In de tuin van de dood

More documents

Recommendations

Info

14 “Welkom in het rijk der doden”, lacht Nicole Van Asten wanneer we haar heiligdom in Hamont betreden. Een begroeting die geenszins overdreven is. In een lokaal in de buurt van het klooster van de ursulinen beheert zij een van de grootste collecties bidprentjes van de Lage Landen: één miljoen bidprentjes, en nog eens minstens 150.000 doodsbrieven. Van koningen, van Amerikaanse presidenten, van vele duizenden Nederlanders en van tienduizenden Belgen die het leven lieten. Een onwaarschijnlijk archief, met een grootte en inhoud om stil van te worden. Toch zijn bezoekers er niet toegelaten. “Begrijpen wie het kan, maar sommigen schrikken er niet voor terug om deze laatste aandenkens aan iemands leven te stelen.” Bij het binnenkomen toont ze ons een rek aan de ingang. Een vijftal schappen, volgetast – ordelijk, maar volgetast – met dozen vol bidprentjes. “Dit zijn alle prentjes die ik nog moet ordenen. Alleen van overledenen met een naam met de letter V weliswaar.” Het geeft een goed beeld van het monnikenwerk dat Nicole hier vrijwillig verricht. “Drie dagen in de week werk ik hier een volledige IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008 Heemkring Hamont beheert collectie van één miljoen bidprentjes Wie zelf bidprentjes wil overlaten aan de collectie van de heemkring, kan Nicole Van Asten elke maandag, dinsdag en woensdag tussen 8.30 en 16 uur bellen op de bidprentjestelefoon, 0497/78.73.41. Foto Dick DEMEY “Welkom in het rijk der doden” dag. Telkens neem ik ook nog werk mee naar huis, en dat allemaal voor onze Heilige Geest. Ik hoop dat hij me hiervoor zal lonen”, lacht ze de tanden bloot, daar drie verdiepingen hoog boven Hamont uittorenend. “Nog een verdieping hoger en ik zit echt tussen de geesten.” Alfabet De start van de immense collectie werd gegeven in de jaren 70 door pater Dominicus van de Achelse Kluis. Hij kreeg enkele prentjes van bezoekers van de Kluis, en het nieuws over zijn verzameling deed snel de ronde. Enkelingen brachten prentjes, verzamelaars gaven hun hele collectie over. De verzameling groeide snel uit, met in de jaren 80 al zo’n 750.000 bidprentjes. Omdat de Achelse Kluis te vochtig werd, verhuisde de collectie. In 1995 naar een lokaal in Achel, in de zomer van dit jaar naar het huidige onderkomen in Hamont. Nadat pater Dominicus overleed, namen vrijwilligers van heemkring ‘De goede stede Hamont’ de goede zorgen over het archief van hem over. “Ik doe het al sinds 1993, de laatste jaren voornamelijk alleen”, vertelt Nicole Van Asten. Zij ontdekte de collectie tijdens opzoekingen naar haar stamboom. “Er kruipt ongelooflijk veel tijd in het ordenen van de prentjes. In de Kluis lagen ze gerangschikt volgens Nederlands alfabet, met ‘Van Asten’ bijvoorbeeld onder de letter A. Nu heb ik ze allemaal gewoon alfabetisch geordend. De gegevens van elk prentje voer ik in op de computer, om stamboomopzoekingen te versnellen. Daarmee ben ik nu bij de letter H gekomen. Opschieten doet het niet, want er komen voortdurend nieuwe ladingen prentjes binnen. Maar voor de stamboomkunde is dit een godsgeschenk. Voor al wie dat wenst, doen wij opzoekingen. Je betaalt alleen 0,25 euro per kopie.” JFK Stilstaan bij het leed dat aan deze prentjes verbonden is, doet Nicole niet. “Ik denk niet aan de families die achterbleven, wel aan de personen op het prentje. En dat zijn allemaal gelukkige mensen, want ze rusten nu.” Tussen de prentjes zitten vele bijzondere exemplaren, zoals die van koning Albert I (“Schielijk in den Heer ontslapen te Marcheles-Dames”), van John Fitzgerald Kennedy (“My Jesus have mercy on the Soul of…”) of van scoutsstichter Robert Baden-Powell (“De chief-scout; hij leeft voort in onze daden”). Maar evengoed bewaart Nicole duizenden intrigerende prentjes van minder bekende mensen. Zoals dat van een moeder en zoon uit ’s Heerenhoek, die in 1856 samen overleden tijdens een ongeval. Een