Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

from aarhusportaal.nl More from this publisher

12.09.2013 Views

Witteveen+Bos van Twickelostraat 2 postbus 233 7400 AE Deventer telefoon 0570 69 79 11 telefax 0570 69 73 44 Gemeente Berkelland Waterschap Rijn en IJssel Dienst Landelijk Gebied Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan I: Zuidoosthelft gemeente Berkelland en noordrand gemeente Groenlo- Lichtenvoorde drie landinrichtingsprojecten: "Beltrum-Eibergen", "Hupsel-Zwolle", "Eibergen-Oost" periode 2005-2009

Witteveen+Bos

van Twickelostraat 2

postbus 233

7400 AE Deventer

telefoon 0570 69 79 11

telefax 0570 69 73 44

Gemeente Berkelland

Waterschap Rijn en IJssel

Dienst Landelijk Gebied

Bodemkwaliteitskaart en

bodembeheerplan

I: Zuidoosthelft gemeente Berkelland

en noordrand gemeente Groenlo-

Lichtenvoorde

drie landinrichtingsprojecten:

"Beltrum-Eibergen", "Hupsel-Zwolle",

"Eibergen-Oost"

periode 2005-2009

Witteveen+Bos

van Twickelostraat 2

postbus 233

7400 AE Deventer

telefoon 0570 69 79 11

telefax 0570 69 73 44

Gemeente Eibergen

Waterschap Rijn en IJssel

Dienst Landelijk Gebied

Bodemkwaliteitskaart en

bodembeheerplan

I: Zuidoosthelft gemeente Berkelland

en noordrand gemeente Groenlo-

Lichtenvoorde

drie landinrichtingsprojecten:

"Beltrum-Eibergen", "Hupsel-Zwolle",

"Eibergen-Oost"

periode 2005-2009

referentie

projectleider

drs. A.M.D. van Aalten

autorisatie

goedgekeurd

projectcode

EBG33-1

projectdirecteur

ir. W. Hendriks

naam

drs. A.M.D. van Aalten

status

definitief

datum

28 februari 2005

paraaf

Het kwaliteitsmanagementsysteem van Witteveen+Bos is gecertificeerd

volgens ISO 9001 : 2000

Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door

middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder

voorafgaande toestemming van Witteveen+Bos Raadgevende ingenieurs b.v., noch mag het

zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het

is vervaardigd.

INHOUDSOPGAVE blz.

1. INLEIDING 1

1.1. Algemeen 1

1.2. Aanleiding 1

1.3. Toepassingmogelijkheden 1

1.4. Werkwijze 2

1.5. Aansprakelijkheid 2

1.6. Leeswijzer 2

2. WETTELIJK KADER GRONDVERZET 3

2.1. Inleiding 3

2.2. Bouwstoffenbesluit 3

2.3. Ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden 4

2.4. Ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet 4

2.5. Grond grondig bekeken en interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 5

2.6. Provinciaal beleid 6

2.7. Gemeentelijk beleid 6

2.8. Relatie met andere wetgevingen 7

2.8.1. Wet bodembescherming 7

2.8.2. Wet milieubeheer 8

2.8.3. Wet verontreiniging oppervlaktewateren 8

2.8.4. Wet op Ruimtelijke Ordening en de aanlegvergunning 8

2.8.5. Wet op Ruimtelijke Ordening en de woningwet 8

2.8.6. Ontgrondingenwet 9

2.8.7. Monumentenwet 9

2.8.8. Asbestwegenbesluit, -verwijderingsbesluit en arbeidsomstandighedenbesluit 9

3. BODEMKWALITEITSKAART 10

3.1. Inleiding 10

3.2. Kaart met homogene deelgebieden 10

3.3. Stappenplan 10

3.4. Aanvullend onderzoek 11

3.5. Definitieve zone-indeling en uitgangspunten 11

3.6. Bespreking kengetallen 12

4. GEMEENTELIJK BELEID VOOR HERGEBRUIK VAN GROND ALS BODEM 14

4.1. Inleiding 14

4.2. Samenvatting hergebruik grond 14

4.3. Toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied) 15

4.4. Toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit) 16

4.5. Toets bijzondere situaties 18

4.5.1. Toepassings- of herkomstlocatie dieper dan 2 m-mv 19

4.5.2. Dempen van oppervlaktewater 19

4.5.3. Grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen 20

4.5.4. Grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden 20

4.5.5. Arseenrijke grond 21

4.5.6. Grond afkomstig uit een bestaand werk 24

4.6. Toetsing bij herkomst- of toepassingslocatie buiten het gezoneerd gebied 24

4.6.1. Aanvoer van grond afkomstig van buiten het beheersgebied 24

4.6.2. Toepassing van vrijkomende grond buiten het beheersgebied 25

5. PROCEDURES 26

5.1. Algemeen 26

5.2. Melding en registratie 26

Witteveen+Bos

EBG33-1 Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan, deel I Zuidoosthelft Berkelland en noordrand Groenlo-Lichtenvoorde, definitief, d.d. 28 februari 2005.

5.3. Bevoegd gezag, toezicht en handhaving 27

5.4. Communicatie en voorlichting 27

5.5. Vaststellingsprocedure 28

5.6. Geldigheidsduur en uitbreiding 28

5.7. Rapportage en evaluatie 29

REFERENTIES 30

GEBRUIKTE AFKORTINGEN 31

TERMINOLOGIE 32

METADATABESTAND KAARTLAGEN 35

laatste bladzijde 35

Bijlagen aantal bladzijden

I Beheersgebied bodemkwaliteitskaart 1

II Bodemkwaliteitskaart, kenpuntenkaart, melding en handhaving

a. Definitieve zoneringskaart 6

b. Kenpuntenkaart 1

c. Beslisdiagrammen 3

d. Meldingsformulieren 2

e. Transportgeleidebon 1

f. Registratiesysteem (geautomatiseerd) 1

g. Handhavingsmomenten 1

h. HUM Grondstromen 3

III Onderzoek boomgaardpercelen

a. Toelichtende notitie 1

b. Ligging van de (vml.) boomgaardpercelen 1

c. Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen 12

IV Stappenplan

a. Toelichtende notitie 3

b. Homogene deelgebieden 1

c. Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen 3

d. Aanvullende monsternemingspunten (kaart, boorstaten, analyserapport) 21

V Kengetallen en toetsingen 3

VI Waterbodems

a. Toelichtende notities 6

b. Watergangen in beheer bij het waterschap (incl. kwaliteitsgegevens) 21

c. Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols en

1

Schipbeek (PM)

VII Landschapselementen

a. Toelichtende notitie 1

b. Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen 1

c. Bodemtypenkaart 1

d. Grondwatertrappenkaart 1

VIII Arseen

a. Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv) 1

b. Nabron-documentatie 1

IX Waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en

1

(100-jaars) intrekzone

X Toetsing bodemvreemde bestanddelen 1

XI Gelderse Ontgrondingenverordening 2

Witteveen+Bos

1. INLEIDING

1.1. Algemeen

In opdracht van de projectpartners de gemeente Eibergen, Waterschap "Rijn en IJssel" en de Dienst

Landelijk Gebied (DLG) heeft Witteveen+Bos een bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan opgesteld

voor drie landinrichtingsprojecten (Beltrum-Eibergen, Hupsel-Zwolle, Eibergen-Oost). De projecten

liggen in het zuidoostelijk deel van de heringedeelde gemeente Berkelland en beslaan daarnaast

een deel van de heringedeelde gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. In bijlage I is het beheersgebied van

de bodemkwaliteitskaart weergegeven. Het beheersgebied heeft een oppervlakte van 12.825 hectare.

Met dit project is invulling gegeven aan het actiepunt uit de concept beleidsnota “Actief Bodem- en

Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen” [ref. 1] om vóór 2005 voor het grondgebied van de gemeente

Eibergen een dekkende bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan op te stellen. Deze nota betreft de

invoering van de wettelijke taken die de gemeente heeft in het kader van het Bouwstoffenbesluit.

1.2. Aanleiding

Als gevolg van de regelgeving voortvloeiend uit het Bouwstoffenbesluit [ref. 2] is het hergebruik van

grond aan strikte regels gebonden en geldt een keuringsregime. De ministeriële vrijstellingsregeling

Grondverzet [ref. 3] biedt in deze uitkomst. Met deze regeling is het mogelijk het hergebruik van diffuus

verontreinigde grond als bodem toe te staan, mits (1) van de ontvangende bodem een bodemkwaliteitskaart

annex bodembeheerplan is vastgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders

en (2) de toepassing niet leidt tot een verslechtering van de ontvangende bodem (stand-still beginsel).

Met deze rapportage is invulling gegeven aan deze randvoorwaarden.

Elk van de projectpartners heeft baat bij het opstellen van een bodemkwaliteitskaart. De gemeente

heeft te maken met grondverzet bij bouwen aanlegvergunningen, bestemmingsplanontwikkelingen en

bij de aanleg en het onderhoud van diverse (infrastructurele) werken. Als bevoegd gezag is de gemeente

daarnaast verantwoordelijk voor behoud en – waar mogelijk – verbetering van de bodemkwaliteit

en landschapswaarden. Met het bodembeheerplan wordt tevens invulling gegeven aan fysieke

duurzaamheid zoals aangegeven in de strategische visie op het ruimtelijk domein in de programmabegroting

van de gemeente Berkelland. De bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan zijn een instrument

om kritisch maar ook efficiënt om te gaan met de schaarse ruimte en het gebruik van grond als

basis van de woon- en leefomgeving enerzijds en als abiotische component voor natuur en landschap

anderzijds. Een bodemkwaliteitskaart evenals het bodemloket vormen beide de uitwerking van het

sinds 1998 (nationaal) ingezette Actief Bodembeheer.

Ook DLG en het waterschap hebben voordeel bij de bodemkwaliteitskaart. De komende paar jaar hebben

zij te maken met grootschalig grondverzet bij ruilverkavelingen en de aanleg van retentiegebieden.

In de planvorming is sprake van meer dan 800.000 m 3 grondverzet, waarvan zoveel mogelijk binnen

het beheersgebied zal worden afgezet. Met het opstellen van een bodemkwaliteitskaart wordt ook voor

deze instanties een aanzienlijke kostenreductie gerealiseerd. De kostenreductie is gelegen in het feit

dat in veel gevallen geen tijdrovende en kostbare partijkeuringen noodzakelijk zijn en volstaan kan worden

met een melding 5 werkdagen voorafgaand aan het grondverzet.

1.3. Toepassingmogelijkheden

De bodemkwaliteitskaart heeft primair tot doel om op milieuhygiënisch verantwoorde wijze om te gaan

met diverse grondstromen binnen het beheersgebied. De kaart kan daarnaast bijdragen aan het zogenaamde

breedbeeldspoor (spoor 2) van het Rijksprogramma “Landsdekkend Beeld 2005” en kan als

hulpmiddel dienen bij de opzet en interpretatie van regulier bodemonderzoek. Ook is het mogelijk om

de achtergrondwaarden te gebruiken in geval van bodemsanering, bij het vaststellen van de nulsituatie

in het kader van de Wet milieubeheer en het maken van keuzes in het kader van ruimtelijke ordening

en landschaps-/natuurontwikkeling.

Witteveen+Bos

1.4. Werkwijze

Het opstellen van de bodemkwaliteitskaart (BKK) annex bodembeheerplan (BBP) is gebaseerd op de

ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet [ref. 3], de landelijke interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten

[ref. 5] en de provinciale nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" [ref. 6].

Op hoofdlijnen is voor het opstellen van de BKK met BBP de volgende werkwijze gevolgd:

- heroverweging van de bestaande kaart met homogene deelgebieden naar een definitieve zoneringskaart;

- uitvoeren van aanvullend veld- en chemisch onderzoek ten behoeve van een betere gegevensdekking;

- het verzamelen en (voor)bewerken van beschikbare en aanvullend verkregen bodemkwaliteitsgegevens;

- het doorrekenen en toetsen van de gebiedseigen bodemkwaliteit per zone (achtergrondwaarden);

- het vaststellen van regels voor grondverzet met als doel (1) de grondstromen te structureren, (2)

het behalen van een kostenreductie door optimaal hergebruik van grond en (3) het beschermen en

– waar mogelijk – verbeteren van de grondkwaliteit (standstill-beginsel) en/of landschapswaarden.

De bodemkwaliteitskaart is in overleg met de projectpartners, de gemeente Groenlo en de provincie

Gelderland tot stand gekomen. De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan zal gezien de omvang

van het beheersgebied door zowel de colleges van Burgemeester en Wethouders van de (heringedeelde)

gemeenten Berkelland en Groenlo-Lichtenvoorde moeten worden vastgesteld.

1.5. Aansprakelijkheid

De bodemkwaliteitskaart geeft een goede indicatie van de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen een

gebied, echter geeft geen garantie voor de kwaliteit van een bepaalde partij grond. Indien bij

(graaf)werkzaamheden een substantiële hoeveelheid bodemvreemd materiaal wordt aangetroffen of

anderszins sprake is van zintuiglijke afwijkingen in de bodem, dient dit in alle gevallen gemeld te worden

bij de gemeente. De eindverantwoording voor de toepassing van grond blijft bij de eigenaar of erfpachter

waar de grond wordt toegepast. De gemeente kan niet aansprakelijk worden gesteld voor

schade die voorkomt uit onzekerheden in de bodemkwaliteitskaart of het bodembeheerplan. Wel heeft

de gemeente hierin op grond van het Bouwstoffenbesluit en de Wet bodembescherming een toetsende

en adviserende verantwoordelijkheid.

1.6. Leeswijzer

In hoofdstuk 2 is op hoofdlijnen het wettelijk en provinciaal beleidskader geschetst. Voor meer achtergrondinformatie

wordt verwezen naar de nota Grond grondig bekeken [ref. 7], de handreiking Grondverzet

voor gemeenten [ref. 8] en de HUM Grondstromen [ref. 9]. Hoofdstuk 3 behandelt de opzet en

uitkomsten van de bodemkwaliteitskaart. Voor details met betrekking tot de aanpak wordt naar bijlage

IV verwezen. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het gemeentelijk beleid en de regels waaraan het

grondverzet binnen het beheersgebied is gebonden. Aspecten zoals voorlichting, melding, handhaving

en de vaststellingsprocedure komen aan bod in hoofdstuk 5. Waar nodig zijn teksten geciteerd uit de

nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" of de gemeentelijke beleidsnota “Actief

Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen”. Aansluitend zijn de referenties vermeld, is

een overzicht opgenomen van veel gebruikte afkortingen en is een toelichting gegeven op gebruikte

technisch inhoudelijke en beleidsmatige terminologieën.

Volgens de terminologie van de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten vormt hoofdstuk 3 het bodemkwaliteitskaartgedeelte

en vormen hoofdstuk 4 en 5 het bodembeheerplangedeelte.

Afhankelijk van het doelgroeptype zijn bepaalde onderdelen van deze rapportage van belang:

- voor de voorlichters van de gemeente, het Waterschap en DLG is met hoofdstuk 4 en bijlage II van

belang;

- bestuurders en beleidsmakers kunnen zich het best beperken tot de hoofdstukken 1, 2 en 5;

- de uitvoerders en initiatiefnemers van het grondverzet (aannemers, loonwerkers, adviesbureaus)

moeten weet hebben van de meldingsformulieren in bijlage II-d;

- de gemeentelijke toetsers van de meldingen en de handhavers moeten bekend zijn met hoofdstukken

4 en 5 en bijlage II.

Witteveen+Bos

2. WETTELIJK KADER GRONDVERZET

2.1. Inleiding

Om de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan te kunnen plaatsen is inzicht in de geldende wetgeving,

alsmede het landelijk, provinciaal en gemeentelijk geformuleerde beleid nodig. Achtereenvolgens

komt aan de orde:

- het Bouwstoffenbesluit (§ 2.2);

- de ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit (§ 2.3);

- de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet (§ 2.4);

- de nota Grond grondig bekeken en de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten (§ 2.5);

- het provinciaal beleid (§ 2.6);

- het gemeentelijk beleid (§ 2.7);

- relatie met andere wetgevingen (§ 2.8).

2.2. Bouwstoffenbesluit

Per 1 juli 1999 is het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming [ref. 2] volledig

van kracht. Het Bouwstoffenbesluit stelt regels aan het toepassen van steenachtige bouwmaterialen.

