Tekst - Vlaams Parlement

stuk
ingediend op
1952 (2012-2013) – Nr. 1
19 maart 2013 (2012-2013)
Ontwerp van decreet
betreffende de integrale jeugdhulp
verzendcode: WEL

2 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
INHOUD
Memorie van toelichting .................................................................................... 3
Voorontwerp van decreet d.d. 29 juni 2012 ........................................................ 127
Advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen .............................. 167
Advies van de Vlaamse Toezichtcommissie voor het elektronische bestuurlijke
gegevensverkeer ................................................................................................. 171
Advies van de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer 183
Advies van de Strategische Adviesraad voor het Vlaamse Welzijns-,
Gezondheids- en Gezinsbeleid ........................................................................... 201
Advies van de Vlaamse Onderwijsraad .............................................................. 221
Voorontwerp van decreet d.d. 7 december 2012 ................................................. 235
Advies van de Raad van State ............................................................................ 277
Ontwerp van decreet .......................................................................................... 301
Bijlage bij de memorie van toelichting: Reguleringsimpactanalyse ..................... 337
V l a a m s Pa r l e m e n t – 1011 B r u s s e l – 0 2 / 5 5 2 . 11 . 11 – w w w. v l a a m s p a r l e m e n t . b e

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 3
I. ALGEMENE TOELICHTING
MEMORIE VAN TOELICHTING
Met dit ontwerp van decreet beoogt de Vlaamse Regering om hulp op maat te organiseren
voor minderjarigen, hun ouders en, desgevallend, hun opvoedingsverantwoordelijken op
basis van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen alle betrokken sectoren binnen integrale
jeugdhulp.
Minderjarigen en hun gezinnen hebben nood aan en recht op een transparant jeugdhulpverleningsveld.
Die nood kwam al aan bod in de maatschappelijke beleidsnota Bijzondere
Jeugdzorg van het Vlaams Parlement in 1999 en opnieuw in de hoorzittingen die de Commissie
Jeugdzorg van datzelfde parlement hield in het najaar van 2010 en het voorjaar van
2011.
De intersectorale toegangspoort
Het proces dat integrale jeugdhulp heeft gelopen sinds het decreet van 2004 heeft getracht
aan de verkokering van de hulp op een aantal belangrijke punten te verhelpen. Een belangwekkend
onderdeel van dat decreet is tot nu toe echter niet uitgevoerd, namelijk de opstart
van een intersectorale toegangspoort die de toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening organiseert. Die toegang wordt op heden georganiseerd door twee
sectorale poorten: het Bureau van het Comité Bijzondere Jeugdzorg en de Provinciale
Evaluatiecommissie van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. Het
decreet van 2004 voorzag dat ze vervangen zouden worden door één intersectorale toegangspoort
die de buitengerechtelijke toegang organiseert tot alle niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening.
Die intersectorale toegangspoort is opnieuw onderdeel van het voorliggende ontwerp van
decreet, dat een nieuwe mijlpaal moet zijn naar een beter georganiseerde jeugdhulpverlening.
De ‘poort’ is meer dan eenvoudigweg een nieuwe toegangsdeur tot de niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening. Haar inplanting en werkwijze hebben een effect
op het gehele hulpverleningsproces en het gehele hulpverleningsveld.
We besteden er in deze algemene toelichting dan ook ruim aandacht aan.
In de hoorzittingen van de Commissie Jeugdzorg ging veel aandacht naar de ‘hinderlijke
schotten tussen de sectoren’ en dan vooral naar deze tussen de bijzondere jeugdzorg, de
gehandicaptenzorg en de psychiatrie. Schotten waardoor minderjarigen en gezinnen niet
weten bij wie ze voor welke problemen te rade moeten gaan, waardoor hulpverleners niet
altijd weten wat ze wel en niet kunnen doen en waardoor gedeelde hulp en zorg soms onmogelijk
wordt gemaakt door sectorale regelgeving.
De intersectorale toegangspoort wil én de schotten tussen sectoren wegnemen én de transparantie
voor de hulpzoekende minderjarige en zijn ouders vergroten én de verantwoordelijkheden
van de betrokken hulpverleners voor en achter de poort versterken en helderder
maken. Hoe pakt ze dit aan? Het terugbrengen van twee (sectorale) toegangspoorten met
verschillende procedures tot één (intersectorale) toegangspoort met uniforme werkwijze in
alle regio’s verkleint de administratieve complexiteit en het bureaucratisch karakter van de
hulpverlening voor de hulpvrager. Dat spreekt voor zich. Om te weten hoe die ene structuur
concreet zal werken, zoomen we in detail in op haar werkingsprincipes.
Een belangrijke verbetering is het onderscheid dat in de toegangspoort gemaakt wordt
tussen indicatiestelling en jeugdhulpregie. Twee verschillende teams kunnen zo elk hun
specialisatie uitbouwen.
V L A A M S P A R L E M E N T

4 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Allereerst is er de aanmelding bij de toegangspoort. De minderjarige of zijn ouder kan
niet zelf de stap zetten naar de toegangspoort maar moet daarvoor een beroep doen op
een eerstelijnshulp- of dienstverlener. Dat lijkt op het eerste zicht een onnodige hindernis
die de bureaucratisering versterkt in plaats van afbouwt, maar is het niet. Het zorgt er
namelijk voor dat hulpvragers allereerst op het niveau van de eerstelijnshulpverlening de
noden en zorgen met de cliënt bespreken. Nu is het nog vaak zo dat minderjarigen zonder
de eerstelijnshulpverlening te kennen, een beroep (wensen te) doen op meer ingrijpende,
niet rechtstreeks toegankelijke hulp. Dit kan nefast zijn voor de betrokken minderjarige
omdat zo soms zwaardere hulp dan nodig wordt ingezet. Het kan ook nefast zijn voor
andere minderjarigen die wel absoluut nood hebben aan ingrijpendere jeugdhulpverlening
en die hier dan misschien langer op moeten wachten. Door de werkwijze van de toegangspoort
is dat niet meer mogelijk. Eerstelijnshulpverleners worden per definitie bij de
problematiek betrokken. Immers, de aanvraag van hulp bij de toegangspoort is meer dan
een loutere doorverwijzing en aanmelding. De aanmelder zal zorgvuldig de situatie en de
hulpvraag met de minderjarige moeten bespreken en samen beslissen of een aanvraag bij
de toegangspoort aan de orde is. Waar er nu voor de bijzondere jeugdzorg een buffer zit
op het niveau van het Comité Bijzondere Jeugdzorg – waar een groot aantal hulpvragen
wordt afgewezen – zal die buffer in de toekomst functioneren op de plaats waar ook de
aangewezen hulpverlening zich bevindt, op de eerste lijn.
Een goed voorbereide aanvraag bij de toegangspoort zorgt ook voor een snellere verwerking
door het team Indicatiestelling. Meer complexe situaties zullen vaak vooraf al door
een multidisciplinair team onderzocht zijn dat als enige ‘buitenstaander’ ook een voorstel
van indicatiestelling kan formuleren. De aanvragen van erkende multidisciplinaire teams
worden automatisch door het team Indicatiestelling in de toegangspoort herkend en zullen
slechts een beperkt verder onderzoek vereisen.
De minderjarigen, samen met hun ouders en/of opvoedingsverantwoordelijken worden
uitdrukkelijk betrokken bij het aanvragen van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
Ze worden altijd gehoord door de aanmelder-contactpersoon in elke fase
van de aanvraag van deze jeugdhulpverlening. Indien ze ook wensen gehoord te worden
door het team Indicatiestelling van de intersectorale toegangspoort, dan kan dit. Indien
de jongere of diens ouders en/of opvoedingsverantwoordelijken dit niet wensen, geven
ze dit aan in een vak in het aanvraagdocument. De hulpverlener die samen met de jongere
de aanvraag opmaakt, zal dus met elke hulpvrager terdege moeten overwegen of een
dergelijk contact zinvol is of niet. Is het dat niet, dan moet er niet onnodig tijd gestoken
worden in een nieuw face-to-facecontact. Zo blijft er meer tijd voor die situaties waarin
zo’n contact wél aangewezen is.
De uitvoering van modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening (opgenomen
in de jeugdhulpverleningbeslissing) kan uitsluitend gebeuren op basis van het voorstel
dat het team Indicatiestelling heeft uitgewerkt en op basis van de vraag tot niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening vanuit de jeugdrechter, vermeld in artikel 55. Dat
voorstel baseert zich op typemodules of soorten van hulp die het team Indicatiestelling
(of het multidisciplinair team) of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
aangewezen achten om voor een duidelijk bepaalde duur in te zetten in die specifieke
probleemsituatie. Het is ook op dit niveau dat het mogelijk wordt om meerdere modules
jeugdhulpverlening gelijktijdig in te zetten. Bestaande sectorale regelgeving die het nu onmogelijk
maakt om bepaalde hulpvormen samen toe te wijzen, verdwijnt. Het is de analyse
uit de indicatiestelling die bepaalt of hulpmodules gelijktijdig kunnen worden ingezet
of niet, niet de administratieve regelgeving.
Uiteraard kan de toegangspoort enkel modules jeugdhulpverlening toewijzen uit sectoren
die onderdeel uitmaken van de integrale jeugdhulp. Het aanbod kinder- en jeugdpsychiatrie,
voor zover niet georganiseerd door de centra geestelijke gezondheidszorg, valt hier
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 5
niet onder. Niettemin kunnen ook zij betrokken worden bij de voorbereiding voor het
indienen van een aanvraag bij de toegangspoort en zal de toegangspoort samenwerkingsafspraken
maken met de kinder- en jeugdpsychiatrie.
Eens een aanvraag wordt behandeld door het team Jeugdhulpregie zullen de contacten
tussen de toegangspoort en de hulpvrager intensiever worden om uit te maken welk hulpaanbod
concreet moet worden opgestart. Het is ook tijdens deze cruciale fase – in de
overgang van jeugdhulpregie naar de effectieve opstart van hulpverlening – dat de teams
Jeugdhulpregie een actieve rol kunnen opnemen. Duurt het ongewoon lang voor een voorziening
de hulpvraag opneemt dan zullen de jeugdhulpaanbieders samengeroepen worden
voor een bespreking en wordt er bemiddeld met het oog op de realisatie van de jeugdhulpregie.
Indien hierna nog geen hulp kan worden opgestart zal de jeugdhulpregisseur in een
volgende fase en na intersectoraal overleg een voorziening kunnen verplichten om de hulp
op te starten. De hulpvrager moet bij deze besprekingen met de hulpaanbieders maximaal
betrokken worden.
Er vindt een hertekening plaats van de rollen en opdrachten van de verschillende partners
in de jeugdhulpverlening. Hierdoor komen hulpverlener en hulpvrager dichter bij elkaar te
staan bij de vraagstelling en het onderzoek of hulpverlening ‘achter de toegangspoort’ wel
aangewezen is. Vervolgens zorgt een procesmatige aanpak in de toegangspoort zelf voor
een grotere mate van flexibiliteit en snelheid – aanvragen die weinig verder onderzoek vereisen
kunnen snel tot de realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
leiden, voor hulpvragen die meer interactie vergen tussen toegangspoort en hulpvrager is
er meer tijd beschikbaar. De toegangspoort communiceert actief met de hulpvrager. Meer
dan voorheen zal die weten waar hij aan toe is, welke stappen al zijn gezet en wat hij van
wie nog mag verwachten. Die hulpvrager hoeft geen kennis meer te hebben van sectoren
en opdrachten en mag actieve tussenkomst verwachten van de toegangspoort als zijn hulpvraag
ongewoon lang blijft hangen.
Omgaan met verontrusting
Bijzonder en niet vanzelfsprekend zijn situaties waarin hulpverleners verontrust zijn en
zich afvragen of er geen sprake is van maatschappelijke noodzaak om zo nodig hulpverlening
gedwongen in te zetten. Zulke situaties kunnen zich zowel buiten de jeugdhulpverlening
voordoen (denk aan artsen, scholen, ziekenhuizen) als in de rechtstreeks en niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
Voor een hulpverlener die met verontrusting geconfronteerd wordt, bestaan er al hulpmiddelen
om een eerste inschatting van de ernst van de omstandigheden te kunnen maken. In
de toekomst zullen alle jeugdhulpverleners zich blijvend kunnen bekwamen in het omgaan
met verontrusting. Dit zal onder meer worden gerealiseerd door specifieke procedures met
betrekking tot het omgaan met misbruik en geweld en met verontrustende situaties in uitvoering
van het Kwaliteitsdecreet. Daarnaast zullen sectorale, intersectorale en regionale
initiatieven inzake gerichte vorming en training worden opgezet.
Regio’s kunnen via intersectorale samenwerkingsverbanden afspraken maken over welke
situaties als verontrustend worden gedefinieerd, hoe ze hiermee in de regio omgaan en wie
welke rol opneemt.
Een belangrijk principe is dat via duidelijke en niet te ingewikkelde procedures iedere
hulpverlener op zijn verantwoordelijkheid wordt aangesproken en aangezet wordt om zijn
ongerustheid te uiten en bespreekbaar te maken, in de eerste plaats in een constructieve
dialoog met de cliënt of het cliëntsysteem.
V L A A M S P A R L E M E N T

6 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Daarbovenop voorziet dit decreet in de oprichting van een ondersteuningscentrum Jeugdzorg.
Dit ondersteuningscentrum Jeugdzorg is er in hoofdzaak voor jeugdhulpaanbieders
die er zelf niet uit raken om een verontrustende situatie in te schatten en/of op te volgen.
Het verleent hen consult in situaties waarin ze vermoeden dat het aanbieden van jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk kan zijn. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
heeft ook de mogelijkheid onderzoek te verrichten en de situatie van de minderjarige
gedurende langere tijd verder op te volgen.
Naast het ondersteuningscentrum Jeugdzorg krijgen ook de vertrouwenscentra kindermishandeling
een gelijkaardig, maar aanvullend mandaat. Die centra zijn nu al actief en
bieden hulp in situaties van intrafamiliaal geweld en kindermishandeling. Zij krijgen meldingen
van kindermishandeling die ze verder onderzoeken. Met dit decreet krijgen de
centra een wettelijk mandaat om als gemandateerde voorziening in te schatten of in een
bepaalde situatie hulp maatschappelijk noodzakelijk is of niet.
Beide instanties krijgen het mandaat om dossiers met verontrustende situaties zo nodig
over te maken aan het parket.
Evaluatie van het decreet van 2004 betreffende de integrale jeugdhulp
Het decreet is verder ook een belangrijke bijsturing van het lopende proces van integrale
jeugdhulp naar meer samenwerking en grotere transparantie. De evaluatie van het decreet
Integrale Jeugdhulp van 2004 door het Instituut voor de Overheid van de KU Leuven,
vormt mee de aanleiding voor de opmaak van dit nieuwe decreet. Die evaluatie bevestigde
– net als de hoorzittingen in de Commissie Jeugdzorg van het Vlaams Parlement – dat er in
de afgelopen periode onmiskenbaar heel wat inspanningen zijn geleverd maar dat desondanks
de resultaten op het terrein te beperkt zijn. Een belangrijke kritiek is dat het decreet
van 2004 veel aandacht schenkt aan instrumenten, structuren en actoren maar te weinig
een globale visie ontwikkelt op waar het de integrale jeugdhulp nu finaal om te doen is.
Het nieuwe decreet voorziet daarom in zes duidelijke, op de hulpvrager gerichte doelstellingen:
de jeugdhulpverlening ‘vermaatschappelijken’ of met andere woorden maximaal
een beroep doen op de eigen krachten van de gebruikers van de jeugdhulpverlening en van
hun omgeving, tijdig toegang tot de jeugdhulpverlening organiseren, zorgen voor continuïteit
in de jeugdhulpverlening, optreden mogelijk maken in verontrustende situaties,
crisisjeugdhulpverlening organiseren en minderjarigen maximaal laten participeren aan de
hulp waar ze gebruik van maken.
De bestaande structuren worden ‘ontvet’. De enige structuren die decretaal worden vastgelegd
zijn de Adviesraad, het Managementcomité en een Intersectoraal Regionaal Overleg
Jeugdhulp (IROJ). Er wordt in de regelgeving geen verplichting meer opgenomen met
betrekking tot de oprichting van netwerken in de regio. Dat IROJ is de ‘aanvoerder’ in elke
regio van de acties en inspanningen om de hier net geciteerde doelstellingen te helpen realiseren.
Het is uiteraard intersectoraal samengesteld, omvat vertegenwoordigers van ouders
en minderjarigen alsook een vertegenwoordiger van de intersectorale toegangspoort.
Of in een regio nog andere structuren worden uitgebouwd, zoals netwerken (niet) rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening of crisisjeugdhulpverlening, is aan de regio zelf
om te bepalen. Ook dit sluit aan bij een aanbeveling van het Instituut voor de Overheid
om komaf te maken met de verwarring tussen hiërarchische aansturing en netwerksturing.
In het slechtste geval immers zaten netwerken te wachten op ‘instructies van hogerhand’
terwijl de administratie verwachtte dat de netwerken zelf een dynamiek ontwikkelden of
werkte men op netwerkniveau zaken uit waar de administraties samen geen akkoord over
konden vinden. Als er in de toekomst in een regio netwerken worden opgericht, is dat de
keuze van de hulpaanbieders in die regio zelf. Wie er zelf voor kiest om zijn samenwerking
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 7
via de structuur van een netwerk te organiseren, zal daar uiteraard ook meer in investeren.
Toch zijn voor de regionale intersectorale samenwerking in het verleden belangrijke bouwstenen
gelegd. De periode van verplichting om met netwerken te werken is zo geenszins
verspilde tijd geweest. Het heeft zeker de geesten gerijpt over de noodzaak van intersectorale
samenwerking en er de voedingsbodem voor gelegd.
Het nieuwe decreet bouwt zo voort op de goede praktijken van het verleden. Zo beïnvloeden
zowel het experiment ‘knelpuntdossiers’ als het experiment ‘cliëntoverleg met onafhankelijke
voorzitter’ artikelen uit het nieuwe decreet. Het eerste als een goede werkwijze
om aan de slag te gaan met intersectoraal prioritair toe te wijzen hulpvragen en het tweede
als een manier om in complexe situaties hulpcontinuïteit terug op gang te trekken mét
nauwe betrokkenheid van de hulpvrager. Dit zijn goede praktijken omdat ze leiden tot
meer gepaste en meer transparante zorg en omdat ze samenwerking tussen partners en
sectoren belonen. Ze mogen dan ook niet losgelaten worden.
Zowel in de maatschappelijke beleidsnota als in het evaluatierapport van het Instituut
voor de Overheid wordt melding gemaakt van onvoldoende betrokkenheid van sectoren
en onduidelijkheid over wie waarvoor verantwoordelijk is. Het nieuwe decreet spreekt
daarom consequent over opdrachten voor ‘de jeugdhulpverlening’ waar het decreet uit
2004 het had over opdrachten van ‘de integrale jeugdhulp’. Het is duidelijk(er) dat het
werk van alle jeugdhulpsectoren gevat wordt onder ‘de jeugdhulp’ en dus dat de opdrachten
in het decreet aan elk van hen gericht zijn.
‘Perspectief 2020’, hervorming binnen de sector voor personen met een handicap
Naast de evaluatie van de integrale jeugdhulp die plaatsgevonden heeft in 2010, vindt
momenteel een belangrijke hervorming plaats binnen de sector voor personen met een
handicap. In het nieuwe decreet is dan ook een expliciete doelstelling en een apart hoofdstuk
opgenomen met betrekking tot de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening.
Ten einde de realisatie van deze doelstelling in de toekomst te kunnen opvolgen en bij te
stellen wordt in het ontwerp van decreet een vijfjaarlijkse evaluatie van het decreet voorzien.
Concluderend kunnen we stellen dat dit decreet de basis vormt voor een belangrijke
nieuwe fase naar een meer transparante, vraaggerichte, emancipatorische en participatieve
jeugdhulpverlening. Het bouwt voort op de expertise van heel veel betrokkenen die gehoord
zijn in de Commissie Jeugdzorg van het Vlaams Parlement of met wie gesprekken
zijn gevoerd voor de evaluatie door de KU Leuven van het decreet Integrale Jeugdhulp
van 2004.
Motie van aanbeveling commissie Welzijn van het Vlaams Parlement
Dit ontwerp van decreet wenst antwoorden te formuleren op de vraag van het Vlaams Parlement
aan de Vlaamse Regering zoals geformuleerd in de motie van aanbeveling geformuleerd
door Katrien Schryvers, Else De Wachter, Vera Celis, Vera Jans, John Crombez,
Danielle Godderis-T’Jonck en Tinne Rombouts naar aanleiding van de maatschappelijke
beleidsnota Jeugdzorg op 27 juni 2011 (Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 1190/5). Uiteraard
worden niet alle aanbevelingen in dit ontwerp van decreet omgezet in decretale bepalingen.
Sommige aanbevelingen zijn bijna letterlijk terug te vinden in de tekst, andere worden indirect
meegenomen in de bepalingen van het decreet. De aanbevelingen die in aanmerking
komen voor regelgevende bepalingen horen bij de vijf laatste categorieën van de motie.
Hier wordt in grote lijnen toegelicht hoe ze terug te vinden zijn in het ontwerp van decreet.
Er zijn ten eerste de bepalingen die bijzondere aandacht vragen voor kinderen in armoede,
allochtone jongeren met problemen, niet-begeleide buitenlandse minderjarigen en jongeren
zonder papieren en jongeren met zware gedragsproblemen. In dit ontwerp van decreet
wordt bepaald dat de jeugdhulpverlening toegankelijker moet worden voor onder meer
deze jongeren. Er wordt dan ook gewezen op de vijf B’s als principes voor gerichte acties
V L A A M S P A R L E M E N T

8 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
ter zake: de bekendmaking, de bereikbaarheid, de beschikbaarheid, de begrijpbaarheid en
de betaalbaarheid (artikel 11). Ook zullen er in de toekomst bijzondere hulpprogramma’s
kunnen worden uitgebouwd ten aanzien van deze doelgroepen via artikel 16.
Ten tweede worden aanbevelingen met betrekking tot de organisatie van de brede jeugdhulpverlening
herkenbaar opgenomen in dit ontwerp van decreet. Het gaat daarbij om
de brede communicatie over de brede hulpverlening (de bekendmaking artikel 11), het
plaatsen van een knipperlichtsysteem in functie van detectie en misbruik van geweld ten
aanzien van kinderen (hoofdstuk 8, afdeling 1), gegevensverwerking en dossiervorming
op het niveau van het gezin (artikel 71), het zorgen voor een duidelijke en wetenschappelijk
onderbouwde intersectorale afstemming inzake diagnostiek en indicatiestelling via de
oprichting van een intersectoraal expertisecentrum diagnostiek (artikel 25), het rekening
houden met de aanbevelingen omtrent de integrale jeugdhulpverlening bij de implementatie
van de intersectorale toegangspoort, het toekennen van een signaalfunctie met betrekking
tot algemene welzijnsproblematieken aan alle voorzieningen van de jeugdhulpverlening
via de oprichting van een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp (artikel 64 en
65).
Een derde groep betreft de kwalitatieve en kwantitatieve versterking van het jeugdhulpverlenend
aanbod. Voor de realisatie van de doelstellingen van het decreet betreffende de
integrale jeugdhulp voorziet artikel 67 in financiële middelen. Artikel 12 biedt een legistieke
basis om het rechtstreeks toegankelijke aanbod buiten het aanbod van de bijzondere
jeugdbijstand en het ambulante aanbod sterk uit te breiden. Ook het aanbod van diensten
en methodieken die de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening mee mogelijk
maken kan hierdoor verder worden versterkt. Het garanderen van hulpcontinuïteit wordt
bepaald in hoofdstuk 7. De oprichting van de intersectorale toegangspoort en het voorzien
in twee gemandateerde voorzieningen voor minderjarigen die zich in verontrustende
situaties bevinden in de hoofdstukken 6 en 8, dragen sterk bij tot de kwalitatieve versterking
van de jeugdhulpverlening.
Ten vierde zijn er de aanbevelingen ten aanzien van de rechtspositie van de minderjarige.
In hoofdstuk 10 wordt de participatie van ouders en minderjarigen geregeld. Ten slotte
worden de aanbevelingen inzake gegevensverzameling en wetenschappelijk onderzoek opgevolgd
in hoofdstuk 13 van het ontwerp van decreet.
Het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie van pleegzorg
Het voorliggend ontwerp van decreet houdt rekening met de ontwikkelingen met betrekking
tot het nieuwe decreet houdende de organisatie van pleegzorg. Met dit decreet beogen
de indieners “met respect voor de rol van alle betrokkenen bij pleegzorg, een versterkt,
gedifferentieerd, meer afgestemd en gestroomlijnd aanbod van pleegzorg te creëren. Zo
wordt ingespeeld op de behoefte om pleegzorg nog sterker te profileren binnen de zorg
voor en ondersteuning van kinderen, jongeren en volwassenen.”. 1
Het decreet houdende de organisatie van pleegzorg voorziet in één regelgeving voor de hele
pleegzorg. De pleegzorgsector wordt bijgevolg ook expliciet genoemd in het kader van het
toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp. Verder benadrukt het decreet houdende de
organisatie van pleegzorg heel sterk de participatiegedachte van ouders, pleegkinderen
en pleegzorgers. Pleegzorgers dienen dan ook best in het geval van pleegzorg expliciet als
opvoedingsverantwoordelijken te worden benoemd en ze dienen naar aanleiding van een
reeds lopende pleeggezinplaatsing uitdrukkelijk te worden betrokken in de besluitvorming
van de toegangspoort met betrekking tot de beslissingen rond minderjarigen.
1
In het kader van integrale jeugdhulpverlening zijn enkel de bepalingen uit het decreet houdende de organisatie
van pleegzorg relevant in zoverre ze van toepassing zijn op minderjarigen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 9
Een belangrijk aspect is ook dat pleegzorg altijd als eerste hulpvorm moet overwogen worden
in het geval van uithuisplaatsing van minderjarigen. Dit principe kristalliseert zich in
de motivatieplicht van de jeugdrechter in het geval hij/zij afwijkt van dit voorop gestelde
principe. Verder benadrukt dit decreet ook de mogelijkheid om te opteren voor een stabiele
pleeggezinplaatsing ook voor oudere kinderen. Ten slotte benadrukt dit decreet ook de
combinatiemogelijkheden tussen pleegzorg en andere vormen van hulp. Al deze elementen
hebben hun weerslag op het maatregelenpakket van de jeugdrechter.
Beleidsbrief van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de heer Jo
Vandeurzen
Dit ontwerp van decreet kadert in de beleidsbrief van de minister voor 2012-2013. Het
(op 29 juni 2012 door de Vlaamse Regering) principieel goedgekeurde decreet Integrale
Jeugdhulp “hertekent het hulpverleningslandschap fundamenteel. Het trekt immers niet
alleen keuzes uit het decreet van 2004 door. Het maakt ook nieuwe keuzes. Zo voorziet
het, naast de opstart van de intersectorale toegangspoort in 2014, expliciet in een sterkere
vermaatschappelijking van de jeugdhulp, in de kwantitatieve versterking van het rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpaanbod, in de vermelde installatie van de gemandateerde
voorzieningen, in de versterking van het participatieve karakter van de jeugdhulpverlening,
in het aanleggen van een elektronisch intersectoraal cliëntdossier en in bijzondere
regels m.b.t. het omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp. Samen met de collega
bevoegd voor onderwijs zullen we het veranderingstraject verder concretiseren (…)”.
Voordelen van het ontwerp van decreet voor al de betrokkenen
Ten slotte dient hier benadrukt te worden dat de Vlaamse Regering met dit ontwerp van
decreet een concrete verbetering voor ogen heeft voor de verschillende actoren in de jeugdhulpverlening
in Vlaanderen. Deze worden hieronder nog eens op een rij gezet.
Allereerst heeft dit decreet een aantal belangrijke positieve effecten voor de gebruikers van
de jeugdhulpverlening, de minderjarige, zijn ouders en/of opvoedingsverantwoordelijken
en de personen uit de leefomgeving. Doel is de maximale realisatie van hulp op maat voor
deze personen. Via een onafhankelijke indicatiestelling en via hulpregie dient men te komen
tot de meest gepaste hulp en kan men een (intersectorale) combinatie van jeugdhulpverlening
mogelijk maken. Het decreet beoogt voorts ook voor kinderen in een zwakke
context maximale garantie van het opvolgen en inzetten van jeugdhulpverlening. Hiernaast
wordt er een maximale betrokkenheid verzekerd bij het aanvragen en inzetten van
jeugdhulpverlening zowel op casusniveau als in de processen en op het beslissingsniveau.
We verwijzen in dit kader naar het decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige
in de integrale jeugdhulp (DRM) dat sinds 7 mei 2004 van toepassing is in de betrokken
sectoren binnen integrale jeugdhulp. Gezien het decreet inzake bijzondere jeugdbijstand
van 7 maart 2008 grotendeels geïntegreerd wordt in voorliggend ontwerp van decreet is het
belangrijk om in het ontwerp een aantal waarborgen op te nemen in hoofde van minderjarigen,
ouders, opvoedingsverantwoordelijken. Dit impliceert mede een versterking van de
positie van hulpvragers en hulpbehoevenden in de processen bij de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen en in de jeugdhulpverlening in Vlaanderen. Volgende rechten
worden geëxpliciteerd: het recht op informatie en duidelijke communicatie in de context
van de aanmelding bij en de procesvoering van de toegangspoort, het recht op de geïnformeerde
toestemming (informed consent) en het recht op een second opinion bij de toegangspoort,
het recht om betrokken te worden bij de keuze van een jeugdhulpvoorziening
in de context van de uitvoering van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening,
het recht om geïnformeerd te worden over een aanmelding bij het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg, het recht op participatie en inspraak in de jeugdhulpverlening, het recht op
toegang tot het dossier, het recht op eerbiediging van de godsdienstige, ideologische en
wijsgerige overtuiging en het recht op een periodieke evaluatie van de jeugdhulpverlening.
Ook het recht op jeugdhulpverlening, binnen het beschikbare jeugdhulpaanbod en de be-
V L A A M S P A R L E M E N T

