In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
In de tuin van de dood
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>In</strong> <strong>de</strong> <strong>tuin</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>dood</strong><br />
Een overzicht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> prijzen <strong>van</strong><br />
grafconcessies<br />
Blz. 6-7<br />
De zoektocht naar<br />
leven na <strong>de</strong> <strong>dood</strong><br />
in cyberspace<br />
Blz. 12-13<br />
DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Nieuwe regels<br />
voor begrafenis<br />
en crematie<br />
Blz. 15
2<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
De <strong>dood</strong> in cijfers<br />
Meer Vlamingen sterven min<strong>de</strong>r<br />
We zijn met almaar meer Vlamingen, maar we sterven almaar min<strong>de</strong>r. Dat blijkt<br />
uit recente cijfers. De afgelopen jaren daal<strong>de</strong> het aantal sterfgevallen bijna continu,<br />
tot een voorlopig diepterecord <strong>van</strong> 100.658 Belgische sterfgevallen vorig<br />
jaar. Verwacht wordt dat dit aantal in 2008 nog lager zal liggen. Peter COSTERMANS<br />
95+<br />
90-94j<br />
85-89j<br />
80-84j<br />
75-79j<br />
70-74j<br />
65-69j<br />
60-64j<br />
55-59j<br />
50-54j<br />
45-49j<br />
40-44j<br />
35-39j<br />
30-34j<br />
25-29j<br />
20-24j<br />
15-19j<br />
10-14j<br />
5-9j<br />
0-4j<br />
300.000 200.000 100.000 0 100.000 200.000 300.000<br />
Figuur 1: De Vlaamse bevolkingspirami<strong>de</strong>.<br />
Sterfte en <strong>dood</strong>soorzaken<br />
Het aantal sterfgevallen in Vlaan<strong>de</strong>ren bleef <strong>de</strong> afgelopen<br />
jaren ongeveer gelijk, terwijl het aantal inwoners<br />
bleef toenemen (figuur 2). Het bruto sterftecijfer – totaal<br />
aantal jaarlijkse sterfgevallen per 1.000 - kent dan<br />
ook een overwegend dalen<strong>de</strong> trend. De hittegolf <strong>van</strong><br />
2003 is vermoe<strong>de</strong>lijk verantwoor<strong>de</strong>lijk voor het hoge<br />
sterftecijfer dat jaar.<br />
<strong>In</strong> 2005 overleed 55% <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vlaamse mannen in het<br />
ziekenhuis. Voor vrouwen lag dat cijfer op 48%. 27%<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mannen overleed thuis, tegenover ‘slechts’ 19%<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vrouwen. Re<strong>de</strong>n daarvoor is dat mannen vaker<br />
thuis sterven. Vrouwen sterven vaker in een bejaar<strong>de</strong>ntehuis:<br />
30% <strong>van</strong> <strong>de</strong> sterfgevallen bij vrouwen, tegenover<br />
13% bij <strong>de</strong> mannen.<br />
Ook <strong>de</strong> belangrijkste <strong>dood</strong>soorzaken verschillen (figuur<br />
3). Mannen en vrouwen sterven tot 39 jaar aan gelijk-<br />
Begraven en vieringen<br />
Het aantal crematies in ons land nam almaar toe (figuur<br />
4). <strong>In</strong> België steeg het aantal crematies <strong>van</strong> 2000 tot<br />
2007 met bijna 22 procent. Het aantal crematies in<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren steeg met ongeveer hetzelf<strong>de</strong> percentage.<br />
<strong>In</strong> Limburg nam het aantal crematies in die perio<strong>de</strong><br />
toe met maar liefst 47 procent.<br />
De ontkerkelijking zet zich nu ook voort in een <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> laatste bastions <strong>van</strong> <strong>de</strong> katholieke kerk: <strong>de</strong> begra-<br />
Bevolkingspirami<strong>de</strong><br />
AANTAL CREMATIES IN VLAANDEREN<br />
België<br />
Vl. gewest<br />
Hasselt<br />
35.793<br />
23.133<br />
2.208<br />
36.788<br />
23.459<br />
2.276<br />
Figuur 4: Het aantal Vlaamse crematies.<br />
39.659<br />
25.667<br />
2.693<br />
lopen<strong>de</strong> <strong>dood</strong>soorzaken, zoals zelfdoding, aangeboren<br />
afwijkingen of ongevallen. Vrouwen overlij<strong>de</strong>n tussen<br />
40 en 69 jaar overwegend aan borstkanker. Voor mannen<br />
in die leeftijdscategorieën zijn <strong>de</strong> voornaamste<br />
<strong>dood</strong>soorzaken zelfdoding (mannen tussen 40 en 49<br />
jaar) en longkanker (tussen 50 en 74 jaar). Op latere<br />
leeftijd zijn <strong>de</strong> belangrijkste <strong>dood</strong>soorzaken voor zowel<br />
mannen als vrouwen ischemische en an<strong>de</strong>re hartziekten.<br />
<strong>In</strong> 2005 stierven in totaal 1.115 personen door zelfdoding,<br />
driekwart daar<strong>van</strong> waren mannen. De voorbije<br />
tien jaar bleven <strong>de</strong> zelfdodingssterftecijfers in Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
ongeveer gelijk, met enkel een kleine piek rond <strong>de</strong><br />
millenniumwissel. De Vlaamse zelfdodingssterftecijfers<br />
behoren samen met die <strong>van</strong> Finland tot <strong>de</strong> hoogste in<br />
<strong>de</strong> Europese Unie.<br />
fenismissen. Almaar meer Belgen kiezen voor een<br />
alternatieve afscheidsviering, bijvoorbeeld in <strong>de</strong> aula<br />
<strong>van</strong> een crematorium. <strong>In</strong> 1998 werd nog 77 procent <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Belgen en 84 procent <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vlamingen kerkelijk<br />
begraven. Die aantallen waren in 2006 gedaald tot<br />
respectievelijk 61 en 70 procent. <strong>In</strong> Limburg blijft <strong>de</strong><br />
kerkelijke begrafenis nog re<strong>de</strong>lijk ingeburgerd: in 2006<br />
werd 81,4% <strong>van</strong> <strong>de</strong> Limburgers kerkelijk begraven. Er<br />
zijn geen cijfers bekend <strong>van</strong> Limburg in 1998.<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />
41.571<br />
26.698<br />
3.124<br />
42.060<br />
26.998<br />
3.480<br />
43.442<br />
28.128<br />
3.996<br />
44.339<br />
28.905<br />
3.976<br />
45.663<br />
29.877<br />
4.192<br />
Leeftijd en levensverwachting<br />
De Vlaamse leeftijdsstructuur (figuur 1) neemt <strong>de</strong> vorm aan <strong>van</strong> een<br />
verou<strong>de</strong>r<strong>de</strong> bevolking, met een zware top en kleine basis. Vlaan<strong>de</strong>ren telt<br />
momenteel 18 procent 65-plussers. Geschat wordt dat dit aan<strong>de</strong>el tegen<br />
2050 evolueert naar 28%.<br />
De levensverwachting in België lag in 2003 op 75,8 jaar voor mannen en<br />
81,7 jaar voor vrouwen. Voor Vlaan<strong>de</strong>ren was dat respectievelijk 76,9 en<br />
82,3 jaar. <strong>In</strong> <strong>de</strong> Europese Unie ligt <strong>de</strong> levenverwachting alleen hoger in<br />
Zwe<strong>de</strong>n, Frankrijk en Spanje.<br />
sterftes<br />
2006<br />
2005<br />
2004<br />
2003<br />
2002<br />
2001<br />
1996<br />
1991<br />
1986<br />
1981<br />
1976<br />
1971<br />
overlij<strong>de</strong>ns bevolking sterftecijfer<br />
56.179<br />
56.890<br />
56.199<br />
58.910<br />
57.925<br />
56.521<br />
56.761<br />
55.885<br />
58.896<br />
58.732<br />
60.266<br />
59.569<br />
6.078.600<br />
6.043.161<br />
6.016.024<br />
5.995.553<br />
5.972.781<br />
5.952.552<br />
5.880.357<br />
5.767.860<br />
5.676.194<br />
5.634.152<br />
5.548.967<br />
5.416.583<br />
Figuur 2: De evolutie <strong>van</strong> het Vlaamse sterftecijfer.<br />
Belangrijkste <strong>dood</strong>soorzaken<br />
9,24<br />
9,41<br />
9,34<br />
9,82<br />
9,69<br />
9,49<br />
9,65<br />
9,69<br />
10,37<br />
10,42<br />
10,86<br />
11,00<br />
Leeftijd Mannen Vrouwen<br />
0 jaar<br />
Aangeboren afwijkingen Aangeboren afwijkingen<br />
(34/13%)<br />
(27/11%)<br />
1 - 4 jaar Niet-vervoersongevallen Niet-vervoersongevallen<br />
(5/14%)<br />
(2/11%)<br />
5 - 9 jaar Leukemie<br />
Vervoersongevallen op land<br />
(2/11%)<br />
(2/13%)<br />
10 - 14 jaar Vervoersongevallen op land Vervoersongevallen op land<br />
(10/30%)<br />
(3/19%)<br />
15 - 19 jaar Vervoersongevallen op land Vervoersongevallen op land<br />
(27/34%)<br />
(12/32%)<br />
20 - 24 jaar Vervoersongevallen op land Vervoersongevallen op land<br />
(61/44%)<br />
(13/28%)<br />
25 - 29 jaar Suïci<strong>de</strong><br />
Suïci<strong>de</strong><br />
(52/39%)<br />
(10/22%)<br />
30 - 34 jaar Suïci<strong>de</strong><br />
Suïci<strong>de</strong><br />
(54/31%)<br />
(14/14%)<br />
35 - 39 jaar Suïci<strong>de</strong><br />
Suïci<strong>de</strong><br />
(75/32%)<br />
(28/9%)<br />
40 - 44 jaar Suïci<strong>de</strong><br />
Borstkanker<br />
(102/24%)<br />
(38/15%)<br />
45 - 49 jaar Suïci<strong>de</strong><br />
Borstkanker<br />
(106/16%)<br />
(53/14%)<br />
50 - 54 jaar Longkanker<br />
Borstkanker<br />
(126/14%)<br />
(102/17%)<br />
55 - 59 jaar Longkanker<br />
Borstkanker<br />
(221/16%)<br />
(131/18%)<br />
60 - 64 jaar Longkanker<br />
Borstkanker<br />
(316/18%)<br />
(148/16%)<br />
65 - 69 jaar Longkanker<br />
Borstkanker<br />
(447/18%)<br />
(149/11%)<br />
70 - 74 jaar Longkanker<br />
Ischemische hartziekten<br />
(591/15%)<br />
(239/10%)<br />
75 - 79 jaar Ischemische hartziekten Ischemische hartziekten<br />
(717/15%)<br />
(473/12%)<br />
80 - 84 jaar Ischemische hartziekten Ischemische hartziekten<br />
(744/14%)<br />
(708/13%)<br />
85+ jaar Ischemische hartziekten Hartinsufficiëntie<br />
(705/13%)<br />
(1.423/13%)<br />
bron: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid<br />
Figuur 3: De belangrijkste <strong>dood</strong>soorzaken per<br />
leeftijdscategorie in 2006.<br />
Bron: Nationaal <strong>In</strong>stituut voor <strong>de</strong> Statistiek (NIS), Vlaamse Regionale <strong>In</strong>dicatoren (VRIND), Lokale<br />
Statistieken Vlaan<strong>de</strong>ren, www.crematorium.be, <strong>In</strong>tercommunale Vereniging voor Crematoriumbeheer in<br />
<strong>de</strong> Provincie Oost-Vlaan<strong>de</strong>ren en Algemene Directie Statistiek en Economische <strong>In</strong>formatie
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Marino Keulen, Vlaams minister <strong>van</strong> Binnenlands Bestuur<br />
“Vlaming toont veel interesse<br />
voor <strong>de</strong> nieuwe mogelijkhe<strong>de</strong>n”<br />
Van Vlaams minister Marino<br />
Keulen is veel geweten, maar<br />
amper dat hij als minister ook<br />
bevoegd is voor begrafenissen.<br />
Toch heeft hij tij<strong>de</strong>ns zijn<br />
ambtstermijn al heel wat in<br />
die sector verwezenlijkt. Zo<br />
mag, om foute begrafenissen<br />
te voorkomen, ie<strong>de</strong>re Vlaming<br />
voortaan zijn laatste wilsbeschikking<br />
over zijn uitvaart aan<br />
<strong>de</strong> bevolkingsdienst <strong>van</strong> zijn<br />
gemeente overmaken. Maar<br />
ook <strong>de</strong> as <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>n<br />
familielid kunt u voortaan<br />
mee huiswaarts nemen, het<br />
een dierbaar plekje geven of<br />
ze zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> familie ver<strong>de</strong>len.<br />
Dat en nog veel meer<br />
liet Marino Keulen ons weten<br />
tij<strong>de</strong>ns een uitvoerig gesprek<br />
op zijn kabinet in Brussel.<br />
“Wat veel mensen niet weten is dat we geregeld<br />
met schrijnen<strong>de</strong> verhalen geconfronteerd<br />
wor<strong>de</strong>n”, zegt Marino Keulen. “Zoals<br />
dat <strong>van</strong> het koppel dat door een ongeval een<br />
kind verliest en dagelijks passeert op <strong>de</strong> plek<br />
waar dit ongeval plaatsvond. Die mensen<br />
kunnen dat niet aan en willen verhuizen<br />
naar <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant <strong>van</strong> het land. Hun kind<br />
willen ze meenemen om het daar opnieuw<br />
te begraven zodat ze het dagelijks kunnen<br />
bezoeken. Maar <strong>de</strong> wet voorzag dat een<br />
stoffelijk overschot dat nog geen tien jaar<br />
begraven ligt, niet verplaatst mag wor<strong>de</strong>n,<br />
tenzij sprake is <strong>van</strong> een gerechtelijke procedure.<br />
Die regels hebben we nu versoepeld<br />
om dit wel mogelijk te maken. Je kunt een<br />
<strong>de</strong>rgelijke wetgeving pas aanpassen als je<br />
je in het leed <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen probeert te<br />
verplaatsen.”<br />
“ Je kunt een wetgeving<br />
pas aanpassen als je<br />
je in het leed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen probeert te<br />
verplaatsen”<br />
Marino Keulen is er <strong>van</strong> overtuigd dat <strong>de</strong><br />
Vlaming heel bewust omgaat met <strong>de</strong> <strong>dood</strong>.<br />
“Ook jongeren zijn ermee bezig, ondanks<br />
<strong>de</strong> taboesfeer die errond hangt. En dat is een<br />
goe<strong>de</strong> zaak.” Toch heeft <strong>de</strong> <strong>dood</strong> in sommige<br />
gevallen ook een communautair tintje.<br />
“Tot voor kort had <strong>de</strong> overheveling <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bevoegdheid over het vervoer <strong>van</strong> lijken naar<br />
<strong>de</strong> gewesten een administratieve vertraging<br />
voor gevolg. Als bijvoorbeeld een Vlaming<br />
in Wallonië overleed, moest het stoffelijk<br />
overschot immers een gewestgrens over. Met<br />
een hoop administratie tot gevolg. En dat<br />
is bij een uitvaart niet zo evi<strong>de</strong>nt. “Dat was<br />
in<strong>de</strong>rdaad een lacune, die we inmid<strong>de</strong>ls in<br />
overleg tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> gewesten<br />
hebben opgelost.”<br />
Marino Keulen aan <strong>de</strong> herinneringszuil <strong>van</strong> Frédéric <strong>de</strong> Méro<strong>de</strong> vlak aan zijn kabinet<br />
op het Martelarenplein in Brussel. Foto Philippe LEBEAU<br />
“ Tot voor kort ging een<br />
overle<strong>de</strong>ne-zon<strong>de</strong>rfamilie<br />
mee in <strong>de</strong> rij<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> graven <strong>van</strong> het<br />
kerkhof”<br />
Een uitvaart of begrafenis tegemoet zien dietegen<br />
je overtuiging indruist, baart heel wat<br />
mensen zorgen. Vooral voor wie leeft zon<strong>de</strong>r<br />
familie of in onmin met zijn familie. Marino<br />
Keulen: “Het is <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemer en<br />
<strong>de</strong> ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand die<br />
dan alles moeten regelen. Tot voor kort ging<br />
zo’n overle<strong>de</strong>ne meestal mee in <strong>de</strong> rij <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
graven op het kerkhof. Maar of die persoon<br />
dat wel wil<strong>de</strong>, was niet dui<strong>de</strong>lijk. Het is<br />
daarom dat ie<strong>de</strong>reen die dat wil voortaan bij<br />
<strong>de</strong> dienst bevolking zijn laatste wilsbeschikking<br />
kan laten vastleggen. Daarin staat op<br />
welke manier <strong>de</strong> uitvaart <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
moet plaatsvin<strong>de</strong>n en aan welke rituelen<br />
die persoon belang hecht en uiteraard voor<br />
welk geloof hij of zij staat, of helemaal niet<br />
gelovig is. We hebben naar <strong>de</strong> gemeenten<br />
ook een brief gestuurd met <strong>de</strong> vraag om een<br />
neutrale ruimte ter beschikking te hou<strong>de</strong>n<br />
voor een afscheidsplechtigheid <strong>van</strong> mensen<br />
die bijvoorbeeld niet gelovig zijn. Dat kan<br />
in een uit gebruik geraakte kerk zijn, of<br />
in een zaal in <strong>de</strong> buurt. Als familiele<strong>de</strong>n<br />
en vrien<strong>de</strong>n er maar kunnen zitten, als <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne opgebaard kan wor<strong>de</strong>n en als<br />
er afscheidstoespraken gehou<strong>de</strong>n kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. Ook voor moslims, hindoes en<br />
Jo<strong>de</strong>n is het uitermate belangrijk dat zij<br />
hun do<strong>de</strong>n volgens eigen ritueel kunnen<br />
begraven. Voor hindoes bijvoorbeeld kan<br />
het belangrijk zijn dat <strong>de</strong> dampen <strong>van</strong> een<br />
gecremeerd familielid wor<strong>de</strong>n opge<strong>van</strong>gen<br />
en meegenomen.”<br />
“De as <strong>van</strong> een<br />
overle<strong>de</strong>ne kan zelfs<br />
ver<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n”<br />
Terwijl twintig jaar gele<strong>de</strong>n in Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
zo’n twintig procent <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>nen<br />
gecremeerd werd is dat aantal nu opgelopen<br />
tot <strong>de</strong> helft en in <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n zelfs tot zeventig<br />
procent. En dat brengt meteen ook knelpunten<br />
in <strong>de</strong> wetgeving aan <strong>de</strong> oppervlakte.<br />
“We hebben <strong>de</strong> wetgeving ook op dit vlak<br />
moeten versoepelen”, zegt Marino Keulen:<br />
“Zo is het niet alleen familie <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste<br />
graad die <strong>de</strong> as mee huiswaarts mag nemen,<br />
maar ook <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> graad. Zoiets kan<br />
met een document geregeld wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong><br />
ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand. De as<br />
kan zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren ver<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n.<br />
Het is wel belangrijk dat dit allemaal<br />
op voorhand geregeld is. Het kan best ook<br />
dat iemands as in zijn <strong>tuin</strong> begraven wordt,<br />
bijvoorbeeld bij een boom waar die persoon<br />
een groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn leven doorbracht of<br />
el<strong>de</strong>rs op een geliefkoosd plekje.”<br />
“ Bovengronds begraven<br />
is ook aangewezen<br />
op plaatsen waar het<br />
grondwater te hoog<br />
staat”<br />
“De globalisering en <strong>de</strong> grote migratiestromen<br />
die daaruit voortvloeien, lei<strong>de</strong>n ertoe<br />
dat we ook in ons land te maken krijgen met<br />
