1 - Vereniging tegen de Kwakzalverij

de stad, die sinds lang sukkelde of liever door diens vrouw,
opgedragen was een magnetiseur over zgn toestand te raadplegen.
Het gewone praatje werd weer verkocht: de
man kon geen baat vinden bij geneesheeren, hij ging
erg achteruit en nu had mevrouw zulke wonderen gehoord
van het magnetisme, dat zg — zonder medeweten
van haar man — nu een somnambule wilde raadplegen.
Aan den Amsterdamschen vriend was een stukje flanel
gezonden, dat de patient op het lichaam gedragen had,
met verzoek, daarmede naar een somnambule te gaan.
Nu wist A. toevallig, dat ik op het punt van somnambulisme,
magnetisme enz. tamelijk sceptisch ben; hij
daarentegen hechtte er wel niet aan — heette het —
maar van dezen magnetiseur Dr. Hobson waren hem
wonderen verteld; dus kon men wel eens probeeren.
Of ik voor de aardigheid medeging? Ik stemde er in
toe en op een morgen tegen tien uur ongeveer, belden
wij aan het bedoeld huis en vroegen of wjj den dokier
mochten spreken. Intusschen had ik van mijn geleider
al gehoord, dat die Dr. Hobson een verbazend knap
man moest wezen, non-actief officier van gezondheid bij de
Marine en werden mij bepaald frappante gevallen van clairvoyance
zijner somnambule medegedeeld. Ik gaf mijn
kameraad intusschen den raad niet te veel te praten en
vooral in de spreekkamer zoo zacht te fluisteren, alsof
wjj er overtuigd van waren, dat kasten en muren
ooren hadden.
We werden in een achterkamer gelaten, netjes, wat
banaal gemeubeld, vol dames-handwerkjes, weinig wat
den geneesheer verried. De dokter was nog niet bfj
de hand; na tien minuten wachten verscheen hij einde*
lijk en ik moet bekennen, dat hij een aangenamen
indruk maakte; een man van achteraan in de dertig,
blond, goed gekleed met prettige manieren, iets gedecideerd«
over zich, wat de leek zoo gaarne bij den medicus
ontmoet. Mijn vriend scheen hem goed te kennen, zij
gaven elkander ten minste vriendschappelijk de hand
en hij had er niet tegen, dat ik de séance bijwoonde;
integendeel hoe meer menschen de wonderen van het
somnambulisme zagen, hoe meer vooroordeelen er zouden
wijken. Hij liet ons nu in de suite ; in de voorkamer
stond een tafel vol medicijnflescbjes, die een sterke
lucht van carbol, Jodoform enz. van zich afgaven, wat
ons dadelijk in de stemming bracht van bij een echten
arts te zijn aangeland.
Hij drukte zich met het grootste gemak uit en al
pratende wist hij A. allerlei bijzonderheden over
den patiënt uit te lokken ; het ging hem echter
zoo natuurlijk af, dat ik op dat oogenblik niet de
minste achterdocht opval te. Hij moest die vragen doen,
zeide hij, alleen om de somnambule te controleeren en
raakte ondertusschen al vrij goed op de hoogte van
den ouderdom, de ziekte, het gestel enz. van den patiënt.
Er was, geloof ik nog altijd, geen gelegenheid om iets
af te luisteren, want de achterkamer, waarin wij zaten,
zag uit op een binnenplaatsje ; toen hij genoeg wist,
kwam de somnambule binnen : een meisje, in een halfsleetsch
zijden japonnetje, met geen onknap maar droomerig
gezicht — geen wonder ook voor iemand wier
beroep is : slapen — zij groette ons met een hoofdknik
en ging op bevel van den dokter zitten in een
grooten fauteuil. Hij begon allerlei grimassen te
maken over en langs haar heen; soms spreidde hij
de handen uit, dan kneep hij ze samen, dan streek hij
langs haar gezicht. Spoedig viel zij in slaap. Nu werd
het flanel tusschen haar vingers gelegd — de dokter
had zgn twijfel uitgesproken of dit stuk wel voldoende
zou wezen om een magnetischen stroom te doen ont-
Btaan ; gewoonlijk gebruikt men voor dit doel hoofdhaar
van den zieke, maar 't scheen toch te lukken. Op zijn
vraag verzekerde de juffrouw in verband te staan met
den persoon en hem te zien ; alles kwam precies uit,
sexe, leeftijd, ziekte ; de ziekte — ik geloof een leverkwaal
—werd nauwkeurig beschreven, allerlei symptomen
opgesomd en mijn vriend fluisterde me telkens vrij hard
toe : „Precies, juist. Hoe is 't mogelijk ! Wat zeg je
er van ?" Ik begreep echter da'delijk, dat de magnetiseur,
gebruik makende van de ontvangen inlichtingen,
de dame op de hoogte had gebracht door middel van
afgesproken teekens of door de inrichting der vragen ;
op het laatst gaf zij het nommer van een recept op.