10 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
schikbare kredieten krijgt opnieuw een plaats in het ontwerp van decreet. Er wordt een
belangrijke stap gezet in de verdere realisatie van dit recht via het versterken van bemiddeling
als een vrijwillig en vertrouwelijk proces voor het beheer van conflicten waarbij de
partijen een beroep doen op een onafhankelijke en onpartijdige derde, de bemiddelaar en
via het voorzien van een rechtstreekse toegang tot de toegangspoort voor minderjarigen,
hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken. Zij kunnen hun recht op jeugdhulpverlening
uitoefenen door, als bepaalde voorwaarden vervuld zijn, bij de toegangspoort een
vraag tot het toekennen van jeugdhulpverlening te stellen. In dit ontwerp van decreet gaat
in hoofdstuk 12 (omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulpverlening) ook bijzondere
aandacht uit naar het recht op informationele privacy van de betrokkenen in de jeugdhulpverlening.
Maar naast de cliënt zijn er ook voor de jeugdhulpaanbieder belangrijke voordelen aan de
realisatie van dit decreet. Voor voorzieningen maakt het de broodnodige samenwerking
verder mogelijk op alle niveaus, casusgericht, tussen voorzieningen en tussen sectoren. Er
vindt bovendien een duidelijke positionering plaats van elke hulpaanbieder en zijn hulpaanbod
in het landschap. En ten slotte is de verheldering van de verantwoordelijkheden
van de jeugdhulpaanbieders en het verbeteren van de kwaliteit van het aanbod een zeer
belangrijke troef van deze hervorming.
Ook voor de overheid kunnen een aantal duidelijke voordelen geschetst worden. Deze kan
in de nieuwe context immers veel beter de eigen verantwoordelijkheid opnemen. Dit is te
danken aan het vereenvoudigde landschap van de hulpverlening en de transparante wijze
van prioritering van hulpvragen waarbij alle partijen een stem hebben en samenwerken.
De overheid heeft bovendien het laatste woord, hetgeen een maximale garantie betekent
dat wie de hulp het meest nodig heeft die ook (eerst) krijgt. Er zal een intersectorale gegevensverzameling
plaatsvinden en dus een monitoring van cliëntstromen en hulpverleningstrajecten
(in, door en uit de hulpverlening). Er komt verder een beter zicht en beheer
van de beschikbare capaciteit tot stand. Hiernaast betekent het uitvoeren van dit decreet
dat op het terrein de best mogelijke ondersteuning zal geboden worden aan hulpverleners
in het werkveld.
Het is nu aan al deze betrokkenen om mee hun sterke schouders te zetten onder de uitvoering
van dit decreet. In het belang van alle minderjarigen die ervan afhankelijk zijn om
hun jong leven verder richting te geven.
II. COMMENTAAR BIJ DE ARTIKELEN
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Artikel 1
Krachtens artikel 128, §1, van de Grondwet en artikel 5, §1, I en II, van de bijzondere
wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen behoren de bijstand aan personen,
het gezondheidsbeleid en het onderwijs tot de bevoegdheid van de gemeenschappen.
Daaronder valt de materie die door dit ontwerp van decreet wordt geregeld.
Artikel 2
In dit artikel worden een aantal basisbegrippen gedefinieerd. Een aantal definities in dit
ontwerp zijn overgenomen uit het decreet betreffende de integrale jeugdhulp van 7 mei
2004 en het decreet inzake bijzondere jeugdbijstand van 7 maart 2008.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 11
De ‘brede instap’ bestaat uit een aantal modules van minstens de volgende drie sectoren,
namelijk van de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB), Kind en Gezin (K&G) en het
Algemeen Welzijnswerk (AWW). Bij modules die behoren tot de brede instap, kunnen
hulpvragers, toeleiders en jeugdhulpverleners terecht met al hun vragen om jeugdhulpverlening,
los van enige probleemkenmerken. De in de definitie genoemde regelgeving van de
sectoren (AWW, K&G en CLB) waarbinnen de brede instap gesitueerd is, is niet limitatief
opgesomd. De Vlaamse Regering kan de brede instap later uitbreiden met modules van
andere sectoren, zoals bijvoorbeeld (een deel van) het aanbod van de Diensten Ondersteuningsplan
in het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap).
Met het ‘ondersteuningscentrum’ wordt het nieuw op te richten ondersteuningscentrum
Jeugdzorg bedoeld, dat een mandaat krijgt in geval van verontrustende situaties waar minderjarigen
bij betrokken zijn. Dit mandaat wordt uitvoerig toegelicht bij de desbetreffende
artikels.
Het ‘consult’ dat kan geboden worden door het meldpunt crisisjeugdhulpverlening en de
gemandateerde voorzieningen vat het geven van advies aan de aanmelder en dit op anonieme
basis.
De term ‘gemandateerde voorzieningen’ doelt op het nieuw op te richten ondersteuningscentrum
Jeugdzorg en op de vertrouwenscentra kindermishandeling die erkend zijn en
gesubsidieerd worden door het intern verzelfstandigd agentschap Kind en Gezin. Deze
voorzieningen krijgen een expliciet mandaat in geval van verontrustende situaties waar
minderjarigen bij betrokken zijn. Dit mandaat wordt uitvoerig toegelicht bij de desbetreffende
artikels.
Onder ‘minderjarige’ wordt elke natuurlijke persoon jonger dan 18 jaar verstaan.
Bij de definities van de categorieën van personen die in die mate van betekenis zijn dat zij
bij de hulpverlening aan de minderjarige betrokken moeten worden, is een duidelijk onderscheid
ingebouwd tussen de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken en de personen
uit de leefomgeving.
Het begrip ‘ouders’ wordt afzonderlijk gedefinieerd omdat de opvoeding van de minderjarige
in de eerste plaats de taak van de ouders is, en zij dus in alle omstandigheden betrokken
moeten worden bij de opvoeding en ontwikkeling van het kind. Onder de definitie van
ouders vallen alle personen die titularis zijn van het ouderlijk gezag over de minderjarige.
In de regel oefenen de vader en de moeder samen het ouderlijk gezag uit, ook als ze niet
samenleven of niet gehuwd zijn. Is één van de ouders overleden, dan wordt het ouderlijk
gezag uitgeoefend door de overlevende ouder. Zijn beide ouders overleden, dan komt in de
plaats van het ouderlijk gezag het voogdijgezag dat wordt waargenomen door de voogd.
Die wordt dan de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige.
Onder ‘opvoedingsverantwoordelijken’ worden alle andere personen dan de ouders verstaan,
die op duurzame wijze de feitelijke bewaring hebben over de persoon van de minderjarige
(bijvoorbeeld de grootouders, de stiefouder, de partner van één van de ouders of
om het even welke derde die de minderjarige feitelijk opvoedt). Onder die definitie vallen
tevens de personen bij wie de minderjarige geplaatst is door toedoen van de toegangspoort,
de jeugdrechtbank of bij wie de minderjarige wordt opgevangen in uitvoering van
het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie van pleegzorg. Het moet daarbij
om een natuurlijke persoon gaan, wat betekent dat een instelling of voorziening waarin
de minderjarige geplaatst is, nooit als een opvoedingsverantwoordelijke kan worden beschouwd.
V L A A M S P A R L E M E N T

12 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De ‘leefomgeving van de minderjarige’ omvat een brede kring van personen, andere natuurlijke
personen dan de ouders en de opvoedingsverantwoordelijken, die in die mate van
betekenis zijn dat zij bij de hulpverlening aan de minderjarige betrokken moeten worden.
Het betreft in de eerste plaats de personen die met de minderjarige samenwonen en een familiale
of bijzonder affectieve band hebben met hem (zoals broers of zussen, familieleden
of derden). Voorts gaat het om personen die, hoewel ze niet met hem samenwonen, toch
een bijzonder affectieve band hebben met de minderjarige, bij hem in de buurt wonen of
geregeld contact met hem hebben (zoals schoolvrienden en familieleden).
De term ‘context’ is ook opgenomen in de definities en vat het sociale netwerk rond de
cliënt dat van betekenis kan zijn voor de verdere ondersteuning en hulpverlening aan de
cliënt. Dit kan ruimer zijn dan de ‘leefomgeving’. Ook kan er in functie van de vermaatschappelijking
gewerkt worden aan het opbouwen van een context voor de cliënt waar
deze bijvoorbeeld geen ondersteuning krijgt van de personen uit zijn leefomgeving of
daarmee in conflict leeft of deze personen uit de leefomgeving er niet zijn.
Noot: hieronder zullen de personen tot wie de jeugdhulpverlening zich richt, ter wille van
de leesbaarheid van de tekst, sporadisch ook worden aangeduid met het omvattende begrip
‘cliënten’. Dat begrip wordt in het decreet zelf niet gedefinieerd. Telkens wanneer het
hieronder voorkomt, wordt voor de precieze invulling ervan dan ook verwezen naar het
betreffende artikel.
‘Jeugdhulp’ is de overkoepelende term voor de jeugdhulpaanbieders, voor de personeelsleden
die de opdrachten indicatiestelling en jeugdhulpregie en de opdrachten van de gemandateerde
voorzieningen uitvoeren.
‘Jeugdhulpaanbieders’ zijn de personen of voorzieningen en zorgverstrekkers uit de deelnemende
sectoren die jeugdhulpverlening aanbieden. Het betreft de individuele hulpverleners
of de voorzieningen die actief zijn in de bijzondere jeugdbijstand, de gehandicaptensector,
de geestelijke gezondheidszorg, het Algemeen Welzijnswerk, de pleegzorgsector,
alsook de individuele hulpverleners of voorzieningen die ressorteren onder Kind en Gezin,
de centra voor integrale gezinszorg en de centra voor leerlingenbegeleiding. Zij worden als
jeugdhulpaanbieders beschouwd voor zover zij hulp- of zorgverlening aanbieden die zich
richt tot minderjarigen of tot minderjarigen en hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken
of personen uit hun leefomgeving.
Onder ‘jeugdhulpverlening’ wordt niet enkel de eigenlijke hulpverlening verstaan die wordt
aangeboden door de voorzieningen uit de sectoren die aan de integrale jeugdhulp deelnemen,
maar ook de informatieverstrekking daarover en de toegang ertoe. Omdat ook de
geestelijke gezondheidszorg onder het toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp valt,
wordt onder jeugdhulpverlening ook de zorgverstrekking door gezondheidsberoepsbe-
oefenaars en andere zorgverstrekkers verstaan (bijvoorbeeld psychiaters of psychotherapeuten,
maar ook artsen). Jeugdhulpverlening richt zich in de eerste plaats tot de minderjarige
zelf. Ook gezins- of systeemgerichte jeugdhulpverlening moet uitgaan van en
aansluiten bij de vraag en de behoefte van de minderjarige. Ook wanneer de jeugdhulpverlening
zich in hoofdzaak tot de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken of de leefomgeving
richt, komt ze de minderjarige ten goede. Jeugdhulpverlening richt zich dus altijd
rechtstreeks of onrechtstreeks tot de minderjarige, en eventueel tot andere personen.
De ‘Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie’ is een nieuw orgaan dat door dit decreet
wordt opgericht en het heeft een belangrijke opdracht tijdens twee fasen in de jeugdhulpregie.
Voor een eerste opdracht verwijzen we naar artikel 26, §1, tweede lid. Hierin is bepaald
dat, bij het begin van de jeugdhulpregie, voor dossiers waarin het indicatiestellingsverslag
jeugdhulpverlening indiceert die gesubsidieerd wordt door het Vlaams Agentschap voor
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 13
Personen met een Handicap, het team Jeugdhulpregie het dossier onmiddellijk overmaakt
aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie. Dit orgaan zal dan voor deze dossiers
in voorkomend geval overgaan tot de prioritering ervan. Voor een tweede opdracht
van dit orgaan verwijzen we naar artikel 26, §1, 5°. Hierin is voorzien dat indien men
niet komt tot een tijdige opstart van de jeugdhulpverlening er een gradueel opgebouwde
versterking van het mandaat van de overheid is. Binnen het verloop van de jeugdhulpregie,
als een dossier vastloopt, kan de jeugdhulpregisseur het dossier van de minderjarige
overmaken aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie. Deze kan de betrokken
jeugdhulpaanbieders samenroepen en met hen bemiddelen. De Intersectorale Regionale
Prioriteitencommissie zal in deze fase kunnen overgaan tot de prioritering van het dossier
en zal altijd bemiddelen met jeugdhulpaanbieders met het oog op de uitvoering van de
geïndiceerde jeugdhulpverlening. Dit orgaan is intersectoraal samengesteld. Het bevat een
vertegenwoordiging van de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken,
een vertegenwoordiging van het team Jeugdhulpregie, van de jeugdhulpaanbieders en van
de sectorale administraties.
Een ‘netwerk’ als functioneel samenwerkingsverband onderscheidt zich van andere vormen
van samenwerking die gebaseerd zijn op het deel uitmaken van eenzelfde organisatorische,
structurele of bestuurlijke eenheid.
De definitie van ‘kindermishandeling’ sluit aan bij de omschrijving ervan in het Internationaal
Verdrag voor de Rechten van het Kind en de definitie die in 1999 door de Wereldgezondheidsorganisatie
werd aanvaard: “Child abuse or maltreatment constitutes all forms
of physical and/or emotional ill-treatment, sexual abuse, neglect or negligent treatment
or commercial or other exploitation, resulting in actual or potential harm to the child’s
health, survival, development or dignity in the context of a relationship of responsibility,
trust or power.”.
Het begrip ‘kindermishandeling’ zoals dat door de vertrouwenscentra kindermishandeling
wordt omschreven en gehanteerd in de klinische praktijk, vertrekt vanuit de idee
van (vroegtijdige) hulpverlening waarbij het belang van het kind/slachtoffer op de eerste
plaats komt. Kindermishandeling wordt aldus omschreven als elke vorm van lichamelijk,
psychisch en/of seksueel geweld waarvan een minderjarige het slachtoffer is, actief door
het schadelijk optreden of passief door een ernstige nalatigheid van diens ouder(s) en/
of andere opvoedingsverantwoordelijke(n) die voor het kind zorgen en van iedere andere
persoon ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid staat. Hier
worden dus ook situaties gevat van bedreiging van de integriteit van de minderjarige in een
extrafamiliale of gezinsvervangende context.
De term ‘maatschappelijke noodzaak’ wordt hier gedefinieerd in functie van het proces bij
de gemandateerde voorzieningen gezien hun specifieke mandaat om verontrustende situaties
te onderzoeken en een uitspraak te doen over de maatschappelijke noodzaak ervan.
Als we dit ruimer omschrijven is het omgaan met maatschappelijke noodzaak ‘omgaan
met en handelen in verontrustende situaties of contexten’. Bij maatschappelijke noodzaak
vanuit het perspectief van het interventierecht van de gemandateerde voorzieningen
ligt het initiatief om een beroep te doen op jeugdhulpverlening niet bij de minderjarige
en/of de ouders zelf, maar bij personen uit de leefomgeving of desgevallend hulpverleners
die vanuit een gevoel van verontrusting verwachten dat minderjarigen en/of ouders
aangesproken worden op hun verantwoordelijkheid en/of dat minderjarigen beschermd
worden. Hier gaat het dus om een probleemdefinitie extern aan de minderjarige en/of zijn
ouders (aanklampende tot en met gedwongen hulpverlening), waarbij de effectuering samengaat
met een verantwoordingsplicht in hoofde van degene die de jeugdhulpverlening
vraagt of beveelt en waarbij de tegensprekelijkheid van de probleemdefinitie procedureel
gewaarborgd wordt.
V L A A M S P A R L E M E N T

14 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
In functie van rechtszekerheid is het essentieel dat de gevraagde tussenkomst verantwoord
wordt ten overstaan van de betrokken cliënt of het cliëntsysteem en dit zowel in een buitengerechtelijke
als gerechtelijke context. Dit dient vastgelegd te worden in duidelijke procedures
voor zowel hulpverleners als cliënten. Ook de afweging of een buitengerechtelijke
dan wel een gerechtelijke tussenkomst opportuun is, dient daarbij transparant te worden
omschreven voor zowel hulpverleners als cliënten.
Voor het begrip ‘verontrustende situatie’ baseert de definitie zich op de huidige omschrijving
van de notie ‘problematische opvoedingssituatie’ (POS) in het decreet inzake bijzondere
jeugdbijstand en verruimt dit naar problematische leefsituaties. Het positioneren van
een intersectorale toegangspoort tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening,
losgekoppeld van het aanklampend werken in de context van verontrustende situaties,
noopt tot specifieke aandacht voor het doeltreffend aanpakken van deze situaties. Door
het installeren van de toegangspoort wordt de POS-kwalificatie geïntersectoraliseerd en
wordt een sterk appel gedaan op jeugdhulpaanbieders in het omgaan met verontrustende
situaties. Verontrustende situaties zijn situaties die als dusdanig door een jeugdhulpaanbieder,
een minderjarige, een ouder, een opvoedingsverantwoordelijke of een derde als
verontrustend worden beschouwd omdat het de ontwikkeling van een minderjarige bedreigt
doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van één of meer leden
van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale
ontplooiingskansen in het gedrang komen. Het kan ook gaan over een combinatie van
beide perspectieven. De notie verontrustende situatie verwijst naar situationele, contextuele,
pedagogische en relationele problemen die kunnen ontstaan in de thuissituatie of
in de leefsituatie van een minderjarige. Er wordt hiermee tot uitdrukking gebracht dat
herkenbare problemen niet alleen kunnen gelieerd zijn aan de problematische thuissituatie
van de minderjarige maar mede kunnen ontstaan of zich kunnen manifesteren in
een opvoedingscontext buiten het gezin of bij een gebrek daaraan. Hierdoor worden ook
situaties gevat van bedreiging van de integriteit van de minderjarige in een extrafamiliale
of gezinsvervangende context.
Verontrustende situaties kunnen toegeschreven worden aan de opvoeding van de minderjarige,
persoonlijkheids- of gedragskenmerken van de minderjarige zelf, persoonlijkheidskenmerken
van de ouder(s), somatische oorzaken, de uitbuiting van minderjarigen door
volwassenen (cfr. mensenhandel, prostitutie), de ouders en/of de minderjarige die er niet
in slagen om het brede netwerk aan dienstverlening te bereiken of op te sporen, het falen
van (lopende) hulpverlening, een combinatie van deze factoren of een wisselwerking tussen
deze factoren. De notie verwijst ook naar een bedreiging van de psychische, fysieke
of seksuele integriteit van één of meer leden van het gezin van de minderjarige. Voorbeelden
van verontrustende situaties kunnen zijn: een minderjarige die wegloopt van huis, gezinsgeweld
(vermoede of vastgestelde kindermishandeling, partnergeweld, oudermis(be)
handeling), extrafamiliaal geweld op een minderjarige, hardnekkige spijbelproblematiek,
jeugdprostitutie, dreiging van zelfmoord bij een minderjarige, drugsmisbruik door een ouder
of door een minderjarige zelf, ouders die niet optreden wanneer bij een minderjarige
een ontwikkelingspsychologische achterstand dreigt, ernstige psychiatrische problematiek
bij een ouder, het aantreffen van een niet begeleide minderjarige vreemdeling, een minderjarige
die slachtoffer is van mensenhandel, een minderjarige die leeft in een thuisloze
situatie, jonge ouder(s) die geconfronteerd worden met een veelheid van obstakels zoals
huisvesting, laag inkomen enzovoort, temperamentvolle baby’s of baby’s met risicofactoren
waarbij de ouders niet goed weten hoe ermee om te gaan.
De ‘persoonsvolgende financiering’ is een financieringsinstrument dat het mogelijk maakt
om de hulpvrager of cliënt maximale zelfsturing te garanderen en hem minder afhankelijk
te maken van het jeugdhulpaanbod. Door de financiering persoonsvolgend te maken heeft
de persoon beslissingsrecht over de inzet van de middelen die voor hem bestemd zijn en
neemt de persoon met een handicap met zijn vraag dan ook een centrale plaats in.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 15
Met de term ‘flexibiliteit’ is niet bedoeld dat enkel de cliënt kan beoordelen of het type
jeugdhulpverlening moet gewijzigd worden en dus kan aanzetten tot de herziening van
de jeugdhulpverlening. Ook de jeugdhulpaanbieder moet kunnen zeggen dat een bepaald
traject of een bepaalde hulpverlening geen zin meer heeft. Het is mogelijk dat de jeugdhulpverlening
(RTJ) in dat geval stopt. Men kan zich ook situaties voorstellen waarin
in geval van onenigheid de cliënt bemiddeling vraagt en na een poging tot bemiddeling
rechtstreeks naar de toegangspoort stapt in het kader van artikel 29. In geval het om
een verontrustende situatie gaat, kan men bij onenigheid naar het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg stappen.
De overige definities behoeven geen specifiek commentaar.
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied
Artikel 3
Dit artikel bakent het materiële toepassingsgebied af van integrale jeugdhulp door de
basisregelgeving betreffende de partners van de integrale jeugdhulp op te sommen. Deze
opsomming bakent de grenzen af van het jeugdhulpaanbod dat onder de missie en de
principes van integrale jeugdhulp en onder de toepassing van dit decreet valt.
De Vlaamse Regering heeft de bevoegdheid om het toepassingsgebied van de integrale
jeugdhulp uit te breiden naar personen, voorzieningen of instellingen uit andere sectoren
die hulp en zorg verlenen aan minderjarigen, aan hun ouders en/of hun opvoedingsverantwoordelijken
en/of hun leefomgeving.
Artikel 4
Om in te spelen op specifieke hulpvragen en hulpbehoeften moet, voor een kwaliteitsvolle
indicatiestelling, een beroep kunnen worden gedaan op vraagverheldering en diagnostiek
die wordt aangeleverd door individuele hulpverleners, zorgverstrekkers of voorzieningen
die niet onder het toepassingsgebied van integrale jeugdhulp vallen, zoals huisartsen en
(kinder- en jeugd)psychiaters, of voorzieningen die in het Franse taalgebied of het tweetalige
gebied Brussel-Hoofdstad gevestigd zijn, of die onder de bevoegdheid vallen van
de gemeenten of nog andere overheden. Deze personen of voorzieningen moeten tevens
kunnen worden ingeschakeld voor de uitvoering van een jeugdhulpbeslissing.
Hoofdstuk 3. Missie en principes
Afdeling 1. Missie
Artikel 5
Dit artikel bepaalt de missie van de integrale jeugdhulp.
Het eerste lid verwoordt de globale doelstelling van integrale jeugdhulp. Deze wordt verder
geëxpliciteerd in hoofdstuk 4 en de daarop volgende hoofdstukken. Deze missie doet
geen afbreuk aan het gevoerde sectoraal beleid en de opdrachten die de jeugdhulpaanbieders
uitvoeren in navolging van hun sectorale regelgeving.
Het tweede lid bepaalt dat de integrale jeugdhulp zowel slaat op de rechtstreeks toegankelijke
en de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening die in de vrijwillige of
buitengerechtelijke context wordt aangeboden aan minderjarigen, ouders en opvoedingsverantwoordelijken
als op de jeugdhulpverlening die is opgelegd door een uitspraak van
de jeugdrechter.
V L A A M S P A R L E M E N T