an<strong>de</strong>re soorten <strong>van</strong> gebruiken en tradities in<br />
het begraven <strong>van</strong> overle<strong>de</strong>nen. Het bovengronds<br />
begraven is daar een voorbeeld <strong>van</strong>.”<br />
<strong>In</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren gebeurt dit al in Lanaken, <strong>de</strong><br />
gemeente waar Marino Keulen <strong>van</strong> afkomstig<br />
is, en sinds kort ook in Gent. Marino<br />
Keulen: “Maar het kan soms ook aangewezen<br />
zijn op plaatsen waar het grondwater te<br />
hoog staat.” Ook lijkwa<strong>de</strong>n zijn voortaan<br />
toegelaten. “Het is niet meer verplicht<br />
om in een kist begraven te wor<strong>de</strong>n”, gaat<br />
Keulen ver<strong>de</strong>r. “Daar zijn wel een aantal<br />
3<br />
voorwaar<strong>de</strong>n aan gekoppeld die te maken<br />
hebben met hygiëne en afbreekbaarheid <strong>van</strong><br />
het gebruikte materiaal.” Want zelfs na onze<br />
<strong>dood</strong> vervuilen we <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> nog een beetje.<br />
En om ook on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> grond of in <strong>de</strong> lucht<br />
die vervuilen<strong>de</strong> elementen te vermin<strong>de</strong>ren, is<br />
ook op dat vlak een regelgeving uitgewerkt.<br />
“Niet alleen <strong>de</strong> kist moet <strong>van</strong> afbreekbaar,<br />
milieuvrien<strong>de</strong>lijk materiaal gemaakt zijn.<br />
Zelfs <strong>de</strong> handvatten en <strong>de</strong> nagels in uw<br />
<strong>dood</strong>skist moeten zodanig gefabriceerd zijn<br />
dat ze het milieu het minst belasten.”<br />
“ Persoonlijk verkies<br />
ik <strong>de</strong> natuurlijke<br />
ontbinding in <strong>de</strong><br />
grond”<br />
Erg gevoelig ligt het begraven <strong>van</strong> foetussen.<br />
“Vroeger mocht dat pas <strong>van</strong>af zes maan<strong>de</strong>n.<br />
Die termijn hebben we vervroegd tot<br />
drie maan<strong>de</strong>n. Voor heel wat mensen is dit<br />
belangrijk in het verwerken <strong>van</strong> dit trauma.<br />
Een foetus verliezen is een gebeurtenis die<br />
een mens een heel leven lang bijblijft.”<br />
“Hoe ik mijn eigen laatste levensreis zie?<br />
Ik hoop dat er op <strong>de</strong> begrafenis veel goe<strong>de</strong><br />
vrien<strong>de</strong>n aanwezig zijn. Er mag, wat mij<br />
betreft, heel wat volk bij zijn - ik ben nu eenmaal<br />
een volksmens - als er ook maar wat<br />
goe<strong>de</strong> muziek gedraaid wordt. Er mogen<br />
best wat verhalen over mijn leven verteld<br />
wor<strong>de</strong>n en hopelijk met een knipoog. Wat<br />
mijn begrafenis betreft opteer ik er voor <strong>de</strong><br />
grond in te gaan. Ik verkies <strong>de</strong> natuurlijke<br />
ontbinding. Ik hoop alleen dat het geen<br />
trieste gebeurtenis wordt. Mijn begrafenis<br />
mag ook een spiegel zijn <strong>van</strong> mijn leven,<br />
mag <strong>de</strong> levenslust uitstralen waarmee ik dit<br />
leven heb geleid.”<br />
Chris NELIS
4<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Wetgeving en rituelen<br />
Regering versoepelt vervoer<br />
lichamen <strong>van</strong> overle<strong>de</strong>nen<br />
<strong>In</strong> juni dit jaar werd een nieuw<br />
Vlaams <strong>de</strong>creet gestemd dat een<br />
mijlpaal beteken<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> uitvaartsector.<br />
Sindsdien kan een stoffelijk<br />
overschot vrijwel meteen na het<br />
overlij<strong>de</strong>n weer getransporteerd<br />
wor<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> eigen gemeente.<br />
Hiervoor was eerst toestemming<br />
nodig <strong>van</strong> een ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
burgerlijke stand, waardoor <strong>de</strong><br />
nabestaan<strong>de</strong>n soms enkele dagen<br />
op het lichaam moesten wachten.<br />
De Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen<br />
(VARU) ijver<strong>de</strong> al tien jaar voor<br />
<strong>de</strong>ze versoepeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> regels. Het Hasseltse<br />
parlementslid Laurence Libert (Open Vld)<br />
was hierbij vaak het aanspreekpunt tij<strong>de</strong>ns<br />
haar werk op het kabinet <strong>van</strong> minister Keulen.<br />
“De Raad <strong>van</strong> State had aan<strong>van</strong>kelijk<br />
geoor<strong>de</strong>eld dat het fe<strong>de</strong>rale materie was”,<br />
legt Libert uit. “<strong>In</strong> een nieuw arrest werd<br />
dit echter bestempeld als Vlaamse materie.<br />
Hierdoor liep <strong>de</strong> zaak veel vertraging op.”<br />
Stempel<br />
Als parlementslid dien<strong>de</strong> Libert een voorstel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>creet in, dat in juni dit jaar werd<br />
Dankzij het nieuwe <strong>de</strong>creet kan een lijk eenvoudiger naar <strong>de</strong> woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne wor<strong>de</strong>n gebracht. Foto EPA<br />
“Aantal kerkelijke<br />
begrafenissen blijft stabiel”<br />
“Er is geen spectaculaire daling <strong>van</strong> het<br />
aantal kerkelijke begrafenissen in Limburg”,<br />
zegt bisschoppelijk vicaris Karel D’Huys <strong>van</strong><br />
Bisdom Hasselt. “Tegelijk moeten we eerlijk<br />
zijn dat er steeds meer an<strong>de</strong>re vormen en<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het begrafenisritueel<br />
ingang vin<strong>de</strong>n in onze maatschappij.”<br />
Uit een on<strong>de</strong>rzoek dat enkele maan<strong>de</strong>n gele<strong>de</strong>n<br />
is gevoerd door <strong>de</strong> KU Leuven in opdracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bisdommen, blijkt dat Limburg – samen<br />
met West-Vlaan<strong>de</strong>ren – op vlak <strong>van</strong> geloofspraktijken<br />
<strong>de</strong> meest traditionele provincie <strong>van</strong><br />
Vlaan<strong>de</strong>ren is. “We kunnen op twee manieren<br />
reageren”, vertelt Vicaris D’Huys. “Omdat we<br />
relatief goed bezig zijn kunnen we gewoon<br />
ver<strong>de</strong>r doen. Maar an<strong>de</strong>rzijds kunnen we <strong>de</strong>ze<br />
positieve cijfers ook zien als een kans om ons<br />
woord <strong>van</strong> troost nog meer toe te reiken. Zo<br />
brengen we in november een fol<strong>de</strong>r uit om<br />
nabestaan<strong>de</strong>n te informeren rond een kerkelijke<br />
uitvaart.”<br />
Uitdagingen<br />
Door <strong>de</strong> evoluties in onze maatschappij staat<br />
<strong>de</strong> katholieke kerk voor enkele uitdagingen.<br />
“Aangezien <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne mens an<strong>de</strong>re behoeften<br />
heeft dan 40 jaar gele<strong>de</strong>n, moeten we ons<br />
<strong>de</strong> vraag stellen wat ze verwachten <strong>van</strong> het<br />
begrafenisritueel. Wij kunnen ons on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<br />
met <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvaartsector omdat<br />
wij kiezen voor het wezenlijke: <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong><br />
het verrijzenisgeloof en <strong>de</strong> uitdrukking <strong>van</strong><br />
gemeenschap binnen het kerkgebouw. We<br />
hebben gekozen om naast <strong>de</strong> priester nu ook<br />
an<strong>de</strong>re voorgangers toe te laten voor een kerkelijke<br />
gebedsviering. Die voorganger is niet<br />
zomaar een privépersoon, maar bijvoorbeeld<br />
een diaken of een daartoe gezon<strong>de</strong>n leek.” Opvallend<br />
is het grote verschil tussen het aantal<br />
wekelijkse kerkgangers en het aantal dat kiest<br />
voor een kerkelijke begrafenis. “Enerzijds is<br />
dat een behoudsgezin<strong>de</strong> reflex. An<strong>de</strong>rzijds<br />
bewijst het ook dat <strong>de</strong> mensen uitein<strong>de</strong>lijk wel<br />
kiezen voor een vorm <strong>van</strong> geloof.”<br />
Het kerkelijke begrafenisritueel heeft een<br />
vaste structuur. “Rekening hou<strong>de</strong>nd met <strong>de</strong><br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n kiest men voor een gebedsviering,<br />
dan wel voor een eucharistieviering.<br />
Bei<strong>de</strong> rituelen bestaan uit vaste woor<strong>de</strong>n en<br />
gebaren <strong>van</strong> troost en hoop. Toch kan er een<br />
persoonlijke toets aan het ritueel toegevoegd<br />
wor<strong>de</strong>n. <strong>In</strong> samenspraak met <strong>de</strong> parochie,<br />
kan er inbreng zijn <strong>van</strong> familie of vrien<strong>de</strong>n.<br />
Crematie als vorm <strong>van</strong> afscheid nemen <strong>van</strong> het<br />
lichaam, is erkend door <strong>de</strong> katholieke kerk. We<br />
vragen wel om vóór <strong>de</strong> crematie <strong>de</strong> afscheidsviering<br />
in het kerkgebouw zelf te hou<strong>de</strong>n. <strong>In</strong><br />
het crematorium kan eveneens een ‘gebed<br />
<strong>van</strong>wege <strong>de</strong> kerk’ gevraagd wor<strong>de</strong>n, maar dat<br />
is niet hetzelf<strong>de</strong> als <strong>de</strong> uitvaartliturgie.”<br />
HDB<br />
goedgekeurd. Sindsdien mag het stoffelijk<br />
overschot <strong>van</strong> iemand die buiten <strong>de</strong> gemeente<br />
overlijdt meteen teruggebracht wor<strong>de</strong>n naar<br />
<strong>de</strong> eigen gemeente nadat een geneesheer een<br />
natuurlijk overlij<strong>de</strong>n heeft vastgesteld. Voordien<br />
had men eerst ook een stempel <strong>van</strong> een<br />
ambtenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlijke stand nodig.<br />
<strong>In</strong>dien iemand op vrijdag overleed, moest<br />
hier vaak tot maandag op wor<strong>de</strong>n gewacht.<br />
Al die tijd mocht het lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
niet buiten <strong>de</strong> gemeentegrenzen wor<strong>de</strong>n<br />
vervoerd. De familie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne moest<br />
zich dan verplaatsen naar een funerarium in<br />
<strong>de</strong> gemeente <strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n.<br />
Arts<br />
Deze versoepeling geldt wel alleen in het<br />
Vlaams gewest. Om een lichaam over <strong>de</strong><br />
gewestgrenzen heen te transporteren, is nog<br />
steeds <strong>de</strong> toestemming <strong>van</strong> een ambtenaar nodig.<br />
Voordat een lichaam gecremeerd wordt,<br />
moet een twee<strong>de</strong> geneesheer controleren of<br />
het zeker ging om een natuurlijke <strong>dood</strong>soorzaak.<br />
Tot voor het nieuwe <strong>de</strong>creet moest<br />
dat gebeuren door een arts uit <strong>de</strong> gemeente<br />
<strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n, maar sinds juni dit jaar mag<br />
dit ook gebeuren door een geneesheer uit <strong>de</strong><br />
woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne.<br />
PeC<br />
“Bomen in strooibos halen<br />
levenskracht uit as overle<strong>de</strong>ne”<br />
Wanneer iemand <strong>van</strong> uw naasten sterft is<br />
één <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragen die zich stellen: wordt<br />
het lichaam begraven of gecremeerd?<br />
Hasseltse Schepen Johan Vanmuysen, die<br />
bevoegd is voor alles wat met begraven<br />
te maken heeft, geeft een woordje uitleg<br />
over crematies in onze provincie.<br />
“<strong>In</strong> Limburg is er slechts één crematorium<br />
(gevestigd) in Hasselt”, vertelt <strong>de</strong> schepen.<br />
“Het Hasseltse crematorium bestaat uit<br />
twee grote <strong>de</strong>len: enerzijds het ge<strong>de</strong>elte<br />
voor <strong>de</strong> crematie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>nen,<br />
an<strong>de</strong>rzijds zijn er ook ruimtes voor <strong>de</strong><br />
dienstverlening zoals voor <strong>de</strong> plechtigheid<br />
of voor <strong>de</strong> koffietafel. Alleen <strong>de</strong> stad<br />
is bevoegd voor <strong>de</strong> crematie op zich. We<br />
hebben speciaal opgeleid personeel dat<br />
goed voorbereid is voor <strong>de</strong>ze job.” Steeds<br />
meer mensen kiezen voor een crematie: in<br />
2007 werd in België bijna <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>nen gecremeerd.<br />
Wilsbeschikking<br />
“Ook in ons crematorium zien we dat het<br />
aantal crematies <strong>de</strong> afgelopen jaren sterk<br />
gestegen is: <strong>van</strong> 2096 naar 4192 in nog geen<br />
tien jaar tijd. We kunnen hier dus spreken<br />
<strong>van</strong> een verdubbeling. Feit is wel dat families<br />
die korter bij een crematorium wonen<br />
sneller kiezen voor crematie, aangezien ze<br />
meer vertrouwd zijn met het gegeven. Ook<br />
<strong>de</strong> verste<strong>de</strong>lijkingsgraad heeft invloed op<br />
<strong>de</strong> keuze: in lan<strong>de</strong>lijke gemeenten speelt<br />
<strong>de</strong> traditie nog steeds een grotere rol.”<br />
Maar wie bepaalt of <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne begraven,<br />
dan wel gecremeerd wordt? “Als<br />
<strong>de</strong> persoon die gestorven is dit niet heeft<br />
vastgelegd in een wilsbeschikking, is het <strong>de</strong><br />
dichtstbijzijn<strong>de</strong> familie die kiest. Zo heeft<br />
<strong>de</strong> echtgeno(o)t(e) bijvoorbeeld voorrang<br />
op <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs.”<br />
Mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
Eenmaal gekozen voor crematie, moet<br />
er bepaald wor<strong>de</strong>n op welke manier <strong>de</strong><br />
assen <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne bewaard wor<strong>de</strong>n.<br />
“Vandaag zijn er ook op dat vlak heel veel<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n. De nabestaan<strong>de</strong>n kunnen<br />
<strong>de</strong> assen in een urne mee naar huis<br />
nemen, in het urnenveld begraven, bijzetten<br />
in het columbarium – <strong>de</strong> urnenmuur<br />
– of verstrooien op <strong>de</strong> strooiwei<strong>de</strong>. Aan<br />
het kerkhof <strong>van</strong> Hasselt gaan we tegen<br />
Allerheiligen volgend jaar overigens een<br />
strooibos aanleggen. Zo kan <strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne verstrooid wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r een<br />
boom en hebben <strong>de</strong> familie en vrien<strong>de</strong>n<br />
een referentiepunt. Dit strooibos heeft ook<br />
een grote symbolische waar<strong>de</strong>: <strong>de</strong> boom<br />
die levenskracht haalt uit <strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne.” HDB
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen<br />
“Klanten verwachten almaar meer<br />
<strong>van</strong> een begrafenison<strong>de</strong>rnemer”<br />
Dalend aantal sterftegevallen zorgt voor uitbreiding <strong>van</strong> dienstverlening<br />
Het aantal sterfgevallen kent <strong>de</strong><br />
laatste jaren een dalen<strong>de</strong> trend,<br />
maar dat betekent niet dat het<br />
daarom slecht gaat met <strong>de</strong> sector<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemers.<br />
“Op vraag <strong>van</strong> <strong>de</strong> klanten is onze<br />
dienstverlening <strong>de</strong> laatste jaren<br />
almaar bre<strong>de</strong>r gewor<strong>de</strong>n”, legt<br />
Marc Barthels uit, <strong>de</strong> Limburgse<br />
contactpersoon voor <strong>de</strong> Vlaamse<br />
Autonome Raad voor het Uitvaartwezen<br />
(Varu). “Enerzijds<br />
bena<strong>de</strong>ren meer mensen ons<br />
bij leven om hun begrafenis te<br />
laten vastleggen, an<strong>de</strong>rzijds is <strong>de</strong><br />
nazorg fors uitgebreid.”<br />
Als <strong>de</strong> dalen<strong>de</strong> sterftecijfers <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgelopen<br />
jaren zich blijven voortzetten, zal het totaal<br />
aantal Belgische sterfgevallen per jaar snel<br />
het diepterecord <strong>van</strong> 100.000 overlij<strong>de</strong>ns<br />
bereiken. Dat leidt echter niet meteen tot een<br />
crisis in <strong>de</strong> sector <strong>van</strong> <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemers,<br />
waar <strong>de</strong> wrange wetmatigheid dat <strong>de</strong><br />
één zijn <strong>dood</strong> een an<strong>de</strong>r zijn brood is, heel<br />
letterlijk genomen mag wor<strong>de</strong>n.<br />
“Veel dames tonen<br />
interesse voor een job<br />
in <strong>de</strong> uitvaartsector”<br />
Volgens begrafenison<strong>de</strong>rnemer Marc<br />
Barthels uit Maasmechelen gaat het <strong>de</strong><br />
laatste jaren zelfs behoorlijk goed met <strong>de</strong><br />
sector. “Ik heb pas een aantal aanwervingen<br />
moeten doen, en daarvoor bo<strong>de</strong>n zich<br />
genoeg kandidaten aan. Dat was vroeger<br />
wel even an<strong>de</strong>rs”, vertelt hij. “Vooral dames<br />
lijken geïnteresseerd in zo’n job. Het<br />
is mogelijk een gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> verhoog<strong>de</strong><br />
aandacht voor het beroep in <strong>de</strong> media. Ik<br />
merk tegenwoordig een tevre<strong>de</strong>nheid over<br />
onze dienstverlening. Meestal overtreffen<br />
wij zelfs <strong>de</strong> verwachtingen.”<br />
Nazorg<br />
Het pakket aan diensten werd <strong>de</strong> laatste<br />
jaren dan ook uitgebreid, ook met het oog<br />
op <strong>de</strong> dalen<strong>de</strong> sterftecijfers. “Het is min<strong>de</strong>r<br />
taboe gewor<strong>de</strong>n om bij leven al bezig te zijn<br />
met je begrafenis, me<strong>de</strong> dankzij <strong>de</strong> opkomst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvaartverzekering. We krijgen almaar<br />
vaker mensen over <strong>de</strong> vloer die hun<br />
begrafenis willen regelen, zodat alles loopt<br />
zoals zij het gewild hebben.”<br />
Na iemand begraven te hebben, kan het<br />
rouwproces echt beginnen, zo wordt gezegd.<br />
Maar net tij<strong>de</strong>ns die donkere weken moeten<br />
<strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n zich het hoofd breken over<br />
allerlei administratieve perikelen. “Ook<br />
hierin helpen wij steeds meer klanten. We<br />
geven hun informatie over alle regelingen die<br />
getroffen moeten wor<strong>de</strong>n, helpen hen om<br />
zich voor te berei<strong>de</strong>n en han<strong>de</strong>len eventueel<br />
alles zelf af.”<br />
“Op het afscheid <strong>van</strong><br />
een dierbare wordt niet<br />
bespaard”<br />
Besparen<br />
De Varu komt als organisatie op voor <strong>de</strong> belangen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemers, maar<br />
ook voor die <strong>van</strong> het cliënteel. “Onze le<strong>de</strong>n<br />
Australiërs willen milieuvrien<strong>de</strong>lijker cremeren<br />
De Australische begraafplaats Centennial<br />
Park in A<strong>de</strong>lai<strong>de</strong> heeft becijferd dat een<br />
crematie 160 kilo CO2 oplevert. Dat is vier<br />
keer zoveel als <strong>de</strong> 39 kilo CO2 die <strong>de</strong> lucht<br />
wordt ingeblazen bij een begrafenis.<br />
Volgens het on<strong>de</strong>rzoek is <strong>de</strong> ecologische<br />
voetafdruk <strong>van</strong> crematies echter op lange<br />
termijn kleiner dan die <strong>van</strong> begrafenissen.<br />
Het on<strong>de</strong>rzoek stelt dat een graf vaker<br />
on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n moet wor<strong>de</strong>n, wat meer<br />
verplaatsingen met zich mee zou brengen.<br />
Op die manier zou <strong>de</strong> milieubelasting <strong>van</strong><br />
begraven op <strong>de</strong> lange termijn tien procent<br />
groter zijn dan die <strong>van</strong> cremeren.<br />
De Australische bioloog Roger Short pleit<br />
echter om opnieuw meer mensen te laten<br />
kiezen voor een begrafenis in plaats <strong>van</strong><br />
een crematie. Volgens hem zou<strong>de</strong>n lichamen<br />
rechtop begraven moeten wor<strong>de</strong>n, naast een<br />
Marc Barthels: “De laatste jaren is ons pakket nazorg fors uitgebreid.” Foto Dick DEMEY<br />
boom. “Dankzij <strong>de</strong> menselijke resten zal<br />
<strong>de</strong> boom beter groeien”, aldus <strong>de</strong> bioloog.<br />
Het crematorium <strong>van</strong> Hasselt volg<strong>de</strong> die<br />
raad alvast op en plant tegen Allerheiligen<br />
volgend jaar een strooibos aan.<br />
Om het cremeren zo milieuvrien<strong>de</strong>lijk mogelijk<br />
te doen verlopen, zijn <strong>de</strong> crematoria<br />
on<strong>de</strong>rworpen aan <strong>de</strong> milieuwetgeving. “Alle<br />
Vlaamse crematoria moeten voldoen aan<br />
<strong>de</strong> Vlarem II-normen, waarin maximumuitstoten<br />
wor<strong>de</strong>n opgelegd voor bepaal<strong>de</strong><br />
scha<strong>de</strong>lijke stoffen”, weet Lydia Surinx,<br />
crematoria-manager bij Dela. “Om <strong>de</strong>ze<br />
normen te garan<strong>de</strong>ren, hebben alle Vlaamse<br />
crematoria filters aan <strong>de</strong> crematieovens gekoppeld.<br />
Een gecertificeer<strong>de</strong> firma voert elk<br />
jaar een luchtemissiemeting uit en speelt <strong>de</strong><br />
resultaten door aan <strong>de</strong> milieu-inspectie.”<br />
PeC<br />
on<strong>de</strong>rtekenen een soort co<strong>de</strong>, waarin ze zich<br />
ertoe verbin<strong>de</strong>n een goe<strong>de</strong> dienstverlening te<br />
bie<strong>de</strong>n voor een goe<strong>de</strong> prijs. De prijzen <strong>van</strong><br />
alle begrafenison<strong>de</strong>rnemers zijn <strong>de</strong> laatste<br />
jaren genivelleerd, al verschilt dat <strong>van</strong> streek<br />
tot streek. <strong>In</strong> Limburg zijn <strong>de</strong> prijzen lan<strong>de</strong>lijk<br />
bekeken niet <strong>de</strong> laagste, maar klanten<br />
verwachten hier ook veel, zoals bijvoorbeeld<br />
comfortabele ruimtes om familiele<strong>de</strong>n te<br />
ont<strong>van</strong>gen om <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne te kunnen<br />
groeten. Of <strong>de</strong> dalen<strong>de</strong> koopkracht zich laat<br />
gevoelen? Een begrafenis maak je zo duur<br />
als je zelf wilt, maar ik <strong>de</strong>nk niet dat op het<br />
afscheid <strong>van</strong> een dierbare wordt bespaard.<br />
Mogelijk wordt sneller gekozen voor een<br />
goedkoper type kist. Die zijn nu ook veel<br />
beter afgewerkt dan vroeger. De bombastische,<br />
eiken kisten wor<strong>de</strong>n sowieso nog maar<br />
zel<strong>de</strong>n verkocht. Vooral strakke mo<strong>de</strong>llen in<br />
fineerhout gaan nog <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur uit.”<br />
Overnamegolf<br />
Het Ne<strong>de</strong>rlandse Dela nam <strong>de</strong> laatste jaren<br />
heel wat begrafenison<strong>de</strong>rnemers in Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
over.<br />
Ie<strong>de</strong>reen kan bij leven een aantal<br />
omstandighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn begrafenis<br />
laten vastleggen dankzij het nieuwe<br />
levenstestament.<br />
<strong>In</strong> het gemeentehuis <strong>van</strong> uw woonplaats<br />
kan u bij <strong>de</strong> dienst burgerlijke stand on<strong>de</strong>r<br />
meer laten vastleggen of u begraven<br />
of gecremeerd wil wor<strong>de</strong>n. <strong>In</strong>dien u gecremeerd<br />
wil wor<strong>de</strong>n, kan u ook bepalen<br />
wat er na <strong>de</strong> crematie met uw as moet<br />
gebeuren. Voorts is het mogelijk aan te<br />
geven volgens welke levensbeschouwing<br />
of godsdienst uw afscheidsviering moet<br />
verlopen. “Wij krijgen dit soort vragen<br />
een vijftal keer per maand”, luidt het bij<br />
<strong>de</strong> Dienst Bevolking <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad Hasselt.<br />
“Of het alleen ou<strong>de</strong>re mensen zijn?<br />
Nee, het zijn meestal 50- à 60-jarigen.<br />
Het gaat vooral om mensen die pas <strong>de</strong><br />
“Limburgers beste<strong>de</strong>n<br />
veel aandacht aan een<br />
begrafenis”<br />
5<br />
Ook Marc Barthels gaf zijn zaak recent over<br />
aan hen. “Als begrafenison<strong>de</strong>rnemer kun je<br />
er niet buiten dat je moet blijven investeren.<br />
Ik zag er tegen op om tot aan mijn pensioen<br />
leningen aan te gaan. Aan<strong>van</strong>kelijk schrikte<br />
hun overnamepolitiek mij ook af, maar <strong>de</strong><br />
Varu waakt eroverdat er niets misloopt,<br />
zoals oneerlijke concurrentie of monopolievorming.<br />
Het interessante aan zo’n groep<br />
is dat ik nu met collega’s personeel met een<br />
specifieke functie kan <strong>de</strong>len. Iemand die<br />
instaat voor <strong>de</strong> nazorg bijvoorbeeld, of iemand<br />
die afscheidsvieringen verzorgt. Voor<br />
onze klanten is niets veran<strong>de</strong>rd. We leveren<br />
nog altijd <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> service als vroeger, met<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> persoonlijke aanpak.”<br />
Levenstestament regelt begrafenissen<br />
Peter COSTERMANS<br />
begraving <strong>van</strong> een <strong>van</strong> hun ou<strong>de</strong>rs hebben<br />
meegemaakt.”<br />
Bij <strong>de</strong> stad Genk lieten sinds 2004 323<br />
mensen zo’n wilsbeschikking registreren,<br />
waar<strong>van</strong> <strong>de</strong>rtig dit jaar. Volgens<br />
<strong>de</strong> stadsdiensten is <strong>de</strong>ze registratie erg<br />
gebon<strong>de</strong>n aan berichtgeving erover in<br />
<strong>de</strong> media.<br />
Muziekkeuze<br />
Wie dat wenst, kan zijn begrafenis ook<br />
meer ge<strong>de</strong>tailleerd regelen. Hiervoor<br />
kan u contact opnemen met uw priester,<br />
of met een Centrum voor Morele<br />
Dienstverlening in het geval <strong>van</strong> een<br />
vrijzinnige afscheidsviering. Op die<br />
manier is het mogelijk om allerlei aspecten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> viering op zich te laten<br />
vastleggen, tot <strong>de</strong> muziekkeuze toe.<br />
PeC
6<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Prijzen en voorschriften op het kerkhof<br />
Ie<strong>de</strong>reen heeft het recht om begraven te wor<strong>de</strong>n, ook zij die hier<br />
geen geld voor hebben. De wet bepaalt daarom dat elk stoffelijk<br />
overschot gratis begraven kan wor<strong>de</strong>n, of dat er zon<strong>de</strong>r kosten<br />
een plek voor een urne wordt gevon<strong>de</strong>n. De laatste resten moeten<br />
in zulke gevallen minimaal 15 jaar blijven rusten. Wie zich<br />
wil verzekeren <strong>van</strong> meer zielenrust, moet daarvoor een concessie<br />
kopen. De prijzen daar<strong>van</strong> lopen sterk uiteen in Limburg, zoals<br />
uit dit overzicht blijkt. HDB/CN/PeC<br />
Alken<br />
• Concessies lopen in Alken voor 50<br />
jaar. Voor een enkel graf in volle<br />
grond betaal je er 250 euro, voor<br />
een dubbel 495 euro. Een kin<strong>de</strong>rgraf<br />
is gratis. Een grafkel<strong>de</strong>r kost<br />
745 euro, een urne in een columbarium<br />
of urnenkel<strong>de</strong>r 250 euro.<br />
• Op <strong>de</strong> kerkhoven mogen alleen<br />
grafruggen geplaatst wor<strong>de</strong>n.<br />
• Vijf kerkhoven, waar<strong>van</strong> 4 in gebruik<br />
Bocholt<br />
• Wie in Bocholt een concessie neemt<br />
voor een begraving, moet daarbij<br />
een grafkel<strong>de</strong>r gebruiken. Dat kost<br />
920 euro. Het plaatsen <strong>van</strong> een nis<br />
in een columbarium met concessie<br />
voor 50 jaar kost 250 euro.<br />
• Grafstenen moeten aan bepaal<strong>de</strong><br />
maximale afmetingen voldoen.<br />
• <strong>In</strong> vier kerkdorpen ligt een kerkhof,<br />
en ze zijn allemaal nog in gebruik.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Dilsen-Stokkem<br />
Er wordt 250 euro gevraagd voor<br />
begravingen in volle grond, voor<br />
het columbarium of voor het urnenveld.<br />
Een grafkel<strong>de</strong>r kost 300<br />
euro.<br />
Op <strong>de</strong> kerkhoven mogen alleen verticale<br />
grafmonumenten wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
Voor <strong>de</strong> verticale grafsteen<br />
komt een horizontale plaat.<br />
De stad telt vijf kerkhoven.<br />
Ham<br />
Concessies lopen voor vijftig jaar en<br />
kosten 500 euro voor begravingen<br />
in een grafkel<strong>de</strong>r of 125 euro voor<br />
het plaatsen <strong>van</strong> een urne in een<br />
urnenveld of columbariumnis.<br />
Op <strong>de</strong> gemeentelijke kerkhoven<br />
mogen alleen opstaan<strong>de</strong> grafstenen<br />
wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
De drie kerkhoven zijn allemaal<br />
nog in gebruik.<br />
Heers<br />
Een concessie loopt voor 30 jaar, en<br />
is telkens met 10 jaar te verlengen.<br />
Een graf in volle grond kost 200<br />
euro voor één persoon, of 500 euro<br />
voor drie. <strong>In</strong> nis kost 100 euro voor<br />
één persoon, 175 euro voor twee.<br />
Er wor<strong>de</strong>n geen voorschriften opgelegd.<br />
De 17 kerkhoven zijn allemaal nog<br />
in gebruik.<br />
As<br />
• Concessies lopen voor <strong>de</strong>rtig jaar.<br />
Een grafkel<strong>de</strong>r voor twee personen<br />
kost 750 euro voor inwoners, 1.250<br />
euro voor an<strong>de</strong>ren. Een urnenkel<strong>de</strong>r<br />
voor twee urnen kost 500 euro, of<br />
750 euro voor niet-inwoners.<br />
• Er wor<strong>de</strong>n enkel voorschriften op<br />
vlak <strong>van</strong> afmetingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> graven<br />
opgelegd.<br />
• De gemeente telt twee kerkhoven.<br />
Borgloon<br />
• Concessies lopen voor 50 jaar. <strong>In</strong>woners<br />
betalen 400 euro voor een kist in<br />
volle grond (niet-inwoners 650 euro).<br />
Een grafkel<strong>de</strong>r voor 1 persoon kost<br />
655 euro (905 euro). Een urne in een<br />
urnenveld of columbarium kost 200<br />
euro (325 euro), een urnenkel<strong>de</strong>r at<br />
350 euro (475 euro).<br />
• Enkel voorschriften over <strong>de</strong> afmetingen.<br />
• Er zijn twaalf kerkhoven.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Genk<br />
De stad verleent concessies voor<br />
30 jaar. Een graf in volle grond of<br />
grafkel<strong>de</strong>r kost 200 per m2. Voor een<br />
columbariumnis voor twee urnen<br />
wordt 310 euro gevraagd, één voor<br />
drie urnen kost 465 euro.<br />
Genk legt beperkingen op voor <strong>de</strong><br />
afmetingen <strong>van</strong> grafmonumenten.<br />
Er zijn vier begraafplaatsen, waar<strong>van</strong><br />
twee voorbehou<strong>de</strong>n zijn voor<br />
geestelijken.<br />
Hamont-Achel<br />
Een concessie voor een graf in volle<br />
grond kost in Hamont-Achel 125<br />
euro. Het plaatsen <strong>van</strong> een urne in<br />
een nis of urnekel<strong>de</strong>r moet 500 euro<br />
kosten, af<strong>de</strong>kplaat inbegrepen. Deze<br />
concessies lopen voor <strong>de</strong>rtig jaar.<br />
De stad legt alleen beperkingen op<br />
vlak <strong>van</strong> formaat op.<br />
De stad telt twee begraafplaatsen die<br />
verbon<strong>de</strong>n zijn aan een klooster en<br />
drie seculiere kerkhoven.<br />
Herk-<strong>de</strong>-Stad<br />
• Aantal kerkhoven: 9, waar<strong>van</strong> 6 nog<br />
in gebruik. Er zijn concessies <strong>van</strong> 30<br />
of 50 jaar. De concessies voor 30 jaar<br />
kosten 223 euro, die voor 50 jaar 372<br />
euro.<br />
• De af<strong>de</strong>kplaten voor <strong>de</strong> columbariumnissen<br />
en urnengraven moeten<br />
gemaakt zijn <strong>van</strong> natuursteen.<br />
• Van <strong>de</strong> 9 kerkhoven zijn er 6 nog in<br />
gebruik.<br />
1. Hoeveel kost een concessie?<br />
2. Welke voorschriften voor graven?<br />
3. Hoeveel kerkhoven?<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Beringen<br />
<strong>In</strong>woners betalen 250 euro voor<br />
een concessie voor <strong>de</strong>rtig jaar <strong>van</strong><br />
graven of ruimtes voor urnen.<br />
Niet-inwoners kost zo’n concessie<br />
750 euro. Een concessie loopt voor<br />
<strong>de</strong>rtig jaar.<br />
De stad legt maximale groottes op<br />
aan alle grafstenen.<br />
De acht begraafplaatsen zijn nog<br />
allemaal in gebruik.<br />
Bree<br />
Concessies lopen voor twintig jaar.<br />
Begraven in volle grond kost 400<br />
euro, of 300 euro voor een kin<strong>de</strong>rgraf.<br />
De prijs voor het plaatsen <strong>van</strong><br />
een urne in een columbarium of<br />
urnenveld bedraagt 150 euro.<br />
De stad legt beperkingen op vlak<br />
<strong>van</strong> formaat op.<br />
<strong>In</strong> Bree liggen 7 kerkhoven, 4 zijn<br />
nog in gebruik.<br />
Gingelom<br />
• Concessies lopen voor vijftig jaar<br />
en bedragen 250 euro voor een graf<br />
in volle grond, 125 euro voor een<br />
kin<strong>de</strong>rgraf en 287,5 euro voor een<br />
grafkel<strong>de</strong>r. Het urnenveld kost 150<br />
euro, het columbarium of een urnenkel<strong>de</strong>r<br />
375 euro. Het verstrooien<br />
<strong>van</strong> assen kost 25 euro.<br />
• Alleen inzake <strong>de</strong> afmetingen.<br />
• Er zijn twaalf kerkhoven.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Hasselt<br />
Een concessie loopt voor 50 jaar en<br />
kost 375 euro voor een kist in volle<br />
grond, 975 euro voor een grafkel<strong>de</strong>r<br />
en 200 euro voor het urnenveld.<br />
Er zijn alleen voorschriften over <strong>de</strong><br />
afmetingen.<br />
<strong>In</strong> Hasselt liggen 13 kerkhoven.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Bilzen<br />
Bilzen verkoopt concessies <strong>van</strong> 25<br />
jaar. Een gewoon graf kost 500 euro,<br />
een grafkel<strong>de</strong>r 800 euro, een urne bijzetten<br />
in het columbarium 100 euro<br />
en een urnenkel<strong>de</strong>r 375 euro.<br />
Voor grafstenen gel<strong>de</strong>n alleen beperkingen<br />
op vlak <strong>van</strong> afmetingen.<br />
<strong>In</strong> heel Bilzen liggen 17 begraafplaatsen.<br />
Op 13 daar<strong>van</strong> wor<strong>de</strong>n<br />
nog nieuwe graven gedolven.<br />
Diepenbeek<br />
• Diepenbeek verstrekt concessies voor<br />
35 jaar. Een begraving in volle grond<br />
kost 250 euro, een grafkel<strong>de</strong>r 1.550<br />
euro voor twee personen of 1.850<br />
euro voor drie personen. Een nis in<br />
een columbarium of urnenkel<strong>de</strong>r<br />
kost 250 euro.<br />
• Er zijn drie types <strong>van</strong> grafstenen<br />
mogelijk.<br />
• Diepenbeek telt één kerkhof.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Halen<br />
<strong>In</strong> Halen vraagt men voor elk type<br />
<strong>van</strong> begraving of plaatsen <strong>van</strong> een<br />
urne 250 euro voor een concessie<br />
voor 25 jaar. Een concessie <strong>van</strong> 50<br />
jaar kost 200 euro extra.<br />
Er zijn beperkingen op vlak <strong>van</strong> afmetingen,<br />
maar niet op het kerkhof<br />
<strong>van</strong> Zelem.<br />
De stad heeft kerkhoven in gebruik in<br />
Zelem en Velpen. Drie an<strong>de</strong>re kerkhoven<br />
zijn niet meer in gebruik.<br />
Hechtel-Eksel<br />
• Concessies lopen voor <strong>de</strong>rtig jaar en<br />
kosten 65 euro voor alle mogelijke<br />
varianten.<br />
• Een reglement op <strong>de</strong> begraafplaatsen<br />
bun<strong>de</strong>lt alle voorschriften. Er is variatie<br />
in <strong>de</strong> grafstenen mogelijk, maar<br />
er wor<strong>de</strong>n wel beperkingen opgelegd<br />
over <strong>de</strong> afmetingen er<strong>van</strong>.<br />
• Er zijn drie kerkhoven, waar<strong>van</strong> één<br />
nog in gebruik is.<br />
Herstappe Heus<strong>de</strong>n-Zol<strong>de</strong>r<br />
• Alle concessies lopen voor 25 jaar<br />
en kosten 500 euro.<br />
• De voorschriften leggen <strong>de</strong> maximale<br />
afmetingen <strong>van</strong> grafstenen op.<br />
•<br />
Er zijn in totaal zes kerkhoven in <strong>de</strong><br />
gemeente.