De dokter haalde een beek voor den dag, zocht naar
het nummer en copieerde het recept. De juffrouw werd
nu wakker gemaakt en ging zwjjgend weer heen. Ons
was reeds te voren op het hart gedrukt niet het woord
tegen haar te richten.
Na haar vertrek vertelde de dokter van verschillende,
door hem verrichte wonderbare genezingen, van
de kracht van het magnetisme en hypnotisme; hij vertelde
, dat dit meisje voor apothekeres gestudeerd
en met andere dames bij hem les had genomen ; door
een toeval had hij toen ondekt welke geheimzinnige
macht zij bezat om afwezige personen te zien, in mag-}
netischen slaap te vallen en zoo meer. Hij sprak eenvoudig,
flink, zonder eenigen indruk te maken van
blufferigheid; ongezocht wist hij allerlei wetenschappelijke
opmerkingen door het gesprek te vlechten. Hg beklaagde
zich, dat zoovele menschen nog vooroordeelen tegen de
somnambules hadden, terwgl zij toch zulk een goed
hulpmiddel boden bjj. het beoordeelen van inwendige
kwalen, zoodat zijn collega's zich door hun parti-pris
vrijwillig van een grooten steun bij het behandelen
hunner patiënten beroofden. Hij toonde ons brieven
uit alle deelen van het land, zelfs uit Oost- en West
Indië ontvangen, waarin men om hulp verzocht bij
vreeselijk lijden, zonder dit lijden nader aan te duiden,
alleen maar met toevoeging van haar of ondergoed in
zijden lapjes gewikkeld om het magnetisme niet te
laten ontsnappen. Mijn vriend betaalde het consult
(ƒ5.—), wjj namen afscheid en gingen heen; op straat
gaf ik mijne uitlegging van hetgeen wij zoo pas gezien
hadden, maar A. wilde er niets van hooren. Hij had
het volledigste vertrouwen in Dr. Hobson en ging
onmiddelijk het resultaat van het consult overbrieven
aan de vrouw van den zieke.
Nog verscheidene keeren vroeg ik naar den patiënt.
Eerst hoorde ik er wonderen van ; alles kwam precies
uit wat de somnambule gezegd had; alle verschijnselen
waren er, de medicgn hielp uitstekend; later bleek de
zieke die niet te kunnen verdragen, en werd weer
een consult gehouden, — nu vioeg men mij niet weer
om mee te gaan — de man leeft nog en sukkelt nog
maar van de somnambule hoorde ik niets verder; alleen
vernam ik nog, dat hij o. a. een kind van zeer goede
familie, dat aan een slepende ingewandziekte leed, behandelde,
daar soms met zijn somnambule aan huis kwam
en nog meermalen zonder haar, zelfs in uniform van marineofficier
en er in den huiselijken kring zeer gaarne ontvangen
werd. Het kind is gestorven, maar nog vóór
dien tijd had Hobson afgedaan ; er stond nu een geheel
andere naam op de deur, hoewel het huis blijkens de
eigenaardige gordijnen nog door dezelfde menschen
bewoond scheen. Van mijn vriend A. kreeg ik geen bijzonderheden
meer over hem te hooren; al mijn vragen werden
ontwijkend beantwoord. Een zonderling feit is het zeker,
dat in het naamboekje van Oost-Indische ambtenaren en
officieren de naam van Hobson vermeld staat als
officier van gezondheid bij de Marine, wonende Heerengracht
67. 't Zal voor velen een desillusie wezen,
als die aardige, prettige dokter blijkt niets anders te
zgn dan een gewone oplichter. Zou dit hen wijzer
maken ? ? J.