Dit enerzijds met als doel de uitloging van verontreinigende stoffen naar de bodem en het oppervlaktewater

te beperken en anderzijds om het gebruik van secundaire bouwstoffen te stimuleren.

Ook grond wordt als (niet-vormgegeven) bouwstof aangemerkt. De hergebruiksmogelijkheden van

grond zijn afhankelijk van de samenstelling en uitloging aan kritische stoffen, waarbij vier categorieën

zijn te onderscheiden (tabel 2.1).

Tabel 2.1. Categorie-indeling grond met bijbehorende toepassingsvoorwaarden

categorie kwaliteit 1)

schoon voldoet aan samenstellingswaarde

bijlage 1 van het Bouwstoffenbesluit 2)

categorie 1 voldoet aan samenstellings- èn

(zonder isolatie) immissiewaarden

bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit

categorie 2 voldoet aan samenstellings- èn

(met isolatie) immissiewaarden

bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit

niet toepasbaar voldoet niet aan samenstellings- òf

toelichting:

(met isolatie) immissiewaarden

bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit

Toepassingsvoorwaarden

geen - de grond kan zonder restricties in een werk 3) of als bodem 4) wor-

den toegepast

de grond kan (zonder isolerende voorzieningen) in een werk worden

toegepast, waarbij ondermeer de volgende aanvullende eisen zijn ge-

Witteveen+Bos

steld:

- afhankelijk van de uitloging geldt een max. toepassingshoogte

- melding aan bevoegd gezag

- verwijderingsplicht

- minimale hoeveelheid 50 m 3

de grond kan alleen in een werk worden toegepast, waarbij ondermeer

de volgende aanvullende eisen zijn gesteld:

- afhankelijk van de uitloging geldt een max. toepassingshoogte

- melding aan bevoegd gezag

- verwijderingsplicht

- min. 10.000 ton (1.000 ton voor wegfunderingen)

- IBC-maatregelen

hergebruik van grond is niet toegestaan; bij uitname dient de grond ge-

reinigd of gestort te worden.

1) Voor een kwaliteitsbepaling (ook wel partijkeuring) conform het Bouwstoffenbesluit zijn diverse protocollen

beschikbaar, waaronder de VKB-1018 protocollen en de in situ NEN-5740 protocollen (B10 t/m B14);

2) In dit kader is de vrijstellingsregeling "Samenstellings- en Immissiewaarden" ook van belang (zie § 2.3);

3) Hiermee wordt het toepassen (hergebruiken) van grond verstaan in een daarvoor geschikt werk conform de toepassingseisen van

het Bsb. Er mag geen opmenging met de onderliggende (ontvangende) bodem plaatsvinden en de toegepaste grond moet wor-

den verwijderd wanneer het werk zijn functie verliest.

4) Hiermee wordt het toepassen (hergebruiken) van grond verstaan in een werk dat uiteindelijk weer onderdeel zal uitmaken van de

bodem (b.v. een ophooglaag). Deze toepassingsvorm is toegestaan voor niet ernstig diffuus verontreinigde grond onder het regi-

me van de vrijstellingsregeling Grondverzet.

Gelijktijdig met het Bouwstoffenbesluit zijn twee ministeriële vrijstellingsregelingen van kracht geworden,

te weten:

- de ministeriële vrijstellingsregeling "Samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit" (§ 2.3);

- de ministeriële vrijstellingsregeling "Grondverzet" (§ 2.4).

In 2004 zijn daarnaast nog twee vrijstellingsregelingen van kracht geworden, te weten:

- de tijdelijke vrijstellingsregeling Bouwstoffenbesluit 2004 [ref. 18];

- de tijdelijke vrijstellingsregeling eisen grond en baggerspecie [ref. 19].

Deze twee laatste vrijstellingsregelingen zijn voor dit hoofdstuk van minder belang en zijn derhalve niet

toegelicht.

2.3. Ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden

In de ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden [ref. 10] is een aantal wijzigingen

in de samenstellings- en immissiewaarden uit bijlage 1 en 2 van het Bouwstoffenbesluit doorgevoerd.

Belangrijkste wijziging is dat voor schone grond voor een aantal stoffen een beperkte overschrijding

van de samenstellingswaarde uit bijlage 1 (SW1) is toegestaan (voorheen ook wel MVR-grond genoemd).

toetsingsregel MVR

In de MVR is onder andere de volgende toetsingsregel opgenomen:

- bij een toetsing (analyse) van 10 tot 20 stoffen is voor maximaal 3 stoffen een overschrijding van de SW1 (Samenstellingswaarde

1 uit het Bouwstoffenbesluit) met ten hoogste een factor 2 toegestaan (NB. voor een aantal

stoffen is een overschrijding tot 3 maal de SW1 toegestaan);

- bij een toetsing (analyse) van meer dan 20 stoffen is voor maximaal 4 stoffen een overschrijding van de SW1

met ten hoogste een factor 2 toegestaan.

Als restrictie geldt dat geen van de stoffen de tussenwaarde (TW=(SW1+SW2)/2) van het Bouwstoffenbesluit

mag overschrijden.

2.4. Ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet

De ontwikkeling van de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet [MVG, ref. 3] is een reactie op het

spanningsveld dat tussen het Bouwstoffenbesluit en het gedachtegoed van Actief bodembeheer is ontstaan.

Actief bodembeheer beoogt hergebruik van (niet ernstig verontreinigde) grond met als uitgangspunt

de grond weer definitief onderdeel van de bodem te laten uitmaken. Dit in tegenstelling tot het

Bouwstoffenbesluit dat uitgaat van toepassing in een (tijdelijk en functioneel) werk (zie § 2.2).

Met deze vrijstellingsregeling kunnen bij hergebruik van grond als bodem binnen het beheersgebied de

volgende verplichtingen van het Bouwstoffenbesluit komen te vervallen:

- de verplichting om de milieuhygiënische kwaliteit van de te gebruiken grond te onderzoeken volgens

de eisen van het Bouwstoffenbesluit;

- de verplichting om de samenstelling van de grond te bepalen volgens geen andere dan de in het

besluit voorgeschreven methode;

- de verplichting om de grond niet met de bodem te vermengen en de verplichting om ervoor te zorgen

dat de grond kan worden verwijderd;

- de verplichting een minimum hoeveelheid grond te gebruiken bij toepassing van categorie 1- en 2grond;

- de verplichting om bij toepassing van categorie-2 grond isolatie-, beheers- en controlemaatregelen

te treffen (zogenaamde IBC-maatregelen).

Deze vrijstelling wordt echter alleen verleend wanneer aan de volgende voorwaarden is voldaan:

- de grond wordt toegepast in een gebied waarvoor een bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan

is opgesteld (zie bijlage 1 van de nota "Grond grondig bekeken", § 2.5);

Witteveen+Bos

- de toe te passen grond is van vergelijkbare of betere kwaliteit dan de kwaliteit van de ontvangende

bodem (stand-still principe);

- de eigenaar of erfpachter van de bodem waarop de grond wordt toegepast, meldt dit tenminste 5

werkdagen van te voren aan Burgemeester en Wethouders van de gemeente.

Daarnaast is in de nota "Grond grondig bekeken" aangegeven dat de toepassing van grond niet mag

leiden tot risico's bij het huidig of toekomstig gebruik van de bodem of tot verspreidingsrisico's van verontreinigingen.

De vrijstellingregeling Grondverzet heeft alleen betrekking op het hergebruik van de bouwstof 'grond'

als 'bodem'. Het toepassen van bouwstoffen anders dan grond of het toepassen van grond in een (tijdelijk

en functioneel) werk valt dus niet onder het regime van de vrijstellingsregeling, maar onder die van

het Bouwstoffenbesluit. Ook in de situaties dat 'normaal' gesproken het Bouwstoffenbesluit niet van

kracht is, is de vrijstellingsregeling vanzelfsprekend ook niet van kracht. Dit is bijvoorbeeld het geval bij:

- het tijdelijk uitnemen van grond en verwerking op/nabij dezelfde locatie (Bouwstoffenbesluit is

evenmin van toepassing);

- het verspreiden van bagger op de kant;

- het toepassen van ernstig verontreinigde grond.

2.5. Grond grondig bekeken en interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten

Het kader voor het omgaan met grondstromen is geformuleerd in de landelijke beleidsnota "Grond

grondig bekeken" [ref. 7]. De kern van de nota is in de volgende tabel 2.2 samengevat.

Tabel 2.2: Omgaan met grond [ref. 7]

kwaliteit grond

toepassing Schoon niet ernstig verontreinigd

als bodem 1)

in werk 1)

Ja Ja

Ja

in stortplaats 2) Nee

storting 3)

(zonder restricties, maar beleidsma-

tig minder gewenst)

(tenzij onvoldoende diffuus veront-

reinigde of niet-reinigbare grond

beschikbaar is)

(ook wel diffuus verontreinigd)

(onder randvoorwaarden van bo-

dembeheerplan)

Ja

(mits voldaan wordt aan de samen-

stellings- en immissiewaarden van

het Bouwstoffenbesluit)

Nee

(tenzij onvoldoende niet-reinigbare

grond beschikbaar is)

Nee Nee ja

ernstig verontreinigd

Witteveen+Bos

nee

(m.u.v. herschikken binnen geval van

ernstige verontreiniging) 4)

nee

ja

(bij voorkeur niet-reinigbare grond)

(alleen niet-reinigbare grond)

1) Voor een toelichting, zie begrippenlijst of toelichting tabel 2.1;

2) Verontreinigde grond kan in een stortplaats worden toegepast bij wijze van afwerking (b.v. tussenlagen t.b.v. stabilisatie of bovenafdichting).

Het heeft de voorkeur hier voor niet-reinigbare sterk verontreinigde grond te gebruiken;

3) Alleen niet-reinigbare sterk verontreinigde grond is geschikt als stortmateriaal (onderdeel van stortlichaam);

4) Kan alleen op grond van een beschikking van het saneringsplan.

Uitgangspunt voor hergebruik van grond is het streven naar een gesloten grondbalans op het laagst

mogelijke schaalniveau. Dat wil zeggen dat overtollige grond zoveel mogelijk binnen dezelfde locatie en

op een zo'n hoogwaardig mogelijke manier wordt hergebruikt. Om dit principe vorm te geven heeft de

gemeente Berkelland een voorkeursvolgorde uitgewerkt (paragraaf 2.7).

Bijlage 1 van de nota GGB bevat de interim-richtlijn "Opstellen en toepassen van bodemkwaliteitskaarten

in het kader van de Vrijstellingsregeling grondverzet" [ref. 5]. Deze interim-richtlijn bevat regels voor

het opstellen van een bodemkwaliteitskaart en het bijbehorend bodembeheerplan.

2.6. Provinciaal beleid

rol provincie bij grondverzet

Ook de provincie kent taken in het kader van de vrijstellingsregeling Grondverzet. Naast een algemene

coördinerende en faciliterende taak is in de regeling een tweetal expliciete bevoegdheden aan de provincie

toegekend:

- het aanwijzen van gebieden waarvoor niet de gemeente, maar de provincie bevoegd is om de bodemkwaliteitskaart

met bodembeheerplan vast te stellen (b.v. de provinciale wegbermen);

- het formuleren van provinciaal beleid voor grondverzet. De volgende (beleid)stukken zijn in dit kader

van toepassing:

⋅ "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" [ref. 6a];

⋅ nadien verstuurde notitie "Aandachtspunten bij het opstellen van bodemkwaliteitskaart en -plan"

[ref. 6b].

milieubeschermingsgebieden

In de Provinciale milieuverordening Gelderland (PmG) zijn grondwaterbeschermingsgebieden als bijzonder

beschermingsgebied aangewezen.

In paragraaf 4.5.4 wordt ingegaan op de grondwaterbeschermingsgebieden binnen het beheersgebied

van de bodemkwaliteitskaart en de specifieke regels die gelden ten aanzien van het grondverzet en

melding hiervan.

het gebruik van achtergrondwaarden als terugsaneerwaarden

Binnen Gelderland is het toegestaan om de achtergrondwaarden in te zetten bij de gevalsdefinitie en

als terugsaneerwaarde. Hiervoor hanteert de provincie "1,2 x achtergrondwaarde" 1 . Dit kengetal is opgenomen

in bijlage V en tabel 3.3. Het gebruik is alleen dan toegestaan wanneer de provincie hier in de

vorm van een beschikking van het saneringsplan mee instemt.

gebieden met van nature voorkomende verontreiniging

In de provinciale nota is opgenomen hoe om te gaan met van nature aanwezige verontreiniging, zoals

arseen. Ook in het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart worden verhoogde gehalten aan arseen

gemeten. Omdat deze verhoogde gehalten niet in aaneengesloten ruimtelijke eenheden voorkomen,

is afgezien van een aparte zonering. In paragraaf 4.5.5 is uitgewerkt aan welke voorwaarden voldaan

moet worden bij het toepassen van arseenhoudende bodems die ten gevolge van chemische

neerslagvorming uit kwelwater zijn ontstaan.

2.7. Gemeentelijk beleid

De gemeente Eibergen heeft met de beleidsnota “Actief Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen”

[ref. 1] invulling gegeven aan het gemeentelijk hergebruikbeleid voortvloeiend uit het Bouwstoffenbesluit

en de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet. Het opstellen van deze bodemkwaliteitskaart

voor het grondgebied van de gemeente Eibergen is één van de beschreven actiepunten in de beleidsnota.

In de hoofdstukken 6, 7 en 8 van de nota is uitgebreid ingegaan op de voorlichting en procedures

zoals de melding, het toezicht en de handhaving. In hoofdstuk 5 van deze rapportage is hiervan

een verkorte weergave gegeven.

In de nota Grond Grondig Bekeken is een voorkeursvolgorde uitgewerkt voor het omgaan met grond

(Ladder van Lansink). In de gemeentelijke beleidsnota [ref. 1] is op grond hiervan een voorkeursvolgorde

voor licht verontreinigde grond uitgewerkt (zie figuur 2.1). Hoe lager op de ladder (sporten), des te

minder de inspanning voor duurzaam hergebruik van de bodem is.

1 Hierbij wordt opgemerkt dat de achtergrondwaarde gelijk gesteld is aan de gemiddelde waarde, tenzij de gemiddelde waarde lager is

dan de streefwaarde uit de Wet bodembescherming; in dat geval is de achtergrondwaarde gelijk gesteld aan de streefwaarde.

Witteveen+Bos

Figuur 2.1: Voorkeursvolgorde voor hergebruik van grond

Het beleid van de gemeente is in de eerste plaats gericht op preventie van grondverzet of grond zoveel

mogelijk als bodem nabij de locatie (b.v. binnen dezelfde zone) opnieuw te gebruiken. Voor de overwegingen

die hieraan ten grondslag liggen wordt verwezen naar paragraaf 4.1. van de gemeentelijke beleidsnota.

Al eerder zijn binnen de gemeente Eibergen twee gebiedsgerichte bodemkwaliteitskaarten opgesteld.

Namelijk de bodemkwaliteitskaart voor het bedrijventerrein Laarberg [ref. 12] 2 en de bodemkwaliteitskaart

voor wegbermen in beheer bij de gemeente Eibergen [ref. 13]. Daarnaast is als basis voor onderhavig

bodemkwaliteitskaart in het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 (stap 5)

een dekkende kaart met homogene deelgebieden opgesteld [ref. 4].

2.8. Relatie met andere wetgevingen

In hiernavolgende paragrafen volgt een (niet uitputtend) overzicht van de relatie die het Bouwstoffenbesluit

en de vrijstellingsregeling Grondverzet hebben met andere wetgeving.