Hoeselt<br />
• Een concessie loopt voor 50 jaar.<br />
De prijs voor een graf in volle grond<br />
bedraagt 450 euro, voor een grafkel<strong>de</strong>r<br />
of urnenkel<strong>de</strong>r 785 euro.<br />
• Voorschriften zijn er enkel op vlak<br />
<strong>van</strong> afmetingen.<br />
• Hoeselt telt 8 kerkhoven, waar<strong>van</strong><br />
er 6 nog in gebruik zijn.<br />
Lanaken<br />
• Je kan concessies kopen voor 20<br />
of 50 jaar. Begraven in volle grond<br />
kost 250 euro voor twintig jaar, 620<br />
euro voor 50. Het plaatsen <strong>van</strong> een<br />
urne in een columbarium kost respectievelijk<br />
50 en 125 euro, een urne<br />
in een urnenveld of –kel<strong>de</strong>r 150 of<br />
310 euro.<br />
• Er zijn alleen voorschriften op vlak<br />
<strong>van</strong> afmetingen.<br />
• Lanaken telt 7 kerkhoven.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Maaseik<br />
De stad Maaseik reikt concessies<br />
uit voor vijftig jaar. Een concessie<br />
voor een graf in volle grond kost er<br />
991,57 euro, voor een urne 743,68<br />
euro<br />
Op <strong>de</strong> kerkhoven gel<strong>de</strong>n alleen beperkingen<br />
voor <strong>de</strong> afmetingen.<br />
De stad telt vijf kerkhoven.<br />
Nieuwerkerken<br />
Concessies lopen in Nieuwerkerken<br />
voor 50 jaar. De prijs voor een begraving<br />
of plaatsing <strong>van</strong> een urne<br />
is <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>: 250 euro.<br />
Het reglement legt bepaal<strong>de</strong> afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
op.<br />
Er zijn vier kerkhoven.<br />
Riemst<br />
• <strong>In</strong> Riemst bestaan concessies voor<br />
25 of 50 jaar. Begraven kost 125<br />
euro voor 25 jaar of het dubbel<br />
voor 50 jaar. Het plaatsen <strong>van</strong> een<br />
urne kost respectievelijk 325 of 500<br />
euro.<br />
• Er zijn alleen beperkingen over <strong>de</strong><br />
afmetingen.<br />
• Riemst telt 18 kerkhoven.<br />
Voeren<br />
• Concessies lopen in Voeren voor<br />
20, 30, 40 of 50 jaar. De respectieve<br />
prijzen voor een begraving<br />
zijn 150, 225, 300 of 325 euro. Die<br />
prijzen voor het plaatsen <strong>van</strong> een<br />
urne bedragen 75, 112,5, 150 en<br />
162,5 euro.<br />
• Graven mogen niet groter zijn dan<br />
het opgeleg<strong>de</strong> formaat.<br />
• Er liggen 6 kerkhoven in Voeren.<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Houthalen-Helchteren<br />
• Concessies lopen voor 50 jaar en<br />
kosten 500 euro voor twee personen,<br />
zowel voor begravingen als het<br />
plaatsen <strong>van</strong> een urne.<br />
• Voorschriften zijn er enkel op vlak<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> afmetingen.<br />
• Van <strong>de</strong> drie kerkhoven zijn er twee<br />
nog in gebruik.<br />
Leopoldsburg<br />
• Duur concessie: 10, 20, 30, 40 of 50<br />
jaar. Een enkel graf kost 744 euro<br />
voor 50 jaar, een dubbel graf 1.488<br />
euro. Het plaatsen <strong>van</strong> een urne kost<br />
372 euro voor <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> perio<strong>de</strong>.<br />
• Er zijn alleen voorschriften op vlak<br />
<strong>van</strong> afmetingen.<br />
• De gemeente telt 3 militaire begraafplaatsen<br />
en twee gemeentelijke.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Maasmechelen<br />
Een concessie in Maasmechelen<br />
loopt voor <strong>de</strong>rtig jaar. Dat kost 250<br />
euro voor het eerste graf, 400 voor<br />
het twee<strong>de</strong>, 550 voor het <strong>de</strong>r<strong>de</strong>, 600<br />
euro voor het vier<strong>de</strong>. Een kin<strong>de</strong>rgraf<br />
kost 225 euro. De prijs <strong>van</strong> een concessie<br />
voor een urne bedraagt 150<br />
euro voor een eerste, 265 voor een<br />
twee<strong>de</strong> en 375 euro voor een <strong>de</strong>r<strong>de</strong>.<br />
Enkel voor <strong>de</strong> afmetingen.<br />
<strong>In</strong> totaal zijn er elf kerkhoven.<br />
Opglabbeek<br />
<strong>In</strong> Opglabbeek wor<strong>de</strong>n geen concessies<br />
uitgereikt. Er moet alleen betaald<br />
wor<strong>de</strong>n voor het grafmonument: 550<br />
euro voor een grafsteen, 160 euro<br />
voor een urneplaat en 370 euro voor<br />
een columbariumnis.<br />
Op het kerkhof <strong>van</strong> Opglabbeek<br />
staan allemaal i<strong>de</strong>ntieke graven in<br />
Zweedse graniet, die in een cirkelvorm<br />
staan opgesteld.<br />
Er zijn twee kerkhoven.<br />
Sint-Trui<strong>de</strong>n<br />
<strong>In</strong> Sint-Trui<strong>de</strong>n lopen concessies<br />
voor 20 of voor 50 jaar. Het plaatsen<br />
<strong>van</strong> een urne kost 60 euro voor<br />
20 jaar, begraven in volle grond 240<br />
euro voor <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> perio<strong>de</strong>.<br />
<strong>In</strong> Sint-Trui<strong>de</strong>n zijn alleen platte stenen<br />
toegelaten, geen ruggen.<br />
De stad telt 17 kerkhoven.<br />
Wellen<br />
• Een concessie is 50 jaar geldig. Begraven<br />
in volle grond kost 198 euro, in<br />
een grafkel<strong>de</strong>r 731 euro. Het plaatsen<br />
<strong>van</strong> een urne kost 100 euro in een nis,<br />
of 471 euro in een urnenkel<strong>de</strong>r.<br />
• Graven moeten voldoen aan bepaal<strong>de</strong><br />
afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
• Wellen telt 5 kerkhoven.<br />
Kinrooi<br />
• Kinrooi reikt geen concessies uit.<br />
Na 50 à 60 jaar wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> graven<br />
ver<strong>van</strong>gen door nieuwe graven.<br />
• Naast maximale afmetingen, legt<br />
het reglement ook op dat <strong>de</strong> graftekens<br />
gemaakt moeten zijn uit hardsteen<br />
of een an<strong>de</strong>r stabiel en ‘esthetisch<br />
verantwoord’ materiaal.<br />
• Er zijn 9 kerkhoven, waar<strong>van</strong> 6 nog<br />
in gebruik.<br />
Lommel<br />
• Lommel verleent concessies voor<br />
20 of 50 jaar. Die voor 20 jaar kosten<br />
247,89 euro, <strong>de</strong> langere 619,73<br />
euro.<br />
• De graven zien er ongeveer gelijk<br />
uit door bepaal<strong>de</strong> regels inzake <strong>de</strong><br />
afmetingen, het soort steen en het<br />
gebruikte lettertype.<br />
• Zes kerkhoven zijn nog in gebruik.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Meeuwen-Gruitro<strong>de</strong><br />
Concessie in Meeuwen-Gruitro<strong>de</strong><br />
zijn bijzon<strong>de</strong>r goedkoop. Een concessie<br />
voor 30 jaar kost er 50 euro<br />
voor een graf of 25 euro voor een<br />
urne. Concessies voor 50 jaar kosten<br />
respectievelijk 75 en 38 euro.<br />
Alle grafmonumenten moeten voldoen<br />
aan bepaal<strong>de</strong> afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
Er zijn vijf kerkhoven.<br />
Overpelt<br />
Concessies lopen in Overpelt voor<br />
25 jaar. De prijs er<strong>van</strong> is 200 euro.<br />
Voor een grafkel<strong>de</strong>r komt daar 350<br />
euro bij, voor een urnenkel<strong>de</strong>r 521<br />
euro.<br />
Alle grafmonumenten moeten voldoen<br />
aan bepaal<strong>de</strong> afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
<strong>In</strong> Overpelt liggen drie kerkhoven<br />
Tessen<strong>de</strong>rlo<br />
Alle concessies zijn een kwarteeuw<br />
geldig en kosten 75 euro.<br />
Graven moeten voldoen aan bepaal<strong>de</strong><br />
afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
Er zijn vijf kerkhoven in <strong>de</strong> gemeente.<br />
Zonhoven<br />
• Concessies lopen in Zonhoven voor<br />
25 jaar. Begraven is altijd gratis,<br />
voor een concessie op een nis in het<br />
columbarium betaal je 200 euro.<br />
• De gemeente legt beperkingen op<br />
inzake <strong>de</strong> afmetingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> grafstenen.<br />
• Er zijn 2 kerkhoven in Zonhoven.<br />
Kortessem<br />
• Concessies verschillen op vlak <strong>van</strong><br />
duur. Voor een graf duurt een concessie<br />
15 jaar en betaal je 200 euro.<br />
Een grafkel<strong>de</strong>r voor 50 jaar kost 990<br />
euro, een columbariumnis of plaats<br />
in het urnenveld voor 30 jaar 395<br />
euro.<br />
• Er zijn alleen voorschriften op vlak<br />
<strong>van</strong> afmetingen.<br />
•<br />
Van <strong>de</strong> 8 kerkhoven zijn er 6 nog in<br />
gebruik.<br />
Lummen<br />
• Lummen reikt concessies uit voor 30,<br />
40 of 50 jaar. De respectieve kostprijzen<br />
zijn 250, 375 of 500 euro. Dat<br />
geldt zowel voor gewone graven als<br />
voor een columbariumnis of asurnebegraving.<br />
• Een reglement legt maximale afmetingen<br />
op.<br />
• Lummen telt 5 kerkhoven.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Neerpelt<br />
<strong>In</strong> Neerpelt wor<strong>de</strong>n geen concessies<br />
uitgereikt. De gemeente telt 500 euro<br />
kosten voor zowel een begraving als<br />
<strong>de</strong> plaatsing <strong>van</strong> een urne.<br />
<strong>In</strong> Neerpelt wor<strong>de</strong>n alleen eenvormige,<br />
witte grafkruisen geplaatst,<br />
met ook <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> afmetingen.<br />
Er zijn drie kerkhoven in <strong>de</strong> gemeente.<br />
Peer<br />
Peer reikt concessies uit voor 30<br />
jaar. Die kosten 180 euro, zowel<br />
voor begraven in volle grond of in<br />
een grafkel<strong>de</strong>r als voor <strong>de</strong> plaatsing<br />
<strong>van</strong> een urne in het columbarium of<br />
een urnenkel<strong>de</strong>r.<br />
Grafmonumenten moeten voldoen<br />
aan afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
Peer telt 5 kerkhoven.<br />
Tongeren<br />
Begraven kost in Tongeren 250 euro<br />
voor 20 jaar en 625 euro voor 50 jaar.<br />
De prijs voor het plaatsen <strong>van</strong> een<br />
urne bedraagt 200 euro voor 20 jaar<br />
en 500 euro voor 50 jaar.<br />
Er zijn alleen beperkingen over <strong>de</strong><br />
afmetingen.<br />
De stad telt 18 kerkhoven.<br />
Zutendaal<br />
• Er wor<strong>de</strong>n geen concessies uitgereikt<br />
voor begraven in volle grond. Een<br />
concessie <strong>van</strong> 50 jaar voor een grafkel<strong>de</strong>r<br />
kost 900 euro voor 2 personen,<br />
1.300 euro voor 3. Voor twee urnes<br />
in het columbarium is dat 700 euro,<br />
voor drie 750 euro. Een urnekel<strong>de</strong>r<br />
voor vier personen kost 650 euro.<br />
• Graven moeten voldoen aan bepaal<strong>de</strong><br />
afmetingsvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
• Er is maar 1 kerkhof.<br />
7
8<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Stilstaan bij Allerheiligen<br />
Op het kerkhof <strong>van</strong> Laken<br />
Het kerkhof <strong>van</strong> Laken, gelegen rondom <strong>de</strong> 13<strong>de</strong>-eeuwse parochiale<br />
Onze-Lieve-Vrouwkerk, is ongetwijfeld een <strong>van</strong> <strong>de</strong> mooiste <strong>van</strong> het<br />
land. Dit Père Lachaise <strong>van</strong> België groei<strong>de</strong> in <strong>de</strong> 19<strong>de</strong> eeuw uit<br />
tot een camposanto voor al wie naam en faam had verworven, in<br />
Brussel werkzaam of gehuisvest was en kerkelijk begraven wil<strong>de</strong><br />
wor<strong>de</strong>n. Talloze kunstenaars kon<strong>de</strong>n ongehin<strong>de</strong>rd vormgeven aan<br />
een ongerept nationalistisch elan, vertolkt door i<strong>de</strong>ologisch gekleur<strong>de</strong><br />
neo-stijlen, realistische portretsculpturen of allegorische<br />
evocaties.<br />
De beel<strong>de</strong>ngroep op het graf <strong>van</strong> <strong>de</strong> familie Ghémar (grote foto)<br />
is een mooi voorbeeld <strong>van</strong> het thema ‘De Drie Leeftij<strong>de</strong>n’gecombineerd<br />
met een allegorie op <strong>de</strong> Wetenschappen (fakkel, boeken,<br />
wereldbol), een werk uit 1869 <strong>van</strong> <strong>de</strong> Franse kunstenaar Albert-<br />
Ernest Carrier-Belleuse, leermeester <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r meer Auguste<br />
Rodin. Louis Ghémar was een <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Belgische pioniers <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> fotografie.<br />
Foto’s Luc DAELEMANS<br />
Na<strong>de</strong>r tot u<br />
Allerzielen blijft voor mij<br />
een al te moeilijk feest,<br />
want zij,<br />
met wie ‘k het vieren wil,<br />
zijn er al lang geweest.<br />
Als ik gestorven ben<br />
zal in <strong>de</strong> <strong>tuin</strong> <strong>van</strong> dit museum<br />
boven het warrig bla<strong>de</strong>rengedruis<br />
een merel net zo hel<strong>de</strong>r zingen<br />
op net zo’n late voorjaarsdag.<br />
En ik, ik zal er niet meer zijn<br />
om door dit zingen te vergeten<br />
dat ik moet sterven mettertijd.<br />
Geloof<br />
Mats Beek<br />
Jan Eijkelboom (+ 26 februari 2008)<br />
Nu alles faalt, heeft dit alleen nog waar<strong>de</strong><br />
voor mij, die nooit één waarheid heb ont<strong>de</strong>kt:<br />
ik zal <strong>van</strong> u niet schei<strong>de</strong>n als <strong>de</strong>ze aar<strong>de</strong><br />
mijn pover lichaam <strong>de</strong>kt.<br />
Ik heb maar één geloof: nooit gaat verloren<br />
wat eens <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> zalig heeft bevrucht,<br />
en waar er twee elkan<strong>de</strong>r toebehoren<br />
is zelfs <strong>de</strong> <strong>dood</strong> geen vlucht.<br />
Zo gaat het met <strong>de</strong> wereld:<br />
in <strong>de</strong> herfst ontdoet <strong>de</strong> wilg<br />
zich <strong>van</strong> zijn bla<strong>de</strong>ren.<br />
(Tanehiko 1820-1842)<br />
Tachtig en vijf jaar<br />
lang, heb ik mijn plezier<br />
gehad <strong>van</strong> maan en bloemen.<br />
Blaas als je wilt,<br />
herfstwind – <strong>de</strong> bloemen<br />
zijn alle verwelkt.<br />
(Tanko 1826-1884)<br />
(Gansan 1814-1895)<br />
Sta op, laat ons gaan –<br />
langs het pad ligt<br />
<strong>de</strong> hel<strong>de</strong>re dauw.<br />
(Fujo 1712-1764)<br />
Ik verdwijn –<br />
in het raam blijft<br />
<strong>de</strong> sneeuw op <strong>de</strong> Arendberg liggen.<br />
(Shiko 1690-1743)<br />
Ik vraag me af<br />
Naar waar <strong>de</strong> win<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> winter<br />
De regenwolken jagen.<br />
(Hakuen)<br />
Je hebt je plicht gedaan<br />
Tot <strong>van</strong>daag<br />
Ou<strong>de</strong> vogelverschrikker<br />
Jan Van Nijlen<br />
(Raishi)<br />
Begin november<br />
Ik sta te staren als met Chinese ogen.<br />
Ik heb <strong>de</strong> grond zo lief en ’t boomvolk dat<br />
nu uit <strong>de</strong> reuk <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> onbewogen<br />
te rijen staat <strong>van</strong> ’t landschap naar <strong>de</strong> stad.<br />
Het is begin november en <strong>de</strong> dagen,<br />
grijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> mist <strong>de</strong>s daags en grauw te nacht,<br />
doen mij intenser aan dit he<strong>de</strong>n vragen,<br />
wanneer ik mijn laatste droom daar in die<br />
grond verwacht.<br />
Zerk<br />
Uw namen die weer samen staan,<br />
als in <strong>de</strong> <strong>dood</strong> opnieuw verliefd:<br />
nooit leek u zozeer ingelijfd<br />
bij alles wat er vroeger was.<br />
Nooit leek u zozeer niet vergeten,<br />
uw laatste zoen in steen gegrift,<br />
alsof men nooit meer kwijt kan raken<br />
wat men voorgoed verloren heeft.<br />
Pierre Kemp<br />
Luuk Gruwez
met fotografie en poëzie<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Novembertroost<br />
Zij die hier zo wit<br />
in haar zorgstoel zit<br />
nu <strong>de</strong> dagen donker<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n<br />
en <strong>de</strong> mist op <strong>de</strong> vlierstruik<br />