16 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het derde lid draagt de actoren van de integrale jeugdhulp op om te werken vanuit de principes
van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Dit wordt verder
geconcretiseerd in de werkingsprincipes in artikel 6, in de volgende hoofdstukken van het
decreet (in casu belang van het kind, overleven en ontwikkeling van het kind, de mening
van het kind, bescherming van de privacy en toegang tot passende informatie, bescherming
tegen mishandeling en verwaarlozing) en in het decreet van 7 mei 2004 betreffende
de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp.
Afdeling 2. Principes
Artikel 6
De minderjarige heeft recht op gepaste en accurate jeugdhulpverlening zoals bedoeld in dit
decreet voor zover deze beschikbaar is. Ook meerderjarigen hebben recht op jeugdhulpverlening
zoals bedoeld in dit decreet, zij het dat voor hen dat recht onlosmakelijk verbonden
is met hun hoedanigheid van ouder of opvoedingsverantwoordelijke. De hulpverlening
aan volwassenen die op grond van dit decreet wordt verleend, kan dus niet worden losgekoppeld
van de hulpverlening die wordt aangeboden aan de kinderen waar de volwassenen
een verantwoordelijkheid voor dragen. Het recht op jeugdhulpverlening wordt mogelijk
gemaakt door en situeert zich binnen de hulpgarantie in de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening en in de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening. Het recht
op jeugdhulpverlening heeft ook betrekking op het aanbod van de toegangspoort en van
de gemandateerde voorzieningen. De beginselen die in dit artikel zijn opgenomen, zijn ook
terug te vinden in het merendeel van de sectorspecifieke reglementering, vermeld in artikel
3 van dit decreet. Om het belang van die principes voor de hulpverlening in het algemeen
en de integrale jeugdhulp in het bijzonder te benadrukken, worden ze hier in een afzonderlijke
bepaling herhaald. Ze moeten niet alleen in acht genomen worden door de jeugdhulpaanbieders
maar evenzeer door de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen.
Voor wat betreft het principe van de contextgerichte manier van werken van de jeugdhulp
en het inzetten van de eigen krachten wordt verwezen naar hoofdstuk 5 met betrekking tot
de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening. Dit is een tendens die zich voordoet
in de verschillende sectoren gevat door de integrale jeugdhulp. Het principe geldt zowel
in de rechtstreeks toegankelijke als de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
Jeugdhulpverlening wordt bij voorkeur verstrekt in het eigen milieu van de cliënt met de
inzet en de ondersteuning van zijn eigen krachten en die van zijn omgeving.
In verband met het werkingsprincipe van de vraaggerichtheid moet worden opgemerkt
dat onder ‘vraag’ zowel de hulpvraag als de hulpbehoefte moet worden verstaan. Idealiter
wordt uitgegaan van een geformuleerde hulpvraag. Het is echter mogelijk dat een hulpbehoefte
niet met een concrete hulpvraag gepaard gaat. Overeenkomstig het principe van
de vraaggerichtheid wordt in dergelijke gevallen via vraagverheldering alles in het werk
gesteld om een hulpvraag te formuleren.
Wat betreft de instemming van de minderjarige, vermeld in lid 5, 2°, van dit artikel dient
voor de leeftijdsgrens en de inschatting van zijn maturiteit verwezen te worden naar het
decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp. In de praktijk is het niet altijd mogelijk of opportuun om de expliciete instemming
te verkrijgen van de betrokken partijen vooraleer de hulpverlening start. In sommige
gevallen kan men niet wachten tot alle instemmingen verkregen zijn, in het bijzonder
wanneer personen in de onmogelijkheid verkeren hun instemming te betuigen door afwezigheid
of omwille van andere omstandigheden terwijl anderzijds onmiddellijke hulpverlening
aangewezen is. Enkel in het belang van de minderjarige kan van het principe van
de voorafgaandelijke noodzakelijke instemming worden afgeweken. Deze afwijking moet
gemotiveerd worden met een schriftelijke neerslag in het dossier. Deze weergave in het
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 17
dossier zal de betrokken actoren ertoe aanzetten expliciet het belang van de minderjarige
in overweging te nemen en laat later toe, bij eventuele klachten over het verloop van de
procedure, de gehanteerde motieven op hun gegrondheid te toetsen.
Op suggestie van de Raad van State wordt in de tekst verduidelijkt dat met de voorgestelde
regeling het in het belang van de minderjarige mogelijk wordt gemaakt om de hulpverlening
al op te starten wanneer die instemming omwille van omstandigheden niet onmiddellijk
kan worden verleend, of om de hulpverlening op te starten wanneer de instemming
omwille van omstandigheden niet uitdrukkelijk kan worden verleend (en de instemming
dus moet worden vermoed te zijn gegeven). Uiteraard kunnen er geen dwangmaatregelen
gebruikt worden ten overstaan van de betrokkenen, dit blijft een exclusieve bevoegdheid
van de jeugdrechter. In de motivatie moet uiteraard worden aangetoond dat al het mogelijke
werd gedaan om nadien de werkelijke instemming te verkrijgen.
Artikel 7
Deze bepaling onderwerpt eenieder die zijn medewerking verleent aan de toepassing van
dit decreet, aan de geheimhoudingsplicht van artikel 458 van het Strafwetboek. Het gaat
hier niet alleen over individuele jeugdhulpverleners, jeugdhulpverleners in dienst van een
jeugdhulpvoorziening en, in voorkomend geval, de kandidaat-pleegzorger of pleegzorger
aan wie een minderjarige is toevertrouwd, maar ook bijvoorbeeld het administratief
personeel van een jeugdhulpvoorziening en de inspecteurs belast met het toezicht op de
naleving van de erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden. Ook het personeel van de toegangspoort
en van de gemandateerde voorzieningen, alsook de participanten aan cliëntoverleg
en bemiddeling zijn onderworpen aan de geheimhoudingsplicht. De geheimhoudingsplicht
geldt zowel voor personen die beroepshalve hun medewerking verlenen als
diegenen die dat vrijwillig doen. De naleving van de geheimhoudingsplicht, opgelegd door
dit decreet, mag de uitvoering van de taken die dit decreet of andere regelgeving oplegt,
niet onmogelijk maken. Om die reden staan artikel 73, 74 en 76 van dit decreet afwijkingen
toe op de geheimhoudingsplicht, op voorwaarde dat de daar gestelde voorwaarden
worden nageleefd.
Artikel 458 van het Strafwetboek heeft een algemene draagwijdte en bestraft eenieder die
door zijn staat of beroep kennis draagt van geheimen die hem zijn toevertrouwd. Artikel
7 moet gezien worden als een herhaling en bevestiging van die algemene regel die hier
wordt uitgebreid tot eenieder die meewerkt aan de integrale jeugdhulp. De uitzonderingen,
opgenomen in artikel 458 van het Strafwetboek, alsook de invulling en de verfijning van
de constitutieve bestanddelen van de geheimhoudingsplicht die zijn aangebracht door de
rechtspraak, zijn van toepassing op de personen die meewerken aan de toepassing van dit
decreet.
De meerwaarde van artikel 7 ligt daarin dat het duidelijkheid schept voor die personen ten
aanzien van wie er twijfel zou kunnen bestaan of zij al dan niet onder artikel 458 van het
Strafwetboek vallen. Gelet op het belang van het beroepsgeheim in de jeugdhulpverlening,
is het hoe dan ook zinvol om de actoren van de integrale jeugdhulp te herinneren aan de
strafrechtelijk gesanctioneerde geheimhoudingsplicht.
Het materiële toepassingsgebied strekt zich uit tot feiten, gegevens, beslissingen, oordelen,
meningen die krachtens algemeen aanvaarde normen niet kenbaar mogen worden
gemaakt omdat ze de integriteit, de naam of de eer van de cliënt kunnen schaden, of feiten
die de cliënt uitdrukkelijk toevertrouwt als zijnde confidentieel (SLACHMUYLDER L.,
Beroepsgeheim en jeugdbescherming, Brussel, Ministerie van Justitie, 1968, blz. 10; VAN
NESTE P., Kan het beroepsgeheim absoluut worden genoemd?, R.W., 1977-1978, 1281).
Het betreft zowel geheimen die de cliënt zelf heeft meegedeeld als informatie die via een
andere weg werd vernomen of werd vastgesteld in de uitoefening van de functie en die
V L A A M S P A R L E M E N T

18 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
met die functie verband houden. Niet alleen de inhoud van verslagen opgesteld door de
consulenten of de voorzieningen vallen onder het beroepsgeheim. Ook het loutere feit dat
de jeugdhulp optreedt en de onderliggende redenen van deze tussenkomst worden door
het beroepsgeheim gedekt. Het beroepsgeheim viseert niet alleen het bekendmaken van
gegevens die in een document zijn opgenomen, maar vindt ook toepassing als een door
het beroepsgeheim gebonden hulpverlener niet-geregistreerde gegevens openbaart. Het is
van geen belang of de bekendmaking van vertrouwelijke informatie mondeling dan wel
schriftelijk gebeurt.
Op het beroepsgeheim bestaan een aantal uitzonderingen waardoor de persoon op wie
normaal een geheimhoudingsplicht rust, toch vertrouwelijke informatie mag prijsgeven.
Dit is volgens artikel 458 van het Strafwetboek het geval als die persoon in rechte moet
getuigen of als op die persoon een wettelijke spreekplicht rust. Verder kunnen hier de gevallen
worden vermeld, die bedoeld zijn in artikel 422bis en 458bis van het Strafwetboek.
Artikel 422bis van het Strafwetboek legt aan iedere burger de verplichting op om hulp te
verlenen aan personen in nood. Het verlenen van hulp kan een aangifte bij de justitiële of
politionele overheid inhouden. Artikel 458bis van hetzelfde wetboek laat de hulpverlener
toe om onder strikte voorwaarden een aantal misdrijven die worden gepleegd op minderjarigen,
te melden aan de procureur des Konings, zonder hierbij zijn beroepsgeheim
te schenden (zie VAN DER STRAETE I. en PUT J., Het spanningsveld tussen beroepsgeheim
en kindermishandeling. Wetgevende initiatieven in België en Nederland, T. Gez.,
2001-2002, blz. 70-85). Het beroepsgeheim geldt niet in de gevallen waarin de wet of het
decreet uitdrukkelijk in een mogelijkheid tot gegevensoverdracht voorziet. Het betreft hier
een variante van de wettelijke spreekplicht, bedoeld in artikel 458 van het Strafwetboek.
Artikel 7 verhindert de voorzieningen die instaan voor de uitvoering van de jeugdhulpverlening
niet om in het raam van die uitvoering van dit decreet informatie betreffende de
jongere en zijn gezin mee te delen aan andere jeugdhulpinstanties.
Op suggestie van de Raad van State werd in de tekst een autonome strafbepaling opgenomen
zoals momenteel ook in artikel 7 van het decreet van 7 maart 2008 inzake de bijzondere
jeugdbijstand is opgenomen. Er werd aldus een decretale strafbepaling toegevoegd
aan dit artikel, gebaseerd op het artikel 458 van het Strafwetboek. In het bijzonder zal
elke overtreding van dit artikel worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes
maanden en met een geldboete van 100 euro tot 500 euro.
Hoofdstuk 4. Doelstellingen
Artikel 8
Een algemene bevinding die uit het evaluatieonderzoek van het Instituut voor de Overheid
naar voor kwam, was dat het decreet Integrale Jeugdhulp (IJH) erg vaag geformuleerd was
voor wat betreft de doelstellingen en het totaalbeeld van integrale jeugdhulp, maar dwingend
was wat betreft de in te zetten instrumenten en te betrekken actoren. Het einddoel
en de samenhang tussen de verschillende deelopdrachten van IJH is – deels ook door de
complexiteit – gaandeweg zoek geraakt. Een aanbeveling van de evaluatie was dat in het
decreet duidelijker de nagestreefde doelstellingen, de beoogde effecten, de opvolgings- en
responsabiliseringscriteria moeten geëxpliciteerd zijn. Gezien de nood aan verdere prioritering,
verankering en verduidelijking van de opdrachten van IJH is ervoor gekozen
om in het ontwerp van decreet – dat een kaderdecreet is – duidelijk te formuleren waar
men precies naar streeft binnen IJH. Vanuit de doelstellingen moet dan duidelijk worden
welke elementen cruciaal zijn voor het bereiken van dit einddoel, en welke bijkomstig. In
dit artikel worden de doelstellingen van de integrale jeugdhulp duidelijk geformuleerd. De
volgende hoofdstukken van het decreet concretiseren elk van deze doelstellingen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 19
Hoofdstuk 5. Vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening
Artikel 9
In dit artikel wordt de opdracht geformuleerd voor de jeugdhulp om de eigen krachten van
de minderjarige, zijn ouders, opvoedingsverantwoordelijken en personen uit zijn leefomgeving
maximaal in te zetten en te benutten.
Het doel is hier enerzijds om via de inzet van eigen krachten te vermijden dat jeugdhulpverlening
moet worden ingezet waar dit niet echt nodig is, omdat de minderjarige en zijn
gezin hun situatie zelf kunnen oplossen. Anderzijds worden de eigen krachten van de
minderjarige en zijn netwerk ingezet om de participatie van al de betrokkenen aan de
jeugdhulpverlening te bevorderen en om hun emancipatie en participatie te stimuleren aan
de samenleving, voor, tijdens en na hulpverleningstrajecten. Wanneer ze de kans krijgen,
komen families soms zelf met verrassende oplossingen, die nooit bij hulpverleners zouden
opkomen. Bovendien kan het voor minderjarigen veel betekenen dat ze ondervinden dat er
een context bestaat waarop kan teruggevallen worden bij moeilijkheden. Omdat het om eigen
oplossingen gaat, op het lijf van het gezin in kwestie geschreven, bestaat er veel minder
weerstand en omdat de overeengekomen jeugdhulpverlening beter past bij de betrokkenen
verloopt de uitvoering ervan vlotter. Door het grotere draagvlak ligt de slaagkans voor
interventies gevoelig hoger. Op deze wijze zijn professionele expertise en de zeggenschap
over de eigen levensloop optimaal met elkaar verbonden.
Vermaatschappelijking van de zorg is onlosmakelijk verbonden met contextgericht werken.
Dit geldt bij uitstek voor jongeren in verontrustende situaties. Investeren in de toekomst
van jongeren is investeren in het herstel van hun eigen netwerk. Elke stap in de reorganisatie
van de zorg en hulpverlening voor kinderen en jongeren moet dan ook gebaseerd
zijn op een contextuele aanpak en bekijkt de jongere binnen zijn informeel netwerk.
Deze doelstelling vloeit voort uit de visie ontwikkeld binnen het Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap met de hervorming ‘Perspectief 2020’, maar is evenzeer een
weerslag van de nieuwe visie binnen andere sectoren en de hulpverlening in het algemeen,
waaronder de evoluties met betrekking tot het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie
van pleegzorg. Het beroep doen op het netwerk van een hulpvrager en het mee
ondersteunen van diens emancipatie staat centraal. Dit heeft als doel professionele hulpverlening
enkel in te zetten waar dit echt moet, maar vooral een antwoord te bieden aan
de hulpvraag dat maximaal aansluit bij de noden van de hulpvrager en ook maximaal is
afgestemd op zijn specifieke context. Jeugdhulpaanbieders zetten hun aanbod dichter bij
de cliënt in, het liefst en waar enigszins mogelijk in het eigen milieu van de betrokkenen.
Dat men inzet op vermaatschappelijking in de jeugdhulpverlening wil niet zeggen dat men
alleen rekening houdt en kijkt naar de mogelijkheden van minderjarigen. Minderjarigen
hebben ook beperkingen. Hun omgeving en hun sociaal en cultureel kapitaal variëren
ook. Vandaar dat vermaatschappelijking geen doel op zich mag worden. Inzetten op de
eigen krachten van de minderjarigen en op empowerment mag in geen geval leiden tot de
verschuiving van de maatschappelijke zorgverantwoordelijkheid ten aanzien van minderjarigen.
De toegang tot de zorg- en hulpverlening moet gegarandeerd zijn en blijven.
De jeugdhulp zet methodieken in om bovenstaande doelen te bereiken en de Vlaamse Regering
bepaalt hiervan de nadere invulling.
Artikel 10
De vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening is een evolutie naar een inclusieve
jeugdhulpverlening die deel uitmaakt van de samenleving en niet naast die samenleving
staat. Het sociale netwerk rond de minderjarige moet ondersteuning krijgen. Via het uitwerken
van een individueel ondersteuningsplan met de hulpvrager, jeugdhulpaanbieders,
V L A A M S P A R L E M E N T

20 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
het netwerk van de minderjarige en andere mogelijke betrokkenen (waaronder hulp- en
dienstverleners) kan jeugdhulpverlening aangeboden worden die volledig geënt is op de
objectieve ondersteuningsnood van de cliënt en zijn leefomgeving. Deze aanpak maximaliseert
de kans voor de minderjarige op een netwerk dat hem steunt, om waar dit niet
nodig is jeugdhulpverlening te vermijden en om indien dit wel aangewezen is, jeugdhulpverlening
te krijgen in het eigen milieu.
Hoofdstuk 6. Toegang tot de jeugdhulpverlening
Afdeling 1. Algemeen
Artikel 11
Overeenkomstig het subsidiariteitsprincipe streeft de integrale jeugdhulp ernaar om jeugdhulpverlening
met een hoge graad van ingrijpendheid selectief aan te bieden aan die personen
die er het meest behoefte aan hebben.
Zo kent de jeugdhulpverlening twee grote indelingen: jeugdhulpverlening die vrij toegankelijk
is en waarop men zonder meer een beroep kan doen en jeugdhulpverlening waar
men niet rechtstreeks zelf terechtkan, maar waar de hulpvraag en de context steeds worden
voorgelegd en beoordeeld door een team Indicatiestelling van de toegangspoort.
De rechtstreeks toegankelijke hulp bestaat uit heel verschillende modules, die variëren
van algemeen consult tot gespecialiseerde jeugdhulpverlening. Op alle modules kan rechtstreeks
een beroep gedaan worden, maar in nogal wat situaties zal de hulpvrager zelf
niet meteen weten waar hij moet aankloppen met zijn hulpvraag. Het is daarom dat ook
de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening zich organiseert via een ‘brede instap’.
Die ‘brede instap’ bestaat uit een aantal modules van minstens drie sectoren, namelijk
van de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB), Kind en Gezin (K&G) en het Algemeen
Welzijnswerk (AWW). Bij modules die behoren tot de brede instap, kunnen hulpvragers,
toeleiders en jeugdhulpverleners terecht met al hun vragen om jeugdhulpverlening, los
van enige probleemkenmerken. De brede instap heeft als doel om de toegankelijkheid
tot de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening te verbeteren, maar is uiteraard niet
de enige toegangsweg naar dit soort jeugdhulpverlening. Ook bij voorzieningen uit het
rechtstreeks toegankelijke aanbod die geen brede instapmodules aanbieden kan een cliënt
uiteraard rechtstreeks terecht met een hulpvraag.
Op de niet rechtstreeks toegankelijke hulp kan enkel een beroep gedaan worden via de
toegangspoort. De wijze waarop die toegang concreet wordt georganiseerd, wordt verder
toegelicht.
Toegankelijkheid van jeugdhulpverlening kent diverse aspecten. Dat die toegankelijkheid
problematisch kan zijn, is al vaak vastgesteld. De problemen situeren zich in een breder
perspectief dan alleen de integrale jeugdhulp. De veelheid aan informatie in onze maatschappij
en de groeiende graad van specialisatie maakt dat er nu nood is aan het bieden van
overzicht. Daarvoor verbetert zowel de rechtstreeks toegankelijke als de niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening, de in het decreet bepaalde aspecten van het aanbod.
De notie ‘jeugdhulpverlening bekend maken’ kan niet beperkt worden tot het louter informeren
van (potentiële) hulpvragers. Het kan ook niet versmald worden tot de opdracht
van elke jeugdhulpvoorziening afzonderlijk. Jeugdhulpverlening bekend maken, betekent
zoeken naar (nieuwe) manieren van samenwerken, van gezamenlijk communiceren en het
samen voor de hulpvrager makkelijker maken om zijn weg te vinden. Daarbij moeten
communicatie-instrumenten ingezet worden die aansluiten bij de leefwereld van (diverse)
doelgroepen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 21
De notie ‘bereikbaarheid’ bevat, naast de evidente drempel van de fysieke bereikbaarheid
(geografische spreiding, bereikbaarheid met openbaar vervoer en dergelijke) ook een
aantal meer figuurlijke drempels die te maken hebben met beeldvorming, perceptie en
vertrouwen.
De notie ‘beschikbaarheid’ heeft op zich ook weer meerdere dimensies. Uiteraard vormen
capaciteitsgrenzen en wachtlijsten een beperking betreffende beschikbaarheid van de hulp.
Maar cliënten formuleren ook verwachtingen die te maken hebben met beschikbaarheid
als houding van de individuele hulpverlener, namelijk het openstaan van een hulpverlener
om naar het probleem te luisteren en zijn houding ten aanzien van de hulpvragen.
De notie ‘begrijpbaarheid’ legt het probleem van het hulpverlenersjargon bloot, dat zeker
een belangrijk element is in het probleem van de toegankelijkheid. Maar begrijpbaar kan
ook betekenen: aangepast aan de leeftijd, rekening houdend met cultuurspecifieke elementen
of met de leefwereld van de cliënt. Allochtone jongeren stromen vaak via dwang in de
hulpverlening. Ze vinden zelf de weg niet omdat ze de instanties niet kennen, de taal niet
beheersen of de motivatie missen. Nogal wat diensten overschatten de taalvaardigheid
van een aantal allochtonen die het Nederlands niet beheersen of zelfs analfabeet zijn. Er
blijft momenteel een acuut tekort aan hulpverleners met een specifieke opleiding voor de
begeleiding van jongeren uit etnisch-culturele minderheden. Er zijn nog steeds volledig autochtone
hulpverleningsteams, ook in steden waar de allochtone bevolking een belangrijk
aandeel heeft. Het is aangewezen om bijvoorbeeld tolken in te schakelen en interculturele
bemiddelaars, onder meer voor overleg met ouders die het Nederlands niet beheersen.
Ook de ‘betaalbaarheid’ van de jeugdhulpverlening is een belangrijk element van de toegankelijkheid
ervan. De financiële kost die met hulpverlening gepaard gaat, maar dan
in de ruime zin: verplaatsingskosten, kosten voor kinderoppas en andere kosten die een
drempel inhouden. En opnieuw in een meer figuurlijke zin gaat het hier over de (financiële
en psychologische) investering die cliënten moeten doen om aan gepaste hulp toe te komen.
Het recht op jeugdhulpverlening moet een recht zijn dat kan gewaarborgd worden
voor alle gezinnen en minderjarigen, onafhankelijk van hun socio-economische situatie.
Deze situatie mag de beslissing welke jeugdhulpverlening zal worden verleend aan de minderjarige
niet beïnvloeden.
Het (rechtstreeks toegankelijke) jeugdhulpbeleid moet er in de eerste plaats op gericht zijn
dat mensen goed voor zichzelf en anderen kunnen zorgen, zo nodig mits ondersteuning.
Elk lid van de gemeenschap moet zijn plaats in dit aanbod krijgen, zeker de meest kwetsbaren.
Vanuit deze overtuiging moet er maximaal gegarandeerd worden dat bij vragen of
problemen snel de gepaste hulp ingezet kan worden om erger te voorkomen. Dit impliceert
een vlot toegankelijk aanbod aan informatie en directe hulp die beschikbaar is dicht bij
de burger. Op deze wijze kunnen we een buffer creëren ter preventie van het ontstaan van
complexe problemen die meer ingrijpende interventies vereisen. De brede instap heeft een
unieke positie in het zorglandschap en situeert zich tussen de samenleving met zijn basisinstituties
en basisvoorzieningen (zoals gezin, gezondheidszorg, onderwijs, justitie) enerzijds
en de meer intensieve en gespecialiseerde zorgsectoren (zoals bijzondere jeugdzorg, (geestelijke)
gezondheidszorg en zorg voor personen met een handicap) anderzijds.
Om de doelstellingen opgenomen in dit decreet te kunnen waarmaken is het cruciaal dat
de brede instap en ook ruimer de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening worden
versterkt. Het is belangrijk dat iedere burger, onafhankelijk van zijn of haar woonplaats,
met om het even welke vraag of probleem, een beroep kan doen op een aanbod aan jeugdhulpverlening
op de eerste lijn. Dit biedt de garantie dat iedere burger precies die hulp
krijgt die hij/zij nodig heeft en is een essentiële voorwaarde om de vlotte toegang tot de
meer gespecialiseerde jeugdhulpverlening te verzekeren. Een substantiële uitbreiding van
de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening is een noodzakelijke voorwaarde voor
een vlotte werking van de integrale toegangspoort. Deze versterking wordt deels gereali-
V L A A M S P A R L E M E N T

