Op zoek naar de laatste restjes 'Ostalgie': Vaarwel Oost-Berlijn

cafés. De kunstscène verhuisde vanuit
West-Berlijn. Topkoks startten
restaurant na restaurant. Hillary
en Bill kwamen speciaal tafelen in
restaurant Gugelhof (Kollwitzplatz
37). De authentieke ‘Ossie’-sfeer is
Prenzlauer Berg daardoor kwijtgeraakt,
maar het moet gezegd: dit is
de plek waar het huidige Berlijn
bruist.
Er zijn eigenlijk nog maar twee
wijken waar de oude sfeer te proeven
is. De naargeestige variant vind
je in Lichtenberg. Hoe fout het DDRregime
was, wordt duidelijk als je
de krotten ziet waarin de arbeiders
moesten wonen. Maar protesteren
deed niemand, want dit was ook de
wijk waar het hoofdkwartier van de
Stasi was gevestigd. Wie zijn mond
opentrok, verdween geruisloos van
het toneel. De wijk was een hel.
Burgers met nul procent privacy,
voortdurende intimidatie en de
buurman als verrader.
Dat toch veel Oost-Duitsers heimwee
hebben naar vroeger tijden,
begrijp je beter als je door Friedrichshain
loopt. Dit was een wijk
van buurtcomités en gemeenschapshuizen.
De Ossies hadden
niet veel en dus steunden ze vooral
op elkaar. Kameraden die voor
elkaar opkwamen. Maar ook hier
gaat het hard. De gemeenschapshuizen
maken in razend tempo
plaats voor cafés, bars en restaurants.
Wie de oude sfeer wil proeven,
of wil begrijpen hoe Prenzlauer
Berg er nog maar kort geleden
uitzag, moet snel zijn. De art deco
gevels worden in vooroorlogse
staat teruggebracht en de bruine
DDR-flats gesloopt. Een Trabi voor
de deur is al een zeldzaamheid.
Het enige wat uiteindelijk zal overblijven
zijn de Ampelmännchen. De
typische DDR-mannetjes op de
voetgangerslichten zijn door het
actiecomité ‘Rettet die Ampelmännchen’
van de verdwijning
gered. Daar zullen de echte Ossies
het in de toekomst mee moeten
doen. En natuurlijk genieten ze
dan nog altijd het meest als het
stoplicht op rood springt. ∑
cvdheijden@anwb.nl
80 mensen stierven bij ontsnappingspogingen uit OOST-BERLIJN
DE OSSIES MIJMEREN
Barvrouw Katja Mann (25)
‘Zonder de Wende had ik nooit zoveel kansen gehad’
‘Verkehrsberuhigte Ostzone is een echte Ostalgie-kroeg. We hebben foto’s van partijbonzen,
DDR-kranten en Trabi’s aan de muur hangen. Het is natuurlijk met een knipoog,
maar toch, ik voel me hier thuis. Ik was 13 toen de Muur viel en ben echt nog een
kind van de DDR. We draaiden thuis de muziek van de Puhdys (populairste band in
DDR, red.) en dronken Club Cola. Dat spul is echt niet te drinken hoor, maar het wordt
nog volop verkocht. Ook hier in de kroeg. Ik ben zelf vooral blij dat de Muur gevallen
is. Ik heb nu zoveel meer kansen in mijn leven. Maar voor mijn ouders en grootouders
is het veel moeilijker. Zij kunnen maar niet aan de nieuwe situatie wennen.’
∑ Ostalgiekroeg Verkehrsberuhigte Ostzone vind je in de Auguststrasse 92 in Mitte.
Museumgids Andrea Holland-Moritz (44)
‘Door de Stasi leefden we in een nachtmerrie’
‘Pas nadat ik in 1976 had geprotesteerd omdat een vriend van me niet maar het
buitenland mocht, besefte ik dat ik geen vrij burger was in de DDR. Ik kwam erachter
dat mijn brieven werden gecontroleerd en mijn telefoon werd afgeluisterd. Het
was een schizofreen gevoel. Toen ik na de Wende ontdekte dat zelfs vrienden en
bekenden voor de Stasi hadden gewerkt, was ik helemaal geschokt. Mijn wereld
stortte in. Daarom werk ik nu ook als vrijwilliger in het Stasi-museum. Hier zie je
op wat voor massale schaal de DDR-burgers werden geterroriseerd. Hoe het kon dat
een heel volk dit met zich liet gebeuren. Waarom niemand in opstand durfde te
komen. Door de Stasi leefden we in een nachtmerrie.’
∑ Forschungs- und gedenkstätte Normannenstrasse (Stasi Museum). Ruschestrasse
103 (metrohalte Magdalenenstrasse). Ma-vr 11-18 u, za-zo 14-18 u. Entree DM 5.
Knoflookrestaurateur Mario Brand (38)
‘De laatste 10 jaar heb ik dubbel zo intensief geleefd’
‘De nacht dat de Muur viel ben ik met knikkende knieën naar West-Berlijn
gelopen. Ik kon het gewoon niet geloven. We konden zomaar door de Muur
lopen en van het ene op het andere moment hadden we onze vrijheid terug.
Ik heb de laatste 10 jaar dan ook dubbel zo intensief geleefd. Ik serveer hier
de echte Duitse keuken, maar dan op z’n knoflooks. Het populairst zijn de
‘Wraak van Dracula’ (knoflooksoep, DM 6,50) en de ‘Skunky’ (halve haan met
40 tenen knoflook, DM 16). Maar ik heb ook knoflook-ijs en een knoflookborrel.
Toch moest ik wel iets verzinnen, want niemand durfde na een maaltijd
nog de stad in. Dus krijgt iedereen bij het toetje een anti-knoflook-pil. Of het
werkt? Hahaha, dat zul je wel merken.’
∑ Restaurant Knofel, Wichertstrasse 33, tel. 4476717.
Voorzitter Trabantclub Bert Rose (31)
‘Voor 200 mark koop je al een Trabi’
‘Een Lada was de droomauto voor elke Ossie. Maar ja, daar zat een levertijd
van 11 jaar op. Vandaar dat er in de DDR meer dan drie miljoen Trabants
zijn verkocht, daar hoefde je maar 8 jaar op te wachten. De laatste Trabant
werd in 1990 gebouwd en ze zijn al bijna uit het straatbeeld verdwenen. Ik
hou van deze auto, ben er mee opgegroeid en ik vind het dus ook een stukje
cultuurgoed. Helaas zijn ze bijna niks meer waard. Voor 200 mark koop je al
een Trabi. En zelfs deze auto die ik tot in de puntjes heb gerestaureerd,
levert niet meer dan 3000 mark op. Hoe lang we dit rijdende stukje DDRgeschiedenis
op de weg kunnen houden is trouwens de vraag, want Trabionderdelen
zijn nauwelijks meer te krijgen.’
∑ Voor meer info over Trabant kijk op www.supertrabi.de
REIZEN NOVEMBER 2001 75