1 - Vereniging tegen de Kwakzalverij

zijner berichten en door zijn groote bekendheid met
personen en toestanden daar ter stede, schrjjft het
volgende dd. 28 September, opgenomen in het Bat.
Hand. van 5 Nov.:
„Ik heb mijzelven afgevraagd, waarom men
Sequah, die vreemdeling is, niet aan de grenzen
heeft geweerd.
„Dit gaat gemakkelijker, dan zulke snaken, als
zij eenmaal in het land zijn, er weer uit te krijgen.
De man is waarlijk niet incognito gekomen. Al
wat humbug vermag, heeft zijn inval in ons land
aangekondigd. Men kende zijn voornemen om
ook hier een huismiddeltje van weinig geldelijke
waarde duur te verkoopen. Tot zelfs de samenstelling
van dat middeltje was bekend en iedere
geneesheer kon getuigen, dat men het voor eenige
-centen verkrijgen en zelf beproeven kon; baatte
het dan al niet, schaden zou het ook niet.
„Welnu, waar de justitie die gegevens had, mocht
zij in Sequah niets anders dan een bedrieger zien,
niets anders dan een kwakzalver, die met een bonten
reclame-wagen, zonderling uitgedoste lakeien en een
half dozijn muziekanten indruk trachtte te maken
op het publiek, dat zich zoo gaarne door uiterlijk
vertoon laat inpalmen. Had nu die man het door
de wet geëischte middel van bestaan ? Zoo ja, dan
behoeft elke vreemdeling voortaan slechts te vertellen,
dat hij öf een panacee, een middel tegen
-alle kwalen, heeft uitgevonden, öf wel slechts de
genezer is van een bepaalde categorie van lijdende
natuurgenooten, om op Nederlandschen grond ter
vrijb uiting te worden toegelaten.
„Wat wel het ergste is in deze, is dat de justitie
ten opzichte van een anderen vreemdeling, ook
wel van een bedenklijk soort, maar nochtans veel
minder schadelijk en duur voor de Hollandsche
beurzen, zeer streng is opgetreden en dus met twee
maten schijnt te meten, — iets waarvan de justitie
zelf den schijn moest vermijden.
„Ik heb hier het oog op den man, die zich
Hermann Zeitung, poppenmaker te Weenen, noemt
on als middel van bestaan heeft gekozen om zich
van de eene stad naar de andere als vrachtgoed
te laten vervoeren en zich daarna op de plaats van
aankomst te laten kijken voor een kleinigheid.
„Goed gevonden is die manier om aan den kost
te komen, ongetwijfeld; zij getuigt van nog meer
vernuft dan die van den man, die, niet willende
bekennen, dat hij een nietsdoener was, verklaarde
het „beroep" uit te oefenen van „redder van drenkelingen;"
of die van een anderen vagebond, uit
wiens mond een ondervragende rechter vernam, dat
hij was „geleider van blinden."
„Hermann Zeitung dan — zoo noemt de man
zich ten onrechte, maar zijn ware naam is onbekend
gebleven — is, toen hij aan het Centraalstation
te Amsterdam in zijn kist was aangekomen, na
eenigen tijd in bewaring te zijn gehouden, als
„vreemdeling zonder middel van bestaan" over de
grenzen gebracht.
„Nu zal ik de laatste zijn om dit verkeerd te
vinden. Indien men toch dergelijke zonderlinge
reizigers aanmoedigde door hun het aan den kost
komen gemakkelijk te maken, zouden wij bezocht
worden door nog meer buitenlanders van verdacht
allooi dan reeds nu het geval is. Maar waarom,
zoo mag gevraagd, niet met Sequah eveneens gehandeld
en niet ook op dezen de vreemdelingenwet
in al haar gestrengheid — on streng is zij ! —
toegepast.
„Dat dit niet geschied is, kan tengevolge hebben,
dat dezelfde „Zeitung", te Oldenzaal over de grenzen
gezet, ons land te Zevenaar weer binnenkomt en,
nu het voorbeeld van Sequah volgende, eveneens
verklaart een onfeilbaar midel tegen deze of gene
kwaal te hebben uitgevonden. De Justitie zal hem
dan evenmin kunnen weren als zij het den Engelschen
Davenport heeft gedaan. De eene kwakzalver
toch is den anderen waard. Als „man — vrachtgoed"
verdreven, kan hij dus als kwakzalver tot
ons terugkeeren en dan van zijn verblijf alhier
profiteeren, door tegelijkertijd zich en zijn kist ter
bezichtiging te stellen bij Maasbommel in de Oude
Hoogstraat, den „ondernemer van publieke vermakelijkheden,"
aan wien hij, nog te Parijs zijnde, de
exploitatie van zijn persoon te Amsterdam had opgedragen.