M. de R.!
AABDENBUBG, 5 Aug. '92.
Ik ben een groot voorstander van de bestrijding der
kwakzalverij en lees uw blad steeds met genoegen;
toch mag ik U de opmerking niet sparen, dat ik uwe
beschouwingen soms wel wat eenzijdig vind.
Bg de prijzen van de geneesmiddelen der kwakzalvers
leest men bijna altijd dat men ze bij een apotheker
voor veel minder geld kan bekomen.
In uw laatste nummer wordt van de Hindoes getuigd,
dat zij altijd met dure geneesmiddelen schermen.
Gij trekt met warmte op tegen ongediplomeerde
kwakzalvers, doch vergeet, dat de geëxamineerde kwakzalvers
vaak de ergsten zijn.
Voorbeelden :
Er zijn geneesheeren te platten lande, artsen en
doctoren, die hunne geneesmiddelen zoo schreeuwend
duur verkoopen, dat een kwakzalver van beroep daarbij
nog goedkoop genoemd mag worden.
Voor een enkelvoudigen breukband schrgven zij f 6,
voor een dubbelen f 12. Een bril van 60 en 80 cent
brengen zij in rekening tegen f3.
Met ophef gewagen zij van de uitvinding van geneesmiddelen,
wier naam in Ine eindigt. Monden vol met
duizenden guldens spreken zij uit per KG., hoewel ze
nauwelijks tien milligrammen in een jaar gebruiken.
Ja, wij hebben zelfs in ons district een doctor-arts,
die met een handkoffertje met werktuigen en medicamenten
3 en meermalen per week per tram de gemeenten
afreist, zitting houdende zelfs in die, waar geneesheeren
gevestigd zijn en zijne collega's allerlei prachtige
brevetten uitreikt.
Is dat alles vrij van kwakzalverij ?
' Is het wonder, dat bfj het zien van het kwakzalveren
van sommige geneesheeren de kwakzalvers van beroep
ook een dubbeltje trachten te verdienen ?
Zoolang daarin geene verandering komt, blijft uw
strijd hopeloos.
Met de plaatsing van het bovenstaande zult gij zeer
verplichten,
Uu? dw. lezer,
G. A. VORSTERMAN VAN OIJEN.
Wij zijn steeds dankbaar voor opmerkingen, vooral
wanneer deze in het belang van onze zaak worden gemaakt.
Zoo ook thans.
Toch houde de geachte schrijver ons ten goede dat
wij, zijne opmerkingen ten deele beamende, niet in allee
met hem meegaan.
Wij geven toe dat er onder de gediplomeerden,
helaas 1 nog meerdere kwakzalvers worden aangetroffen
en dat deze, door hun diploma gedekt, o. i. gevaarlijk er
zijn dan de niet-gediplomeerde, maar daartegen kunnen
wg — en de tegenwoordige wet — zoo weinig doen.
Waar wjj voldoende bewijzen hadden, dat gediplomeerden
kwakzalverij uitoefenden, hebben wij nooit geaarzeld
(onze Maandbladen bewgzen het en de betaalde proceskosten
helaas! ook) die kwakzalvers bekend te maken
en wij zullen dezen weg niet verlaten.
Intusschen is het bewijs niet altijd te leveren en
moeten wij voorzichtig zijn met zoo iemand kwakzalver
te noemen, al zijn wij er ook innig van overtuigd.
Dit brengt mee, dat wij, uit den aard der zaak, min
of meer eenzijdig moeten worden en, met meer succes
en minder gevaar voor de kas onzer Vereeniging, de
niet-gediplomeerde kwakzalvers kunnen bestrijden —
enkel en alleen omdat bij dezen het bewijs van kwakzalverij
veel zekerder en gemakkelijker kan worden
geproduceerd.
Met de bewering nu van den geacht en schrijver dat,
in dit geval, onze strijd „hopeloos" blijft, zgn wij het
niet eens.
Moeilgk is die strijd en geenszins verkwikkeljjk en
ongetwijfeld worden de bezwaren vermeerderd.door de uitoefening
van kwakzalverij door z.g. bevoegden maar ...
hopeloos ?