2.8.1. Wet bodembescherming

De Wet bodembescherming (Wbb) is de centrale wet die zich richt op de bescherming van de bodem

tegen verontreiniging en andere vormen van aantasting. De bodem is, in de Wet bodembescherming,

het vaste deel van de aarde met de zich daarin bevindende vloeibare en gasvormige bestanddelen en

organismen. Op grond van de Wet bodembescherming is ieder die op of in de bodem handelingen verricht

en die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden dat die handelingen de bodem verontreinigingen

of aantasten, verplicht alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd

om die verontreiniging of aantasting te voorkomen. Voor bodemverontreinigingen met een omvang

van meer dan 25 m 3 in grond of meer dan 100 m 3 in grondwater boven de interventiewaarde is de

provincie Gelderland bevoegd gezag. Voor kleinere verontreinigingen (

Wanneer sprake is van een puntverontreiniging of een ernstige diffuse verontreiniging kan geen gebruik

worden gemaakt van de vrijstellingsregeling Grondverzet, maar is de Wet bodembescherming van

kracht. Binnen de provincie Gelderland is het echter wel toegestaan om de achtergrondwaarde in te

zetten als terugsaneerwaarde (zie §2.7).

Voornemens tot sanering van ernstige bodemverontreiniging moeten worden gemeld bij de provincie

Gelderland. Met indiening van de bodemonderzoeken en het saneringsplan dient GS goedkeuring te

geven aan het saneringsplan. Nieuw ontstane verontreinigingen (na 1987) dienen op grond van het

zorgplichtartikel 13 direct te worden gemeld en opgeruimd, eveneens onder indiening van de bodemonderzoeken

en het saneringsplan bij de provincie.

2.8.2. Wet milieubeheer

De Wet milieubeheer (Wm) stelt regels aan het ontdoen van afvalstoffen. Daarbij is het in beginsel verboden

afvalstoffen op of in de bodem te brengen. Op grond van jurisprudentie van het Europese Hof

wordt verontreinigde bodem ook als afvalstof beschouwd. Het Bouwstoffenbesluit en dus ook de vrijstellingsregeling

Grondverzet gaan er vanuit dat het hergebruik van grond een zekere functie moet

hebben. In situaties waar deze functionaliteit op geen enkele wijze aannemelijk kan worden gemaakt,

bijvoorbeeld bij de overdimensionering van een grondwerk, is geen sprake van hergebruik maar van

"verkapt" storten van afval. Dit is niet toegestaan zonder een vergunning op grond van de Wet milieubeheer.

Bij twijfel is het aan de initiatiefnemer van het werk om bij de melding een gedegen motivering te overleggen.

Het bevoegd gezag kan zich vervolgens uitspreken of sprake is van het ontdoen van afvalstoffen

of hergebruik als bodem.

2.8.3. Wet verontreiniging oppervlaktewateren

De vrijstellingsregeling Grondverzet heeft alleen betrekking op hergebruik van grond op landbodem. Bij

het toepassen van grond in oppervlaktewater of op waterbodem (b.v. taluds van sloten of uiterwaardegebieden)

is de Wet verontreiniging oppervlaktewateren van toepassing. In dat geval is de waterkwaliteitsbeheerder

- in casu het Waterschap Rijn en IJssel - bevoegd gezag.

Een uitzondering is de situatie dat een oppervlaktewater gedempt wordt met het oog op herstel van de

oorspronkelijke landbodem. Het waterschap heeft hiervoor een aparte notitie uitgewerkt (bijlage VI). De

essentie hiervan is weergegeven in paragraaf 4.5.2.

2.8.4. Wet op Ruimtelijke Ordening en de aanlegvergunning

In het Bouwstoffenbesluit en de vrijstellingsregeling Grondverzet is aangegeven aan welke chemische

en fysische eisen het toepassen van grond moet voldoen. Op grond van artikel 14 en 21 van de Wet op

Ruimtelijke Ordening is de gemeente daarnaast bevoegd om aanvullende eisen te stellen ten behoud

of herstel van waardevolle landschapselementen. De gemeente heeft hier met het bestemmingsplan

“Buitengebied” invulling aan gegeven. In bijlage VII is een notitie met het kader en de strekking van de

aanvullende eisen bijgevoegd. De essentie hiervan wordt verder behandeld in paragraaf 4.5.3.

2.8.5. Wet op Ruimtelijke Ordening en de woningwet

Deze wet stelt via de bouwvergunning of de sloopvergunning eisen aan het omgaan met grond in verband

met de geschiktheid voor de functie. Bij woningbouw is vaak sprake van een onderzoeksplicht en

grondafvoer naar buiten de bouwlocatie. In die gevallen is ook sprake van samenloop van het verlenen

van de bouwvergunning met de eisen uit het Bouwstoffenbesluit of de ministeriële vrijstellingsregeling

Grondverzet. In die gevallen kunnen middels de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan minder

onderzoekseisen gesteld worden. Anderzijds kunnen bij een verdachte locatie specifieke onderzoekseisen

gesteld worden en kan de bouwvergunning worden aangehouden of kan een saneringsplan geeist

worden of kan een voorschrift van gescheiden sloop van de boven- en ondergrondse infrastructuur

aan de orde zijn ten gevolge van een eis tot bodemsanering.

Witteveen+Bos

8

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

2.8.6. Ontgrondingenwet

De provincie is krachtens de Wet op Ruimtelijke Ordening bevoegd regels te formuleren die betrekking

hebben op ontgrondingen. Deze regels zijn opgenomen in de Gelderse Ontgrondingenverordening

1997 die bij besluit van Provinciale Staten op 31 maart 2004 is gewijzigd [ref. 21]. De gewijzigde verordening

is bijgesloten in bijlage XI. De gemeente kan hier ook bij betrokken zijn als het gaat om bestemmingsplangebieden

waar een aanlegvergunningenstelsel van toepassing is (zie ook §2.8.4.).

2.8.7. Monumentenwet

Medio 2005 zal de wijziging van de Monumentenwet 1988 ten behoeve van de archeologische monumentenzorg

van kracht worden. De wetswijziging heeft te maken met de implementatie van het Verdrag

van Malta, dat in 1992 werd ondertekend. De provincie zal gebieden aanwijzen met archeologische

verwachtingswaarden. Gemeenten dient de bescherming van deze gebieden te verankeren in het bestemmingsplan.

De verantwoordelijkheid voor 'bodemverstorende' projecten komt bij de initiatiefnemers

te liggen. Deze moeten voor eigen rekening en risico onderzoek laten doen en beschermende maatregelen

nemen.

2.8.8. Asbestwegenbesluit, -verwijderingsbesluit en arbeidsomstandighedenbesluit

Bij het voorkomen van asbest in de bodem of verhardingslagen zijn meerdere wetten en besluiten van

toepassing naast de Wet bodembescherming en het beleid van de provincie Gelderland. Ook zijn andere

onderzoeksnormen van toepassing dan bij regulier bodemonderzoek. In die gevallen moet contact

opgenomen worden met de gemeente.

Witteveen+Bos

9

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

Met opmaak:

opsommingstekens en

nummering

3. BODEMKWALITEITSKAART

3.1. Inleiding

In algemene zin heeft de bodemkwaliteitskaart tot doel de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen het beheersgebied

vast te stellen. Hiermee wordt inzicht verkregen in de diffuse verontreiniging binnen een

gebied. Een diffuse verontreiniging is vaak het gevolg van menselijk handelen en onderscheidt zich van

puntverontreinigingen doordat sprake is van structureel verhoogde gehalten in een relatief groot gebied

zonder dat hiervoor directe (punt)oorzaken zijn aan te wijzen. In tegenstelling tot puntverontreinigingen

wordt diffuse verontreiniging vaak gekenmerkt door een relatief lange periode van eenduidige bodembelasting.

Om een indruk te krijgen van het verschil tussen diffuse verontreiniging en puntverontreinigingen zijn in

navolgende tabel 3.1 enkele voorbeelden gegeven.

Tabel 3.1. Voorbeelden van diffuse - en puntverontreinigingen

Diffuse verontreiniging puntverontreiniging

- stedelijk gebied:

uitloging van dakgoten, pijpleidingen;

diversiteit aan ambachtelijke activiteiten door de eeuwen heen;

stedelijke ophooglaag a.g.v. bouw-/sloopwerkzaamheden;

atmosferische depositie van roetdeeltjes e.d.

- gebruik van bestrijdingsmiddelen/meststoffen in agrarisch gebied

- inundatiegebieden (afzetting slib) van rivieren

- ‘natuurlijke’ achtergrondwaarden voor specifieke bodemkundige

eenheden 1)

- lekkage en/of morsingen van brandstoffen of

chemicaliën in b.v. ondergrondse tanks

- (voormalige) stortlocaties

- verontreinigd slib bij overstortpunten in een wa-

tergang of haven

- erfverhardingen

1) In feite is geen sprake van een verontreiniging, maar van een natuurlijk aangerijkt gehalte dat eigen is aan een bodemtype. Bijvoorbeeld

specifieke spoorelementen in kleimineralen (Cr, Ni) of pyrietvoorkomens in bepaalde klei- of veenpakketten (As).

De diffuse bodemkwaliteit wordt ‘berekend’ aan de hand van de uitgevoerde onderzoeken binnen het

beheersgebied. Deze zijn verwerkt in het geautomatiseerde bodeminformatiesysteem van de gemeente

(het databestand BIS4all).

3.2. Kaart met homogene deelgebieden

In het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 (stap 5) beschikte de gemeente al

over een kaart met zogenaamde 'homogene deelgebieden' [ref. 4, zie bijlage IV-b]. Een indeling naar

homogene deelgebieden kan beschouwd worden als een 'voorlopige' zoneringskaart. Dat wil zeggen

dat de indeling op verschillende aspecten nog beoordeeld moet worden alvorens een definitieve zoneringskaart

wordt gemaakt.

De kaart met homogene deelgebieden was voor het buitengebied gebaseerd op het kenmerk geomorfologie

en voor het stedelijk gebied op de kenmerken gebruikstype en historie. In bijlage IV is uitgewerkt

hoe de uiteindelijke definitieve zoneringskaart tot stand is gekomen.

3.3. Stappenplan

Om de gebiedseigen (gemiddelde) bodemkwaliteit binnen een beheersgebied vast te stellen is het noodzakelijk

dat een aantal stappen wordt doorlopen. Het stappenplan voldoet aan de (minimale) eisen zoals gesteld

in de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten. In tabel 3.2. is het stappenplan in kernomschrijving opgenomen.

De stappen zijn uitgewerkt in bijlage IV.

Tabel 3.2. Stappenplan

Stap omschrijving

1. Identificatie Het vaststellen van het beheersgebied (3 landinrichtingen), de indeling naar bodemlagen en het stof-

fenpakket waarvoor de achtergrondwaarden worden vastgesteld.

2. Gebiedsindeling Het heroverwegen van de bestaande kaart met homogene deelgebieden. Voor het buitengebied

heeft hertoetsing plaatsgevonden a.h.v. verschillen in de eenheden van bodemtypen, gebruikstypen

en geomorfologie.

Witteveen+Bos

Tabel 3.2. Stappenplan (vervolg)

3. Gegevensverwerking De bodemkwaliteitsgegevens (uit het BIS) zijn statistisch voorbewerkt (vervanging bepalingsgrens,

omgang met mengmonsters, verwijderen van uitbijters).

4. Evaluatie Op basis van zogenaamde significantietoetsen is de zonering verder bijgesteld (vereenvoudigd).

5. Aanvulling Getoetst is of de gegevensdekking (spreiding, aantallen) voldoet. Vanwege tekortkomingen in enkele

zones zijn aanvullende bodemkwaliteitsgegevens ingevoerd en is aanvullend veld- en chemisch on-

derzoek uitgevoerd.

6. Karakterisatie Interpretatie van de gegevens en het vaststellen van de kengetallen per stof, per bodemlaag en per

bodemkwaliteitszone.

7. Rapportage Het vervaardigen van de bodemkwaliteitskaarten en de rapportage van gehanteerde werkwijze en

uitgangspunten.

3.4. Aanvullend onderzoek

Tijdens het project is om twee redenen aanvullend bodemonderzoek uitgevoerd:

- er is aanvullend onderzoek uitgevoerd om te toetsen of (voormalige) boomgaardpercelen verontreinigd

zijn met bestrijdingsmiddelen (OCB). De opzet van dit onderzoek en de resultaten hiervan zijn

opgenomen in bijlage III;

- er is aanvullend onderzoek uitgevoerd omdat de gegevensdekking binnen enkele stedelijke zones

niet toereikend was. De opzet en resultaten van dit onderzoek zijn bijgevoegd in bijlage IV.

3.5. Definitieve zone-indeling en uitgangspunten

Na diverse bewerkingen van de dataset, het aanvullen van gegevens met aanvullend veld- en chemisch

onderzoek en diverse zogenaamde significantietesten is uiteindelijk tot de volgende definitieve

zonering gekomen:

1. stedelijk gebied - woningbouw < 1900 - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 0,42%

2. stedelijk gebied - woningbouw > 1900 - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 2,00%

3. stedelijk gebied - industrie - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 0,47%

4. stedelijk gebied - ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) - opp. dekking 2,89%

5. landelijk gebied - boven- en ondergrond (0 tot 2 m-mv) - opp. dekking bovengrond en ondergrond

97,11%

Aangetoond is dat de vijf zones elk een karakteristieke homogene bodemkwaliteit vertonen. De definitieve

zonering is weergegeven in bijlage II-a. Op deze kaart zijn ook de beheersgebieden van de andere

eerder vastgestelde bodemkwaliteitskaarten binnen Eibergen en Groenlo weergegeven. Zij maken

géén onderdeel uit van het beheersgebied van voorliggende bodemkwaliteitskaart.

In het stappenplan is ook beargumenteerd dat is uitgegaan van de volgende drie bodemlagen inclusief

bijbehorende stoffenpakket:

- de bovengrond (0,0 tot 0,5 m-mv) – stoffenpakket: 8 metalen 3 , PAK, EOX en minerale olie;

- de ondergrond (0,5 tot 2,0 m-mv) – stoffenpakket: 8 metalen, PAK, EOX en minerale olie;

- het freatisch grondwater – stoffenpakket: 8 metalen 4 .

Met deze indeling en het stoffenpakket wordt aangesloten bij gegenereerde gegevens van ‘standaard’

bodemonderzoeken. Het vaststellen van de diffuse grondwaterkwaliteit heeft overigens een indicatief

karakter en loopt vooruit op de ontwikkelingen op het gebied van ‘Actief Grondwaterbeheer’. Wel geven

de berekende waarden inzicht in de noodzaak tot herbemonstering bij het meten van verhoogde

grondwaterconcentraties. Uit de berekeningen blijkt dat het grondwater gekenmerkt wordt door licht

verhoogde gehalten aan met name cadmium, chroom en zink (zie bijlage V).

Aan de hand van het gevulde bodeminformatiesysteem van de gemeente zijn per zone digitale bodemkwaliteitsgegevens

verzameld en - via een aantal statistische bewerkingen (bijlage IV) - bewerkt tot een

3 7 metalen (cadmium, chroom, koper, kwik, lood, nikkel en zink) en arseen

4 De ervaring leert dat doorgaans alleen metalen bij wijze van 'verhoogd achtergrondniveau' kunnen voorkomen. Om deze reden is voor de organische parameters

uit het standaard grondwaterpakket geen achtergrondwaarde doorgerekend.

Witteveen+Bos

set kengetallen. Deze kengetallen karakteriseren de diffuse bodemkwaliteit binnen elk van de zones. In

bijlage V zijn tabellen met kengetallen opgenomen, waarbij tevens getoetst is aan de samenstellingswaarden

van het Bouwstoffenbesluit. Ook zijn hier de achtergrondwaarden omgerekend naar standaardbodem

(lutum = 25% en humus = 10%) weergegeven.

In de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten zijn criteria geformuleerd met betrekking tot het aantal en

de spreiding van gegevens binnen een zone. Elk van de zones voldoet aan deze criteria (zie bijlage IV).

De achtergrondwaarden zijn dus met voldoende betrouwbaarheid vastgesteld.

3.6. Bespreking kengetallen

Het rekenkundig gemiddelde en de 95-percentielwaarde (P95) zijn in het kader van de vrijstellingsregeling

Grondverzet het meest relevant en navolgend toegelicht.

gemiddelde

Het (rekenkundig) gemiddelde geldt als primaire karakterisering van de gebiedseigen bodemkwaliteit; in dit kader

wordt ook wel gesproken van de zogenaamde achtergrondwaarde. De toetsing van dit gemiddelde aan de – voor

lutum en organisch stof – gecorrigeerde samenstellingswaarden van het Bouwstoffenbesluit geeft aan of sprake

is van een 'verhoogde' achtergrondwaarde (ofwel diffuse verontreiniging). Wanneer het gemiddelde van een stof

tweemaal de samenstellingswaarde uit bijlage I (>2xSW1) van het Bouwstoffenbesluit overschrijdt, kan dit implicaties

hebben voor het grondverzet (vergelijkbaarheidstoets, zie §4.3).

