 'Het is net een ekster, hè? Hij
heeft een van mijn glazen schaaltjes gejat, daar laat hij bloemen
in drijven. Die haalt hij uit de tuin als hij denkt dat ik
niet kijk. En hij heeft een poster gekocht. Die heeft hij eerst
een week laten liggen, maar nu hangt hij aan de muur. En
gisteren brak ik bijna mijn nek over een paar gympen die
over de grond slingerden. Daar was ik zo idioot blij om.
Terwijl ik bij Marieke altijd hels word om die bende op haar
kamer.'
'Wat staat erop?'
'Waarop?'
'Op die poster.'
'Alleen maar blauwe lucht. En een vogel. Een meeuw
denk ik, met van die zilverige vleugels, weet je wel?'
'Ach jezus.'
'Ja.' Ze was even stil. Toen zei ze: 'Vroeger moest ik
voor mijn moeder vaak restjes wol uitzoeken. Allemaal van
die losse draadjes die ik tot nette kluwentjes moest rollen,
86

zodat het weer een overzichtelijk geheel werd. Een vreselij­
ke klus was dat.'
'Door vol te houden bereikte de slak de ark.'
'Mmm. Zij zag altijd kans er weer iets moois van te ma­
ken. Zo ver zijn wij nog lang niet. Veel te veel losse eindjes.
En veel te veel knopen.'
Ze draaide zich om. 'Als hij maar eens wilde práten.'
'Ga slapen, je bent moe.'
'Ja. Welterusten. Toch heb ik het gevoel dat. . . Heb jij
dat ook?'
'Absoluut,' zei Jesse. 'Hij wil een bibliotheekkaart.'

12
Het vierde uur hadden ze Frans, maar de rector kwam vertellen
dat Bronkhorst ziek was.
Ze stommelden de gang op. In een vrij uur mocht je de
school uit, maar niet het plein af.
'Lekker, ik hoop dat-ie lang ziek blijft,' zei Dennis. 'Wie
gaat er mee de stad in? Ik heb zin in een patatje.'
Dennis nam nooit brood mee, maar propte zich in de
lunchpauze vol met saucijzebroodjes en zoetigheid die Bovenkamp
verkocht in de aula.
'Geen geld,' knipperde Rob.
'Wil je lenen? K war* rente.'
Rob schudde zijn hoofd.
'Ga jij mee, Daniël?'
'Ik ben ook blut.' Dat was niet waar, maar hij had nog
een poster gezien die hij mooi vond. Als hij deze week niks
uitgaf, kon hij hem volgende week kopen.
'Shit, man, wat is dat met jullie, krijgen jullie geen zakgeld
of zo?'
'Tuurlijk wel,' zei Rob. 'Ik krijg een tientje.'
'Een tientje! Wat moet je daar nou mee, da's toch een
fooi, man.'
Rob bloosde. 'Een hele hoop in de klas krijgen een
tientje.'
'Is het waar? En jij dan, Richard, hoeveel krijg jij?'
'Gaat je niks aan.'
'Ook een tientje dus. En jij, Daniël?'
'Een tientje,' zei Daniël kalm.
'En jij bent veertien! Kan die ouwe van Marieke niet
meer missen of zo?'
88

'Dat heb ik hem nooit gevraagd.'
Dennis' oogjes staken. 'Wedden dat Marieke meer
krijgt?'
Daniël stak lui een hand uit en haalde hem aan zijn riem
naar zich toe. 'Wedden dat jij straks een klap op je bek
krijgt?'
Dennis stapte achteruit. 'Rustig, rustig, het was maar
een geintje.'
'We kunnen wel even naar mij,' zei Richard. 'Ik heb een
nieuwe vis in mijn aquarium.'
'Ik ga niet dat pokke-eind lopen voor een dooie vis,' zei
Dennis grof. 'Kunnen we jouw kamer niet eens bekijken,
Daniël? Da's tenminste in de buurt.'
'Ja,' zei Rob. 'Dat heb je al tijden beloofd.'
Voor hen liepen de anderen, lachend, pratend, Floors
hoge stem hoven alles uit. Erik probeerde asman te vloeren,
maar asman verweerde zich. Schijnboksend rolden ze
naar buiten.
Daniël wendde zich af.
'Waarom niet?' zei hij onverschillig. 'Kom maar mee.'
'Leuk pand,' zei Richard. Zijn vader was makelaar, en Richard
sprak nooit van huizen maar van panden. 'Hoop
. ruimte.'
Daniël maakte de deur open. 'Lopen jullie maar vast
naar boven, ik haal iets te drinken. Twee trappen op.'
Op de overloop kwam hij Marja tegen. Hij schrok, want
hij had erop gerekend dat ze niet thuis zou zijn.
'Uurtje vrij?' Ze lachte.
'J a, ik eh, ik heb een paar jongens bij me.' Verontschuldigend
hield hij de fles omhoog. 'Mag dat?'
'Natuurlijk. Ik dacht al, wat is dat voor gestommel. Zorg
je ervoor op tijd weer op school te zijn?' Ze knipoogde
nadrukkelijk.

Hij lachte terug. 'Oké.'
In zijn kamer draaide Dennis aan de knoppen van de
stereo.
'Mag ik een bandje opzetten? Er zit er ergens een op een
fluitje te snerpen.'
'Dat is Marja. Die is fluitlerares.'
'En moet jij dat elke dag aanhoren?'
'Ik heb er geen last van. En zet die muziek wat zachter.'
Hij zette de glazen op de vloer en schonk in. Richard en
Rob zaten onwennig om zich heen te kijken. Dennis hing al
uit het raam.
'Shit hee, je kan zo in de tuin van de buren kijken. Leuk,
's zomers, als de buurvrouw ligt te zonnen.'
Richard lachte. Rob knipperde.
'Wat ben jij toch een vies ventje,' zei Daniël.
'Mooie poster,' wees Rob. 'Heb je die zelf gekocht?'
Daniël knikte.
'Het is hier anders wel een kale boel,' vond Dennis. 'Je
zit hier toch al weer een tijdje? Moet je bij mij zien, ik heb
alles vol hangen.'
'Waarmee dan?'
'Nou, popfoto's, en boksers en zo.'
'Ik hou wel van een beetje ruimte.'
En het scheelde in de bagage. Hoe minder je had, hoe
minder je mee hoefde te slepen naar je volgende adres.
'Als het bij mij zo netjes was, zou m'n moeder vragen of
ik me wel lekker voelde,' zei Richard. Hij knikte naar een
beeldje op het bureau, een bedelaar, zijn rug tegen een stuk':'
je muur geleund, zijn hoed naast hem op de grond, een hand
smekend uitgestrekt.
'Dat vind ik goed. Hoe kom je daaraan?'
'Weet ik niet meer.'
Het beeldje was van klei, een soort die langzaam uithardde.
Hij had de klei in een opwelling gekocht, maar het

had een tijdje geduurd voor zijn vingers wisten wat ze ervan
moesten maken. Daarna was het niet moeilijk geweest.
Jammer dat je niet het hele leven zo eenvoudig naar je hand
kon zetten.
Richard keek nog eens en schoot in de lach. 'Waarom is
er een zonnebril op getekend?'
'Omdat hij blind is, natuurlijk,' zei Rob. 'Blinden hebben
meestal een zonnebril op. Anders kijkt iedereen naar
.die ogen.'
'Dat geeft toch niks?' zei Dennis. 'Dat zien ze toch niet.'
'Nee, maarre .. .' Rob weifelde. 'Voor hun gevoel, misschien.'
'Als jij de wereld niet ziet, hoeft de wereld jou ook niet te
zien,' zei Daniël.
'Dat gaat me boven m'n pet,' zei Dennis. 'Kan ik dit een
keer van je lenen? Leuke muziek. Wel dof anders, op zo'n
bandje. Heb je geen cd-speler?'
Daniël schudde zijn hoofd en dronk zijn glas leeg. 'We
moeten terug, anders halen we het niet.'
Onderweg naar beneden fluisterde Rob: 'Je moet hem
niks lenen, Daniël. Hij geeft nooit iets terug.'
Op het plein werden ze ges apt door Gert Bovenkamp.
'Aan de wandel geweest, heren?'
'Hij had een boek vergeten,' zei Dennis gladjes.
o nee, vader, dat gaat mooi niet door, dacht Daniël.
'Hij wou een patatje, toen zijn we even meegelopen,' zei
hij met een stalen gezicht.
Bovenkamp keek hem aan. Daniël keek rustig terug.
Dennis schuifelde met zijn voeten.
'Duur patae,' zei Gert. 'Kost jullie de man twee prikpauzes,
plus een aantekening.'
Hij duwde een vinger in Dennis' maag. 'Jij begint. Een
beetje beweging is goed voor je cholesterol.'

'Krijg je daar dan meer of minder van?' vroeg Daniël.
Die flauwe geintjes van die vent altijd. Wist dat iedereen
bang voor hem was en liep zichtbaar te genieten als hij de
kans kreeg z'n strafjes uit te delen.
'Worden we lollig?'
'Ik niet. U.'
Gert schudde verbaasd zijn hoofd. 'En nog onbeleefd
ook. Jij kent de regels nog niet, geloof ik. Bax hè? Maak jij
er maar vier pauzes van.'
'Ik pieker er niet over.'
Bovenkamp greep in de zak van zijn jasje, haalde zijn
beruchte notitieblok te voorschijn en schreef iets op. Hij
duwde het onder Daniëls neus.
'Hier staat vier pauzes, zie je wel?'
'Ik zie het.'
'Dus hoeveel pauzes prik jij nu?'
'Twee.'
Rob stootte hem zachtjes aan. Niet doen. Je verliest het
toch.
Daniël lette niet op hem. Hij keek naar Bovenkamp, die
zijn voeten een stukje uit elkaar plaatste als een bokser die
de beslissende stoot gaat uitdelen.
'Zes pauzes,' zei hij traag.
Daniël was het zat.
'Twee,' zei hij en draaide zich om.
Een harde hand greep in zijn nek. 'Loop effe mee naar de
rector. Dan praten we het daar rustig uit, hè? Je zult zien dat
ik gelijk heb.'
Daniël rukte zich los. 'Blijf van me af.'
Uit zijn ooghoeken zag hij Dennis en Richard zich onopvallend
terugtrekken. Rob bleef staan, knipperend alsof
zijn leven ervan afhing.
'Tss,' zei Bovenkamp. 'Danny, jongen .. .'
'En noem me geen Danny, lu}!'

De hand schoot opnieuw uit, schroefde zich om zijn bovenarm.
Het gezicht kwam onaangenaam dicht bij het zijne.
Hij rook knoflook, en iets van uien.
'Wat nou? Ik zal jou noemen zoals ik wil, Dànny. En
nou is het godverdulleme afgelopen, Dànny. Mee, en geen
praatjes.'
Daniël schopte hem tegen zijn schenen.
'Hou je handen thuis!'
'Wel alle .. .'
'Daniël!' riep Rob. 'Niet doen!'
Daniël hoorde hem niet. Verbeten vocht hij om los te
komen, en even verbeten hield Bovenkamp hem vast. Hij
zweette.
'Mee! En jij ook. Schiet op, lopen!'
Daniël trapte opnieuw. 'Laat me los, vuile macho!'
'Lopen!'
Wit van drift haalde Daniël uit naar Bovenkamps gezicht.
Hij miste, maar ook maar net. Bovenkamp greep zijn
pols en duwde, hem dwingend achteruit te lopen.
Daniël bukte zich en beet. Beet hem in de rug van zijn
hand. Beet tot hij bloed proefde.
Bovenkamp schreeuwde. Hij liet los, hief de gekwetste
hand op en gaf Daniël een suizende draai om zijn oren.
'Hou op,' huilde Rob. 'Toe nou, hou nou op.'
Daniël wankelde, gleed half op zijn knieën, trok zich aan
Bovenkamps jasje overeind en stootte zijn hoofd omhoog.
De klap waarmee Gerts kaken op elkaar sloegen, was
over het hele plein te horen. Met beide handen greep hij
.
naar zijn gezicht.
'Straatvechtersmethoden,' zei de rector. 'Die kan ik niet
tolereren, om welke reden dan ook.'
Hij zat achter zijn bureau. Daniël stond. Geen gezellige
rotanstoel deze keer.
93

'Hij begon,' zei Daniël. Hij haalde snuivend adem. Op
de een of andere manier kreeg hij nog steeds niet voldoende
lucht. ,
'Om welke reden dan ook,' herhaalde Swaanswijk. Hij
draaide een pen rond tussen zijn vingers. 'Voor de rest van
de week ben je geschorst. Ik zal je een brief meegeven.'
Daniël zweeg.
'En wat strafwerk betreft . . .'
'Dat maak ik niet,' viel Daniël hem in de rede.
Swaanswijk sloeg met de vlakke hand op het bureau.
'Laat me uitspreken! Wat strafwerk betreft: normaal gesproken
zou ik je een portie opgeven van hier tot gunder,
maar omdat jij je tijd hard nodig hebt .. . '
'Flauwekul.'
'Wat zeg je?'
'F1auwekull' Daniël voelde de drift opnieuw oplaaien.
'U weet best dat die 1 ... dat Bovenkamp begon. Rob heeft
het gezien, en Dennis en Richard ook. Het is gewoon een
zak, die vent! Altijd zuigen, altijd proberen je op je knietjes
te krijgen. Nou, mooi niet. Van dat soort heb ik er genoeg
gezien.'
Zijn stem trilde. Hij wreef hard over zijn mond.
De rector bekeek hem een ogenblik zwijgend. Toen
knikte hij naar het zitje. 'Pak es een stoel.'
Daniël pakte een stoel.
Swaanswijk stond op, haalde een glas uit de kast en verdween.
Even 1ater kwam hij terug.
'Hier, drink op.'
Het glas schokte in zijn handen. Een paar koude druppels
liepen langs zijn kin naar beneden.
'Gert Bovenkamp,' zei de rector bedachtzaam, 'is een
oud-militair. Dat verklaart niet alles, maar wel een hoop.
Hij wordt hier op school gewaardeerd om zijn inzet en zijn
betrokkenheid, laat ik dat voorop stellen. Hij heeft disci-
94

pline hoog in het vaandel staan, maar hij vergeet wel eens
dat hij niet langer rekruten drilt. Daarmee wil ik niets ten
nadele van hem zeggen, ik wil alleen duidelijk maken dat
dat de reden is waarom het af en toe botst tussen hem en de
leerlingen. En jij bent een leerling die, laten we zeggen,
misschien wat meer moeite heeft met discipline dan een
ander. Ook daar heb ik begrip voor. En je hebt gelijk, die
twee factoren samen zijn deels de reden waarom ik dat
strafwerk laat zitten.'
Hij biedt verdomme bijna zijn excuses aan, dacht Daniël
ongelovig. Maar hij moet me wel een paar dagen schorsen,
anders gaat Bovenkamp af als een gieter.
Hij keek op. Swaanswijk keek terug.
'Ik moet je wel waarschuwen dat je bij een eventueel
volgend incident onherroepelijk van school wordt verwijderd.
Ben ik duidelijk?' Nou en of, dacht Daniël.
'Ja meneer.'
'Uitstekend. Hier is je brief. Ik wil hem ondertekend
terug, maar dat had je al begrepen. Wegwezen.'
Marja stond in de gang haar jas uit te trekken toen hij binnenkwam.
'Hoi, wat ben je lekker vroeg? Ik heb een raar soort
cadeautje voor je, ik hoop dat je het leuk vindt.'
Ze bukte zich naar een grote plastic draagtas die onder
de kapstok stond. Toen zag ze zijn gezicht.
'Wat is er gebeurd?'
Hij stak haar de envelop toe. 'Lees maar.'
Ze legde de brief op tafel, vouwde hem met precieze gebaren
dubbel, toen in vieren en daarna in achten, alsof ze
hoopte op die manier ook het probleem kleiner te maken.
'Gevochten,' zei ze verslagen. 'Met de conciërge.'
'Hij begon.'
95

Marja leek hem niet te horen. 'God, Daniël, en het ging
juist zo goed. Hoe .. .'
'Hij zat aan me!'
'Ik vind dit heel erg. Zo kun je toch niet. . .'
'Hij begon!' schreeuwde hij. 'Ik zeg het je toch! Hij kon
zijn poten niet thuishouden!'
'In die brief staat. . .'
'Kan me niet schelen wat er staat! Niemand zit aan me,
hoor je! Niemand! Ik had hem lens moeten schoppen! Hij
noemde me ... '
'Hoe noemde hij je?'
'Dannyl'
'Nou, dat geeft toch niet?'
'Dat geeft, dat. . .' Hij vloog overeind, struikelde, stootte
hard met zijn heup tegen de tafel.
'Niemand noemt me Danny, niemand! Snap je dat, snàp
je dat?'
Zijn stem sloeg gillend over.
'Daniël,' zei Marja. 'Hou daarmee op.'
'Hou je bek!' Met beide vuisten sloeg hij op de tafel.
'Niemandniemandniemand!'
'Daniël!'
Hij trapte zijn stoel achteruit, rukte de deur open en
smeet hem tegen de muur. Schilfertjes verse witte verf
dwarrelden naar beneden.
Marja bleef stil zitten.
Boven werd iets met kracht tegen de grond gegooid.
Daarna kwam het geluid van brekend glas.
Marja stond langzaam op. Ze liep naar de telefoon en
draaide het nummer van Jesses kantoor.
'Kun je thuiskomen? Daniël heeft hulp nodig.'

13
De weekendtas stond midden in de kamer. Jesse was bezig
hem uit te pakken.
Daniël zat op zijn bed, een punt van het dekbed om zich
heen geslagen. Hij klappertandde.
Jesse gooide hem zijn trui toe. 'Trek die aan, als je het zo
koud hebt.' Hij keerde de tas ondersteboven, schudde hem
om te zien of er nog iets in zat. 'Bewaar je deze in je kast?'
Daniël knikte. De trui gleed van zijn knieën op de
grond, maar hij raapte hem niet op.
Jesse sloot de kastdeur, pakte de trui op.
'Steek je armen in de mouwen.'
Gehoorzaam stak Daniël zijn armen uit. J esse trok de
trui over zijn hoofd.
'Zo beter?'
Hij ging ook op het bed zitten en wreef over zijn kin.
'De scherven kunnen opgeveegd en die potgrond kan
met de stofzuiger, maar weet jij hoe je braaksel moet verwijderen?'
Een lachje.
'Met karton. En warm water.'
'Karton?'
'Daar kun je het opschuiven. Tenminste, zo deed ik het
vroeger altijd.'
Verdomme, dacht Jesse. Ik zou m'n promotie ervoor
overhebben als ik wist wat voor antwoord ik daar op moest
geven.
'Een schoenendoos,' zei hij zakelijk. 'Heb je die?'
'In de kast.'
97

'Kun je het zelf of ga je dan weer over je nek?'
Daniël stond op. Met houterige bewegingen knielde hij
voor zijn kast, rommelde op de bodem rond en trok een
schoenendoos te voorschijn. Hij scheurde de deksel doormidden
en schoof de helften over het tapijt naar elkaar toe,
op die manier een groot deel van de bruinige plas opnemend.
Hij herhaalde de handeling, de deksel legend in de
doos. Op het tapijt bleef een donkere, zurig ruikende vlek
achter.
Hij keek op. 'Zo is het het handigst.'
Jesse knikte. 'Ik haal een bak water.'
Op de overloop kwam hij Marja tegen.
'Zal ik naar boven gaan?'
'Nog niet. Heb je een bak warm water? En een borstel?'
'Waarvoor?'
'Overgeef. '
'Nee toch. Wacht.'
Ze liep voor hem uit naar beneden.
'Hier, een ouwe afwaskwast. Maar eigenlijk moet het
eerst met doeken opgenomen. Anders wrijf je het erin.'
'Is al gebeurd. Hij deed het altijd met karton. Dat is het
handigst, zegt hij.'
__ 'Jes .. .'
Hij zag dat ze huilde.
'Straks.' Hij wreef met zijn duim over haar neus. 'Het
komt wel goed.'
'Is er veel kapot?'
'Zijn drijfschaaltje. En je moet een nieuw plantje kopen.'
'Waar had je naartoe gewild?' vroeg Jesse al borstelend.
'Terug naar het asiel.'
Een moment hing de afwaskwast roerloos boven het tapijt.
Toen gooide Jesse zijn hoofd achterover en lachte daverend.