22 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
seerd door de verschuiving in het kader van het onderscheid, waarbij ‘handicapspecifieke
modules’ of ‘modules van aanklampende hulp’ rechtstreeks toegankelijk worden. Daarnaast
is ook een effectieve uitbreiding van rechtstreeks toegankelijke en handicapspecifieke
hulp voorzien in de opeenvolgende jaarlijkse uitbreidings- en zorgvernieuwingsoperaties.
Een belangrijk aspect van toegankelijkheid is dat de hulpvrager in zo weinig mogelijk stappen
bij het juiste jeugdhulpaanbod terecht komt en er tijdig diagnostiek wordt ingezet. De
diagnostiek dient te vertrekken vanuit de hulpvraag (of de hulpbehoefte) van de cliënt en
niet vanuit het aanbod aan diagnostiek. Wanneer dit niet gevraagd wordt en niet nodig is
gaat men in een dossier dus niet overgaan tot een IQ-test bij de minderjarige. Met de brede
instap hebben we het tweestapsmodel voor ogen, waarbij de eerste doorverwijzing – indien
doorverwijzing is aangewezen – de juiste is. Hiertoe bieden de jeugdhulpaanbieders van de
brede instap volgende stappen aan: onthaal, vraagverheldering, aanbodverheldering, het
formuleren van een hulpverleningsvoorstel en verwijzing.
Bij gelijk effect wordt steeds de minst ingrijpende jeugdhulpverlening aangeboden. Gaat
het daarbij om niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, dan start de organisatie
van de brede instap de verwijzing naar de toegangspoort op in overleg met de minderjarige,
zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken. Ingeval van onduidelijkheid
over de juiste aard van de problematiek of van de in te zetten jeugdhulpverlening,
verwijst de jeugdhulpvoorziening van de brede instap door naar een jeugdhulpvoorziening
die via objectiveerbaar onderzoek de aangemelde problematiek verder kan beschrijven en
de noodzakelijke jeugdhulpverlening kan indiceren.
In het kader van de toegang tot de jeugdhulpverlening is het belangrijk om minderjarigen,
ouders en in voorkomend geval opvoedingsverantwoordelijken ook de toegang te verlenen
tot vormen van bemiddeling op het ogenblik dat ze nog geen beroep hebben gedaan op de
jeugdhulp. Dit is ook essentieel omwille van het verdwijnen van de Bemiddelingscommissie
Bijzondere Jeugdbijstand en in het verlengde daarvan het verdwijnen van de toegang
tot bemiddeling in die commissie in hoofde van minderjarigen en ouders. Bovendien is een
beroep gedaan hebben op bemiddeling een voorwaarde voor de rechtstreekse toegang tot
de toegangspoort voor minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
We verwijzen naar artikel 30 met betrekking tot de continuïteit in de jeugdhulpverlening
voor meer toelichting over de functie bemiddeling.
Artikel 12
Om het principe van subsidiariteit te kunnen realiseren – bij gelijk resultaat de minst ingrijpende
hulp inzetten – is het uiteraard noodzakelijk dat het hulpaanbod in de rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening voldoende groot is. Waar het in het verleden mogelijk
was dat voor een minderjarige niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening werd
ingezet zonder dat er voorheen een contact geweest was met de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening zal dat in het vernieuwde jeugdhulpveld niet meer mogelijk zijn. Immers,
elke aanmelding bij de intersectorale toegangspoort veronderstelt een contactname
met de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening die de aanmelding bij de intersectorale
toegangspoort verzorgt. Die aanmelding veronderstelt op haar beurt een grondige
analyse van de situatie van de minderjarige.
Een hulpaanbod moet zich achter de toegangspoort bevinden indien de weging – op basis
van frequentie, intensiteit en duur (FID) – daartoe aanleiding geeft. Een ‘sectorale’
benadering – waarbij gedacht wordt in termen dat het aanbod van een bepaalde sector
zich voor of achter de poort bevindt – is ook hier niet wenselijk. Het feit of een bepaald
hulpaanbod door deze of gene sectorale administratie wordt gefinancierd en georganiseerd
is voor de cliënt niet relevant. Er zal in het vernieuwde jeugdhulplandschap meer dan
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 23
voorheen in termen van hulpmodules gedacht en georganiseerd moeten worden in plaats
van in termen van sectoren. In de periode die voorafgaat aan de inwerkingtreding van dit
decreet merkten we al een verschuiving van bepaalde modules van achter naar voor de
toegangspoort op basis van de FID-meting (bijvoorbeeld van modules thuisbegeleiding
voor minderjarigen met een handicap).
Aangezien er via dit decreet een koppeling komt tussen de toegang tot het niet rechtstreeks
toegankelijk jeugdhulpaanbod en het rechtstreeks toegankelijk aanbod, is het aangewezen
ook in het aanbod en in de vastlegging van bijkomende middelen die koppeling expliciet
te voorzien. Willen we in de toekomst echt kunnen spreken van een continuüm van hulp
– waarbij meer ingrijpende hulp pas wordt ingezet nadat minder ingrijpende hulp onvoldoende
is gebleken of als ongeschikt wordt beoordeeld – dan moeten de verhoudingen in
het aanbod daar ook op afgestemd zijn.
Afdeling 2. Modulering en onderscheid
Artikel 13
De integrale jeugdhulp streeft naar verregaande intersectorale samenwerking. Daartoe
wordt iedere vorm van jeugdhulpverlening die onder het materiële toepassingsgebied van
de integrale jeugdhulp valt (jeugdhulpaanbieders), vertaald in modules. Alle voorzieningen
zoals bedoeld in artikel 3, §1, alsook het aanbod waarnaar het toepassingsgebied in
voorkomend geval wordt uitgebreid, krijgen de opdracht hun jeugdhulpverleningsaanbod
te moduleren. De toegangspoort is geen jeugdhulpaanbieder en het aanbod van de toegangspoort
hoeft dus ook niet gemoduleerd te worden.
Modulering is het proces van het beschrijven van het jeugdhulpaanbod in afgelijnde eenheden
van hulp, de zogenaamde modules. Modulering heeft tot doel het hulpaanbod
transparanter te maken, zowel voor de hulpverleners als voor het cliënteel. Vertrekkend
van een eenvormig begrippenkader schept modulering de mogelijkheid om inhoudelijke
verbindingen te maken tussen het hulpaanbod binnen en tussen sectoren. Modules helpen
bij het expliciteren van de differentiatie die al in het hulpaanbod aanwezig is en stimuleren
de verdere ontwikkeling ervan.
De modules die binnen de integrale jeugdhulp worden ingezet, moeten voldoen aan de
werkingsprincipes van de integrale jeugdhulp en vormen een functioneel werkmiddel voor,
onder meer, de jeugdhulpaanbieders, de toegangspoort en de (inter)sectorale evolutie van
het jeugdhulpaanbod. De sectorale administraties hebben deze modules ter beschikking
voor de aansturing en ontwikkeling van het jeugdhulpaanbod. Zo vormen ze de basis voor
intersectorale vergelijking en samenwerking.
Modulering steunt op vijf basisbegrippen, namelijk de typemodule, de functie, de module,
de modulecombinatie en het hulpprogramma. Met betrekking tot al die elementen bepaalt
de Vlaamse Regering uniforme regels.
Het geheel van typemodules beschrijft het sectorale aanbod. Typemodules vormen het
kader waarmee voorzieningen hun effectieve aanbod samenstellen in modules en modulecombinaties.
De sectorale administraties kunnen kiezen tussen een intersectoraal opgemaakte
set van typemodules die bestaan uit een afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening,
gebaseerd op één enkele functie of op een specifiek omschreven kernproces van
hulpverlening. De typemodules hebben tot doel de kernopdrachten van de sectoren in
éénzelfde taal te formuleren en zo dus transparanter te maken en op elkaar af te stemmen.
V L A A M S P A R L E M E N T

24 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Deze modules worden per voorziening gedifferentieerd met praktische informatie die van
belang is voor een cliënt die er gebruik van wil maken.
Een functie is een kernproces van hulpverlening. Elke typemodule bevat er exact één. Het
is niet nodig om elk deelproces uit een hulpaanbod toe te kennen aan een aparte functie.
De klemtoon ligt op de functie waar de hulpverlening echt om draait. Alle bijkomende
deelprocessen die niet autonoom aangeboden worden, maken deel uit van de ‘acties’ van
een (type)module.
Een module is een afgelijnde eenheid van hulp. De ‘eenheid’ waarnaar de definitie verwijst
is hetzelfde als een module. Een module kan op zichzelf of in combinatie met andere modules
een modulecombinatie vormen. Iedere modulecombinatie kan afzonderlijk worden
geboden, en is dus een onafhankelijk inzetbare eenheid van hulp. Dat geldt niet voor iedere
module apart. De meerwaarde van het toch beschrijven van afgelijnde eenheden van
hulp ligt in het expliciteren en het intersectoraal combineren van het jeugdhulpaanbod.
Een hulpprogramma bestaat uit een sectorale of intersectorale combinatie van modules en
wordt specifiek ingezet voor een vooraf bepaalde doelgroep of problematiek. Een hulpprogramma
overstijgt per definitie de grenzen van één voorziening en kan ook nog sectoroverstijgend
zijn. Een hulpprogramma wordt op zich niet opgemaakt om modules te
combineren want binnen de toegangspoort is dit perfect mogelijk in de jeugdhulpregie.
Het gaat bij een hulpprogramma over de organisatie van een aanbod voor een bepaalde
doelgroep of problematiek. Hiernaast dient wel te worden opgemerkt dat men uiteraard
bij de toepassing van een hulpprogramma steeds moet vertrekken vanuit de hulpvraag van
de cliënt. Binnen het hulpprogramma wordt uiteraard nog nagegaan wat de mogelijkheid
is om de verschillende modules hierin toe te passen op maat.
Door slechts één functie toe te kennen aan de (type)modules worden deze terug de kleinste
bouwstenen in de jeugdhulpverlening. Elke jeugdhulpaanbod kan omschreven worden als
een typemodule of een combinatie ervan. Het is dus niet meer nodig om alle mogelijke
combinaties en variaties van jeugdhulpverlening in typemodules vast te leggen zoals dat
nu het geval is. Dat resulteert in een significante vermindering van het aantal typemodules.
Voor het beschrijven van de typemodules, de functies, de modules, de modulecombinaties
en de hulpprogramma’s worden geïnformatiseerde werkbladen met diverse, wel gedefinieerde
velden ontwikkeld die de eenvormigheid van de beschrijving moet garanderen. Het
geheel van deze info wordt verzameld in een Vlaamse databank zodat betrokken actoren
deze informatie als authentieke bron kunnen gebruiken.
Gegevens worden maximaal hergebruikt vanuit bestaande bronnen en dynamisch aan elkaar
gekoppeld. Deze flexibelere datastructuur zorgt op zich voor een drastische afname
van het aantal modules en vermindert de werklast voor de betrokken administraties en
voorzieningen.
Artikel 14
Overeenkomstig het subsidiariteitsprincipe streeft de integrale jeugdhulp ernaar om hulpverlening
met een hoge graad van ingrijpendheid selectief aan te bieden aan die cliënten
voor wie ze noodzakelijk wordt geacht. Daarom wordt het aanbod van de jeugdhulpaanbieders
ingedeeld in rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke modules.
De niet rechtstreeks toegankelijke modules kunnen enkel worden aangeboden op basis
van een jeugdhulpbeslissing van de toegangspoort, met uitzondering hier van het aanbod
van de gemeenschapsinstellingen waar de toegang geregeld wordt door het centraal informatie-
en aanmeldpunt van het agentschap Jongerenwelzijn (CAP).
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 25
Modules crisisjeugdhulpverlening die worden ingezet, zijn rechtstreeks toegankelijk. Crisishulp
moet immers per definitie onmiddellijk kunnen worden aangeboden.
Artikel 15
Met het oog op het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke
modules wordt de graad van ingrijpendheid van de hulpverlening gedefinieerd
vanuit een objectiveerbaar maatschappelijk perspectief, en niet vanuit de subjectieve beleving
van de cliënt. Ingrijpende hulpverlening is dus hulpverlening die objectief sterk
ingrijpt op de leefsituatie van de cliënt, ongeacht diens subjectieve beleving ervan.
De overheid legt het onderscheid vast en baseert zich daarvoor op kenmerken van het
hulpaanbod, niet op kenmerken van de problematiek. Die prevalentie van aanbodkenmerken
betekent geenszins dat het principe van de vraaggerichtheid niet wordt nageleefd.
Het onderscheid wordt geoperationaliseerd door een weging te maken van tenminste
de aanbodkenmerken duur, frequentie en intensiteit. De duur staat voor de tijdsperiode
waarbinnen een module wordt uitgevoerd. De frequentie is de spreiding van het aantal
contacten over een welbepaalde periode. De intensiteit van een module is de gemiddelde
duur van één contact, uitgedrukt in uren per etmaal.
De Vlaamse Regering kan, ter bepaling van het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke
en niet rechtstreeks toegankelijke modules, extra criteria hanteren zoals een intersectoraal
debat over de meerwaarde van het al dan niet verschuiven van modules tussen
rechtstreeks en niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
Het onderscheid tussen beide soorten modules gaat over de bestaande sectorale grenzen
van de jeugdhulpverlening, en kan er bovendien toe leiden dat ook andere sectoren dan
de klassiek niet rechtstreeks toegankelijke (Jongerenwelzijn en Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap) niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening aanbieden.
Eén voorziening kan zowel rechtstreeks toegankelijke als niet rechtstreeks toegankelijke
modules aanbieden. Ook kan aan één cliënt een combinatie worden aangeboden van
rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke modules.
Artikel 16
Dit artikel spreekt voor zich.
Afdeling 3. De toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke Jeugdhulpverlening (NRTJ)
Artikel 17
De toegangspoort is het orgaan dat vanaf 1 januari 2014 de buitengerechtelijke toegang
organiseert tot alle niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en dit onafhankelijk
van de jeugdhulpaanbieders.
Dit wil niet zeggen dat de gerechtelijke actoren geen vraag tot de niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening kunnen richten aan de toegangspoort. Zo kan de jeugdrechter
op grond van artikel 55 een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
laten inschrijven op de intersectorale registratielijst voor hij een of meer van de maatregelen,
vermeld in artikel 48 en 53 beveelt.
De toegangspoort regelt de toegang in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening tot de
niet rechtstreeks toegankelijke modules jeugdhulpverlening. Het is de jeugdrechter die de
toegang regelt tot de gerechtelijke jeugdhulpverlening en in dat kader maatregelen oplegt.
V L A A M S P A R L E M E N T

26 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De beslissing of toewijzing van gerechtelijke jeugdhulpverlening blijft uiteraard steeds de
exclusieve bevoegdheid van de jeugdrechter. De toegangspoort moet worden gezien als een
instrument voor de jeugdrechter om een maatregel tot uitvoering te brengen en om zicht
te krijgen op waar er capaciteit is. De toegang tot de gemeenschapsinstellingen wordt niet
opgenomen door de toegangspoort maar door het CAP (centraal informatie- en aanmeldpunt
van het agentschap Jongerenwelzijn). Dit aanbod is ook niet gevat door dit artikel
gezien de toegang tot de gemeenschapsinstellingen steeds verloopt via de jeugdrechter en
dit dus niet het buitengerechtelijke luik van de jeugdhulpverlening betreft, waar dit artikel
naar verwijst.
De toegangspoort moet er garant voor staan dat de beschikbare niet rechtstreeks toegankelijke
hulp enkel kan ingezet worden op grond van een kwaliteitsvolle, van het aanbod
onafhankelijke indicatiestelling en dat ze prioritair wordt toegewezen aan diegenen die er
het meest behoefte aan hebben. De toegangspoort moet ook de flexibele inzetbaarheid en
combineerbaarheid van modules mogelijk maken vanuit een vraaggericht perspectief.
De toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke hulp werd tot nog toe georganiseerd
door twee sectorale poorten: het Bureau van het Comité Bijzondere Jeugdzorg en de Provinciale
Evaluatiecommissie van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap.
Deze worden vervangen door de intersectorale toegangspoort die de buitengerechtelijke
toegang organiseert tot alle niet rechtstreeks toegankelijke hulp die zich richt tot
-18-jarigen, of tot minderjarigen en hun ouders, hun opvoedingsverantwoordelijken. De
toegangspoort kan ook voor +18-jarigen beslissen over de voortzetting van de jeugdhulpverlening
die voor die leeftijd werd aangevat. De voorwaarden zijn hier dat deze personen
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening hebben aangevraagd voor de leeftijd
van 18 jaar. In dat geval kunnen ze in aanmerking komen voor een voortzetting van de niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en dit tot de leeftijd van 25 jaar. Dit heeft
geen effect op de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening die enkel ten behoeve van
minderjarigen kan worden ingezet.
De toegangspoort speelt een cruciale rol bij het realiseren van het subsidiariteitsprincipe
en bij het selectief inzetten van hulp met een hoge graad van ingrijpendheid. Het is dus
essentieel dat de toegangspoort onafhankelijk functioneert van de jeugdhulpaanbieders.
Om een maximale bereikbaarheid te garanderen wordt er per regio integrale jeugdhulp
één toegangspoort opgericht. Die regio komt overeen met het werkingsgebied van de toegangspoort.
De toegangspoort bestaat minstens uit een team Indicatiestelling en uit een team Jeugdhulpregie.
In dit artikel wordt ook decretaal vastgelegd dat de cliënt vertegenwoordigd
dient te zijn in het team Indicatiestelling, om de betrokkenheid van de cliënt vanaf de
aanmelding te versterken en te vrijwaren. De cliënt moet – waar dit kan – de regie van de
jeugdhulpverlening die hem geboden wordt van in het begin mee in handen hebben. Die
betrokkenheid start bij het samen met een jeugdhulpverlener uit de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening opmaken van een aanmeldingsdocument voor het aanvragen van
hulp bij de toegangspoort.
Het staat vast dat de toegangspoort onder het agentschap Jongerenwelzijn ressorteert
voor wat betreft de operationele en personele facetten.
Bij het uittekenen van de nadere regels zal de Vlaamse Regering onder meer rekening houden
met het feit dat het toe te wijzen jeugdhulpaanbod zich niet noodzakelijk in dezelfde
regio als de toegangspoort bevindt. De toegangspoorten in de verschillende regio’s zullen
daarover samenwerkingsafspraken moeten maken. Ook hebben minderjarigen, ouders en
desgevallend opvoedingsverantwoordelijken recht op een gelijkaardige behandeling van
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 27
hun aanvraag door de toegangspoort, ongeacht in welke regio hun aanvraag wordt behandeld.
Om die rechtsgelijkheid te waarborgen, zullen gelijke werkingsprincipes en samenwerkingsafspraken
uitgewerkt moeten worden. De toegangspoort houdt bij haar werking
rekening met de culturele kenmerken van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Artikel 18
Alle aanvragen voor niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, georganiseerd
door de sectoren die deel uitmaken van het werkingsgebied van integrale jeugdhulp, worden
ingediend bij de toegangspoort, met uitzondering van het aanbod van de gemeenschapsinstellingen.
Voor één type aanvraag die een specifiek sectoraal karakter heeft, gebeurt de afhandeling
niet door de toegangspoort zelf. Het betreft aanvragen voor individuele materiële bijstand
voor personen met een handicap. Dossiers die een aanvraag bevatten tot tenlasteneming
van individuele materiële bijstand voor de sociale integratie van personen met een handicap,
vermeld in artikel 18, §2, van het decreet Integrale Jeugdhulp, worden na de indicatiestelling
voor wat betreft die aanvraag overgemaakt aan het Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap. Het team Indicatiestelling brengt de betrokken minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijke en de aanmelder
bij de toegangspoort hiervan op de hoogte. De Vlaamse Regering zal hier de samenwerkingsafspraken
verder bepalen, er daarbij zorg voor dragende dat de toegangspoort het
aanspreekpunt blijft voor vragen over de stand van zaken van de behandeling van een dossier.
Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening is in principe inzetbaar tot de leeftijd
van 18 jaar. Indien nodig kan jeugdhulpverlening ook na de leeftijd van 18 jaar tot de
leeftijd van 25 jaar worden voortgezet op voorwaarde dat niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening werd aangevraagd bij de toegangspoort voor de leeftijd van 18 jaar. In
dat geval kunnen ze in aanmerking komen voor een beslissing van de toegangspoort tot
voortzetting van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en dit tot de leeftijd
van 25 jaar. De huidige sectorale regelgeving van het agentschap Jongerenwelzijn voorziet
voor sommige vormen van jeugdhulpverlening de mogelijkheid om na het stopzetten van
de hulpverlening op of na 18 jaar, de hulpverlening terug op te starten (via de zogenaamde
spijtprocedure). Deze en andere bestaande regelgeving zal de Vlaamse Regering mee in
ogenschouw nemen bij het opmaken van de regels en voorwaarden om jeugdhulpverlening
na 18 jaar mogelijk te maken. De Vlaamse Regering is evenwel bij de verdere uitwerking
hiervan niet verplicht rekening te houden met (decretale) sectorale regelgeving.
Het team Jeugdhulpregie van de toegangspoort beheert de beschikbare capaciteit van het
aanbod niet rechtstreeks toegankelijke modules jeugdhulpverlening. Het efficiënt beheren
van de beschikbare capaciteit is een cruciale schakel in het tijdig kunnen toewijzen
en opstarten van jeugdhulpverlening. Het team Jeugdhulpregie moet op elk moment een
actueel en accuraat zicht hebben op de beschikbare capaciteit, geformuleerd in termen
van modules. De Vlaamse Regering zal bepalen via welke afspraken, regels en werkwijze
het capaciteitsbeheer zal verlopen. Het capaciteitsbeheer omvat ook de regels op vlak van
jeugdhulpregie en eventuele prioriteitsbepaling. Jeugdhulpaanbieders kunnen in het aanvraagdocument
zelf al een inschatting geven van de urgentie van de hulpvraag. Op basis
van alle beschikbare gegevens zal het team Jeugdhulpregie een aantal dossiers tot ‘prioritaire
dossiers’ kunnen benoemen. Prioritaire dossiers komen bovenaan een intersectorale
registratielijst te staan.
De toegangspoort kan overleg organiseren met jeugdhulpaanbieders als een hulpvrager
langer dan gemiddeld op de intersectorale registratielijst staat of hier niet op geplaatst
geraakt. In de derde en finale fase van de jeugdhulpregie, vermeld in artikel 26, §1, vierde
lid, kunnen aanvragen ‘prioritair toe te wijzen hulpvragen’ worden waardoor de toegangspoort
een jeugdhulpaanbod zal kunnen laten opstarten.
V L A A M S P A R L E M E N T

28 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 19
Dit artikel spreekt voor zich.
Artikel 20
Wanneer één of meerdere jeugdhulpaanbieders of andere personen of voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden en een minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
samen tot de vaststelling komen dat niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening aangewezen is, kan een aanvraag bij de toegangspoort worden
ingediend. Om een aanmelding te kunnen doen is op zijn minst ‘vraagverhelderende informatie’
noodzakelijk. In heel wat situaties zal ook diagnostische informatie aangewezen
zijn om jeugdhulpverlening te kunnen indiceren en realiseren.
Essentieel is de instemming en betrokkenheid van de cliënt bij de aanmelding. De cliënt
moet de regie van de jeugdhulpverlening die hem (zal) geboden worden van in het begin
mee in handen hebben. In zo’n aanmeldingsdocument moet ruimte zijn om de hulpvraag
toe te lichten vanuit het perspectief van de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn
opvoedingsverantwoordelijken. Er moet zowel aandacht geschonken worden aan de probleemgebieden
als aan de context van de minderjarige. Zowel draaglast- als draagkrachtfactoren
zijn essentieel bij het onderzoeken van de context. Om een goede inschatting van
de kwaliteit van de aangeleverde informatie te kunnen maken, weet het team Indicatiestelling
ook best op welke wijze de vraagverheldering tot stand is gekomen.
Bij de aanmelding zullen ook diagnostische gegevens kenbaar gemaakt kunnen worden,
zonder dat het verplicht zal zijn deze aan te leveren. Immers, niet voor alle vragen naar niet
rechtstreeks toegankelijke hulp is diagnostische informatie nodig om de aangewezen hulp
te kunnen indiceren en realiseren. Het is logisch dat indien deze diagnostiek aangeleverd
wordt door een erkend multidisciplinair team (MDT), dat team meteen ook een voorstel
van indicatiestelling aflevert. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en de vertrouwenscentra
kindermishandeling krijgen de mogelijkheid om als MDT erkend te worden en dus
ook om een voorstel van indicatiestelling te formuleren.
In het aanmeldingsdocument zal ook de vraag beantwoord moeten worden of de minderjarige,
zijn ouders of desgewenst zijn opvoedingsverantwoordelijken contact wensen met
het team Indicatiestelling of niet. De opstellers van het A-document moeten trachten de
werklast bij het invullen en aanleveren ervan tot een minimum te herleiden.
Het indiceren van niet rechtstreeks toegankelijke (buitengerechtelijke) jeugdhulpverlening
dient voorafgegaan te worden door één of meerdere acties vanuit het subsidiariteitsprincipe
van daadwerkelijke benutting en versterking van de mogelijkheden, krachten van de
hulpvrager, de algemene hulp- en dienstverlening in zijn omgeving en van benutting van de
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening. Deze vereiste moet duidelijk omschreven
worden bij de aanmelding.
Ook andere vormen van hulp, namelijk rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of
dienstverlening die voorheen geboden werd aan de minderjarige dient beschreven te worden
bij de aanmelding bij de toegangspoort.
De Vlaamse Regering zal de wijze waarop de aanmeldingsprocedure verloopt, nader uitwerken.
Ze voorziet hierbij onder meer dat de aanvraag gebeurt via een ‘aanmeldingsdocument
niet rechtstreeks toegankelijke hulp’ (A-document), dat de jeugdhulpaanbieder
in samenspraak met de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
of andere betrokken jeugdhulpaanbieders opmaakt en dat ook door deze
partijen ondertekend wordt.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 29
De delegatie aan de Vlaamse Regering om de wijze van erkenning als aanmelder-contactpersoon
van andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, is
opgenomen in het decreet omwille van de regels rond e-health. De erkenning is nodig om
hulpverleners van buiten het toepassingsgebied van IJH (zoals K-diensten binnen de psychiatrie)
toe te laten om aan te melden bij de toegangspoort via de elektronische weg.
Artikel 21
Binnen de toegangspoort staat een team Indicatiestelling in voor de behandeling van de
aanvraagdocumenten. Dit team zal in het bijzonder de vraagverheldering screenen en zal
de kwaliteit van de aangeleverde diagnostiek toetsen. Op basis daarvan indiceert het team
Indicatiestelling een range van wenselijke typemodules jeugdhulpverlening en bepaalt zij
ook de urgentie ervan en de gewenste duur.
Het team Indicatiestelling maakt via een indicatiestellingsverslag zijn voorstel kenbaar
aan de minderjarige, de ouders en desgevallend de opvoedingsverantwoordelijke en aan
de jeugdhulpaanbieder die het dossier aanmeldde. De wijze waarop de indicatiestelling tot
stand komt, wordt nader bepaald door de Vlaamse Regering. Niet alle aanvragen zullen
hetzelfde proces van indicering moeten doorlopen. Zo zal, zoals hoger al vermeld, een
erkend MDT zelf een voorstel tot indicatiestelling kunnen doen. Het MDT heeft immers
zelf al een indiceringsproces met de betrokkenen doorlopen. Het team Indicatiestelling zal
zo’n aanvraag sneller kunnen behandelen. Er worden voor deze dossiers door de Vlaamse
Regering kwaliteitschecks ingebouwd in het proces van indicatiestelling om te garanderen
dat hier geen kwaliteitsverlies mee zal gepaard gaan. Ook de complexiteit van de aanvraag
zal mee bepalen of de dossierverantwoordelijke zelfstandig een voorstel van indicatiestelling
kan formuleren dan wel of het hele team Indicatiestelling betrokken wordt bij de bespreking
van de aanvraag. Voor sommige hulpvragen zal dan weer bijkomende expertise
op het vlak van interculturele bemiddeling, sociaal tolken en vertaling en tolken Vlaamse
Gebarentaal ingezet moeten worden om tot een goede indicatiestelling te kunnen komen.
Zowel een indicatiesteling van de toegangspoort als een indicatiestelling van een MDT of
een gemandateerde voorziening bestaat uit typemodules. Typemodules kenmerken zich
door een classificatie naar doelgroep of probleemkenmerk en naar functie. Een indicatiestelling
kan bestaan uit één of meerdere typemodules die gelijktijdig of consecutief aangeboden
moeten worden. Het indicatiestellingsverslag bevat de minimaal aangewezen en
meest wenselijke modules en bepaalt ook de geldigheidsduur van het indicatiestellingsverslag.
Indien nodig kan de jeugdhulpregisseur binnen deze indicatie ook lichtere modules
inzetten binnen dezelfde range van probleemkenmerken en functies, tenzij het indicatiestellingsverslag
aangeeft dat die modules niet aangewezen zijn. De jeugdhulpregisseur kan
in elk geval geen zwaardere modules jeugdhulpverlening inzetten dan diegene die worden
geïndiceerd.
Indien het team Indicatiestelling meent dat de vraag van de cliënt niet van die aard is dat
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening moet worden ingezet (subsidiariteitsbeginsel)
kan het team beslissen om geen indicatiestellingsverslag op te maken. Het kan hier
gaan om situaties waarbij het team van oordeel is dat de cliënt beter geholpen wordt in de
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of beter geholpen wordt door personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden die niet onder het toepassingsgebied van
IJH valt. In dat geval bezorgt het team Indicatiestelling wel een gemotiveerde kennisgeving
van deze beslissing aan de aanmelder, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
De aanmelding zal dan niet verder behandeld worden door de toegangspoort maar het
team Indicatiestelling kan in de kennisgeving aan de aanmelder, de minderjarige, zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijken uiteraard wel meegeven welke jeugdhulpverlening
aangewezen is voor de betrokkenen.
V L A A M S P A R L E M E N T