bevriest,<br />
wat vraagt zij nog, <strong>de</strong>ze vrouw?<br />
Een emmertje vuur voor <strong>de</strong> winterkou<br />
en een korf <strong>van</strong> riet<br />
voor haar winterverdriet,<br />
en een be<strong>de</strong>lbed<br />
voor haar laatste gebed,<br />
als zij afscheid nemen moet<br />
voorgoed.<br />
Pieter G. Buckinx<br />
De gestorvene<br />
Zeven maal om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te gaan,<br />
als het zou moeten op han<strong>de</strong>n en voeten;<br />
zeven maal, om die éne te groeten<br />
die daar lachend te wachten zou staan.<br />
Zeven maal om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te gaan.<br />
9<br />
Zeven maal over <strong>de</strong> zeeën te gaan,<br />
schraal in <strong>de</strong> kleren, wat zou het mij <strong>de</strong>ren,<br />
kon uit <strong>de</strong> <strong>dood</strong> ik die éne doen keren.<br />
Zeven maal over <strong>de</strong> zeeën te gaan –<br />
zeven maal, om met zijn tweeën te staan.<br />
Allerzielen<br />
Ida Gerhardt<br />
Soms loopt er door een drukke straat<br />
ineens een ou<strong>de</strong> kameraad<br />
of reisgenoot.<br />
Je weet zodra je hem begroet:<br />
het kan niet dat ik hem ontmoet,<br />
want hij is <strong>dood</strong>.<br />
Eerst ben je nog een tijd verbaasd<br />
omdat die leven<strong>de</strong> toch haast<br />
die do<strong>de</strong> was.<br />
Heb je <strong>de</strong> zaak dan afgedaan,<br />
dan komt er weer zo’n do<strong>de</strong> aan,<br />
met flinke pas.<br />
Thuis <strong>van</strong> het do<strong>de</strong>ncarnaval<br />
zie je <strong>de</strong> spiegel in <strong>de</strong> hal,<br />
je schrik is groot:<br />
die man daar in het spiegelglas,<br />
met die beken<strong>de</strong> regenjas,<br />
was die niet <strong>dood</strong>?<br />
Willem Wilmink
10<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
De begrafenison<strong>de</strong>rnemer<br />
“Steun putten uit <strong>de</strong> dankbaarheid”<br />
Danny Witters en echtgenote Myreille baten al 19 jaar een uitvaartcentrum uit<br />
Doodgaan hoort bij het leven.<br />
Maar als het zover is, staan<br />
nabestaan<strong>de</strong>n vaak voor een<br />
zwart gat: wat moet er gebeuren,<br />
waar kunnen ze terecht?<br />
Een begrafenison<strong>de</strong>rnemer is<br />
<strong>de</strong> eerste die klaar staat om<br />
alle vragen op te <strong>van</strong>gen en <strong>de</strong><br />
familie bij te staan.<br />
Begrafenison<strong>de</strong>rnemer is een zwaar beroep,<br />
dat <strong>de</strong> nodige passie en gedrevenheid vergt.<br />
Danny Witters en zijn echtgenote Myreille<br />
baten al 19 jaar hun familiezaak ‘Begrafenissen<br />
Witters’ uit met hart en ziel. Dat <strong>de</strong><br />
gedrevenheid bij hen zeker aanwezig is, merk<br />
je aan <strong>de</strong> manier waarop Danny vertelt. Hij<br />
is zelfs – welliswaar op een serene manier<br />
– enthousiast.<br />
<strong>In</strong> 1972 heeft zijn va<strong>de</strong>r ‘Begrafenissen<br />
Witters’ opgestart in Eksel. “Mijn va<strong>de</strong>r<br />
rustte aan<strong>van</strong>kelijk zijn privéwagen uit met<br />
gordijntjes en lampjes zodat hij <strong>de</strong>ze auto<br />
als rouwwagen kon gebruiken”, vertelt<br />
Danny. “Begin jaren tachtig was hij één <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> eerste Noord-Limburgers met een eigen<br />
funerarium.” Danny hielp al <strong>van</strong> jongs af in<br />
<strong>de</strong> zaak. Vandaag is hij samen met Myreille<br />
<strong>de</strong> eigenaar <strong>van</strong> ‘Begrafenissen Witters’, met<br />
een vestiging in Eksel, Meeuwen en Lommel.<br />
Ook zijn zus ging ver<strong>de</strong>r in <strong>de</strong> sector. Zij baat<br />
samen met haar echtgenoot ‘Begrafenissen<br />
Witters en Baers’ uit in Houthalen Oost en<br />
Heus<strong>de</strong>n-Zol<strong>de</strong>r.<br />
Welke taak heeft een begrafenison<strong>de</strong>rnemer?<br />
Danny: “Wij zijn <strong>de</strong> hulp voor <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
wanneer iemand gestorven is. Het gaat<br />
veel ver<strong>de</strong>r dan het opbaren <strong>van</strong> het lichaam<br />
en <strong>de</strong> ceremonie. Wij regelen <strong>de</strong> praktische<br />
kant, maar zijn even goed <strong>de</strong> psycholoog die<br />
steun biedt aan <strong>de</strong> rouwen<strong>de</strong>n of <strong>de</strong> bemid<strong>de</strong>laar<br />
die tussenkomt als er onenigheid is<br />
in <strong>de</strong> familie. Een begrafenison<strong>de</strong>rnemer<br />
is zeker geen verkoper. Eerlijkheid is heel<br />
belangrijk en we willen <strong>de</strong> mensen niet nutteloos<br />
hoog in <strong>de</strong> kosten jagen.”<br />
Als jullie een telefoontje krijgen dat er iemand<br />
gestorven is, wat moet er dan allemaal<br />
gebeuren?<br />
Danny: “De nabestaan<strong>de</strong>n hebben in het<br />
begin tal <strong>van</strong> vragen. Daarom gaan we<br />
eerst langs om te praten en hen gerust te<br />
stellen, vóór het lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
wordt opgehaald. Daarna proberen we aan<br />
“Als begrafenison<strong>de</strong>rnemer kun je niet op vakantie gaan. Je wilt altijd zelf Foto Tony VAN GALEN<br />
klaarstaan voor <strong>de</strong> families”, vertellen Danny en Myreille <strong>van</strong> Begrafenissen Witters<br />
te voelen wat ze wensen om het overlij<strong>de</strong>n<br />
bekend te maken, zoals een aankondiging<br />
in <strong>de</strong> krant en rouwbrieven. We staan niet<br />
alleen in voor het drukwerk <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze brieven,<br />
maar wij posten ze ook. Soms helpen we zelfs<br />
bij het schrijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> enveloppen. Ver<strong>de</strong>r<br />
zorgen wij dat alle papieren in or<strong>de</strong> zijn: <strong>van</strong><br />
het ziekenfonds, tot <strong>de</strong> bank en <strong>de</strong> gemeente.<br />
We maken alles klaar voor <strong>de</strong> begroeting in<br />
ons funerarium, zorgen voor <strong>de</strong> bloemen en<br />
werken <strong>de</strong> ceremonie uit. Ook <strong>de</strong> koffietafel<br />
kunnen wij regelen: <strong>van</strong> enkel <strong>de</strong> bestellingen<br />
tot het kleinste <strong>de</strong>tail. Ten slotte plaatsen wij<br />
ook <strong>de</strong> grafsteen op het kerkhof.”<br />
Het beroep <strong>van</strong> een begrafenison<strong>de</strong>rnemer<br />
is niet te on<strong>de</strong>rschatten. Wat is volgens jullie<br />
het zwaarste?<br />
Danny: “We moeten altijd klaarstaan voor<br />
ie<strong>de</strong>reen. We kunnen ie<strong>de</strong>r moment opgebeld<br />
wor<strong>de</strong>n omdat er iemand gestorven is. Of<br />
we nu net eten besteld hebben op restaurant,<br />
aan tafel zitten bij een familiefeest of slapen:<br />
we laten alles vallen omdat <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
ons nodig hebben. <strong>In</strong> <strong>de</strong> negentien jaar dat<br />
we bezig zijn, zijn we zo goed als niet op<br />
vakantie geweest. We kunnen onze zaak niet<br />
sluiten, want we willen zelf klaarstaan voor<br />
<strong>de</strong> families.”<br />
En toch zijn jullie na al die jaren nog even<br />
gedreven?<br />
Danny: “De dankbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> families na<br />
<strong>de</strong> begrafenis is voor ons een ruggensteun. Het<br />
is een fijn gevoel om te weten dat <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
tevre<strong>de</strong>n zijn over het mooie afscheid <strong>van</strong><br />
hun dierbaren. We krijgen nadien heel veel<br />
kaartjes <strong>van</strong> mensen om ons te danken voor<br />
alles wat we voor hen gedaan hebben.”<br />
Myreille: “Het kan zwaar zijn, maar die steun<br />
en dankbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> families werken in<strong>de</strong>rdaad<br />
als een soort vitaminen. Uit <strong>de</strong> goe<strong>de</strong><br />
contacten met <strong>de</strong> mensen put je energie om<br />
ver<strong>de</strong>r te gaan.”<br />
Hoe was het voor jullie om <strong>de</strong> eerste keer met<br />
het lichaam <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>ne geconfronteerd<br />
te wor<strong>de</strong>n?<br />
Danny: “Ik ben er natuurlijk mee opgegroeid<br />
maar toch was het even verschieten om <strong>de</strong><br />
eerste keer een lichaam aan te raken. De<br />
warmte is weg en dat is een schrikwekkend<br />
gevoel.”<br />
Myreille: “Ik ben begonnen als wildvreem<strong>de</strong><br />
in <strong>de</strong> uitvaartsector, dus voor mij was alles<br />
nieuw. Omgaan met het lichaam <strong>van</strong> een<br />
overle<strong>de</strong>ne is iets dat je stillaan gewoon moet<br />
wor<strong>de</strong>n. Maar eigenlijk vond ik het aan<strong>van</strong>kelijk<br />
veel ingrijpen<strong>de</strong>r om met <strong>de</strong> rouwen<strong>de</strong><br />
families om te gaan. Uitein<strong>de</strong>lijk is dat laatste<br />
mijn drijfveer gewor<strong>de</strong>n.”<br />
Hanne DE BELIE<br />
“18 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 22 cursisten voor begrafenison<strong>de</strong>rnemer hebben al afgehaakt”<br />
Monica Van<strong>de</strong>urzen loopt stage bij De Backer-Put in Houthalen:<br />
“Wij moeten ons sterk hou<strong>de</strong>n, hoe erg het leed ook is.”<br />
Foto Karel HEMERIJCKX<br />
Monica Van<strong>de</strong>urzen is cursist in<br />
het twee<strong>de</strong> jaar ‘Begrafenison<strong>de</strong>rnemer’<br />
bij Syntra. Ze is zelf<br />
niet <strong>van</strong> kindsaf vertrouwd met<br />
<strong>de</strong> uitvaartsector. “Ik werkte<br />
in <strong>de</strong> thuiszorg en ben 2,5 jaar<br />
gele<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> slag gegaan bij<br />
Rouwcentrum De Backer–Put in<br />
Houthalen”, vertelt ze.<br />
Wat begon als enkele uurtjes per<br />
week bijspringen, is <strong>van</strong>daag haar<br />
fulltime job. “Ik ben heel sociaal<br />
en ik heb altijd graag gezorgd<br />
voor mensen”, zegt ze. “Toen ik<br />
in <strong>de</strong> zorgsector begon, was het<br />
aan<strong>van</strong>kelijk <strong>de</strong> bedoeling dat ik<br />
op een palliatieve dienst terecht<br />
zou komen. Daar kom je nauw in<br />
contact met <strong>de</strong> <strong>dood</strong> en sta je <strong>de</strong><br />
naaste familie bij. Maar eigenlijk<br />
wil<strong>de</strong> ik nog liever bij een begrafenison<strong>de</strong>rnemer<br />
werken. Een<br />
begrafenison<strong>de</strong>rnemer moet naast<br />
het opbaren <strong>van</strong> het lichaam <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne ook <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rsteunen: rouwen<strong>de</strong> mensen<br />
troosten en kracht geven. Vooral<br />
dat aspect trok mij erg aan.”<br />
Wetgeving<br />
Vorig jaar is Monica gestart met <strong>de</strong><br />
cursus begrafenison<strong>de</strong>rnemer. “<strong>In</strong><br />
het eerste jaar hebben we vooral <strong>de</strong><br />
technische aspecten en wetgeving<br />
gezien. Tij<strong>de</strong>ns ons twee<strong>de</strong> jaar krijgen<br />
we wetgeving die eigen is aan <strong>de</strong><br />
sector en leren we ook <strong>de</strong> praktische<br />
kant <strong>van</strong> het beroep: het opbaren en<br />
<strong>de</strong> verzorgingstechnieken <strong>van</strong> het<br />
lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne, alsook<br />
het omgaan met het verdriet <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
nabestaan<strong>de</strong>n. We zijn vorig jaar<br />
gestart met 22 cursisten, waar<strong>van</strong><br />
er nog maar 4 overblijven. Niet dat<br />
<strong>de</strong> cursus oninteressant is, maar <strong>de</strong><br />
meesten starten uit nieuwsgierigheid<br />
en hou<strong>de</strong>n het niet vol. Het beroep<br />
<strong>van</strong> een begrafenison<strong>de</strong>rnemer is<br />
immers niet te on<strong>de</strong>rschatten. Je<br />
moet áltijd beschikbaar zijn: dag<br />
en nacht, zeven dagen op zeven.<br />
Natuurlijk kan het ook emotioneel<br />
erg zwaar wor<strong>de</strong>n. Toch is het <strong>de</strong><br />
bedoeling dat wij ons sterk hou<strong>de</strong>n:<br />
wij moeten er zijn voor <strong>de</strong> familie en<br />
een luisterend oor bie<strong>de</strong>n.”<br />
Ook het opbaren en verzorgen <strong>van</strong><br />
het lichaam <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>ne is<br />
niet <strong>van</strong>zelfsprekend. “<strong>In</strong> het begin<br />
was het even wennen”, knikt<br />
Monica. “Daarom mocht ik eerst<br />
an<strong>de</strong>ren vergezellen zodat ik kon<br />
zien hoe het verloopt. Op die manier<br />
was het mogelijk om uit te maken<br />
of ik het zou aankunnen.”<br />
HDB
Het basispakket<br />
Het basispakket omvat het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
begrafenison<strong>de</strong>rnemer. Er zijn bepaal<strong>de</strong><br />
kosten waar niemand buiten kan, zoals het<br />
laten opbergen <strong>van</strong> het lichaam, <strong>de</strong> organisatie<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvaart en het aanvragen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> nodige documenten in het gemeentehuis,<br />
in een ziekenhuis of bij <strong>de</strong> geneesheer.<br />
“De prijs <strong>van</strong> dit basispakket zal variëren<br />
<strong>van</strong> 1.350 tot 2.000 euro”, stelt Roger Lathouwers.<br />
“Crematies zijn daarbij aanzienlijk<br />
duur<strong>de</strong>r dan een klassieke begraving. Een<br />
crematie vergt dui<strong>de</strong>lijk meer manuren,<br />
vooral omdat er extra administratie nodig<br />
is. Ook moet een twee<strong>de</strong> controledokter het<br />
lijk eerst on<strong>de</strong>rzoeken, en moet er gewacht<br />
wor<strong>de</strong>n aan het crematorium door het<br />
personeel.”<br />
Vier jaar gele<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ed <strong>de</strong>ze krant eenzelf<strong>de</strong><br />
bevraging. De prijs voor het basispakket<br />
werd toen geschat op 625 à 1.250 euro. “On<strong>de</strong>r<br />
meer het groeiend aantal crematies <strong>de</strong>ed<br />
<strong>de</strong>ze prijs stijgen”, aldus Roger Lathouwers.<br />
“<strong>In</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> dit jaar <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> RSZ ook<br />
intense controles bij begrafenison<strong>de</strong>rnemers.<br />
<strong>In</strong> onze cao’s stond dat wij personeelsle<strong>de</strong>n<br />
voor een begrafenis betalen voor 2 of 3 uur.<br />
De RSZ drong er op aan telkens voor drie<br />
uur te betalen. Voorts zijn door het nieuwe<br />
<strong>de</strong>creet over het transport <strong>van</strong> een stoffelijk<br />
overschot vaak extra verplaatsingen nodig.<br />
Een lichaam kan nu ook op vrijdagavond<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
“Een begrafenis is zo<br />
duur als je zelf wilt”<br />
Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />
uitvaart kost<br />
3 à 5.000 euro<br />
Een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> uitvaart – crematie<br />
of begrafenis – kost ongeveer<br />
tussen <strong>de</strong> 3.000 en <strong>de</strong> 5.000 euro.<br />
“Zulke bedragen komen althans<br />
meestal naar voren in <strong>de</strong> afspraken<br />
met <strong>de</strong> verzekeringssector”, weet<br />
voorzitter Roger Lathouwers <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Beroepsvereniging Aannemers<br />
Begrafenissen Limburg (BABL). De<br />
vraag hoeveel een begrafenis kost<br />
werd hem al vele keren gesteld,<br />