Wanneer het gemiddelde lager is dan de streefwaarde van de Wet bodembescherming, dan wordt als achtergrondwaarde

niet het gemiddelde maar de streefwaarde gehanteerd. Tot aan het streefwaardeniveau is de grond

nog immer 'schoon' 5 .

95-percentiel (P95)

Behalve het gemiddelde is ook de 95-percentiel een belangrijk kengetal. Bij een overschrijding van de tussenwaarde

((SW1+SW2)/2) van het Bouwstoffenbesluit door de 95-percentiel (P95>TW) is sprake van een zogenaamde

kritische stof .

In de tabel 3.3 is voor elk van de vijf zones een overzicht van de vastgestelde achtergrondwaarden opgenomen.

Waar het (rekenkundig) gemiddelde lager is dan de streefwaarde, is als achtergrondwaarde

de streefwaarde uit de Wet bodembescherming gehanteerd. In de tabel zijn de achtergrondwaarden

uitgedrukt naar het gebiedseigen lutum en humusgehalte. Met uitzondering van het buitengebied

(schoon) zijn in alle zones licht verhoogde gehalten aangetoond. In bijlage V zijn volledige tabellen met

alle kengetallen opgenomen. Ook is hier de tabel met de achtergrondwaarde uitgedrukt naar standaardbodem

(L=25% en H=10%) opgenomen.

Tabel 3.3. Achtergrondwaarden in mg/kg.ds (rekenkundig gemiddelde uitgedrukt in gebiedseigen lutum en humus)**

lutum humus As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK EOX Olie P 95 > TW AGW > 2xSW1

1. zone 1900 - bg 4,17 3,01 17,87 0,50 58,34 19,31 0,22 57,18 14,17 67,03 3,01 0,19 34,09 - PAK, olie*

3. zone industrie - bg 3,15 2,67 17,33 0,49 56,30 18,49 0,21 55,82 13,15 63,46 1,30 0,14 33,79 - olie*

4. zone stedelijk gebied - og 3,48 2,23 17,28 0,48 56,96 18,43 0,21 55,71 13,48 63,79 1,00 0,10 26,72 - olie*

5. zone buitengebied (bg en og) 3,51 2,94 17,58 0,50 57,02 18,87 0,22 56,45 13,51 64,94 1,05 0,13 27,00 - -

* minerale olie heeft een uitzonderingspositie, zie hiernavolgende toelichting

** waar het rekenkundig gemiddelde lager is dan de streefwaarde van de Wet bodemscherming, wordt de achtergrondwaarde gelijk gesteld aan de streefwaarde

In géén van de zones is sprake van een 'kritisch' verhoogd gehalte (P95 is lager dan de tussenwaarde

van het Bouwstoffenbesluit). PAK en minerale olie overschrijden echter wel 2 x de samenstellingswaarde

(SW1) van het Bouwstoffenbesluit. In de landelijke interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten is voor

minerale olie echter een uitzonderingspositie opgenomen.

5 Het feit dat in dit geval de streefwaarde uit de Wet bodembescherming wordt overgenomen en niet de samenstellingswaarde uit bijlage

I van het Bouwstoffenbesluit lijkt verwarrend. Voor het standaardpakket aan stoffen komt de streefwaarde echter overeen met

de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit.

Witteveen+Bos

Om de volgende redenen wordt van deze uitzonderingspositie gebruik gemaakt en is - in overleg met

de provincie - besloten om voor minerale olie geen vergelijkbaarheidstoetsen uit te voeren (zie §4.3):

- in de praktijk komt het nauwelijks voor dat verhoogde oliegehalten diffuus van aard zijn; er is vrijwel

altijd sprake van een puntbron gerelateerd aan een verdachte activiteit. Deze plaatsen zijn uitgesloten

van de bodemkwaliteitskaart;

- de verhoogde oliegehalten worden mede veroorzaakt door een storing als gevolg van humusachtige

verbindingen of PAK-verbindingen;

- omdat bij veel onderzoeksrapportages de detectielimiet (50 mg/kg.ds) boven de SW1 van het

Bouwstoffenbesluit ligt (10 mg/kg.ds bij H=2%) is feitelijk sprake van een (relatieve) overschatting

van de achtergrondwaarde. Uit de tabellen in bijlage V blijkt dat ca. 50 tot 90% van de gegevens lager

dan de detectielimiet zijn.

In navolgend hoofdstuk wordt besproken welke consequenties de aangetoonde grondkwaliteit heeft

voor het grondverzet.

Witteveen+Bos

4. GEMEENTELIJK BELEID VOOR HERGEBRUIK VAN GROND ALS BODEM

4.1. Inleiding

Hoofdstukken 4 en 5 vormen samen het ‘bodembeheerplan’ van de bodemkwaliteitskaart. Het bodembeheerplan

beschrijft hoe de gemeente staat tegenover ingrepen in de bodem in relatie tot de vastgestelde

bodemkwaliteit. Het onderhavige bodembeheerplan voldoet aan de richtlijnen van het landelijke

beleid zoals geformuleerd in de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten, de nota Grond grondig bekeken

en de provinciale nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland".

In hiernavolgende paragrafen komt het volgende aan de orde:

- samenvatting hergebruik van grond (§4.2);

- toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied) (§4.3);

- toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit) (§4.4);

- toets bijzondere situaties (§4.5);

- herkomst- of toepassingslocatie buiten het beheersgebied (§4.6).

Het stroomdiagram in bijlage II-c geeft voor de meeste situaties de mogelijkheden voor grondverzet

weer. Indien zich situaties voordoen die niet in het bodembeheerplan zijn beschreven, dient vooroverleg

plaats te vinden met de gemeente. De gemeente is bevoegd om in afwijkende situaties een partijkeuring

conform het Bouwstoffenbesluit te eisen. Bij het aantreffen van ernstige bodemverontreiniging

wordt het bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming betrokken en wordt de verontreiniging

gemeld door het College van BenW op grond van artikel 41 Wbb.

4.2. Samenvatting hergebruik grond

In onderstaande figuur komen in vogelvlucht de te doorlopen stappen voor hergebruik van grond aan

de orde. De stappen zijn verder uitgewerkt in navolgende paragrafen.

toets matrixtabel

controleer of het grondverzet is

toegestaan volgens de matrixtabel

(tabel 4.1)

toets kenpuntenkaart

controleer of de ontgravingslocatie

overlap vertoont met de

kenpuntenkaart (bijlage II-b en §4.4)

toets bijzondere situaties

controleer of sprake is van één van

de beschreven bijzondere situaties

(§4.5)

meld het voorgenomen grondverzet

(bijlage II-d en §5.2)

controleer tijdens

graafw erkzaamheden of sprake is

van een afw ijkende bodemkw aliteit

(§4.4)

stappen

voorafgaand

grondverzet

stap

tijdens

grondverzet

Witteveen+Bos

4.3. Toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied)

Het grondverzet tussen zones van de bodemkwaliteitskaart is gebaseerd op het standstill-beginsel dat

het toepassen van een partij grond niet tot verslechtering van de ontvangende bodem mag leiden. In

navolgende matrixtabel (tabel 4.1) is dit principe voor de vijf zones uitgewerkt.

herkomstzone

4.1. Matrixtabel

1. zone 1900 - bg

3. zone industrie - bg

4. zone stedelijk - og

5. zone buitengebied (bg en og)

1. zone 1900 - bg

3. zone industrie - bg

4. zone stedelijk - og

toepassingszone

5. zone buitengebied (bg en og)

toelichting

Wanneer dus niet wordt voldaan aan het standstill-beginsel, dan moet alsnog een partijkeuring worden

uitgevoerd. Dit is dus een aantal keer het geval voor toepassing vanuit zone 1 en 2 (stedelijk en industrie

gebied) waar een ‘te hoog’ PAK-gehalte aanwezig is. Uiteraard kan die grond wel zonder partijkeuring

worden toegepast binnen de zone 1 en 2.

toelichting stand-still beginsel (de vergelijkbaarheidstoets)

Om na te gaan wat de mogelijkheden voor grondverzet binnen en tussen de zones van het beheersgebied zijn, is

de 'vergelijkbaarheidstoets' uitgevoerd. In aansluiting op de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten is de vergelijkbaarheidstoets

als volgt:

gemiddeldepartij (herkomstzone) ≤ 1,2 x gemiddeldeontvangende bodem (toepassingszone)

partijkeuring noodzakelijk

geen partijkeuring noodzakelijk (vrij grondverzet)

bg bovengrond (0 tot 0,5 m-mv)

og ondergrond (0,5 tot 2 m-mv)

Oftewel: het gemiddelde van betreffende stof in de toe te passen partij grond (herkomstzone) moet kleiner of gelijk

zijn dan 1,2 maal het gemiddelde van deze stof in de ontvangende bodem (toepassingszone). Deze toets

wordt alleen uitgevoerd voor die stoffen in de herkomstzone die de SW1 met een factor 2 overschrijden (> 2 x

SW1) en alleen met het naar standaardbodem gecorrigeerde gemiddelde. De waarden moeten dus eerst naar

een lutum- en humusgehalte van respectievelijk 25% en 10% omgerekend worden.

In tabel 4.2 zijn de waarden ten behoeve van de vergelijkbaarheidstoets opgenomen, te weten de achtergrondwaarden

vermenigvuldigd met een factor 1,2 uitgedrukt naar standaardbodem. Deze tabel kan ook gebruikt worden

wanneer een partijkeuring is uitgevoerd en getoetst moet worden of de partij voldoet aan het standstillprincipe

(d.w.z. gelijk is aan of lager dan de waarden in tabel 4.2. voor de ontvangende bodem).

Tabel 4.2. Waarden t.b.v. vergelijkbaarheidstoets als ontvangende bodem (1,2 x achtergrondwaarde* uitgedrukt in L=25% en H=10%) in mg/kg.ds

As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK EOX Olie

zone 1900 - bg 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 3,61 0,76 135,79

zone industrie - bg 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,56 0,61 151,87

zone stedelijk gebied - og 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,20 0,53 143,65

zone buitengebied (bg en og) 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,25 0,55 110,19

* Wanneer het (rekenkundig) gemiddelde lager is dan de streefwaarde uit de Wet bodemscherming, is als achtergrondwaarde de streefwaarde gehanteerd

De matrixtabel geeft de algemene situatie voor grondverzet tussen zones weer. Zoals blijkt uit de samenvattende

paragraaf 4.2. moet altijd nog getoetst worden of sprake is van een mogelijk afwijkende

bodemkwaliteit (§4.4) of een bijzondere situatie (§4.5).

Witteveen+Bos

4.4. Toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit)

De bodemkwaliteitskaart doet alleen uitspraak over de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen het beheersgebied.

Er zijn echter plaatsen binnen de gemeente waar (mogelijk) sprake is van een lokale afwijkende

bodemkwaliteit. Voorafgaand aan enig grondverzet zal altijd getoetst moeten worden of sprake

is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit. Er moet immers voorkomen worden dat de ontvangende

bodem verontreinigd raakt door het toepassen van verontreinigde grond (er is dan geen sprake

van standstill).

De gemeente heeft in het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 alle historische activiteiten

geïnventariseerd die hebben kunnen leiden tot een mogelijk (lokale) afwijkende bodemkwaliteit.

In bijlage II-b is de kenpuntenkaart met de ligging van die locaties opgenomen. Op de kaart zijn

drie categorieën met potentieel (ernstig) verontreinigde locaties onderscheiden:

- locaties met UBI-klassen 1 t/m 4 (boomgaarden uitgezonderd) – groen weergegeven;

- locaties die gebaseerd zijn op luchtfoto-interpretaties – blauw weergegeven;

- locaties met UBI-klassen 5 t/m 8 (incl. boomgaarden) – rood weergegeven.

Benadrukt wordt dat deze kaart – als gevolg van het schaalniveau – alleen een indicatie geeft. In het

systeem “StraLia” van de gemeente zal nog altijd moeten worden geverifieerd of daadwerkelijk sprake

is van een overlap met de ontgravingslocatie. Bijlage II-b zal aan gemeentelijke toetsers en handhavers

ter beschikking worden gesteld via het GIS systeem Nedview waarmee de kenpuntenkaart geraadpleegd

kan worden.

Wanneer grond uit één van de kenpuntenlocaties wordt weggenomen, zal eerst moeten worden aangetoond

dat geen sprake is van een bodemverontreiniging. Per categorie wordt hier als volgt mee omgegaan

(zie ook figuur 4.1).

locaties met UBI-klassen 1 t/m 4, boomgaarden uitgezonderd (groen)

Over het algemeen is de kans dat op dit type locaties een afwijkende bodemkwaliteit aanwezig is, die

toegeschreven kan worden aan het omschreven historische gebruik, klein. Besloten is dat bij dit type

locaties de opgenomen archieven in het systeem StraLia geraadpleegd moeten worden. Alleen wanneer

er voldoende concrete aanwijzingen zijn voor een voormalige verdachte activiteit, inclusief exacte

locatie, stoftype en duur van de bodembedreigende activiteit moet hiernaar een bodemonderzoek worden

ingesteld. Wanneer er onvoldoende concrete informatie voorhanden is om een gericht bodemonderzoek

te kunnen uitvoeren, gelden er geen specifieke restricties ten aanzien van het grondverzet. Dit

is ter beoordeling aan de toetsend bodemambtenaar. Ook wanneer er geen restricties gelden dient

men tijdens graafwerkzaamheden altijd alert te zijn op mogelijke afwijkingen in de grond.

locaties die gebaseerd zijn op luchtfoto-interpretaties (blauw)

Luchtfoto-interpretaties betreffen met name potentiële dempingen en ophogingen en hebben daardoor

een relatief hoge UBI-klassificering gekregen. Om de volgende redenen is echter besloten om niet in alle

gevallen een bodemonderzoek te eisen:

- het blijkt dat veel van de erfscheidingen (b.v. hekwerk) voor ‘gedempte sloten’ zijn aangezien;

- uit een verificatie in de gemeente Neede is gebleken dat de dempingen/ophogingen doorgaans met

gebiedseigen grond zijn uitgevoerd;

- DLG heeft bevestigd dat in de bestekken van jaren ’50 en ’60 voor ruilverkavelingen is voorgeschreven

dat dempingen/ophogingen met gebiedseigen grond moesten worden uitgevoerd.

Bij uitname van grond op een perceel uit deze categorie zal tijdens ontgraving geïnspecteerd moeten

worden of er visuele aanwijzingen zijn voor een afwijkende bodemkwaliteit (b.v. antropogene bijmengingen):

- wanneer sprake is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit zal alsnog bodemonderzoek conform

NEN5740 of NEN5707/NEN5897 moeten worden uitgevoerd;

- wanneer er zintuiglijk geen afwijkingen zijn, mag verondersteld worden dat er geen demping/ophoging

is geweest of dat deze met gebiedseigen grond is uitgevoerd. In dat geval gelden er

dus verder geen restricties ten aanzien van het grondverzet.

Witteveen+Bos

-

nee

de grond mag niet w orden herbruikt

en moet w orden afgevoerd

(storten/reinigen) op grond van een

beschikking op het saneringsplan

(provincie is bevoegd gezag)

nee

fig. 4.1: benodigde onderzoeksinspanning bij kenpuntenlocaties

of het aantreffen van verontreiniging tijdens ontgraving

raadpleeg archiefverw ijzingen in

Stralia; is er een reële kans op

aantonen van een verontreiniging?

(d.w.z. plaats, stoftype en gebruiksduur zijn

voldoende bekend)

ja

uitvoeren van nader

bodemonderzoek, is sprake van een

niet ernstig geval?

