In de tuin van de dood

More documents

Recommendations

Info

4 IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008 Wetgeving en rituelen Regering versoepelt vervoer lichamen van overledenen In juni dit jaar werd een nieuw Vlaams decreet gestemd dat een mijlpaal betekende voor de uitvaartsector. Sindsdien kan een stoffelijk overschot vrijwel meteen na het overlijden weer getransporteerd worden naar de eigen gemeente. Hiervoor was eerst toestemming nodig van een ambtenaar van de burgerlijke stand, waardoor de nabestaanden soms enkele dagen op het lichaam moesten wachten. De Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen (VARU) ijverde al tien jaar voor deze versoepeling van de regels. Het Hasseltse parlementslid Laurence Libert (Open Vld) was hierbij vaak het aanspreekpunt tijdens haar werk op het kabinet van minister Keulen. “De Raad van State had aanvankelijk geoordeeld dat het federale materie was”, legt Libert uit. “In een nieuw arrest werd dit echter bestempeld als Vlaamse materie. Hierdoor liep de zaak veel vertraging op.” Stempel Als parlementslid diende Libert een voorstel van decreet in, dat in juni dit jaar werd Dankzij het nieuwe decreet kan een lijk eenvoudiger naar de woonplaats van de overledene worden gebracht. Foto EPA “Aantal kerkelijke begrafenissen blijft stabiel” “Er is geen spectaculaire daling van het aantal kerkelijke begrafenissen in Limburg”, zegt bisschoppelijk vicaris Karel D’Huys van Bisdom Hasselt. “Tegelijk moeten we eerlijk zijn dat er steeds meer andere vormen en mogelijkheden van het begrafenisritueel ingang vinden in onze maatschappij.” Uit een onderzoek dat enkele maanden geleden is gevoerd door de KU Leuven in opdracht van de bisdommen, blijkt dat Limburg – samen met West-Vlaanderen – op vlak van geloofspraktijken de meest traditionele provincie van Vlaanderen is. “We kunnen op twee manieren reageren”, vertelt Vicaris D’Huys. “Omdat we relatief goed bezig zijn kunnen we gewoon verder doen. Maar anderzijds kunnen we deze positieve cijfers ook zien als een kans om ons woord van troost nog meer toe te reiken. Zo brengen we in november een folder uit om nabestaanden te informeren rond een kerkelijke uitvaart.” Uitdagingen Door de evoluties in onze maatschappij staat de katholieke kerk voor enkele uitdagingen. “Aangezien de moderne mens andere behoeften heeft dan 40 jaar geleden, moeten we ons de vraag stellen wat ze verwachten van het begrafenisritueel. Wij kunnen ons onderscheiden met de rest van de uitvaartsector omdat wij kiezen voor het wezenlijke: de hoop van het verrijzenisgeloof en de uitdrukking van gemeenschap binnen het kerkgebouw. We hebben gekozen om naast de priester nu ook andere voorgangers toe te laten voor een kerkelijke gebedsviering. Die voorganger is niet zomaar een privépersoon, maar bijvoorbeeld een diaken of een daartoe gezonden leek.” Opvallend is het grote verschil tussen het aantal wekelijkse kerkgangers en het aantal dat kiest voor een kerkelijke begrafenis. “Enerzijds is dat een behoudsgezinde reflex. Anderzijds bewijst het ook dat de mensen uiteindelijk wel kiezen voor een vorm van geloof.” Het kerkelijke begrafenisritueel heeft een vaste structuur. “Rekening houdend met de mogelijkheden kiest men voor een gebedsviering, dan wel voor een eucharistieviering. Beide rituelen bestaan uit vaste woorden en gebaren van troost en hoop. Toch kan er een persoonlijke toets aan het ritueel toegevoegd worden. In samenspraak met de parochie, kan er inbreng zijn van familie of vrienden. Crematie als vorm van afscheid nemen van het lichaam, is erkend door de katholieke kerk. We vragen wel om vóór de crematie de afscheidsviering in het kerkgebouw zelf te houden. In het crematorium kan eveneens een ‘gebed vanwege de kerk’ gevraagd worden, maar dat is niet hetzelfde als de uitvaartliturgie.” HDB goedgekeurd. Sindsdien mag het stoffelijk overschot van iemand die buiten de gemeente overlijdt meteen teruggebracht worden naar de eigen gemeente nadat een geneesheer een natuurlijk overlijden heeft vastgesteld. Voordien had men eerst ook een stempel van een ambtenaar van de burgerlijke stand nodig. Indien iemand op vrijdag overleed, moest hier vaak tot maandag op worden gewacht. Al die tijd mocht het lichaam van de overledene niet buiten de gemeentegrenzen worden vervoerd. De familie van de overledene moest zich dan verplaatsen naar een funerarium in de gemeente van overlijden. Arts Deze versoepeling geldt wel alleen in het Vlaams gewest. Om een lichaam over de gewestgrenzen heen te transporteren, is nog steeds de toestemming van een ambtenaar nodig. Voordat een lichaam gecremeerd wordt, moet een tweede geneesheer controleren of het zeker ging om een natuurlijke doodsoorzaak. Tot voor het nieuwe decreet moest dat gebeuren door een arts uit de gemeente van overlijden, maar sinds juni dit jaar mag dit ook gebeuren door een geneesheer uit de woonplaats van de overledene. PeC “Bomen in strooibos halen levenskracht uit as overledene” Wanneer iemand van uw naasten sterft is één van de vragen die zich stellen: wordt het lichaam begraven of gecremeerd? Hasseltse Schepen Johan Vanmuysen, die bevoegd is voor alles wat met begraven te maken heeft, geeft een woordje uitleg over crematies in onze provincie. “In Limburg is er slechts één crematorium (gevestigd) in Hasselt”, vertelt de schepen. “Het Hasseltse crematorium bestaat uit twee grote delen: enerzijds het gedeelte voor de crematie van de overledenen, anderzijds zijn er ook ruimtes voor de dienstverlening zoals voor de plechtigheid of voor de koffietafel. Alleen de stad is bevoegd voor de crematie op zich. We hebben speciaal opgeleid personeel dat goed voorbereid is voor deze job.” Steeds meer mensen kiezen voor een crematie: in 2007 werd in België bijna de helft van de overledenen gecremeerd. Wilsbeschikking “Ook in ons crematorium zien we dat het aantal crematies de afgelopen jaren sterk gestegen is: van 2096 naar 4192 in nog geen tien jaar tijd. We kunnen hier dus spreken van een verdubbeling. Feit is wel dat families die korter bij een crematorium wonen sneller kiezen voor crematie, aangezien ze meer vertrouwd zijn met het gegeven. Ook de verstedelijkingsgraad heeft invloed op de keuze: in landelijke gemeenten speelt de traditie nog steeds een grotere rol.” Maar wie bepaalt of de overledene begraven, dan wel gecremeerd wordt? “Als de persoon die gestorven is dit niet heeft vastgelegd in een wilsbeschikking, is het de dichtstbijzijnde familie die kiest. Zo heeft de echtgeno(o)t(e) bijvoorbeeld voorrang op de ouders.” Mogelijkheden Eenmaal gekozen voor crematie, moet er bepaald worden op welke manier de assen van de overledene bewaard worden. “Vandaag zijn er ook op dat vlak heel veel mogelijkheden. De nabestaanden kunnen de assen in een urne mee naar huis nemen, in het urnenveld begraven, bijzetten in het columbarium – de urnenmuur – of verstrooien op de strooiweide. Aan het kerkhof van Hasselt gaan we tegen Allerheiligen volgend jaar overigens een strooibos aanleggen. Zo kan de as van de overledene verstrooid worden onder een boom en hebben de familie en vrienden een referentiepunt. Dit strooibos heeft ook een grote symbolische waarde: de boom die levenskracht haalt uit de as van de overledene.” HDB
IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008 Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen “Klanten verwachten almaar meer van een begrafenisondernemer” Dalend aantal sterftegevallen zorgt voor uitbreiding van dienstverlening Het aantal sterfgevallen kent de laatste jaren een dalende trend, maar dat betekent niet dat het daarom slecht gaat met de sector van de begrafenisondernemers. “Op vraag van de klanten is onze dienstverlening de laatste jaren almaar breder geworden”, legt Marc Barthels uit, de Limburgse contactpersoon voor de Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen (Varu). “Enerzijds benaderen meer mensen ons bij leven om hun begrafenis te laten vastleggen, anderzijds is de nazorg fors uitgebreid.” Als de dalende sterftecijfers van de afgelopen jaren zich blijven voortzetten, zal het totaal aantal Belgische sterfgevallen per jaar snel het diepterecord van 100.000 overlijdens bereiken. Dat leidt echter niet meteen tot een crisis in de sector van de begrafenisondernemers, waar de wrange wetmatigheid dat de één zijn dood een ander zijn brood is, heel letterlijk genomen mag worden. “Veel dames tonen interesse voor een job in de uitvaartsector” Volgens begrafenisondernemer Marc Barthels uit Maasmechelen gaat het de laatste jaren zelfs behoorlijk goed met de sector. “Ik heb pas een aantal aanwervingen moeten doen, en daarvoor boden zich genoeg kandidaten aan. Dat was vroeger wel even anders”, vertelt hij. “Vooral dames lijken geïnteresseerd in zo’n job. Het is mogelijk een gevolg van de verhoogde aandacht voor het beroep in de media. Ik merk tegenwoordig een tevredenheid over onze dienstverlening. Meestal overtreffen wij zelfs de verwachtingen.” Nazorg Het pakket aan diensten werd de laatste jaren dan ook uitgebreid, ook met het oog op de dalende sterftecijfers. “Het is minder taboe geworden om bij leven al bezig te zijn met je begrafenis, mede dankzij de opkomst van de uitvaartverzekering. We krijgen almaar vaker mensen over de vloer die hun begrafenis willen regelen, zodat alles loopt zoals zij het gewild hebben.” Na iemand begraven te hebben, kan het rouwproces echt beginnen, zo wordt gezegd. Maar net tijdens die donkere weken moeten de nabestaanden zich het hoofd breken over allerlei administratieve perikelen. “Ook hierin helpen wij steeds meer klanten. We geven hun informatie over alle regelingen die getroffen moeten worden, helpen hen om zich voor te bereiden en handelen eventueel alles zelf af.” “Op het afscheid van een dierbare wordt niet bespaard” Besparen De Varu komt als organisatie op voor de belangen van de begrafenisondernemers, maar ook voor die van het cliënteel. “Onze leden Australiërs willen milieuvriendelijker cremeren De Australische begraafplaats Centennial Park in Adelaide heeft becijferd dat een crematie 160 kilo CO2 oplevert. Dat is vier keer zoveel als de 39 kilo CO2 die de lucht wordt ingeblazen bij een begrafenis. Volgens het onderzoek is de ecologische voetafdruk van crematies echter op lange termijn kleiner dan die van begrafenissen. Het onderzoek stelt dat een graf vaker onderhouden moet worden, wat meer verplaatsingen met zich mee zou brengen. Op die manier zou de milieubelasting van begraven op de lange termijn tien procent groter zijn dan die van cremeren. De Australische bioloog Roger Short pleit echter om opnieuw meer mensen te laten kiezen voor een begrafenis in plaats van een crematie. Volgens hem zouden lichamen rechtop begraven moeten worden, naast een Marc Barthels: “De laatste jaren is ons pakket nazorg fors uitgebreid.” Foto Dick DEMEY boom. “Dankzij de menselijke resten zal de boom beter groeien”, aldus de bioloog. Het crematorium van Hasselt volgde die raad alvast op en plant tegen Allerheiligen volgend jaar een strooibos aan. Om het cremeren zo milieuvriendelijk mogelijk te doen verlopen, zijn de crematoria onderworpen aan de milieuwetgeving. “Alle Vlaamse crematoria moeten voldoen aan de Vlarem II-normen, waarin maximumuitstoten worden opgelegd voor bepaalde schadelijke stoffen”, weet Lydia Surinx, crematoria-manager bij Dela. “Om deze normen te garanderen, hebben alle Vlaamse crematoria filters aan de crematieovens gekoppeld. Een gecertificeerde firma voert elk jaar een luchtemissiemeting uit en speelt de resultaten door aan de milieu-inspectie.” PeC ondertekenen een soort code, waarin ze zich ertoe verbinden een goede dienstverlening te bieden voor een goede prijs. De prijzen van alle begrafenisondernemers zijn de laatste jaren genivelleerd, al verschilt dat van streek tot streek. In Limburg zijn de prijzen landelijk bekeken niet de laagste, maar klanten verwachten hier ook veel, zoals bijvoorbeeld comfortabele ruimtes om familieleden te ontvangen om de overledene te kunnen groeten. Of de dalende koopkracht zich laat gevoelen? Een begrafenis maak je zo duur als je zelf wilt, maar ik denk niet dat op het afscheid van een dierbare wordt bespaard. Mogelijk wordt sneller gekozen voor een goedkoper type kist. Die zijn nu ook veel beter afgewerkt dan vroeger. De bombastische, eiken kisten worden sowieso nog maar zelden verkocht. Vooral strakke modellen in fineerhout gaan nog de deur uit.” Overnamegolf Het Nederlandse Dela nam de laatste jaren heel wat begrafenisondernemers in Vlaanderen over. Iedereen kan bij leven een aantal omstandigheden van zijn begrafenis laten vastleggen dankzij het nieuwe levenstestament. In het gemeentehuis van uw woonplaats kan u bij de dienst burgerlijke stand onder meer laten vastleggen of u begraven of gecremeerd wil worden. Indien u gecremeerd wil worden, kan u ook bepalen wat er na de crematie met uw as moet gebeuren. Voorts is het mogelijk aan te geven volgens welke levensbeschouwing of godsdienst uw afscheidsviering moet verlopen. “Wij krijgen dit soort vragen een vijftal keer per maand”, luidt het bij de Dienst Bevolking van de stad Hasselt. “Of het alleen oudere mensen zijn? Nee, het zijn meestal 50- à 60-jarigen. Het gaat vooral om mensen die pas de “Limburgers besteden veel aandacht aan een begrafenis” 5 Ook Marc Barthels gaf zijn zaak recent over aan hen. “Als begrafenisondernemer kun je er niet buiten dat je moet blijven investeren. Ik zag er tegen op om tot aan mijn pensioen leningen aan te gaan. Aanvankelijk schrikte hun overnamepolitiek mij ook af, maar de Varu waakt eroverdat er niets misloopt, zoals oneerlijke concurrentie of monopolievorming. Het interessante aan zo’n groep is dat ik nu met collega’s personeel met een specifieke functie kan delen. Iemand die instaat voor de nazorg bijvoorbeeld, of iemand die afscheidsvieringen verzorgt. Voor onze klanten is niets veranderd. We leveren nog altijd dezelfde service als vroeger, met dezelfde persoonlijke aanpak.” Levenstestament regelt begrafenissen Peter COSTERMANS begraving van een van hun ouders hebben meegemaakt.” Bij de stad Genk lieten sinds 2004 323 mensen zo’n wilsbeschikking registreren, waarvan dertig dit jaar. Volgens de stadsdiensten is deze registratie erg gebonden aan berichtgeving erover in de media. Muziekkeuze Wie dat wenst, kan zijn begrafenis ook meer gedetailleerd regelen. Hiervoor kan u contact opnemen met uw priester, of met een Centrum voor Morele Dienstverlening in het geval van een vrijzinnige afscheidsviering. Op die manier is het mogelijk om allerlei aspecten van de viering op zich te laten vastleggen, tot de muziekkeuze toe. PeC
Page 1 and 2: In de tuin van de dood Een overzich
Page 3: IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG V
Page 7 and 8: Hoeselt • Een concessie loopt voo
Page 9 and 10: met fotografie en poëzie IN DE TUI
Page 11 and 12: Het basispakket Het basispakket omv
Page 13 and 14: het internet IN DE TUIN VAN DE DOOD
Page 15 and 16: IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG V

In de tuin van de dood

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?