maar een eenduidig antwoord<br />
kan hij er niet op geven. “Meestal<br />
antwoord ik met een we<strong>de</strong>rvraag,<br />
hoeveel kost een auto? Daar kun<br />
je ook niet zomaar op antwoor<strong>de</strong>n.<br />
Je maakt een begrafenis in feite zo<br />
goedkoop of zo duur als je zelf wilt,<br />
omdat je uit heel wat varianten<br />
kunt kiezen. Als iemand er vragen<br />
over heeft, kunnen ze altijd via<br />
www.begrafenissenlimburg.be <strong>de</strong><br />
le<strong>de</strong>nlijst <strong>van</strong> <strong>de</strong> BABL raadplegen.<br />
Onze le<strong>de</strong>n staan altijd open voor<br />
vragen.”<br />
Bij elke begrafenis komen enkele<br />
vaste kosten terug. Wij zochten per<br />
post uit wat <strong>de</strong> geschatte minimale<br />
en maximale prijzen zijn.<br />
Hoeveel kost een begrafenis?<br />
UITVAART KOSTENPLAATJE<br />
prijzen in euro (zon<strong>de</strong>r BTW) *Minimumprijs - maximumprijs<br />
1.350*<br />
of in het weekend afgehaald wor<strong>de</strong>n. Toch<br />
moet je dan later nog terug naar het gemeentehuis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n om het<br />
overlij<strong>de</strong>n aan te geven.”<br />
Het rouwdrukwerk<br />
On<strong>de</strong>r het rouwdrukwerk verstaan we <strong>de</strong><br />
rouwbrief, <strong>de</strong> bidprentjes en een overlij<strong>de</strong>nsbericht<br />
in <strong>de</strong> krant. <strong>In</strong> <strong>de</strong>ze prijzen is veel<br />
variatie mogelijk, afhankelijk <strong>van</strong> het type<br />
drukwerk en het aantal brieven. De meeste<br />
begrafenison<strong>de</strong>rnemers drukken hun eigen<br />
rouwbrieven en bidprentjes, waardoor<br />
slechts 6% btw betaald moet wor<strong>de</strong>n. Als<br />
je dit zelf bij een drukker bestelt, betaal<br />
je 21% btw. Een rouwbrief kost ongeveer<br />
1 à 2 euro, afhankelijk <strong>van</strong> het type en <strong>de</strong><br />
hoeveelheid. De prijs voor bidprentjes ligt<br />
in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> grootor<strong>de</strong>, met een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />
prijs voor kleurendruk <strong>van</strong> zo’n 1,5 euro per<br />
prentje. De Post rekent voor <strong>de</strong> verzending<br />
<strong>van</strong> rouwbrieven 0,54 euro per brief aan.<br />
Een overlij<strong>de</strong>nsbericht laten plaatsen in <strong>de</strong><br />
krant kost in Het Belang <strong>van</strong> Limburg 1,37<br />
euro per millimeter en per krantenkolom.<br />
Een standaard bericht kost – btw niet inbegrepen<br />
– al gauw meer dan 200 euro, die<br />
prijs kan oplopen tot meer dan 575 euro.<br />
Een bericht laten plaatsen op <strong>de</strong> her<strong>de</strong>nkingswebsite<br />
<strong>In</strong>Memoriam kost 13,63 euro,<br />
één foto inbegrepen. Per extra foto betaal<br />
je 6,20 euro.<br />
2.000<br />
650*<br />
2.250<br />
0*<br />
2.500<br />
0*<br />
1.850<br />
De kist/urne<br />
Prijzen voor kisten lopen sterk uiteen, volgens<br />
Roger Lathouwers <strong>van</strong> 600 tot 2.500<br />
euro. Een urne kun je gratis krijgen in het<br />
crematorium. Wie een an<strong>de</strong>re urne wenst,<br />
kan dat <strong>van</strong>af 40 euro. Voor sierurnes in<br />
porselein wordt tot 600 euro gevraagd.<br />
Begrafenis zelf<br />
Het begraven <strong>van</strong> een lichaam is gratis. Voor<br />
een crematie wordt in ons land 350 tot 450<br />
euro gevraagd. Voor een crematie op zaterdag<br />
kan dat oplopen tot 500 euro.<br />
Het <strong>de</strong>creet op <strong>de</strong> begraafplaatsen bepaalt<br />
dat op elk kerkhof gratis kisten in volle<br />
grond geplaatst kunnen wor<strong>de</strong>n, of urnen<br />
in een columbarium of urnenveld. Deze<br />
moeten wettig gezien voor minstens tien<br />
jaar ongemoeid blijven, daarna kunnen ze<br />
wor<strong>de</strong>n weggenomen.<br />
Op alle begraafplaatsen kun je ook een<br />
concessie kopen, tot vijftig jaar. De prijzen<br />
daar<strong>van</strong> lopen sterk uiteen per duurtijd en<br />
type <strong>van</strong> opberging, in sommige gemeenten<br />
tot 1.850 euro voor een grafkel<strong>de</strong>r.<br />
De viering<br />
Voor een begrafenismis is door alle bisdommen<br />
hetzelf<strong>de</strong> tarief vastgelegd: 200 euro.<br />
Voor her<strong>de</strong>nkingsmissen betaal je per mis<br />
nog eens 10 euro. “Families die het niet kunnen<br />
betalen, hoeven dat ook niet te doen”,<br />
300*<br />
260<br />
50*<br />
1.500<br />
100*<br />
5.000<br />
Koffietafel (50 personen)<br />
Viering<br />
Begrafenis<br />
Kist of urne<br />
Rouwdrukwerk (200 personen,<br />
met krantenbericht)<br />
Basispakket<br />
TOTAAL<br />
minimum: € 2.450<br />
maximum: € 15.500<br />
gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong>: € 3 à 5.000<br />
11<br />
Grafmonument<br />
<strong>In</strong>fografiek HBvL<br />
luidt het bij het bisdom <strong>van</strong> Hasselt.<br />
Een – kerkelijke of vrijzinnige - viering<br />
hou<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> aula <strong>van</strong> een crematorium<br />
kost zo’n 50 euro voor een viering <strong>van</strong> 15<br />
minuten. De prijs voor een langere viering<br />
bedraagt 150 euro.<br />
De koffietafel<br />
Nog zo’n kost waarin veel prijsverschil<br />
mogelijk is. Hoeveel personen nodig je uit?<br />
Wat eten en drinken zij? Vindt <strong>de</strong> koffietafel<br />
plaats in een parochiezaal of taverne? Een<br />
parochiezaal huren kan <strong>van</strong>af 50 euro, voor<br />
eten en drinken mag je minstens 5 euro per<br />
persoon rekenen. <strong>In</strong> een taverne begint dat<br />
<strong>van</strong>af 10 euro per persoon.<br />
Het grafmonument<br />
De prijzen <strong>van</strong> monumenten lopen sterk<br />
uiteen. “Gemid<strong>de</strong>ld mag je rekenen op zo’n<br />
2.500 à 3.000 euro”, luidt het bij Gielkens<br />
Grafmonumenten in Tongeren. “Het<br />
staan<strong>de</strong> stuk alleen is verkrijgbaar <strong>van</strong>af<br />
800 euro, een volledige steen <strong>van</strong>af 1.500<br />
euro. Het duurste monument dat we ooit<br />
plaatsten kostte 25.000 euro, maar meestal<br />
loopt <strong>de</strong> prijs niet hoger op dan 5.000 euro.”<br />
Af<strong>de</strong>kplaatjes voor op een columbarium<br />
vind je <strong>van</strong>af 100 euro.<br />
Peter COSTERMANS
12<br />
HASSELT - Eenmaal <strong>dood</strong> kun je niet meer onsterfelijk<br />
wor<strong>de</strong>n. Maar het internet heeft daar veran<strong>de</strong>ring in<br />
gebracht. Mensen vereeuwigen hun dierbaren met<br />
foto’s, gedichten of virtuele grafmonumenten op het<br />
wereldwij<strong>de</strong> web. Vooral jongeren hebben op het net<br />
zo hun eigen manier gevon<strong>de</strong>n om hun familiele<strong>de</strong>n<br />
of vrien<strong>de</strong>n te laten ver<strong>de</strong>r leven.<br />
Netwerksites zijn voor heel wat<br />
jongeren dé plaats om nieuwe<br />
vriendschappen te sluiten - vaak<br />
met mensen die ze in het dagelijks<br />
leven nooit zullen zien. Ze vertrouwen<br />
aan elkaar geheimen toe<br />
of wisselen foto’s en filmpjes uit.<br />
Dat ze geconfronteerd wor<strong>de</strong>n met<br />
<strong>de</strong> <strong>dood</strong> <strong>van</strong> zo’n virtuele vriend<br />
is haast onvermij<strong>de</strong>lijk. En als het<br />
gebeurt, hebben ze zo een geheel<br />
eigen manier om dat verdriet te<br />
verwerken. Op Facebook, één <strong>van</strong><br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Er is leven na <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> populairste netwerksites, zijn<br />
tientallen speciale her<strong>de</strong>nkingspagina’s<br />
terug te vin<strong>de</strong>n. Voor Leentje<br />
Custers bijvoorbeeld, <strong>de</strong> Breese tvproductieassistente<br />
die in oktober<br />
in Noorwegen om het leven kwam.<br />
Enkele uren nadat een goe<strong>de</strong> vriend<br />
<strong>de</strong> pagina oprichtte, stroom<strong>de</strong>n al<br />
hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n berichten <strong>van</strong> familie,<br />
vrien<strong>de</strong>n én volslagen onbeken<strong>de</strong>n<br />
binnen. “Veel gereisd, veel gezien,<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zee tot <strong>de</strong> maan, maar alles<br />
is veel te snel gegaan”, schrijft<br />
Colofon<br />
iemand. “Ik heb je nooit gekend,<br />
toch ben ik er slecht <strong>van</strong>”, laat een<br />
an<strong>de</strong>r weten.<br />
Ook langs het ‘stille’ profiel <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Amerikaanse Liz Connolly<br />
(20) surften hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n Facebookle<strong>de</strong>n.<br />
“Laat dit <strong>de</strong> plek zijn om<br />
herinneringen aan Liz op te halen.<br />
Een elektronisch schrijn”, laat <strong>de</strong><br />
oprichter weten. Zelfs meer dan een<br />
jaar na haar tragische <strong>dood</strong>, met een<br />
golfkarretje, wor<strong>de</strong>n boodschappen<br />
achtergelaten. “Gisteren nog gekeken<br />
naar onze schoolvoorstelling.<br />
Heerlijk om je gulle lach nog eens te<br />
zien”, meldt een jeugdvriendin.<br />
Be<strong>de</strong>vaartsoord<br />
My<strong>de</strong>athspace.com gaat nog een<br />
stapje ver<strong>de</strong>r en houdt <strong>de</strong> profielen<br />
<strong>van</strong> overle<strong>de</strong>n gebruikers <strong>van</strong><br />
MySpace, een an<strong>de</strong>re populaire<br />
netwerksite, systematisch bij - inclusief<br />
een uitgebrei<strong>de</strong> biografie.<br />
Via <strong>de</strong> site kun je ook doorklikken<br />
naar <strong>de</strong> originele profielpagina, met<br />
hobby’s, favoriete quotes en foto’s.<br />
De pagina <strong>van</strong> <strong>de</strong> Amerikaanse<br />
Anna Svi<strong>de</strong>rsky (18) groei<strong>de</strong> kort<br />
na haar <strong>dood</strong> uit tot een heus virtueel<br />
be<strong>de</strong>vaartsoord. Anna werd<br />
in april 2006, enkele dagen voor<br />
haar achttien<strong>de</strong> verjaardag, aan een<br />
fastfoodrestaurant in Washington<br />
neergestoken. Duizen<strong>de</strong>n jongeren<br />
<strong>van</strong> over <strong>de</strong> hele wereld bezochten<br />
Teksten: Arne Biesmans, Peter Costermans, Hanne De Belie,<br />
Stijn <strong>de</strong> Koning, Kristin Matthyssen, Chris Nelis.<br />
Foto’s: Luc Daelemans, Dick Demey, Koen Fasseur,<br />
Jeffrey Gaens, Philippe Lebeau, Raymond Lemmens,<br />
Ludo Mariën, Jan Van Der Perre, Tony Van Galen.<br />
Coverbeeld: Kerkhof <strong>van</strong> Laken<br />
Projectmanager: Marcel Grauls<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijke uitgever: Luc Ra<strong>de</strong>makers<br />
haar pagina en uitten hun verdriet.<br />
<strong>In</strong>mid<strong>de</strong>ls is die aandacht weer<br />
bekoeld, maar goe<strong>de</strong> vriendinnen<br />
blijven hun belevenissen met Anna<br />
<strong>de</strong>len. “Wat ik je <strong>van</strong>daag weer allemaal<br />
te vertellen heb!”, schrijft<br />
iemand in een bericht op 20 oktober<br />
2008. “Je gaat er ongetwijfeld weer<br />
om lachen.”<br />
Macaber<br />
<strong>In</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten is <strong>de</strong>ze vorm<br />
<strong>van</strong> online rouwen al bestempeld<br />
als macaber en voyeuristisch.<br />
Trendwatcher Herman Konings nuanceert<br />
echter. “Voor jongeren die<br />
zijn opgegroeid met internet is het<br />
<strong>de</strong> normaalste zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld.<br />
Achter het computerscherm <strong>de</strong>len<br />
ze lief en leed, vreug<strong>de</strong> en verdriet.<br />
De drempel is natuurlijk ook heel<br />
laag, want niemand ziet je.” Manu<br />
Keirse, klinisch psycholoog en<br />
rouwspecialist, treedt Konings bij.<br />
“<strong>In</strong> die virtuele wereld <strong>van</strong> jongeren<br />
gaat het er heel rechtuit aan toe.<br />
Voor velen on<strong>de</strong>r hen zijn die online<br />
her<strong>de</strong>nkingsplaatsen een extra<br />
uitlaatklep om hun verdriet te uiten.<br />
Het is zoiets als praten tegen een foto<br />
of een kaarsje aansteken. Niet meer,<br />
niet min<strong>de</strong>r.” Keirse waarschuwt in<br />
één a<strong>de</strong>m wel voor een isolement.<br />
“Als rouwen<strong>de</strong> jongeren zich volledig<br />
afsluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> realiteit, wordt<br />
het heel gevaarlijk.”<br />
Met steun <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vlaamse overheid.<br />
Dat zoveel mensen zich online laten<br />
verlei<strong>de</strong>n tot het betuigen <strong>van</strong><br />
me<strong>de</strong>leven voor een soms volslagen<br />
onbeken<strong>de</strong> vindt Keirse niet eens<br />
zo vreemd. “Hetzelf<strong>de</strong> fenomeen<br />
zie je ook als publieke figuren,<br />
zoals koning Bou<strong>de</strong>wijn of prinses<br />
Diana, sterven. Er ontstaat dan een<br />
beweging waarin het toegestaan is<br />
om je gevoelens te tonen. De mensen<br />
rouwen wel om hen, maar ze<br />
vin<strong>de</strong>n ook meteen een weg om hun<br />
opgekropte, persoonlijke verdriet<br />
te uiten. <strong>In</strong> Groot-Brittannië hebben<br />
ze daar trouwens een woord<br />
voor: mourning sickness - letterlijk<br />
vertaald: rouwziekte.”<br />
Mooi<br />
Herman Konings ziet in <strong>de</strong> virtuele<br />
her<strong>de</strong>nkingsplaatsen op Facebook,<br />
MySpace en tal <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re<br />
(netwerk)sites vooral veel moois.<br />
“Eigenlijk vecht dat fenomeen<br />
tegen het gegeven ‘uit het oog, uit<br />
het hart’. Wie <strong>dood</strong> is, wordt via<br />
herinneringen aan cyberspace toevertrouwd<br />
en blijft gewoon ver<strong>de</strong>r<br />
leven.”<br />
Arne BIESMANS<br />
i<br />
Rouwen op<br />
http://www.facebook.com<br />
http://www.myspace.com<br />
http://www.my<strong>de</strong>athspace.com
het internet<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
<strong>dood</strong> in cyberspace<br />
Foto’s HBvL/GVA<br />
Huil, bid, lach en bewon<strong>de</strong>r<br />
HASSELT - Rouwen in cyberspace<br />
omvat natuurlijk meer dan her<strong>de</strong>nkingspagina’s<br />
op netwerksites. Er<br />
zijn ook <strong>de</strong> online rouwregisters<br />
en, min<strong>de</strong>r traditioneel, virtuele<br />
grafmonumenten. Ook kunt u via<br />
het internet struinen langs <strong>de</strong><br />
mooiste kerkhoven in <strong>de</strong> wereld.<br />
Een overzicht.<br />
-Op www.vaarwel.nl kunt u in enkele klikken<br />
(gratis) een rouwregister voor een overle<strong>de</strong>n<br />
familielid of vriend openen met foto, biografische<br />
informatie of persoonlijke boodschap.<br />
U kunt ook zelf aangeven of u dat register al<br />
dan niet wilt openstellen voor alle bezoekers<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> website. Op <strong>de</strong>ze site vindt u trouwens<br />
ook een rouwregister voor <strong>de</strong> meer beken<strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>n me<strong>de</strong>mens, zoals acteur Bert<br />
André, presentator Ernst-Paul Hasselbach<br />
Neyman. Hetzelf<strong>de</strong> principe vindt u op <strong>de</strong><br />
Engelstalige website www.worldgar<strong>de</strong>ns.com.<br />
Geen plaats om te treuren, maar om het leven<br />
en <strong>de</strong> verdiensten <strong>van</strong> onze dierbaren te<br />
vieren, aldus <strong>de</strong> makers.<br />
-www.cemetery.org was <strong>de</strong> allereerste virtuele<br />
her<strong>de</strong>nkingssite (1995), waar nabestaan<strong>de</strong>n<br />
wer<strong>de</strong>n uitgenodigd om op geheel eigen wijze<br />