Wij zijn, door de ervaring geleid, met weinig tevreden.
Wanneer wij, door onze bestrijding, het slechts zoover
brengen dat bij het weldenkend deel der natie de oogen
worden geopend voor het schandelijk dry ven dier kwakzalvers,
'die dag op dag hunne waren in onze bladen
aanbevelen, wanneer wij de overtuiging kunnen wekken,
dat de kwakzalverij een kanker is in onze maatschappelijke
samenleving, dan zal ongetwijfeld het succes niet uitblijven
en — al hebben wij dan niet alles wat wij
wenschen — wij mogen dan onzen strijd niet als onvruchtbaar
beschouwen.
Het zóó ver te brengen is ons voorloopig doel; men
steune ons in dit ernstig streven en wij koesteren het
dit doel steeds naderbij te komen. RED.
Boekaankondiging.
Sexueele Hygiëne en eenige harer ethische
Consequenties. Drie lezingen door Dr. SEVED
RIBBING, voor Nederland bewerkt naar den
derden druk. Leiden, A. H. ADBIANI.
Bovengenoemd werk werd ons door den uitgever
„ter recensie" aangeboden. Dewijl de daarin behandelde
zaak geheel afwijkt van die, welke wij in ons Maandblad
behandelen, moeten wij van een „recensie 1 ' afzien,
doch vestigen toch g-arne de aandacht op dit o. i. zeer
lezenswaardig en met ernst geschreven boek. Wij doen
dit te eerder omdat een dergelijke lectuur, men moge
met den inhoud meegaan of niet, gezonde begrippen
opwekt omtrent zaken, die gewoonlijk slechts schoorvoetend
voor het groote publiek worden behandeld,
maar waarvan de kennis voor het algemeen zoo noodzakelijk
is, wil men niet, dat gewatenlooze bedriegers
van de heerschende onkunde ten eigen bate misbruik
maken. Van ons standpunt hebbeu wij vooral het oog op.
hetgeen in het aangehaald werk over het geslachtsleven
en de geslachtsziekten wordt meegedeeld. Zoo dikwijls
hebben wij in ons Maandblad moeten wijzen op tal van
die schandelijke en hoogst schadelijke werken, die,
onder een wetenschappelijk mom, strekken om lgders
aan geslachtsziekten in de netten van kwakzalvers te
lokken. Welnu de lezing vàn heb bovengenoemd boek
zal iedereen leeren, waaraan hij zich, in deze, te houden
heeft en het hem gemakkelijk maken het weefsel
van leugen en bedrog der kwakzalvers tè doorzien.
Wij wenschen daarom (doch niet alléén daarom) het
werk in veler handen.
Correspondentie.
— Het verslag van de Algemeene Vergadering der Vereeniging,
op 9 Aug. jl. te 's Hage gehouden, zal aan de
leden met het Octobernummer worden verzonden.
— De „Handelsbelangen" van Vrijdag 18 Aug. hebben wg
in dank ontvangen en het hoofdartikel met genoegen gelezen.
Misschien komen wij er later, als onze ruimte het toelaat,
op terug, Het is dezelfde strgd, als wij sedert jiren tegen
verschillende bladen hebben aangebonden. Ook wij zijn steeds
afgescheept met hetzelfde argument: de moeilijkheid om
controle op de advertenties uit te oefenen.
A. Z. te /. De pillen zjjn ons niet bekend; _zij zullen
echter worden aangekocht, — tenzjj gij in staat zgt ons een
of eenige doosjes ter onderzoek toe te zenden — en onderzocht.
Het resultaat deelen wjj dan later mede.
Indien het u echter te doen is om geen kwakzalverij in
de hand te werken dan raden wij u — de pillen in geen
geval aan te schaffen, al moge het ook bg onderzoek blgken
dat zü geen schadelijke stoffen bevatten. Zonder dat, blgkfc
uit alles, dat men hier weer met niets anders te doen heeft
dan met een speculatie op de ijaelheid.
J. Gr. JE. te A. Uwe opmerking heeft met de zaak, die
wg behandelen, niets te maken. G g zult ons dus wel van
[ antwoord verschoonen.