1 - Vereniging tegen de Kwakzalverij

van het verlangd geneesmiddel gevraagd worden —
aldus luidt de bepaling van art. 9.
„Hierop volgde, in het oorspronkelijk ingediend ontwerp,
een artikel, luidende: „De apotheker mag bij
de aankondiging, dat een geneesmiddel bij hem verkrijgbaar
is, en bij het afleveren daarvan geene aanwijzing
voegen van den ziekelijken toestand, tot genezing waarvan
het geneesmiddel geacht wordt te dienen, of gebruikt
wordt." De minister meende, dat het gebruik
van geheime geneesmiddelen toch niet te keeren zou
zijn, doch, dat men hier gelegenheid had, althans eenigszins,
paal en perk te stellen aan de ongeoorloofde
speculatie op de lichtgeloovigheid van het minontwikkelde
publiek. Had men rekening gehouden met de
praktijk onder vigueur van de wet van 1818, en met
vroegere uitspraken der rechterlijke macht, had men
ingezien, dat juist, omdat dit voorschrift niet bestond,
vroegere wetsbepalingen haar doel hadden gemist, de
meerderheid der Volksvertegenwoordiging ware, dunkt
mij, niet gezwicht voor 't argument van de Commissie
van Kapporteurs, dat 't verbieden van de gebruiksaanwijzing
tot nadeelige gevolgen aanleiding zou kunnen
geven. Deze wees er op, dat het, b.v. bij den verkoop
van kwikpraeparaten, wensehelijk ware, dat de apotheker
voor 't gebruik zou mogen waarschuwen, 't Is verwonderlijk,
dat niet gewezen werd op de gevaren, waaraan
de maatschappij bloot staat, wanneer de apotheker wél
eene gebruiksaanwijzing bij een of ander middel mag
voegen, al is dit nog zoo onschuldig, en dat men meende,
dat die niet opwogen tegen het nut, dat de waarschuwing
van den apotheker tegen „te sterk" gebruik zou
kunnen stichten. Alsof de ontwikkeling van het volk
zoo gering is, dat het niet zou weten, dat te sterk
gebruik van de meest onschuldige zaken verkeerd is !
BMet een enkel woord dient hier nog gewag gemaakt
van een tweetal door de Regeering voorgestelde bepalingen
tegen de kwakzalverij gericht. Ontwerp art. 2
luidde :
„ Alleen de bevoegde tot uitoefening der artseng-be-
„reidkunst mag in het openbaar aankondigen, dat een
„geneesmiddel bij hem of bij anderen verkrijgbaar is".
„Wij zagen reeds, dat ook anderen dan artsenij-bereidkundigen
geneesmiddelen mochten verkoopen. Terecht
— meen ik — „verwierp dan ook de Kamer deze
bepaling, die van zoo groote inconsequentie blijk gaf.
Wat toch kan er tegen zijn, dat iemand waren te koop
aanbiedt, waarvan de wet hem den verkoop niet verbiedt?"
Uit meerdere beschouwingen, reeds vroeger ge-
Bchreven, zal men gemerkt hebben, dat wij het in dit
opzicht met den geachten schrijver niet eens zijn.
Wij geven toe dat in het voorgestelde artikel eenigszins
een inconsequentie ligt opgesloten, men zou
daardoor n. 1. aan de groothandelaars verbieden
hunne waren aan te bevelen. Toch had door eene
kleine wijziging het o. i. in hoofdzaak nuttige artikel
behouden kunnen blijven, indien men b. v. de aankondiging
van verkoop in H klein verboden had.
Daardoor ware het publiek ongetwijfeld verschoond
gebleven van den aanblik van die tallooze annonces
van kwakzalversmiddelen in de dagbladen en was
den kwakzalvers hun voornaamste reclame-middel
ontnomen.
Een andere voorgestelde bepaling luidde aldus :
„Geneesmiddelen, waarvan de bereiding geheim is,
„mogen niet voorhanden zijn of afgeleverd worden, tenzij
„Onze Minister van Binneniandsche Zaken, na erlangde
„opgave van de samenstelling en bereiding en na onder-
„zoek van deskundigen, daartoe machtiging hebbe ver-
„leend''.
„Ik kan niet inzien," zegt MR. PLETTE, „dat dit
artikel vrij groote tirannie zou uitoefenen"; integendeel,
de Staat maakt gebruik van een geoorloofd middel en
neemt een preventieven maatregel — alleen repressief
toezicht te doen oefenen,, was allerminst de bedoeling
dezer wet — ter voorkoming, dat artsenijbereidkundigen
de bepaling van art. 13, dat groothandelaars in
geneesmiddelen art. 30 overtreden.