( I)

ja

de grond mag alleen binnen "het

geval" w orden herschikt of afgevoerd

(storten/reinigen) op grond van een

beschikking op het saneringsplan

(gemeente is bevoegd gezag)

ja

overlapt de ontgravingslocatie met

een locatie op de kenpuntenkaart

(UBI 1 t/m 8)?

het betreft een UBI-klasse 5 t/m 8

(of een boomgaardperceel; rode vlakjes op

kenpuntenkaart)

is op de locatie eerder onderzoek

verricht?

is de verdachte activiteit in voldoende

mate onderzocht en is het onderzoek

van voldoende kw aliteit en geringe

ouderdom (< 5 jaar)?

(controleer in Homerus)

is/w ordt bij het onderzoek de Tw

aarde van de Wbb overschreden?

het toepassen van deze grond onder

de MVG is beperkt; de grond kan

alleen binnen de locatie w orden

verw erkt

Witteveen+Bos

ja

is de locatie gelokaliseerd a.h.v. een

luchtfotointerpretatie?

(blauwe vlakjes op de kenpuntenkaart)

nee

betreft het een UBI-klasse 1 t/m 4?

(boomgaardpercelen uitgesloten; groene

vlakjes op kenpuntenkaart)

nee

ja

nee

is een gehalte boven de AGW

gemeten?

ja

nee

w orden tijdens graafw erkzaamheden

afw ijkingen in de bodem

geconstateerd die op

bodemverontreiniging kunnen w ijzen?

ja nee

onderzoeken van (vml.) verdachte

activiteit/plaats conform NEN5740,

NEN5707 of NEN5897

w orden tijdens graafw erkzaamheden

afw ijkingen in de bodem

geconstateerd die op

bodemverontreiniging kunnen w ijzen?

nee

het toepassen van deze grond onder

de MVG is - zonder beperkingen -

mogelijk

ja

locaties met UBI-klassen 5 t/m 8, inclusief boomgaarden (rood)

Op deze locaties zal in principe wel bodemonderzoek moeten worden uitgevoerd, tenzij uit het systeem

“Homerus” van de gemeente blijkt dat de verdachte activiteit op de locatie al eerder in voldoende mate

is onderzocht. Wanneer dit onderzoek volgens de richtlijnen is uitgevoerd, voldoende actueel is (< 5

jaar) én er is geen overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming aangetoond,

dan is aanvullend bodemonderzoek niet nodig. Wanneer niet aan deze voorwaarden wordt voldaan

moet alsnog een bodemonderzoek naar de verdachte activiteit worden ingesteld. Afhankelijk van

de uitkomsten van dit onderzoek gelden de volgende restricties:

- is er geen overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming, maar wel een

overschrijding van de achtergrondwaarde (AGW) van de zone (zie tabel 3.3), dan mag de grond alleen

op de locatie zelf worden terugverwerkt. Bij een toepassing daarbuiten zal dus een volledige

partijkeuring moeten worden uitgevoerd;

- bij een overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming moet een nader

bodemonderzoek worden uitgevoerd:

⋅ wanneer vervolgens blijkt dat geen sprake is van een interventiewaarde-overschrijding of er is

minder dan 25 m 3 grond verontreinigd boven de interventiewaarde (I) dan mag de grond alleen

binnen het “geval” worden terugverwerkt en alleen op grond van een beschikking op het saneringsplan

door de gemeente. Bij een verwerking buiten het “geval” zal dus een volledige partijkeuring

moeten worden uitgevoerd;

⋅ wanneer sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging (> 25 m 3 boven I), dan

mag de grond niet opnieuw worden hergebruikt en moet deze worden afgevoerd (storten/reinigen)

met een saneringsplan goed te keuren door de provincie Gelderland.

Boomgaardpercelen

Tijdens steekproefsgewijs onderzoek dat verricht is naar voormalige boomgaarden is op een aantal percelen

een verhoogd gehalte aan som DDT aangetoond. Om deze reden zijn deze locaties in de ‘rode’ categorie

van de kenpuntenkaart geplaatst. Dus ook voor dit type percelen zal met aanvullend onderzoek (NEN5740)

moeten worden aangetoond dat geen sprake is van verhoogde gehalten. De exacte begrenzing van de

(vml.) boomgaard dient gecontroleerd te worden middels de topografische kaart nooduitgave 1952 zoals opgenomen

in de StraLia inventarisatie. In bijlage III is de opzet en het resultaat van het verrichte aanvullende

boomgaardonderzoek toegelicht.

controle tijdens ontgraving

Ook wanneer de locatie op voorhand niet verdacht is, maar tijdens de werkzaamheden bodemvreemde

materialen, asbest of anderszins afwijkingen worden geconstateerd die op een bodemverontreiniging

kunnen wijzen, dient het werk direct gestaakt te worden. De constateringen zullen aan de gemeente

moeten worden gemeld waarna – op aanwijzingen van de gemeente – alsnog bodemonderzoek moet

worden verricht. Voor richtlijnen met betrekking tot de omgang met bodemvreemde bestanddelen wordt

verwezen naar bijlage X.

4.5. Toets bijzondere situaties

Na het raadplegen van de matrixtabel en de toets of sprake is van een overlap met de kenpuntenkaart,

moet als laatste worden nagegaan of sprake is van een bijzondere situatie. De volgende bijzondere situaties

zijn toegelicht:

- de toepassings- of herkomstlocatie is dieper dan 2 m-mv (§4.5.1);

- het dempen van oppervlaktewater (§4.5.2);

- grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen (§4.5.3);

- grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden (§4.5.4);

- de omgang met van nature verhoogde arseengehalten (§4.5.5);

- grond afkomstig uit een bestaand werk (in het kader van het bouwstoffenbesluit gerealiseerd)

(§4.5.6).

Witteveen+Bos

4.5.1. Toepassings- of herkomstlocatie dieper dan 2 m-mv

De bodemkwaliteitskaart heeft de achtergrondgehalten voor twee grondlagen vastgesteld, namelijk de

bovengrond (tot 0,5 m-mv) en de ondergrond (0,5 tot 2,0 m-mv). De reden voor dit onderscheid is dat

doorgaans de bovengrond meer beïnvloed is door antropogene activiteiten (atmosferische depositie,

omploegen, opmenging met puindelen etc.) en hierdoor van mindere kwaliteit is dan de ondergrond.

Bovendien wordt met dit onderscheid aangesloten bij de gegevens die met regulier bodemonderzoek

worden gegenereerd.

Bij grondverzet kan het voorkomen dat de herkomst- of toepassingslocatie dieper is dan de gezoneerde

2 meter. Hier wordt als volgt mee omgegaan:

- wanneer de herkomstlocatie dieper is dan 2 m-mv, gelden dezelfde regels als voor het bovenste

deel van het bodempakket (< 2 m-mv). Aangenomen mag worden dat de (diepere) ondergrond

schoner is dan de bovengrond, dus toepassing hiervan zal alleen maar tot een verbetering van de

grondkwaliteit leiden;

- wanneer de toepassingslocatie dieper is dan 2 m-mv, moet altijd een partijkeuring op de toe te passen

grond worden uitgevoerd. Er is namelijk een toepassing voorzien in een gebied (grondlaag)

waarvoor geen bodemkwaliteitskaart beschikbaar is. Dit betekent dat het beoogde grondverzet alleen

dan kan plaatsvinden wanneer de keuring uitwijst dat de partij grond 'schoon' is (incl. MVRgrond).

4.5.2. Dempen van oppervlaktewater

Omdat bij de landinrichtingsprojecten veelvuldig oppervlaktewateren zullen worden gedempt is door het

waterschap een tweetal notities uitgewerkt waarin de volgende onderwerpen aan de orde komen:

- verspreidingsbeleid baggerspecie;

- bevoegd gezag bij dempingen;

- bodemkundige randvoorwaarden van dempingen;

- begrenzing land- en waterbodem.

De notities met relevante bijlagen zijn in bijlage VI van deze rapportage opgenomen. Twee belangrijke

punten uit de notities zijn navolgend kort toegelicht.

begrenzing land- en waterbodem

In bijlage VI-b is opgenomen welke watergangen thans in beheer zijn bij het waterschap. Ook bijgevoegd

zijn de beschikbare (indicatieve) waterbodemkwaliteitsgegevens. De waterkwaliteitsbeheerder -

in casu het Waterschap Rijn en IJssel - is bevoegd gezag voor het toepassen van grond in het oppervlaktewater

of op de waterbodem. De principe afspraak is dat de grens tussen land- en waterbodem

gevormd wordt door óf de kademuur van de watergang óf het snijpunt van het hellende vlak van het talud

en het horizontale vlak van de omliggende landbodem. Voor de grotere beken (Berkel, Groenlose

Slinge, Bolksbeek en Schipbeek) wordt een kaart vervaardigd waarop de begrenzing op perceelsniveau

is af te lezen. Zodra deze kaart gereed is, wordt deze bijgevoegd in bijlage VI-c. Voor situaties dat de

overgang minder duidelijk is, zal overleg moeten plaatsen met de gemeente en het waterschap.

demping van oppervlaktewater

Wanneer de demping een tijdelijk en functioneel karakter heeft, dan is sprake van een werk in de zin

van het Bouwstoffenbesluit en kan óf schone grond óf categorie 1 grond worden toegepast. Het toepassen

van categorie 2 grond is alleen mogelijk wanneer een Wvo-vergunning wordt aangevraagd en

verleend.

Bij demping met een meer definitief karakter (herstel bodem) is de vrijstellingsregeling Grondverzet van

toepassing en geldt het stand-still beginsel. De toe te passen grond moet van vergelijkbare of betere

kwaliteit zijn dan de ontvangende bodem. Aangezien de grond in het buitengebied 'schoon' is, zal het er

in de praktijk op neer komen dat de demping in dit geval alleen met schone grond kan plaatsvinden.

Witteveen+Bos

4.5.3. Grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen

Op grond van artikel 14 en 21 van de Wet op Ruimtelijke Ordening is de gemeente bevoegd om aanvullende

eisen te stellen ten behoud of herstel van waardevolle landschapselementen. In het bestemmingsplan

van het "buitengebied" van de gemeente Eibergen is opgenomen dat voor het gebruiken van

grond binnen de zogenaamde waardevolle landschapskenmerken b (houtopstallen), h (kleinschalige

hoogteverschillen), o (openheid), v (rustige omstandigheden en/of onverharde wegen) en w (waterhuishouding)

een aanlegvergunning moet worden aangevraagd. In bijlage VII-b is de kaart met de gebieden

waar deze landschapskenmerken voorkomen weergegeven.

Voor de aanlegvergunning hanteert de gemeente de volgende criteria:

- de grond dient zo dicht mogelijk bij de plaats van herkomst te worden afgezet;

- met uitzondering van de bodemeenheden "podzolgronden" en "kalkloze zandgronden" vindt er bij

voorkeur geen uitwisseling tussen verschillende bodemeenheden plaats (zie kaart in bijlage VII-c);

- gebieden met kwel moeten zoveel mogelijk in stand worden gehouden; het opvullen van ingesloten

laagten is dus niet gewenst. Hiervoor wordt de kaart bijgesloten in bijlage VII-d gebruikt. Opvulling

van laagten overeenkomend met grondwatertrappen I t/m III is niet gewenst;

- reliëf moet in stand worden gehouden en waar mogelijk worden versterkt;

- vlakke percelen mogen (op het moment van toepassing) niet meer dan 0,2 meter worden opgehoogd;

- met betrekking tot het herstel van (verdwenen) cultuurhistorie is het toegestaan om:

⋅ nieuwe houtopstanden aan te leggen op een wallichaam (max. toepassingshoogte 1 meter);

⋅ in gebieden waar van oudsher verspreide eenmans-essen voorkomen, nieuwe esvorming te realiseren

(max. 10.000 m 3 per es en gemiddelde toepassingshoogte 0,5 meter).

Een deel van het beheersgebied is gelegen binnen de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Voor dit deel

is het bestemmingsplan "Buitengebied 1982" van toepassing. In dit bestemmingsplan worden twee gebieden

met landschappelijke waarden onderscheiden, te weten "Agrarisch gebied van landschappelijke

waarde" en "Agrarisch gebied van grote landschappelijke waarde". In de notitie van bijlage VII-a zijn

aandachtspunten met betrekking tot deze twee gebiedstypen opgenomen. Met betrekking tot de aanlegvergunning

heeft de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde nog geen beleid ontwikkeld. Tot de vaststelling

van het eigen beleid wordt aangesloten bij het beleid van de gemeente Berkelland.

4.5.4. Grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden

Op basis van bevoegdheden die de provincie heeft krachtens de Wet milieubeheer kan de provincie

strenger beleid ontwikkelen dan in de nota Grond Grondig Bekeken is aangegeven. In de Provinciale

milieuverordening Gelderland (PmG) zijn grondwaterbeschermingsgebieden als bijzonder beschermingsgebied

aangewezen.

In het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart zijn twee grondwaterbeschermingsgebieden met

waterwingebieden aanwezig (bijlage IX). Om de bodem en de waterwinning binnen deze gebieden te

beschermen gelden de volgende regels:

- in het waterwingebied is het niet toegestaan om verontreinigde grond te gebruiken, ook niet wanneer

dit herplaatsing binnen hetzelfde gebied betreft;

- in het grondwaterbeschermingsgebied is het ook niet toegestaan om verontreinigde grond te gebruiken.

Echter, er kan ontheffing worden verleend wanneer het herplaatsen van verontreinigde

grond binnen hetzelfde grondwaterbeschermingsgebied betreft.

Aangezien de grondwatergebieden (en dus ook de waterwingebieden) zich bevinden in het 'schone'

buitengebied zal in de praktijk aan deze voorwaarden worden voldaan. Het toepassen van grond afkomstig

vanuit één van de stedelijke zones is niet zonder ontheffing toegestaan.

Witteveen+Bos

4.5.5. Arseenrijke grond

Net zoals in andere delen van de provincie Gelderland, komt ook in onderhavig beheersgebied plaatselijk

arseenrijke grond voor. De arseenaanrijking heeft een natuurlijke oorsprong en wordt in verband

gebracht met de zogenaamde roestverschijnselen in de grond. De provincie Gelderland heeft voor de

omgang met arseenrijke grond een richtlijn uitgewerkt. Omdat de arseenproblematiek binnen de zuidoost

helft van Berkelland niet vergelijkbaar is met gemeenten langs (bijvoorbeeld) de Veluwezoom

heeft de gemeente besloten om op enkele punten van deze richtlijn - in goed overleg met de provincie -

af te wijken. Argumenten hiervoor zijn:

- Uit een beoordeling van de beschikbare analysegegevens zijn geen duidelijke grootschalige voorkomens

van arseen of correlaties met bepaalde geomorfologische eenheden, kwelgebieden of bodemtypen

naar voren gekomen. Er zijn dus geen 'aaneengesloten gebieden' aangewezen waar bekend

is dat verhoogde arseengehalten voorkomen. Uit ervaring bij de gemeente Eibergen blijkt het

vaak te gaan om zeer lokaal voorkomende roestverschijnselen;

- De 'de lokale arseenvoorkomens' manifesteren zich over het algemeen als een minimaal 25 cm

dikke grondlaag met roestvlekken in de bovenste meter van de bodem. Van een verkitting in de

vorm van een ijzeroerbank is doorgaans geen sprake. De laag bevindt zich ruim boven de huidige

grondwaterspiegel en kan dus als een paleo-aanrijking worden beschouwd (aanrijking rondom

voormalige grondwaterspiegel). Door de huidige ligging boven de grondwaterspiegel (oxisch) is het

arseen zo goed als immobiel;

- Uit de kengetallen voor het buitengebied blijkt dat slechts bij een beperkt aantal onderzoeken verhoogde

arseengehalten zijn gemeten (zie bijlage VIII-a). Van alle 448 metingen van de bovengrond

(0 tot 0,5 m-mv) overschrijdt er minder dan 1% de interventiewaarde (3 waarnemingen). Gemiddeld

gezien ligt het arseengehalte tussen de 1,9 en 6,7 mg/kg.ds (gemiddelde ± standaarddeviatie). In

de ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) ligt 1 à 2% van de 303 metingen boven de interventiewaarde (4

waarnemingen). Gemiddeld gezien ligt het arseengehalte in deze laag tussen de 1,4 en 8,4

mg/kg.ds (gemiddelde ± standaarddeviatie).

De omgang met arseenrijke grond binnen het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart is op navolgende

pagina schematisch weergegeven (figuur 4.2).

