In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Marino Keulen, Vlaams minister <strong>van</strong> Binnenlands Bestuur<br />
“Vlaming toont veel interesse<br />
voor <strong>de</strong> nieuwe mogelijkhe<strong>de</strong>n”<br />
Van Vlaams minister Marino<br />
Keulen is veel geweten, maar<br />
amper dat hij als minister ook<br />
bevoegd is voor begrafenissen.<br />
Toch heeft hij tij<strong>de</strong>ns zijn<br />
ambtstermijn al heel wat in<br />
die sector verwezenlijkt. Zo<br />
mag, om foute begrafenissen<br />
te voorkomen, ie<strong>de</strong>re Vlaming<br />
voortaan zijn laatste wilsbeschikking<br />
over zijn uitvaart aan<br />
<strong>de</strong> bevolkingsdienst <strong>van</strong> zijn<br />
gemeente overmaken. Maar<br />
ook <strong>de</strong> as <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>n<br />
familielid kunt u voortaan<br />
mee huiswaarts nemen, het<br />
een dierbaar plekje geven of<br />
ze zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> familie ver<strong>de</strong>len.<br />
Dat en nog veel meer<br />
liet Marino Keulen ons weten<br />
tij<strong>de</strong>ns een uitvoerig gesprek<br />
op zijn kabinet in Brussel.<br />
“Wat veel mensen niet weten is dat we geregeld<br />
met schrijnen<strong>de</strong> verhalen geconfronteerd<br />
wor<strong>de</strong>n”, zegt Marino Keulen. “Zoals<br />
dat <strong>van</strong> het koppel dat door een ongeval een<br />
kind verliest en dagelijks passeert op <strong>de</strong> plek<br />
waar dit ongeval plaatsvond. Die mensen<br />
kunnen dat niet aan en willen verhuizen<br />
naar <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant <strong>van</strong> het land. Hun kind<br />
willen ze meenemen om het daar opnieuw<br />
te begraven zodat ze het dagelijks kunnen<br />
bezoeken. Maar <strong>de</strong> wet voorzag dat een<br />
stoffelijk overschot dat nog geen tien jaar<br />
begraven ligt, niet verplaatst mag wor<strong>de</strong>n,<br />
tenzij sprake is <strong>van</strong> een gerechtelijke procedure.<br />
Die regels hebben we nu versoepeld<br />
om dit wel mogelijk te maken. Je kunt een<br />
<strong>de</strong>rgelijke wetgeving pas aanpassen als je<br />
je in het leed <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen probeert te<br />
verplaatsen.”<br />
“ Je kunt een wetgeving<br />
pas aanpassen als je<br />
je in het leed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen probeert te<br />
verplaatsen”<br />
Marino Keulen is er <strong>van</strong> overtuigd dat <strong>de</strong><br />
Vlaming heel bewust omgaat met <strong>de</strong> <strong>dood</strong>.<br />
“Ook jongeren zijn ermee bezig, ondanks<br />
<strong>de</strong> taboesfeer die errond hangt. En dat is een<br />
goe<strong>de</strong> zaak.” Toch heeft <strong>de</strong> <strong>dood</strong> in sommige<br />
gevallen ook een communautair tintje.<br />
“Tot voor kort had <strong>de</strong> overheveling <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bevoegdheid over het vervoer <strong>van</strong> lijken naar<br />
<strong>de</strong> gewesten een administratieve vertraging<br />
voor gevolg. Als bijvoorbeeld een Vlaming<br />
in Wallonië overleed, moest het stoffelijk<br />
overschot immers een gewestgrens over. Met<br />
een hoop administratie tot gevolg. En dat<br />
is bij een uitvaart niet zo evi<strong>de</strong>nt. “Dat was<br />
in<strong>de</strong>rdaad een lacune, die we inmid<strong>de</strong>ls in<br />
overleg tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> gewesten<br />
hebben opgelost.”<br />
Marino Keulen aan <strong>de</strong> herinneringszuil <strong>van</strong> Frédéric <strong>de</strong> Méro<strong>de</strong> vlak aan zijn kabinet<br />