„Van strijd met het beginsel der wet bespeur ik
niets. Ware het niet juist een toepassing daarvan
geweest, indien de wetgever naast het onderzoek, of de
vereischte quantiteit der geneesmiddelen wel in de
apotheek aanwezig was (art. 4), of de vergiften wel
op de voorgeschreven wijze worden verkocht (art. 13),
ook een onderzoek naar de qualiteithadde voorgeschreven ?
Wanneer men van te voren de middelen hadde onderzocht,
hadde uitgemaakt, dat sommige zelfs niet op
grond van art. 13 door apothekers en dus à plus forte
raison niet door anderen, andere middelen op grond
van art. 30 niet door kappers, drogisten en dergelijken,
mochten worden verkocht, dan hadde men der justitie
niet de handen vol gegeven, door een lastig, kostbaar,
tijdroovend onderzoek, — de verplichting, om bewijs
te leveren, drukt haar ai zwaar genoeg — en tevens
voorkomen, dat veler gezondheid ware verwoest, veler
beurs ware geleegd door het gebruik der verderfzaaiende
kwakzalvers-praeparaten."
Wij stemmen toe, dat, als preventieve maatregel,
het bedoelde artikel misschien goed zou gewerkt
hebben, nu het verbod van het aankondigen van
den verkoop van geneesmiddelen, met opsomming
der kwalen, waartegen zij moesten dienen, was vervallen.^
Anders was het ter bestrijding van de
kwakzalverij o. i. overbodig, ook in verband met
art. 6 van de wet, regelende de uitoefening der
artsenijbereidkunde.
Op dit artikel komen wij, aan de hand van den
schrijver, in 't volgend no. terag.
De brochure van Prof. Hector Treub.
HOLLOWAY , de koning der kwakzalvers, begon op
het laatst van zij a leven schatten uit te geven
voor nuttige stichtingen, waarvoor menigeen hem
dankbaar was en de bron vergat, waaruit die
schatten waren geput.
Zoo liet hij o. a. een ziekenhuis bouwen, dat
meer dan 6 millioen gulden kostte en bood dit
gebouw het Engelsche doktersgilde ten geschenke
aan ; dit bedankte echter voor de gift, waarschijnlijk
met het oog op de herkomst der gelden, waaraan
de stichting haar ontstaan te danken had.
Toen SEQÜAH-DAVENPORT van de ontvangen entrée's
f 150 bestemde voor de „Vereeniging tot ondersteuning
van behoeftige kraamvrouwen" te Leiden,
weigerde het bestuur die gift in ontvangst te nemen.
Bravo !
Vermoedelijk echter om de Vereeniging het haar
toegedacht financieel voordeel niet te onthouden,
bestemde PROF. HECTOR TREUB de opbrengst vau eene
door hem uitgegeven brochure voor de kas der
genoemde Vereeniging.
Die brochure, getiteld: Patiënt en geneesheer,
klinische les gegeven 13 Januari 1892, heeft ten
doel de studenten iu de geneeskunde voor te bereiden
op den bij uitnemendheid practischen werkkring,
die hen .later wacht en zou vermoedelijk in
ons Maandblad niet besproken zijn, wanneer er geen
gedeelten in voorkwamen, die op de kwakzalverij
van Sequah betrekking hebben en die, als ware
het , te beschouwen zijn als een antwoord op de
bewering van DAVENPORT , van de tribune geuit, dat
„de Leidsche hoogleeraren in hem geen dusgenoem-
„den concurrent, kwakzalver of bedrieger, maar een
„mensch voor zich zagen".
Nu een bevestiging van onze meening omtrent
SEQUAH van zulk een bevoegde zijde wordt publiek
gemaakt, houde men het ons ten goede, dat wij, van
ons vroeger voornemen om dien kwakzalver zooveel
mogelijk te laten rusten niet alleen afwijken, maar
zelfs eenigzins uitvoerig zijn in het overnemen van
't geen door Prof. Treub is geschreven.
Wij voegen er niets aan toe.