– zij het tegen betaling - eerbetoon te bewijzen<br />
aan hun dierbare. Met een fotocollage bijvoorbeeld<br />
of vi<strong>de</strong>oclips, geluidsfragmenten<br />
en zelfgeschreven gedichten. De bezoeker kan<br />
ook (gratis) een ‘virtuele bloem’ – of voor <strong>de</strong><br />
joodse me<strong>de</strong>mens, een steentje – achterlaten<br />
aan elk monument, in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een korte<br />
boodschap. Op <strong>de</strong> openingspagina <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
website prijkt <strong>de</strong> Cana<strong>de</strong>se stichter <strong>van</strong><br />
WorldWi<strong>de</strong>Cemetery Michael Kibbee, die in<br />
1997 overleed aan <strong>de</strong> ziekte <strong>van</strong> Hodgkin.<br />
-Op www.memorialplace.nl mikt expliciet op<br />
geeft hen <strong>de</strong> kans zelf een grafmonument op<br />
te richten en een kaars aan te steken voor een<br />
dierbare die het tij<strong>de</strong>lijke voor het eeuwige<br />
heeft ingeruild. Daarvoor moet u wel 75<br />
euro voor 5 jaar neertellen. Gratis ruimte<br />
om ter nagedachtenis aan <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne een<br />
tekst met foto of een symbolisch voorwerp<br />
te plaatsen kan dan weer op<br />
www.ternagedachtenis.nl/in<strong>de</strong>x3/.<br />
-Iets helemaal an<strong>de</strong>rs is www.pere-lachaise.<br />
com/perelachaise.htm, waarop u virtueel kunt<br />
struinen langs <strong>de</strong> graven op het beroemdste<br />
kerkhof <strong>van</strong> Parijs. Sta even stil aan het graf<br />
<strong>van</strong> Edith Piaf, Maria Callas of Jim Morrison.<br />
Of breng een bezoek aan <strong>de</strong> rustplaats<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse schil<strong>de</strong>r Karel Appel en<br />
<strong>de</strong> Belgische schrijver Georges Ro<strong>de</strong>nbach.<br />
Dichter bij huis is er geoweb.lommel.be waar<br />
ie<strong>de</strong>reen een virtueel bezoek kan brengen<br />
aan <strong>de</strong> begraafplaatsen in Lommel. Via <strong>de</strong><br />
knop ‘begraafplaatsenbeheer’ komt u terecht<br />
geboortedatum of overlij<strong>de</strong>nsdatum kunt<br />
terugvin<strong>de</strong>n. Het volstaat meestal om één<br />
veld in te vullen.<br />
-Als u wilt weten waar <strong>de</strong> groten <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong><br />
hun laatste rustplaats kregen, kunt u terecht<br />
bij www.findagrave.com. Via een simpele<br />
zoekopdracht (op naam, datum of plaats)<br />
gaat u in één muisklik <strong>van</strong> het columbarium<br />
in Los Angeles, waar icoon Marilyn Monroe<br />
in 1962 werd bijgezet, naar het eilan<strong>de</strong>ngraf<br />
<strong>van</strong> prinses Diana in Northampton. De<br />
pagina’s zijn gestoffeerd met mooie foto’s<br />
én biografische informatie. Ook Belgische<br />
beroemdhe<strong>de</strong>n zijn overigens opgenomen in<br />
<strong>de</strong> om<strong>van</strong>grijke database (27 miljoen bestan<strong>de</strong>n!),<br />
zo blijkt. Zo vindt u er <strong>de</strong> rustplaats<br />
<strong>van</strong> on<strong>de</strong>r meer Willem Elsschot, Hendrik<br />
Conscience (in het prachtige groen <strong>van</strong> het<br />
Schoonselhof in Antwerpen), René Margritte<br />
(met een zeer sobere grafsteen op kerkhof<br />
<strong>van</strong> Schaarbeek) en <strong>de</strong> Belgische royals (in<br />
<strong>de</strong> koninklijke crypte <strong>van</strong> Laken).<br />
(die samen met Leentje Custers verongelukte nabestaan<strong>de</strong>n die geen graf (meer) hebben bij een raadpleegmodule, waar u het graf<br />
in Noorwegen) of zanger-vrijgezel Benny om te bezoeken op het kerkhof. Deze website <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>ne op naam, voornaam,<br />
Arne BIESMANS<br />
13
14<br />
“Welkom in het rijk <strong>de</strong>r do<strong>de</strong>n”, lacht<br />
Nicole Van Asten wanneer we haar<br />
heiligdom in Hamont betre<strong>de</strong>n. Een<br />
begroeting die geenszins overdreven<br />
is. <strong>In</strong> een lokaal in <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> het<br />
klooster <strong>van</strong> <strong>de</strong> ursulinen beheert zij<br />
een <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootste collecties bidprentjes<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Lage Lan<strong>de</strong>n: één miljoen<br />
bidprentjes, en nog eens minstens<br />
150.000 <strong>dood</strong>sbrieven. Van koningen,<br />
<strong>van</strong> Amerikaanse presi<strong>de</strong>nten, <strong>van</strong><br />
vele duizen<strong>de</strong>n Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs en <strong>van</strong><br />
tienduizen<strong>de</strong>n Belgen die het leven<br />
lieten. Een onwaarschijnlijk archief,<br />
met een grootte en inhoud om stil <strong>van</strong><br />
te wor<strong>de</strong>n. Toch zijn bezoekers er niet<br />
toegelaten. “Begrijpen wie het kan,<br />
maar sommigen schrikken er niet voor<br />
terug om <strong>de</strong>ze laatste aan<strong>de</strong>nkens aan<br />
iemands leven te stelen.”<br />
Bij het binnenkomen toont ze ons een rek<br />
aan <strong>de</strong> ingang. Een vijftal schappen, volgetast<br />
– or<strong>de</strong>lijk, maar volgetast – met dozen vol<br />
bidprentjes. “Dit zijn alle prentjes die ik nog<br />
moet or<strong>de</strong>nen. Alleen <strong>van</strong> overle<strong>de</strong>nen met<br />
een naam met <strong>de</strong> letter V weliswaar.” Het<br />
geeft een goed beeld <strong>van</strong> het monnikenwerk<br />
dat Nicole hier vrijwillig verricht. “Drie<br />
dagen in <strong>de</strong> week werk ik hier een volledige<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Heemkring Hamont beheert collectie <strong>van</strong> één miljoen bidprentjes<br />
Wie zelf bidprentjes wil overlaten aan <strong>de</strong> collectie <strong>van</strong> <strong>de</strong> heemkring, kan Nicole Van Asten elke maandag, dinsdag en<br />
woensdag tussen 8.30 en 16 uur bellen op <strong>de</strong> bidprentjestelefoon, 0497/78.73.41. Foto Dick DEMEY<br />
“Welkom in het<br />
rijk <strong>de</strong>r do<strong>de</strong>n”<br />
dag. Telkens neem ik ook nog werk mee naar<br />
huis, en dat allemaal voor onze Heilige Geest.<br />
Ik hoop dat hij me hiervoor zal lonen”, lacht<br />
ze <strong>de</strong> tan<strong>de</strong>n bloot, daar drie verdiepingen<br />
hoog boven Hamont uittorenend. “Nog<br />
een verdieping hoger en ik zit echt tussen<br />
<strong>de</strong> geesten.”<br />
Alfabet<br />
De start <strong>van</strong> <strong>de</strong> immense collectie werd gegeven<br />
in <strong>de</strong> jaren 70 door pater Dominicus <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Achelse Kluis. Hij kreeg enkele prentjes<br />
<strong>van</strong> bezoekers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kluis, en het nieuws<br />
over zijn verzameling <strong>de</strong>ed snel <strong>de</strong> ron<strong>de</strong>.<br />
Enkelingen brachten prentjes, verzamelaars<br />
gaven hun hele collectie over. De verzameling<br />
groei<strong>de</strong> snel uit, met in <strong>de</strong> jaren 80 al zo’n<br />
750.000 bidprentjes. Omdat <strong>de</strong> Achelse Kluis<br />
te vochtig werd, verhuis<strong>de</strong> <strong>de</strong> collectie. <strong>In</strong><br />
1995 naar een lokaal in Achel, in <strong>de</strong> zomer<br />
<strong>van</strong> dit jaar naar het huidige on<strong>de</strong>rkomen in<br />
Hamont. Nadat pater Dominicus overleed,<br />
namen vrijwilligers <strong>van</strong> heemkring ‘De goe<strong>de</strong><br />
ste<strong>de</strong> Hamont’ <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> zorgen over het archief<br />
<strong>van</strong> hem over.<br />
“Ik doe het al sinds 1993, <strong>de</strong> laatste jaren<br />
voornamelijk alleen”, vertelt Nicole Van<br />
Asten. Zij ont<strong>de</strong>kte <strong>de</strong> collectie tij<strong>de</strong>ns opzoekingen<br />
naar haar stamboom. “Er kruipt<br />
ongelooflijk veel tijd in het or<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
prentjes. <strong>In</strong> <strong>de</strong> Kluis lagen ze gerangschikt<br />
volgens Ne<strong>de</strong>rlands alfabet, met ‘Van Asten’<br />
bijvoorbeeld on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> letter A. Nu heb ik<br />
ze allemaal gewoon alfabetisch geor<strong>de</strong>nd.<br />
De gegevens <strong>van</strong> elk prentje voer ik in op<br />
<strong>de</strong> computer, om stamboomopzoekingen te<br />
versnellen. Daarmee ben ik nu bij <strong>de</strong> letter H<br />
gekomen. Opschieten doet het niet, want er<br />
komen voortdurend nieuwe ladingen prentjes<br />
binnen. Maar voor <strong>de</strong> stamboomkun<strong>de</strong> is<br />
dit een godsgeschenk. Voor al wie dat wenst,<br />
doen wij opzoekingen. Je betaalt alleen 0,25<br />
euro per kopie.”<br />
JFK<br />
Stilstaan bij het leed dat aan <strong>de</strong>ze prentjes<br />
verbon<strong>de</strong>n is, doet Nicole niet. “Ik <strong>de</strong>nk niet<br />
aan <strong>de</strong> families die achterbleven, wel aan <strong>de</strong><br />
personen op het prentje. En dat zijn allemaal<br />
gelukkige mensen, want ze rusten nu.”<br />
Tussen <strong>de</strong> prentjes zitten vele bijzon<strong>de</strong>re<br />
exemplaren, zoals die <strong>van</strong> koning Albert I<br />
(“Schielijk in <strong>de</strong>n Heer ontslapen te Marcheles-Dames”),<br />
<strong>van</strong> John Fitzgerald Kennedy<br />
(“My Jesus have mercy on the Soul of…”) of<br />
<strong>van</strong> scoutsstichter Robert Ba<strong>de</strong>n-Powell (“De<br />
chief-scout; hij leeft voort in onze da<strong>de</strong>n”).<br />
Maar evengoed bewaart Nicole duizen<strong>de</strong>n<br />
intrigeren<strong>de</strong> prentjes <strong>van</strong> min<strong>de</strong>r beken<strong>de</strong><br />
mensen. Zoals dat <strong>van</strong> een moe<strong>de</strong>r en zoon uit<br />
’s Heerenhoek, die in 1856 samen overle<strong>de</strong>n<br />
tij<strong>de</strong>ns een ongeval. Een <strong>dood</strong>shoofd met<br />
een klok errond waarschuwt <strong>de</strong> lezer <strong>van</strong> het<br />
prentje om <strong>de</strong> dag te plukken: “Ik kom op<br />
elk uur en bepaal er geen. Gij wiens oog dit<br />
beeld aanziet, verzuim <strong>de</strong> tijd uws leven niet.<br />
En <strong>de</strong>nk dat in het stille graf, <strong>de</strong> tijd die u <strong>de</strong>n<br />
hemel gaf, tot werken is vervlogen. Be<strong>de</strong>nk<br />
dit wel. En bespaar u het droevig verwijt <strong>van</strong><br />
een verdoem<strong>de</strong>.”<br />
Verzamelaars<br />
De alleroudste bidprentjes, <strong>van</strong> voor 1850,<br />
liggen veilig weggeborgen in een kluis. Maar<br />
ook <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re prentjes zijn verbo<strong>de</strong>n terrein<br />
voor bezoekers. “Uit angst voor <strong>de</strong> grove<br />
verzamelwoe<strong>de</strong>”, geeft Nicole aan. “Tij<strong>de</strong>ns<br />
onze tijd in <strong>de</strong> Kluis mochten bezoekers<br />
zelf <strong>de</strong> prentjes doorzoeken. Totdat we<br />
constateer<strong>de</strong>n dat on<strong>de</strong>r meer exemplaren<br />
<strong>van</strong> schrijvers als Felix Timmermans en<br />
Guido Gezelle verdwenen waren. Eén voor<br />
één heb ik <strong>de</strong> prentjes nageteld. Nog zo’n<br />
half miljoen bleven er over, 250.000 prentjes<br />
waren dus gestolen. Sindsdien is bezoek hier<br />
taboe. Dubbele prentjes schenken we ook<br />
alleen aan an<strong>de</strong>re archieven. Ik begrijp zulke<br />
verzamelaars niet, die zon<strong>de</strong>r me<strong>de</strong>leven op<br />
begrafenissen opdagen. Een bidprentje moet<br />
een laatste aan<strong>de</strong>nken zijn aan iemands leven,<br />
geen manier om geld te verdienen.”<br />
Peter COSTERMANS
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Nuttige informatie over begrafenis,<br />
crematie en levenstestament<br />
Sinds 2002 is het Vlaamse gewest bevoegd voor<br />
<strong>de</strong> regels in verband met <strong>de</strong> begraafplaatsen en<br />
<strong>de</strong> lijkbezorging. Hieron<strong>de</strong>r vindt u een beknopte<br />
samenvatting <strong>van</strong> interessante wijzigingen die zich<br />
hebben voorgedaan.<br />
• Wat is een grafconcessie?<br />
Als u er zeker <strong>van</strong> wilt zijn dat uw graf<br />
na uw <strong>dood</strong> geduren<strong>de</strong> een langere<br />
perio<strong>de</strong> op het kerkhof bewaard blijft,<br />
moet u een grafconcessie aanvragen.<br />
Die is niet gratis. De prijs en <strong>de</strong><br />
duurtijd wor<strong>de</strong>n in gemeentelijke<br />
reglementen bepaald en variëren <strong>van</strong><br />
gemeente tot gemeente. De maximale<br />
duur <strong>van</strong> een grafconcessie bedraagt<br />
vijftig jaar. Zogenaam<strong>de</strong> altijdduren<strong>de</strong><br />
concessies kunnen niet meer afgeleverd<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Er is wel een procedure ingevoerd<br />
om grafconcessies te hernieuwen als<br />
het graf er niet verwaarloosd bij ligt.<br />
Vroeger werd een graf waarvoor geen<br />
concessie bestond, minimaal vijf jaar<br />
bewaard. Die termijn is opgetrokken<br />
tot tien jaar.<br />
Als een graf waarvoor geen concessie<br />
bestaat, zal wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd,<br />
moet dat meege<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
nabestaan<strong>de</strong>n. Dat gebeurt door minimaal<br />
geduren<strong>de</strong> één jaar lang aan <strong>de</strong><br />
ingang <strong>van</strong> <strong>de</strong> begraafplaats en aan het<br />
graf dat verwij<strong>de</strong>rd zal wor<strong>de</strong>n, een<br />
aanplakbiljet <strong>van</strong> bekendmaking te<br />
hangen. Zo kunnen <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
kennisnemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> verwij<strong>de</strong>ring<br />
en eventueel het grafteken<br />
<strong>van</strong> het graf meenemen. Dezelf<strong>de</strong><br />
procedure wordt toegepast bij een graf<br />
waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> concessie verstrijkt. Die<br />
concessie kan wel hernieuwd wor<strong>de</strong>n.<br />
Als het graf verwij<strong>de</strong>rd zal wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>ne die begraven is via<br />
een voormalige altijdduren<strong>de</strong> concessie,<br />
hoeven <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne niet langer persoonlijk op<br />
<strong>de</strong> hoogte te wor<strong>de</strong>n gebracht.<br />
• Hoeveel kost een begraving?<br />
De begraving <strong>van</strong> het stoffelijk overschot<br />
is kosteloos voor <strong>de</strong> inwoners<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> gemeente. Als <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
gecremeerd wordt, moet ook <strong>de</strong> begraving<br />
of bijzetting <strong>van</strong> <strong>de</strong> asurn op<br />
<strong>de</strong> begraafplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemeente <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne in principe kosteloos<br />
zijn, of <strong>de</strong> uitstrooiing <strong>van</strong> <strong>de</strong> as op<br />
<strong>de</strong> strooiwei<strong>de</strong>.<br />
An<strong>de</strong>re kosten moeten wel betaald<br />
wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> begrafenison<strong>de</strong>rnemer,<br />
behalve voor behoeftigen. De<br />
kosten voor <strong>de</strong> kisting, het vervoer,<br />
