De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in ... - Rooilijn

More documents

Recommendations

Info

Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in Ecuador P. 49 Als gevolg van grootschalige arbeidsmigratie naar het Westen ondergingen steden in Ecuador aan het eind van de vorige eeuw snelle fysieke en sociale veranderingen. Families uit lagere sociale klassen wisten hun woonsituatie te verbeteren dankzij het geld dat gemigreerde familieleden opstuurden. Om hun sociale stij- ging aan de buitenwereld te tonen, kozen zij voor een opzichtige woningarchitec- tuur. Daardoor werden lokale professionals in hun werk met nieuwe dilemma’s geconfronteerd. Het Zuid-Amerikaanse land Ecuador bevond zich rond de millenniumwisseling in een turbulente periode. Na jaren van politieke instabiliteit en corruptie en de desastreuze gevolgen van de natuurramp ‘El Niño’ kregen de Ecuadoranen in 1999 te maken met een diepe economische crisis. Het stringente economische beleid van president en ‘Harvard-boy’ Jamil Mahuad leidde tot hyperinflatie en tot het faillissement van de grootste banken van het land. Spaarzame burgers waren in één klap al hun spaargeld kwijt. De president werd in een staatsgreep afgezet maar zijn opvolger zette zijn beleid voort. In 2000 werd de munteenheid sucre verruild voor de Amerikaanse dollar, waardoor de kosten van alledaagse uitgaven nog verder stegen. Veel gewone Ecuadoranen zagen in die periode hun bestaanszekerheid afnemen en verloren de hoop op een betere toekomst in eigen land. Daardoor kwam vanaf de tweede helft van de jaren negentig een massale emigratiegolf naar de VS en Europa op gang. De massale uitstroom van mensen leidde tot een verdere internationalisering van de Ecuadoraanse cultuur doordat de migranten geld, goederen en nieuwe ideeën naar hun achtergebleven familieleden stuurden. De culturele veranderingen hadden invloed op sociale relaties, leefwijzen en expressievormen, ook in de woningbouw. In dit artikel worden de resultaten van een antropologisch onderzoek gepresenteerd dat tussen 1999 en 2003 is uitgevoerd in de provinciesteden Riobamba en Cuenca in het centraal-zuidelijke hoogland van Ecuador. Het onderzoek richtte zich op de ontwikkelingen in de volkswoningbouw en de sociale verschuivingen die daarmee samenhingen. Er wordt beschreven hoe families die dankzij buitenlandse inkomsten op de sociale ladder wisten te stijgen, hun nieuwe positie in de woonomgeving tot uitdrukking brachten. De meningen en ervaringen van architecten en beleidsmakers in dat proces vormen de andere kant van het verhaal (Klaufus, 2006). Transnationale migratie Toen aan het begin van het nieuwe millennium de omvang van de stroom arbeidsmigranten duidelijk werd, bleken al honderdduizenden Ecuadoranen voor langere of kortere tijd naar de VS, Spanje of Italië vertrokken te zijn. Alle persoonlijke drama’s ten spijt, de succesverhalen werkten als een katalysator. Uit verschillende sociale lagen van de bevolking en uit alle provincies van het land stonden mannen en vrouwen klaar om illegaal naar het buitenland te reizen in de hoop op werk en een beter leven. De arbeidsmigratie ging gepaard met de instroom van buitenlands geld dat door de migranten naar hun families gestuurd werd. In 1996 bedroegen
Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in Ecuador P. 50 de zogeheten remittances nog 485 miljoen dollar, in 2003 was dat al anderhalf miljard en een jaar later 1,7 miljard, zo’n zeven procent van Ecuador’s bruto nationaal product. In de nationale economie werden remittances na olie-export de tweede bron van inkomende valuta en dus van grote waarde voor de regering, die de migratie dan ook niet afremde. Dankzij het geld dat transnationale migranten naar Ecuador stuurden, konden veel achterblijvers hun woon- en leefsituatie verbeteren. Families die geld ontvingen, verbouwden hun woningen soms tot ware paleizen. De invloed van arbeidsmigratie op de lokale bouweconomieën was in 2001 en 2002 goed merkbaar. Volgens een landelijke studie had gemiddeld vijftien procent van de families uit Ecuadoraanse steden een familielid in het buitenland. In de zuidelijke stad Cuenca lag dat percentage iets hoger. Deze families ontvingen gemiddeld acht keer per jaar een bedrag van 175 dollar; in Cuenca gemiddeld nog iets meer (Bendixen & Associates, 2003). Voor huishoudens die normaal gesproken van honderd of tweehonderd euro per maand moeten rondkomen, betekent zo’n extra geldbedrag al snel een verdubbeling van het maandinkomen. In sommige gevallen leidde het ertoe dat leden van gemarginaliseerde groepen zoals boeren en volkswijkbewoners op de maatschappelijke ladder konden opklimmen. Zij verbouwden hun huizen en kozen opzichtige bouwstijlen om hun nieuwe sociale positie kracht bij te zetten. Tegelijkertijd veroorzaakte de sociale mobiliteit van succesvolle transnationale migranten ook een grotere kloof tussen rijk en arm, omdat de consumptiedrift van de sociale stijgers de prijzen in sommige steden flink had opgestuwd. De families zonder extra inkomsten konden die prijsstijgingen niet betalen en zakten dieper weg in armoede. Mythische huizen Omdat de emigratie vanuit de zuidelijke provincies eerder op gang gekomen was dan in de rest van het land, werden de dorpen en steden daar proportioneel met de grootste uittocht van arbeids- krachten en met een enorme import van geld geconfronteerd. In de regio Cuenca waren de veranderingen in het straatbeeld duidelijk zichtbaar. Al vanaf de jaren zeventig en tachtig werden in de dorpen rond de stad de karakteristieke portaalwoningen van adobe en hout vervangen door grote, gesloten villa’s. In de jaren negentig kwamen daar appartementencomplexen van gladde en glimmende materialen bij. De nieuwe woongebouwen vielen op door hun materiaalgebruik, de vorm, de rijke decoraties en vooral door hun grootte. Op sommige gebouwen prijkte de naam van de trotse familie die het huis had laten bouwen. Omdat ze boven de oude adobe huizen uitstaken, trokken ze in het landschap de aandacht. Binnenshuis lieten migrantenfamilies comfortverhogende voorzieningen aanbrengen zoals boilers en ligbaden. Veel families lieten zich inspireren door huizen die hun familielid in het buitenland had gezien hetzij in het echt, hetzij op afbeeldingen. Ze vroegen een architect of aannemer om een soortgelijk ontwerp te maken. De ontwerpers en bouwers kregen de taak de soms buitenissige wensen van hun opdrachtgevers te verwerken met de materialen en technieken die ze in Ecuador tot hun beschikking hadden. Een priester in Cuenca vertelde bijvoorbeeld hoe één van zijn parochianen, een vrouw wiens man naar het buitenland vertrokken was, aan een architect een plaatje liet zien van het model dat ze voor haar nieuwe huis wenste: het was een afbeelding van het Sydney Opera House. Een vrouwelijke architect uit Cuenca had ooit een vergelijkbare opdracht gekregen. Het had haar veel moeite gekost om van een plaatje met daarop een kolossaal kantoorgebouw een woningontwerp voor een klein, stedelijk perceel te maken. Als een huis er eenmaal stond, bleken de bewoners de voorzieningen bovendien vaak heel anders te gebruiken da waarvoor ze waren bedoeld. Zo zag zij bijvoorbeeld ooit dat in een luxueuze villa van een migrantenfamilie het ligbad gebruikt werd om maïskolven te drogen en alleen een keuken en een slaapkamer in
Page 1: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De i
Page 5 and 6: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De i

De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in ... - Rooilijn

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?