Hij legde de kwast neer, ging naast Daniël op het bed
zitten en deed wat hij al weken had willen doen. Hij trok
hem tegen zich aan en streek over het nog steeds niet geknipte
haar.
Daniël verzette zich niet, maar zijn rug bleef kaarsrecht,
zijn schouders zo stijf als droeg hij een juk.
'Kerel toch,' zei Jesse.
De magere rug boog zich zo plotseling dat hij er bijna
van schrok. Hij deed een verwarde greep naar de plastic
bak, denkend dat er een nieuwe golf braaksel kwam.
Die kwam niet. Wat er wel kwam, waren tranen. In een
onstuitbare stroom, geluidloos uiteenspattend in de roze
bak.
'Kerel toch.'
Later kwam Marja, met soep en een boterham.
De kamer was opgeruimd en Daniël lag in bed, het dekbed
tot zijn kin opgetrokken. Zijn ogen waren roodomrand,
de oogleden gezwollen.
'Heb je het nog koud?'
Hij schudde nee. Hij huilde nog steeds, alsof hij te moe
was om ermee op te houden.
Ze klopte zijn kussen op, liet hem ertegen leunen.
'Je moet dit heet opdrinken en als je kunt die boterham
eten. Mag Pim even binnenkomen? Hij heeft iets voor je.'
Hij knikte.
Pim kwam de kamer inschuifelen, zijn ogen strak gericht
op het glazen schaal* in zijn handen. Er dreef een roos in,
nog half in de knop, zachtgeel, de bladranden roze.
'Uit de tuin,' zei hij verlegen. 'De eerste, hè mam?'
'De eerste.'
'En Marja heeft ook ... Mag ik het pakken, mam?'
'Nee, dat doe ik zelf. Vort met jou.'
'Bedankt,' zei Daniël schor. 'Dank je wel, Pim.'
99

Pim keek ernstig.
'Dag.'
Bij de deur draaide hij zich om. 'Heb je mijn knikker
nog?'
'J a. '
'Ik snap het niet,' zei Pim. 'Bij mij werkte hij altijd.'
Marja wachtte tot de beker leeg was. Ze zette hem naast
zich op de grond en reikte om de hoek van de deur naar een
grote plastic tas, dezelfde die ze hem die middag had willen
laten zien.
De tas was gevuld met bollen wol. Niet-begrijpend keek
Daniël haar aan.
'Ik ga een trui voor je breien,' zei ze.
Hij pakte een bol. Dikke, donzige wol, met de warme
" kleur van een herfstblad.
'Kastanje,' zei Marja. 'Jouw kleur, dat wist ik meteen.'
'Maar het wordt zomer.'
'J '
a.
'En dit . . .' Hij voelde nog eens. 'Dit is voor de winter.'
'J a. '
100

14
'Voor ons brei je nooit,' zei Marieke.
Ze lag languit in het gras en volgde een mier die met een
dode soortgenoot zeulde. Af en toe stond hij even stil als
om zijn richting te bepalen, sleepte dan weer verder.
Marja antwoordde niet. Haar lippen bewogen; ze telde
steken.
Ze zaten in de tuin, onder de appelboom die nu een dicht
bladerdak had, en ruiste.
Marieke keek naar boven. Daniëls raam stond open,
maar hij vertoonde zich niet. Al drie dagen niet. Hij was
naar de bibliotheek geweest en thuisgekomen met een
vracht boeken. Hij kwam alleen beneden om te eten en
verdween daarna direct weer naar zijn kamer.
'Voor ons brei je nooit.'
Marja raapte de bol op en legde hem terug in haar
schoot.
'Dat willen jullie niet. Jullie zijn verwende mormels die
alleen gekochte kleren willen.'
Pim keek op. Hij las ook; het doe-het-zelfboek van Jesse.
Hij was nu bezig met het hoofdstuk 'Centrale verwarming
aanleggen'.
'Ik wil best gebreide sokken. Van die dikke.'
'Ik kan geen sokken,' zei Marja. 'Dan moet je met vier
pennen breien. Ik ben geen jongleur.'
'Dat moet toch ook met een boord?' zei Marieke pienter.
'Daar heb ik een truc voor. Je breit gewoon een losse
boord en die zet je er later op.'
'Wil-ie wel een trui?'
lOl

'Daniël wil best een trui. Sterker, hij heeft hem nodig.
Zoveel kleren heeft hij niet, zeker niet voor de winter.'
'Dus hij is hier van de winter ook nog?'
Marja's handen lagen een ogenblik stil. 'Dat hoop ik.'
Marieke duwde een twijgje schuin in de grond, pal voor
de neus van de mier, die er onvervaard tegenop begon te
klauteren.
'Dat beest is stom, zeg. Weet je dat hij de held van de dag
is op school?'
'Wie?'
'Daniël natuurlijk. Ze vinden allemaal dat Gertje die opdoffer
dik verdiend heeft.'
'Is het werkelijk zo'n nare man?'
'Het is een klier. Hij probeert je altijd voor paal te zetten,
en zodra hij het niet meer aankan, loopt-ie naar Job.'
'Job?'
'Swaanswijk. Die heet Job, zielig hè? Weet je dat Gert er
vandaag acht aan het prikken had in de pauze? Ik snap niet
wat die man op een school doet, volgens mij heeft hij de
pest aan kinderen.'
'Dus op school vinden ze Daniëls reactie wel begrijpelijk?'
'Natuurlijk. Zelf zouden ze Gert ook wel eens te grazen
willen nemen. Maar niemand durft het. Ik sprak Rob vandaag,
dat is die neuroot.'
'Die jongen die zo knippert?'
'Ja. En die zei dat het Bovenkamp zijn eigen schuld was.
Hij moest mee naar de rector, Rob, en daar had hij het ook
tegen gezegd. Valt me trouwens hartstikke van hem mee,
want hij schrikt al als je hoest.'
'Wie is die dikkige jongen?'
'Dennis.'
'Die ken ik wel,' zei Pim onverwacht. Hij liet zijn radiatoren
even voor wat ze waren. 'Die staat altijd bij de snackbar.
En hij jat,' voegde hij eraan toe.
102

'Nee toch?' schrok Marja. 'Wat dan?'
'Snoep,' zei Pim kalm. 'Nutsen en zo.'
'Hoe weet jij dat?'
'Omdat ik het zelf gezien heb. Ik mocht toch laatst ijsjes
kopen? Toen we geen toetje hadden? Toen was hij daar
ook.'
'Hoe doet hij dat dan?' vroeg Marieke nieuwsgierig.
'N ou, gewoon. Hij vroeg om een blikje fris, en dat staat
in die grote koelkast om de hoek. Dus toen moest die man
zich even omdraaien, en toen greep hij er twee uit de doos.'
'Maar die staat toch achter dat hoge stuk toonbank?'
Pim knikte.
'Ik zou er niet bij gekund hebben,' zei hij trouwhartig.
'En heb jij niets gezegd?' vroeg Marja.
'Natuurlijk niet, mam,' zei Marieke. 'Doe niet zo achterlijk.
Dan slaat Dennis hem buiten toch in elkaar? En trouwens,
moet die vent maar beter opletten.'
'Ben ik mijn broeders hoeder?' mompelde Marja. Ze
zuchtte. 'Ik zal wel ouderwets zijn.'
Marieke lachte. 'Irene zag ooit in een warenhuis iemand
er met een televisie vandoor gaan. Hij zette er een doos
overheen en wandelde zo weg.'
Marja schudde haar hoofd. Ze wond een kastanjebruine
draad om haar vinger.
'Ik vind het een akelig idee dat Daniël bevriend is met
die jongen. Er zitten toch ook wel andere jongens in zijn
klas?'
'Tuurlijk wel,' zei Marieke. 'Het is best een leuke klas.
Tenminste dat zegt Erik, Irenes broertje, weet je wel? Maar
Daniël sluit zich niet aan, zegt Erik. Hij doet nooit zijn
mond open en hij bemoeit zich verder met niemand.'
Marja keek naar het zolderraam.
'Marieke, wil jij mij een plezier doen? Loop dan naar
boven en vertel Daniël dat hij de held van de school is.'
103

'Hoe kan ik dat nou, ik kom nooit op zijn kamer. Dan
kan ik toch niet zomaar binnenlopen en zeggen 0 ja, voor ik
het vergeet, ze vinden je allemaal te gek?'
'Vraag maar of hij iets komt drinken.'
'Doet-ie toch niet. Ik zou wel eens willen weten wat hij
uitspookt, boven.'
'Hij leest,' zei Marja. 'Hij leest zijn geest schoon.'
'Zal ik gaan?' bood Pim aan.
Marieke stond op. 'Ik ga wel.'
Toen er geklopt werd, legde Daniël zijn boek over het
schrijfblok heen en draaide zich om. 'Ja?'
'Of je in de tuin iets komt drinken,' zei Marieke.
'Nee.'
'Wil je dan hier iets?'
'Ik pak het zelf wel.'
'0.' Ze keek schuin naar het boek. 'Wat lees je?'
'Ik moet hier nog aan beginnen.'
Ze deed de deur achter zich dicht. 'Marja vindt het een
beetje lullig dat je aldoor boven zit.'
Ze wist niet of Marja het lullig vond, maar het klonk
aannemelijk. En het was een goede opening.
Hij liet een pen op zijn wijsvinger balanceren.
'Ik kom straks wel even. Misschien.'
'Ik vond gister een wiskundeschrift van vorig jaar,' zei
Marieke. 'En een hele hoop sommen die erin staan, had ik
goed. Ik dacht, misschien wil jij het wel hebben.'
Dat had ze helemaal niet gedacht. In feite lag het schrift
op dat moment in de prullenmand.
Hij haalde zijn schouders op. 'Wat heb ik daaraan. Daar
schiet ik toch niks mee op.'
'Wat ben jij braaf,' zuchtte ze. 'En verstandig.'
'Vind je?'
Ze lachte. Nu had ze hem waar ze hem hebben wilde.
1°4

'Weet je hoe ze je in jouw klas vinden?'
'Nou?'
'De bink.'
'Huh.'
'Echt. Ze lopen Gertje in zijn gezicht uit te lachen. Iedereen
is blij dat hij eindelijk eens op zijn donder heeft gehad.
Zijn hele gezag is naar de maan.'
'Tjonge.'
Maar ze kon zien dat hij het leuk vond.
'Vandaag waren er twee die het vertikten om te prikken.
En er gaan zelfs geruchten dat dat hele prikgedoe wordt
afgeschaft. '
Wat lag er nou onder dat boek) een brief? Waarom
deed-ie daar zo geheimzinnig over?
'Dus als je maandag terugkomt) moet je niet verbaasd
wezen als ze je als Sinterklaas behandelen.'
'Zal wel.'
'Is zo. En dan kun je die Dennis tenminste laten schieten.
Hij jat, wist je dat?'
'Hoe weet jij dat?'
'Gehoord/ zei ze vaag. Shit) nou werd het ingewikkeld.
Zo meteen Pim een seintje geven dat hij zijn mond moest
houden. Haastig stapte ze over op een ander onderwerp.
'Marja is al aan je trui begonnen.'
'0.'
De pen viel op de grond. Daniël bukte zich om hem op te
rapen. 'Wordt hij mooi?'
Ga kijken) dacht Marieke.
'Dat weet ik niet) zo ver is ze nog niet.'
'Ze heeft de tijd/ mompelde hij.
Marieke lachte. 'Dat valt tegen. Ze kan helemaal niet
breien.'
'Hè?'
Ze wist dat het wreed was, maar ze zei het toch.

'Ze heeft er een bloedhekel aan. Dus je mag je wel vereerd
voelen.'
... nu al veel heter. Marieke kwam net hinnenlop en voor een
praatje. Ze hood aan me te helpen met wiskunde, maar dat is
niet nodig, het gaat hartstikke goed. Had ikje al verteld dat ik
meespeel in het schoolvoethalteam ? We heMen een competitie
opgezet met een paar andere scholen. Vo lgende week sp elen we
de eerste wedstrijd.
Duim je voor me?
Danny.
's Avonds zat hij beneden te lezen. Van tijd tot tijd keek hij
naar Marja, die breide alsof het aangenomen werk was.
'Hoeveel steken zitten er nou op een zo'n eh .. .'
'Naald? Zesennegentig.'
'En hoeveel van die naalden moet je dan breien?'
'Ik denk zo'n honderdveertïg.'
'Is-ie dan af?' Ze lachte. 'Nee, dat is alleen het achterpand.'
Hij sloeg een bladzijde om. Honderdveertïg keer zesennegentig,
dat waren zo'n dikke dertienduizend steken.
Maal twee. En dan de mouwen nog.
Jezus.
106

I)
Er hing iets in de lucht toen hij de klas binnenkwam. Erik
en Osman zaten breed te grijnzen, Rob knipperde als een
baken in zee en FIoor, die haar mond niet kon houden al
zette je er een hangslot op, riep: 'Daar if ie!'
Daniël zette koers naar de achterste tafel, maar Rob stak
zijn hand op.
'Kom naast mij zitten. Dennis komt toch pas het tweede
uur, hij moest naar de tandarts.'
Daniël weifelde even. 'Oké.'
Hij smeet zijn tas op de grond en schoof naast Rob.
Als bij afspraak (en het wàs natuurlijk bij afspraak, dacht
hij later) werd het stil.
Erik stond op en keek naar Daniëlle, die bij de deur op
de uitkijk stond.
'Kan ie?'
'Hij kan.'
'Beste Daniël,' zei Erik plechtig. 'Uit naam van de hele
klas, van heel I -C dus, wil ik je hartelijk bedanken. Je weet
nog niet waarvoor, maar dat komt nog wel. Eerst wil ik je
als blijk van onze uh .. .'
'Erkentelijkheid,' souffleerde Daniëlle.
'Dat wou ik net zeggen,' zei Erik onverstoorbaar. 'Als
blijk van Onze erkentelijkheid dus, wil ik je bijgaande trofee
aanbieden. We hopen dat je hem een ereplaatsje in je kamer
zult geven.'
Hij haalde een in kranten verpakt voorwerp uit zijn tas
en bood het Daniël met een buiging aan.
Daniël wist niet wat hij ervan moest denken. Namen ze
107

hem te grazen of was het een geintje? Hoe dan ook, hij zou
het spelletje mee moeten spelen.
Met een paar rukken trok hij het papier uit elkaar. Erin
verpakt zat een bokshandschoen, kunstig nagemaakt van
dik geel plastic, en opgevuld met watten.
Een ogenblik keek hij er zwijgend naar. Toen begon zijn
mond te trekken.
'Hij lachtl' riep Osman. 'Applaus!'
Vergeefs probeerde Erik boven het lawaai uit te komen.
'Koppen dicht, zeg ik! Ik ben nog niet klaar.'
Hij wendde zich weer tot Daniël. 'Misschien begin je al
nattigheid te voelen . .. '
'Een beetje,' zei Daniël ernstig.
'Mooi. Nou, om een lang verhaal kort te maken en voordat
Feenstra binnenstiert om te zeuren over dooie Romeinen,
wil ik nog graag vertellen dat dit kunstwerk je wordt
aangeboden omdat jij ons hebt verlost van, nee, niet van
Gertje, maar wel van het prikken.'
'Ga weg.' Daniël voelde zelfs zijn oren gloeien.
Erik stak twee vingers op. 'Ik zweer het je. Met ingang
van vandaag.'
'Komt ie!' riep Daniëlle.
Erik schoot naar zijn plaats.
'Stop weg dat ding,' zei Rob. 'Anders krijg je misschien
bonje met Feenstra.'
Daniël vouwde de handschoen dubbel en propte hem in
zijn tas.
Gedurende het eerste lesuur wipte hij af en toe met zijn
voet de flap omhoog en keek naar het heldere geel. De
Romeinen gingen grotendeels aan hem voorbij.
In de pauze kwam Bastiaan naar hem toe.
'Ik weet dat je niet wou, maar we komen een man tekort
voor het brugklaselftal. Peter uit I -B heeft zijn enkelbanden
108

gescheurd, dus die is voorlopig uitgeschakeld. Wil je er nog
eens over denken? Ik moet vanmiddag de namenlijst inleveren.'
'Ik heb geen voetbalschoenen,' zei Daniël.
'Als dat alles is, je kan wel een paar van mij lenen. Wat
voor maat heb je?'
'Negenendertig.'
'Klein pootje heb jij. Maar àls je wat watten in de neuzen
propt, kan het wel. Zo heb ik er in het begin ook op gespeeld.
We gaan vanmiddag voor het eerst trainen, zal ik ze
dan voor je meenemen?'
Daniël stopte zijn handen in zijn zakken. Zijn vingers
raakten de geluksknikker. Hij haalde diep adem.
'Best. Hoe laat?'
'Tof,' zei Bastiaan. 'Je helpt me uit de brand, man. Om
vier uur op het sportveld. Wat speelde je altijd?'
'Maakt me niks uit. Eigenlijk liefst voorin.'
'Met welk been schiet je?'
'Allebei.'
Bastiaan floot. 'Ik wou dat ik dat kon.'
Daniël haalde zijn schouders op. 'Gewoon een kwestie
van oefenen.'
's Middags zei hij achteloos tegen Marja: 'Ik ben straks nog
een uurtje weg.'
'0. Wat ga je doen?'
'Voetballen.'
'Op straat, bedoel je?'
'Nee, op het sportveld. Ik zit in het schoolelftal, geloof
ik.'
'Bedoel je dat je meedoet aan die competitie? Ik zag er
iets over in jullie schoolkrant staan.'
Hij knikte.
'Wat leuk!' zei ze. 'Kun je goed voetballen?'

'Gaat wel. Vroeger speelde ik veel op straat.'
Ze lachte. 'Daar leren de meesten het. Maar je hebt geen
schoenen. Waar moet je dan op spelen?'
'Ik mag een paar van Bastiaan lenen.'
'En kleren?'
'Gewoon, onze gymspullen, denk ik.'
Hij liep de trap op, zachtjes fluitend. Halverwege draaide
hij zich om. 'Mag ik wat van die watten uit de badkamer?'
'Ja, goed. Waarvoor?'
'Voor in de neuzen. Bastiaan heeft maat kano.'
Met in elke schoen een dot roze toiletwatten kwam hij het
veld op. De noppen knerpten professioneel over het grind,
en hij strekte zijn rug. Hoe lang was het geleden dat hij
gevoetbald had? Minstens een jaar. Nee, langer, niet sinds
hij Rosy niet meer ... Nu niet aan denken. Spelen. Rennen.
De wind door je haar.
Hij liep naar Bastiaan. 'Waar wou je me hebben?'
'In de spits. We 'spelen een oefenwedstrijdje tegen 2-A,
in een vier-twee-vier opstelling. Mooren wil kijken hoe het
gaat. Passen ze?'
'Perfect.'
'Oké. Let op die lange rooie. Het lijkt een slome, maar
hij tackelt je voor je weet wat je overkomt.'
Echte voetbalschoenen waren een genot, zelfs al slipten ze
bij de hiel. Je gleed minder gauw uit en je trapte je tenen
niet bont en blauw.
De lange rooie mocht dan een harde tackle hebben, snel
was hij niet. Daniël omspeelde hem soepel en toen hij merkte
dat het bij hen verdedigend niet helemaal lekker zat, liet
hij zich van tijd tot tijd naar achteren zakken. Met de rust
stonden ze met drie-twee achter.
110

Mooren, die scheidsrechter annex coach was, riep hem bij
zich.
'Je staat als spits opgesteld, Daniël. Hou je aan je plaats.'
'Waarom?' zei Daniël verbaasd. 'Als ik daarnet niet had
meeverdedigd, had-ie gezeten.'
Mooren knikte. 'Het was een mooie actie, maar dit is een
oefenwedstrijd, weet je nog? Of speel je liever achterin?'
Daniël schudde zijn hoofd.
'Zou ook zonde zijn, want je bent tweebenig, zag ik.
Maarre, denk erom, wil je?'
Daniël haalde zijn schouders op. Waar bemoeide die
vent zich mee? Hij zag toch dat het een soepzootje werd?
Na rust hield hij het tien minuten vol. Toen zag hij achterin
een gat vallen waar een vrachtwagen doorheen had gekund.
Een kleine donkere jongen uit 2-A zag het ook. Tegelijk
begonnen ze te sprinten. De jongen kreeg de bal toegespeeld,
maar gleed uit en viel.
Daniël rende. Hij kreeg de bal te pakken, draaide ermee
weg en nam hem aan de voet mee terug naar voren.
Uit zijn ooghoeken zag hij de lange rooie opdoemen.
'Daniël, hierl' gilde Erik.
Daniël hield zich doof. Deze was voor hem.
Met een schijnbeweging gleed hij om de rooie heen,
maar die doorzag hem op het laatste moment en stak een
voet uit. Daniël struikelde half, bleef overeind en stormde
het strafschopgebied binnen.
Nog vijftien meter, nog veertien ... Achter hem hijgde
de rooie. Nog dertien ... Hij hield zijn pas iets in, de ogen
gericht op het doel. Rechterbeen, linkerhoek, besloot hij.
Op hetzelfde ogenblik schaarde de rooie heide benen om
zijn enkels. Het fluitje snerpte.
'Penalty!'
Daniël krabbelde overeind en keek met moord in zijn
III

ogen om zich heen. De rooie stond zijn kousen op te hijsen.
'Hufter!' Daniël rukte hem aan zijn shirt omhoog.
'Sorry.' De rooie grijnsde schaapachtig.
'Sorry, sorry, ben jij besodemieterd? Ik zal...'
'Daniël!' Mooren greep hem bij de arm. 'Geen eigen
rechter* spelen. Penalty, zei ik.'
Daniël hoorde hem niet eens. 'Als je dat nog eens flikt,
ram ik je .. . '
Mooren schudde hem. 'Is het afgelopen? Anders ga je
eruit.'
'Ik? Stuur hem d'r maar af!'
'Hij gaat vijf minuten het veld af, bij gebrek aan gele
kaarten. En jij gaat eraf als je nu je mond niet houdt.'
Daniël klemde zijn lippen op elkaar.
Mooren draaide zich om.
'Wie neemt 'm?'
'Ik,' zei Daniël. Niemand sprak hem tegen.
'Met welk been schiet die gozer?' vroeg de keeper
zachtjes aan Bastiaan. Die grijnsde.
'Met allebei.'
'Shit,' zei de keeper.
Daniël legde de bal op de stip en nam een aanloop.
In zijn doel stond de keeper met zijn handen op zijn
knieën te wiebelen als een kip die haar ei niet kwijt kon.
Op het laatste moment stak Daniël zijn linkerarm uit. De
keeper trapte erin. Hij volgde de beweging met zijn ogen en
reageerde te laat op het schot.
'Drie-drie,' zei Bastiaan vergenoegd.
Toen Daniël uit de kleedkamer kwam, nam Mooren hem
apart.
'Wat mij betreft sta je voor alle wedstrijden genoteerd.
Maar op twee voorwaarden.'
Daniël zei niets.
112

'Een) je houdt je aan de opstelling, en twee) je legt je neer
bij wat de scheidsrechter beslist.'
Daniël keek hem aan. Mooren keek terug, en hij kon niet
goed wijs worden uit diens blik. Strengheid, iets van bezorgdheid,
en daarachter een glimp humor.
'Oké.'
'Waar heb je zo leren spelen?'
'Op straat.'
Mooren lachte nu voluit.
'Niet gewend aan een scheidsrechter, zeker?'
'Neu.'
'Nou) wat mij betreft is je tong het enige wat je in bedwang
hoeft te houden. Dan laten we de andere teams alle
hoeken van het veld zien.'
Met op beide hielen een blaar als een gulden kwam hij thuis.
'En?' vroeg Jesse. 'Drie-drie.'
'Heb je gescoord?' vroeg Pim.
'Een penalty.'
'Tegen wie speelden jullie?'
'Tweede klas.'
'Da's lang niet slecht,' zei Jesse. 'Wat speelde je?'
'Spits, zo ongeveer.'
Jesse schoot in de lach. 'Zo ongeveer? '
'Ja, nou ja.' Hij grijnsde verlegen. 'Ik heb ook een beetje
achterin rondgekeken.'
Hij trok zijn gympen uit en inspecteerde zijn hielen.
'Zal ik ze doorprikken?' vroeg Marja.
Hij schudde zijn hoofd. 'Doe ik zelf wel.'
'Dat gaat zo niet,' zei Jesse. 'Vind je ook niet, Marja?'
Marja knikte. 'Voetbalschoenen moeten passen.'
Ze legde een doos op zijn schoot. Op de deksel zat een
sticker van een grote sportzaak geplakt.
'Alsjeblieft. Als ze niet lekker zitten, mag je ze ruilen.'