<strong>de</strong> begrafenis of <strong>de</strong> crematie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
stoffelijke overschotten <strong>van</strong> behoeftigen<br />
vallen ten laste <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemeente<br />
<strong>van</strong> het Vlaamse Gewest waar<strong>van</strong> ze<br />
inwoner waren.<br />
• Wat is een levenstestament?<br />
Een levenstestament of laatste wilsbeschikking<br />
is een verklaring bij <strong>de</strong><br />
burgerlijke stand <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemeente<br />
waarin u uw wensen voor uw begrafenis<br />
kenbaar maakt. Zo kunt u tij<strong>de</strong>ns<br />
uw leven bepalen of u na uw overlij<strong>de</strong>n<br />
begraven of gecremeerd wilt wor<strong>de</strong>n.<br />
Bij crematie kunt u kiezen voor begraving<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> as op <strong>de</strong> begraafplaats,<br />
uitstrooiing op <strong>de</strong> begraafplaats,<br />
bijzetting in het columbarium, uitstrooiing<br />
op zee, uitstrooiing op een<br />
an<strong>de</strong>re plaats, begraving <strong>van</strong> <strong>de</strong> as op<br />
een an<strong>de</strong>re plaats, of bewaring <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
as op een an<strong>de</strong>re plaats.<br />
De mogelijke inhoud <strong>van</strong> zo’n<br />
levenstestament werd recent nog<br />
uitgebreid tot het ritueel <strong>van</strong> <strong>de</strong> levensbeschouwing<br />
volgens <strong>de</strong>welke <strong>de</strong><br />
uitvaartplechtigheid moet verlopen.<br />
On<strong>de</strong>r levensbeschouwing wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> zes erken<strong>de</strong> godsdiensten (roomskatholieke,<br />
protestantse, israëlitische,<br />
islamitische, anglicaanse, orthodoxe),<br />
<strong>de</strong> vrijzinnigheid en <strong>de</strong> neutraal filosofische<br />
overtuiging gerekend. De bedoeling<br />
is <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne zekerheid te geven<br />
dat <strong>de</strong> uitvaartplechtigheid verloopt<br />
volgens zijn levensbeschouwing.<br />
• Mag een lijkwa<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n gebruikt<br />
in plaats <strong>van</strong> een <strong>dood</strong>skist?<br />
Bij het begraven is het gebruik <strong>van</strong><br />
een <strong>dood</strong>skist niet meer verplicht. Een<br />
an<strong>de</strong>r lijkomhulsel, zoals een lijkwa<strong>de</strong>,<br />
is toegestaan. Lijkwa<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
vooral gebruikt om joodse en islamitische<br />
overle<strong>de</strong>nen in te begraven. De<br />
enige voorwaar<strong>de</strong>n waaraan an<strong>de</strong>re<br />
lijkomhulsels moeten voldoen, zijn<br />
<strong>van</strong> ecologische of hygiënische aard.<br />
Die voorwaar<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gespecificeerd<br />
in een besluit <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vlaamse<br />
regering.<br />
Bovengronds begraven is toegestaan.<br />
De nabestaan<strong>de</strong>n mogen <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne<br />
ook in een grafkel<strong>de</strong>r begraven als <strong>de</strong><br />
gemeente in grafkel<strong>de</strong>rs voorziet.<br />
• Mag <strong>de</strong> as wor<strong>de</strong>n meegenomen?<br />
Vroeger mochten <strong>de</strong> nabestaan<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> een gecremeer<strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne <strong>de</strong><br />
as alleen meenemen als <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>n<br />
persoon daarvoor toestemming had<br />
gegeven in een geschreven wilsbeschikking.<br />
De ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> een gecremeerd<br />
kind mochten <strong>de</strong> as ook meenemen als<br />
het overle<strong>de</strong>n kind min<strong>de</strong>rjarig was.<br />
<strong>In</strong> <strong>de</strong> nieuwe Vlaamse regelgeving is<br />
dat veran<strong>de</strong>rd. Als <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne geen<br />
schriftelijke wilsbeschikking (levenstestament)<br />
heeft nagelaten waarin hij<br />
zijn wens voor <strong>de</strong> as kenbaar maakt,<br />
mag <strong>de</strong> as toch meegenomen wor<strong>de</strong>n<br />
als er aan enkele voorwaar<strong>de</strong>n voldaan<br />
is. De echtgenoot of <strong>de</strong>gene met wie <strong>de</strong><br />
overle<strong>de</strong>ne een feitelijk gezin heeft gevormd<br />
en alle bloed- of aanverwanten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste graad moeten, voor <strong>de</strong><br />
crematie plaatsvindt, een schriftelijke<br />
verklaring daarover voorleggen. Als<br />
<strong>de</strong> overle<strong>de</strong>ne min<strong>de</strong>rjarig is, moet<br />
een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs of <strong>de</strong> voogd een<br />
verklaring opstellen. Op verzoek <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> echtgenoot en <strong>van</strong> <strong>de</strong> bloed- of<br />
aanverwanten tot en met <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
graad (kleinkin<strong>de</strong>ren) kan een ge<strong>de</strong>elte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> as <strong>van</strong> het gecremeer<strong>de</strong> lijk aan<br />
hen wor<strong>de</strong>n meegegeven.<br />
• Mag een levenloos geboren kind<br />
wor<strong>de</strong>n begraven?<br />
Vroeger was het wettelijk niet geregeld<br />
om een <strong>dood</strong>geboren kind on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
wettelijke levensvatbaarheidsgrens<br />
(zes maan<strong>de</strong>n) een begrafenis te<br />
geven. Die mogelijkheid werd recent<br />
ingevoerd: een levenloos geboren kind<br />
dat <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> <strong>de</strong> levensvatbaarheid<br />
nog niet heeft bereikt, maar waar<strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r wel minimaal twaalf weken<br />
zwanger was, mag voortaan ook begraven<br />
of gecremeerd wor<strong>de</strong>n.<br />
<strong>In</strong> bepaal<strong>de</strong> gevallen laat <strong>de</strong> wet toe dat <strong>de</strong> as <strong>van</strong> een overle<strong>de</strong>ne meegenomen wordt<br />
naar huis. De urne bijzetten in een columbarium kan uiteraard ook altijd. Foto Philippe LEBEAU<br />
Meer info via gratis nummer<br />
Alle recente regelgeving <strong>van</strong> het Vlaamse gewest over <strong>de</strong>ze materie is vastgelegd<br />
in een <strong>de</strong>creet, uitvoeringsbesluiten en rondzendbrieven die te raadplegen zijn<br />
op <strong>de</strong> website <strong>van</strong> het Agentschap voor Binnenlands Bestuur, www.binnenland.<br />
vlaan<strong>de</strong>ren.be/begraafplaatsen. Voor meer informatie over regelgeving bij overlij<strong>de</strong>n<br />
(begrafenis, crematie, nabestaan<strong>de</strong>n, successierechten) kunt u bellen naar 1700, het<br />
gratis infonummer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vlaamse overheid (elke werkdag <strong>van</strong> 9 tot 19 uur).<br />
15
16<br />
IN DE TUIN VAN DE DOOD<br />
HET BELANG VAN LIMBURG - DONDERDAG 30 OKTOBER 2008<br />
Grootste Duits militair kerkhof buiten Duitsland ligt in Lommel<br />
“ Driehon<strong>de</strong>rd kilometer<br />
om va<strong>de</strong>r te bezoeken”<br />
Het bijna vier meter hoge kruisbeeld<br />
in zwarte basaltsteen grijpt<br />
je al meteen naar <strong>de</strong> keel nog<br />
voor je het Duits militair kerkhof<br />
in Lommel betreedt. <strong>In</strong> <strong>de</strong> crypte<br />
ligt een beeldtenis <strong>van</strong> een gesneuvel<strong>de</strong><br />
soldaat en daarachter<br />
zo’n twintigduizend kruisjes die<br />
staan voor veertigduizend militairen.<br />
Want bij elk kruisje liggen<br />
telkens twee soldaten. Dat maakt<br />
dat Lommel het grootste Duits<br />
militair kerkhof heeft buiten<br />
Duits grondgebied. Wij gingen<br />
er op zoek naar nabestaan<strong>de</strong>n<br />
en troffen niet alleen een vrouw<br />
aan <strong>van</strong> wie <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r er begraven<br />
ligt, maar ook <strong>de</strong>rtig scholieren<br />
<strong>van</strong> een school in Berlijn die zich<br />
engageren om het onkruid rond<br />
<strong>de</strong> kruisjes weg te halen.<br />
Het meren<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse militairen die<br />
in Lommel liggen, is gesneuveld tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
Twee<strong>de</strong> Wereldoorlog. Maar er liggen ook<br />
Duitse soldaten die <strong>de</strong> Eerste Wereldoorlog<br />
niet overleef<strong>de</strong>n en tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> het<br />
kerkhof <strong>van</strong>uit Leopoldsburg naar Lommel<br />
zijn overgebracht. De Achttiendaagse Veldtocht<br />
in mei 1940 heeft, voor het kerkhof<br />
<strong>van</strong> Lommel, <strong>de</strong> meeste oorlogsslachtoffers<br />
veroorzaakt. Maar ook <strong>de</strong> slag rond Aken<br />
in het najaar <strong>van</strong> 1944 en het Ar<strong>de</strong>nnenoffensief<br />
in <strong>de</strong>cember 1944 en januari 1945<br />
hebben tot een behoorlijke hoeveelheid<br />
kruisjes geleid. Aan<strong>van</strong>kelijk wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Barbara Heyen legt een krans op het graf<br />
<strong>van</strong> haar va<strong>de</strong>r Ferdinand Heyen die op 11<br />
september 1944 op 31-jarige leeftijd in<br />
Visé om het leven kwam.<br />
Foto’s Raymond LEMMENS<br />
Scholieren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Berlijnse ‘Sophie Scholl’-school - Scholl was een verzetsstrijdster<br />
tegen Adolf Hitler - maken <strong>de</strong> grafstenen schoon, bij wijze <strong>van</strong> bezinning.<br />
Duitse militairen door <strong>de</strong> Amerikaanse<br />
Gravendienst in Henri-Chapelle, Fosse, Overrepen<br />
en Neuville-en-Condroz begraven. <strong>In</strong><br />
1946 en 1947 wer<strong>de</strong>n ze overgebracht naar<br />
Lommel en kreeg <strong>de</strong> Belgische overheid het<br />
terrein weer in han<strong>de</strong>n. Vijf jaar later werd<br />
het officieel overgedragen aan <strong>de</strong> Duitse<br />
oorlogsgravendienst.<br />
Twintigduizend kruisjes<br />
voor veertigduizend<br />
soldaten<br />
Het duur<strong>de</strong> nog tot in 1959 voor het grootste<br />
Duitse militair kerkhof buiten Duitsland ook<br />
officieel werd ingewijd. Vooral familiele<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse militairen kwamen er hun<br />
overle<strong>de</strong>n oorlogsslachtoffers bezoeken.<br />
Toch werd het kerkhof ook misbruikt door<br />
neonazi’s die er manifestaties hiel<strong>de</strong>n. En dat<br />
is wat <strong>de</strong> leerlingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ‘Sophie Scholl’school<br />
in Berlijn net verafschuwen. Toevallig<br />
treffen we ze er aan terwijl ze onkruid rond<br />
<strong>de</strong> stenen wie<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> omgeving proper<br />
hou<strong>de</strong>n. “Onze school is genoemd naar een<br />
jonge vrouw die <strong>van</strong>wege haar verzet tegen<br />
Adolft Hitler is vermoord”, zegt leerkracht<br />
Rüdiger Pänke. “We werken vooral rond thema’s.<br />
Ons verblijf hier aan dit Duits kerkhof<br />
en het on<strong>de</strong>rhoud is er één <strong>van</strong>. Het is <strong>de</strong><br />
bedoeling dat <strong>de</strong> leerlingen voelen wat een<br />
oorlog teweeg kan brengen. Dat ze kunnen<br />
zien hoeveel zinloze slachtoffers zoiets kan<br />
opleveren. <strong>In</strong> datzelf<strong>de</strong> ka<strong>de</strong>r zijn we ook in<br />
Breendonk geweest. En ik moet zeggen dat<br />
zulke acties niet alleen voor stof tot discussie<br />
lei<strong>de</strong>n, maar vooral ook tot momenten <strong>van</strong><br />
bezinning.”<br />
“Leerlingen moeten<br />
voelen wat een oorlog<br />
teweeg kan brengen”<br />
Balthasar Kirchgenner is één <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerlingen<br />
die er <strong>van</strong> overtuigd is dat zo’n bezoek impact<br />
heeft. “Je kunt meer begrijpen hoe <strong>de</strong> mensen<br />
zich <strong>de</strong>stijds gevoeld moeten hebben en wat er<br />
zich heeft voorgedaan als je ter plaatse bent.<br />
Ja, dit alles maakt een enorme indruk op mij.<br />
Beseffen dat hier zoveel oorlogsslachtoffers<br />
liggen die zinloos gestorven zijn, is erg pijnlijk.<br />
En het is maar een klein <strong>de</strong>eltje <strong>van</strong> het aantal<br />
mensenlevens die hiervoor verloren zijn. Mijn<br />
grootva<strong>de</strong>r heeft als Duitse soldaat <strong>de</strong> oorlog<br />
meegemaakt en er mij veel over verteld. Ik<br />
heb hier geen familie liggen, maar je geraakt<br />
er toch door geëmotioneerd.”<br />
“Ik heb hier geen<br />
familie liggen, maar je<br />
geraakt er toch door<br />
geëmotioneerd”<br />
Een eind ver<strong>de</strong>rop legt een ou<strong>de</strong>r echtpaar<br />
een bloemenkrans neer op een graf en het<br />
neemt zich <strong>de</strong> tijd om even te bezinnen en een<br />
kruisje te slaan. “Hier ligt mijn va<strong>de</strong>r”, zegt<br />
Barbara Heyen. Ze wijst naar een graf waarop<br />
staat dat Ferdinand Heyen op 11 september<br />
1944 op 31-jarige leeftijd in Visé gevallen is.<br />
“En wel tij<strong>de</strong>ns een terugtocht. Hij was tolk<br />
in het leger en heeft het laatste stukje niet<br />
overleefd.”Voor <strong>de</strong> toen kleine Barbara, haar<br />
moe<strong>de</strong>r en haar vier broers en zussen was het<br />
een ramp. “Het was niet alleen zwaar om te<br />
verwerken, maar vooral ook om het leven<br />
ver<strong>de</strong>r door te komen. Voor moe<strong>de</strong>r was dit<br />
verschrikkelijk.” Barbara Heyen en haar<br />
man Marcel Theismann hebben <strong>de</strong> officiële<br />
inhuldiging <strong>van</strong> het kerkhof in Lommel in<br />
1959 bijgewoond.<br />
“Dat iemand door het<br />
leven kan als imitator<br />
<strong>van</strong> Hitler kunnen we<br />
niet vatten”<br />
“Sindsdien komen we jaarlijks, en soms vaker,<br />
naar hier om een bloemetje op zijn grafsteen<br />
te leggen en even te bid<strong>de</strong>n.” Ze drinken<br />
daarna een koffie in Lommel en rij<strong>de</strong>n dan<br />
weer terug naar Büllingen, een Duitstalige<br />
gemeente in <strong>de</strong> provincie Luik. “Dat is telkens<br />
zo’n driehon<strong>de</strong>rd kilometer heen en weer.<br />
<strong>In</strong> het begin dat het kerkhof toegankelijk<br />
was, hebben we hier een vrouw leren kennen<br />
die geregeld <strong>van</strong>uit Steiermark in Oostenrijk<br />
naar hier kwam om haar gevallen zoon te bezoeken.<br />
Toen moest ze daarvoor twee dagen<br />
in <strong>de</strong> trein zitten om er te geraken. We hebben<br />
ze al een tijdje niet meer gezien.” Zowel<br />
Barbara als Marcel ergeren zich mateloos aan<br />
<strong>de</strong> neonazi’s die her<strong>de</strong>nkingsplechtighe<strong>de</strong>n<br />
en an<strong>de</strong>re manifestaties op of in <strong>de</strong> buurt<br />
<strong>van</strong> het kerkhof organiseren. “Onlangs nog<br />
stond in <strong>de</strong> krant iemand die door het leven<br />
gaat als imitator <strong>van</strong> Adolf Hitler. Zoiets<br />
kan een mens niet vatten. Het doet verschrikkelijk<br />
pijn zo iemand te zien. Een mens die<br />
oploopt met een figuur die verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
is voor miljoenen zinloze do<strong>de</strong>n en daar ook<br />
nog zoveel mogelijk mee in <strong>de</strong> aandacht wil<br />
komen? Het is onbegrijpelijk.”<br />
Chris NELIS