30 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 22
Het team Indicatiestelling kan tot het besluit komen dat er bijkomende informatie nodig is
of dat er nood is aan diagnostiek. Voor bijkomende diagnostiek zal het team Indicatiestelling,
al dan niet rechtstreeks of via de jeugdhulpaanbieder die het dossier van de minderjarige
aanmeldt, een beroep kunnen doen op erkende MDT’s.
De MDT’s staan in voor de verzameling van de beschikbare vraagverhelderende en diagnostische
informatie die relevant is voor de aanvraag bij de toegangspoort en zullen
desgevallend zelf het diagnostische proces voeren teneinde het aanvraagdocument bij de
toegangspoort – volgens de kwaliteitseisen die daarop van toepassing zijn – te kunnen
invullen. De besluitvorming met betrekking tot het diagnostisch proces en met betrekking
tot de uiteindelijke conclusies en aanbevelingen zal in multidisciplinair teamverband
gebeuren. De MDT’s zullen in staat moeten zijn om de noodzakelijke zorgintensiteit op
een geobjectiveerde manier te bepalen en daarbij gebruik moeten maken van het meest
geschikte instrumentarium. Ten slotte nemen de MDT’s tijdens de duur van de aanvraag
van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, en dit in overleg met andere hulpverleners
de rol van contactpersoon-aanmelder op bij de toegangspoort, tenzij het MDT
werkt in opdracht van het team Indicatiestelling van de toegangspoort.
De Vlaamse Regering zal de voorwaarden en de procedure bepalen voor de erkenning en
de subsidiëring van de multidisciplinaire teams.
In elk geval is het van belang dat het aanbod inzake diagnostiek van die aard is dat er geen
significante bijkomende wachttijden worden gecreëerd voor die dossiers waar er nood is
aan bijkomende diagnostische informatie.
Artikel 23
Het indicatiestellingsverslag bepaalt de duur van de aan te bieden jeugdhulpverlening,
vanaf de opstart ervan. Uiteraard kan het zijn dat na het verstrijken van de geldigheidstermijn
van het indicatiestellingsverslag, er nog steeds niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
nodig is. In dat geval zal door de jeugdhulpaanbieder en de minderjarige,
zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken een vraag tot herindicatiestelling
worden gericht aan de toegangspoort. Ook als er wijzigingen zijn in de situatie die
maken dat de lopende jeugdhulpverlening niet langer aangepast is aan de hulpvraag, kan
een vraag tot herindicatiestelling gericht worden aan de toegangspoort.
De Vlaamse Regering bepaalt de wijze waarop zo’n aanvraag moet gebeuren. Daarbij zal
ze, mits akkoord van de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken,
vertrekken van de bestaande verzamelde informatie in het A-document.
Informatie die nog relevant en actueel is, zal niet opnieuw moeten worden ingebracht.
Artikel 24
Gaan de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
niet akkoord met het voorstel van indicatiestelling of met de kennisgeving, dan kan een
‘second opinion’ of een nieuw voorstel van indicatiestelling worden gevraagd bij een ander
team Indicatiestelling. De Vlaamse Regering zal hiervoor de nadere regels bepalen. Om de
nieuwe beslissing zo transparant mogelijk te laten verlopen, is het aangewezen om de aanvraag
door een team Indicatiestelling van een andere regio te laten uitvoeren en dit zonder
dat het team zicht heeft op het oorspronkelijke indicatiestellingsverslag of op de kennisgeving.
Zo kan een faire behandeling van de nieuwe indicatiestelling worden gegarandeerd.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 31
Artikel 25
Om de validiteit en wetenschappelijke onderbouw van de wijze waarop diagnostiek en
indicatiestelling tot stand komt te garanderen, zal ze enkel kunnen worden uitgevoerd via
door het Expertisecentrum Diagnostiek gevalideerde instrumenten. Dit kan pas het geval
zijn vanaf het ogenblik dat het expertisecentrum is opgericht en opgestart.
Dit artikel biedt de juridische grondslag voor de oprichting van het Expertisecentrum
Diagnostiek. Het ontwerp van decreet benoemt de opdrachten van een Vlaams Expertisecentrum
Diagnostiek. Omdat een dergelijk centrum nog niet bestaat, kan deze vermelding
ook gelezen worden als de intentieverklaring tot de oprichting van een expertisecentrum.
Als algemene doelstelling kan gesteld worden dat de opstart van een Expertisecentrum
Diagnostiek moet bijdragen tot ‘een verbetering van het diagnostisch aanbod met betrekking
tot de jeugdhulp in Vlaanderen’. Het diagnostisch aanbod in Vlaanderen moet
zodanig georganiseerd en beschikbaar zijn dat vanuit het perspectief van de gebruiker
hij/zij ‘overal in Vlaanderen kwalitatief (even) goed geholpen wordt’ wanneer de opmaak
van een diagnose een noodzakelijke voorwaarde is om een gerichte indicatiestelling voor
gepaste jeugdhulpverlening te verkrijgen.
De drie in het ontwerp geschetste opdrachten van het expertisecentrum houden volgende
aspecten in:
1) ontwikkeling en validering van protocollen en instrumenten:
– ontwikkelen en valideren van classificerende diagnostische protocollen;
– bieden van wetenschappelijke ondersteuning bij de ontwikkeling (door anderen) van
inschalinginstrumenten;
– bieden van wetenschappelijke ondersteuning bij de ontwikkeling (door anderen) van
indicatiestellingprotocollen;
2) wetenschappelijke onderzoeksopdrachten:
– ofwel voert het expertisecentrum zelf onderzoeksopdrachten uit;
– ofwel besteedt het die uit;
– ofwel voert het controle uit op de resultaten van onderzoek dat elders werd uitgevoerd
en waarvan men de resultaten in Vlaanderen wenst te benutten;
– opvolgen van de wetenschappelijke ontwikkelingen inzake diagnostiek en indicatiestelling
in andere landen en regio’s;
3) informatie, vorming, procesondersteuning en helpdeskfunctie:
– informatie verstrekken voor gebruikers over diagnostiek en protocollering;
– vorming (laten) organiseren voor gebruikers van door het expertisecentrum geijkte
instrumenten en protocollen;
– procesondersteuning voor organisaties die in hun werking starten met het gebruiken
van diagnostische instrumenten en protocollen;
– helpdesk voor gebruikers van door het expertisecentrum geijkte instrumenten en
protocollen.
MDT’s die A-documenten met inbegrip van diagnostische gegevens en een voorstel van indicatiestelling
kunnen aanleveren aan de toegangspoort worden hiervoor specifiek erkend.
Onderzocht moet worden of het expertisecentrum een rol te spelen heeft in de verdere accreditering
van de MDT’s.
Het expertisecentrum heeft vijf prioritaire gebruikers: de overheid, het werkveld, de gebruikers,
de wetenschap en het onderwijs.
Een Expertisecentrum Diagnostiek moet een beroep kunnen doen op een relatief brede
waaier van expertise. Het gaat onder meer om orthopedagogische, neurologische, logopedische,
psychologische en psychiatrische kennis – domeinen die verder uit te splitsen zijn
V L A A M S P A R L E M E N T

32 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
naar diverse specialismen (samen te bundelen in drie hoofddomeinen: medisch, paramedisch
en (psycho)pedagogisch).
Artikel 26
Paragraaf 1
1° Van zodra het indicatiestellingsverslag toekomt bij het team Jeugdhulpregie, heeft dit
team de opdracht om na te gaan welke modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
overeenkomen met de geïndiceerde jeugdhulpverlening in het indicatiestellingsverslag
van de toegangspoort of in de vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening vanuit de jeugdrechter en om in voorkomend geval een persoonsvolgende
financiering vast te leggen. Het team Jeugdhulpregie kan enkel die modules
toewijzen die aansluiten bij de geïndiceerde jeugdhulpverlening of minder zware
modules (volgens de weging, frequentie, intensiteit en duur) indien deze die er volledig
bij aansluiten (nog) niet beschikbaar zijn. Dit is evenwel niet mogelijk indien dit wordt
uitgesloten in het indicatiestellingsverslag. Het team Jeugdhulpregie neemt de minderjarige
vervolgens op in de intersectorale registratielijst. Het basisprincipe van die
registratielijst is chronologie. Het team Jeugdhulpregie kan echter beslissen, op basis
van de beschikbare gegevens en de vermelde urgentie van de hulpvraag in het indicatiestellingsverslag
of het aanvraagdocument vanuit de jeugdrechter, om prioriteit toe
te kennen aan bepaalde dossiers. Deze ‘prioritaire dossiers’ (is (nog) geen prioritair toe
te wijzen hulpvraag) komen dan bovenaan de registratielijst te staan. Jeugdhulpaanbieders
zullen in elk geval capaciteitsinformatie ter beschikking van de toegangspoort
moeten stellen.
2° Op basis van de matching tussen de geïndiceerde jeugdhulpverlening en modules jeugdhulpverlening
zal de dossierverantwoordelijke in dialoog gaan met de minderjarigen,
zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken over de op te starten
hulp. De betrokkenen kunnen hierbij zelf bezoeken brengen aan de voorgestelde
jeugdhulpvoorzieningen die de modules aanbieden. In het proces van dialoog tussen de
betrokkenen, de toegangspoort en de jeugdhulpvoorziening zal bepaald worden welke
jeugdhulpverlening kan worden opgestart.
3° De jeugdhulpregisseur neemt het resultaat hiervan op in de jeugdhulpverleningbeslissing
wanneer de overeengekomen modules jeugdhulpverlening met zekerheid kunnen
worden uitgevoerd bij een welbepaalde jeugdhulpaanbieder en de begindatum hiervan
vaststaat.
4° Wanneer de overeengekomen modules of een deel ervan niet meteen beschikbaar zijn
en dus nog geen jeugdhulpverleningbeslissing kan genomen worden, wordt er (mogelijks
op basis van een prioritering) een jeugdhulpverleningvoorstel opgemaakt waarin
een stand van zaken wordt weergegeven van het jeugdhulpaanbod dat mogelijk in aanmerking
komt om de geïndiceerde jeugdhulpverlening te realiseren. Dit jeugdhulpverleningvoorstel
wordt geactualiseerd tijdens het verdere proces van de jeugdhulpregie
en dit wordt gecommuniceerd aan de betrokkenen. In het eerste jeugdhulpverleningvoorstel
zullen de betrokkenen geen overzicht krijgen van alle modules in Vlaanderen
en Brussel die samenvallen met de geïndiceerde hulp (de zogenaamde ‘longlist’). Het
gaat om een selectie, op basis van criteria als ‘nabijheid’, ‘wachttijd’, ‘leeftijdsgroep’,
‘geslacht’ en ‘contra-indicaties aangegeven door de jeugdhulpvoorziening’ (een zogenaamde
‘shortlist’).
De dossierverantwoordelijke maakt de eerste selectie. De modules in de shortlist worden
in een nuttige volgorde gezet met de jeugdhulpvoorziening waar op de meest korte
termijn een plaats vrijkomt, bovenaan. De jeugdhulpregisseur zal tijdens dit proces
minimum telefonisch contact hebben met de minderjarige, zijn ouders en desgeval-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 33
lend zijn opvoedingsverantwoordelijken om die shortlist te bespreken en maakt indien
nodig een afspraak.
5° Dossiers kunnen door het team Jeugdhulpregie overgemaakt worden aan de Intersectorale
Regionale Prioriteitencommissie wanneer deze volledig dreigen vast te lopen. Dit
moet worden gezien als het ultieme sluitstuk om tot een oplossing te komen voor de client.
De Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie kan de jeugdhulpaanbieders die
de gewenste modules jeugdhulpverlening aanbieden bij elkaar brengen en bemiddelen
met het oog op de uitvoering van de jeugdhulpverlening. Ook het team Jeugdhulpregie
kan dit binnen het verloop van de jeugdhulpregie zelfstandig doen voor dossiers waar
men moeilijk tot een uitvoering komt van de hulp. De jeugdhulpregisseur heeft immers,
naast de vrije matching en onderhandeling, ook een belangrijke rol bij het samenbrengen
van al de partners om een oplossing voor het dossier te zoeken en in een laatste
fase zelfs met een toewijzingsmandaat een oplossing te realiseren (zie punt 6). Bij die
dwingende toewijzing wordt ook voorzien in de mogelijkheid tot het betrekken van
externen. Er zijn dus wel degelijk al garanties voor cliënten binnen het uitgetekende
proces van de jeugdhulpregie. De mogelijkheid echter om het dossier finaal alsnog voor
te leggen aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie, biedt de garantie dat
vertegenwoordigers van cliënten en van aanbieders betrokken worden in het gesprek.
6° Idealiter gebeurt een tijdige opstart van de jeugdhulpverlening op basis van dialoog
tussen de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
enerzijds en de jeugdvoorziening anderzijds. Lukt dat evenwel niet, dan is er een
versterking van het mandaat van de overheid. Deze kan de jeugdhulpaanbieders die de
gewenste modules jeugdhulpverlening aanbieden, samenroepen indien de opstart van
de jeugdhulpverlening te lang op zich laat wachten en met deze partners bemiddelen.
De reden voor het niet opstarten van jeugdhulpverlening kan zijn dat de vraag zeer
complex is of dat de concrete situatie in de betrokken jeugdhulpvoorziening(en) het
moeilijk maakt om op de hulpvraag in te gaan. Wanneer deze bemiddeling en onderhandeling
niet resulteert in de uitvoering van de geïndiceerde jeugdhulpverlening heeft
de jeugdhulpregisseur een toewijzingsmandaat. Hij kan dan binnen de beschikbare
vrije capaciteit, de opdracht geven aan één of meerdere jeugdhulpaanbieders om de
jeugdhulpverlening effectief op te starten. Dit is enkel het geval voor ‘dossiers met de
hoogste prioriteit’ (zie lid 4).
Als vermeld in §1, eerste lid, 1°, en het tweede lid van dit artikel gaat het team Jeugdhulpregie
op verzoek van de jeugdrechter na welke niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
uitvoering kan geven aan de door de jeugdrechter voorgestelde maatregel.
Dit lid werd toegevoegd aan artikel 26, §1, om tegemoet te komen aan de opmerkingen
hierover van de Raad van State.
In het bijzonder gaat de jeugdhulpregisseur bij een verzoek van de jeugdrechter na door
middel van welke modules de door de jeugdrechter voorgestelde maatregel kan worden
uitgevoerd en welke jeugdhulpaanbieders hiervoor in aanmerking komen gezien hun
jeugdhulpaanbod. De toegangspoort regelt de toegang in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening
tot de niet rechtstreeks toegankelijke modules jeugdhulpverlening. Het is
dan finaal de jeugdrechter die de maatregel oplegt en die – desgevallend – aangeeft wie
deze dient uit te voeren. Het is de jeugdrechter die de toegang regelt tot de gerechtelijke
jeugdhulpverlening en in dat kader maatregelen oplegt. De beslissing of toewijzing van
gerechtelijke jeugdhulpverlening blijft uiteraard steeds de exclusieve bevoegdheid van
de jeugdrechter. Door een maatregel van een jeugdrechter in de praktijk te laten uitvoeren
met behulp van modules wordt niet geraakt aan de bevoegdheid van de jeugdrechter.
Hiermee wordt enkel de uitvoering van deze maatregel in overeenstemming gebracht
met het huidige kader van het jeugdhulpaanbod, zijnde een gemoduleerd aanbod. Wat
het team Jeugdhulpregie doet is de mogelijkheden aangeven. Beslist de jeugdrechter om
V L A A M S P A R L E M E N T

34 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
de uitvoering door een andere jeugdhulpaanbieder te laten verlopen, dan kan dit, maar
dan zal het mogelijks lang kunnen duren vooraleer tot uitvoering kan worden overgegaan
gezien de werking van de intersectorale registratielijst in het kader van de jeugdhulpregie.
In het derde lid van dit artikel wordt er een belangrijke afwijking op de normale procesgang
ingevoerd voor een bepaald type van dossiers. Wanneer in het indicatiestellingsverslag
jeugdhulpverlening geïndiceerd is die gesubsidieerd wordt door het Vlaams Agentschap
voor Personen met een Handicap en het dossier in aanmerking komt voor een persoonsvolgende
financiering, maakt het team Jeugdhulpregie het dossier onmiddellijk over aan
de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie die in voorkomend geval overgaat tot
een prioritering van het dossier. In het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
wordt sinds 2006 met het besluit op de Zorgregie (besluit van de Vlaamse Regering
van 17 maart 2006 betreffende de regie van de zorg en bijstand tot sociale integratie van
personen met een handicap en betreffende de erkenning en subsidiëring van een Vlaams
Platform van verenigingen van personen met een handicap) de verantwoordelijkheid inzake
het toekennen en organiseren van hulp aan personen met een handicap verregaand
gedecentraliseerd en toevertrouwd aan de Centrale Registratie van Zorgvragen. In 2011
werden dan de regionale prioriteitencommissies opgericht die deze evolutie nog versterkt
hebben. Daarbij worden enkele principes consequent uitgewerkt: de positie van en de regie
over het traject van de cliënt, de collectieve verantwoordelijkheid van het hulpaanbod,
gebruikersorganisaties, de verwijzers en de coördinatoren zorgregie. In dit kader moet de
opdracht gezien worden die de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie hier heeft.
Deze gaat over tot het al dan niet erkennen van de vraag als prioritair (de grootste ondersteuningsnood),
waarna vervolgens mogelijks een budget wordt toegekend aan de minderjarige
ofwel gewerkt wordt met een convenant.
De opdracht, vermeld in punt 2°, van de eerste aftasting in het werkveld voor de uitvoering
van de geïndiceerde jeugdhulpverlening zal niet altijd moeten worden uitgevoerd door
het team Jeugdhulpregie. Het kan zijn dat die contacten reeds gelegd zijn door de minderjarige,
zijn ouder(s) of mensen uit zijn omgeving. Het kan ook zijn dat de aanmelder bij de
toegangspoort of andere hulpverleners die contacten al gelegd hebben. In dat geval laat
het team Jeugdhulpregie dit dus over aan deze partners.
De laatste en dwingende fase van de toewijzing door het team Jeugdhulpregie is enkel
mogelijk voor dossiers met de hoogste prioriteit. Het kan hier gaan om drie types van
dossiers.
Ten eerste zijn dit dossiers die het hele jeugdhulpregieproces doorlopen hebben binnen de
toegangspoort en die een ‘prioritair toe te wijzen hulpvraag’ zijn geworden omdat het verregaand
overleg door de jeugdhulpregisseur niet leidt tot de uitvoering van de geïndiceerde
jeugdhulpverlening, wat daar ook de redenen voor mogen zijn.
Ten tweede zijn dit dossiers waarvoor het indicatiestellingsverslag jeugdhulpverlening indiceert
die gesubsidieerd wordt door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
en waarbij de betrokken minderjarige in een noodsituatie verkeert. De nadere regels
voor de erkenning van een situatie als een ‘noodsituatie’, in de zin van dit artikel, zullen
bepaald worden door de Vlaamse Regering.
Ten derde zijn het dossiers die de jeugdrechter heeft laten inschrijven op de intersectorale
registratielijst met het oog op de uitvoering van een maatregel die hij heeft bevolen in het
kader van een procedure hoogdringendheid. Deze dossiers komen automatisch meteen in
de derde fase terecht bij het team Jeugdhulpregie. Deze dossiers, waarbij de geïndiceerde
jeugdhulpverlening overeenstemt met typemodules VAPH, passeren niet via de Intersectorale
Regionale Prioriteitencommissie. De jeugdrechter mag dit dan in casu beoordelen
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 35
voor het dossier. De jeugdrechter beslist zo ook over ‘inschrijfbaarheid’ voor het VAPH –
want de hulpvraag gaat niet via het team Indicatiestelling. De jeugdrechtbank zal hiervoor
op de ‘zelfde kwalitatieve manier’ moeten werken als de teams Indicatiestelling.
De Vlaamse Regering zal de regels en afspraken in verband met de jeugdhulpregie, de
jeugdhulpverleningbeslissing en het jeugdhulpverleningvoorstel opstellen. Daarbij zal de
nodige uniformiteit worden nagestreefd in de wijze waarop de jeugdhulpregie en de communicatie
erover tot stand komt bij de toegangspoorten in de verschillende regio’s.
Ook zal de Vlaamse Regering de mogelijkheid moeten voorzien dat de jeugdhulpaanbieder
waar de minderjarige, zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
voorafgaand op bezoek gaan, tijdelijk toegang krijgt tot het dossier zodat hij zich een
beeld kan vormen van de situatie. Dit mits de betrokkenen zich tegen deze toegang tot
informatie niet verzetten.
De Vlaamse Regering zal eveneens voorzien dat een minderjarige pas op de registratielijst
van een jeugdhulpaanbieder komt nadat zowel de minderjarige, zijn ouders of desgevallend
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de jeugdhulpvoorziening zich hiermee akkoord
hebben verklaard.
Ook zal worden voorzien dat een minderjarige na de opstart van jeugdhulpverlening nog
op de intersectorale registratielijst blijft staan om in aanmerking te komen voor een andere
jeugdhulpvoorziening die dezelfde jeugdhulpverlening aanbiedt, indien naar die jeugdhulpvoorziening
zijn eigenlijke voorkeur uitgaat.
Paragraaf 2
Vanuit indicatiestelling kan worden voorgesteld om meerdere typemodules jeugdhulpverlening
tegelijkertijd in te zetten. Resulteert die indicering ook in het toewijzen van
meerdere modules jeugdhulpverlening, dan gaat de jeugdhulpregisseur in overleg met
de jeugdhulpaanbieders om te bespreken wie de hulpcoördinatie op zich zal nemen. De
jeugdhulpregisseur neemt het resultaat hiervan op in het jeugdhulpverleningvoorstel of
in de jeugdhulpverleningbeslissing zodat de minderjarige, zijn ouders of desgevallend zijn
opvoedingsverantwoordelijken weten wie verantwoordelijk is voor de afstemming van het
jeugdhulpaanbod.
Paragraaf 3
In de laatste fase van de jeugdhulpregie wordt zoals gezegd het mandaat van de overheid
versterkt. De betrokken jeugdhulpaanbieders verlenen hier hun volle medewerking aan.
De afspraken die vervolgens gemaakt worden, kunnen door de jeugdhulpaanbieders niet
zonder meer naast zich neergelegd worden. Het niet opstarten van de afgesproken jeugdhulpverlening
moet in de fase van onderhandeling met de jeugdhulpregisseur gemotiveerd
worden wanneer hij dit vraagt. Dit kan enkel vanuit situationele en bijzondere redenen in
de jeugdhulpvoorziening. In geen geval kan de motivering liggen in de oorspronkelijke
hulpvraag noch in niet in de module vermelde indicaties en contra-indicaties. In de laatste
fase van de jeugdhulpregie kunnen jeugdhulpaanbieders de uit te voeren opdracht in geen
geval meer weigeren. Bij een blijvende weigering van de betrokken jeugdhulpaanbieder
in de derde fase (toewijzingsmandaat) leidt dit tot een tussenkomst van het subsidiërend
agentschap of tot een objectivering van de situatie door Zorginspectie. Dit heeft gevolgen
op het vlak van de erkenning en subsidiëring van de voorziening.
Het team Jeugdhulpregie heeft dan een specifiek toewijzingsmandaat. Voor deze dossiers,
namelijk ‘dossiers met de hoogste prioriteit’ wordt, onder andere, maximaal beroep gedaan
op de ervaring en expertise opgedaan binnen het experiment ‘prioritair toe te wijzen
hulpvragen’ (knelpuntdossiers) en binnen het cliëntoverleg IJH. Het experiment ‘prioritair
V L A A M S P A R L E M E N T

36 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
toe te wijzen hulpvragen’ loopt af bij de start van de toegangspoort omdat het vanaf dan is
ingebed in de derde fase van jeugdhulpregie. Er worden ook middelen vrijgemaakt voor de
realisatie van (combinaties van) jeugdhulpverlening voor deze dossiers, zoals opgenomen
in artikel 67, tweede lid.
Om het systeem van jeugdhulpregie vlot te laten verlopen, moeten regionaal goede afspraken
worden gemaakt. Dat is onder andere nodig voor het werken met prioriteiten voor
de jeugdhulpregie, voor situaties waarin een opname kan worden geweigerd en voor het
omgaan met complexe hulpvragen. Het is in elk geval de bedoeling dat ook in de meest
complexe situaties een gepast hulpaanbod wordt aangeboden en, indien noodzakelijk, een
combinatie van hulp uit verschillende sectoren.
Artikel 27
Er is sprake van een herziening van de jeugdhulpverleningbeslissing wanneer er na een
aflopende periode van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening opnieuw niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening moet worden ingezet. Daarbij kunnen twee
situaties worden onderscheiden afhankelijk of er wel of niet ook een herindicatiestelling
heeft plaatsgevonden. Een vraag naar een herziening van de jeugdhulpverleningbeslissing
zonder herindicatiestelling kan maar gesteld worden indien de in het indicatiestellingsverslag
vermelde termijn nog niet is verstreken. Het kan inderdaad voorvallen dat de in de
jeugdhulpverleningbeslissing voorziene periode van de uitvoering van de jeugdhulpverlening
korter is dan de looptijd van het indicatiestellingsverslag, bijvoorbeeld omdat de
module een kortere looptijd heeft.
Anderzijds kan het ook zijn dat de in het indicatiestellingsverslag vermelde termijn waarin
de hulp aangewezen werd geacht, wel is verstreken maar dat cliënt en hulpaanbieder van
mening zijn dat een verlenging van de hulp of niet rechtstreeks toegankelijke vervolghulp
aangewezen is. In dat geval zullen ze samen een vraag tot herindicatiestelling moeten indienen
bij de toegangspoort. Ook als cliënt en hulpaanbieder van oordeel zijn dat de situatie
dusdanig gewijzigd is dat een herindicatiestelling zich opdringt, moet een vraag tot
herindicatiestelling worden ingediend. Indien de cliënt hiermee akkoord gaat, kan zo’n
aanvraag steeds voortbouwen op de oorspronkelijke in het A-document aangebrachte informatie.
De wijze waarop de herziening van de jeugdhulpverleningbeslissing wordt aangevraagd
zal vastgelegd worden door de Vlaamse Regering.
Artikel 28
In drie heel specifieke urgente situaties kan er een vraag gericht worden aan de toegangspoort
voor een versnelde indicatiestelling en toewijzing (VIST).
In de eerste situatie is er een tekort aan aangeleverde diagnostiek en de toewijzing heeft net
als doel om die diagnostiek te verzamelen, waarna een herindicatiestelling kan gebeuren
op basis van de nieuw beschikbare informatie.
De tweede situatie betreft een vraag naar een zogenaamde ‘time-out’ waarbij de minderjarige
tijdelijk overgaat naar een andere voorziening dan de voorziening die op dat ogenblik
de jeugdhulpverlening verstrekt. Het type aanbod van die jeugdhulpvoorziening moet in
elk geval overeenkomen met de geïndiceerde hulp en de minderjarige, zijn ouders en desgevallend
zijn opvoedingsverantwoordelijken moeten akkoord gaan met de voorgestelde
time-out.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 37
In de derde en laatste situatie waarin een versnelde indicatiestelling en toewijzing kan
worden aangevraagd, wordt reeds jeugdhulpverlening aangeboden in het kader van de
crisisjeugdhulpverlening maar blijkt die onvoldoende (aangepast).
De Vlaamse Regering zal de verdere modaliteiten van de versnelde indicatiestelling en toewijzing
voor deze drie situaties verder uitwerken. Zo zal een versnelde indicatiestelling en
toewijzing maar zinvol zijn indien de gevraagde jeugdhulpverlening ook effectief versneld
kan worden opgestart en zal de geldigheidsduur van de jeugdhulpverleningbeslissing in
elk geval beperkt zijn in de tijd.
Afdeling 4. Rechtstreekse toegang tot de toegangspoort
Artikel 29
Dit artikel voorziet een rechtstreekse toegang tot de toegangspoort voor een minderjarige,
zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
In het kader van de inwerkingtreding van de intersectorale toegangspoort is geopteerd
voor het verlaten van de piste van de dubbele buffer naar het gerecht. De Bemiddelingscommissie
Bijzondere Jeugdbijstand wordt opgeheven. Met het verdwijnen van de bemiddelingscommissie,
verdwijnt ook de mogelijkheid van minderjarigen en ouders om zelf
een beroep te doen op deze commissie. Uitgaande van het subsidiariteitsprincipe van dit
decreet werd geopteerd om bemiddeling als functie vanuit het perspectief recht op jeugdhulpverlening
sterker uit te bouwen in de regio’s integrale jeugdhulp.
Minderjarigen, ouders en opvoedingsverantwoordelijken hebben de mogelijkheid zelf een
vraag tot het toekennen van jeugdhulpverlening te richten aan de toegangspoort. Een
minderjarige kan zelfstandig deze vraag indienen als hij, overeenkomstig artikel 4, §2, van
het Rechtspositiedecreet in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen, rekening
houdend met zijn leeftijd en zijn maturiteit. De minderjarige van 12 jaar of ouder
wordt vermoed te beschikken over de vereiste maturiteit.
Een rechtstreekse toegang tot de toegangspoort voor cliënten naast de mogelijkheid van
aanmelding door een hulpverlener kan aangewezen zijn in volgende situaties:
– een belangenconflict tussen een minderjarige, zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken;
– een belangenconflict tussen een minderjarige, zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
en een jeugdhulpaanbieder;
– het stilzitten van volwassenen wanneer het belang van de minderjarige geschaad wordt.
Voor wat deze keuze betreft kan verwezen worden naar Europese rechtspraak. Er is Europese
rechtspraak rond het recht van minderjarigen om op basis van het Europees Verdrag
voor de Rechten van de Mens (EVRM) de overheid aan te spreken wanneer deze niet tijdig
of niet gepast is opgetreden om door kinderbeschermingsmaatregelen een einde te maken
aan de slechte levensomstandigheden waarin een minderjarige verkeert. De keuze om
cliënten zelf de mogelijkheid te bieden de toegangspoort aan te spreken hangt samen met
het subsidiariteitsprincipe. Situaties die kunnen ‘beslecht’ worden in een buitengerechtelijke
context dienen daar een kans te krijgen.
Een rechtstreekse vraag van minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken aan
de toegangspoort is pas ontvankelijk wanneer een aantal cumulatieve voorwaarden vervuld
zijn:
a) alle mogelijke stappen werden gezet in de buitengerechtelijke context en er wordt geen
hulp verstrekt of de hulp is afgebroken. De minderjarige of zijn ouders of desgevallend
zijn opvoedingsverantwoordelijken hebben een hulpvraag gesteld in de (niet) recht-
V L A A M S P A R L E M E N T