Hij keek naar de doos alsof die een tijdbom bevatte.
Ze ging naast hem op de bank zitten.
'Ik zal het je uitleggen. Het is echt heel eenvoudig. Marieke
zit op gitaarles, dus heeft ze een gitaar nodig. Pim
hockeyt, dus heeft hij een hockey-stick. Snap je de logica?'
'Trek ze nou aan,' riep Pim.
Langzaam maakte hij de doos open.
Op voetbalschoenen kloste hij de trappen op. Boven liep
hij een rondje door zijn kamer, frommelde wat kladpapier
tot een bal in elkaar, maakte een paar schijnbewegingen.
Hij lachte binnensmonds. Hij zou er wel behoorlijk raar
uitzien met die dingen onder zijn spijkerbroek.
Uit de la van zijn bureau haalde hij de bruine envelop.
De bovenste brief las hij over .
.. . Had ik je al yerteld dat ik meespeel in het schoolyoetbal­
team ? We hebben een competitie opgelet met een paar andere
scholen. Vo lgende week spelen we de eerste wedstrijd.
Duim je yoor me ?
Danny.
Een tijdje bleef hij met de brief in zijn handen zitten. Toen
scheurde hij hem in snippers en gooide die in de prullenmand.

16
Zijn rapport was een puinhoop. Hij had niet anders verwacht,
maar nu hij de cijfers zag, was hij toch teleurgesteld.
Had hij zich daarvoor een ongeluk gewerkt? Die zeven
voor Nederlands, waar Van Vlijmen hem mee had gecomplimenteerd,
was een schrale troost als je bedacht dat de rest
allemaal onvoldoende was. Nou ja, op dat krappe zesje
voor Engels na.
Dit was het laatste rapport vóór het overgangsrapport,
en nu wist hij zeker dat hij het niet zou redden.
Het Erasmus College werkte met twee-maandelijkse
rapporten, uitgaande van de gedachte dat slechte cijfers op
die manier snel zouden worden opgemerkt en dus ook snel
konden worden aangepakt.
Langzaam liep hij naar huis. Hij duwde het tuinhek open en
bleef even staan. In de voortuin bloeiden tulpen langs het
pad, de klimroos naast de voordeur zat vol dikke rode
knoppen. Uit Mariekes raam hing een pijp van een spijkerbroek,
vanuit Marja's kamer dwarrelden tluitklanken die
abrupt afbraken. Hij hoorde Marja's lach en daarna hetzelfde
loopje, nu vlekkeloos gespeeld.
Zijn hand gleed naar de binnenzak van zijn jack. Ze zouden
niet kwaad zijn. En als ze teleurgesteld waren, zouden
ze proberen dat niet te laten blijken.
Marja's leerling kwam naar buiten, foedraal in de ene
hand, muziekboek in de andere.
'Moet je hier zijn?'
Daniël keek naar de voordeur, die uitnodigend open
stond.

'Ja,' zei hij. 'Ik woon hier.'
Hij wachtte tot J esse thuiskwam en legde het rapport toen
zwijgend voor hem neer.
J esse bekeek het met aandacht.
'Knap, die zeven voor Nederlands.'
'Vind je?'
'Laat eens zien?' vroeg Marja. Ze telde binnensmonds.
'Eigenlijk kom je niet eens zo vreselijk veel punten tekort.
Maar één vier, en de rest vijven en zelfs een zes voor
Engels! Ik vind het heel behoorlijk. En die zeven is verbluffend
goed, daar mag je trots op zijn.'
'Ja, ha ha. Maar ik blijf mooi zitten.'
Jesse haalde zijn schouders op. 'Dat wisten we. Je had
gewoon te weinig tijd.'
Hij gaf geen antwoord.
Marja streek hem over zijn haar.
'Vind je het rot?'
'Nogal.'
'Dat begrijp ik. Je hebt hard gewerkt, en ik vind dit
rapport goede hoop geven voor volgend jaar. Dat meen ik.
Dit zijn zware maanden geweest, inhalen en tegelijkertijd
bijblijven. Het heeft je een hoop energie gekost, en je bent
er nog niet. Maar het gaat goed. Je laat je hierdoor toch niet
ontmoedigen? '
Hij steunde zijn ellebogen op zijn knieën. 'Soms hou ik
er net zo Hef mee op.'
'En dan?' vroeg Jesse. 'Even afgezien van het feit dat je
leerplichtig bent, wat wilde je gaan doen?'
'Daar gaat het niet eens om. Maar ik voel me nou al zo
oud. En volgend jaar zit ik helemaal bij van die kleuters in
de klas.'
'Dus daar ga je wel van uit?'
'Ja, natuurlijk, met zo'n rapport . . . '
II6

'Dat bedoel ik niet. Ik bedoel dat je blijkbaar toch hebt
besloten om volgend jaar gewoon door te gaan.'
'Daar lijkt het wel op, hè?' Hij schudde zijn haar naar
achteren en lachte opeens. 'Mag ik morgen naar de kapper?
Ik word gek van dat haar.'
'Ik dacht dat je het nooit zou vragen,' zei Maria. 'Help
me onthouden dat ik geld voor je klaarleg.'
Jesse haalde een briefje van vijfentwintig te voorschijn
en stak het hem toe. 'Volgens oud gebruik krijgen Nederlandse
kinderen geld voor een goed rapport.'
'Dat hoef ik niet. Dit is geen goed rapport.'
'Dat is het wel. Als ze je cijfers hadden moeten geven
voor ijver en doorzettingsvermogen hadden er tienen gestaan.
Hier, doe er iets leuks mee, je hebt het verdiend.'
'Als dat je geruststelt, wil ik je wel verklappen dat Marieke
ook een onvoldoende heeft,' zei Marja. 'Een onnodige
onvoldoende, dus daar heeft ze voor op haar donder gehad.
Haar motivatie is niet half zo goed als de jouwe.'
Hij lachte schamper. 'Zij komt toch wel op haar pootjes
terecht.'
'En jij niet?' vroeg · Jesse.
'Weet ik veel.'
'Aan weet ik veel heb ik niks.'
Marja schudde zachtjes haar hoofd, maar Jesse negeerde
haar.
'Nou? Geef nou eens een echt antwoord?'
'Ja, shit, ik kan toch niet in de toekomst kijken?'
'Nee, maar je kunt er wel aan werken.'
'Dat doe ik toch?' zei hij fel. 'Ik werk me te pletter. En
heus niet omdat ik het zo leuk vind op die kloteschool.' Hij
stond op.
'Waarom dan?'
'Omdat ik iets wil worden. Omdat ik iemand wil worden,
daarom.' Hij liep naar de deur.
II7

'Dat is een prima reden,' zei Jesse kalm. 'En een prima
antwoord.' Hij knikte naar de tafel. 'Je vergeet iets.' -
Schoorvoetend kwam hij terug, pakte het geld op.
'Zal ik hiervan dan naar de kapper gaan?'
'Geen sprake van,' zei Marja. 'Tenzij je een permanent
wilt, dan moet ik er nog twee geeltjes bijleggen.'
'Zo'n schapekop? Ik zie me al.' Hij stopte het geld in zijn
broekzak. 'Bedankt dan maar.'
Hij bukte zich en gaf haar onhandig een zoen.
De deur viel achter hem dicht. In de kamer snoot Marja
luidruchtig haar neus. .
ti
Boven stond hij voor het raam en keek naar de appelboom.
Lorre sloop als Winnetou door het hoge gras, op weg naar
de stam. Er nestelden spreeuwen in de boom. Met hun
voortdurende gekwetter hadden ze de merel, die ook onderdak
zocht, uiteindelijk verjaagd.
Wie het hardst schreeuwt, krijgt het meest, dacht Daniël.
Hij draaide zich om. Hij had nog huiswerk, maar totaal
geen zin om eraan te beginnen. In plaats daarvan besloot hij
zijn voetbalschoenen in het vet te zetten. Morgen hadden ze
de eerste wedstrijd.
Hij zat driftig te poetsen toen Marieke aanklopte.
'Heb jij je rapport al?'
'Yep.'
Ze liep naar zijn bureau. 'Laat eens zien?'
'Het ligt nog beneden.'
'0.'
Ze bleef bij het bureau staan, nam de bedelaar op, zette
hem weer neer, rook aan de roos in het drijf schaalt je, verschoof
een boek.
'Hoe is het?'
1I8

'Allemaal tienen.'
'Hè?'
Hij haalde een zachte lap over het zwarte leer. 'Wat denk
je?'
'Hoeveel onvoldoendes heb jij?'
'Het is meer een kwestie van hoeveel voldoendes heb je.
Ik heb een zeven voor Nederlands en een zes voor Engels.'
'Waren ze kwaad?'
'Nee.'
'N ee? Lekker makkelijk.'
Hij keek haar aan. Ze had het fatsoen om te kleuren.
'Nou ja, zo bedoel ik het niet. Ik had een geschiedenisrepetitie
verknoeid, dus nu heb ik een vier. Marja was
woest.'
Daniël schoof de schoen van zijn hand. 'Misschien moet
je iets meer doen.'
'J a, zeg, ik ga me daar een partij zitten ploeteren.' Ze liep
naar de deur. 'Jullie hebben morgen de eerste wedstrijd, hè?
Hoe laat?'
Hij legde de schoenen,in de doos, vlijde het vloeipapier
er bovenop. 'Half vier.'
De regen kwam met bakken uit de hemel, het veld was een
moeras, maar hij scoorde twee keer en ze wonnen met vijfvier.
In een stralend humeur kwam hij thuis. Hij spreidde zijn
doorweekte jack uit over de kapstok en zette zijn bemodderde
gympen en voetbalschoenen op de mat.
Op sokken liep hij de kamer in, die er onbewoond uitzag.
Dat was waar ook, Pim zou een nachtje logeren, en
Marja was naar het conservatorium. Marieke zat natuurlijk
bij Irene.
Hij dronk een paar slokken cola uit de fles en viste de
krant van de vorige dag achter de bank vandaan.

Met zijn voetbalschoenen in de ene hand en de krant in
de andere liep hij naar boven. Die schoenen moesten een
nachtje drogen, en dat kon het beste met proppen papier
erin, had Jesse gezegd. Goed dat hij ze gister in het vet had
gezet, anders waren ze nou al verpest. Met zijn elleboog
drukte hij de kruk van zijn deur naar beneden.
120

'Een ongeluk, met wie?' Marja drukte de hoorn vaster tegen
haar oor. 'Met jou? Met Daniël . .. 0 God, nee. Hoe ...
Marieke, huil niet zo. Wat zeg je? Ja, natuurlijk, ik kom
eraan.'
Ze gooide de hoorn op de haak en stormde het conservatorium
uit, een verbijsterde vergadering docenten achterlatend.
Marieke zat voorover op de bank, haar armen over haar
maag gevouwen, het haar in slierten voor haar gezicht.
'Mam, mamma .. .'
Marja gunde zich niet de tijd haar natte jas uit te trekken.
'Waar is Daniël?'
'Hij .. .'
'Wat is er gebeurd?'
'Ik .. . '
'Marieke, waar IS hij.'
Marieke stond op en schuifelde naar de deur. 'Boven.'
'Ligt hij in bed? Marieke!'
'Weg.' Haar ogen waren spleetjes tussen de gezwollen
oogleden, zelfs haar neus was dik.
'Hij is weg.'
'Weg? Maar ... '
Marieke draaide zich om. 'Weg, weg, WEG! Ben je
doof? Hij is weg en ik hoop dat hij nooit meer terugkomt!
Ik hoop dat ... Ik hoop .. .'
Ze ging op de grond zitten en legde haar hoofd op haar
knieën.
121

'Mijn gitaar.'
Marja stond heel stil. 'Wat is er met je gitaar?'
Marieke antwoordde niet.
Marja liep langs haar heen, liep de trap op, liep haar
kamer binnen. Een stuk van de hals lag op het bed, twee
knoppen waren afgebroken, de snaren krulden dwaas omhoog.
Het bovenblad was herkenbaar aan een klankgat, van
het onderblad was praktisch niets meer over.
Marja staarde naar de resten van een met liefde gemaakt
instrument en huiverde om zoveel blinde vernielzucht.
Dit is onvergeeflijk, dacht ze. En meteen daarna: wat kan
Marieke gedaan hebben om dit teweeg te brengen?
Ze draaide zich om. Marieke stond in de deuropening.
'Toen hij dat ... Daarna is hij weggegaan.'
Marja ging op het bed zitten. Ze pakte de hals op, draaide
hem doelloos om en om in haar handen.
'Is hier een verklaring voor?'
'Ik ... Hij kwam thuis, en ik was in zijn kamer.'
'Wat deed je daar?'
'Ik zocht ruitjespapier. Voor wiskunde. Het mijne was
kwijt.' Marieke keek haar niet aan.
'En toen?'
'Ik kon het niet vinden. Het lag niet op zijn bureau.'
'En toen?'
'Toen keek ik in de la, maar daar lag ook niks, en toen
dacht ik, misschien in die envelop .. .'
'Ruitjespapier in een envelop?' Marja keek haar scherp
aan.
'Ja, nou,' zei Marieke ongelukkig. 'Het kàn toch?'
'Wil je weten wat ik denk?' zei Marja. 'Ik denk dat jij
gewoon ordinair nieuwsgierig was. Er was niemand thuis,
en ik denk dat jij de gelegenheid te mooi vond om voorbij te
laten gaan. Ik denk dat jij bliksems goed wist dat Daniël ons
intussen zo vertrouwde dat hij zijn deur niet meer op slot
deed.'
122

Marieke zweeg.
'Nou?'
Marieke zweeg.
'Geef antwoord!' schreeuwde Marja. 'Ik probeer redelijk
te blijven, begrijp je wel? Ik wil geen partij kiezen voor ik
alles weet. Maar jij maakt het me wel verdomd moeilijk.'
'Je hebt allang gekozen,' zei Marieke bitter. 'Vanaf het
begin heb je ... '
'Niks!' zei Marja. 'Niks vanaf het begin. Jij bent degene
die vanaf het begin heeft besloten dwars te liggen, hem te
laten voelen dat hij de mindere was. Pim met zijn negen jaar
heeft het beter begrepen dan jij.'
'Hij heeft Pims gitaar niet vernield.'
'Dat zou hij met de jouwe ook niet gedaan hebben als er
geen aanleiding toe geweest was. Maak je niet druk om die
gitaar, kind. Je krijgt heus wel een nieuwe. Hebben we je
ooit iets geweigerd?' Ze zweeg even. Toen zei ze bijna onverstaanbaar:
'Hadden we je maar ooit iets geweigerd.'
Marieke keek haar aan met ogen vol ongeloof. Ze draaide
zich om en liep langzaam de kamer uit en de trap op.
Marja stopte haar koude handen in de zakken van haar
regenjas. Ze. keek naar buiten, waar de kruin van de beuk
heftig bewoog in de stormachtige wind. Waar was hij nu?
Hing hij in de stad rond, wachtend tot hij genoeg moed had
verzameld om naar huis te gaan?
De deur ging open.
'Ze zijn er niet meer,' zei Marieke.
'Wat niet?'
'De ... de brieven, of wat het ook zijri.'
'Brieven, aan wie?'
'Aan Rosy. Lieve Rosy stond erboven.'
'0 nee,' zei Marja verslagen. 'En jij hebt die gelezen?'
'Niet allemáál.' Marieke huilde weer. 'Ik wou het niet.
Niet echt. Maar ik keek in die envelop. Zomaar. En toen .. .'
123

'Toen kwam Daniël binnen.'
'J a. Ik had hem niet horen thuiskomen. En hij zag dat ik
ze in mijn handen had. En hij ... '
'Hij werd woest.'
Marieke schudde haar hoofd. 'Niet meteen. Hij keek alleen.
Mam, mamma, hij keek zo .. .'
Ze zakte op haar bed neer. Een hand ging naar haar oor,
zoals ze deed toen ze nog een klein meisje was.
'En daarna ... Ik ben niet achter hem aangegaan, naar
beneden. Ik hoorde hem ... Het was zo verschrikkelijk.'
Marja sloeg een natte arm om haar heen.
'En toen ... toen het stil werd, ben ik naar beneden gegaan,
en een poos later hoorde ik hem weggaan.' Ze rolde
haar oorlelletje heen en weer tussen duim en wijsvinger.
'Die brieven, is Rosy zijn moeder?'
'Ja.'
'Waarom verstuurt hij ze niet?'
'Dat kan hij niet.'
'Waarom niet?'
'Omdat hij niet weet waar ze is. Hij heeft haar al langer
dan een jaar niet gezien.'
'Maar ... '
'Ze is verslaafd,' zei Marja moe. 'Al jaren. In het begin
konden ze het nog wel rooien, samen. Toen dronk ze alleen
maar. En ze had zo nu en dan een vriend. Maar het werd
steeds erger. Ze kwam altijd geld tekort, natuurlijk. En af
en toe verdween ze. Dan dumpte ze Daniël bij vrienden. Ze
zou hem weer ophalen, zei ze. Het was maar voor een paar
dagen. Maar dat werden weken, maanden soms, en die
vrienden, ach, die zaten allemaal zo'n beetje in datzelfde
milieu. Ze gaven hem eten en onderdak, maar daar hield het
mee op. Naar school ging hij allang niet meer, hij zwierf de
hele dag op straat. Op zijn laatste adres liep het helemaal
spaak. Die mensen hadden eigenlijk geen plaats voor hem.
124

Ze hebben zelf een paar kinderen, die man was werkloos ...
God kind, wij kunnen ons daar geen voorstelling van maken.
Het was een puinhoop. En Daniël ... Hij kreeg driftbuien.
Die had hij altijd al gehad, maar nu kreeg hij ze om
het minste of geringste. Tot hij uiteindelijk wegliep. De
volgende dag stond hij weer op de stoep, maar die mensen
moesten hem niet meer. Ze hebben het tehuis opgebeld en
gezegd dat ze hem moesten komen halen, omdat ze hem
anders op straat zouden zetten. Daarna heeft hij krap twee
maanden in het tehuis gezeten, maar dat was een ramp. Hij
zonderde zich af, sprak met niemand, at niet. Vandaar dat
hij vel over been was toen hij hier kwam. Je weet dat we
Ton al jaren kennen, en dat we het er al vaak met hem over
hadden gehad. Wij wilden ons voor tijdelijke opvang ter
beschikking stellen. Maar ook dan word je door de ambtelijke
molen gehaald, en daar waren we nog niet eens doorheen.
Toen diende het geval Daniël zich aan, en dat het een
noodgeval was, was wel duidelijk. Er was op dat moment
geen ander gezin beschikbaar, en dus heeft Ton ons benaderd.
Nou ja, de rest weet je.'
Ze wreef haar slapen.
'Ik moet J esse bellen.'
Marieke liet haar oor los. Het lelletje was vuurrood.
'Ik dacht dat hij alleen maar een poosje niet thuis kon
zijn. Waarom heb je dit niet eerder verteld?'
Marja trok haar jas uit en legde hem op de grond.
'Zou je dan aardiger voor hem geweest zijn? Uit medelijden?'
Marieke knikte.
'En wat zou dat waard geweest zijn? Wat voor gevoel
zou hem dat gegeven hebben, denk je? Wij dachten, en dat
denk ik nog steeds, dat het beter was als hij hier met een
schone lei kon beginnen. Dat jullie onbevangener tegenover
hem zouden staan als je niet alles van hem wist. We

dachten dat hij anders in het nadeel zou zijn, vooral omdat
hij zelf zo gesloten is. Ook tegenover ons. Praktisch geen
woord heeft hij losgelaten, deze maanden.'
Ze streek haar natte haren van haar voorhoofd. 'En met
Pim werkte het ook goed. Die accepteerde hem gewoon.
Maar jij bent ouder, misschien hadden we daar toch meer
rekening mee moeten houden. God, wat heb ik een hoofdpijn.'
Ze zwegen. Mariekes hand ging weer naar haar oor.
'Mam .. . '
a.
'J '
'Die brieven. Er waren hele oude bij. Ook ansichtkaarten,
van toen hij nog veel kleiner was. Maar het was niet
wáár. Wat erin stond, bedoel ik. Tenminste niet die hij hier
heeft geschreven.'
'Hoe bedoel je?'
'Het waren verzinsels. Een soort sprookjes bijna. Iedereen
was even lief en aardig voor hem. Wij ook. Zelfs ik. Ik
was zo mooi en zo aardig, en we zaten uren op mijn kamer
te kletsen en muziek te luisteren, en hij hielp Pim met zijn
huiswerk omdat Pim niet zo goed kon leren, en zelfs op
school .. .' Haar stem werd dun.
'Het ging zo goed, en hij haalde prachtige cijfers, en hij
had zoveel vrienden gemaakt . .. Terwijl hij bijna altijd alleen
staat in de pauzes. Behalve dan die ettert jes, die om
hem heen hangen. Nou ja, en de laatste week of zo, met dat
voetballen ... Maar mamma, driekwart was gelogen.'
Marja stond op, scheurde een velletje van een kladblok
en snoot haar neus. Met haar rug naar Marieke toe zei ze:
'Rosy, Rosy heet eigenlijk Rozeke.'
126