„ A.an den eenen kant heeft het kwakzalversgild reeds lang
begrepen, dat het overbodig was voor de verschillende
kwalen afzonderlijke middelen te hebben. Eene medicijn
helpt voor alles. Maar aan den anderen kant moet de exploitatie
van het middel grootscheeps gaan, want de concurrentie
is scherp en er moet veel aan verdiend worden,
anders loont het de moeite niet zich niet meer als eerlijk
man te gedragen.
„De kwakzalver fin de siècle is gemetamorphoseerd in
eene naamlooze vennootschap. De Sequah-Company,limited,
geeft hare aandeelen uit en verder merkt men er niets van.
Doch zg zendt hare paljassen, hare marktschreeuwers uit
naar alle oorden van de wereld. Zij trekt hun geen clownspak
meer aan. Dat zou te ouderwetsch zijn. Neen, zij stelt
eene equipage ter hunner beschikking en begrgpt dat de
reclamekosten in elk opzicht groot moeten zijn om dergoê
gemeente zand in de oogen te strooien.
„Bovendien heeft zij nog een ander middel bedacht, dat
werkelijk een geniale greep van de kwakzalverij moet genoemd
worden. Zij laat door hare marktschreeuwers
patiënten behandelen ten aanschouwe van het publiek en
wat meer zegt, die patiënten ook schijnbaar genezen.. Welnu,
zegt Grjj, daarop is niets aan te merken. Wanneer door
de sequah-o lie de patiënten genezen worden, althans zoover
dat zij geen pijn meer gevoelen, dan is dat toch geen
kwaad. Onmiddellijk toegegeven ; in dat feit op zich zelf
steekt volstrekt geen kwaad. Het kwaad echter steekt,
M. M. H. EL in wat anders. Hierin nl. : dat aan het
publiek de conclusie wordt opgedrongen dat het de Sequaholie
is, die dit resultaat geeft. En dat dit niet het geval
is, behoef ik u wel niet te zeggen.
„Waardoor een mensch pijn voelt is bekend. Dat kan
öf geschieden doordat de periphere zenuwen door een of
anderen abnormalen toestand geprikkeld worden öf wel
doordat het centrale zenuwstelsel zelf direct dien prikkel
ontvangt. De patiënt neemt in beide gevallen de pijn aan
de périphérie waar.
„Daaruit volgt dat men pgn op tweeërlei wijze bestrijden
kan, nl. door in te werken öf op de zenuwen öf op het
centrale zenuwstelsel.
„Van genezing kan men nu eerst spreken wanneer het
gelukt door de behandeling den abnormalen toestand, die
er hier of daar bestaat, geheel op te heffen.
„Men kan echter, zooals u bekend is, de pijn ook tgdelgk
opheffen door de gevoeligheid van het centrale zenuwstelsel
te verminderen.
„Reeds HIPPOCBATES wist dit en zeide: „Quibus pars aliqua
corporis dolet, neque fere dolorem sentiunt, iis mens
Eegrotat ')." Wjj hebben geleerd die zielsziekte van HIPPO­
CRATES te beschouwen als een abnormalen toestand van het
waarnemingsorgaan in het centrale zenuwstelsel en wij
hebben tevens geleerd dien abnormalen toestand kunstmatig
teweeg te brengen. Niet alleen door verdoovende
middelen van allerlei aard, maar ook door de suggestie.
„De van ouds bekende auto-suggestie, die de kiespgn doet
afnemen, hoe dichter men bg den dentist komt en haar
doet ophouden als men bg hem op de stoep staat, is thans
zooal niet verklaarbaar, dan toch door analogie begrgpelgk.
De merkwaardige verschijnselen der démoniaques van allerlei
soort zgn door CHARCOT en zijne school met afdoende
zekerheid als verschijnselen van hypnose en suggestie verklaard.
„Zoo moet ook grootendeels, zoo niet geheel, het succes
der Sequah-olie worden verklaard. Dit succes berust voor
9 /io °P hypnose, niet de kalme hypnose, zooals die door
den medicus wordt toegepast, maar een kermishypnose, met
muziek, mooie pakjes, vreemdklinkende namen enz.
„Voor een deel komt daarbg nog de eveneens van ouds
bekende invloed van de massage, van het wrijven op de
gevoeligheid der zenuwuiteinden. Dat bg het bedoelde, op
de séances verkregen succes, alleen hiervan sprake is en
niet van het verminderen van een ontstekingachtigen toestand
blijkt afdoende uit het feit, dat de agent der Sequah-
Company voorschrgft (nog wel in strijd met de aanbeveling
die bg de olie gegeven wordt), dat men tegen den aderig
ken bloeds- en den watervaatsstroom in, naar de einden
der extremiteiten moet wrgven.