38 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
streeks toegankelijke jeugdhulpverlening; dat deze hulpvraag niet beantwoord werd en
dat er een poging tot bemiddeling plaatsvond in de jeugdhulpverlening. Dit geldt zowel
voor rechtstreeks als niet rechtstreeks toegankelijke hulp. Er is geen rechtstreekse toegang
tot de toegangspoort in de context van capaciteitstekort. Het recht op jeugdhulpverlening
is in dit decreet geformuleerd als een recht binnen het beschikbare aanbod.
Wanneer een jeugdhulpaanbieder weigert om een minderjarige op te nemen, dan valt
dit onder de afspraken die regionaal zijn gemaakt met de toegangspoort. Jeugdhulpregie
impliceert dialoog en een goed onderhandelingskader. De jeugdhulpaanbieders
hebben in deze een belangrijke opdracht. Zij dienen mee te werken aan de realisatie van
de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening voor dossiers die al te lang op de
intersectorale registratielijst staan;
b) de minderjarige of zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken is/
zijn niet betrokken in een procedure bij een gemandateerde voorziening.
Minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken kunnen niet zelf naar de toegangspoort
stappen in de context van de tussenkomst van een gemandateerde voorziening.
Op dat moment wordt vanuit het perspectief van het interventierecht van de jeugdhulpaanbieder
aanklampend of bemiddelend gewerkt en worden de betrokkenen aangesproken
op het nemen van hun verantwoordelijkheid. Hier de modaliteit van rechtstreekse
toegang in hoofde van de minderjarige, ouders of opvoedingsverantwoordelijke opnemen,
zou het onderhandelingsproces van de gemandateerde voorziening bij voorbaat onmogelijk
maken. Bij conflicten tussen een minderjarige, zijn ouders of zijn opvoedingsverantwoordelijken
of in geval van het blokkeren van de jeugdhulpverlening zal de gemandateerde
voorziening genoopt zijn om door te verwijzen naar het parket, die de zaak mogelijks
doorverwijst naar de jeugdrechter.
De minderjarige, zijn ouders of zijn opvoedingsverantwoordelijken moeten met een document
kunnen aantonen dat er een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden. Dit
impliceert dat er minstens een kennismaking plaatsvond met bemiddeling. Bemiddeling
vormt een essentiële tussenstap ingeval een minderjarige, een ouder of een opvoedingsverantwoordelijke
een vraag tot het toekennen van jeugdhulpverlening wil indienen bij de
toegangspoort. Via bemiddeling en in fine de rechtstreekse toegang tot de toegangspoort
wordt een belangrijke stap gezet in de verdere realisatie van het recht op jeugdhulpverlening.
De vraag naar bemiddeling werd gesteld en een bemiddeling vond plaats maar leidde
niet tot een conflictoplossing. Of de vraag naar bemiddeling werd gesteld maar vond niet
plaats omdat één van de betrokken partijen zich niet aandiende bij de bemiddelaar of omdat
er binnen een redelijke termijn geen bemiddeling werd georganiseerd.
De vraag aan de toegangspoort moet dus gestaafd worden met een document dat de poging
tot bemiddeling bewijst. Wanneer een jeugdhulpaanbieder hulp weigert aan een minderjarige,
zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken dan moet deze
beslissing gemotiveerd worden in het dossier. Er moet een attest van weigering worden
opgemaakt dat de verdere beroepsmogelijkheden van de betrokkenen beschrijft. Er rust
op de betrokken jeugdhulpaanbieder de plicht om de betrokkenen te informeren over de
mogelijke verdere stappen.
Hoofdstuk 7. Continuïteit in de jeugdhulpverlening
Artikel 30
Continuïteit in de jeugdhulpverlening is aan de orde wanneer een hulpvrager wordt doorverwezen
van de ene naar de andere jeugdhulpaanbieder of wanneer meerdere jeugdhulpaanbieders
tegelijkertijd betrokken zijn bij de hulp aan eenzelfde minderjarige. In sommige
situaties is net de opstart van samenwerking aangewezen om een (nieuwe) doorverwijzing
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 39
te vermijden. Ook bij samenwerking van verschillende jeugdhulpaanbieders moet de continuïteit
bewaakt worden en moeten partners goed van elkaar weten wie waarvoor verantwoordelijk
is. In complexe situaties zal een vorm van hulpcoördinatie aangewezen zijn
om de continuïteit, efficiëntie en effectiviteit van de geboden hulp te garanderen en om de
verantwoordelijkheden van alle betrokken partijen helder te houden.
Hulpcontinuïteit gaat dus zowel om ‘goed en gericht doorverwijzen’ als om goed en gericht
samenwerken.
In het eerste lid wordt hulpcontinuïteit geduid als een intersectorale verantwoordelijkheid.
Hulpcontinuïteit kan in de praktijk op verschillende manieren vorm krijgen. Dit kan via
een passende doorverwijzing naar een jeugdhulpaanbieder in de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening. Een andere modaliteit voor het realiseren van hulpcontinuïteit is dat
afhankelijk van de hulp die de hulpvrager of hulpbehoevende in de jeugdhulpverlening
krijgt, de trajectbegeleiding voor de cliënt door andere jeugdhulpaanbieders wordt opgenomen.
Voor de hulpvrager of hulpbehoevende is het immers van onschatbare waarde
dat hij/zij gedurende het hele traject in de jeugdhulpverlening een aanspreekpersoon heeft.
Dat hoeft daarom niet altijd dezelfde persoon te zijn. Hulpcoördinatie is een derde modaliteit.
Daaronder verstaan we het ondernemen van acties in functie van het afstemmen
van hulpverleningsvormen en -fasen op elkaar. Dit gebeurt in complexe dossiers waar veel
hulpverleners bij betrokken zijn door een jeugdhulpaanbieder die als coördinator is aangeduid.
Cliëntoverleg, zoals beschreven in het tweede lid is daar een duidelijk voorbeeld
van.
Ten slotte dient er ook aandacht te zijn voor minderjarigen die omwille van hun specifieke
situatie of kenmerken vaker geconfronteerd worden met de beslissing van een jeugdhulpaanbieder
om zich terug te trekken uit het hulpverleningstraject waardoor de minderjarige
in sommige situaties nergens terechtkan. In die gevallen moet de voorziening die beslist
om de hulpverlening stop te zetten overleg of bemiddeling inzetten om door samenwerking
een oplossing te zoeken in de eigen voorziening of in een andere.
Ook de naadloze overgang verzekeren waar dit nodig wordt geacht van de jeugdhulpverlening
naar andere vormen van hulpverlening, bijvoorbeeld de volwassenhulpverlening, is
een belangrijke opdracht van de jeugdhulp om mee de continuïteit van de hulpverlening
te realiseren.
Het realiseren van de continuïteit is niet de verantwoordelijkheid van één hulpverlener betrokken
op het dossier maar komt tot stand doordat de verschillende jeugdhulpverleners
in een gezamenlijk engagement dit waarmaken.
In het tweede lid, punt 2°, wordt de decretale basis gelegd voor de organisatie van cliënt-
overleg. De Vlaamse Regering zal nader bepalen wat de bijzondere kenmerken zijn van
deze specifieke vorm van overleg over en met de cliënt. Van 2009 tot en met 2011 is er
in de regio’s van integrale jeugdhulp geëxperimenteerd met het cliëntoverleg met externe
voorzitter, waarbij een onafhankelijke, niet bij de hulpverlening betrokken voorzitter het
overleg in goede banen leidde en waarbij een maximale betrokkenheid van de minderjarige,
zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijke werd nagestreefd. De
voorzitter werd voor deze opdracht vergoed en participeerde aan intervisie-overleg. Bij het
bepalen van de verdere spelregels van het cliëntoverleg zal de Vlaamse Regering zich laten
inspireren door de bevindingen uit dit experiment.
In punt 3° wordt de decretale basis gelegd voor de nadere operationalisering van aanbod-
onafhankelijke bemiddeling. Bemiddeling is een vrijwillig en vertrouwelijk proces voor
het beheer van conflicten waarbij de partijen een beroep doen op een onafhankelijke en
onpartijdige derde, de bemiddelaar. Het initiatief tot bemiddeling kan liggen bij de min-
V L A A M S P A R L E M E N T

40 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
derjarige, zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken of bij de jeugdhulpaanbieders.
De nadere operationalisering van bemiddeling is cruciaal om volgende redenen:
– voor het realiseren van het subsidiariteitsprincipe;
– wegens het verdwijnen van de Bemiddelingscommissie Bijzondere Jeugdbijstand en in
het verlengde daarvan het verdwijnen van de toegang tot bemiddeling in dat orgaan in
hoofde van minderjarigen en ouders of opvoedingsverantwoordelijken;
– vanuit de vaststelling dat de functie bemiddeling slechts beperkt aanwezig is in het
jeugdhulpaanbod (1 typemodule AWW en 1 typemodule CLB);
– omwille van het feit dat een beroep gedaan hebben op bemiddeling een voorwaarde is
voor de rechtstreekse toegang tot de toegangspoort voor de minderjarige, zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijken.
We gaan hierna kort in op al deze redenen.
Vooreerst kan bemiddeling belangrijk zijn om te voorkomen dat conflicten en meningsverschillen
in de jeugdhulpverlening of tussen een minderjarige, zijn ouders en desgevallend
zijn opvoedingsverantwoordelijken te gemakkelijk aanleiding geven tot het doorverwijzen
naar een gemandateerde voorziening. Het is ook essentieel om bemiddeling al heel vroeg
in het traject mogelijk te maken indien de betrokkenen dit willen. Bemiddeling kan ook
een buffer vormen tot de gerechtelijke jeugdhulpverlening. In het kader van de inwerkingtreding
van de intersectorale toegangspoort is geopteerd voor het verlaten van de piste
van de dubbele buffer naar het gerecht. De bemiddelingscommissie wordt opgeheven en
er wordt geen intersectorale arbitragecommissie opgericht. Cijfergegevens met betrekking
tot het optreden van de bemiddelingscommissies in Vlaanderen motiveren deze keuze.
Uit deze cijfers blijkt dat de bemiddelingscommissie in 20% van de verzoeken een minnelijke
regeling kan bereiken. 70% van de verzoeken wordt doorverwezen naar het parket.
Bijkomend element is dat de bemiddelingscommissies, zoals die nu functioneren, in
wezen optreden als arbitrerende instantie. Deze functie krijgt, door het installeren van
gemandateerde voorzieningen, daar een inbedding. Bemiddeling vanuit het perspectief
van het interventierecht krijgt dus in de nieuwe tekening vanaf 1 januari 2014 een plaats
in de gemandateerde voorzieningen. Met het verdwijnen van de Bemiddelingscommissie
Bijzondere Jeugdbijstand, verdwijnt de mogelijkheid van minderjarigen en ouders om hier
een beroep op te doen.
Uitgaande van het subsidiariteitsprincipe dient gezocht te worden naar modaliteiten van
bemiddeling als functie vanuit het perspectief recht op jeugdhulpverlening.
Wat de rechtstreekse toegang tot de toegangspoort in hoofde van minderjarigen, ouders
of opvoedingsverantwoordelijken – zonder dat een hulpverlener een aanmelding doet –
betreft, wordt de poging tot bemiddeling geformuleerd in één van de voorwaarden (zie
artikel 29).
De Vlaamse Regering zal de nadere regels bepalen met betrekking tot de verdere operationalisering
van de functie bemiddeling.
Artikel 31
Paragraaf 1 legt een belangrijke verantwoordelijkheid bij de persoon of voorziening die
de minderjarige aanmeldt bij de toegangspoort of de gemandateerde voorzieningen. Het
onderscheid tussen rechtstreeks en niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of
de tussenkomst van een gemandateerde voorziening in verontrustende situaties mag niet
leiden tot breuken in het hulpverleningstraject. Dit impliceert continuïteit in de zorg en
verbindend werken. De jeugdhulpaanbieder in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 41
verlening of een andere persoon of voorziening die een dossier aanmeldt bij de toegangspoort
of bij de gemandateerde voorziening fungeert als eerste contactpersoon voor de
hulpvrager. Hij/zij staat in afwachting van het opstarten van de niet rechtstreekse toegankelijke
jeugdhulpverlening, in de mate van het mogelijke, in voor de voortzetting van
lopende jeugdhulpverlening en doet dit in voortdurend overleg met de hulpvrager. Ook
tijdens het proces bij de gemandateerde voorziening blijft de aanmelder de contactpersoon
en blijft hij verantwoordelijk.
De verantwoordelijkheid van de aanmelder kan omschreven worden als aanspreekfiguur/
verbindingsfiguur voor de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
gedurende de periode waarin niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
wordt aangevraagd en nog niet beschikbaar is of gedurende de periode van onderzoek
en opvolging door de gemandateerde voorziening.
Wanneer een beroep wordt gedaan op de toegangspoort in de context van een vraag voor
verlenging van een indicatiestelling, voor een gewijzigde indicatiestelling (herindicatiestelling)
of hernieuwde jeugdhulpregie dan heeft de jeugdhulpverlener uit de lopende niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening de rol van contactpersoon-aanmelder.
Coördinatie en trajectbegeleiding zijn een inherente opdracht van elke jeugdhulpvoorziening
en elke hulpverlener. Toch is het aangewezen om met de implementatie van de intersectorale
toegangspoort enkele afspraken te maken naar het opnemen van verantwoordelijkheden
voor de zorg van het traject van de cliënt. De Vlaamse Regering is gemachtigd
om dit nader te bepalen.
In paragraaf 2 wordt de positie van de bijstandspersoon als vast aanspreekpunt voor de
minderjarige en als verbindingsfiguur tussen de jeugdhulp en de minderjarige, zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijke versterkt.
Het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp biedt in artikel 24 het recht aan minderjarigen om zich in alle contacten met de
jeugdhulpaanbieders, de toegangspoort en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg te laten
bijstaan door een bijstandspersoon, die dan moet voldoen aan een aantal voorwaarden.
Hij moet:
1° door het beroepsgeheim gebonden zijn of personeelslid zijn van de instelling waar de
minderjarige onderwijs volgt;
2° niet rechtstreeks betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening georganiseerd ten behoeve
van de minderjarige;
3° op ondubbelzinnige wijze door de minderjarige aangewezen zijn.
Als de minderjarige niet in staat is om zelf een bijstandspersoon aan te wijzen en als de
minderjarige en zijn ouders tegenstrijdige belangen hebben of als de minderjarige en zijn
opvoedingsverantwoordelijke tegenstrijdige belangen hebben en niemand het ouderlijk
gezag over de minderjarige uitoefent, kan de jeugdhulpaanbieder of de toegangspoort
voor hem een persoon aanwijzen.
Via het artikel in dit decreet betreffende de integrale jeugdhulp wil de wetgever aan de
minderjarige de garantie bieden dat zijn bijstandspersoon ten opzichte van jeugdhulpaanbieders,
de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen wel degelijk erkend wordt
als vast aanspreekpersoon die mee de continuïteit van de jeugdhulpverlening waarborgt
voor de minderjarige. Dit artikel geeft de bijstandspersoon effectief het mandaat om bepaalde
zaken te initiëren en om jeugdhulpaanbieders, de toegangspoort en de gemandateerde
voorzieningen aan te spreken om de jeugdhulpverlening te kunnen opvolgen.
V L A A M S P A R L E M E N T

42 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 8. Gepast omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Afdeling 1. Omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Artikel 32
Het werken in en met situaties die door één of meerdere betrokkenen als verontrustend
worden ingeschat, is een opdracht voor elke jeugdhulpaanbieder. Dergelijke situaties vereisen
professionele alertheid, een open en aanklampende houding en een duidelijke rol en
afspraken tussen alle betrokken partners in de regio.
Het subsidiariteitsprincipe, zoals ingeschreven in dit decreet, impliceert dat vrijwillige
jeugdhulpverlening moet uitgeput worden voordat, in geval van verontrusting, sprake kan
zijn van een overgang naar gerechtelijke jeugdhulpverlening. Een veralgemeende toepassing
van dit principe veronderstelt dat elke jeugdhulpaanbieder geresponsabiliseerd wordt
in het omgaan met verontrustende situaties. Daarnaast zijn er ook diensten met een expliciet
(overheids)mandaat, de zogenaamde gemandateerde voorzieningen, namelijk het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg en het vertrouwenscentrum kindermishandeling.
Op het niveau van de jeugdhulpaanbieders impliceert het omgaan met verontrustende
situaties:
– het samen met de betrokkene(n) nadenken over de concrete situatie en het samen zoeken
naar een adequate oplossing. Een participatieve hulpverlening dus, waarin de hulpverlener
(of het team) nadenkt over de betekenis van het eigen aanbod en over de eigen
(non)-interventie voor de betrokken hulpvrager(s);
– een open communicatie met de betrokkene(n); zij appreciëren het als hulpverleners hun
bezorgdheid uitdrukken;
– kennis van het beschikbare aanbod met betrekking tot het omgaan met verontrustende
situaties bij de jeugdhulpaanbieders;
– inzicht in de rechtspositie van de betrokkene(n) en in de reikwijdte en de grenzen van
het beroepsgeheim.
Een professionele werking rond het omgaan met verontrustende situaties impliceert ook
het aanbieden van vormingen voor hulpverleners en de aanwezigheid van een interne procedure
in het omgaan met verontrustende situaties op het niveau van het beleid van de
voorziening. Dit heeft of zal een plaats krijgen in de uitvoering van het Kwaliteitsdecreet.
Responsabilisering duidt ook op het maken van duidelijke afspraken tussen de jeugdhulpaanbieders
van de verschillende betrokken sectoren binnen IJH. Dit wordt vastgelegd bij
uitvoeringsbesluit.
Afdeling 2. De gemandateerde voorzieningen
De optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulpverlening
is een gelijktijdige en fundamentele beweging in het hulpverleningslandschap. Deze vindt
zijn basis in de decretale vereiste om de intersectorale toegangspoort geen andere taken te
geven dan degene omschreven in artikel 18 van dit ontwerp van decreet. Dit noopt tot een
herpositionering van de Comités Bijzondere Jeugdbijstand en impliceert een andere manier
van samenwerking binnen integrale jeugdhulp op het vlak van omgaan met verontrustende
situaties. Door de inwerkingtreding van de intersectorale toegangspoort wordt
de decretale kwalificatie van een problematische opvoedingssituatie (POS) ontrafeld en
geïntersectoraliseerd. Het decreet introduceert in deze context het nieuwe begrip ‘verontrustende
situatie’.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 43
Met het verdwijnen van de sectorale toegangspoort Bijzondere Jeugdbijstand op 1 januari
2014 ontstaat er ook een missing link op het vlak van de overgang naar het gerecht. Het
Bureau van het comité voor bijzondere jeugdzorg zorgt tot nog toe voor de link naar de
Bemiddelingscommissie voor Bijzondere Jeugdbijstand, die de exclusieve toegang tot het
gerecht mogelijk maakt in niet hoogdringende problematische opvoedingssituaties. Daarnaast
is de bemiddelingscommissie ook de instantie waar minderjarigen en ouders een
beroep kunnen op doen, indien zij niet akkoord gaan met een beslissing van het Bureau
van het Comité Bijzondere Jeugdzorg.
In het kader van de inwerkingtreding van de intersectorale toegangspoort is geopteerd
voor het verlaten van de piste van de dubbele buffer naar het gerecht. Dit impliceert dat
de bemiddelingscommissie is opgeheven. Deze trad in wezen op als een arbitrerende instantie.
Deze functie krijgt, door het installeren van gemandateerde voorzieningen, daar
een inbedding. Dit ontwerp van decreet biedt in dit kader de juridische grondslag voor de
oprichting van de gemandateerde voorziening het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en
erkent in deze ook de vertrouwenscentra kindermishandeling als gemandateerde voorziening
in het omgaan met verontrustende situaties.
Artikel 33
Er wordt een nieuw orgaan geïnstalleerd, namelijk het ondersteuningscentrum Jeugdzorg.
Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg is in eerste instantie aanspreekbaar voor jeugdhulpverleners
die gevat worden door de integrale jeugdhulp (jeugdhulpaanbieders). Hun
expertise en aanbod kan, mee afhankelijk van de thematiek, ook breder worden ingezet
voor zorgpartners van buiten het toepassingsgebied van integrale jeugdhulp, namelijk personen
en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden en die niet gevat zijn door IJH,
en voor parketmagistraten.
Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg heeft een expliciet overheidsmandaat om op te treden
in verontrustende situaties. Haar optreden kan verschillende vormen aannemen:
1. dienstverlening op basis van een consult op anonieme basis. In dit geval beperkt het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg zich tot een advies aan de betrokken jeugdhulpaanbieder
of andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden. De
aanvrager van een consult is verantwoordelijk voor het respecteren van de privacy van
de betrokkenen;
2. screenen en onderzoeken van een (aan)gemelde verontrustende situatie waar jeugdhulpaanbieders
mee vastlopen of waar meer ondersteuning nodig is. Het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg neemt kennis van de verontrustende situatie die door een
jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt
wordt aangemeld. Het ondersteuningscentrum probeert op een aanklampende
wijze te helpen door opvolging, door overleg met de rechtstreeks en onrechtstreeks bij
de situatie betrokkenen en door het uitwerken van een specifiek aan de situatie aangepast
hulpverleningsprogramma. Dit kan zich situeren in de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening of in de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening door
doorverwijzing naar de toegangspoort. Het proces van aanmelding bij het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg wordt verder beschreven in artikel 34;
3. het bieden aan magistraten van de garantie dat in een bepaalde verontrustende situatie
daadwerkelijk jeugdhulpverlening wordt georganiseerd ten behoeve van personen, ook
al werden deze personen door die magistraten niet voorafgaandelijk naar de gemandateerde
voorziening verwezen. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg moet gevolg geven
aan signalen die vanuit het parket worden gegeven over mogelijke verontrustende situaties,
met het oog op het voorkomen, vermijden of terugdringen van een gerechtelijke
tussenkomst. Indien het parket geen waarborgen heeft dat jeugdhulpverlening wordt
georganiseerd, kunnen zij geneigd zijn of zich genoodzaakt voelen om afdwingbare
V L A A M S P A R L E M E N T