18
'Dit ziet er behoorlijk definitief uit,' zei Jesse.
Ze stonden met zijn drieën in de zolderkamer.
Het bed was opgemaakt, het bureau als altijd keurig opgeruimd.
De bedelaar leunde tegen zijn muurtje, in het
drijf schaaltje had de roos een paar blaadjes laten vallen.
Aan de muren hingen de posters; de zeemeeuw en een driemaster,
zeilend in de volle wind.
Maar de deur van de kast stond open, en de weekendtas
was weg. Ook weg waren de kleren waarmee Daniël gekomen
was; zijn gympen, zijn oude jack, zijn zwarte sweater.
Op de plank lagen de nieuwe kleren, netjes gevouwen,
aan de hangertjes hingen de overhemden, netjes gestreken.
Voor het bed stonden de voetbalschoenen op hun doos, de
neuzen volgepropt met kranten.
Marja pakte er een op, zette hem weer neer.
Jesse keek op zijn horloge. 'Ik ga Ton bellen.'
'Denk je dat hij daar is?'
Hij streek door zijn haar. 'De vorige keer maakte hij een
opmerking ... En ook al is hij daar niet, Ton moet het weten.'
Marja sloot de deur achter hen.
'Ik ben blij dat Pim niet thuis is.'
Jesse knikte. 'Morgen is vroeg genoeg. En misschien is
hij dan al terecht.'
'Hier is hij niet,' zei Ton. 'Maar hoe laat is dat allemaal
voorgevallen, zei je?'
'Rond vijven.'
127

'Dan had hij er ook nog amper kunnen zijn. Tenzij hij
direct een trein hiernaartoe had genomen. Maar dan zou hij
heel logisch gedacht en gehandeld moeten hebben, en dat
lijkt me nauwelijks waarschijnlijk.'
'Zo onlogisch heeft hij anders niet gehandeld,' zei Jesse.
'Nadat hij gekalmeerd was, bedoel ik. Als je nagaat dat hij
alles wat hij van ons eeft gekregen, heeft achtergelaten.'
'J a. '
'Dus wat doen we nu?'
'Jullie doen niks,' zei Ton. 'Of liever, jullie kunnen die
jongens van school bellep. Misschien zit hij daar. Misschien
kun je een plek verzinnen waarvan je denkt dat hij er naartoe
gegaan zou kunnen zijn, hoewel dat moeilijk is, natuurlijk.
Wij van onze kant wachten even af. Grote kans dat hij
morgen of overmorgen komt opdagen. Wij maken dit vaker
mee, en meestal zijn ze met een paar dagen weer boven
water.'
'J e waarschuwt geen politie?'
'Vooralsnog niet.'
'En wij ook niet?'
'Nee, lijkt me niet, nee. Ik begrijp dat jullie erg geschrokken
zijn, maar ik zou zeggen: maak je nog niet al te
ongerust. Hij loopt niet in zeven sloten tegelijk.'
'Niet in zeven ... Een joch van veertien!'
'Dat weet ik wel, maar niet een gewoon joch van veertien.
Dit is een jongen die op straat is opgegroeid. Van
kleins af aan heeft hij voor zichzelf moeten zorgen. Deels
ook voor zijn moeder. En naar wat ik ervan gehoord heb,
lukte hem dat aanvankelijk vrij redelijk. Enfin, dat weet je.'
J esse zweeg.
'Ben je daar nog?' vroeg Ton.
'Ja, jazeker. Ik dacht even na. Ik denk dat ik via Marieke
achter de adressen van die jongens kan komen, en anders
wel via de school. Die moet ik trouwens ook inlichten.'
128

'Ja. Maar laat het daar voorlopig even bij. En vooral:
maak jezelf geen verwijten. Het ging goed, het ging beter
dan ik had durven hopen. Dat er nu door zo'n ongelukkig
toeval een - hoe zal ik het noemen, een terugslag is .. .'
'Wat je terugslag noemt,' zei Jesse.
'Ja, ik begrijp best dat je me akelig zakelijk en nuchter
vindt, maar vergeet niet dat ik bij wijze van spreken bijna
dagelijks met dit bijltje hak. Luister, morgen bel ik je. Of
eerder natuurlijk, als hij hier opduikt. Zullen we dat afspreken?'
Hij was niet bij Dennis, noch bij Rob, noch bij Richard.
'Weet je zeker dat hij verder met niemand contact had?'
Marieke schudde haar hoofd.
'Die jongen van die voetbalschoenen,' zei Marja. 'Hoe
heet die ook alweer?'
'Bastiaan. Bastiaan Poortman. Hij woont bij Irene in de
straat.'
J esse belde Bastiaan en kreeg nul op het rekest.
'Wat nu nog?' vroeg Marja. Ze stond een blik soep op te
warmen waar niemand trek in had.
'Nu niks,' zei Jesse. 'Meer smaken hebben we niet. Na
jouw soep neem ik de auto en kijk in de stad rond.'
'Mag ik mee?' vroeg Marieke.
Hij knikte. 'Best. Blijf jij dan hier, Marja, voor het geval
dat.'
Het was koopavond, en ondanks de regen was het druk.
Jesse reed straat in, straat uit, afremmend bij de bioscopen
waar rijen mensen voor de kassa stonden, afremmend bij
he/verlichte snackbars. Marieke zat stilletjes naast hem. Af
en toe keek hij opzij, maar zei niets. Tenslotte reden ze weer
op de plaats waar ze begonnen waren.
'Dit is niks,' zei Jesse. 'Dat dacht ik ook eigenlijk al,
,
maar ...
129

'Je wou wat doen,' zei Marieke.
Hij sloeg de weg naar huis in. Na een poosje zei hij: 'We
hebben het er nog niet over gehad, maar, al zat je verschrikkelijk
scheef, ik vind het verdomd ellendig, die gitaar.
Ik weet hoe gehecht je daaraan was.'
Ze keek uit het raampje. 'Ik voel me zo ... Ik weet niet
hoe ik me voel.' Haar stem trilde. 'Het was niet alleen die
zolderkamer, pap. Het was ook omdat we ... We waren
nooit meer onder elkaar.'
'Maar dat wist je, daar hebben we het van te voren vaak
genoeg over gehad.'
'J awel, maar ik wist niet dat het zó zou zijn. Dat bokkige,
dat wantrouwige. En dat eeuwige zwijgen. Nooit geeft hij
antwoord op een vraag, is je dat wel eens opgevallen? Hij is
zo vreselijk anders dan de jongens bij mij in de klas.'
'Vind je het gek,' zei Jesse nuchter. 'Hij heeft het kindzijn
afgeleerd. Had je liever een schattig klein meisje gehad,
om een beee te bemoederen?'
'Misschien. '
Hij lachte een beetje. 'Was dit teveel concurrentie?'
Ze gaf niet direct antwoord. Toen zei ze: 'Ik had aldoor
het gevoel dat ik dingen met hem samen moest doen, dat
jullie dat van me verwachtten. En daar had ik geen zin in.
Weet je nog die pop die ik een keer van oma heb gekregen?
Met zo'n hard lijf en van dat akelige nylonhaar? Ik vond het
zo'n rotpop, maar ik moest er van jullie toch mee spelen.
Zoiets had ik met Daniël ook. Ik vond zijn náám al vervelend.'
'Waarom? Het is een mooie ouderwetse naam. Bijbels.'
'Daarom juist. Dat was toch zo'n halve heilige die voor
de leeuwen werd gegooid en opgevreten?'
Jesse lachte. 'Daar zit je fout. Hij werd wel voor de leeuwen
gegooid, maar er gebeurde een wonder. Ze deden hem
niks.'
130

'0 .' Ze was even stil. 'Weet je, pap, als ik dit allemaal
over een ander gehoord had, had ik gezegd: eigen schuld,
dikke bult.'
'Mmm,' zei Jesse. 'Ben je nu niet wat hard voor jezelf?'
Ze zuchtte diep. 'Ik was gewoon op zoek naar die brie­
ven. Alleen wist ik niet dat het brieven waren. Ik dacht een
dagboek of zo. Nou ja, dat was even erg geweest. Ik had ze
meteen terug moeten leggen. Maar ik kon gewoon niet op­
houden met lezen.'
den.'
Jesse draaide hun straat in.
'Hij heeft je wel met gelijke munt terugbetaald.'
Ze schudde haar hoofd. 'Die gitaar kan vervangen wor­
In bed keek ze in het donker naar de vertrouwde contouren
van haar bureautje, haar kast, haar boekenplanken. Links
van het bureau was een lege plek waar de gitaar behoorde te
staan. Marja had de brokstukken weggehaald en de splin­
ters opgezogen.
De regen kletterde tegen de ramen en onwillekeurig
kroop ze dieper onder het dekbed.
Waar ging iemand naartoe die geen onderdak had? Je
zag zo vaak van die figuren rondhangen, maar dat was
overdag. Waar bleven die 's nachts? In de zomer kon je
desnoods buiten slapen, maar 's winters? Opeens ging ze
rechtop zitten.
Het station!
Op blote voeten liep ze naar beneden. Het buitenlicht
brandde, het licht in de hal was aan, en in de kamer waren
de gordijnen niet dichtgetrokken. Marja, dacht ze. Die pro­
beert het huis er zo uitnodigend mogelijk uit te laten zien.
Marj a en Jesse zaten aan de eettafel te praten, een fles
wijn tussen hen in.
'Kun je niet slapen?'
131

'Het station!' zei ze. 'In de hal, pap, daar zie je altijd een
heleboel zwervers. Zou hij daar niet kunnen zijn?'
Jesse en Marja keken elkaar aan. Jesse wierp een blik op
zijn horloge.
'Oké, ik waag een poging.'
'Mag ik mee?'
'Nee, jij mag naar je bed. Maar bedankt voor de tip.'
Ze hoorde J esse thuiskomen, hoorde de klok twaalf slaan,
een slaan, half twee, hoorde Jesse en Marja eindelijk naar
bed gaan.
Rusteloos gooide ze zich om en om. De kleedruimtes op
het sportveld? Maar die waren 's nachts natuurlijk afgesloten.
School? Onwaarschijnlijk. Zo dol was hij niet op die
school, en bovendien, hij zou een ruit moeten inslaan om
binnen te komen.
Ten slotte knipte ze haar bedlampje aan, pakte een boek
en begon ergens middenin te lezen.
lp

Pas toen ze op weg was naar school wist ze het, en ze wist
het ook onmiddellijk zeker. Ze draaide zich om en begon
terug te lopen.
Als hij nog in de stad was, was het de enige plek waar hij
kon zijn.
De caravan stond er nog. Ze bleef er van een afstandje een
poosje naar kijken. .
Een raampje miste en was vervangen door een stuk karton,
voor de andere waren gebloemde gordijntjes min of
meer dichtgetrokken. Binnen was geen beweging te bespeuren.
Langzaam liep ze het terrein op, haar weg zoekend tussen
de afvalhopen, glibberend over het lange gras dat her en
der was opgeschoten. Er zaten diepe kuilen in de grond die
vol stonden met water.
Ze naderde de caravan behoedzaam, repeterend wat ze
zou zeggen. Als hij er was.
De deur zat niet op slot. Dat kon ook niet, want het complete
slot ontbrak. Ze stak twee vingers door het gat en trok
de deur naar zich toe. Ze tuurde de schemerige ruimte in.
'Daniël?'
De opstap was hoog. Ze aarzelde even, waagde toen de
sprong.
Het stonk er. Niet gewoon muf, maar de schimmelige lucht
van verrotting, met daar doorheen de scherpe geur van
urine. Ze kneep haar neus dicht en ademde door haar mond.
133

Op de vloer lag zeil, gebarsten en in de hoeken opkrul­
Iend door het vocht. Er waren twee banken tegenover elkaar
met daartussen een tafel die met een poot op de vloer
rustte. Op een van de banken lag een kussen, bekleed met
dezelfde gebloemde stof als van de gordijnen. Roze
schuimrubber puilde uit de losgetornde naden.
Het keukenblok was verdwenen, maar er hingen nog
twee kastjes. In een ervan stond een glas. Ze rook eraan.
Het rook vaag naar sterke drank, maar van binnen was het
droog.
Niets wees erop dat Daniël hier de nacht had doorgebracht.
Niet wetend wat te doen, zakte ze op een puntje van
de bank neer. Boven haar hoofd tikkelde de regen op het
dak. Het dakluik sloot niet goed meer, en een gestage drup
spetterde op het zeil.
Ze schoof een van de gordijntjes opzij en keek naar buiten.
Ze zou kunnen wachten, ze zat hier droog. Maar stel dat
ze zich vergist had? Misschien was hij toch op weg naar het
tehuis en had hij ergens onderweg geslapen.
Ze stond half op, ging weer zitten en stond opnieuw op.
Haar oog viel op het karton. Het zat met een punaise voor
het raam vastgeprikt. Geen ronde, platte, metaalkleurige
punaise, maar vierkant, veel dikker, en paars. Dezelfde
soort punaise als waarmee Daniël zijn posters had opgehangen.
Punaises uit Marja's doosje in de keukenla. Ze liet haar
rugzak van haar schouder glijden en .legde hem voor zich
op de tafel.
Om elf uur hield ze het niet langer uit. Ze had het koud, ze
moest naar de wc en als Marja en J esse werden gebeld dat ze
niet op school was verschenen, zouden ze zich een ongeluk
schrikken. Dat kon ze hun niet aandoen, nu zeker niet.
Ze haalde een balpen uit haar rugzak en schreef met
hanepoterige letters een boodschap op het stuk karton.
134

20
Hij zag het zodra hij binnenkwam. Stil stond hij er een
ogenblik naar te kijken.
Danié'l kom terug.
Marieke.
Hij liep naar het raam en trok het karton los. Hij vouwde
het dubbel en nog eens dubbel, en toen het terugsprong,
ging hij er bovenop staan.
Hoe had ze hem verdomme gevonden? Puur geluk?
Nee, dat kon niet. Ze zou het zich wel herinnerd hebben,
net als hij. En wat dacht ze nu, dat hij braaf kwam aangalopperen?
Zijn mond vertrok. Het was niet alleen de gitaar
die niet meer te lijmen viel.
Maar nu moest hij hier wel weg. Dat was hij toch al van
plan geweest, maar nog niet vandaag, niet met dit weer.
Hij rommelde in zijn weekendtas en haalde er een reep
en een blikje knakworstjes uit. Hij trok de wikkel van de
reep en propte de chocola achter elkaar naar binnen. Daarna
keek hij peinzend naar het blikje. Die worstjes waren een
vergissing. Of liever: hij had er een blikopener bij moeten
jatten.
Hij ' at nog een reep, maar in plaats dat de chocola hem
energie gaf, zoals de wikkel beloofde, werd hij er misselijk
van. Hij legde zijn hoofd op de tafel. Eigenlijk wilde hij
slapen, maar hij durfde niet. Straks stond ze voor zijn neus.
Want je kon er donder op zeggen dat ze terugkwam, misschien
wel met de hele familie.
135

Hij bekeek zijn weekendtas. Die rits Was nu echt naar de
knoppen. Hij keerde de tas om boven de tafel. Veel zat er
niet in, want het meeste van wat hij had meegenomen, had
hij aan. Stervenskoud was het geweest, vannacht. Hij streek
een grote plastic supermarkt draagtas uit de vouwen en
hevelde zijn bezittingen er in over. Zo bleef de boel tenminste
droog, en hij zag er ook niet langer uit alsof hij op
reis was. Gewoon een jongen die met boodschappen liep.
Op straat zette hij zijn kraag op en begon borden te volgen
die hem de stad uit voerden. Voor de zoveelste keer berekende
hij de afstand die hij moest afleggen, en ook voor de
zoveelste keer bedacht hij dat hij waarschijnlijk net genoeg
geld had voor de trein. Maar dan was hij wel meteen helemaal
blut, en dat was een griezelig idee. Het kon wel een
paar dagen duren voor hij haar gevonden had, en hij zou af
en toe iets te eten moeten kopen. Iets warms ook. Op chocola
alleen redde je het niet.
Hij keek op zijn horloge. Het liep pas tegen drieën, maar
hij barstte alweer van de honger. Als hij nu een patatje
kocht, moest hij daar de rest van de dag op teren. Een patatje
en een cola. Dat was samen zo'n drie vijftig, dan hield
hij nog zesentwintig vijftig over. Dat moest genoeg zijn
voor een dag of vijf, zes. Stom om niet ook een blikje fris
mee te nemen, het had best gekund. In die supermarkten
letten ze toch niet op.
Hij nam de plastic tas over in zijn andere hand. Misschien
moest hij, zodra het kon, een route nemen langs
kleinere plaatsen, dorpjes. Niet langs de snelweg. In dorpen
waren mensen minder wantrouwend, en om dorpen heen
lagen boerderijen met schuren waarin je kon overnachten.
Ze hadden er vast ook nog melkboeren. Als je een liter melk
dronk, hoefde je geen brood te kopen. En er zat van alles in
wat goed voor je was.

Hij duwde de deur open van een snackbar waar tafeltjes
en stoelen stonden en bestelde een patatje mèt en een cola.
Hij liet zijn duim een half uur lang natspetteren op de
vluchtstrook. Toen was hij het zat. Bij het eerstvolgende
pompstation zou hij wel iemand aanschieten die stond te
tanken.
Hij liep uiterst rechts, maar vermeed de zompige berm.
Zijn gympen waren al doorweekt. Het verkeer raasde langs
hem heen. Vrachtwagens gromden in zijn rug, zware trucks
met oplegger zogen zijn broekspijpen naar zich toe. Nu en
dan hoorde hij een auto gas minderen en dan keek hij ang­
stig achterom. Als er politie langskwam, was hij de sigaar.
Je mocht hier niet lopen, zoveel wist hij wel.
Na drie kwartier kwam het eerste bord. Nog vier kilo­
meter. Shit. Zijn natte sokken schuurden onaangenaam
langs de nog niet geheelde blaren op zijn hielen, en ondanks
de regen ging hij plompverloren in de berm zitten en trok
de omkrullende pleisters eraf. Kapot, zie je wel. Had hij
maar iets om er tussen te stoppen. Hij bekeek de plastic tas.
Plastic was glad, als hij er nu eens een reepje afscheurde?
Met zijn tanden trok hij een hoek los en kerfde net zo lang
met zijn nagel tot hij twee keurige vierkantjes had. Hij stop­
te ze in zijn sokken, streek ze om de ronding van zijn hielen
heen.
Een poosje ging het beter, maar het plastic verschoof, en
om de paar honderd meter moest hij stilstaan om het weer
recht te trekken.
De blaren werden groter, en toen eindelijk in de verte
het pompstation opdoemde, voelde hij iets kleverigs in zijn
sokken. Hij keek weer. Bloed.
Strompelend liep hij het terrein op. Voor de loodvrije
pomp stonden drie auto's. Hij wilde er al op afgaan toen hij
137

op de parkeerstrook een open vrachtwagen zag staan. De
cabine was leeg. Die vent zat natuurlijk binnen een hapje te
eten.
Zonder te aarzelen hees hij zich op aan de zijkant van de
laadbak en keek over de rand. Grind. En maar halfvol. Hij
gooide zijn tas over de rand en klom er achteraan.
Tien minuten later kwamen er voetstappen zijn kant uit.
Hij ging languit liggen en gluurde door een kier.
Een kleine magere man met een woeste snor tastte in de
zak van zijn overall en klom de cabine in.
De motor sloeg grommend aan, de auto kwam hortend
in beweging, voegde in in het verkeer.
Daniël krabbelde overeind en leunde met zijn rug tegen
de cabinewand. Hij groef zijn hakken in het grind om niet
weg te glijden. De kiezels sneden gemeen in zijn billen en
hij wriggelde net zo lang tot hij redelijk comfortabel zat.
Hij legde zijn hoofd op zijn opgetrokken knieën en liet
de regen op zich neerdalen.
Hij schrok op toen de vrachtwagen remde en met een ruk
tot stilstand kwam voor een stoplicht.
Daniël stak zijn hoofd voorzichtig om de hoek van de
cabine. De vrachtauto stond links voorgesorteerd. Hij keek
naar de plaatsnaamborden. Verdorie, die vent ging de ver­
keerde kant op. Hij greep zijn tas, zwaaide zijn benen over
de rand en sprong. Hij belandde op zijn knieën half in de
berm, krabbelde op en stak achter de vrachtwagen langs in
één ren de weg over. Een claxon gilde, vanuit een busje
schreeuwde iemand naar hem, maar hij keek op noch om.
Hij sloeg rechtsaf en stak opnieuw over om aan de lin­
kerkant te kunnen lopen.
Het volgende dorp lag drie komma zes pijnlijke kilometers

verderop, en toen hij er eindelijk was, liep hij de eerste de
beste winkel binnen en zocht naar pleisters.
Het was een zelfbedieningszaak, klein maar goed gesorteerd.
De pleisters hingen naast de scheermesjes. Een supermarkt
met gevoel voor humor. Er zat een meter pleister
in een doosje. Dat mocht ook wel voor die prijs, dacht hij
zuur.
Was het gek om om een schaar te vragen? Ja, natuurlijk
was dat gek. Maar het zou wel moeten. Met die hielen kwam
hij geen stap meer vooruit.
'Een schaar?' Het meisje achter de kassa had zachte blauwe
ogen en een mond die een beetje openstond. 'We verkopen
alleen nagelschaartjes.'
'Ik wil er niet een kopen, alleen maar even lenen.'
Ze schudde haar hoofd. 'Dat gaat niet. Ze zitten verpakt.'
Hij keek haar smekend aan. 'Ik train voor een wandeltocht,
en ik moet nog terug naar huis lopen, maar ik heb
zulke blaren.'
Hij kon haar hersens bijna zien werken. 'Ja, ik weet
niet. . . '
'Heb je zelf niet een schaartje bij je?'
Haar blik klaarde op. 'In mijn tas. Maar die staat achter
en ik mag hier niet weg.'
'En als je nou naar de wc moet?'
Ze giechelde. 'Dan moet de chef me vervangen.'
Hij keek de kleine winkel rond. 'Er zijn nou toch geen
klanten.'
Ze stond half op, ging weer zitten en nam een besluit.
'Ik mag het echt niet doen, maarre ... '
Ze glipte achter de kassa vandaan en haastte zich weg.
Ze kwam terug met het meest ongelukkige schaartje dat
hij ooit gezien had. Hij wurmde zijn duim door het grootste
gat en begon zich een weg door de pleister te banen.
139