Witteveen+Bos

Fig. 4.2: Omgang met Arseenrijke grond

worden er tijdens ontgraving

roestverschijnselen over een dikte

van meer dan 25 cm waargenomen?

ja

partij apart zetten en indicatief

bemonsteren/analyseren

(As, Fe en Al)

overschrijdt het arseengehalte in de

grond de gemiddelde

achtergrondwaarde?

(17,5 mg/kg.ds gebiedseigen L/H)*

ja

kan onderbouwd worden dat sprake

is van een natuurlijke

arseenaanrijking?

(Nabron-documentatie, zie bijlage VIII-b)

ja

is mogelijk sprake van een humaan

of ecologisch risico?

(toetsing aan BGW, zie tabel 4.3)

nee

betreft het een toepassing waardoor

het arseen mogelijk mobiliseert of de

belasting op de onderliggende

bodem toeneemt?

(zie toelichtend tekst na tabel 4.3)

ja

uitvoeren kolomproef (L/S= 10)

voldoet de uitloging aan de

Bouwstoffenbesluit-normering voor

categorie 1 grond?

nee

bij categorie 2 grond toepassen van

de grond conform het

Bouwstoffenbesluit, anders afvoeren

naar erkende verwerker

nee

ja

nee

ja

geen (arseen)specifieke restricties

ten aanzien van het grondverzet in

het beheersgebied van de BKK

nader bodemonderzoek, evt. gevolgd

door een bodemsanering

(in dat geval is provincie bevoegd gezag)

risico-evaluatie uitvoeren

gebruik is alleen toegestaan

wanneer aangetoond wordt dat er

(bij het toekomstig gebruik) geen

risico's optreden / anders afvoeren

naar een erkende verwerker

geen (arseen)specifieke restricties

ten aanzien van het grondverzet in

het beheersgebied van de BKK

* in standaardbodemwaarden is de gemiddelde achtergrondwaarde voor arseen 29 mg/kg.ds

Witteveen+Bos

Enkele toetsmomenten op voorgaande pagina zijn onderstaand toegelicht:

- Wanneer sprake is van een minder dan 25 cm dikke laag met roestverschijnselen is besloten om de

partij niet separaat te ontgraven. Bij een laag minder dan 25 cm is waarschijnlijk sprake van een

beperkte aanrijking. De 'vracht' aan arseen die tot een belasting van de ontvangende bodem kan

leiden wordt in dat geval verwaarloosbaar geacht. Bovendien is het in de praktijk lastig om lagen

dunner dan 25 cm separaat te ontgraven;

- Bij een overschrijding van de achtergrondwaarde wordt nagegaan of sprake is van een natuurlijk

aangerijkt gehalte. Omdat de achtergrondwaarden van de zones onderling nauwelijks verschillen

(het betreft de naar gebiedseigen lutum- en humus gecorrigeerde streefwaarde) is gekozen voor

een gemiddelde achtergrondwaarde, te weten 17,5 mg/kg.ds (gebiedseigen L/H) of 29 mg/kg.ds

(standaardbodemwaarden L/H);

- In de Nabron-documentatie (zie bijlage VIII-b) is een eenvoudige formule uitgewerkt op grond

waarvan aangetoond kan worden of sprake is van een natuurlijke aanrijking. Vandaar dat naast de

arseenanalyses ook ijzer- en aluminium-metingen verricht moeten worden;

- Met betrekking tot de toetsing aan de normering van de Wet bodembescherming wordt opgemerkt

dat er een voorstel van het RIVM [ref. 23] ligt om de interventiewaarde voor arseen naar boven bij

te stellen (55 mg/kg.ds naar 85 mg/kg.ds uitgedrukt in standaardbodemwaarden);

- In de Nabron-documentatie [ref. 16] zijn grenswaarden opgenomen voor enkele (humane) gebruiksvormen.

De grenswaarden zijn door het RIVM [ref. 23] afgeleid van de beleidsmatig vastgestelde

BodemGebruiksWaarden (BGW) die gebaseerd zijn op ecologische risico's. Bij arseengehalten

boven deze BGW (tabel 4.3) is sprake van een potentieel risico. Het daadwerkelijk risico moet

dan vastgesteld worden met een locatiespecifieke risico-evaluatie waarin ook de toekomstige situatie

wordt betrokken. In onderstaande tabel zijn de afgeleide BGW opgenomen.

Bij landbouwfuncties is niet het humaan, maar het ecologisch risico van groter belang. Voor landbouwfuncties

zijn echter geen BGW beschikbaar. Wel zijn er LAC-waarden (30 mg/kg.ds voor zand

en 50 mg/kg.ds voor klei/veen). De Nabron-documentatie adviseert echter om deze voor landbouwfuncties

niet als 'rigide' grenswaarde te hanteren omdat de praktijk uitwijst dat veel hogere arseengehalten

(tot 400 mg/kg.ds) niet leiden tot gewasschade of tot gevaarlijke hoge arseengehalten in

het consumeerbare product voor mens of dier. Om deze reden heeft de gemeente besloten om

voor landbouwfuncties dezelfde BGW als voor de functie wonen met moestuin te hanteren.

Tabel 4.3: Grenswaarden (BGW) waarboven het actueel risico moet worden bepaald

gebruiksvorm Grenswaarden (mg/kg.ds uitgedrukt naar L=25% en H=10%)

wonen+moestuin 146

wonen+tuin 405

natuur en openbaar groen 562

landbouw (incl. veeteelt) 146

- Bij de toetsing of mogelijk sprake is van omstandigheden waarin het arseen mobiliseert of waarin

de belasting op de onderliggende bodem toeneemt, worden de volgende situaties bedoeld (ter beoordeling

aan de toetsende ambtenaar):

⋅ het plaatsen van arseenrijke grond onder reducerende omstandigheden (b.v. toepassen in oppervlaktewater,

toepassen onder de grondwaterspiegel);

⋅ het plaatsen van arseenrijke grond onder sterk bemestende omstandigheden (bemestingstoffen

concurreren met As om bindingsplaatsen);

⋅ het toepassen van arseenrijke grond in een grotere toepassingsdikte dan in situ is aangetoond

(belasting als gevolg van (mogelijke) uitloging neemt dan relatief toe).

- Het afgraven en verplaatsen van nature verontreinigde bodem valt niet onder de saneringsparagraaf

van de Wet bodembescherming. Dit neemt niet weg dat wanneer arseenrijke bodem wordt afgegraven

en afgevoerd, het een afvalstof is in het kader van de Wet milieubeheer.

Witteveen+Bos

4.5.6. Grond afkomstig uit een bestaand werk

In theorie is het mogelijk dat er grond vrijkomt uit een eerder - in het kader van het Bouwstoffenbesluit -

ingericht werk. Het toepassen van grond afkomstig uit een bestaand werk onder de vrijstellingsregeling

Grondverzet is niet toegestaan, tenzij voldoende informatie is over de herkomstlocatie (-zone) en in de

tussentijd redelijkerwijs geen kwaliteitsverslechtering van deze grond is opgetreden (b.v. door bewerking

of bedrijfsactiviteiten). Bij de toetsing van de matrixtabel dient in dit geval de oorspronkelijke herkomstzone

te worden aangehouden (en dus niet de zone waarin het werk momenteel ligt).

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat wanneer grond niet wordt toegepast als ‘bodem’ maar wordt

toegepast in een (tijdelijk en functioneel) ‘werk’ niet de vrijstellingsregeling maar het Bouwstoffenbesluit

van kracht is.

4.6. Toetsing bij herkomst- of toepassingslocatie buiten het gezoneerd gebied

4.6.1. Aanvoer van grond afkomstig van buiten het beheersgebied

Wanneer zich de situatie voordoet dat er een netto grondtekort is, zal grond afkomstig van buiten het

beheersgebied moeten worden aangevoerd. Om de kwaliteit van de bodem binnen het beheersgebied

blijvend te waarborgen zijn hier regels aan gesteld.

Bij aanvoer van grond van buiten het gezoneerde gebied zijn er twee situaties denkbaar:

a) voor het herkomstgebied is wel een (adequate) bodemkwaliteitskaart beschikbaar;

b) voor het herkomstgebied is geen (adequate) bodemkwaliteitskaart beschikbaar.

ad a) het herkomstgebied beschikt wel over een (adequate) bodemkwaliteitskaart

Indien voor het herkomstgebied van de aangevoerde partij grond wel een bodemkwaliteitskaart beschikbaar

is, is informatie over de kwaliteit van de grond bekend. Om na te gaan of de partij aan te voeren

grond – zonder partijkeuring – in één van de zones kan worden toegepast, wordt in ieder geval het

volgende getoetst (zie ook beslisdiagram in bijlage II-c):

- of de bodemkwaliteitskaart van het herkomstgebied van voldoende kwaliteit is, waarbij ondermeer

getoetst wordt of deze nog actueel genoeg is en is opgesteld conform de vigerende richtlijnen;

- of sprake is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit: indien dit het geval is, zal – in overleg met

het bevoegd gezag – sowieso een partijkeuring moeten worden uitgevoerd;

- of sprake is van een kritische stof (P95 > TW): in dit geval is een partijkeuring conform Bouwstoffenbesluit

noodzakelijk op grond waarvan kan worden aangegeven of de toepassing mogelijk is (uitvoeren

vergelijkbaarheidstoets voor die stoffen die in de partij 2 x SW1 van het Bouwstoffenbesluit

overschrijden; toetsen aan tabel 4.2);

- wanneer geen sprake is van een verwachte afwijkende bodemkwaliteit of een ‘kritische stof’ wordt

het alternatief gebruikt dat er voor die stoffen die in de herkomstzone 2 x SW1 van het Bouwstoffenbesluit

overschrijden altijd een vergelijkbaarheidstoets moet worden uitgevoerd (toetsen aan tabel

4.2).

Het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart wordt doorkruist door drie andere bodemkwaliteitskaarten

met hun eigen beheersgebieden. Het betreft:

- de bodemkwaliteitskaart voor het bedrijventerrein Laarberg (deels gelegen in Groenlo) [ref. 12];

- de bodemkwaliteitskaart voor de wegbermen van de gemeente Eibergen [ref. 13];

- de bodemkwaliteitskaart voor de wegbermen van de provincie Gelderland [ref. 14]; te weten de

N319, de N822 en de N823.

In bijlage II-a is de ligging van deze beheersgebieden weergegeven.

Voor elk van de zones in deze bodemkwaliteitskaarten is getoetst of sprake is van een ‘kritische’ stof of

van stoffen die 2 x SW1 van het Bsb overschrijden. Voor de vergelijkbaarheidstoets (stoffen > 2 x SW1)

zijn de achtergrondwaarden eerst omgerekend naar standaardbodemwaarden. Op deze manier is de

matrixtabel verder uitgebreid (tabel 4.4).

Witteveen+Bos

Benadrukt wordt dat deze bodemkwaliteitskaart en dit bodembeheerplan geen zeggenschap hebben op

het toepassen van grond binnen de zones van deze andere bodemkwaliteitskaarten. De bermen en het

industrieterrein Laarberg maken namelijk geen onderdeel uit van het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart.

herkomstzone

Tabel 4.4. (uitgebreide) matrixtabel

1. zone 1900 (0 tot 0,5 m-mv)

3. zone industrie (0 tot 0,5 m-mv)

4. zone stedelijk (0,5 tot 2 m-mv)

5. zone buitengebied (0 tot 2 m-mv)

6. eibergen-berm rood*

7. eibergen-berm groen*

8. eibergen-berm blauw*

9. laarberg-zone1 (0 tot 0,5 m-mv)

10. laarberg-zone2 (0 tot 0,5 m-mv)

11. laarberg-ondergrond (0,5 tot 2 m-mv)

12. zandberm Gelderland**

13. kleiberm Gelderland**

toelichting

* bermbreedte = 0,2 tot 1,5 meter vanaf de wegkant en bermdiepte = 0,3 m-mv

** bermbreedte = vanaf de wegkant tot insteek bermsloot en bermdiepte = 0,5 m-mv

partijkeuring noodzakelijk

geen partijkeuring noodzakelijk (vrij grondverzet)

niet toegestaan op grond van fysische verschillen

toepassingszone

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

ad b) het herkomstgebied beschikt niet over (adequate) bodemkwaliteitskaart

Omdat onvoldoende of geen inzicht bestaat in de kwaliteit van de toe te passen partij grond zal in alle

gevallen een partijkeuring conform het Bouwstoffenbesluit moeten worden uitgevoerd. Aan de hand van

de resultaten van de partijkeuring en de vergelijkbaarheidstoets voor die stoffen op de herkomstlocatie

die 2 x SW1 overschrijden, kan vervolgens bepaald worden of de beoogde toepassing mogelijk is. Voor

de vergelijkbaarheidtoets en de tabel met toetsingswaarden wordt verwezen naar het intermezzo uit paragraaf

4.3 en tabel 4.2.

4.6.2. Toepassing van vrijkomende grond buiten het beheersgebied

Wanneer er grond vanuit het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart elders in de gemeente

Berkelland of daarbuiten wordt toegepast dan moet in principe een partijkeuring worden uitgevoerd,

tenzij voor het ontvangende gebied een bodemkwaliteitskaart beschikbaar is waarin andere eisen zijn

omschreven. Het verdient de aanbeveling zich voor die situaties op de hoogte te stellen van het beleid

van de betreffende bevoegde gezag (buurgemeenten en/of waterschap Rijn en IJssel).

Vanuit het oogpunt van kostenreductie, praktische voordelen en eenheid in het omgaan met de toetsing

van grondverzet, wordt aanbevolen op termijn het gehele grondgebied van de gemeente Berkelland

onder het regime van een bodembeheerplan te brengen. Deze termijn is afhankelijk van de prioriteit die

hieraan door de gemeente wordt gegeven.

Witteveen+Bos

5. PROCEDURES

5.1. Algemeen

Het beheersgebied strekt zich uit over delen van de heringedeelde gemeente Berkelland en de heringedeelde

gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Voor zover het grondverzet binnen het beheersgebied betreft

zijn deze gemeenten – voor hun eigen grondgebied – bevoegd gezag. Zij dienen zorg te dragen

voor ontvangst van de melding, registratie, toezicht, handhaving en communicatie/voorlichting. Elk van

de gemeenten hanteert bij communicatie het eigen briefpapier.

De (vml.) gemeente Eibergen heeft in de beleidsnota “Actief bodem- en bouwstoffenbeheer gemeente

Eibergen” aandacht besteed aan de verschillende reeds geïmplementeerde procedures. De hiernavolgende

omschreven procedures sluiten aan bij deze beleidsnota, maar geven alleen de essentie weer.

Relevante bijlagen uit de nota zijn bijgevoegd (bijlage II-f en X).

5.2. Melding en registratie

Voor elk grondverzet dat onder het regime van de vrijstellingsregeling Grondverzet valt, geldt een meldings-/registratieplicht.

De volgende elementen moeten minimaal in de melding betrokken worden:

- het tijdstip waarop de grond wordt aangebracht;

- de plaats waar de grond zal worden gebruikt (b.v. adres, kadastraal perceelnummer of kaart);

- de plaats van herkomst van de grond;

- indien nodig een erkende kwaliteitsverklaring (b.v. partijkeuring/bodemonderzoek);

- de hoeveelheid toe te passen grond.

De grondeigenaar of erfpachter van de ontvangende bodem is verantwoordelijk voor de melding. Afdeling

TOR (Technisch Ontwerp en Realisatie) van de gemeente Berkelland of afdeling BM (Bouwen en

Milieu) van de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde is verantwoordelijk voor ontvangst, toetsing en registratie

van de melding. De melding dient uiterlijk vijf werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden

bij de gemeente te worden ingediend. Op de melding volgt geen beschikking van het bevoegd gezag.

Met de werkzaamheden kan dus - zonder tegenbericht - op de aangegeven datum, dat wil zeggen op

zijn vroegst vijf werkdagen na de melding, worden begonnen.