op het Martelarenplein in Brussel. Foto Philippe LEBEAU<br />
“ Tot voor kort ging een<br />
overle<strong>de</strong>ne-zon<strong>de</strong>rfamilie<br />
mee in <strong>de</strong> rij<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> graven <strong>van</strong> het<br />
kerkhof”<br />
Een uitvaart of begrafenis tegemoet zien dietegen<br />
je overtuiging indruist, baart heel wat<br />
mensen zorgen. Vooral voor wie leeft zon<strong>de</strong>r<br />
familie of in onmin met zijn familie. Marino<br />
Keulen: “Het is <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemer en<br />
<strong>de</strong> ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand die<br />
dan alles moeten regelen. Tot voor kort ging<br />
zo’n overle<strong>de</strong>ne meestal mee in <strong>de</strong> rij <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
graven op het kerkhof. Maar of die persoon<br />
dat wel wil<strong>de</strong>, was niet dui<strong>de</strong>lijk. Het is<br />
daarom dat ie<strong>de</strong>reen die dat wil voortaan bij<br />
<strong>de</strong> dienst bevolking zijn laatste wilsbeschikking<br />
kan laten vastleggen. Daarin staat op<br />
welke manier <strong>de</strong> uitvaart <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
moet plaatsvin<strong>de</strong>n en aan welke rituelen<br />
die persoon belang hecht en uiteraard voor<br />
welk geloof hij of zij staat, of helemaal niet<br />
gelovig is. We hebben naar <strong>de</strong> gemeenten<br />
ook een brief gestuurd met <strong>de</strong> vraag om een<br />
neutrale ruimte ter beschikking te hou<strong>de</strong>n<br />
voor een afscheidsplechtigheid <strong>van</strong> mensen<br />
die bijvoorbeeld niet gelovig zijn. Dat kan<br />
in een uit gebruik geraakte kerk zijn, of<br />
in een zaal in <strong>de</strong> buurt. Als familiele<strong>de</strong>n<br />
en vrien<strong>de</strong>n er maar kunnen zitten, als <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne opgebaard kan wor<strong>de</strong>n en als<br />
er afscheidstoespraken gehou<strong>de</strong>n kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. Ook voor moslims, hindoes en<br />
Jo<strong>de</strong>n is het uitermate belangrijk dat zij<br />
hun do<strong>de</strong>n volgens eigen ritueel kunnen<br />
begraven. Voor hindoes bijvoorbeeld kan<br />
het belangrijk zijn dat <strong>de</strong> dampen <strong>van</strong> een<br />
gecremeerd familielid wor<strong>de</strong>n opge<strong>van</strong>gen<br />
en meegenomen.”<br />
“De as <strong>van</strong> een<br />
overle<strong>de</strong>ne kan zelfs<br />
ver<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n”<br />
Terwijl twintig jaar gele<strong>de</strong>n in Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
zo’n twintig procent <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>nen<br />
gecremeerd werd is dat aantal nu opgelopen<br />
tot <strong>de</strong> helft en in <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n zelfs tot zeventig<br />
procent. En dat brengt meteen ook knelpunten<br />
in <strong>de</strong> wetgeving aan <strong>de</strong> oppervlakte.<br />
“We hebben <strong>de</strong> wetgeving ook op dit vlak<br />
moeten versoepelen”, zegt Marino Keulen:<br />
“Zo is het niet alleen familie <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste<br />
graad die <strong>de</strong> as mee huiswaarts mag nemen,<br />
maar ook <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> graad. Zoiets kan<br />
met een document geregeld wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong><br />
ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand. De as<br />
kan zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren ver<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n.<br />