'Is dit om je wimpers te knippen?'
Ze giechelde weer. 'Toe nou, zo meteen komt meneer In
't Veld en dan ben ik de klos.'
Hij knipte tien stukjes pleister af. Vol verbazing keek ze
toe.
'Heb je zoveel blaren?'
Hij knipoogde. 'Op al m'n tenen. Vandaar, snap je?'
Ze stak het schaartje in de zak van haar winkeljas.
'Schiet nou maar op.'
'Bedankt.' Hij wuifde nog eens bij de deur. Ze zwaaide
hartelijk terug.
Het dorp was niet een dorp zoals hij het zich had voorgesteld.
Het bestond in feite uit maar één lange straat die
plotseling ophield. Behalve de kleine supermarkt beschikte
het over een bakker. Niks melkboer die romantisch met
rammelende flessen langs de deuren ging, en, wat vervelender
was, maar twee boerderijen, allebei ver van de weg
gelegen, en allebei met een bord aan het toegangshek: pas
op voor de hond.
Wat er wel was, was een autowrak. Het stond gek genoeg
midden in het weiland. De buitenkant was zwart geblakerd,
alsof de auto in brand had gestaan. De voorruit
ontbrak, maar de zijramen en achterruit waren heel.
Het volgende dorp lag dik tien kilometer verder, en ondanks
de pleisters voelden de randen van zijn gympen aan
alsof ze waren afgezet met prikkeldraad.
Daniël sprong over het slootje dat de weg van de weilanden
scheidde. De zware klei zoog zich aan zijn zolen vast
en hij stapte middenin een koeievlaai, maar hij was te moe
om zich er druk over te maken.
Hij wrikte het rechterportier open en keek naar binnen.
Als er ergens bloed lag, was hij meteen weer vertrokken.
De bekleding was geschroeid, maar er lag nergens

loed. Hij trok het portier achter zich dicht en installeerde
zich op de achterbank. Uit zijn tas haalde hij het laatste
droge T-shirt en trok dat aan onder zijn natte sweater. Zijn
sokken hing hij over de rugleuning van de voorstoeI. De
pleisters zaten nog goed vast, en voorzichtig trok hij er
droge sokken overheen. Hij wurmde zich uit zijn spijkerbroek
en trok de andere aan. Ze zaten allebei krap, en de
pijpen waren te kort. Was hij zo'n eind gegroeid in die paar
maanden?
Rillend ging hij liggen, zich zo klein mogelijk makend
om het beetje warmte dat de droge spullen gaven vast te
houden. Zijn jack lag zwaar en klam over hem heen. Ondanks
de kou voelde hij zijn oogleden zwaar worden, en ten
slotte sliep hij in, terwijl de regen op het dak roffelde en als
een grijze sluier over de velden hing.

21
Het was droog toen hij wakker werd. _ Hij rekte zich uit en
kwam stijfjes overeind. De weilanden lagen te stomen in de
zon. Naast de auto graasde vredig een koe. Ze hiefhaar kop
en keek hem van onder haar korte rechte wimpers aan met
dezelfde blik als het meisje achter de kassa.
'Goeiernorgen,' zei Daniël zachtjes.
Ze loeide klaaglijk, tilde haar staart op en spoot een
schuimende straal recht tegen het raampje.
Hij barstte in lachen uit.
'Hé, Klara, hou je een beetje in.'
Zijn jack en gympen waren zo goed als droog, maar de
spijkerbroek was nog vochtig. Hij rolde hem op en propte
hem met de sokken in zijn tas. Hij opende het portier en
klom met stramme benen naar buiten.
Tien kilometer moest in twee uur te doen zijn. Mits je fit
was. Daniël was niet fit. Zijn spieren deden pijn, zijn blaren
gloeiden en achter zijn ogen zat een onaangename druk. Hij
probeerde zijn neus te snuiten en werd duizelig.
Kou gevat, natuurlijk. En-honger had hij ook, zijn maag
deed zeer van de honger.
Langzaam sukkelde hij voort. De smalle asfaltweg strekte
zich kaarsrecht voor hem uit. Er leek geen eind aan te
komen. Verkeer was er nauwelijks. Af en toe passeerde
hem een auto, en eenmaal moest hij in de berm gaan lopen
om een boer op een tractor te laten passeren. De man stak
groetend zijn hand op.
'Geef me liever een lift, druiloor,' schreeuwde Daniël.

Het dorp had zoals alle dorpen een kerktoren. Daniël hield
zijn ogen erop gevestigd terwijl hij de laatste kilometer aflegde.
De kerk lag middenin het dorp en er tegenover was een
ba,kker. De bakkersvrouw was in druk gesprek gewikkeld
met een klant. Daniël wachtte geduldig, intussen de vitrine
bestuderend. Krentenbollen, witte broodjes, bruine bolletjes.
Hij haalde zijn tong langs zijn ongepoetste tanden.
Een halfje bruin, gesneden, dat was het goedkoopst. En
daar moest hij twee dagen mee doen, besloot hij. Die pleisters
waren een rib uit zijn lijf geweest.
De bakkersvrouw haalde haar dikke deegkleurige armen
van de toonbank.
'Zeg het maar.'
Buiten ging hij op de stoeprand in de zon zitten en telde het
aantal snee*s. Twaalf. Dus nu drie en vanavond drie.
Bijna zonder te kauwen slikte hij het brood door. Daarna
had hij het gevoel dat hij nog maar net begonnen was. Melk.
Hij moest aan een liter melk zien te komen.
Hij sjouwde door het dorp, maar vond alleen eenzelfde
soort supermarkt je als dat van de vorige dag.
Met een pak magere melk (scheelde twintig cent met een
liter volle) streek hij op een bankje neer. Hij trok het karton
open en klokte de liter achter elkaar naar binnen. Een poosje
bleef hij rustig zitten, en met dè zon steeg ook zijn humeur.
Zijn maag was vol, zijn blaren kwamen tot bedaren,
zijn spieren had hij los gelopen el1 hij had in totaal al zo'n
zestig kilometer afgelegd. Als hij niet zo'n snotkop had, zou
hij zich bijna goed voelen.
Hij leegde zijn broekzakken en telde zijn geld. Nog
twintig vijfenzeventig. Het ging harder dan hij gedacht
had. Maar dat kwam natuurlijk ook door die pleisters. Vandaag
geen warme hap. Hij keek naar de snackbar schuin aan
1 43

de overkant. Snackbar 't Pleintje. Op een sandwichbord op
de stoep stond: Als u gaat winkelen, kom dan bij ons koffiedrinken.
Daniël grinnikte binnensmonds. Dat moest natuurlijk
zijn: 'Als u gaat winkelen, kom dan bij ons koffiedrinkelen. '
Het herinnerde hem aan die Chinees die vroeger naast het
café zat waar Mick werkte. Die had een bordje voor de
ramen hangen: Wij bezorgen u gratis thuis.
Hij rekte zich. Misschien kon hij nog even langs die
groentewinkel lopen en zichzelf wat gratis fruit bezorgen.
Knagend op een appel wandelde hij het dorp uit. In de tuin
van een van de laatste huizen was een man aan het werk. Hij
keek op toen Daniël langs liep.
'Middag.'
Daniël keek op zijn horloge. Bijna half twee. Had hij zo
lang op die bank gezeten?
De man lachte en wees naar de zon. 'Daar heb ik geen
horloge voor nodig.'
'Waarvoor?'
'Om te weten hoe laat het is. Het is rond half twee, klopt
dat?'
Daniël lachte terug. 'Yep.'
De man stak zijn spa in de grond en rechtte zijn rug.
'Wie hard werkt, heeft eerder recht op een biertje dan wie
stilzit.'
Daniël keek naar de lange voren.
'Moet het een moestuin worden?'
'Het IS een moestuin,' corrigeerde de man. 'Tijd om de
spullen in de grond te zetten. Het is er nu het weer voor.'
Daniël knikte. Die vent zou wel weten waarover hij het
had. Hij trok zijn jack uit en knoopte het om zijn middel.
'Ook trek in een glaasje?' vroeg de man. 'Je hebt het
warm, zo te zien.'
144

'Mag ik misschien een glas water?'
'Jawel, maar lust je niet liever iets fris? Wacht.'
Hij liep naar het hek en maakte het open. 'Ga even zit­
ten, ik ben zo terug.'
Hij deed zijn laarzen uit en verdween in het huis. Daniël
ging op een groengeverfde tuinbank zitten. Er lagen in
kranten gewikkelde plantjes op.
De deur ging open en de man stapte weer in zijn laarzen,
in zijn ene hand een flesje bier, in de andere een glas fris.
del?'
'Alsjeblieft.' Hij ging naast Daniël zitten. 'Aan de wan­
'Ik train voor een wandeltocht.'
'Ah.' Hij zette het flesje aan zijn mond en veegde daarna
zijn lippen af met de rug van zijn hand.
'Dat gaat erin als Gods woord in een ouderling, als je me
de vergelijking wilt vergeven.'
Daniël knikte naar de plantjes. 'Wat is dat allemaal?'
'Sla, worteltjes, komkommer, courgette, aubergine, au­
gurken,'
'Augurken? Kun je die zelf telen?'
'Waar dacht jij dat ze vandaan komen voordat ze die
potjes in gaan?'
Daniël grijnsde. 'Geen flauw idee.'
Hij keek nog eens naar de plantjes. 'Moet wel leuk zijn
om dat allemaal te zien groeien.'
De man knikte. 'Leuker dan om het allemaal op te eten.
Ik woon alleen, dus eigenlijk heb ik nog geen tiende nodig
van wat ik hier allemaal poot, maar ik hou van in de grond
wroeten.'
'Waarom kweekt u geen bloemen?'
'Doe ik ook. Achter het huis heb ik een rozentuin.'
Daniël dacht aan Marja's theerozen die zo heerlijk geur-
den op zijn bureau. Hij stond op.
'Ik moet weer eens verder.'
145

'Heb je geen zin me een handje te helpen? Kun je je
zakgeld een beetje opkrikken. Of wordt er op je gewacht?'
Hij schudde zijn hoofd. Nee, er wachtte niemand op
hem. Er was alleen de onrust in zijn lijf die hem voortdreef,
het verlangen Rosy te zien. Maar tegelijkertijd was er de
angst voor hoe hij haar zou aantreffen. En een paar gulden
extra kon hij goed gebruiken . .'. Hij knoopte zijn jack los en
legde het naast zich neer.
'Oké. Zeg maar wat ik doen moet.'
'Het is doodeenvoudig. Kuiltje graven, plantje erin, aarde
stevig aandrukken. Als alles erin staat, moet het begoten
worden, maar zover zijn we nog niet.'
Hij stak zijn hand uit, zijn lichte ogen twinkelden in zijn
bruine gezicht. 'Voor de goede orde: ik ben Grad. Mag ik
jouw naam weten? Dat werkt prettiger.'
'Daniël.'
Ze werkten gelijk op. Grad was niet jong meer, Daniël
schatte hem op een jaar of zestig, maar hij was mager en
pezig en blijkbaar gewend aan dit soort werk. Al zou je dat
aan zijn handen niet zeggen. Die waren weliswaar vuil,
maar goed verzorgd, de nagels gevijld, de huid glad. Aan
zijn pink droeg hij een zegelring.
Na een uur had Daniël het gevoel dat zijn rug in tweeën
brak, maar hij werkte stug door. De knieën van zijn spijkerbroek
waren zwart van de nog vochtige grond. Zijn hoofd
bonsde, de zon brandde in zijn nek en zijn T-shirt plakte
aan zijn lijf. Ten slotte trok hij het uit. Grad bekeek hem
aandachtig, zo aandachtig dat hij zich er onl?ehaaglijk onder
voelde.
'Pas maar op dat je niet verbrandt. Je bent wel donker,
maar je huid is vrij licht.'
Zelf droeg hij een zware ribfluwelen broek en een overhemd
van stevige stof, maar hij scheen geen last van de
warmte te hebben.

'Als je wilt pauzeren, zeg je het maar. Moet je nog ver
lopen, straks?' Daar had je het gedonder. Hij wist niet eens
meer hoe de naam van het volgende dorp was.
'Misschien neem ik de bus.'
'Wanneer is die wandeltocht?'
'Over een paar weken pas.'
'Gek, ik heb er niets over in de krant gelezen.'
'Het gaat van de school uit. Zal ik die laatste doen?'
Grad rechtte zijn rug. 'We schieten lekker op. Als we zo
doorgaan, kan het er allemaal vandaag nog in. Of wordt dat
voor jou te laat?'
Daniël keek op zijn horloge. Half vijf.
'Nee, dat lukt wel.'
Tegen zessen sloegen ze de aarde van hun knieën. Grad
knikte tevreden.
'Mooi gezicht toch altijd, dat frisse jonge spul. Iets drinken?'
'Graag.' Als hij daarna maar met geld over de brug
kwam, dan kon hij weg. Terug naar die snackbar in het
dorp, een patatje kon er nu wel af. Bovendien moest hij nog
een slaapplaats zien te vinden.
'Loop even mee naar binnen, dan. Vind je het erg om je
schoenen buiten te laten staan?'
Het huis was oud van buiten, maar nieuw van binnen. Daniël
boende zijn handen schoon onder een hi-techkraan in
een lichte keuken met alle mogelijke apparatuur. De kamer
was groot en leek nog groter door de lichte parketvloer en
de schaarse meubilering. Een dubbele zwartleren bank, een
grote glazen tafel op chromen poten. Overal hingen schilderijen,
in alle mogelijke afmetingen. Daniël bekeek ze
aandachtig. Ze deden hem denken aan de sèhilderijen die
bij Jesse en Marja hingen; doeken in felle kleuren, met brutale
penseelstreken opgezet.
147

Grad zette een glas voor hem neer. 'Hou je van schilderkunst?'
Daniël haalde zijn schouders op. 'Weet ik niet. Nooit
over nagedacht.'
'Maar je hebt toch wel een mening?'
'Ik vind dit wel mooi. Mooier dan wanneer het iets voorstelt.'
Grad boog. 'Dank voor het compliment.'
'Heb je ze zelf geschilderd?'
Grad knikte. 'Ik heb er nu eindelijk de tijd voor. Twee
jaar geleden heb ik mijn bedrijf verkocht, en sindsdien
schilder ik. Ik heb altijd schilder willen worden, maar je
weet hoe dat vroeger ging. Een vak moest je leren. Van
artistieke fratsen moesten mijn ouders niets hebben. Ik
neem het ze niet kwalijk, al heb ik wel lang moeten wachten
voor ik eindelijk kon doen wat ik het liefst wilde.'
Daniël dacht aan het gedicht van Nijhoff. Hoe was het
ook weer?
En telkens als ik even
knikte dat ik het wist,
liet hij het water beven
en het werd uitgewist.
Misschien zat Nijhoff ernaast. Misschien kon je toch je dromen
bewaren en ze later werkelijkheid zien worden.
'Vind je het leuk om m'n atelier te bekijken?' vroeg
Grad. 'Neem je glas maar mee.'
Buiten stapte hij in zijn laarzen. Daniël trok zijn gympen
aan, maar liet de veters los.
Grad liep naar een schuur die een eindje van het huis af
lag en duwde de deur open.
'Stel je er niet te veel van voor. Het blijft een schuur.
Maar ik heb er een dakvenster in laten zetten, dus het licht is
goed.'

Het atelier zag eruit zoals een atelier er naar Daniëls idee
uit hoorde te zien. Een ezel met daarop een half afgemaakt
doek in sombere kleuren - paars, donkerblauw, zwart. Een
grote tafel in het midden, bezaaid met tubes verf, een paar
potten met kwasten, een doos met lappen. Tegen de muren
schilderijen, de meeste met de voorkant naar de wand ge­
keerd. Grad draaide er een aantal om.
'Ik schilder niet alleen abstract, zoals je ziet.'
Daniël wist niet wat abstract betekende, dus hield hij zijn
mond. Er waren een paar schilderijen die hij mooi vond,
ook al stelden ze iets voor. Een oude man met een kop als
een gerimpelde aardappel, een paar handen, verweerd, met
grote levervlekken, de vingers vol groeven en met brokke­
lige nagels.
hem?'
Hij wees naar de mannenkop. 'Zijn die handen van
'J a. Een ouwe boer hier uit de buurt. Hij vond het maar
raar. Wat moest ik nou met die vuile werkhanden van
hem?'
Daniël snoof de doordringende terpentijnlucht op.
'Fijn om hier te kunnen werken.'
Grad knikte.
Ze liepen de schuur uit. Grad deed de deur dicht maar
sloot hem niet af.
'Moet die deur niet op slot?' vroeg Daniël.
'Nee jongen.' Grad lachte. 'Hier wordt niks gestolen. De
dorpelingen begrijpen mijn kunst niet. Die hebben liever
een zigeunerin aan de muur.'
Binnen zette Daniël zijn lege glas op het aanrecht.
'Ik moest maar eens gaan.'
Grad bekeek hem peinzend. 'Eigenlijk wilde ik je een
maaltijd aanbieden. Die heb je wel verdiend. Je krijgt trou­
wens ook nog je geld. Is twintig gulden genoeg?'
149

'Veel te veel.'
Grad trok een portefeuille uit zijn broekzak. 'Nee nee,
alsjeblieft. Je hebt me echt geholpen. Anders had ik morgen
opnieuw aan de slag gemoeten. Maar kan ik je verleiden? Ik
heb een kostelijke biefstuk liggen die voor mij eigenlijk te
groot is.'
Daniël weifelde. Grad zag zijn aarzeling.
'Je moet misschien naar huis? Ach, weet je wat het is, ik
ben eraan gewend alleen te zijn, maar ik heb er altijd een
hekel aan gehad om alleen te eten. Eten is een sociale bezigheid,
dat moet je in gezelschap doen.'
Onhandig stonden ze tegenover elkaar. Daniël zag op
Grads gezicht een spanning die hij niet begreep. Had die
man zo'n behoefte aan gezelschap? Nou ja, als je altijd in je
dooie eene zat ...
'Goed,' zei hij. 'Maar om acht uur moet ik weg.'
'Dan kun je de bus halen van kwart over,' begreep Grad.
Daniël knikte.
'Dan ga ik nu aan de slag. Maak jij het je binnen maar
gemakkelijk, doe of je thuis bent. Er liggen cd's, en er zijn
tij dschriften.'
'Kan ik helpen?'
'Geen sprake van, je bent mijn gast. Die biefstuk is zo
gebakken, en voor een salade draai ik mijn hand niet om:
Stijfjes zat hij op het leer, luisterend naar de geluiden die uit
de keuken kwamen.
Half en half had hij spijt op de uitnodiging te zijn ingegaan.
Wat deed hij hier bij die wildvreemde vent? Maar aan
de andere kant: een gratis maaltijd was nooit weg, en bovendien
had hij geen greintje energie meer. Zijn hoofd
voelde aan alsof het met watten was gevuld, en het koele
leer van de bank maakte hem rillerig. Dat kon nog leuk
worden vannacht. Hoewel, als alles liep zoals hij het wilde,

viel het misschien nog mee. Hij bukte zich om zijn sweater
uit zijn tas te halen.
Grad kwam binnen met borden en bestek. 'We kunnen
over vijf minuten aan tafel. Zal ik wat muziek opzetten?
Waar hou je van?'
'Maakt me niet uit.'
'Natuurlijk maakt dat uit. Maar laat ik de vraag omdraai­
en. Is er iets waar je een hekel aan hebt?'
'Draaiorgels.'
Grad schoot in de lach. 'Laat dat nu het enige zijn wat ik
niet in huis heb. Eens kijken, bij een lichte maaltijd hoort
niet al te zware muziek.'
Hij knielde bij de stereo-installatie. Hij droeg nu een
glanzend zwart overhemd, open aan de hals, een lichtgrijze
broek en soepele zwarte schoenen.
Zachte iluitklanken dreven door het vertrek, en opeens
zag Daniël de kamer van J esse en Marja voor zich. De be­
haaglijke bank, de kaalgesleten vloer, de gezellige eethoek
waar de stoelen altijd schots en scheef om de tafel stonden.
Grad keek naar zijn gezicht. 'Fluit is niet je favoriete
instrument?'
Daniël schudde zijn hoofd. 'Laat maar,' zei hij schor.
Grad stak kaarsen aan, ontkurkte een fles rode wijn.
'Ook een glas?'
Daniël knikte. 'Een beetje.'
Ze zaten tegenover elkaar, als in een restaurant. De wijn
fonkelde in de glazen, het bestek schitterde, de borden had­
den een goudkleurige rand. Daniël voelde zich alsof hij in
een toneelstuk meespeelde, zo onwerkelijk was dit alles.
Wat een geluk dat ik intussen behoorlijk heb leren eten,
dacht hij terwijl hij het mes zette in zijn biefstuk. Naast zijn
bord lag een servet, en hij herinnerde zich dat je voor je
dronk eerst je mond hoorde af te vegen.