44 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
pedagogische maatregelen te vorderen. Het is uitdrukkelijk de taak van het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg om desgevraagd aan de gerechtelijke instanties de garantie
te bieden dat daadwerkelijk jeugdhulpverlening wordt georganiseerd ten behoeve van
personen, ook al werden deze personen door die magistraten niet voorafgaandelijk
naar het ondersteuningscentrum Jeugdzorg verwezen (artikel 41). Er moet immers vermeden
worden dat ook voor minderjarigen die niet door het openbaar ministerie naar
het ondersteuningscentrum Jeugdzorg werden verwezen, vorderingen zouden worden
ingesteld voor de jeugdrechtbank wanneer ten behoeve van die minderjarigen inmiddels
jeugdhulpverlening opgestart is;
4. de doorverwijzing van een verontrustende situatie naar het openbaar ministerie indien
het ondersteuningscentrum het wenselijk acht dat er een afdwingbare pedagogische
maatregel wordt genomen in een niet hoogdringende verontrustende situatie, in het
belang van de minderjarige. Dit doet zich voor indien er geen sprake is of kan zijn van
vrijwillig aanvaarde jeugdhulpverlening.
Meer algemeen heeft het ondersteuningscentrum Jeugdzorg via deze taken tot doel:
1. vrijwillig aanvaarde jeugdhulpverlening mogelijk maken bij minderjarigen, hun ouders
of desgevallend hun opvoedingsverantwoordelijken in een verontrustende situatie op
basis van een melding van de situatie door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon
of voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt. Het ondersteuningscentrum
houdt bij haar werking rekening met de culturele kenmerken van de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
2. initiatieven op te zetten, te bevorderen, te ondersteunen of te coördineren om verontrustende
situaties te voorkomen of te bestrijden;
3. een beleid te voeren, gericht op de realisatie van de doeleinden vermeld in 1 en 2.
Het staat vast dat het ondersteuningscentrum Jeugdzorg onder het agentschap Jongerenwelzijn
ressorteert voor wat betreft de operationele en personele facetten ervan.
Artikel 34
Dit artikel beschrijft de (aan)melding van een verontrustende situatie bij het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening
die jeugdhulpverlening aanbiedt (en die zich buiten het toepassingsgebied van integrale
jeugdhulp bevindt) om het ondersteuningscentrum op de hoogte te brengen van een
verontrustende situatie en deze toe te laten op te treden.
Onder een (aan)melding wordt elke niet anonieme (cliëntgebonden) contactname verstaan
omtrent een verontrustende situatie.
Wanneer een jeugdhulpverlener aanmeldt, gaat het ondersteuningscentrum Jeugdzorg na
of de vraag ontvankelijk is. Deze stappen gelden als ontvankelijkheidsvoorwaarden:
1. de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken zijn
– behoudens in geval van artikel 76 – geïnformeerd over de aanmelding bij het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg;
2. de verontrustende situatie wordt onderschreven door het team van de jeugdhulpverlener
(teambeslissing);
3. er is een gedocumenteerde motivatie voor de aanvraag tot tussenkomst van het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg;
4. de geldende afspraken tussen de jeugdhulpaanbieders in de regio met betrekking tot
het omgaan met verontrustende situaties werden gevolgd.
De Vlaamse Regering zal deze ontvankelijkheidsvoorwaarden formeel vastleggen en de
nadere regels bepalen. Voor aanmeldingen door partners van buiten IJH gelden eveneens
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 45
de gestelde vereisten, met uitzondering van de laatste (4). Gelet op de mogelijke gevolgen
van een aanmelding bij het ondersteuningscentrum Jeugdzorg kan de aanmelding enkel
schriftelijk gebeuren aan de hand van een formeel document, dat deel uitmaakt van het
dossier. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor dit aanmeldingsdocument.
Deze vereiste geldt niet voor een melding of vraag vanuit het parket (kennisgeving artikel
41).
De delegatie aan de Vlaamse Regering om de wijze van erkenning als aanmelder van andere
personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden te regelen, is opgenomen
in het decreet omwille van de regels rond e-health. De erkenning is nodig om hulpverleners
van buiten het toepassingsgebied van IJH (zoals K-diensten binnen de psychiatrie) toe te
laten om aan te melden bij het ondersteuningscentrum via de elektronische weg.
Een ontvankelijke aanmelding resulteert altijd in het screenen en onderzoeken van de
verontrustende situatie. Het screenen en onderzoeken van een verontrustende situatie op
basis van een (aan)melding resulteert altijd in een gemotiveerde beslissing van het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg met betrekking tot het al dan niet aanwezig zijn van maatschappelijke
noodzaak en de verdere gevolggeving aan de verontrustende situatie. Het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg heeft het mandaat om te beslissen wat er verder dient te
gebeuren in het belang van de minderjarige. Dit wordt formeel vastgelegd in een document
waarin ook de geldigheidsduur van de beslissing is opgenomen.
De beslissing bestaat naast de uitspraak over de maatschappelijke noodzaak uit de combinatie
van twee elementen. Enerzijds wordt uitspraak gedaan over de minimaal noodzakelijke
hulpverlening. Dit kan betekenen dat de hulpverlening wordt gecontinueerd of dat
(bijkomende) hulp wordt geïnstalleerd, door middel van aanmelding bij de rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening of bij de toegangspoort voor niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening. Een tweede aspect dat deel uitmaakt van de beslissing is de graad
van opvolging die het ondersteuningscentrum Jeugdzorg zal bieden. Als het ondersteuningscentrum
heeft ingeschat dat er sprake is van maatschappelijke noodzaak, wordt altijd
opvolging voorzien. Die opvolging kan zeer intensief zijn, wanneer dit nodig is, maar kan
ook een passievere vorm aannemen, in gevallen waar de medewerking aan de hulpverlening
groter is en de noodzaak aan sterk aanklampend werken kleiner is.
Wanneer de betrokken minderjarige, zijn ouders en desgevallende zijn opvoedingsverantwoordelijken
niet akkoord gaan met de genomen beslissing over de minimaal noodzakelijke
hulpverlening en de graad van opvolging heeft het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
het mandaat om de verontrustende situatie door te verwijzen naar het parket, indien zij dit
noodzakelijk acht in het belang van de minderjarige.
Een aangemelde verontrustende situatie doorloopt altijd volgende stappen:
a) prescreening – vraagverheldering en diagnostiek. Er wordt gestart met het verzamelen
van informatie om een duidelijk beeld te krijgen van de verontrustende situatie. In deze
fase ligt de klemtoon op motivatie, acceptatie en probleeminzicht bij de betrokkenen
via aanklampend werken. Dit vereist of veronderstelt minimaal één face-to-facecontact
met de minderjarige, zijn ouders of desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken;
b) gestructureerde besluitvorming en communicatie van de beslissing.
Artikel 35
Dit artikel beschrijft de passievere vorm van opvolging die het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg biedt wanneer er een zekere mate van vrijwilligheid is en de nood aan aanklampend
werken minder groot is. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg blijft op de achtergrond
aanwezig en maakt de nodige afspraken met de jeugdhulpaanbieder, maar stelt zelf
geen hulpverleningsprogramma op.
V L A A M S P A R L E M E N T

46 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het ondersteuningscentrum zoekt in deze situaties niet noodzakelijk zelf de aangewezen
rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, andere jeugdhulpverlening
kan dit ook doen. Met ‘lopende’ jeugdhulpverlening kan ook verstaan worden de
jeugdhulpverlening die door toedoen of door tussenkomst van het ondersteuningscentrum
is opgestart voor de cliënt en waarbij er voldoende waarborgen zijn voor de ontplooiingskansen
en veiligheid van die cliënt waardoor opvolging volstaat.
Er is een duidelijk onderscheid met de opdracht van het ondersteuningscentrum in artikel
36. In het artikel 35 bestaat de opdracht van gemandateerde voorziening uit het aanwijzen
van of het zich uitspreken over welke hulp noodzakelijk is, er over waken dat de minderjarige
en zijn ouders de weg naar die hulp vinden, en dan – vanop een afstand – opvolgen.
Artikel 36
Dit artikel beschrijft de intensieve vorm van aanklampende opvolging en geeft aan welke
criteria worden gehanteerd om te bepalen wanneer deze vorm van opvolging wordt geboden.
Het aanklampend kunnen opvolgen van de cliënt is eigen aan de werking van de gemandateerde
voorzieningen. De gemandateerde voorzieningen treden op in verontrustende
situaties en als dan na onderzoek blijkt dat jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk
is voor de minderjarige (en zijn context) heeft het ondersteuningscentrum of het
vertrouwenscentrum kindermishandeling decretaal het mandaat vanuit de maatschappij
om desgevallend op ‘aanklampende wijze’ te interveniëren om de veiligheid en de ontplooiingskansen
van de betrokken minderjarige te beschermen.
In tegenstelling tot het voorgaande artikel, speelt de gemandateerde voorziening hier duidelijk
zelf een belangrijke rol. Er moet niet enkel vastgesteld worden welke hulp noodzakelijk
is en worden opgevolgd of dit lukt, maar de gemandateerde voorziening moet echt
effectief een rol spelen in het tot stand brengen van de hulp: programma opmaken, actief
toeleiden naar, nauw opvolgen enzovoort.
Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg stelt hier zelf een hulpverleningsprogramma op.
Het ondersteuningscentrum heeft hier het mandaat om aanklampend op te treden in de
samenwerking met de cliënt en de jeugdhulpaanbieders en om verbindingen te herstellen.
De jeugdhulpaanbieders kunnen zich niet onttrekken aan de opvolging door het ondersteuningscentrum.
De jeugdhulp streeft naar een sterke handhaving van het subsidiariteitsprincipe
en het voorkomen van dwang door maximaal in te zetten op vrijwilligheid en
participatie.
Artikel 37
Dit artikel heeft betrekking op de preventieve sociale acties. Het ondersteuningscentrum
kan, als de cliënt hiermee akkoord gaat, en met inzet van het Fonds Jongerenwelzijn,
specifieke acties financieren, die erop gericht zijn de draagkracht van minderjarigen, hun
ouders en desgevallend hun opvoedingsverantwoordelijken (en niet personen uit de leefomgeving)
te ondersteunen en zo te versterken. De beleidskeuze om deze te situeren bij het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg ligt in de lijn van de logische en ‘zuivere’ doelstelling
om daar, waar mogelijk, ingrijpende jeugdhulpverlening te vermijden. Om de vrijwilligheid
maximaal uit te putten zal een gemandateerde voorziening soms genoodzaakt zijn
om dus aanklampend te werken met de minderjarige en zijn gezin en nauw op te volgen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 47
Het feit dat een minderjarige en/of zijn gezin niet akkoord gaan met de preventieve sociale
actie of acties die worden voorgesteld heeft op zich niet als gevolg dat er wordt overgegaan
naar de gedwongen hulpverlening. Deze acties zijn bedoeld om subsidiair in te zetten om
zo het gezin bijkomend te ondersteunen.
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State worden hier een aantal voorbeelden
aangehaald: deze acties kunnen gaan om het school volgen in een internaat, om de deelname
aan speelpleinwerking, om de inschakeling van gezinszorg om een ouder/opvoedingsverantwoordelijke/minderjarige
te ontlasten enzovoort.
De Raad van State vraagt ook waarom enkel het ondersteuningscentrum deze bevoegdheid
krijgt. Het opzetten van specifieke acties moet bijdragen tot het realiseren van het
subsidiariteitsprincipe (er is verontrusting maar deze kan op afdoende wijze ondervangen
worden door het inzetten van een algemeen aanbod zonder dat men een ingrijpend,
specialistisch hulpaanbod moet aanspreken en tegelijkertijd kan men een indringender
overheidsoptreden vermijden).
De bevoegdheid voor het financieren van specifieke acties is exclusief omdat het ondersteuningscentrum
overheid is. Het wordt overigens aangestuurd door de leidend ambtenaar
die tevens de leiding heeft van het Fonds Jongerenwelzijn dat instaat voor de financiering
van de specifieke acties.
Artikel 38
Dit artikel expliciteert het recht van minderjarigen op een periodieke evaluatie van de
jeugdhulpverlening die zij krijgen, zoals opgenomen in artikel 16 van het decreet betreffende
de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp. De minimale termijn
waarin een evaluatie van de jeugdhulpverlening van het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
dient te gebeuren, is halfjaarlijks. Het recht op periodieke evaluatie wordt ook geformuleerd
in hoofde van ouders en, in voorkomend geval, van opvoedingsverantwoordelijken.
De tweede paragraaf van dit artikel spreekt voor zich.
Artikel 39
Dit artikel beschrijft en conditioneert het mandaat van het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
om een verontrustende situatie aan te melden bij het parket. Naast deze aanmelding
bij het parket kunnen burgers uiteraard ook het parket inlichten van een verontrustende
situatie, in het kader van artikel 422bis (schuldig verzuim) en 458bis (spreekrecht).
Het mandaat voor het ondersteuningscentrum om door te verwijzen naar het parket is er
in twee gevallen, namelijk:
– er is wel degelijk sprake van maatschappelijke noodzaak maar de betrokkenen aanvaarden
geen vrijwillige hulpverlening;
– de betrokkenen weigeren mee te werken aan het onderzoek naar de maatschappelijke
noodzaak.
In deze gevallen geldt wel het recht op een tegensprekelijk debat van de minderjarige, zijn
ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken, het recht van de betrokkenen
om voorafgaand aan de doorverwijzing naar het parket te worden gehoord en geïnformeerd
en het recht van de betrokkenen om hun standpunt te formuleren omtrent de verontrustende
situatie in het aanmeldingsdossier bij het parket. Dit wordt geëxpliciteerd in
artikel 40.
V L A A M S P A R L E M E N T

48 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het recht op een tegensprekelijk debat impliceert dat het ondersteuningscentrum voorafgaand
aan de doorverwijzing een bemiddelingspoging heeft ondernomen. Bemiddeling
vanuit het perspectief van het interventierecht is gericht op het hanteerbaar maken van
conflicten binnen een concreet aanbod in een ‘verontrustende’ situatie. Hoewel ‘het belang
van het kind’ de belangrijkste overweging is bij het verlenen van jeugdhulpverlening
staan alle partijen niet altijd op dezelfde lijn over de invulling van dat belang. Ze voelen
de situatie niet op dezelfde manier aan of spreken niet dezelfde taal. Het is de taak van
het ondersteuningscentrum Jeugdzorg om verbindend te werken, om ‘taal’ te geven aan de
verschillende standpunten en om de meest gepaste jeugdhulpverlening mogelijk te maken.
Een jeugdmagistraat bij het parket neemt kennis van de aanmelding en de redenen waarom
(verdere) jeugdhulpverlening is aangewezen. In het aanmeldingsdocument wordt de
uitleg meegestuurd waarom bemiddeling niet lukte en een korte samenvatting van de reeds
in het verleden aangeboden jeugdhulpverlening.
Artikel 40
Dit artikel bepaalt de minimale inhoud van een doorverwijzing door het ondersteuningscentrum
naar het openbaar ministerie. Decretaal is hier dus vastgelegd welke gegevens
mogen worden overgemaakt vanuit het ondersteuningscentrum aan de gerechtelijke instanties.
Dit artikel dient samen met artikel 75 gelezen te worden. Artikel 75 houdt een
principieel verbod in van gegevensoverdracht tussen het buitengerechtelijke en het gerechtelijke
luik van de jeugdhulpverlening maar beperkt dan weer op een aantal punten dit
verbod. Artikel 40 is hierop ook een beperking.
Artikel 41
Het ondersteuningscentrum is een tweedelijnsinstantie die openstaat voor professionals.
Dit artikel maakt hiernaast echter ook een ‘kennisgeving’ of aanmelding door het
openbaar ministerie mogelijk. Wanneer deze actoren een kennisgeving doen, voert het
ondersteuningscentrum niet meteen de opdrachten, vermeld in artikel 34 tot 39, uit. De
kennisgeving moet voorafgegaan worden door een pre-onderzoek om na te gaan of de
maatschappelijke noodzaak niet kan worden uitgesloten. Met het ‘onderzoek’, waarvan
sprake is in dit artikel, wordt dan ook niet gedoeld op het onderzoek beschreven in artikel
34. Dit kan hier desgevallend wel op volgen indien het pre-onderzoek uitwijst dat de maatschappelijke
noodzaak niet kan worden uitgesloten.
Artikel 42
Naast het ondersteuningscentrum zijn de vertrouwenscentra kindermishandeling (VK) in
Vlaanderen met dit ontwerp van decreet ook ‘gemandateerde voorzieningen’.
De VK hebben niet enkel het mandaat om consult en onderzoek te verrichten in verontrustende
situaties, maar onderzoeken ook meldingen van kindermishandeling door eender
welke persoon of instelling en zij verstrekken ook gepaste jeugdhulpverlening in geval van
kindermishandeling. Zij hebben een specifieke expertise in dit domein. De melding betreft
elke cliëntgebonden contactname omtrent een mogelijke situatie van kindermishandeling.
Deze definitie is vooral belangrijk voor de positionering van de vertrouwenscentra kindermishandeling.
De vertrouwenscentra zijn immers in de eerste plaats een meldpunt voor
kindermishandeling en vermoedens van kindermishandeling. Dit betekent concreet dat
iedereen (zowel hulpverleners als mensen uit de omgeving van een kind) die een vermoeden
of een ongerustheid heeft over verwaarlozing of mishandeling van een kind, contact
kan opnemen met een vertrouwenscentrum. Het vertrouwenscentrum heeft hierbij de opdracht
meldingen van kindermishandeling en/of vermoedens van kindermishandeling te
onderzoeken en op basis van een professionele diagnosestelling te zorgen voor gepaste
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 49
doorverwijzing naar verdere hulpverlening. Indien nodig zorgt een vertrouwenscentrum
zelf voor begeleiding en/of behandeling van de betrokken minderjarige en de pleger.
Net als het ondersteuningscentrum hebben de VK ook niet-cliëntgebonden opdrachten,
waaronder vorming en beleidsadvies in verband met het thema kindermishandeling. Dit
kan nader geregeld worden bij besluit van de Vlaamse Regering.
Voor de opdracht van het onderzoek van de verontrustende situaties door een VK verwijzen
we naar de toelichting bij de betrokken artikels voor het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg, artikel 33, 3° en 4°, 34 tot en met 41, behoudens artikel 37, die ook van toepassing
zijn op de VK. Met het oog op de duidelijkheid, rechtszekerheid en gelijke behandeling
moeten deze processen die worden uitgetekend voor de specifieke procedure
‘onderzoek maatschappelijke noodzaak’ zo parallel mogelijk worden gehouden, ongeacht
of deze functie wordt uitgeoefend door het ondersteuningscentrum of door het VK. Deze
gelijkvormigheid moet er in elk geval zijn wat de processtappen, de formele elementen en
de termijnen betreft. In al deze processen dient het decreet betreffende de rechtspositie van
minderjarigen gerespecteerd te worden. Ook wat de terminologie betreft, dient uniformiteit
te worden nagestreefd.
Artikel 43
Door dit artikel wordt transparantie beoogd in het procesverloop van een dossier voor de
minderjarige, ouders en desgevallend de opvoedingsverantwoordelijken.
De VK en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg hebben een gelijkwaardig mandaat, met
andere woorden een zelfde beslissingsbevoegdheid in verontrustende situaties. Dossiers
die behandeld worden door het VK gaan niet ook nog eens behandeld worden door het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg, indien de cliënt niet meer akkoord gaat met de lopende
hulpverlening en de aanpak door het VK en een gerechtelijke afhandeling van het dossier
zich opdringt. Een te lang parcours werkt mogelijks belemmerend naar besluitvorming en
kan leiden tot verwarring bij de cliënt. Het gaat hierbij uiteraard over niet hoogdringende
situaties van kindermishandeling. In geval van hoogdringendheid kan de gemandateerde
voorziening en elke andere partij zich immers rechtstreeks richten tot het parket.
Het mandaat van de VK en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg is dus gelijkwaardig.
Het ondersteuningscentrum heeft als opdracht advies te verlenen en waar nodig onderzoek
te voeren wanneer de huidige situatie van de minderjarige onvoldoende waarborgen
biedt voor zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen. In gevallen
van kindermishandeling of bij gegronde vermoedens van kindermishandeling hebben de
vertrouwenscentra kindermishandeling eveneens het mandaat om advies te verlenen en
waar nodig onderzoek te voeren. Het is aan de professionele inschatting en eigen positionering
van de hulpverlener die de zorgverantwoordelijkheid draagt over de cliënt om – in
functie van de problematiek – uit te maken naar welke gemandateerde voorziening hij/zij
stapt in functie van verdere stappen inzake onderzoek maatschappelijke noodzaak, en dit
ook zo met de cliënt te communiceren.
De verhouding tussen de VK’s en het ondersteuningscentrum dient verder verfijnd te worden
in samenspraak tussen beide voorzieningen en verankerd te worden in uitvoeringsbepalingen
van het decreet. Beide gemandateerde voorzieningen kunnen mekaar om advies
of overleg vragen. Ze contacteren mekaar in elk geval wanneer bij het onderzoek blijkt
dat de andere gemandateerde voorziening eerder betrokken was bij de jeugdhulpverlening
aan de cliënt. Samenwerking op strategisch niveau tussen beide instanties met betrekking
tot de doelgroepafbakening is uiteraard ook een belangrijke opdracht. In dit kader zal een
overlegforum worden opgericht tussen de VK en de ondersteuningscentra die eenzelfde
regio bedienen, om enerzijds casusgericht, maar ook overkoepelend de werking van de
gemandateerde voorzieningen op te volgen. Deze overlegfora zullen een signaalfunctie
V L A A M S P A R L E M E N T

50 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
kunnen opnemen, bijvoorbeeld over de afsprakenkaders over maatschappelijke noodzaak
in de jeugdhulpverlening, en als aanspreekpunt voor overleg met de parketten uit de regio.
Casusgerichte samenwerking tussen het VK en het ondersteuningscentrum blijft een mogelijke
maar geen noodzakelijke piste. In de huidige praktijk bestaat deze samenwerking
reeds tussen VK en het Comité voor Bijzondere Jeugdbijstand. Het gebruik van elkaars
expertise zal een voorwerp zijn van structureel overleg tussen beide instanties.
Hoofdstuk 9. Een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening
Artikel 44
Dit artikel bespreekt en consolideert de werking en de principes van de bestaande crisisjeugdhulpverlening.
De doelstelling van het aanbod crisisjeugdhulpverlening is om aan de
minderjarige, zijn ouders en desgevallend de opvoedingsverantwoordelijken in een crisissituatie
snel een gepaste vorm van hulp te geven.
Krachtens het huidige decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp werden
overal in Vlaanderen en Brussel hulpprogramma’s crisisjeugdhulpverlening gevormd. De
fase van de opbouw van de hulpprogramma’s werd grotendeels afgerond in 2010 met de
laatste uitbreidingsronde van de meldpunten. Het aantal aanmeldingen van minderjarigen
in een crisissituatie nam toe naarmate er meer hulpprogramma’s operationeel werden en
de bekendmaking veralgemeend werd. In 2008 waren er 1167 aanmeldingen van 1407 minderjarigen,
een cijfer dat verder toenam tot 2419 aanmeldingen van 2926 minderjarigen in
2010. Ongeveer één op de drie aanmeldingen krijgt een interne dispatching, wat betekent
dat de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, de opvoedingsverantwoordelijken,
doorverwezen werden naar een crisisinterventie, -begeleiding of -opvang. Daarnaast
hebben de meldpunten de mogelijkheid om een (anoniem of niet anoniem) consult te geven,
met als doel de aanmelder te ondersteunen om in de crisissituatie zelf de nodige hulp
te verlenen.
Er wordt, buiten de in artikel 2, §1, geformuleerde definiëring van het begrip crisis, geen
concrete omschrijving gegeven van wat een crisissituatie precies inhoudt. Dit betekent dat
er een zekere subjectiviteit schuilt in het begrip crisis, waardoor in principe alle mogelijke
situaties, die door de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval zijn opvoedingsverantwoordelijken
en door de aanmelder als een crisis worden ervaren, kunnen aangemeld
worden bij de meldpunten. Het is een uitdrukkelijke keuze om hierbij geen beperkende definiëringen
in te bouwen en aldus de meldpunten bereikbaar te positioneren. Hierbij wordt
opgemerkt dat het een gedeelde verantwoordelijkheid van de aanmelder en het permanent
bereikbare crisismeldpunt is om tot een kwaliteitsvolle vraagverheldering en, desgevallend,
doorverwijzing te komen. De dialoog tussen alle betrokkenen is in dit proces van
groot belang. Artikel 44 stelt expliciet dat het gaat om een subsidiair hulpprogramma, wat
betekent dat de inzet van een crisisinterventie, -begeleiding of -opvang enkel mogelijk is
als zowel de aanmelder zelf, het eigen netwerk van de minderjarige, of een andere vorm
van jeugdhulpverlening onvoldoende een oplossing kunnen bieden voor de crisissituatie.
Een aanmelding bij het hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening kan de verantwoordelijkheid
van de aanmelder met betrekking tot diens eigen taken en rol niet doen afnemen.
De crisisjeugdhulpverlening situeert zich in de vrijwillige hulpverlening, wat impliceert dat
crisishulp niet kan worden opgelegd en dat de aangeboden hulpverlening vrijwillig is of
vrijwillig wordt aanvaard.
Zoals artikel 44 aangeeft kan een beroep gedaan worden op de crisisjeugdhulpverlening
door jeugdhulpaanbieders, andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden
(zoals artsen, psychiaters enzovoort), dienstverleners en jeugdmagistraten wanneer
zij geconfronteerd worden met een crisissituatie. Met dienstverleners worden bijvoorbeeld
politieagenten bedoeld, onderwijzend personeel, personeel van een ziekenhuis, van een
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 51
OCMW enzovoort. Essentieel is dat er een permanente bekendmaking van de hulpprogramma’s
plaatsvindt, alsook dat er in dialoog wordt gegaan met (groepen van) aanmelders
om tot duidelijke en transparante afspraken over de toegang tot de hulpprogramma’s
te komen. Het belang van de minderjarige, zijn ouders of desgevallend opvoedingsverantwoordelijken
in een crisissituatie dient het uitgangspunt te vormen van afspraken met
aanmelders over de bereikbaarheid en de toegang tot het hulpprogramma en dit steeds in
overeenstemming met de positionering en de functie van de aanmelder. De verdere uitwerking
van de organisatie hulpprogramma’s wordt door de Vlaamse Regering bepaald.
Hoofdstuk 10. Een participatieve jeugdhulpverlening
Een belangrijke doelstelling van integrale jeugdhulp is het via verschillende kanalen werken
aan een participatieve jeugdhulpverlening. Zeker in een buitengerechtelijke context
waar het vrijwillige karakter van de aangeboden hulpverlening centraal staat, is inzetten
op participatie van de cliënt onontbeerlijk.
Een concrete vorm van hulpverlening kan in de zes jeugdhulpsectoren gevat door IJH niet
ten uitvoer worden gebracht als niet alle partijen met het voorstel instemmen. Cruciaal is
dan ook dat binnen de hulpverlening voldoende ruimte wordt gelaten voor participatie
van de betrokken jongere en zijn ouders. Als de medewerking van de ouders of in voorkomend
geval de opvoedingsverantwoordelijken nodig is voor de vrijwillige hulpverlening
is het evident dat deze personen vrijwillig moeten instemmen met de voorgestelde maatregelen.
Ook ten aanzien van de minderjarige kan de jeugdhulp slechts hulp aanbieden
mits diens instemming. Het optreden van de jeugdhulp binnen de vrijwilligheid kan geen
onvoorwaardelijk verlengstuk zijn van het ouderlijke gezag. In verontrustende situaties
bijvoorbeeld gaat het vaak ook om relationele conflicten. Het is dan ook vanzelfsprekend
dat minderjarigen betreffende de voorgenomen jeugdhulpverlening participeren in de besluitvorming.
Artikel 45
Dit artikel doelt in punt 1° op participatie op beleidsniveau, waar vertegenwoordigers
van minderjarigen en ouders deelnemen aan de IJH-structuren zoals de Adviesraad en de
Intersectorale Regionale Overleggen Jeugdhulp. Punt 2° behelst de opdracht om hiernaast
concreet de participatie van de betrokkenen aan hun eigen jeugdhulptraject te verbeteren
en mogelijks zelfs aan het beleid van de jeugdhulpaanbieder of voorziening waar ze hulp
krijgen. Participeren aan het beleid is iets anders dan participeren in de hulpverlening
zelf. De regionale stuurgroepen en de Adviesraad hebben momenteel in de eerste plaats de
decretaal bepaalde taak om participatie aan het beleid of het macroniveau mogelijk te maken.
Toch zijn de twee verbonden: participatie op beleidsniveau is pas echt mogelijk als er
voldoende participatie is van betrokkenen aan de jeugdhulpverlening zelf. Omgekeerd zal
beleidsparticipatie zelf weer de verhouding tussen cliënt en hulpverlener beïnvloeden. Om
participatie effectiever en succesvoller te maken op beleidsniveau is het verder ondersteunen
en voeden van meer participatie op het niveau van het beleid van voorzieningen en in
de individuele relatie hulpverlener-cliënt nodig. Meestal is een resultaat van een participatief
proces op beleidsniveau een verdere uitvoering van wat vertegenwoordigers van minderjarigen
en ouders hebben aangebracht over participatie op een meso- of microniveau.
Punt 2° herbevestigt het belang voor de participatie van de cliënt van de vraaggerichtheid
van de jeugdhulpverlening. Een algemeen principe voor de integrale jeugdhulp dat
is opgenomen in artikel 6 wordt hier bij de opdrachten met betrekking tot participatie
ook meegenomen. De eerste doelstelling van een participatieve hulpverlening is om tegemoet
te komen aan hetgeen de cliënt als nodig en ondersteunend inschat en ervaart en een
voortdurend betrekken van de cliënt is hiervoor onontbeerlijk.
V L A A M S P A R L E M E N T