Het is wel belangrijk dat dit allemaal<br />
op voorhand geregeld is. Het kan best ook<br />
dat iemands as in zijn <strong>tuin</strong> begraven wordt,<br />
bijvoorbeeld bij een boom waar die persoon<br />
een groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn leven doorbracht of<br />
el<strong>de</strong>rs op een geliefkoosd plekje.”<br />
“ Bovengronds begraven<br />
is ook aangewezen<br />
op plaatsen waar het<br />
grondwater te hoog<br />
staat”<br />
“De globalisering en <strong>de</strong> grote migratiestromen<br />
die daaruit voortvloeien, lei<strong>de</strong>n ertoe<br />
dat we ook in ons land te maken krijgen met<br />
an<strong>de</strong>re soorten <strong>van</strong> gebruiken en tradities in<br />
het begraven <strong>van</strong> overle<strong>de</strong>nen. Het bovengronds<br />
begraven is daar een voorbeeld <strong>van</strong>.”<br />
<strong>In</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren gebeurt dit al in Lanaken, <strong>de</strong><br />
gemeente waar Marino Keulen <strong>van</strong> afkomstig<br />
is, en sinds kort ook in Gent. Marino<br />
Keulen: “Maar het kan soms ook aangewezen<br />
zijn op plaatsen waar het grondwater te<br />
hoog staat.” Ook lijkwa<strong>de</strong>n zijn voortaan<br />
toegelaten. “Het is niet meer verplicht<br />
om in een kist begraven te wor<strong>de</strong>n”, gaat<br />
Keulen ver<strong>de</strong>r. “Daar zijn wel een aantal<br />
3<br />
voorwaar<strong>de</strong>n aan gekoppeld die te maken<br />
hebben met hygiëne en afbreekbaarheid <strong>van</strong><br />
het gebruikte materiaal.” Want zelfs na onze<br />
<strong>dood</strong> vervuilen we <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> nog een beetje.<br />
En om ook on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> grond of in <strong>de</strong> lucht<br />
die vervuilen<strong>de</strong> elementen te vermin<strong>de</strong>ren, is<br />
ook op dat vlak een regelgeving uitgewerkt.<br />
“Niet alleen <strong>de</strong> kist moet <strong>van</strong> afbreekbaar,<br />
milieuvrien<strong>de</strong>lijk materiaal gemaakt zijn.<br />
Zelfs <strong>de</strong> handvatten en <strong>de</strong> nagels in uw<br />
<strong>dood</strong>skist moeten zodanig gefabriceerd zijn<br />
dat ze het milieu het minst belasten.”<br />
“ Persoonlijk verkies<br />
ik <strong>de</strong> natuurlijke<br />
ontbinding in <strong>de</strong><br />
grond”<br />
Erg gevoelig ligt het begraven <strong>van</strong> foetussen.<br />
“Vroeger mocht dat pas <strong>van</strong>af zes maan<strong>de</strong>n.<br />
Die termijn hebben we vervroegd tot<br />
drie maan<strong>de</strong>n. Voor heel wat mensen is dit<br />
belangrijk in het verwerken <strong>van</strong> dit trauma.<br />
Een foetus verliezen is een gebeurtenis die<br />
een mens een heel leven lang bijblijft.”<br />
“Hoe ik mijn eigen laatste levensreis zie?<br />
Ik hoop dat er op <strong>de</strong> begrafenis veel goe<strong>de</strong><br />
vrien<strong>de</strong>n aanwezig zijn. Er mag, wat mij<br />
betreft, heel wat volk bij zijn - ik ben nu eenmaal<br />
een volksmens - als er ook maar wat<br />
goe<strong>de</strong> muziek gedraaid wordt. Er mogen<br />
best wat verhalen over mijn leven verteld<br />
wor<strong>de</strong>n en hopelijk met een knipoog. Wat<br />
mijn begrafenis betreft opteer ik er voor <strong>de</strong><br />
grond in te gaan. Ik verkies <strong>de</strong> natuurlijke<br />
ontbinding. Ik hoop alleen dat het geen<br />
trieste gebeurtenis wordt. Mijn begrafenis<br />
mag ook een spiegel zijn <strong>van</strong> mijn leven,<br />
mag <strong>de</strong> levenslust uitstralen waarmee ik dit<br />
leven heb geleid.”<br />
Chris NELIS