Ik voorzie, dat zoo iets gebeuren zal. De
reclame is voor den man gemaakt en hij heeft
slechts te komen, om door duizenden mijner stadgen
ooten te worden aangegaapt."
De influenza geëxploiteerd.
Neem tegenwoordig een dagblad in de hand,
onverschillig welk, en ge behoeft zeker niet ver
te zoeken om een onfeilbaar geneesmiddel tegen
influenza aangeprezen te vinden. Hetzelfde verschijnsel
dat wij telkens waarnemen, n. 1. dat bij de
verspreiding van een of andere ziekte de kwakzalvers
ieder voor zich hun eigen middel als „probaat"
daartegen aanbevelen, zien wij thans weer bij het
heersenen der influenza.
De een, die gelezen heeft dat kaneel tegen influenza
helpt, annonceert zijn stro o-aftreksel met
kaneel-olie, de ander zijn borstbonbons, een derde
zijn teerpraeparaten, een vierde zijn kina-wijn enz.
enz. en allen noemen hun middel het onfeilbare.
Nu, het lust ons niet de onwaarde van al die
pruldingen nader na te gaan ; wij wenschen niet
voor de zooveelste maal er op te wijzen, hoe laaghartig
het gedrag is van die personen, die, zonder
op het welzijn hunner medemenschen te letten,
alleen eigenbelang voor oogen hebben, ja, die het
welzijn hunner medemenschen zelfs tegen beter weter
in, opofferen, aan hun begeerte om geld te verdienen.
Maar wij wenschen aan onze lezers het volgende
ter overweging aan te bieden. Ieder uwer is zeker
voldoende op de hoogte van de wijze, waarop thans
weder de influenza heerscht en van de talrijke
slachtoffers, die zij reeds gemaakt heeft. Het zal velen
ook niet onbekend zijn, dat, vooral in de laatste
jaren, de influenza en de wijze van haar te bestrijden
of te genezen bij de grootste geleerden op
geneeskundig en bacteriologisch gebied een punt
van ernstig onderzoek heeft uitgemaakt, maar dat
volkomen succes op die onderzoekingen nog niet
is bereikt. Nu vragen wij in ge moede, zon hetgeen
voor de voornaamste geleerden nog een raadsel
is, n. 1. een onfeilbaar geneesmiddel tegen influenza,
zoo goed bekend zijn aan een koopman in haver(?)stroo
of aan een vervaardiger van z.g. borstbonbons ?
Zou een fabrikant van teercapsules er meer van
weten dan al die geleerden, die de ziekte en de
zieken zelve zoo herhaaldelijk en met grondige
kennis hebben bestudeerd?
Het antwoord op die vragen kan niet twijfelachtig
zijn, maar daarmede is het streven van al
die kwakzalvers in het helderst daglicht geplaatst
en ongetwijfeld . . . veroordeeld.
Wij zeiden het reeds: het lust ons niet al die,
tegen influenza aanbevolen kwakzalverijen nader te
bespreken ; met één middel moeten wij toch een
uitzondering maken, omdat het door een doctor
geannonceerd wordt, waardoor het publiek in den
waan zou worden gebracht, hier inderdaad iets
goeds voor zich te hebben.
In het Nieuws v. d. Dag werd per advertentie
de aandacht gevestigd op een onfeilbaar middel,
welke advertentie geteekend was door DOCTOR H.
MENSERT en Hs. LAMPE.
Nu bekennen wij gaarne, dat wij, voor ons, niet
al te veel vertrouwen in het zaakje hadden, omdat
MENSERT te Amsterdam als helper van DAVENPORT
(Sequah) was opgetreden, maar om zekerheid te
hebben, en ook die aan onze lezers te verschaffen,
hebben wij het „onfeilbaar middel" gekocht. In
een wit zakje kregen w{j ongeveer 30 gram kruiden
met de volgende gebruiks-aanwijzing :
„Influenza. Onfeilbaar middel. Prijs f 0.25 — „Toen
de Eerw. vader Jartoux, zendeling van Frankrijk en
toen de influenza onder een anderen naam heerschte,
in O.-Indië en China de plant (hoofdbestanddeel)
in 1705 had ontdekt, heeft de keizer der Sinezen
10.000 Tartaren gezonden om de kostelijke plant
te verzamelen. In 1741, toen de thans ook he ersehende
ziekte vele slachtoffers eischte, heeft de
Edel Achtbare heer Nicolaàs Witsen, toen Burgemeester
van Amsterdam, deze plant uit Japan en
Sina ontvangen. Ook de Hertog van Orleans, toen
regent van Frankrijk en beschermer der kruidkenneren,
heeft de plant tegen de ziekte gebezigd. De
kruiden reinigen het waterachtige gedunde bloed
en herstelt het tot de vorige dikte, geneest de
hartklopping en verduistering der oogen, versterkt
de hersenen en het geheugen, ver vrolijkt het hart,
verwekt eetlust, verdrijft het klamme zweet en
neemt de vermoeidheid des lichaams weg zuivert
de maag en het geheele lichaam van de schadelijke
bestanddeelen, doet de zenuwen en de koortsen
afnemen en verdwijnen en geeft het lichaam de volle
krachten terug."