„Of daarbg in het groote glas drank, dat hij de patiënten
ingeeft, nog een opwekkend, alcoholisch middel is, waardoor
zg zoo danslustig worden? Wie zal het zeggen?
„Maar nog eens, in wat op de séances zelf geschiedt, ligt
meestal geen kwaad. Dat een lgder aan ruggemergstering
tgdelgk zun pgn kwgt raakt, is voor hem een geluk. En
wanneer de man, die drie maanden geleden annonceerde
dat hg door SEQUAH genezen was, omdat hg geen pijn meer
voelt, nu op sterven ligt, heeft hij aan de Sequah-olie, of
juister gezegd aan zgn geloof daarin, te danken dat hg
zgn laatste levensmaanden zonder pgn heeft doorgebracht.
„Wanneer een der eerste patiënten, die hier te Leiden
„genezen" is, een lgder aan deformeerende heupgewrichtsont«
steking, vier dagen later aan zun vroegeren dokter schrgft,
dat hij inderdaad de oude pgn kwijt is, doch nu volkomen
op dezelfde plaats nieuwe pgn heelt, dan mag hem dit tot
troost zgn. Mgnentwege.
Het kwaad zit echter in de conclusie dat de Sequaho
1 i e zulke wonderen verricht. En dit wordt ge vaarlgk
wanneer men leest wat er gedrukt staat op de omslagen,
waarin de olie-fleschjes verkocht worden."
(Ten einde niet te uitvoerig te worden, verwijzen'
wij voor deze „ voorschriften" naar onze mededeelingen,
voornamelijk in het bijvoegsel van No. 11 van
den vorigen jaargang, voorkomende. Red. Mbl.)
„Behoef ik u nu nog nader te zeggen dat het succes van
de Sequah-company Limited een werkelijk en groot gevaar
is? Ik hoop van neen.
„Immers het zal maken dat in vele gevallen, van ernstig
de gezondheid en het leven bedreigende ziekten, de hulp
van den geneesheer door wien soms zeker, in andere gevallen
wellicht de ziekte te genezen is en door wien in elk
geval de noodige, op goede gronden berustende pogingen
tot genezing kunnen worden aangewend, niet of te laat zal
worden ingeroepen.
„Hoeveel patiënten lgdende aan diphtérie, aan longontsteking,
aan pleuritis er in de eerstvolgende jaren op die
wgze door de Sequah-olie ten grave gevoerd zullen worden,
is niet te schatten, maar groot zal hun aantal zeker zgn,
daarvoor waarborgt ons het succes hier en elders door den
thans hier verblgf houdenden agent der Company verkregen.
„En daar is nog een tweede bezwaar aan de geheele zaak
verbonden, al is dit van anderen aard. De afnemers der
duur verkochte olie zgn grootendeels mingegoeden, die nu
voor hun zuurverdiend geld zoogenaamde medicamenten
van weinig waarde en van groot gevaar krijgen. Waarlgk,
wanneer op de séances geld aan liefdadige instellingen
gegeven wordt, dan speelt de agent der Sequah-Cy lita in
dat opzicht geen andere rol dan de man, die het leer van
de armen stal en de schoenen om Gods wil gaf."
*) Hg, die ergens pgn heeft en de pgn bgna niet voelt,
is ziek van geest. ^1sl@
De Justitie en Sequah.
Dat de Sequah-Company ook in Engelsch-Indië
haar agent krachtig laat werken en in onze Oost-
Indische bezittingen weldra een arbeidsveld zal
zoeken, is onzen lezers ongetwijfeld uit de dagbladen
bekend. Dat, met dit vooruitzicht voor oogen, de
ingezetenen van die streken veel belangstellen in
Sequah (Davenport)'s doen en laten hier te lande,
is begrgpelgk, en de Nederlandsche correspondenten
der Indische bladen zgn dan ook niet karig met
hun mededeelingen. Zij vertellen natuurlijk niets
wat nieuw zou kunnen zijn voor onze lezers; doch
een van hen deed zgn mededeelingen volgen door
enkele beschouwingen, die ongetwijfeld ook hier
te lande met instemming zullen worden gelezen.
De Amsterdamsche correspondent van het Bataviaansch
Handelsblad, een talentvol causeur, die zich
onderscheidt door de juistheid en de nauwkeurigheid