doodshoofd met een klok errond waarschuwt de lezer van het prentje om de dag te plukken: “Ik kom op elk uur en bepaal er geen. Gij wiens oog dit beeld aanziet, verzuim de tijd uws leven niet. En denk dat in het stille graf, de tijd die u den hemel gaf, tot werken is vervlogen. Bedenk dit wel. En bespaar u het droevig verwijt van een verdoemde.” Verzamelaars De alleroudste bidprentjes, van voor 1850, liggen veilig weggeborgen in een kluis. Maar ook de andere prentjes zijn verboden terrein voor bezoekers. “Uit angst voor de grove verzamelwoede”, geeft Nicole aan. “Tijdens onze tijd in de Kluis mochten bezoekers zelf de prentjes doorzoeken. Totdat we constateerden dat onder meer exemplaren van schrijvers als Felix Timmermans en Guido Gezelle verdwenen waren. Eén voor één heb ik de prentjes nageteld. Nog zo’n half miljoen bleven er over, 250.000 prentjes waren dus gestolen. Sindsdien is bezoek hier taboe. Dubbele prentjes schenken we ook alleen aan andere archieven. Ik begrijp zulke verzamelaars niet, die zonder medeleven op begrafenissen opdagen. Een bidprentje moet een laatste aandenken zijn aan iemands leven, geen manier om geld te verdienen.” Peter COSTERMANS
IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008 Nuttige informatie over begrafenis, crematie en levenstestament Sinds 2002 is het Vlaamse gewest bevoegd voor de regels in verband met de begraafplaatsen en de lijkbezorging. Hieronder vindt u een beknopte samenvatting van interessante wijzigingen die zich hebben voorgedaan. • Wat is een grafconcessie? Als u er zeker van wilt zijn dat uw graf na uw dood gedurende een langere periode op het kerkhof bewaard blijft, moet u een grafconcessie aanvragen. Die is niet gratis. De prijs en de duurtijd worden in gemeentelijke reglementen bepaald en variëren van gemeente tot gemeente. De maximale duur van een grafconcessie bedraagt vijftig jaar. Zogenaamde altijddurende concessies kunnen niet meer afgeleverd worden. Er is wel een procedure ingevoerd om grafconcessies te hernieuwen als het graf er niet verwaarloosd bij ligt. Vroeger werd een graf waarvoor geen concessie bestond, minimaal vijf jaar bewaard. Die termijn is opgetrokken tot tien jaar. Als een graf waarvoor geen concessie bestaat, zal worden verwijderd, moet dat meegedeeld worden aan de nabestaanden. Dat gebeurt door minimaal gedurende één jaar lang aan de ingang van de begraafplaats en aan het graf dat verwijderd zal worden, een aanplakbiljet van bekendmaking te hangen. Zo kunnen de nabestaanden kennisnemen van de geplande verwijdering en eventueel het grafteken van het graf meenemen. Dezelfde procedure wordt toegepast bij een graf waarvan de concessie verstrijkt. Die concessie kan wel hernieuwd worden. Als het graf verwijderd zal worden van een overledene die begraven is via een voormalige altijddurende concessie, hoeven de nabestaanden van de overledene niet langer persoonlijk op de hoogte te worden gebracht. • Hoeveel kost een begraving? De begraving van het stoffelijk overschot is kosteloos voor de inwoners van de gemeente. Als de overledene gecremeerd wordt, moet ook de begraving of bijzetting van de asurn op de begraafplaats van de gemeente van de overledene in principe kosteloos zijn, of de uitstrooiing van de as op de strooiweide. Andere kosten moeten wel betaald worden aan de begrafenisondernemer, behalve voor behoeftigen. De kosten voor de kisting, het vervoer, de begrafenis of de crematie van de stoffelijke overschotten van behoeftigen vallen ten laste van de gemeente van het Vlaamse Gewest waarvan ze inwoner waren. • Wat is een levenstestament? Een levenstestament of laatste wilsbeschikking is een verklaring bij de burgerlijke stand van de gemeente waarin u uw wensen voor uw begrafenis kenbaar maakt. Zo kunt u tijdens uw leven bepalen of u na uw overlijden begraven of gecremeerd wilt worden. Bij crematie kunt u kiezen voor begraving van de as op de begraafplaats, uitstrooiing op de