Voor de melding van het grondverzet binnen het beheersgebied is een speciaal formulier ontwikkeld

(bijlage II-d). De gemeente is verplicht dit formulier op aanvraag ter beschikking te stellen en zal dit beschikbaar

hebben bij de gemeentewinkel, servicepunten en op de website. De registratie van de meldingen

dient plaats te vinden in het linkerdeel van het Registratiesysteem van de gemeente (blad 1 van

bijlage II-f).

transport van afvalstoffen (waaronder grond)

Tot voor kort waren op grond van de Wet milieubeheer (Wm) in de Provinciale Milieuverordeningen (PMV) bepalingen

opgenomen ten aanzien van het vervoer van afvalstoffen. Omdat de verordeningen van de provincies onderling

op belangrijke punten verschilden, is besloten tot een meer centrale (landelijke) instructie in de vorm van

het "Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen" (AMvB “Melden”; [ref. 20]). Doel van dit besluit

is het landelijk registratiesysteem AMICE te voeden waarmee kan worden gecontroleerd of afvoerbestemmingen

legaal zijn. Handhavers van diverse bevoegde gezagen kunnen over dit systeem beschikken bij de controle van

afvalstromen.

Op grond van artikel 10.39, eerste lid, onder b, van de Wet milieubeheer is degene die zich van de afvalstoffen wil

ontdoen verplicht om bij het transport een volledig ingevulde begeleidingsbrief aan de vervoerder/inzamelaar van

de afvalstoffen te verstrekken. Degene die de afvalstoffen transporteert, is op grond van artikel 10.44 van de Wet

milieubeheer verplicht om, zolang hij die afvalstoffen onder zich heeft, een begeleidingsbrief bij zich te hebben. In

artikel 11 van het Besluit zijn enkele uitzonderingssituaties opgenomen waarin geen begeleidingsbrief hoeft te

worden verstrekt.

In bijlage II-e is deze begeleidingsbrief inclusief korte toelichting opgenomen.

Witteveen+Bos

5.3. Bevoegd gezag, toezicht en handhaving

De gemeente is bevoegd gezag in het kader het Bouwstoffenbesluit en dus de vrijstellingsregeling

Grondverzet. In het verlengde hiervan zal de gemeente moeten zorgdragen voor de uitvoering en

handhaving van deze regelgeving en de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan moeten vaststellen

6 .

Doordat de gemeente bevoegd gezag is in het kader van het Bouwstoffenbesluit en daarnaast dikwijls

als opdrachtgever betrokken is bij de uitvoering van grondverzet, is het zaak deze taken goed te scheiden.

De handhaving wordt ondergebracht bij de afdelingen H&V (handhaving en veiligheid) van de gemeente

Berkelland en Bouwen en Milieu van de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Er dient een strikte

scheiding te zijn in de functies van toezichthouder/handhaver en uitvoerder. Hiermee wordt een uniforme/rechtsgelijke

handhaving zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie bevorderd.

De HUM Bouwstoffenbesluit [ref. 17], de HUM Grondstromen [ref. 9], de handreiking Grondverzet voor

gemeenten [ref. 8] en het handhavingsprogramma van de gemeente Berkelland en Groenlo-

Lichtenvoorde in het kader van de professionalisering van de milieuhandhaving [ref. 22] gaan uitgebreid

in op de bevoegdheden en instrumenten die de gemeente heeft voor toezicht en handhaving. Dit onderdeel

van de handhaving wordt beschouwd als controle van niet inrichtingsgebonden milieuhandhaving.

Voor een opsomming van handhavingsmomenten wordt verwezen naar bijlage II-g. De handhaving

moet geregistreerd worden in het rechterdeel van het Registratiesysteem (blad 2 van bijlage II-f).

Voor een adequate handhaving dient de prioriteit uit te gaan naar ontgravingen binnen percelen van de

kenpuntenkaart (bijlage II-b). Daarnaast kan van gebieden buiten de kenpuntenkaart maar binnen het

beheersgebied gemakkelijk controle plaatsvinden of er gemeld is (niet melden is een kernovertreding)

en of er tijdig gemeld is.

Naast toetsingen van meldingen wordt driemaal per jaar steekproefsgewijs visueel de toe te passen

grondkwaliteit, samenstelling en hoeveelheid gecontroleerd. Bij gerede aanleiding kan ook chemisch

analytisch onderzoek plaatsvinden (partijkeuring).

Sanctionering

Indien blijkt dat een toepassing zoals opgegeven in de melding niet voldoet aan de eisen in het bodembeheerplan,

dan krijgt de initiatiefnemer geen vrijstelling zoals bedoeld in de vrijstellingsregeling Grondverzet en is uitvoering

van zijn voornemen dus in overtreding met het Bouwstoffenbesluit. Bij een (mogelijke) overtreding zal de

gemeente degene die de grond toepast of wil toepassen hierop aanspreken. Bij een geconstateerde overtreding

kan de gemeente bestuursrechtelijk optreden tegen degene die verantwoordelijk is voor het grondverzet (eigenaar/erfpachter),

bijvoorbeeld door een last onder dwangsom op te leggen voor de lengte van de periode dat het

onrechtmatig gebruik nog niet ongedaan is gemaakt. Conform de handhavingstrategie Gelderland wordt bij aanschrijving

ook het openbaar ministerie ingelicht en kan daaruit ook strafrechtelijke vervolging volgen. Deze weg

staat met name open in die gevallen waarin ook sprake is van een wederrechtelijk verkregen economisch voordeel.

Overtredingen zullen onderwerp zijn van het frequente handhavingsoverleg met het regionale milieupolitieteam.

In de HUM Grondstromen staat een overzicht van de mogelijkheden die er zijn voor de bestuursrechtelijke en

strafrechtelijke handhaving. Een overzicht hiervan is opgenomen in bijlage II-h.

5.4. Communicatie en voorlichting

De gemeente is bevoegd gezag en fungeert daarmee als centraal aanspreekpunt voor betrokkenen. De

voornaamste betrokkenen zijn:

- (toekomstige) gebruikers: o.a. diverse afdelingen van de gemeente, het waterschap, DLG, nutsbedrijven

en particulieren;

- intermediairen: o.a. aannemers, loonwerkers, adviesbureaus en projectontwikkelaars;

6 Het waterschap is bevoegd gezag waar het toepassing op waterbodem betreft. Voor de begrenzing van landbodem wordt verwezen

naar paragraaf 4.5.2 en bijlage VI.

Witteveen+Bos

- handhavers: gemeente (afdeling Handhaving en Veiligheid in Berkelland en Bouwen en Milieu in

Groenlo-Lichtenvoorde), provincie, waterschap, regionale inspectie, politie, OM.

De mogelijkheden en beperkingen van de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan moeten kenbaar

worden gemaakt aan bovengenoemde betrokkenen. Vooraf is deze betrokkenheid bereikt doordat

de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan ter inzage hebben gelegen, waardoor (andere)

zienswijzen vóór definitieve vaststelling verwerkt kunnen worden.

Daarnaast zal in het eerste jaar na het van kracht worden van de bodemkwaliteitskaart een actief voorlichtingstraject

worden opgezet door gemeenten Groenlo-Lichtenvoorde en Berkelland. Bij het doorlopen

van dit traject worden belanghebbenden op verschillende manieren geïnformeerd:

- er is een gebruikerssamenvatting opgesteld die voor alle belangstellenden geschikt is en de essentie

van de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan weergeeft. De gebruikerssamenvatting is

bij de afdelingen TOR (Technische Ontwerp en Realisatie) en Bouwen en Milieu van respectievelijk

de gemeente Berkelland en Groenlo-Lichtenvoorde en via de website van de beide gemeenten beschikbaar;

- na het van kracht worden, worden voorlichtingsinstructies en -avonden voor verschillende groepen

in- en externe belanghebbenden gehouden:

⋅ een groep werkvoorbereiders, waaronder projectontwikkelaars, medewerkers van de afdeling

TOR (Berkelland) en Bouwen en Milieu (Groenlo-Lichtenvoorde) die meldingen moeten toetsen

en anderzijds medewerkers van de gemeentelijke afdelingen onderhoud en beheer en de buitendiensten;

⋅ een groep uitvoerders, toezichthouders en directievoerders waaronder aannemers en loonwerkers

en uitvoerende medewerkers van de gemeente, het waterschap en dienst landelijk gebied;

⋅ een groep handhavers, samengesteld uit medewerkers van de afdelingen Handhaving en Veiligheid

en Bouwen en Milieu van respectievelijk de gemeente Berkelland en gemeente Groenlo-

Lichtenvoorde, eventueel aangevuld met de milieupolitie.

Te allen tijde kan informatie over het gebruik van de bodemkwaliteitskaart worden ingewonnen bij de

afdelingen TOR en Bouwen en Milieu van respectievelijk de gemeente Berkelland en de gemeente

Groenlo-Lichtenvoorde. Een exemplaar van dit rapport zal als informatiebron permanent ter inzage liggen

bij voornoemde afdelingen en de publieksbalie.

5.5. Vaststellingsprocedure

De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan dienen te worden vastgesteld door het college van

Burgemeester en Wethouders van de gemeente Berkelland en de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde.

Hiervoor wordt een ‘openbare voorbereidingsprocedure’ (artikel 3.5 Algemene Wet Bestuursrecht) gevolgd.

Dit betekent dat iedere belanghebbende bij de besluitvorming betrokken kan worden via een inspraakprocedure.

Met de projectpartners Waterschap Rijn en IJssel, Dienst Landelijk Gebied en daarnaast de gemeente

Groenlo en de provincie Gelderland is overleg geweest vóór en tijdens het opstellen van de bodemkwaliteitskaart

en het bodembeheerplan. Zij zijn in het bezit van - en bekend met de definitieve documenten.

Daarnaast hebben exemplaren ter inzage gelegen op de gemeentehuizen van Berkelland en

Groenlo-Lichtenvoorde. Ook zijn de heringedeelde buurgemeenten bij aanvang in kennis gesteld van

het voornemen een bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan op te stellen.

5.6. Geldigheidsduur en uitbreiding

In de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten wordt als minimale eis gesteld dat bij 25% nieuwe bodemkwaliteitsgegevens

of na een gebruik van 5 jaar de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan

opnieuw moet worden vastgesteld, tenzij de nieuwe gegevens niet op een wezenlijke verandering in de

gebiedseigen bodemkwaliteit wijzen. De bodemkwaliteitskaart is dientengevolge voor tenminste 5 jaar

geldig (periode 2005 t/m 2009).

Witteveen+Bos

De volgende situaties kunnen aanleiding zijn de bodemkwaliteitskaart en/of het bodembeheerplan eerder

bij te stellen:

- noemenswaardige wijzigingen in de landelijke of provinciale richtlijnen voor het opstellen van een

bodemkwaliteitskaart en/of de omgang met diffuus verontreinigde grond;

- bij de toekenning van een meer kwetsbare functie aan het beheersgebied of een deel hiervan;

- aanpassing/uitbreiding van het beheersgebied en/of herziening van de zone-indeling.

Bij het opstellen van een nieuwe bodemkwaliteitskaart en/of bodembeheerplan wordt opnieuw dezelfde

procedure doorlopen als bij de vaststelling van voorliggend plan.

5.7. Rapportage en evaluatie

Over de uitvoering van de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet informeren Burgemeester en

Wethouders de gemeenteraad via het gemeentelijk milieujaarverslag. Dit verslag wordt tevens toegezonden

aan de Inspectie voor de milieuhygiëne en de provincie Gelderland. In het milieuverslag kunnen

de volgende punten aan de orde komen:

- omvang van het grondverzet;

- registratie van meldingen;

- handhaving en toezicht, inclusief het aantal overtredingen;

- verloop van interne en externe communicatie;

- het aantal keer dat grondverzet niet mogelijk bleek op basis van de gestelde eisen in dit bodembeheerplan.

Witteveen+Bos

REFERENTIES

1. Hergebruik met beleid, beleidsnota actie Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen, ontwerp

01-10-2004.

2. Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming, Staatsblad 1995 nr. 567, 23 november

1995.

3. Vrijstellingsregeling grondverzet, Ministerie van VROM, nr. DBO/99185501, september 1999.

4. De Straat Milieu-adviseurs, Homogene deelgebieden: stap 5 Landsdekkend Beeld, projectnummer

B04B0001, 2 juni 2004.

5a. Interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten, Ministerie van VROM, bijlage 1 van de nota “Grond grondig

bekeken”, juni 1999.

5b. Brief VROM: Toelichting Vrijstellingsregeling Grondverzet en de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten,

kenmerk BWL/2002048998, juni 2002.

6a. Weg-wijzer in bodemland: Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland, april 2001.

6b. notitie "Aandachtspunten bij het opstellen van bodemkwaliteitskaarten plan” voor gemeenten en

adviesbureaus, 6 juli 2004.

7. Grond grondig bekeken: Verantwoord omgaan met schone en verontreinigde grond. Beleidsnota,

augustus 1999.

8. Handreiking grondverzet voor gemeenten, VROM/VNG/IPO, april 2000.

9. VROM, Handhavings- en Uitvoeringsmethode Grondstromen, juni 2003.

10. Vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit, staatscourant 1999,

nr. 126, 25 juni 1999.

11. Koopers, W., K.. Vossen, Afwegingsproces saneringsdoelstelling “van trechter naar zeef” BEVER

projectgroep A, Bunnik, 1999.

12. Witteveen+Bos, Bodembeheerplan Laarberg (gemeente Eibergen en Groenlo), projectcode

Ebg19.1.

13. Witteveen+Bos, Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen gemeente Eibergen, periode

2002-2007, projectcode Ebg18.1, 16 januari 2002.

14. Provincie Gelderland, bermbodemheerplan: bodembeheerplan voor de wegbermen van het provinciaal

wegennet 2003, projectnummer 60061003, mei 2004.

15. Gemeente Eibergen, Onderzoek naar asbest in bodem bij een bouwaanvraag, 18 februari 2003.

16. Raamplan voor bodembeheer bij van nature verhoogde arseengehalten: Bouwstenen voor gebiedsgericht

beleid, SKB-project SV611.

17. VROM, Handhavings- en Uitvoeringsmethode Bouwstoffenbesluit, november 1998.

18. Tijdelijke vrijstellingsregeling Bouwstoffenbesluit 2004, 19 oktober 2004, nr. BWL/2004095093.

19. Tijdelijke vrijstellingsregeling eisen grond en baggerspecie, 25 februari 2004, nr. BWL/ 2004 011

693.

20. Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen (AMvB Melden), nr. 2004098785, 13

oktober 2004.

21. Provincie Gelderland, Wijziging van de Gelderse Ontgrondingenverordening, kenmerk

RE2004.70756, 5 augustus 2004.

22. Handhavingsprogramma gemeente Berkelland in het kader van de professionalisering milieuhandhaving

, 7 delen d.d 20 december 2004 (vast te stellen door de nieuwe gemeenteraad van de gemeente

Berkelland).

23. RIVM, Technisch-inhoudelijke evaluatie van de Interventiewaarden voor bodem/sediment en

grondwater. Humane en exotoxicologische risicobeoordeling en afleiding van risicogrenzen voor

bodem, sediment en grondwater, rapportnummer 711701023, februari 2001.

Witteveen+Bos

GEBRUIKTE AFKORTINGEN

AGW = achtergrondwaarde

BBP = bodembeheerplan

bg = bovengrond

BGW = bodemgebruikswaarde

BIS = bodeminformatiesysteem

BKK = bodemkwaliteitskaart

BM = afdeling Bouwen en Milieu (gemeente Groenlo-Lichtenvoorde)

Bsb = Bouwstoffenbesluit

GBB = nota “Grond grondig bekeken”

HBB = historisch bodembestand

HUM = handhavingsuitvoeringsmethode grondstromen

H&V = afdeling Handhaving en Veiligheid (gemeente Berkelland)

I = interventiewaarde uit de Wet bodembescherming

MVG = ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet

MVR = ministeriële vrijstellingsregeling Samenstelling- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit

og = ondergrond

P95

= 95-percentielwaarde

S = streefwaarde uit de Wet bodembescherming

SW1 = samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit

SW2 = samenstellingswaarde uit bijlage II van het Bouwstoffenbesluit

T = toetsingswaarde uit de Wet bodembescherming

TOR = afdeling Technisch Ontwerp en Realisatie (gemeente Berkelland)

TW = tussenwaarde (SW1+SW2)/2 uit het Bouwstoffenbesluit

Witteveen+Bos

TERMINOLOGIE

Acceptatiefactor

Factor die wordt gehanteerd bij de vergelijkbaarheidstoets. In de landelijke interim-richtlijn “Bodemkwaliteitskaarten” en

in dit bodembeheerplan wordt een acceptatiefactor van 1,2 gehanteerd.