De wijn maakte zijn hoofd licht en zijn verhemelte
stroef, maar smaakte toch goed bij het vlees en de salade
waarin olijven en zelfs druiven zaten.
Grad hield hem het stokbrood voor. 'Is de biefstuk niet
te rood? Ik heb hem gegrilld, je moet er zelf nog zout op
strooien. Wil je zeezout of gewoon?'
'Zeezout?'
'Ja, kijk.' Hij schudde een paar korrels uit een strooier.
'Veel grover, zie je wel? Maar heel smakelijk. Probeer het
maar.'
Hij hield het gesprek gaande, vertelde over reizen die hij
gemaakt had, over Florence, 'de mooiste stad van de wereld',
over Parijs, waar je dagen in het Louvre kon doorbrengen
zonder uitgekeken te raken.
Daniël luisterde en knikte, kauwde op zijn biefstuk, weigerde
een tweede glas wijn en begon zich met de minuut
ellendiger te voelen. Ten slotte legde hij zijn mes en vork
neer. 'Ik moet nu echt naar huis.'
Grad keek op zijn horloge. 'Hemel, het is al bij achten.
Moet ik je even wegbrengen? Je woont toch in de buurt?'
'Hoeft niet.' Daniël stond op.
'Maar worden je ouders niet ongerust?'
'Nee, dat is wel in orde.' Hij moest hier weg, voor het
niet meer ging. Op onzekere benen schoof hij de gang in.
Op de mat voor de keukendeur strikte hij zijn gympen.
'Eh, bedankt voor alles.'
Grad legde een hand op zijn schouder. 'Jij bedankt voor
je gezelschap. Kom nog eens terug. Ik hou van jonge mensen
om me heen.'
Daniël knikte vaag. Hij liep het schemerige pad af en
wurmde het hek open. Hij keek om.
Grad stak een hand op. 'Tot ziens!'
Voor het geval Grad hem nakeek, liep hij een eindje terug

in de richting van het dorp, tot hij een bankje tegenkwam.
Dankbaar ging hij zitten, trok zijn gympen en sokken uit en
plakte nieuwe pleisters op zijn hielen. Daarna wachtte hij
tot het donker werd.

22
Het hek knarste nauwelijks. Voorzichtig duwde hij de
schuif weer terug.
In het huis brandde licht, maar de gordijnen waren gesloten.
Op zijn tenen liep hij langs de moestuin, de keukendeur,
de rozentuin.
De schuurdeur piepte, maar hij vertrouwde erop dat dat
in het huis niet te ,horen zou zijn.
Binnen bleef hij even staan om zich te oriënteren. De
tafel in het midden, links de ezel, en in de hoek die oude
keukenstoel.
Hij bukte zich en graaide in de doos met lappen. De
terpentijnlucht prikkelde zijn neus, en hij moest een niesbui
onderdrukken. De grootste lap hield hij apart, de rest rolde
hij op tot een provisorisch kussen.
Rillend strekte hij zich uit, trok de grote lap over zich
heen en propte de andere onder zijn hoofd. De vloer was
koud en hard, morgenochtend zou hij beurse plekken hebben
en zijn spieren zouden nog pijnlijker zijn dan vandaag.
Maar hij lag beschut en hij had twee tientjes verdiend.
Door het dakvenster zag hij een stukje sterrenhemel.
Morgen ook mooi weer, dacht hij slaperig.
Toen hij de voetstappen hoorde, was hij op slag klaar wakker.
Met wijdopen ogen wachtte hij af.
Er werd aan de deur gemorreld. De klink ging naar beneden
en de deur kierde open.
Daniël schoot rechtop en knalde met zijn hoofd tegen de
tafel.
1 54

'Ben jij dat, jongen?' vroeg Grad.
Daniëls hart zat in zijn keel. Hij antwoordde niet.
Het licht floepte aan, een kaal peer* aan het plafond.
Grad lachte zach*s toen hij Daniëls schrikogen zag.
'Ik meende iets te horen.'
'Ik .. .'
'Ik dacht wel dat je terug zou komen,' zei Grad. Hij
leunde tegen de deurpost. 'Waar zou je anders naartoe
moeten?'
'De bus . . . '
'De bus stopt alleen midden in het dorp.' Grad stak zijn
handen in zijn zakken. 'En hij gaat ook niet om kwart over
acht. In feite rijdt hij helemaal niet meer na achten.'
Daniël zei niets.
'Je moet het zelf weten,' zei Grad. 'Maar als ik jou was,
kwam ik binnen om in een behoorlijk bed te slapen.'
'Ben je dan niet . . . '
'Kwaad? Nee, waarom zou ik? Ik had allang gezien dat
er iets niet klopte. Iemand die traint voor een wandeltocht
neemt geen extra spijkerbroek mee.'
Hij hurkte naast Daniël. 'Wat denk je ervan? Zou je niet
liever kiezen voor een zachte matras?'
Daniël greep zijn tas. 'Ik kan best . .. Ik ga liever . .. '
'Je bent snipverkouden, joh,' zei Grad zach*s. 'Je
wordt doodziek op die koude vloer. Kom, ik geef je iets
warms te drinken. Je hoeft me niets te vertellen, ik zal je
niet uithoren, ik wil alleen een beetje voor je zorgen.'
Hij legde een arm om Daniëls schouders en trok hem
overeind. Daniël liet zich meevoeren, de schuur uit, de keu­
ken door, de kamer in, waar nu een vuur brandde in de
open haard.
'Ik ben zo terug.'
Daniël ging op de grond zitten en liet zich schroeien
door de vlammen. Zijn hoofd bonkte, de druk achter zijn

ogen leek elke minuut toe te nemen. Als ik ziek word, ben
ik de sigaar, dacht hij suffig.
'Hier.' Grad duwde een glas warme melk in zijn handen.
'Meteen opdrinken.'
Gehoorzaam dronk hij de warme melk. Er zat iets doorheen
wat scherp smaakte en brandde in zijn keel.
'Kom.' Grad hees hem overeind.
Hij greep zijn tas.
'Laat die maar liggen.'
'Nee, nee, die wil ik bij me hebben.'
Grad glimlachte. 'Zit daar je hele hebben en houwen in?'
Daniël gaf geen antwoord.
Boven opende Grad de deur van een kleine kamer. Er
stond een eenpersoonsbed, de deken uitnodigend teruggeslagen.
De vrolijk gestreepte gordijnen waren dichtgetrokken.
Grad draaide zich naar hem om.
'Zal ik eerst een bad voor je klaarmaken?'
Daniël schudde zijn hoofd. 'Ik ga liever meteen naar
bed.'
'Het zou je goed doen,' zei Grad overredend. 'Je blijft
lekker een kwartiertje weken, je spieren ontspannen ...
Nou, hoe klinkt dat?'
'Morgen misschien.' Hij begreep zelf niet waarom hij
weigerde.
'Zoals je wilt.' Klonk er iets van teleurstelling door? Daniël
was te moe om erover na te denken. Alles wat hij wilde
was zijn hoofd op een kussen leggen, zijn ogen dichtdoen
en zachtjes wegdrijven.
Grad deed een kast open.
'Er is een extra deken, mocht je het toch nog koud krijgen.
En hier is een pyjama. Het is er een van mij, dus hij zal
je wel veel te groot zijn.' Hij legde even zijn hand op Daniëls
hoofd. 'Weet je dat je een goeie kop hebt om te schilderen?
Wil je niet eens voor me poseren?'

'Daar heb ik geen geduld voor, om stil te zitten.'
'0, maar je zou niet hoeven stilzitten. En trouwens, vanmiddag
had je geduld genoeg om urenlang onkruid uit te
trekken en plantjes in de grond te zetten. Denk er maar eens
over. Als je wilt, kun je wel een paar dagen blijven. Dan
kun je ook wat bijkomen van alles. Wat dat dan ook is.'
Daniël mompelde iets.
'Ik slaap hiernaast. Daar is het wel groter,' zei Grad lachend.
'Dit is best,' zei Daniël. Hij wachtte tot Grad zou weggaan,
maar die bleef staan.
Kan het mij ook schelen, dacht Daniël. Hij trok zijn jack
uit en zijn sweater, ging op het bed zitten en trok zijn sokken
en gympen uit. De sokken roken onfris, haastig propte
hij ze in de gympen. Hij stroopte zijn spijkerbroek af en
kroop in bed.
'Moet dat T-shirt niet uit?' vroeg Grad. 'Trek je niets
van mij aan, hoor. Mannen onder elkaar, zullen we maar
zeggen.'
'Nee, ik slaap liever zo, ik draag nooit pyjama's.'
'Maar die deken is niet zo dik, wacht, ik leg deze er wel
bij.'
Hij spreidde de deken uit, stopte hem in aan het voeteneind
en ging op de rand van het bed zitten.
'Beter zo?'
Daniël knikte. Grad bleef hem aankijken, de ogen half
dichtgeknepen.
'Mooie schedel ook.' Hij legde opnieuw zijn hand op
Daniëls hoofd. 'Je zou me een groot plezier doen als ...
Enfin, we hebben het er nog wel over. Jochie, je gloeit
helemaal.' De hand bleef liggen, streek zijn haren weg van
zijn voorhoofd.
Daniël lag doodstil, zijn ogen half dicht. De hand verplaatste
zich, streelde langs zijn oor, gleed af naar zijn hals,
de vingers kropen onder de rand van zijn shirt.

'Daniël,' fluisterde Grad. 'Danny .. .'
Daniël schoot overeind, trapte de dekens van zich af,
struikelde het bed uit.
Grad stond recht. 'Hé, wat ... '
'Weg,' zei Daniël verbeten. 'Donder op! Ouwe vie .. .'
Dezelfde hand sloot nu als een klem om zijn arm. De
lichte ogen waren zo hard als kiezels, de pupillen kleine
zwarte spijkerkoppen.
'Pas op je woorden, jongen. Voor wat hoort wat, dacht
ik.'
Daniël zweeg.
De hand begon te draaien, rechtsom, langzaam, langzaam.
'Jij bent wel wat gewend, toch?' zei Grad zachtjes.
De hand draaide, draaide. De vingers namen Daniëls
huid mee. Rechtsom, rechtsom, de huid begon te gloeien,
heet, heet, rechtsom. Daniël zweette. Hij perste zijn lippen
op elkaar. Schreeuwen had geen zin. In plaats daarvan paste
hij de tactiek toe die nog nooit gefaald had.
Hij ramde zijn knie omhoog.
Grad schreeuwde wel. Hij liet Daniëls arm los, sloeg
dubbel en begon te kokhalzen.
In één beweging graaide Daniël kleren en tas naar zich
toe. Geen tijd voor schoenen en sokken. Trap af. Keuken
links.
Keuken door. Buitendeur. De buitendeur zat op slot.
Verwilderd keek hij om zich heen. De keuken was keurig
opgeruimd, het aanrecht leeg, de gootsteen blinkend. Een
rood-wit geblokte theedoek hing huiselijk over de radiator.
Gestommel.
Daniël sprintte de gang in. De voordeur zat ook op slot,
maar de sleutel hing ernaast, aan een haakje.
Geluiden op de trap.
De sleutel gleed soepel in het slot, draaide.
De deur bleef dicht. W aarom? Waarom?

Nachtslot.
Zijn vingers waren glibberig van het zweet. Nog een
keer rechtsom. Het slot klikte open.
Hij vloog het tuinpad op, stootte zijn tenen aan de on­
gelijke klinkertjes.
Het tuinhek nam hij met een sprong.
Zijn onderbroek Bapperde dwaas om zijn blote benen, de
koude avondlucht raspte door zijn keel. Na een paar hon­
derd meter moest hij stilstaan, nat van het zweet, maar ijs­
koud. Hij hoestte en spuugde slijm uit. Met zijn handen op
zijn knieën wachtte hij tot hij op adem was. Daarna trok hij
zijn spijkerbroek en sweater aan, schoot in zijn jack, ritste
het klappertandend dicht tot aan zijn kin.
Hij ging op de grond zitten, zijn gezicht in de richting
van het huis gekeerd, op alles voorbereid. Met trillende
vingers haalde hij zijn andere gympen en sokken uit zijn tas.
Hij had moeite met de veters, en ten slotte legde hij er
een dubbele knoop in. Houterig kwam hij overeind, tastte
in zijn zak. De twee tientjes zaten er nog in. Hij scheurde ze
in snippers en veegde daarna zijn handen af aan het vochti­
ge gras.
1 5 9

23
De maan was oranje als een lampion in een kinderoptocht.
Hij liep in de richting van het volgende dorp, voortdurend
omkijkend. Een keer doemden er koplampen op, en
hij stapte onmiddellijk de berm in, liet zich vallen in een
greppel. De auto zoefde zonder vaart te minderen voorbij,
maar pas toen de achterlichten in de verte verdwenen waren,
durfde Daniël zich op te richten.
Zijn rechterarm voelde aan alsof hij in brand stond. Hij
hing de tas aan zijn linkerpols en stopte zijn handen in zijn
zakken, drukte zijn ellebogen tegen zijn zijden om het onbeheerste
schokken van zijn lichaam tegen te gaan.
Hij besefte dat hij naar binnen moest, ergens, een
schuur, een stal, het gaf niet wat. Liggen. Slapen. Vergeten.
Bijna was hij het grindpad voorbij gelopen. Het lag aan de
rechterkant van de weg en leidde naar een groot huis of een
kleine boerderij, dat was op deze afstand niet te zien. Hij
zocht naar een bordje 'pas op de hond', maar zag er geen.
In het huis brandde licht, ernaast stond iets dat op een
schuur leek. Hij besloot het erop te wagen.
Halverwege ging hij naast het pad lopen, bang dat zijn
knerpende voetstappen hem zouden verraden.
De schuurdeur zat niet op slot en zwaaide geruisloos open.
Binnen was het aardedonker en met uiterste behoedzaamheid
zocht hij zijn weg, de handen voor zich uitgestrekt,
tastend naar eventuele obstakels. Zijn voet stootte
tegen een voorwerp dat rinkelend verschoof, en met ingehouden
adem bleef hij staan.
160

Er gebeurde niets, en voetje voor voetje schuifelde hij
verder. Zijn hand raakte een stoel, een tuinstoel. Er lag een
schuimrubber kussen in. Hij trok het eraf en legde het op de
grond. Er stond nog een stoel, met eenzelfde soort kussen.
Hij legde het op het eerste. Samen vormden de kussens een
matras van zo'n tien centimeter dik.
Daniël ging liggen, propte zijn tas onder zijn hoofd en
viel onmiddellijk in slaap.
Hij werd wakker van het geluid van stemmen en het gehoest
van een automotor die niet wilde starten.
Een portier ging open.
'Ik bel wel een.'
'Nee, wacht, hij is gewoon koud, ik krijg hem wel aan de
praat.'
'Ja maar, Hannah, het is elke keer hetzelfde liedje.'
'Ik rijd straks wel even langs de garage om een afspraak
te maken. Kom nu, Mar, we zijn al laat.'
Het portier klapte dicht, de motor pruttelde en sloeg aan,
draaide toen stationair, maar met een onregelmatige brom.
Die loopt op drie benen, dacht Daniël.
Banden knerpten, grind spatte op.
Pas toen hij de auto niet meer hoorde, probeerde hij
overeind te komen, eerst op zijn knieën. Hij greep zich vast
aan een tuinstoel en wachtte tot de duizeling was weggetrokken.
Zijn oogballen schuurden in hun kassen, alsof er
zand tussen zat. Hij verdraaide zijn ogen voorzichtig, met
kleine stukjes, als een hagedis.
Door een klein raam vielen zonnestralen schuin naar
binnen, stofdeeltjes dansten in de baan van licht. De schuur
bevatte de normale dingen; gereedschap, emmers, plantenpotten,
een grasmaaier.
Daniël bukte zich en legde de kussens terug in de stoelen.
Hij liep naar de deur en trok hem open. De frisse mor-
161

genlucht stroomde naar binnen en maakte zijn hoofd wat
helderder.
Het huis was een verbouwd boerderije, het rieten dak
zo laag dat hij het met zijn hand zou kunnen aanraken.
Hij keek er een poosje naar. Er was niemand meer, dat
voelde hij. Die twee vrouwen woonden daar samen, en nu
waren ze weg en voor ze terugkwamen, moest hij binnen
zijn. Hij kon niet verder voor hij iets gedronken had.
Langzaam liep hij om het huis. Aan de achterkant lag een
flinke lap grond, deels siertuin, deels moestuin. Op een
grasveldje stond een kippenhok met een ren met een stel
kippen erin die opgewonden begonnen te kakelen toen ze
hem zagen.
Er was een voordeur die er uitzag alsofhij nooit gebruikt
werd; de verf te glimmend, de koperen deurknop te blinkend
gepoetst.
De keukendeur lag aan de kant van de schuur. Ervoor
stond een paar rubberlaarzen in een kleine maat. Een damesmaat.
Hij voelde aan de deurklink. Op slot natuurlijk.
Door het keukenraam zag hij kopjes en borden in de gootsteen
staan. Hij likte langs zijn gesprongen lippen. Water.
Zijn hele twintig gulden vijfenzeventig voor een glas water.
En hij zou het krijgen ook, al moest hij er een ruit voor
inslaan. Tegen beter weten in probeerde hij de voordeur.
Links en rechts van de deur waren ramen, net als het keukenraam
hermetisch gesloten. Hij liep terug naar de zijkant
en keek naar het dak. In het midden zat een raam, een steekraam.
Een steekraam dat op een kier stond.
Hij zette zijn tas tegen de muur, greep de dakgoot beet
en begon zich op te hijsen.
Trillend en zwetend hing hij voorover tegen het steile dak,
een hand om het raamkozijn geklemd. Hij trok het raam zo
ver mogelijk open.

Daarna was het een fluitje van een cent. Als een slang
gleed hij naar binnen, tot zijn zwaartepunt zover naar voren
lag dat hij zijn evenwicht verloor. Met een klap belandde hij
op de vloer van wat de zolder was.
Er was een luik in de vloer met een ring eraan. Eronder lag
een vaste trap naar beneden Zo eenvoudig was het. Regelrecht
liep hij naar de keuken, draaide de kraan open en hield
zijn mond eronder.
Het ijskoude water deed hem naar adem happen, maar
gulzig dronk hij door, net zo lang tot het klotste in zijn buik.
In een fruitschaal op de tafel lagen appels en bananen.
Honger had hij niet, maar niettemin brak hij een banaan
van de tros en stak hem in zijn zak.
De keuken was bedoeld als woonkeuken. Er stonden
vier rechte stoelen om de tafel, waarboven een lamp hing
met een rieten kap. In de vensterbank stond een draagbaar
radiootje tussen de planten, tegen een van de muren een
enorme antieke kast met serviesgoed.
Daniël leunde tegen het aanrecht. Zijn buik krampte, en
hij besefte dat hij dringend naar de wc moest. Hij keek naar
buiten, tuurde de weg af. Die twee ouwe taarten hadden een
afspraak, want die ene zei dat ze al laat waren. Dus voorlopig
bleven ze nog wel even weg.
Hij liep de gang in. Er waren twee deuren, de ene met, de
andere zonder slot. 'Hoe wist je nou waar de wc was?' Hij
glimlachte. Het klopte altijd.
De wc was keurig betegeld en smetteloos schoon. Hij
liet zich op de bril zakken en legde zijn hoofd op zijn
knieën. Als hij eerst maar die biefstuk kwijt was, en die zure
rotwijn, dan zou het wel beter gaan.
De krampen werden erger. Plotseling kwam zijn maag
omhoog, en daarmee het water dat hij net gedronken had.
Hij draaide zich om en begon over te geven.

Toen het voorbij was, bleef hij zitten, zijn voorhoofd steunend
op de bril, zijn rug tegen de muur, een heerlijk koele
muur, precies goed, net als de vloer, die ook al zo prettig
zat.
Hij moest hier weg, natuurlijk, gewoon linkerbeen optrekken,
rechterbeen optrekken, het was doodeenvoudig en
hij zou het zo doen, zodra hij een beetje was uitgerust. Raar
dat je zo moe werd van overgeven. Maar nu was het over,
nu moest hij opstaan, de wc schoonmaken en naar buiten
lopen. Zijn tas stond buiten. Die moest hij niet vergeten. En
die vrouwen waren er ook nog, of eigenlijk waren ze er
niet, maar ze konden elk moment terugkomen.
De rand van de bril sneed in zijn huid, en hij verlegde
zijn hoofd een stukje. Even nog, heel even maar.
De derde keer dat hij zijn hoofd ophief, drong het tot hem
door dat het niet ging. Hij kon niet weg.
Hij hees zich op aan de wc en werd opnieuw misselijk
van de zurige lucht die eruit opsteeg. Hij spoelde door en
slingerde de gang op. Tas. Tas stond buiten. Tas moest
naar binnen. En dan? Mee naar de zolder. Zolder had een
luik. Poppetje gezien, kastje dicht.
De keukendeur zat niet echt op slot, was alleen maar dichtgetrokken.
Hij liet hem op een kier staan, zwabberde om
het huis heen, pikte zijn tas op, zwabberde weer naar binnen.
Deur netjes dicht. Wc-deur, was die dicht? Wc-deur
was dicht. Hij keek om de hoek. Schoon, soep van de vloer.
Tree voor tree, als een oude man, beklom hij de zoldertrap,
klapte het luik neer en kon zijn ogen niet geloven.
Een bed. Er stond een bed. Een bed met ouderwetse
koperen spijlen aan hoofd- en voeteneind en met een matras
erop. Het mooiste bed dat hij ooit gezien had. Ernaast
stond een kist, en hij wist al dat daar dekens inzaten nog
voordat hij de deksel had opengeklapt.

Drie dekens, drie geruite, wollen dekens. Natuurlijk waren
ze van wol, je had geluk of je had het niet.
Zorgzaam spreidde hij ze uit, legde zijn tas netjes aan het
hoofdeind op de matras en vouwde zijn jack eromheen.
Tien seconden later was hij ' vast in slaap.