begraafplaats, bijzetting in het columbarium, uitstrooiing op zee, uitstrooiing op een andere plaats, begraving van de as op een andere plaats, of bewaring van de as op een andere plaats. De mogelijke inhoud van zo’n levenstestament werd recent nog uitgebreid tot het ritueel van de levensbeschouwing volgens dewelke de uitvaartplechtigheid moet verlopen. Onder levensbeschouwing worden de zes erkende godsdiensten (roomskatholieke, protestantse, israëlitische, islamitische, anglicaanse, orthodoxe), de vrijzinnigheid en de neutraal filosofische overtuiging gerekend. De bedoeling is de overledene zekerheid te geven dat de uitvaartplechtigheid verloopt volgens zijn levensbeschouwing. • Mag een lijkwade worden gebruikt in plaats van een doodskist? Bij het begraven is het gebruik van een doodskist niet meer verplicht. Een ander lijkomhulsel, zoals een lijkwade, is toegestaan. Lijkwaden worden vooral gebruikt om joodse en islamitische overledenen in te begraven. De enige voorwaarden waaraan andere lijkomhulsels moeten voldoen, zijn van ecologische of hygiënische aard. Die voorwaarden worden gespecificeerd in een besluit van de Vlaamse regering. Bovengronds begraven is toegestaan. De nabestaanden mogen de overledene ook in een grafkelder begraven als de gemeente in grafkelders voorziet. • Mag de as worden meegenomen? Vroeger mochten de nabestaanden van een gecremeerde overledene de as alleen meenemen als de overleden persoon daarvoor toestemming had gegeven in een geschreven wilsbeschikking. De ouders van een gecremeerd kind mochten de as ook meenemen als het overleden kind minderjarig was. In de nieuwe Vlaamse regelgeving is dat veranderd. Als de overledene geen schriftelijke wilsbeschikking (levenstestament) heeft nagelaten waarin hij zijn wens voor de as kenbaar maakt, mag de as toch meegenomen worden als er aan enkele voorwaarden voldaan is. De echtgenoot of degene met wie de overledene een feitelijk gezin heeft gevormd en alle bloed- of aanverwanten van de eerste graad moeten, voor de crematie plaatsvindt, een schriftelijke verklaring daarover voorleggen. Als de overledene minderjarig is, moet een van de ouders of de voogd een verklaring opstellen. Op verzoek van de echtgenoot en van de bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad (kleinkinderen) kan een gedeelte van de as van het gecremeerde lijk aan hen worden meegegeven. • Mag een levenloos geboren kind worden begraven? Vroeger was het wettelijk niet geregeld om een doodgeboren kind onder de wettelijke levensvatbaarheidsgrens (zes maanden) een begrafenis te geven. Die mogelijkheid werd recent ingevoerd: een levenloos geboren kind dat de grens van de levensvatbaarheid nog niet heeft bereikt, maar waarvan de moeder wel minimaal twaalf weken zwanger was, mag voortaan ook begraven of gecremeerd worden. In bepaalde gevallen laat de wet toe dat de as van een overledene meegenomen wordt naar huis. De urne bijzetten in een columbarium kan uiteraard ook altijd. Foto Philippe LEBEAU Meer info via gratis nummer Alle recente regelgeving van het Vlaamse gewest over deze materie is vastgelegd in een decreet, uitvoeringsbesluiten en rondzendbrieven die te raadplegen zijn op de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur, www.binnenland. vlaanderen.be/begraafplaatsen. Voor meer informatie over regelgeving bij overlijden (begrafenis, crematie, nabestaanden, successierechten) kunt u bellen naar 1700, het gratis infonummer van de Vlaamse overheid (elke werkdag van 9 tot 19 uur). 15
Page 1 and 2: In de tuin van de dood Een overzich
Page 3 and 4: IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG V
Page 5 and 6: IN DE TUIN VAN DE DOOD HET BELANG V
Page 7 and 8: Hoeselt • Een concessie loopt voo
Page 9 and 10: met fotografie en poëzie IN DE TUI
Page 11 and 12: Het basispakket Het basispakket omv
Page 13: het internet IN DE TUIN VAN DE DOOD

In de tuin van de dood

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?