„Gebruikswijze. — „Doet de kruiden in een flesch,
overgiet dezelve met een x \i kan Genever of Brandewijn,
laat dat alzoo 24 uren koud trekken; gebruik
3 maal per dag een eetlepel of een likeurglaasje.
Ook kan men de kruiden met v \% kan
kokend water sterk als thee laten trekken, 3 maal
per dag een eetlepel, kinderen naar kracht en
ouderdom. — DR. H. MENSERT. — Hs. LAMPE. —=
Reguliersbreestraat 2, Amsterdam."
Toen wij die gebruiksaanwijzing lazen, waren wij
in 't begin verdrietig. Wij vonden het niet menschlievend
van vader Jartoux of van dien Burgemeester
van Amsterdam of van den Hertog van Orleans,
dat zij hun belangrijk geheim niet algemeen, maar
alleen aan MENSERT en LAMPE hadden bekend gemaakt,
maar dewijl daaraan nu niets te veranderen
was, meenden wij zelf aan het werk te moeten
gaan om die geheime plant — het hoofdbestanddeel
— op te sporen. De heer M. L. Q. VAN
LEDDEN HULSËBOSCH, te Amsterdam en de secretaris
onzer Vereeniging, de heer G. B. SCHMIDT, onderzochten
de kruiden en vonden daarin :
Alantswortel (rad. helenii), oranjeschillen, citroenschillen,
korianderzaad, zoethout, kaneel (Chineesehe),
alsemknoppen, kruisemunt, zandelhout, bitterzoet
, karweizaad, kalmoeswortel, meekrap, jeneverbessen
en laurierbessen.
Men ziet het : kruiden genoeg, maar van een
onbekend kruid, dat het hoofdbestanddeel zon
uitmaken en dus wel in ruime mate moest aanwezig
zijn, was niets te bespeuren.
Het middel bestaat derhalve alleen uit een rommelzoo
van zeer bekende drogerijen, die trouwens
ook niet met de noodige zorg verzameld zjjn,
want in het mengsel werd ook één koffieboon en
één vruchtje van haverstroo aangetroffen.
Daargelaten nu, dat al deze reeds eeuwen bekende
kruiden, die de geneesheeren allen kennen, vroeger
gebruikten, maar thans voor het grootste deel hebben
laten varen, geen geneesmiddel ter voorkoming
van influenza opleveren, komt het schandelijke van
de exploitatie voor den dag, juist door de leugen,
die gebruikt wordt om het publiek zand in de oogen
te werpen.
Hoe het nog mogelijk is, na alle opgedane ervaringen
en verspreide waarschuwingen, begrijpen wij
niet, maar een feit is het, dat het groote publiek
zich door het noemen van groote namen en het
vermelden van gebeurtenissen als met die 10.000
Tartaren, nog steeds laat verleiden om zelfs de
meest waardelooze dingen te koopen.
Hierop rekenen de kwakzalvers en onbekommerd
of hun „bittertje" den patiënt goed of kwaad doet,
zenden zij hun »onfeilbaar middel" maar brutaalweg
de wereld in.
Wie echter prijs stelt op zijn gezondheid, neme
onze waarschuioing ten beste, dat dit middel, al
wordt het ook door een geneesheer aanbevolen,
evenmin onfeilbaar is als. alle anderen, die als-zoodanig
tegen influenza worden aangeprezen. Zooals
gezegd, van de wonderlijke plant is niets te ontdekken.
Nog eene waarschuwing: Wie de kruiden met
jenever of brandewijn aftrekt en daar 3maal per
dag een likeurglaasje van neemt, loopt groote kans
van aan den drank verslaafd te raken.
Verbod yoor apothekers om te helpen
adverteeren.
*In het regeeringsdistrict Posen is onder dagteekening
van28 Febr. 1891 door den regeeringspresident
de volgende circulaire ter kennisneming toegezonden
aan alle eigenaars en houders van apotheken in
het district : Ipp:
„De omstandigheid, dat in de openbare bladen
„zeer dikwijls reclame wordt gemaakt voor geheim-
„ middelen en zoogenaamde geneesmiddelen, waaraan
„de eigenaars enz. van apotheken behulpzaam zijn
„in zooverre, dat aan het slot van zulke reclame-
„ advertenties* wordt opgegeven in welke apotheken
„deze middelen te verkrijgen zijn, noopt mij ertoe