Achtergrondgehalte/-waarde

Een kengetal dat in specifieke procedures fungeert als drempelwaarde en representatief is voor de gebiedseigen bodemkwaliteit.

Een ‘verhoogd’ achtergrondgehalte is veroorzaakt door natuurlijke processen en/of menselijk handelen

zonder dat sprake is van een specifieke puntverontreiniging. Het achtergrondgehalte is dus een maat voor de diffuse

verontreiniging. Het achtergrondgehalte is in dit bodembeheerplan vastgesteld als het rekenkundig gemiddelde.

Actief bodembeheer

Proces dat de keten preventie, beheer, sanering en nazorg omvat, met als doel het op een maatschappelijk verantwoorde

wijze realiseren van duurzaam bodemgebruik.

Beheergebied

Gebied waarover de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan een uitspraak doet; in dit geval dus de drie landherinrichtingsgebieden

in de gemeente Berkelland (en deels Groenlo).

Bodem

Het vaste deel van de aarde met de zich daarin bevindende vloeibare en gasvormige bestanddelen en organismen. Het

toepassen van grond als bodem impliceert dat grond wordt toegepast in een werk dat uiteindelijk weer onderdeel van de

bodem gaat vormen (b.v. een ophooglaag).

Bodembeheerplan (BBP)

Plan waarin – op grond van de bodemkwaliteitskaart – wordt aangegeven op welke wijze met ingrepen in de (diffuus

verontreinigde bodem) wordt omgegaan. In het bodembeheerplan zijn de toepassingsmogelijkheden van de bodemkwaliteitskaart

uitgewerkt.

Bodemkwaliteitskaart (BKK)

Onder het begrip bodemkwaliteitskaart wordt zowel een set van kaarten als de karakterisatie van de gebiedseigen bodemkwaliteit

door middel van kengetallen verstaan. De kaart bestaat als het ware uit verschillende 'lagen', waarbij elk

van de lagen gericht is op de ruimtelijke rangschikking van een verschillend type informatie waarvoor verondersteld

wordt dat deze bepalend is voor de gebiedseigen bodemkwaliteit, de zogenaamde onderscheidende kenmerken.

Bodemkwaliteitszone

Een gebied waarbinnen - op basis van kenmerken zoals historie, bodemopbouw, etc. - een eenduidige en karakteristieke

bodemkwaliteit wordt verwacht die significant afwijkt van de bodemkwaliteit van overige gedefinieerde bodemkwaliteitszones.

Categorie 1 of 2 grond

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, een bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld

dat sprake is van een overschrijding van de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit. Bij categorie

1 grond is de (verwachte) uitloging van anorganische stoffen dusdanig laag dat er bij toepassing geen isolatiemaatregelen

getroffen hoeven te worden. Bij categorie 2 grond gelden deze isolatiemaatregelen wel.

Witteveen+Bos

Detectielimiet

Concentratiegrens voor een bepaalde stof waar beneden bij de chemische analyse de daadwerkelijke concentratie met

onvoldoende nauwkeurigheid kan worden vastgesteld.

Diffuse verontreiniging

Een, in relatie tot onderzoeksschaal, relatief grote ruimtelijke eenheid met structureel verhoogde concentraties waarvoor

geldt dat er geen sprake is van één of meerdere duidelijke puntverontreinigingen.

Gebiedseigen bodemkwaliteit

Het concentratiebereik van een stof waarbinnen een aantal relevante eigenschappen (zoals historie, bodemgebruik en

bodemopbouw) tot uitdrukking komt.

Grond

Volgens de definitie van het Bouwstoffenbesluit: het geheel van bestanddelen van de aardbodem van natuurlijke oorsprong,

dat wil zeggen een mengsel van gesteente en mineraalfragmenten vermengd met organische stof, niet ontstaan

door menselijk handelen, dat door ontgraven is vrijgekomen uit de bodem.

Histogram

Een histogram is een grafiek waarin wordt aangegeven hoeveel waarnemingen er binnen bepaalde (b.v. concentratie)intervallen

zijn gelegen. Hierdoor wordt de verdeling van een stof zichtbaar.

Kengetal

Een kengetal is een getalswaarde zoals het gemiddelde, de standaarddeviatie of een percentielwaarde waarmee een

reeks waarnemingen of zone kan worden gekarakteriseerd.

Kritische stof

Een stof waarvoor geldt dat de gehalten binnen (een deel van) het beheergebied zodanig hoog en/of variabel zijn in vergelijking

tot de andere stoffen, dat de betreffende stof bepalend kan zijn voor de bodemkwaliteit in (het betreffende deel

van) het beheergebied. In de interim-richtlijn “Bodemkwaliteitskaarten” wordt als criterium de overschrijding van de toetsingswaarde

((SW1+SW2)/2) door de 95-percentiel van de stof gehanteerd.

Mann-Whitney U test

Statistische toets voor een ‘non-parametrische’ populatie, waarbij getoetst wordt of er een (significant) verschil is tussen

de mediaan (50-percentiel) van twee onafhankelijke ‘samples’ (steekproeven uit de populatie).

MVR-grond

Grond die voldoet aan de ministeriële vrijstellingsregeling “Samenstellings- en immissiewaarden” waarin is opgenomen

dat voor drie stoffen (bij een analyse op tenminste 10 stoffen) een overschrijding van 2 x streefwaarde wordt geaccepteerd.

In dit geval is de grond schoon en kan deze multifunctioneel worden toegepast.

Niet toepasbare grond

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld

dat de samenstelling of uitloging (met isolatiemaatregelen) de waarden uit bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit overschrijden.

Deze grond is niet voor hergebruik geschikt en moet gereinigd of gestort worden.

Non-parametrisch

Dataset die niet past in het beeld van een gebruikelijke verdeling (b.v. ‘normaal’ of ‘log-normaal’). Voor dit type data zijn

aparte statistische testen beschikbaar die doorgaans ‘zwakker’ zijn dan hun equivalenten voor ‘parametrische’ datasets.

Percentielwaarde

De getalswaarde waar een bepaald percentage van de waarnemingen beneden en boven ligt. Een percentielwaarde van

90 is het getal waarvoor geldt dat 90% van de waarnemingen er beneden ligt en dus 10% van de waarnemingen er boven

ligt.

Witteveen+Bos

Puntverontreiniging

Een - in relatie tot een zone - ruimtelijk beperkte (kern)belasting van de bodem, zoals lekkages, morsingen, verbrandingen,

etc.

Schone grond

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld

dat de samenstelling voldoet aan de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit. Deze grond is ‘multifunctioneel’

(vrij) toepasbaar.

Standaarddeviatie

Een maat voor de (gemiddelde) afwijking van de waarnemingen ten opzichte van het gemiddelde. Een relatief lage standaarddeviatie

duidt op een populatie waarvan de waarnemingen relatief dicht bij de gemiddelde waarde liggen en dus

weinig variabel zijn.

Stand-still principe

Het stand-still principe beoogt dat grondverzet niet mag leiden tot een verslechtering van de bodemkwaliteit. De toe te

passen grond moet van vergelijkbare of betere kwaliteit zijn dan de ontvangende bodem. Met de vergelijkbaarheidstoets

is hieraan invulling gegeven.

Tussenwaarde

Deze tussenwaarde is gedefinieerd als de helft van de som van de samenstellingswaarde uit bijlage 1 en de samenstellingswaarde

uit bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit. Bij een overschrijding van de tussenwaarde door de P-95 is sprake

van een zogenaamde ‘kritische stof’.

Uitschieters of -uitbijters

Onder uitschieters (of uitbijters) worden waarnemingen verstaan die niet passen in het beeld dat door het gros van de

waarnemingen wordt gevormd. Het kunnen ongewoon hoge of lage waarden zijn. Uitschieters kunnen verschillende oorzaken

hebben zoals een waarneming veroorzaakt door een puntverontreiniging, een analysefout, een typefout, etc. Uitbijters

worden doorgaans aangemerkt met behulp van een histogram of box-whiskerplot. Verwijdering uit de dataset kan

alleen met gerede aanleiding (typefout, analysefout, zichtbare verontreiniging in het veld).

Variatiecoëfficiënt

Een relatieve maat voor de relatie tussen standaarddeviatie en het gemiddelde, waarmee een vergelijk van de standaarddeviatie

tussen verschillende populaties mogelijk is. De variatiecoëfficiënt wordt gebruikt om de homogeniteit binnen

een gebied aan te geven. Hoe lager de variatiecoëfficiënt, des te homogener een gebied is (oftewel des te lager de

variatie in gehalten binnen het gebied is) en des te representatiever (betrouwbaarder) de vastgestelde kengetallen voor

het gebied zijn.

Verdeling

Een verdeling van een dataset wordt zichtbaar met bijvoorbeeld een histogram. De twee meest voorkomende verdelingen

zijn een ‘normale’ en een ‘log-normale’ verdeling.

Vergelijkbare bodemkwaliteit

Er is sprake van vergelijkbare bodemkwaliteit indien het gemiddelde gehalte van de toe te passen grond voor alle kritische

stoffen (kleiner of) gelijk is aan het product van de acceptatiefactor (1,2) en het gemiddelde gehalte van de bodemkwaliteitszone,

waarin de grond zal worden toegepast.

Verwachtingswaarde

Het kengetal dat de meest waarschijnlijke waarde aangeeft voor de gebiedseigen bodemkwaliteit en dat (veelal) afkomstig

is uit het centrale bereik aan gehalten dat wordt gerekend tot de gebiedseigen bodemkwaliteit.

Werk

Volgens de definitie van het Bouwstoffenbesluit: een grondwerk, wegenbouwkundig werk, waterbouwkundig werk of

bouwwerk. Bij het toepassen van grond in een werk mag geen opmenging met de onderliggende bodem plaatsvinden.

Bovendien moet de toegepaste grond worden verwijderd op het moment dat het werk zijn functie verliest.

Witteveen+Bos

METADATABESTAND KAARTLAGEN

Een metabeschrijving van de bijgevoegde kaartlagen die in deze rapportage zijn opgenomen en op een

CD-rom aan de gemeente Berkelland en projectpartners zullen worden aangeleverd.

bijlage omschrijving bestandsnaam afkomstig van /

vervaardigd door

toelichting

I beheersgebied van de beheersgebied gemeente vervaardigd door een samenvoeging van de gemeentegrens

bodemkwaliteitskaart

van Eibergen en de begrenzing van de drie

ruilverkavelingsprojecten

II-a definitieve zoneringskaart

bovengrond

zonering_bovengrond Witteveen+Bos afgeleid van de kaart met homogene deelgebieden

II-a definitieve zoneringskaart

ondergrond

zonering_ondergrond Witteveen+Bos afgeleid van de kaart met homogene deelgebieden

II-b kenpuntenkaart stralia Witteveen+Bos selectie op basis van UBI-codes in het bestand StraLia van

de gemeente Eibergen, Groenlo, Neede, Ruurlo

III onderzochte

boomgaardpercelen

IV-b homogene deelgebieden homogene_deelgebieden_a

angepast_region

kenpuntenkaart_region Witteveen+Bos deels gebaseerd op StraLia en (waar nodig) aangevuld met

de topografische kaart uit 1952

gemeente (De Straat) voorlopige zoneringskaart op basis waarvan de definitieve

kaart is opgesteld

IV-c geomorfologie (StiBoKa) gmorf03d gemeente (provincie) kaartlaag (StiBoKa) die gebruikt is ten behoeve van het

opstellen van de voorlopige zoneringskaart

IV-c bodemgebruik (LGN3) 1384 gemeente (provincie) kaartlaag (LGN3) die gebruikt is ten behoeve van het

opstellen van de voorlopige zoneringskaart

IV-c en VII-c bodemtypen (StiBoKa) bodem gemeente (provincie) kaartlaag (StiBoKa) die gebruikt is ten behoeve van het

opstellen van de voorlopige zoneringskaart

IV-d aanvullende

monsternemingspunten

VI-b watergangen in beheer bij

waterschap

VI-b indicatieve

waterbodemkwaliteitsgegevens

aanvullende_boringen_bkk Witteveen+Bos locaties van uitgevoerde aanvullende monsterneming voor

het verkrijgen van een betere gegevensdekking

wtgeibergen waterschap watergangen in beheer bij het waterschap

waterbodemkwaliteit waterschap gebaseerd op de aangeleverde toetsingstabellen van het

waterschap

VII-d grondwatertrappenkaarten bodemkaart10000_95 provincie

de kaart is uit twee typen grondwaterkaarten samengesteld

(deels StiBoKa)

(enerzijds een afgeleide van de Bodem StiBoKa kaart en

bodemkrt10000_96 provincie

anderzijds een door de provincie vervaardigde

bodem gemeente (provincie) grondwaterinventarisatie)

VIII-a arseengehaltenkaart grond max_arseenconcentraties_g Witteveen+Bos

r

vervaardigd aan de hand van de BIS-export

IX waterwingebieden,

gw_bescherming_winning_i gemeente (De Straat) ligging van de drie typen beschermingsgebieden

grondwaterbeschermingsgebied nzijg_region

en en intrekgebieden

Witteveen+Bos

BIJLAGE I Beheersgebied bodemkwaliteitskaart

BIJLAGE II Bodemkwaliteitskaart, kenpuntenkaart, melding en handhaving

II-a Definitieve zoneringskaart

II-b Kenpuntenkaart

II-c Beslisdiagrammen

II-d Meldingsformulieren

II-e Transportgeleidebon

II-f Registratiesysteem (geautomatiseerd)

II-g Handhavingsmomenten

II-h HUM Grondstromen

BIJLAGE II-a Definitieve zoneringskaart

BIJLAGE II-b Kenpuntenkaart

BIJLAGE II-c Beslisdiagrammen

BIJLAGE II-d Meldingsformulieren

BIJLAGE II-e Transportgeleidebon

BIJLAGE II-f Registratiesysteem (geautomatiseerd)

BIJLAGE II-g Handhavingsmomenten

BIJLAGE II-h HUM Grondstromen

BIJLAGE III Onderzoek boomgaardpercelen

III-a Toelichtende notitie

III-b Ligging van de (vml.) boomgaardpercelen

III-c Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen

BIJLAGE III-a Toelichtende notitie (vml.) boomgaarden

BIJLAGE III-b Ligging boomgaardpercelen

BIJLAGE III-c Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen

BIJLAGE IV Stappenplan

IV-a Toelichtende notitie

IV-b Homogene deelgebieden

IV-c Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen

IV-d Aanvullende monsternemingspunten (kaart, boorstaten, analyserapport)

BIJLAGE IV-a Toelichtende notitie

BIJLAGE IV-b Homogene deelgebieden

BIJLAGE IV-c Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen

BIJLAGE IV-d Aanvullende monsternemingspunten

(kaart, boorstaten, analyserapport)

BIJLAGE V Kengetallen en toetsingen

BIJLAGE VI Waterbodems

VI-a Toelichtende notities

VI-b Watergangen in beheer bij het waterschap (incl. kwaliteitsgegevens)

VI-c Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols en Schipbeek (PM)

BIJLAGE VI-a Toelichtende notities

BIJLAGE VI-b Watergangen in beheer bij het waterschap

(incl. kwaliteitsgegevens)

BIJLAGE VI-c Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols

en Schipbeek (PM)

BIJLAGE VII Landschapselementen

VII-a Toelichtende notitie

VII-b Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen

VII-c Bodemtypenkaart

VII-d Grondwatertrappenkaart

BIJLAGE VII-a Toelichtende notitie

BIJLAGE VII-b Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen

BIJLAGE VII-c Bodemtypenkaart

BIJLAGE VII-d Grondwatertrappenkaart

BIJLAGE VIII Arseen

VIII-a Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv)

VIII-b Nabron-documentatie

BIJLAGE VIII -a Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv)

BIJLAGE VIII-b Nabron-documentatie

BIJLAGE IX Waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en

(100-jaars) intrekzone

BIJLAGE X Toetsing bodemvreemde bestanddelen

BIJLAGE XI Gelderse Ontgrondingenverordening

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal ... View more Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

Delete template?

Save as template ?

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal