In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Wetgeving en rituelen<br />
Regering versoepelt vervoer<br />
lichamen <strong>van</strong> overle<strong>de</strong>nen<br />
<strong>In</strong> juni dit jaar werd een nieuw<br />
Vlaams <strong>de</strong>creet gestemd dat een<br />
mijlpaal beteken<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> uitvaartsector.<br />
Sindsdien kan een stoffelijk<br />
overschot vrijwel meteen na het<br />
overlij<strong>de</strong>n weer getransporteerd<br />
wor<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> eigen gemeente.<br />
Hiervoor was eerst toestemming<br />
nodig <strong>van</strong> een ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
burgerlijke stand, waardoor <strong>de</strong><br />
nabestaan<strong>de</strong>n soms enkele dagen<br />
op het lichaam moesten wachten.<br />
De Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen<br />
(VARU) ijver<strong>de</strong> al tien jaar voor<br />
<strong>de</strong>ze versoepeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> regels. Het Hasseltse<br />
parlementslid Laurence Libert (Open Vld)<br />
was hierbij vaak het aanspreekpunt tij<strong>de</strong>ns<br />
haar werk op het kabinet <strong>van</strong> minister Keulen.<br />
“De Raad <strong>van</strong> State had aan<strong>van</strong>kelijk<br />
geoor<strong>de</strong>eld dat het fe<strong>de</strong>rale materie was”,<br />
legt Libert uit. “<strong>In</strong> een nieuw arrest werd<br />
dit echter bestempeld als Vlaamse materie.<br />
Hierdoor liep <strong>de</strong> zaak veel vertraging op.”<br />
Stempel<br />
Als parlementslid dien<strong>de</strong> Libert een voorstel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>creet in, dat in juni dit jaar werd<br />
Dankzij het nieuwe <strong>de</strong>creet kan een lijk eenvoudiger naar <strong>de</strong> woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne wor<strong>de</strong>n gebracht. Foto EPA<br />
“Aantal kerkelijke<br />
begrafenissen blijft stabiel”<br />
“Er is geen spectaculaire daling <strong>van</strong> het<br />
aantal kerkelijke begrafenissen in Limburg”,<br />
zegt bisschoppelijk vicaris Karel D’Huys <strong>van</strong><br />
Bisdom Hasselt. “Tegelijk moeten we eerlijk<br />
zijn dat er steeds meer an<strong>de</strong>re vormen en<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het begrafenisritueel<br />
ingang vin<strong>de</strong>n in onze maatschappij.”<br />
Uit een on<strong>de</strong>rzoek dat enkele maan<strong>de</strong>n gele<strong>de</strong>n<br />
is gevoerd door <strong>de</strong> KU Leuven in opdracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bisdommen, blijkt dat Limburg – samen<br />
met West-Vlaan<strong>de</strong>ren – op vlak <strong>van</strong> geloofspraktijken<br />
<strong>de</strong> meest traditionele provincie <strong>van</strong><br />
Vlaan<strong>de</strong>ren is. “We kunnen op twee manieren<br />
reageren”, vertelt Vicaris D’Huys. “Omdat we<br />
relatief goed bezig zijn kunnen we gewoon<br />
ver<strong>de</strong>r doen. Maar an<strong>de</strong>rzijds kunnen we <strong>de</strong>ze<br />
positieve cijfers ook zien als een kans om ons<br />
woord <strong>van</strong> troost nog meer toe te reiken. Zo<br />
brengen we in november een fol<strong>de</strong>r uit om<br />
nabestaan<strong>de</strong>n te informeren rond een kerkelijke<br />
uitvaart.”<br />
Uitdagingen<br />
Door <strong>de</strong> evoluties in onze maatschappij staat<br />
<strong>de</strong> katholieke kerk voor enkele uitdagingen.<br />
“Aangezien <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne mens an<strong>de</strong>re behoeften<br />
heeft dan 40 jaar gele<strong>de</strong>n, moeten we ons<br />
<strong>de</strong> vraag stellen wat ze verwachten <strong>van</strong> het<br />
begrafenisritueel. Wij kunnen ons on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<br />
met <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvaartsector omdat<br />
wij kiezen voor het wezenlijke: <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong><br />
het verrijzenisgeloof en <strong>de</strong> uitdrukking <strong>van</strong><br />
gemeenschap binnen het kerkgebouw. We<br />
hebben gekozen om naast <strong>de</strong> priester nu ook<br />
an<strong>de</strong>re voorgangers toe te laten voor een kerkelijke<br />
gebedsviering. Die voorganger is niet<br />
zomaar een privépersoon, maar bijvoorbeeld<br />
een diaken of een daartoe gezon<strong>de</strong>n leek.” Opvallend<br />
is het grote verschil tussen het aantal<br />
wekelijkse kerkgangers en het aantal dat kiest<br />
voor een kerkelijke begrafenis. “Enerzijds is<br />
dat een behoudsgezin<strong>de</strong> reflex. An<strong>de</strong>rzijds<br />
bewijst het ook dat <strong>de</strong> mensen uitein<strong>de</strong>lijk wel<br />
kiezen voor een vorm <strong>van</strong> geloof.”<br />
Het kerkelijke begrafenisritueel heeft een<br />
vaste structuur. “Rekening hou<strong>de</strong>nd met <strong>de</strong><br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n kiest men voor een gebedsviering,<br />
dan wel voor een eucharistieviering.<br />
Bei<strong>de</strong> rituelen bestaan uit vaste woor<strong>de</strong>n en<br />
gebaren <strong>van</strong> troost en hoop. Toch kan er een<br />
persoonlijke toets aan het ritueel toegevoegd<br />
wor<strong>de</strong>n. <strong>In</strong> samenspraak met <strong>de</strong> parochie,<br />
kan er inbreng zijn <strong>van</strong> familie of vrien<strong>de</strong>n.<br />
Crematie als vorm <strong>van</strong> afscheid nemen <strong>van</strong> het<br />
lichaam, is erkend door <strong>de</strong> katholieke kerk. We<br />
vragen wel om vóór <strong>de</strong> crematie <strong>de</strong> afscheidsviering<br />
in het kerkgebouw zelf te hou<strong>de</strong>n. <strong>In</strong><br />
het crematorium kan eveneens een ‘gebed<br />
<strong>van</strong>wege <strong>de</strong> kerk’ gevraagd wor<strong>de</strong>n, maar dat<br />
is niet hetzelf<strong>de</strong> als <strong>de</strong> uitvaartliturgie.”<br />
HDB<br />
goedgekeurd. Sindsdien mag het stoffelijk<br />
overschot <strong>van</strong> iemand die buiten <strong>de</strong> gemeente<br />
overlijdt meteen teruggebracht wor<strong>de</strong>n naar<br />
<strong>de</strong> eigen gemeente nadat een geneesheer een<br />
natuurlijk overlij<strong>de</strong>n heeft vastgesteld. Voordien<br />
had men eerst ook een stempel <strong>van</strong> een<br />
ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand nodig.<br />
<strong>In</strong>dien iemand op vrijdag overleed, moest<br />
hier vaak tot maandag op wor<strong>de</strong>n gewacht.<br />
Al die tijd mocht het lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
niet buiten <strong>de</strong> gemeentegrenzen wor<strong>de</strong>n<br />
vervoerd. De familie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne moest<br />
zich dan verplaatsen naar een funerarium in<br />
<strong>de</strong> gemeente <strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n.<br />
Arts<br />
Deze versoepeling geldt wel alleen in het<br />
Vlaams gewest. Om een lichaam over <strong>de</strong><br />
gewestgrenzen heen te transporteren, is nog<br />
steeds <strong>de</strong> toestemming <strong>van</strong> een ambtenaar nodig.<br />
Voordat een lichaam gecremeerd wordt,<br />
moet een twee<strong>de</strong> geneesheer controleren of<br />
het zeker ging om een natuurlijke <strong>dood</strong>soorzaak.<br />
Tot voor het nieuwe <strong>de</strong>creet moest<br />
dat gebeuren door een arts uit <strong>de</strong> gemeente<br />
<strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n, maar sinds juni dit jaar mag<br />
dit ook gebeuren door een geneesheer uit <strong>de</strong><br />
woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne.<br />
PeC<br />
“Bomen in strooibos halen<br />
levenskracht uit as overle<strong>de</strong>ne”<br />
Wanneer iemand <strong>van</strong> uw naasten sterft is<br />
één <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragen die zich stellen: wordt<br />
het lichaam begraven of gecremeerd?<br />
Hasseltse Schepen Johan Vanmuysen, die<br />
bevoegd is voor alles wat met begraven<br />
te maken heeft, geeft een woordje uitleg<br />
over crematies in onze provincie.<br />
“<strong>In</strong> Limburg is er slechts één crematorium<br />
(gevestigd) in Hasselt”, vertelt <strong>de</strong> schepen.<br />
“Het Hasseltse crematorium bestaat uit<br />
twee grote <strong>de</strong>len: enerzijds het ge<strong>de</strong>elte<br />
voor <strong>de</strong> crematie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>nen,<br />
an<strong>de</strong>rzijds zijn er ook ruimtes voor <strong>de</strong><br />
dienstverlening zoals voor <strong>de</strong> plechtigheid<br />
of voor <strong>de</strong> koffietafel. Alleen <strong>de</strong> stad<br />
is bevoegd voor <strong>de</strong> crematie op zich. We<br />
hebben speciaal opgeleid personeel dat<br />
goed voorbereid is voor <strong>de</strong>ze job.” Steeds<br />
meer mensen kiezen voor een crematie: in<br />
2007 werd in België bijna <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>nen gecremeerd.<br />
Wilsbeschikking<br />
“Ook in ons crematorium zien we dat het<br />
aantal crematies <strong>de</strong> afgelopen jaren sterk<br />
gestegen is: <strong>van</strong> 2096 naar 4192 in nog geen<br />
tien jaar tijd. We kunnen hier dus spreken<br />
<strong>van</strong> een verdubbeling. Feit is wel dat families<br />
die korter bij een crematorium wonen<br />
sneller kiezen voor crematie, aangezien ze<br />
meer vertrouwd zijn met het gegeven. Ook<br />
<strong>de</strong> verste<strong>de</strong>lijkingsgraad heeft invloed op<br />
<strong>de</strong> keuze: in lan<strong>de</strong>lijke gemeenten speelt<br />
<strong>de</strong> traditie nog steeds een grotere rol.”<br />
Maar wie bepaalt of <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne begraven,<br />
dan wel gecremeerd wordt? “Als<br />
<strong>de</strong> persoon die gestorven is dit niet heeft<br />
vastgelegd in een wilsbeschikking, is het <strong>de</strong><br />
dichtstbijzijn<strong>de</strong> familie die kiest. Zo heeft<br />
<strong>de</strong> echtgeno(o)t(e) bijvoorbeeld voorrang<br />
op <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs.”<br />
Mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
Eenmaal gekozen voor crematie, moet<br />
er bepaald wor<strong>de</strong>n op welke manier <strong>de</strong><br />
assen <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne bewaard wor<strong>de</strong>n.<br />
“Vandaag zijn er ook op dat vlak heel veel<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n. De nabestaan<strong>de</strong>n kunnen<br />
<strong>de</strong> assen in een urne mee naar huis<br />
nemen, in het urnenveld begraven, bijzetten<br />
in het columbarium – <strong>de</strong> urnenmuur<br />
– of verstrooien op <strong>de</strong> strooiwei<strong>de</strong>. Aan<br />
het kerkhof <strong>van</strong> Hasselt gaan we tegen<br />
Allerheiligen volgend jaar overigens een<br />
strooibos aanleggen. Zo kan <strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne verstrooid wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r een<br />
boom en hebben <strong>de</strong> familie en vrien<strong>de</strong>n<br />
een referentiepunt. Dit strooibos heeft ook<br />
een grote symbolische waar<strong>de</strong>: <strong>de</strong> boom<br />
die levenskracht haalt uit <strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne.” HDB