Deze keer werd hij niet wakker van de stemmen, noch van
de auto of van het geluid van de wc die doorgetrokken
werd. Hij hoorde zelfs het roepen niet: 'Hannah, kom eens,
het ruikt hier zo vreemd, zou er iets met het riool niet in
orde zijn?'
Hij hoorde niets, hij was ergens anders, bij Rosy, en bij
Mick.
'Die loopt op drie benen,' zei Mick toen hij de auto probeerde
te starten.
'Hij loopt niet op benen, Mick, hij rijdt op wielen.'
'Hij loopt op maar drie cilinders, Danny-boy, ik ga het
kreng verkopen, ik heb er nou genoeg van.'
Rosy wou niet dat Mick de auto verkocht. Rosy werd
boos. Als Rosy boos werd, begon ze eerst zachter te praten,
en als dat niet hielp, begon ze te schreeuwen.
Ze schreeuwde vaak. Hij kon het goed horen, ook al lag
hij op zolder in bed. Mick schreeuwde terug. Er werd op de
vloer gebonkt, er viel iets om, en daarna sloeg een deur
hard dicht.
Als de deur hard dicht sloeg, betekende dat dat Mick een
poosje wegbleef. Niet lang, een dag, twee dagen. Daarna
was hij er weer, een fles onder zijn arm. En Rosy was niet
meer boos, ze lachte en maakte grapjes, en als de fles leeg
was, gingen zij en Mick een nieuwe kopen. Als ze overdag
een nieuwe fles gingen kopen, waren ze gauw terug. Maar
als het avond was, moesten ze blijkbaar naar een winkel ver
weg, dan duurde het heel lang voor ze terugkwamen. Soms
zo lang dat het al nacht was. Dan hadden ze de fles zeker al
166

onderweg leeggedronken, want dan gingen ze meteen naar
bed. Eigenlijk was dat wel prettig, dan kon Danny ook
slapen. Het was moeilijk om zo lang wakker te blijven.
Toch moest dat, het was absoluut noodzakelijk. Als je alleen
thuis was, en je viel in slaap, dan kon er van alles
gebeuren op de zolder. Schaduwen verschoven, dingen die
overdag doodstil stonden, begonnen geluid te maken en te
bewegen, altijd in de richting van je bed. Als je dan wakker
werd, stonden ze vlak om je heen, zo dichtbij dat je ging
schreeuwen.
Schreeuwen mocht niet, tenminste niet van Rosy. Van
Mick mocht het wel. Mick kwam naar boven, Mick deed het
licht aan, zodat je kon zien dat alles weer op zijn plaats
stond. Vliegensvlug ging dat, je begreep niet hoe het kon.
Mick haalde een glaasje water en bleefbij je zitten tot je bed
niet meer klam en akelig aanvoelde. Hij zong een liedje
voor je, liet de tatoeages op zijn armen zien en vertelde wat
ze voorstelden. Hij ging pas weg als je weer in slaap gevallen
was.
Dat was aardig van Mick, en als je aardig terug wou
doen, dan kon dat. Dan kon je 's ochtends zachtjes naar
beneden gaan en koffie voor hem zetten. Sterke zwarte koffie
die vreselijk stonk, maar die Mick lekker vond. Hij
dronk het op terwijl hij nog in bed lag en daarna stond hij
op. R6sy niet, die wou geen koffie, en wakker worden wou
ze ook niet. Rosy sliep de hele ochtend, zodat Mick je naar
school moest brengen. Rosy werd 's middags pas wakker.
Daarom bleef je meestal over. Alleen op woensdag ging dat
niet, dan was er 's middags geen school. Dat was lastig,
want aanbellen mocht niet zolang de gordijnen nog niet
open waren.
Mick was er soms 's middags niet, en 's avonds dikwijls
ook niet. Dan werkte hij . Achter de bar, zei Rosy. Eerst
ging ze wel eens helpen, 's avonds, maar later niet meer.

Mocht niet meer van Mick. Dus ging ze alleen weg, en als ze
in een goede bui was, mocht je mee.
'Kom,' zei ze dan. 'We gaan samen feestvieren.'
In het café was ze altijd erg vrolijk en lief, je mocht
kiezen wat je wilde drinken, en als je honger kreeg, kocht ze
bitterballen of een tosti voor je. Dat was fijn, alleen viel je
soms zomaar in slaap, met je hoofd op een tafeltje, en de
volgende dag zat je met dikke ogen in de klas. Al met al leek
het eigenlijk niet zo erg op feestvieren. Maar toch was het
beter dan thuisblijven, want thuisblijven betekende onherroepelijk
naar bed. Naar de zolder, waar het altijd koud was
omdat het raampje niet goed sloot ...
Met een schok werd hij wakker. Het moest dicht, het raam
moest dicht.
Hij duwde de dekens van zich af en zette zijn voeten op
de vloer. Er zaten gympen aan die voeten, hij begreep niet
hoe dat kwam. De zolder klopte ook niet, er stonden de
verkeerde dingen en er was wel een raam, maar het zat op
de verkeerde plaats.
Beneden hem klonken stemmen, de ene hoog en licht, de
andere veel donkerder, bijna een mannenstem. Maar niet
Micks stem. Hij was niet op Micks zolder. Hij was ... Waar
was hij?
Hij liep naar het raam en stak zijn hoofd naar buiten.
Onder hem glansde het dak van een rood autootje, en toen
wist hij het weer.
De vrouwen waren terug. Ze waren teruggekomen, ze
praatten tegen elkaar en liepen heen en weer, en hij zat hier
boven hun hoofd, op de zolder. Opgesloten.
En schreeuwen kon niet. Net als vroeger.
168

De paniek duurde niet lang, maar liet hem nat van het zweet
achter. Hij wreef hard over zijn gezicht. Flauwekul om je zo
druk te maken, het was maar een droom. Hij leek wel een
klein kind. Als hij wou, ging hij nu, op dit moment, naar
beneden. Wie zou hem beletten gewoon de gang door te
lopen en de voordeur open te doen? Die vrouwen zouden
zich een ongeluk schrikken, moord en brand schreeuwen,
maar dan was hij allang buiten. Het was amper honderd
meter naar de weg, een sprintje van niks.
Het was alleen vervelend dat zijn benen aanvoelden als­
of ze niet tot een sprintje van niks in staat waren, alsof ze
hooguit in staat waren hem te dragen tot het bed.
Hij trok het raam dicht tot op dezelfde kier als waarin hij
het had aangetroffen en schuifelde terug. Een plank kraak­
te, en nog een, en even bleef hij staan, luisterde. De stem­
men praatten gewoon verder, boven zijn hoofd kreunde
een dakspant, en hij, begreep dat dergelijke geluiden in zo'n
oud huis heel gewoon waren.
Hij zakte op het bed neer en trok zijn gympen uit. Mis­
schien moest er iets zwaars op het luik. Stel dat ze boven
kwamen, wie weet hoe vaak ze iets nodig hadden dat op
zolder stond. Voor het eerst keek hij aandachtig om zich
heen. Veel dozen, een kapstok met een paar ouwe jassen,
een spiegel in een krullerige houten lijst, een keukenstoel,
een kastje, twee stapels legpuzzels. Bijna lachte hij hardop.
In ieder geval zou hij zich niet hoeven te vervelen. Het zag
ernaar uit dat de:le zolder werd gebruikt voor het doel
waarvoor hij bestemd was: om ouwe rommel op te bergen.

Dat was geruststellend, maar aan de andere kant, wat als hij
naar de wc moest? Ofhonger kreeg? Dorst had hij nu al, en
een vieze smaak in zijn mond. Stom om niet wat water mee
naar boven te nemen. Hij gaapte, keek op zijn horloge.
Tien over twee. Rillend kroop hij weer onder de dekens.
De onderste voelde klam aan en rook muf. Een zweetlucht.
Een zieke lucht.
Toen hij opnieuw wakker werd, was het donker en moest
hij plassen. Hoe kon dat nou, hij had toch al dat water
uitgekotst?
Door het raam viel een bleke streep maanlicht, van beneden
kwam zwakjes het geluid van een tv. Hij spande zijn
oren in. Het klonk als het journaal, zou het acht uur zijn?
Behoedzaam sloop hij naar het raam en probeerde het
licht zodanig op zijn horloge te laten vallen dat hij de tijd
kon aflezen. Het leek het meest op vijf over acht. Dat zou
dus kloppen, maar dat betekende ook dat de vrouwen niet
meer weg zouden gaan. Ze klonken oud, vast geen types die
, s avonds de hort opgingen.
Zou er niet ergens een lichtschakelaar zitten? Maar als
het luik niet goed sloot, kon je beneden het lichtschijnsel
Z1en.
Hij bleef een poosje voor het raam staan, duwde het iets
verder open om wat meer frisse lucht binnen te laten. Zijn
wangen gloeiden en zijn hoofd was zwaar, maar die afschuwelijke
hoofdpijn was grotendeels verdwenen. Hij
klemde zijn benen tegen elkaar. Hij moest echt, verdomme,
maar dat raam zat te hoog.
Hij liep terug naar het bed, haalde er een deken af en
spreidde die uit over het luik. Daarna tastte hij net zo lang
rond tot hij een schakelaar voelde. Hij legde zijn vinger
erop, haalde diep adem en duwde.
Een ielig peertje gloeide op. Hij pakte de keukenstoel,

zette hem voor het raam en klom erop. Het was precies de
goede hoogte.
Opgelucht kroop hij weer in bed.
Zijn maag wekte hem, vertelde hem heel duidelijk dat er
iets in moest, liefst direct. Even bleef hij stil liggen, genietend
van de warmte van het bed, het ontspannen gevoel in
zijn lichaam, alsof hij gewichtloos was. Loom rekte hij zich
uit. God, wat had hij een honger, het borrelde en bruiste
daarbinnen bij elke ademhaling.
Van beneden kwam geen gerucht. Hij wierp een blik op
zijn horloge. Over tienen. Sliepen ze nog? En wat voor dag
was het vandaag?
Moeizaam rekende hij terug. Het moest vrijdag zijn. Hij
keek opnieuw op zijn horloge.
SAT, stond daar, maar dat kon niet, er moest FR! staan.
FRI voor Friday. Hij schudde het, maar hardnekkig bleef
het op SAT staan. En het liep immers, kijk maar, het wees
twee minuten later aan dan zo-even. Hij was een dag kwijt,
tjezus, gewoon een dag kwijt, fft, weg.
Verwezen staarde hij voor zich uit. Was hij zo ziek geweest?
Geen wonder dat hij zo'n honger had. Opeens herinnerde
hij zich de banaan. Hij tastte in de zak van zijn jack.
De banaan, nog frisgeel toen hij hem van de tros had afgetrokken,
vertoonde nu zwarte vlekken op de schil. Hij pelde
hem en at hem op, het vruchtvlees plakte aan zijn droge
verhemelte, maar zijn maag was er blij mee.
Hij stond op en knipte het licht uit dat nog steeds brandde.
Voorzichtig haalde hij de deken weg van het luik. Hij
knielde en luisterde. Niets.
Hij liep naar het raam en keek. Het autootje stond er
niet. Boodschappen. Ze deden natuurlijk boodschappen
voor het weekend. De vraag was alleen: hoe lang waren ze
al weg? En waren ze samen weg? Besluiteloos beet hij op

zijn lip. Misschien zat een van de twee in die gezellige keuken,
lekker met een kop koffie en de krant.
'Goeiernorgen, mevrouw, ik kom kijken of er iets te eten
valt.'
Shit en nog eens shit.
Tien minuten luisterde hij, zijn oor op het luik. Toen
raapte hij al zijn moed bij elkaar en trok het open, langzaam,
centimeter voor centimeter. Er zat een soort pootje aan dat
vanzelf uitklapte, zodat het luik rechtop kon blijven staan.
Hij liet het pootje neer op een punt van de deken. Onder
hem bleef alles stil. Ze waren samen weg, niemand kon zo
lang geen geluid maken. Je kuchte een keer, je ritselde met
een krant, snoot je neus, liet een wind, wat dan ook.
Toch trok hij zijn jack aan en zijn gympen en pakte zijn
tas. Daarna liep hij brutaalweg de trap af en de keuken in.
Op de fruitschaal lagen nog maar twee bananen, maar
wel een stuk of zes appels, en zeven, acht sinaasappels. Hij
greep een appel en een sinaasappel en stopte ze in zijn tas.
In de koelkast lag een homp kaas onder een stolp, in
plastic stapeldozen lagen plakken ham en een stuk worst.
De worst was te link, de kaas ook, maar een plak ham
zouden ze niet missen. Hij propte de ham in zijn mond,
kauwde en slikte. In een glazen schaaltje zat een kliekje
macaroni en hij weifelde maar heel even. Eén handje, meer
niet. Netjes streek hij het oppervlak weer glad, likte zijn
vette vingers af. De macaroni plakte nog erger dan de banaan,
maar het was heerlijk, verrukkelijk, het liefst had hij
het hele schaaltje leeggegeten. Hij spoelde zijn mond onder
de kraan, dronk voorzichtig. Zijn maag bleef rustig, en hij
nam nog een paar forse slokken.
Hij keek uit het raam, maar er was niets te zien, dus
opende hij een voor een de keukenkastjes. In een ervan
stond een broodtrommel met een gesneden bruin brood
erin. De zak was al open geweest, en hij nam er twee boter-

hammen uit, stopte ze in zijn jaszak en vouwde de zak weer
keurig dicht.
In een trommeltj e met Ot en Sien op het deksel zaten
koekjes. Likkoekjes, hij herkende ze aan de glimmend
geglazuurde kant. Hoe die dingen echt heetten, wist hij
niet. Rosy noemde ze likkoekjes. Ze was er dol op. Soms
aten ze samen in één keer een heel pak leeg. Zodra ik haar
gevonden heb, koop ik een pakje, dacht hij. Zal ze leuk
vinden.
Hij nam drie koekjes uit het trommeltje en kon de ver­
leiding niet weerstaan aan een ervan te likken. Het werd
ruw, als een kattetong, precies zoals hij het zich herinnerde.
De glazuurkant was helemaal kaal en hij beet net het
koekje doormidden omdat nu de lol eraf was, toen hij de
auto hoorde.
Hij keek naar het kleuterkoekje in zijn hand, naar de
deur, en intussen knerpten de wielen over het grind, werd
de auto gekeerd, een portier geopend.
Hij liet het koekje vallen, raapte het op, vloog naar de
deur, vloog terug om zijn tas van tafel te grissen.
Het luik viel dicht op het moment dat de keukendeur werd
geopend. Het viel te hard dicht, veel te hard, ze moesten
hem gehoord hebben, het kon niet anders. Hij knielde erop
met de idiote gedachte om ze tegen te houden als ze zouden
proberen het te openen.
173

Ze probeerden niet het luik te openen, ze kwamen niet eens
in de buurt.
Ze liepen heen en weer van de auto naar de keuken.
Kastjes werden open en dicht gedaan, het koffiezetapparaat
borrelde, zelfs het zuigende geluidje van de koelkastdeur
kon hij horen.
Dat kon hij horen omdat hij een gaatje in de vloer ontdekt
had waar een knoest in het hout had gezeten. Als je je
oor erop legde, werkte het bijna als een koptelefoon.
De rest van de dag bracht hij door met zijn oor op de vloer,
hopend dat de vrouwen nog een keer weg zouden gaan,
zodat hij kon ontsnappen.
Maar ze bleven thuis, aten, wasten af, dronken thee, aten
en wasten af.
Ten slotte gaf hij de moed op en kwam huiverend overeind.
Hij ging op het bed zitten en sloeg een deken om zich
heen. Doelloos staarde hij uit het raam. De schemering viel
en de wind stak op. De zolder begon te krimpen. Daniël
bewoog onrustig. Morgen ging hij weg, desnoods voor ze
wakker werden. Hij bleef hier geen dag langer opgesloten
zitten. Hij haalde zijn geld te voorschijn en telde het. Het
was nog steeds twintig vijfenzeventig.
Hij stond op, spreidde een deken over het luik en knipte
het licht aan.
Hij zou met de trein gaan. Niet nog een nacht in een
schuur of op een zolder. Niet nog een keer de kans lopen
een Grad tegen te komen. En zodra hij in de stad was zou hij
174

proberen Mic.k te vinden. Mick zou niet te beroerd zijn hem
een paar nachtjes onderdak te geven. Misschien wist hij
zelfs waar Rosy uithing. En als hij het niet wist, dan wel
iemand anders. Mick kende iedereen.
Hij was wakker bij het eerste morgenlicht en ontbeet met de
likkoekjes, de sinaasappel en de boterhammen. De sinaas­
appelschillen stopte hij in zijn tas, bij de appel die als lunch
zou moeten dienen. Hij schudde de dekens uit, vouwde ze
netjes op en stopte ze terug in de kist.
De hele ochtend stond hij voor het raam, angstvallig de
bewolkte lucht in de gaten houdend. Als het ging regenen,
zetten ze natuurlijk geen voet buiten de deur.
De tijd kroop voorbij, en Daniël beet van louter frus­
tratie zijn nagels af tot op het leven. En toen, toch nog
onverwacht, ging de keukendeur open.
Twee grijze hoofden gleden langs de dakgoot. De deur
werd gesloten, een autoportier klapte dicht, een motor
werd gestart.
Hij luisterde naar de regelmatige brom. Ze hadden hem
laten repareren, hij liep nou als een zonnetje. Des te beter,
dan stonden ze tenminste niet over vijf minuten weer voor
de deur.
Er sloeg nog een portier, grind knarste en de auto reed
weg. Eindelijk. Daniël schoot in zijn jack en stapte in zijn
gympen. In zijn haast trok hij een veter kapot, en met tril­
lende vingers knoopte hij het losse eindje weer vast. Hij
herinnerde zich die keer dat hij mee zou gaan met een
schoolreisje, het gejacht en geren om op tijd te komen.
Want natuurlijk was Rosy te laat opgestaan. En hij wilde
mee, hij wilde zo verschrikkelijk graag mee dat het pijn
deed. Precies zo voelde hij zich nu.
Hij pakte zijn tas en trok het raam dicht tot op een kier.
'

Nog een keer keek hij de zolder rond. Alles zag eruit zoals
het hoorde.
Hij trok het luik open en liet het zachtjes achter zich
dicht vallen.
Het zat hem mee, eindelijk zat het hem mee. Hij liep nog
maar nauwelijks op de grote weg toen er een brommer
naast hem stopte.
'Meerijen?'
Verrast keek hij opzij. Een jongen van een jaar of zestien
grijnsde hem vriendelijk toe. Hij droeg een overall en bemodderde
laarzen en geen helm. De brommer was een stuk
oud roest.
'Ik zoek een station,' zei Daniël.
De jongen knikte. 'Geen geld voor de bus?'
'Nee.'
'Oké. Spring d'r maar op, ik moet toch naar de stad.'
Daniël ging achterop zitten, zocht naar voetsteunen. De
jongen zag het. 'Die zitten er niet meer an. Voetjes van de
vloer.'
Hij trok zo snel op, dat Daniël bijna achterover sloeg.
Hij greep de jongen om zijn middel, groef zijn vingers in
het elastiek van de overall. De wind blies zijn haar recht
naar achteren.
'Hoe hard gaat dit ding?'
'Heb je haast?'
'Nogal.'
'Zeventig. Maar alleen op dit stuk. Verderop is het te
link.'
De jongen voerde de snelheid op en het geknetter werd
oorverdovend. Daniël keek naar het wegschietende asfalt
en genoot.
Zonder noemenswaardig vaart te minderen stoof de jongen
een kruising over. Achter hen werd geclaxonneerd.

Ze scheurden het dorp uit, haalden een auto in en draaiden
een fietspad op.
'Is het nog ver?'
'Paar kilometer.' Daniël probeerde te gaan verzitten,
wat moeilijk ging zonder voetsteunen. Zijn dijspieren be­
gonnen te protesteren, maar hij durfde zijn benen niet te ver
te laten zakken. Een keer de grond raken en je ging op je
bek.
Hij werd keurig voor het station afgezet.
'Haal je je trein nog?' vroeg de jongen bezorgd . 'Harder
ging niet. Ik moet 'm weer eens bijstellen.'
Daniël strekte zijn stramme benen. 'Ik ben hartstikke op
tijd. Bedankt hè.'
'Niks te danken. De mazzel.' De brommer knetterde
weg. De jongen keek nog een keer om en werd bijna ge­
schept door een auto.
Daniël stak grinnikend een hand op.
Het treinkaartje kostte negentien gul den tachtig en het gele
informatiebord vertelde hem dat er binnen drie minuten
een trein ging. Hij sprintte het perron op en stapte de eerste
de beste coupé in. Die was leeg op een oudere dame na die
stijfjes rechtop zat, haar tasje op haar schoot. Daniël in­
stalleerde zich comfortabel in een hoek.
De trein zette zich langzaam in beweging, rolde onder de
overkapping uit en meerderde vaart.
Het monotone kedoeng-kedoeng maakte hem slaperig. Hij
staarde uit het raam naar het wegdraaiende landschap.
Over een uur was hij in de stad. Hij haalde de appel uit zijn
tas en stopte hem weer weg, zijn honger plotseling ver­
dwenen. Stel dat ze niet wilde dat hij bij haar kwam wonen?
Daar was best kans op; als ze hem had willen zien, zou ze
I77

wel geprobeerd hebben hem te vinden. Maar ze kon niet
weigeren; er zat immers niets anders op. En ze kon doen en
laten wat ze wilde, hij zou zich er niet mee bemoeien. Geen
scènes meer. Hij zou gewoon de oude routine hervatten,
koken, de boodschappen doen, naar de wasserette. Zorgen
dat hij op tijd geld lospeuterde, voor het op was. Een school
zou hij zelf regelen, hij wist nu hoe het ging.
Wat had hij tegen J esse gezegd? Ik ga naar school omdat
ik iemand wil worden. Iemand tiJn. Dat wilde hij nog
steeds.
Hij dacht aan Rosy. Rosy was niet iemand, Rosy be­
stond alleen maar. Haar plannen reikten nooit verder dan
de dag van vandaag.
Het zou moeilijk worden het aan haar uit te leggen. Maar
toch moest het. Hij moest haar duidelijk maken dat hij al­
leen maar een plek nodig had om te wonen, dat ze geen last
meer van hem zou hebben, dat ze niet meer zijn moeder
hoefde te zijn.

27
Op het stationsplein bleef hij even staan, snuivend als een
hond die een oud spoor gaat volgen; benzine, de vette walm
van bakolie, een vleug van rozen uit de bloemenstal verderop.
Het had geregend, het plein lag er druilerig bij. Het asfalt
glom, en her en der lagen plassen. Een tram kwam
tingelend om de bocht, mensen haastten zich langs hem
heen. Tegen de stationsmuur leunde een oude man met een
banjo, in zijn mansbakje stond een laagje water.
Daniël nam zijn tas in zijn andere hand en begon het
plein over te steken.
De stad omhulde hem als een vertrouwde jas, en het verwachtingsvolle
gevoel van die ochtend keerde terug. Alles
zou in orde komen. Dit was thuis, hier hoorde hij. En natuurlijk
zou Rosy blij zijn hem te zien.
Zonder aarzelen liep hij door de bekende straten, glipte
een steegje in om een stuk af te snijden, ontweek op het
nippertje een bromfietser die door rood licht reed. De jongen
keek om. 'Ken je niet uitkijke, eikel!'
Daniël stak tevreden zijn middelvinger op.
De straat was smaller dan hij zich herinnerde, de huizen
vervelozer. Twee panden waren dichtgetimmerd, de Chinees
die u thuisbezorgde was verdwenen. Ervoor in de
plaats was een videotheek gekomen. Het café bestond nog.
Dezelfde · gordijntjes op halve hoogte, de kozijnen nog
steeds in die vuilbruine kleur. Het enige nieuwe was de
179

naam. 'Mick's Place' stond er in witte letters op de ruiten.
Daniëls hart begon sneller te slaan. Vroeger heette het
'Theo's PI ace' . Hij stak de straat over en duwde de deur
open.
Mick stond achter de bar glazen te spoelen. Zijn haar was
nog lang, maar hij droeg het nu in een staartje. Op de kruin
begon het dunner te worden. Zijn gezicht was hetzelfde,
alleen wat meer gekreukeld. Hij was dikker dan vroeger;
een zwart mouwloos hemd spande over zijn maag. Zijn
gespierde armen waren nu vanaf de schouder tot de pols
getatoeëerd.
Daniël liet de deur achter zich dichtvallen en liep naar de
bar.
'Wat mag het wezen?' vroeg Mick.
Hij had nog maar vijfennegentig cent, maar misschien,
als Mick eenmaal wist wie hij was ...
'Een cola.'
'Light of gewoon?'
'Gewoon.'
De cola bruiste, het glas werd met een klap voor hem
neergezet.
'Twee vijfentwintig.'
Daniël keek hem aan.
'Hallo Mick,' zei hij zachtjes.
'Kennen wij mekaar?'
'Daniël.'
'Daniël?' Mick fronste zijn zware wenkbrauwen. Toen
brak de herkenning door en hij grijnsde zijn wolvengebit
bloot. Op een hoektand glinsterde goud.
'Danny! Krijg nou het lazarus! Danny-boy!'
Hij kwam achter de bar vandaan en tot Daniëls verlegenheid
sloeg hij zijn blauwe armen om hem heen en
zoende hem op beide wangen.
180

'Danny, maatje! Ik zou je niet herkend hebben al viel ik
over je. Hoe gaat het nou, ouwe reus?'
'Goed wel.'
Mick lachte bulderend. 'Nog altijd even voorzichtig.
Man, wat ben je groot geworden. Hoe oud ben je nou?'
'Veertien. '
'Veertien,' zei Mick. 'Gister zat je nog op m'n knie. Ik
word oud, verdomme.'
Hij balde een vuist, liet zijn biceps zwellen. 'Heb je al een
tattoo?'
Daniël lachte. 'Nee.'
'Vroeger wou je dat,' zei Mick. 'Een roos zoals ik hier
heb. Die wou je voor je verjaardag, herinner je je dat nog?'
Hij brulde van het lachen. 'Ze zouden hem rondom op dat
magere armpje hebben moeten prikken. En nou heb je er de
ruimte voor, tenminste . . .' Hij kneep in Daniëls bovenarm.
'Krap an, en nou wil je 'm niet meer.'
'Tja.'
Mick kneep zijn ogen half dicht. 'Rustig geworden, hè?
Vroeger kletste je de oren van m'n hoofd.'
'Ik?' zei Daniël verbaasd.
'Weet je dat niet meer? Mick dit en Mick dat. Je sjouwde
de hele dag achter me aan, of ik lijm aan m'n hielen had. En
maar vragen. Waarom is dit zus en waarom is dat zo.'
Daniël beet op zijn Hp. 'Ik wist niet dat je dat vervelend
vond.'
'Vervelend? Ben je belazerd.' Mick greep hem in zijn
nek en schudde hem. 'Een lekker jochie was je. Ik had
graag . .. Nou ja. Hoe lang hebben wij elkaar niet gezien?'
'Een jaar of vier, vijf.'
'Zo lang? En nou sta je opeens voor m'n neus. Je zit toch
niet in de problemen?'
Daniël haalde diep adem. 'Ik ben op zoek naar Rosy.'
Mick keek hem scherp aan. 'Ben je d'r kwijt?'
181

Daniël knikte.
'Al lang?'
'Ruim een jaar.'
Mick stapte terug achter de bar. 'Waar heb je dan al die
tijd gezeten?'
Daniël haalde zijn schouders op. 'Overal en nergens.
Weet jij waar ze is?'
Mick greep een nieuwe stapel glazen en begon in hoog
tempo te spoelen. Hij maakte een verontschuldigend gebaar
in de richting van een paar beklante tafeltjes. 'Ik moet
om m'n toko denken. Dus je woont niet in de stad?'
'Nee. Ik ben net aangekomen.'
'En had je hier met 'r afgesproken?'
Daniël schudde zijn hoofd. 'Ik hoopte dat jij hier nog
steeds werkte en dat jij wist waar ze was.'
'De tent is nou van mij,' zei Mick trots. 'Hoe vind je dat?
Niet slecht toch, voor een ouwe hip?'
'Te gek,' zei Daniël. 'Maarre, waar is ze?'
Mick hield een glas tegen het licht en bekeek het aandachtig.
Achter Daniëls rug ging de deur open. Iemand
floot en hij keek om.
Een moment stokte zijn adem, toen zag hij dat ze het niet
was.
De lengte klopte, en ook het figuur . Maar dit meisje had
gebleekte haren, was niet natuurlijk blond, zoals Rosy. Ze
droeg een leren jekkie en zwarte netkousen onder een ultrakort
rokje. Haar gezicht was zwaar opgemaakt. Onder de
make up had ze donkere kringen onder haar ogen.
Naast hem zei Mick: 'Godverdomme.'
Hij keek ook naar het meisje. In zijn hand hield hij de
bodem van het glas. De rest lag in scherven op de bar.
'Je hebt je gesneden,' zei Daniël.
Mick knikte afwezig. Hij pakte een doek en veegde de
scherven op een blik. Zonder op te kijken zei hij: 'Wat wou
je van d'r?'

'Haar zien.'
'En dan?'
'Hoe bedoel je?'
'Nou, als je haar gezien hebt, wat dan? Ga je dan weer
terug naar huis?'
Daniël schudde zijn hoofd. 'Ik wil weer bij haar wonen.'
'Je bent gek, man.'
'Waarom?' zei Daniël fel. 'Ze is toch mijn moeder.'
Mick legde de doek neer en leunde over de bar.
'Danny,' zei hij zachtjes. 'Rosy is nooit een moeder geweest.
Dat weet jij, dat weet ik, zelfs Rosy weet het.'
Hij keek weer naar het meisje. Ze was in een hoekje gaan
zitten en rommelde in haar tas. Een goedkope zwarte tas
met een goudkleurige ketting in plaats van een riem. Haar
zwarte truitje was te laag uitgesneden voor zo'n koude dag.
Ze had haar hooggehakre schoenen uitgeschopt. In haar ene
kous kronkelde een ladder van haar kuit tot haar dij.
'Hoe ben je hier gekomen?' vroeg Mick.
'Liftenq, lopend, een stuk met de trein.'
'Luister.' Mick keek nog steeds naar het meisje. 'Ik gooi
de" tent dicht en ik breng je terug.'
'Nee. Ik wil haar zien.'
Het meisje stak met trage gebaren een sigaret op. Mick
wendde eindelijk zijn blik af. Hij keek Daniël recht aan.
'Ik weet niet waar ze is. Geen flauw idee.'
'Maar is ze wel in de stad?'
Mick draaide de kraan open en hield zijn bloedende hand
eronder. 'Nee. Ze zit in het buitenland.'
Er zat een valluik in de vloer. Net op tijd greep hij de
rand van de bar, hees zich overeind. Hij voelde hoe hij
begon te trillen. Achter zijn ogen brandde het en hij klemde
zijn tanden op elkaar. Niet hier. Niet nu.
'Waar?'
'Weet ik niet.' Mick draaide de kraan dicht, drukte de
doek tegen de muis van zijn hand. 'Ogenblikje.'

Hij liep naar het meisje, zei iets. Het meisje keek naar
Daniël. Mick zei weer iets, knikte naar de deur. Het meisje
schudde haar hoofd. Mick liep terug naar de bar. Het meisje
stond op en liep achter hem aan. 'Mick, ik moet nu wat
hebben.'
'Wegwezen.'
'Ik .. .'
'Jij doet even dat boodschapje voor mij en je komt vanavond
terug. Gehoord?'
Daniël keek opzij. Het meisje was een oud meisje, met
scherpe vouwen om haar mond. Haar oogschaduw was te
blauw, haar lippenstift te rood. Ze keek naar Mick met woede
in haar ogen, maar hij keek onverstoorbaar terug.
'Vanavond. Niet eerder. En donder nou op. Ga werken.'
Ze draaide zich om, pakte haar tas en schoenen en verdween.
Mick keek naar Daniël. 'Voel je je wel goed?'
Daniël staarde naar zijn cola die niet meer bruiste. Buitenland.
Ze zat in het buitenland. Vertrokken zonder zelfs
de moeite te nemen uit te vissen waar hij zat. En hij had nog
vijfennegentig cent.
'Voel je je wel goed?' herhaalde Mick.
Hij knikte.
'Het spijt me voor je, jong. Voor jullie allebei. Altijd een
zwak voor die meid gehouden, ondanks alles.'
Hij knikte weer.
'Weet je zeker dat het gaat?' vroeg Mick bezorgd.
'Heb je een wc hier?'
Mick wees. 'In de hoek.'
Op houten benen liep hij naar het toilet, deed de deur
achter zich op slot, ging op de bril zitten, de plastic tas op
zijn schoot. Stompzinnig staarde hij naar de muur. De ooit
groenige verf was 'volgeviltstift met kreten. Kilroy was here.
Sjaan heeft het gedaan. One shot a day keeps the doctor
away.

Wat moest ze in het buitenland zonder geld? Misschien
had ze een vriend. Als de nood hoog was, was er plotseling
altijd een vriend geweest. Hij zou het Mick kunnen vragen.
Maar het had geen zin het te weten.
Hij keek naar zijn gympen, naar de veter die hij die ochtend
in zijn haast in tweeën had getroken. Langzaam haalde
hij de bruine envelop uit de tas, hurkte en schudde hem
leeg op de vloer.
Hij sorteerde de inhoud op datum, voor zover hij zich
die nog kon herinneren. De oudste kaart, met de bloemen
en het hondje met de feestelijke strik, verscheurde hij het
eerst. De snippers spoelde hij door de wc. Een paar bleven
drijven in het laagje water in de pot.
Liefe Rosy . .. lisiteert . .. verjaardag.
Hij scheurde, spoelde door, scheurde en spoelde door.
'Gaat het weer een beetje?' vroeg Mick. 'Ik hoorde je. Je
ziet grijs, man. Ben je nou leeg?'
'Ja.' Dat was prima uitgedrukt, vond hij. Zijn hoofd was
leeg, zijn maag, zelfs zijn tas. Leger kon niet, in feite.
Mick lachte. 'Je moet maar denken: opgeruimd staat
netjes. Wil je een nieuwe cola? '
Hij schudde zijn hoofd. 'Heb ik geen geld voor.'
'Over geld hebben we het niet. Wil je naar huis?'
Daniël legde zijn tas op de bar en haalde de vijfennegentig
cent uit zijn zak. Hij keek ernaar. Het zou niet eens
genoeg geweest zijn om een rol van die stomme koekjes te
kopen.
'Mag ik even bellen?'
'Sure. Daar, naast de wc.' Hij ging met zijn rug naar de
bar staan en draaide het nummer. De telefoon ging over, en
hij klemde zijn vingers om de groengouden knikker in zijn
broekzak. Marja nam op en noemde haar naam.
'Met Daniël.'

Het bleef een ogenblik stil. De lijn kraakte. Toen zei ze:
'Je trui is af.'
186

Samenvatting
Daniël Bax (14 jaar) zit bij een bemiddelingsbureau gespannen
te wachten op zijn pleegvader, Jesse. Vanwege een
file komt hij veel later dan was afgesproken.
Onderweg, in de auto, stelt Jesse meteen een aantal regels,
zoals: 'niet roken' en 'autogordels om'.
Bij het pleeggezin volgt de kennismaking met de rest
van het gezin: Marja (moeder), Marieke (dochter) en Pim
(zoon). Marieke observeert Daniël zeer kritisch. Hij voelt
dat Marieke hem niet mag. Dat wakkert agressieve gevoelens
bij hem aan.
Jesse en Marja nemen een aantal huisregels met Daniël
door.
Daniël is dolblij met zijn eerste, nieuwe, frisse, eigen
kamer met sleutel en zijn nieuwe kleren. Hij schrijft een
brief aan Rosy (zijn moeder) waarin hij zijn verbazing over
zijn nieuwe situatie uit. Daniël is erg positief.
De volgende dag heeft Daniël een afspraak met de heer
Swaanswijk, de rector van het Erasmus College. Daniël
wordt in de eerste klas geplaatst, onder andere omdat het
cursusjaar bijna voorbij is. Thuis helpt Pim met kaften. Hij
geeft Daniël zijn geluksknikker.
De dag erna gaat Daniël voor het eerst naar zijn nieuwe
school. Tijdens een les komt er in een gedicht in hem op:
'De moeder de vrouw' van Martinus Nijhoff (1894-1953)
. . . '0, dacht ik, 0, dat daar mijn moeder voer ... Prijs God,
zong zij, Zijn hand zal u bewaren.'
's Middags vraagt Marja naar zijn ervaringen van de eerste
dag op zijn nieuwe school. Daniël zegt er allemaal niets
van te snappen. Hij is emotioneel.

De volgende dag begint goed, maar omdat hij zijn huiswerk
niet af heeft, wordt Daniël eruit gestuurd. Hij zwerft
de rest van de dag wat door het park en het centrum van de
sad. Aan tafel zegt Marieke dat Daniël tijdens de pauze niet
in de aula was. Na de afwas bedreigt Daniël haar en het
sjaaltje en een cassettebandje van Marieke worden stuk gemaakt.
Op zijn kamer schrijft Daniël weer een brief aan
Rosy: ' . .. Het wordt niks ... Ik kan niet eens fatsoenlijk
eten ... Had me beter opgevoed ... '
De vijfde dag zwerft Daniël weer door de stad. Hij jat
twee cassettebandjes. Omdat het zo regent, schuilt hij in de
bibliotheek. Hier leest hij het boekA !leen maar samen in één
ruk uit. Hij houdt van lezen. Zo vindt hij Heer der vliegen
van William Golding ook zo'n schitterend boek.
's Middags zegt hij tegen Marja dat hij van school is
getrapt. Marja stelt hem gerust. Daniël is verbaasd dat ze
niet boos is. Daniël wil op school met rust gelaten worden.
's Avonds legt hij een nieuw cassettebandje voor de deur
van Marieke. Hij schrijft op zijn kamer weer een brief aan
Rosy.
De week erop krijgt Daniël ruzie met de bazige conciërge.
Daniël geeft hem een kopstoot. In eerste instantie
krijgt hij een week schorsing aan zijn broek, maar na een
goed gesprek met de rector wordt de schorsing tot twee
dagen teruggebracht. Thuis reageert Daniël zich af. J esse
en Marja blijven rustig. Samen ruimen ze de rotzooi op.
Marja gaat een trui voor hem breien.
De volgende drie dagen blijft Daniël op zijn kamer. Hij
leest en schrijft. Marieke vertelt haar ouders dat Daniël op
school als held wordt beschouwd en dat hij met de verkeerde
jongens omgaat. Marja raakt erg bezorgd.
Weer op school krijgt Daniël van zijn klasgenoten een
kunstig nagemaakte bokshandschoen. Na een perfect oefenpartijtje
mag hij in het voelbalteam. Thuis krijgt hij
voetbalschoenen.
188

Omdat Marieke zijn brieven aan Rosy heeft gelezen,
vernielt Daniël haar gitaar. Vervolgens vlucht hij.
Er volgt een periode van zwerven, net als vroeger toen
hij ook voor zichzelf moest zorgen.
Zal Daniëls situatie ooit veranderen?

1 Auteur
Kortsluiting
in kort bestek
Lieneke Dijkzeul wordt in 1950 in het Friese Sneek geboren.
Als kleuter heeft ze een heel grote wens: leren lezen,
want dan hoef je je nooit te vervelen!
Als ze eenmaal kan lezen en schrijven, houdt ze uitgebreide
dagboeken bij. Ze neemt zich voor later schrijfster te
worden ... en dat is gelukt!
In 1987 begint ze met het schrijven van korte verhalen.
Deze worden gepubliceerd in tijdschriften als: Olclci, Boho,
Taptoe, DonaId Duek en Margriet.
Lieneke Dijkzeul schrijft graag spannende boeken,
waarin ook serieuze onderwerpen aan de orde komen. De
hoofdpersonen in haar boek zijn telkens weer op zoek naar
contact en vriendschap.
In '990 verschijnt haar eerste jeugdboek: Ho u je taai.! In
dit boek proberen de hoofdpersonen erachter te komen wie
de dader is van de diefstallen in het verzorgingstehuis 'Zonnegloren'.
In De tweede viool (1991) is ook sprake van diefstal, maar
nu gaat het om een heel dure viool.
Vervolgens verschijnen van Lieneke Dijkzeul veel andere
boeken, zoals: Een muis met klauwen en Een he'{em in
het fietsenrek. Kortsluiting verscheen in 1996. In 1998 kwam
Bevroren tijd in de bibliotheek en boekhandel.
2 Titel
De titel 'Kortsluiting' verwijst naar al die keren dat Daniël

wel graag contact met anderen wil hebben, maar dat er
kortsluiting in de relatie ontstaat. Zo wil hij, net als iedereen,
een fijne moeder hebben. Rosy heeft echter een drankprobleem
en verwaarloost Daniël daardoor. Ook in het
pleeggezin ontstaat soms kortsluiting, vooral met Marieke.
En op school, bijvoorbeeld met de conciërge, is ook sprake
van kortsluiting. Bij Daniël 'slaan zelfs de stoppen door'.
Ook tijdens zijn zwerf periode verlopen de contacten beslist
niet vlekkeloos ..
3 Op bouw
Het verhaal bestaat uit 27 hoofdstukken, zonder titels.
De vertelde tijd beslaat ongeveer een maand. Hierdoor
komt er weinig tijdsverdichting voor. Zo worden er bijvoorbeeld
geen jaren overgeslagen met zinnen als: 'Twee
jaar later .. .' of 'Toen Daniël vijftig was .. . '.
Het verhaal wordt over het algemeen chronologisch
verteld. Zo nu en dan denkt Daniël aan het verleden. Dat
noem je 'flashbacks'. Deze verduidelijken onder meer
waarom Daniël in een pleeggezin is terechtgekomen.
In hoofdstuk 1 7 wordt een heftige kortsluiting tussen
Daniël en Marieke beschreven. Deze veroorzaakt een wending
in het verhaal: Daniël gaat zwerven. Dit geeft spanning,
doordat je je als lezer afvraagt hoe dat gaat aflopen.
Het verhaal wordt vooral beschreven door de ogen van
Daniël. Zijn doen, denken en laten komen uitgebreid aan
bod. Toch is er een auctoriële verteller: een verteller die
ook de gedachten van anderen (zoals Marieke en Marja)
beschrijft.
4 Hoofdpersoon
De hoofdpersoon is Daniël Bax (14 jaar). Hij is klein en
heeft een smal gezicht, halflang donker en, in het begin,
ongelijk geknipt haar. Hij heeft veel ellende met zijn moe-

der meegemaakt. Ze was verslaafd aan de alcohol en verwaarloosde
haar zoon.
Daniël is een nerveuze jongen; hij heeft vaak last van
zijn maag.
Meestal doet hij zich groter voor dan hij is. Daniël wil
zelf alle problemen die hij tegenkomt oplossen. Discipline
kan hij moeilijk accepteren.
Hij leest en schrijft graag.
Daniël heeft een bijbelse O?.::ttr. Daniël l1it het Oude Testament
wordt voor de leeuwen gegooid, maar ze doen hem
niets. Daniël Bax wordt door zijn vervelende ervaringen in
zijn jonge leven ook voor de leeuwen gegooid. Er zijn echter
weinig mensen die hem kwaad (willen) doen. Helaas
beseft hij dat niet altijd.