52 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
In punt 3° wordt de bijzondere positie van de bijstandspersoon, vanuit het oogpunt van
de participatie van de minderjarige, gewaarborgd. Deze dient door de jeugdhulpaanbieders,
de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen steeds op de hoogte te worden
gehouden van de evoluties in het dossier, van genomen beslissingen en is een vast aanspreekpersoon
gedurende het hele traject van de jeugdhulpverlening voor al deze instanties.
Artikel 46
Dit artikel expliciteert een aantal fundamentele rechten van de minderjarige, zijn ouders
en in voorkomend geval opvoedingsverantwoordelijken. Hier dient melding gemaakt te
worden van het decreet betreffende de rechtspositie van minderjarigen in de integrale
jeugdhulp, het IVRK en artikel 22bis van de Grondwet waarin een aantal rechten van
minderjarigen reeds zijn vastgelegd. Punt 1 heeft betrekking op de toegang tot het dossier
dat uitvoerig wordt toegelicht bij artikel 77. De overige punten geven minderjarigen, hun
ouders of opvoedingsverantwoordelijken een expliciet recht op evaluatie en inspraak met
betrekking tot de aan hem verleende jeugdhulpverlening door jeugdhulpaanbieders (ook
het ondersteuningscentrum) en met betrekking tot de processen van indicatiestelling en
jeugdhulpregie in de toegangspoort. In de betrokken artikels van het ontwerp wordt steeds
geduid wat de positie is van de cliënt op het vlak van informatie, communicatie en medezeggenschap
in de processen van de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen.
Hoofdstuk 11. Gerechtelijke jeugdhulpverlening
In overeenstemming met artikel 5, §1, II, 6°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980
tot hervorming der instellingen, zoals gewijzigd door de wet van 8 augustus 1988, zijn de
gemeenschappen bevoegd voor de jeugdbescherming, met inbegrip van de sociale en de
gerechtelijke bescherming. De materies die limitatief aan de nationale wetgever werden
voorbehouden, vormen hierop een uitzondering. Deze voorbehouden materies zijn:
a) de burgerrechtelijke regels met betrekking tot het statuut van de minderjarigen en van
de familie, zoals vastgesteld door het Burgerlijk Wetboek en de wetten tot aanvulling
ervan;
b) de strafrechtelijke regels waarbij gedragingen die inbreuk plegen op de jeugdbescherming
als misdrijf worden omschreven en waarbij op die inbreuken straffen worden
gesteld, met inbegrip van de bepalingen die, onverminderd artikel 11 (van de bijzondere
wet van 8 augustus 1980) betrekking hebben op de vervolgingen;
c) de organisatie van de jeugdrechtbanken, hun territoriale bevoegdheid en de rechtspleging
voor die gerechten;
d) de opgave van de maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van minderjarigen
die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd;
e) de ontzetting uit de ouderlijke macht en het toezicht op de gezinsbijslag of andere sociale
uitkeringen.
De bevoegdheidsverdeling tussen de federale overheid en de gemeenschappen steunt op
het principe dat de jeugdbescherming essentieel als doel hulp- en dienstverlening heeft.
Hulp- en dienstverlening zijn een bevoegdheid van de gemeenschappen (bijstand aan personen).
Er kan worden opgemerkt dat ook in het gerechtelijke luik van dit decreet de term jeugdhulpverlening
en niet de (federale) term ‘jeugdbescherming’ wordt gebruikt. Dit verwijst
naar de filosofie die aan het decreet ten grondslag ligt. Jongeren zijn geen object van bescherming,
maar moeten worden benaderd als volwaardige leden van de gemeenschap met
een eigen verantwoordelijkheid en zeggingschap.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 53
De gerechtelijke tussenkomsten zijn van pedagogische aard. Het feit dat ze zowel ten aanzien
van de minderjarige, als hun ouders en desgevallend opvoedingsverantwoordelijken
afdwingbaar zijn, doet niets af van hun finaliteit, namelijk het verlenen van jeugdhulpverlening.
In sommige verontrustende situaties is het nodig dwingend op te treden, in het
belang van de minderjarige.
Het luik gerechtelijke jeugdhulpverlening wordt opgeheven uit het decreet van 7 maart
2008 inzake bijzondere jeugdbijstand en opgenomen in voorliggend ontwerp van decreet.
Dit strookt volledig met het uitgangsprincipe dat de gedwongen hulp niet meer bekeken
wordt als een mogelijke verdere stap na een sectoraal traject binnen de bijzondere jeugdbijstand.
De gerechtelijke jeugdhulpverlening positioneert zich nu in een intersectoraal
jeugdhulplandschap en vormt een laatste mogelijke fase in een jeugdhulptraject wanneer
eerst al de mogelijkheden in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening zijn uitgeput (subsidiariteitsprincipe).
Afdeling 1. Bevoegdheid van de jeugdrechter voor het nemen van gerechtelijke maatregelen
Artikel 47
Vorderingsgronden
Uit de voorbereidende werken van de wet van 8 augustus 1988 tot wijziging van de bijzondere
wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, blijkt dat de federale overheid
en de gemeenschappen, voor zover ze bevoegd zijn om de maatregelen ten gronde te
bepalen, ook de materiële bevoegdheid van de jeugdrechtbank kunnen regelen.
Waar de gemeenschappen dus bevoegd zijn om de maatregelen te bepalen ten aanzien van
minderjarigen in een problematische opvoedingssituatie, kunnen zij ook de vorderingsgronden
regelen op grond waarvan die maatregelen kunnen worden genomen.
Dit artikel regelt de bevoegdheid ‘ratione materiae’ van de jeugdrechter om afdwingbare
maatregelen te nemen in verontrustende situaties. Dit artikel doet geen afbreuk aan artikel
36, eerste lid, 4°, van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming. Deze laatste
bepaling staat de jeugdrechter toe om kennis te nemen van vorderingen van het openbaar
ministerie ten aanzien van minderjarigen die worden vervolgd wegens een als misdrijf
omschreven feit. Het behoort immers tot de bevoegdheid van de federale wetgever om de
maatregelen te geven, die door de jeugdrechtber kunnen worden genomen ten aanzien van
minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, en om de gevallen te
bepalen waarin die maatregelen worden genomen.
Artikel 47 van dit ontwerp van decreet bevestigt het principe van de subsidiariteit van de
gerechtelijke jeugdhulpverlening tegenover de vrijwillig en vrijwillig aanvaarde jeugdhulpverlening
voor minderjarigen in verontrustende situaties. Door de concretisering van dit
principe worden de gronden tot gerechtelijke interventie beperkt, waardoor zoveel mogelijk
wordt vermeden dat minderjarigen het etiket van ‘gerechtskind’ zouden opgeplakt
krijgen.
Artikel 47 formuleert de vorderingsgronden voor het openbaar ministerie om de jeugdrechter
te vorderen in niet hoogdringende en hoogdringende verontrustende situaties.
De zogenaamde ‘klassieke’ (niet hoogdringende) vorderingsgrond, zoals opgenomen in
het decreet inzake bijzondere jeugdbijstand van 7 maart 2008, wordt geherformuleerd.
Actueel wordt de bevoegdheid van de jeugdrechter voor het nemen van afdwingbare pedagogische
maatregelen in artikel 37 van dit decreet als volgt omschreven:
V L A A M S P A R L E M E N T

54 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
“De jeugdrechter neemt kennis van problematische opvoedingssituaties:
1° als het openbaar ministerie een afdwingbare pedagogische maatregel noodzakelijk
acht, nadat de zaak ernaar werd doorverwezen door de bemiddelingscommissie overeenkomstig
artikel 32, §2, vierde lid;
2° als het openbaar ministerie aantoont dat tegelijk de volgende voorwaarden zijn vervuld:
– een afdwingbare pedagogische maatregel is dringend noodzakelijk;
– er zijn voldoende aanwijzingen dat de minderjarige onmiddellijk moet worden
beschermd tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of
exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik;
– het verlenen van hulp en bijstand op vrijwillige basis is niet meteen mogelijk.”.
1° De nieuwe formulering in artikel 47, 1°, van de klassieke vorderingsgrond in het artikel
37, 1°, luidt:
“De jeugdrechter neemt kennis van verontrustende situaties op vordering van het openbaar
ministerie om gerechtelijke maatregelen op te leggen aan de betrokken minderjarigen
en, eventueel, aan hun ouders en desgevallend opvoedingsverantwoordelijken:
1° als het openbaar ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden zijn
vervuld:
a) het verlenen van jeugdhulpverlening op vrijwillige basis is niet mogelijk;
b) alles is in het werk gesteld om vrijwillige jeugdhulpverlening te realiseren in die
zin dat een gemandateerde voorziening is ingeschakeld en deze de minderjarige
heeft doorverwezen naar het openbaar ministerie.”.
Het openbaar ministerie kan de jeugdrechter vorderen wanneer de gemandateerde
voorziening de zaak heeft doorverwezen naar het openbaar ministerie overeenkomstig
artikel 39 en het openbaar ministerie het in het belang van de minderjarige noodzakelijk
acht een gerechtelijke maatregel te nemen. In verontrustende situaties zal de jeugdrechtbank
pas optreden nadat de gemandateerde voorziening geoordeeld heeft dat in
het belang van de minderjarige een door de jeugdrechtbank opgelegde pedagogische
maatregel ernstig aangewezen is. Dit houdt in dat het niet mogelijk is gebleken om
vrijwillige jeugdhulpverlening te organiseren. Behoudens de uitzondering die hierna in
2° is voorzien, is de jeugdrechtbank aldus niet bevoegd om dwingende maatregelen te
nemen in verontrustende situaties zonder dat alle pogingen zijn aangewend om jeugdhulpverlening
te verlenen op basis van vrijwillige medewerking van de betrokkenen.
Hiermee wordt aangesloten bij de wil van de decreetgever van 27 juni 1985 om enerzijds
de rol en functie van de vrijwillige hulpverlening zuiver te stellen en te stimuleren
en anderzijds de toegangspoort tot de gerechtelijke tussenkomst te versmallen. Eens
de zaak is doorverwezen, komt het uitsluitend aan het openbaar ministerie toe uit te
maken of een afdwingbare maatregel al dan niet noodzakelijk is. In bevestigend geval
zal het openbaar ministerie bij de jeugdrechtbank een vordering instellen.
Naar analogie met de huidige klassieke vorderingsgrond, waar verwezen wordt naar de
bemiddelingscommissie, wordt deze vervangen door ‘een gemandateerde voorziening’.
Door de nieuwe formulering wordt de klassieke POS-vorderingsgrond bovendien uitgebreid
tot problematische opvoedings- en leefsituaties. Dit biedt een duidelijke basis
voor het parket om onder meer ook op te treden in de context van ernstige spijbelproblematiek,
zwaar druggebruik enzovoort. De procedurele vertaling in de tweede voorwaarde
van de vorderingsgrond biedt verder meer rechtswaarborgen voor de betrokken
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 55
minderjarige, ouders of opvoedingsverantwoordelijke(n) en komt tegemoet aan het
subsidiariteitsprincipe.
2° De vorderingsgrond bij hoogdringendheid, zoals momenteel opgenomen in het decreet
inzake bijzondere jeugdbijstand en zoals hierboven weergegeven in artikel 37, 2°, wordt
overgenomen in artikel 47, 2°, in dit ontwerp van decreet met een aanpassing van de
formulering van de derde voorwaarde.
“2° als het openbaar ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden
zijn vervuld:
a) een gerechtelijke maatregel is dringend noodzakelijk;
b) er zijn voldoende aanwijzingen dat de minderjarige onmiddellijk beschermd
moet worden tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling
of exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik;
c) het verlenen van hulp en bijstand op vrijwillige basis is niet meteen mogelijk
omdat de vereiste instemmingen niet werkelijk zijn verkregen.”.
De vorderingsgrond bij hoogdringendheid voorziet in een snel gerechtelijk optreden voor
verontrustende situaties met een acuut en ernstig karakter. Voor dergelijke problematische
opvoedingssituaties kan, wegens de urgentie, de klassieke weg die in artikel 47, 1°, is vastgelegd
– namelijk van de gemandateerde voorziening naar parket en jeugdrechtbank – niet
worden gevolgd. Wanneer het openbaar ministerie het opleggen van een pedagogische
maatregel dringend noodzakelijk acht, zal het drie voorwaarden moeten aantonen.
Ten eerste acht het openbaar ministerie in het belang van de minderjarige een afdwingbare
pedagogische maatregel dringend noodzakelijk.
Ten tweede moeten er voldoende aanwijzingen zijn dat de minderjarige onmiddellijk moet
worden beschermd tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of exploitatie,
met inbegrip van seksueel misbruik. Deze omschrijving is ruimer dan de definitie
van kindermishandeling, opgenomen in het decreet, in die zin dat de zinsnede “in een relatie
van afhankelijkheid” hier niet is toegevoegd. Deze drie voorwaarden moeten tegelijk
vervuld zijn.
Ten derde kan de jeugdhulpverlening op vrijwillige basis niet onmiddellijk worden georganiseerd
omdat de instemming van de betrokkenen ontbreekt.
De omschrijving van de vorderingsgrond in 2° sluit aan bij artikel 19 van het Verdrag van
20 november 1989 inzake de Rechten van het Kind. Luidens dat artikel zijn de staten die
partij zijn, verplicht om “alle passende wettelijke en bestuurlijke maatregelen en maatregelen
op sociaal en opvoedkundig gebied te nemen om het kind te beschermen tegen alle
vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik, lichamelijke of geestelijke
verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of exploitatie, met inbegrip van seksueel
misbruik, terwijl het kind onder de hoede is van de ouder(s), wettige voogd(en) of
iemand anders die de zorg voor het kind heeft”. Deze vorderingsgrond is een uitzondering
op de algemene regel dat de jeugdrechtbank slechts kan tussenkomen na doorverwijzing
door de gemandateerde voorziening om, wanneer vrijwillige hulpverlening niet onmiddellijk
mogelijk is, dwingend te kunnen optreden in acute en ernstige situaties die een bedreiging
vormen voor een minderjarige (bijvoorbeeld kindermishandeling, incest enzovoort).
In dergelijke situaties zou het niet verantwoord zijn de afwikkeling van de procedure bij
de gemandateerde voorziening af te wachten. De toepassing van 2° moet uitzonderlijk
V L A A M S P A R L E M E N T

56 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
blijven en op zijn juiste draagwijdte worden toegepast. Deze uitzonderlijke toepassing is
nodig omdat de vorderingsgrond een uitzondering vormt op het subsidiariteitsbeginsel.
Volgens dit principe moet bij een te verwachten gelijkblijvend effect de voorkeur worden
gegeven aan die hulpverlening die het minst ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer van de
betrokkenen. Gedwongen of gerechtelijke hulpverlening is dus subsidiair aan de vrijwillige
hulpverlening omdat bij verontrustende situaties zoveel mogelijk hulpverlening op vrijwillige
basis moet worden georganiseerd en zo weinig mogelijk gerechtelijke maatregelen
moeten worden opgelegd.
De huidige formulering van de derde voorwaarde laat mogelijk oneigenlijk gebruik toe
van de procedure bij hoogdringendheid. Momenteel ontbreekt namelijk de formulering
‘omdat de vereiste instemmingen niet werkelijk zijn bekomen’. Bij een feitelijke onbeschikbaarheid
van gepast hulpaanbod of een tijdelijke onbereikbaarheid van hulpaanbod in
de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening (bijvoorbeeld het ontbreken van permanentie
bij de sociale dienst van het comité bijzondere jeugdbijstand) is hulpverlening niet mogelijk
omdat ze niet dringend georganiseerd kan worden. Hulpverlening is in die contexten
nochtans mogelijk op vrijwillige basis omdat de betrokkenen wel instemmen met de hulpverlening.
Dat er in die context toch gevorderd kan worden door het parket doet afbreuk
aan het subsidiariteitsbeginsel.
Afdeling 2. Gerechtelijke maatregelen
Onderafdeling 1. Algemene maatregelen na doorverwijzing door een gemandateerde
voorziening
Artikel 48
Paragraaf 1 somt de maatregelen op die door de jeugdrechtbank en de jeugdrechter kunnen
worden genomen in verontrustende situaties, wanneer de zaak door een gemandateerde
voorziening werd doorverwezen naar het openbaar ministerie, dat op haar beurt
aantoont dat een gerechtelijke maatregel dient te worden opgelegd. Naast de maatregelen
die op grond van een nationale wet kunnen worden genomen (voogdij over de gezinsbijslagen,
ontzetting uit het ouderlijke gezag) betreft dit dertien gedifferentieerde maatregelen
van opgelegde hulpverlening, waaruit de jeugdrechtbank een keuze kan maken naargelang
de concrete verontrustende situatie. Tussen de maatregelen is er geen eigenlijke gradatie
ingebouwd, enkel voor de maatregelen, genoemd in 11° en 12°, wordt een voorbehoud
gemaakt. Bij de keuze van een maatregel moet worden uitgegaan van de stelling dat de
meer ingrijpende maatregelen, die gepaard gaan met een verwijdering van de minderjarige
uit zijn milieu, uitzonderlijk moeten zijn en slechts kunnen worden verantwoord door de
ernst van de verontrustende situatie. Anderzijds zou het ook niet verantwoord zijn om een
situatie te lang te laten aanslepen en te laten evolueren tot een onomkeerbare toestand.
De grote vrijheid van appreciatie die aan de jeugdrechtbank wordt toegekend impliceert
de opdracht om elke zaak te beoordelen met een sterke zin voor nuancering. Bij de maatregelen
is een maximale duur vermeld waardoor aan de betrokken minderjarigen en hun
context bijkomende rechtszekerheid en een duidelijker toekomstperspectief worden geboden.
Deze begrenzing in de tijd impliceert dat de betrokken hulpverleners een duidelijk
handelingsplan zullen moeten opstellen.
Na de voorziene termijn zal moeten worden geëvalueerd in welke mate de doelstellingen
werden bereikt. Zo nodig kunnen de maatregelen worden verlengd, overeenkomstig artikel
51, tweede lid. De geboden hulpverlening moet dus worden gezien als een tijdelijke ingreep
in het leven van de minderjarige en zijn omgeving, die erop gericht is de betrokkenen hun
verantwoordelijkheid verder te laten opnemen. Hierna volgt een toelichting bij de onderscheiden
maatregelen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 57
1° De jeugdrechtbank en de jeugdrechter kan de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken
van een minderjarige een pedagogische richtlijn verstrekken. Het verstrekken
van een pedagogische richtlijn, die in een vonnis of een beschikking wordt opgenomen,
is de minst ingrijpende onder de opgegeven maatregelen. Deze maatregel richt
zich tot deze personen, teneinde hen te confronteren met hun pedagogische verantwoordelijkheid.
Dergelijke eenmalige tussenkomst van de jeugdrechtbank kan, ook
al is zij beperkt, toch nuttig zijn in die situaties waarvoor een officiële interventie verantwoord
is maar waarvoor een meer ingrijpende maatregel niet noodzakelijk wordt
geacht.
2° De maatregel waarbij een minderjarige die onder toezicht van de Sociale Dienst voor
Gerechtelijke Jeugdhulpverlening wordt gesteld, zal aangewezen zijn wanneer blijkt
dat de minderjarige zich te weinig houdt aan algemeen aanvaarde gedragsregels (bijvoorbeeld
wanneer hij voortdurend spijbelt). Zoals bepaald in artikel 49 kunnen aan
de maatregelen die in artikel 48, §1, 2° tot en met 13°, zijn opgegeven ten aanzien
van de minderjarige aanvullende voorwaarden worden verbonden. Het niet naleven
van deze aanvullende voorwaarden zou aanleiding kunnen geven tot het nemen van
een meer ingrijpende maatregel. Het hier bedoelde toezicht van de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening is een zelfstandige maatregel die een bepaalde
begeleiding van de minderjarige veronderstelt, en moet worden onderscheiden van het
algemene toezicht dat die sociale dienst uitoefent op de uitvoering van de afdwingbare
pedagogische maatregelen (artikel 58). De maximale duur van de maatregel wordt
bepaald op één jaar, maar kan worden verlengd.
3° Contextbegeleiding impliceert een psychosociale hulpverlening in de brede zin van
het woord, is gericht op meerdere levensdomeinen en betrekt meerdere actoren. Deze
maatregel is een vorm van mobiele hulpverlening. Het gaat hier niet enkel over verplichtingen
die alleen door minderjarigen moeten worden nagekomen. Binnen de
maatregel van contextbegeleiding kunnen zowel verplichtingen aan de ouders en de
opvoedingsverantwoordelijken als aan de minderjarige zelf worden opgelegd. De
uitbreiding tot eerstgenoemde personen is noodzakelijk om het beoogde doel, het
behoud van de minderjarige in zijn milieu, te bereiken. Zo kan contextbegeleiding
er bijvoorbeeld op gericht zijn de ouders te leren op een meer aangepaste manier te
reageren op probleemgedrag bij hun kinderen, de ouders bij te staan in gevallen van
kinderverwaarlozing, de communicatie tussen ouders en kinderen te verbeteren, het
gezin te helpen een crisis te overwinnen enzovoort. Het is van groot belang dat de
minderjarige niet wordt beschouwd als een geïsoleerd wezen, maar dat het hele gezin,
de gehele context, als psychosociaal systeem wordt betrokken in de begeleiding. Zoals
bepaald, wordt een jeugdhulpaanbieder of eventueel de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening belast met de contextbegeleiding. De maximale duur van
de maatregel wordt bepaald op één jaar, maar kan worden verlengd.
4° Een mogelijk antwoord op een verontrustende situatie kan een opvoedend project
zijn. Omwille van de rechtszekerheid, wordt de inhoud van het opvoedende project
als zinvolle pedagogische maatregel binnen het kader van het hulpverleningsaanbod
in dit decreet nader geconcretiseerd. Niet enkel de maximale duur ervan is bepaald
op zes maanden, maar ook drie voorwaarden waaraan het opvoedend project dient
te voldoen. Een dergelijk project dient gericht te zijn op een specifieke doelgroep of
op een bijzondere probleemsituatie, op het versterken van de eigen zorg en/of op het
versterken van de zorg in eigen milieu en is georganiseerd door een erkende voorziening
of een organisatie die daartoe een overeenkomst heeft gesloten met de Vlaamse
minister. Een jeugdhulpaanbieder wordt belast met de materiële organisatie van die
V L A A M S P A R L E M E N T

58 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
projecten en met de begeleiding van de minderjarigen. In de praktijk kan een dergelijk
project allerlei vormen aannemen. Het opvoedende project kan bestaan uit een
dienst aan de gemeenschap die aan een minderjarige met een deviant of predelinquent
gedrag kan worden opgelegd, of uit een werkproject. Ervaringsprojecten waarbij ten
behoeve van minderjarigen een ervaringsgericht hulpverleningsprogramma wordt uitgewerkt
vallen daar eveneens onder.
5° De minderjarige kan worden verplicht een ambulante voorziening te bezoeken. Het
betreft een hulpverlening waarbij enerzijds gefocust wordt op de dagbegeleiding van
de minderjarige in een voorziening, individueel of in groep, buiten de schooluren en
tijdens de vakantieperiodes, maar zonder overnachting. Deze dagbegeleiding is naargelang
de situatie en problematiek van de minderjarige gericht op groepswerking,
studie- en schoolbegeleiding, aanleren van vaardigheden, zoeken naar een zinvolle
vrijetijdsbesteding enzovoort. Anderzijds is hieraan onlosmakelijk een meersporige
begeleiding van de context verbonden waardoor de mogelijkheid wordt geboden om
het ingrijpen in het leven van de minderjarige op een aangepaste manier te doseren.
Dagcentra richten zich bijvoorbeeld tot gezinnen met schoolgaande kinderen waar
de opvoedingssituatie ontwricht is en het zelfstandig functioneren van het gezin
kan worden hersteld mits een geïntegreerde contextbegeleiding, gekoppeld aan een
opname van de kinderen in een dagcentrum. Deze centra vangen jongeren op buiten
de schooluren en tijdens de vakantieperiodes maar bieden hen geen overnachting. De
maximale duur van de maatregel wordt in principe bepaald op één jaar, maar kan
worden verlengd.
6° Door diverse omstandigheden, onder meer ernstige relationele conflicten of verregaande
verwaarlozing, kunnen sommige minderjarigen niet rekenen op een familiaal
milieu. Ook is soms het verblijf in een residentiële inrichting, waar het groepsleven
een centrale plaats inneemt, niet (meer) aangewezen. Dergelijke jongeren moeten leren
zelfstandig te leven. Ondersteund door de pedagogische begeleiding van een jeugdhulpaanbieder
geeft deze maatregel hen hiertoe de kans. Omdat het zelfstandig wonen
toch reeds een zekere rijpheid veronderstelt, is voor het toepassen van deze maatregel
de minimumleeftijd van 17 jaar vereist. Tevens is bepaald dat de betrokkene over voldoende
inkomsten zal moeten kunnen beschikken. Deze kunnen afkomstig zijn uit
een loon, uit diverse sociale uitkeringen, uit een studietoelage, uit financiële steun van
familieleden enzovoort. Het is niet noodzakelijk dat de betrokkene al beschikt over
deze inkomsten op het ogenblik van het nemen van de maatregel. De duur van de
maatregel wordt bepaald op maximum één jaar, maar kan worden verlengd.
7° Het onder 6° bedoelde zelfstandig wonen veronderstelt reeds een zekere graad van
zelfredzaamheid. Jongeren die hier nog niet aan toe zijn maar niet kunnen rekenen
op een familiaal milieu, kunnen eveneens vanaf de leeftijd van 17 jaar de kans krijgen
onder permanent toezicht op kamers te wonen. Dit houdt in dat zij grotendeels
alleen of in een klein groepje hun dagelijks leven beredderen. Zij zullen daarbij van
zeer nabij worden begeleid en intensief worden getraind in allerlei vaardigheden die
hen tot een grotere zelfstandigheid kunnen brengen. Deze maatregel vormt aldus een
rechtstreekse voorbereiding op het eigenlijke zelfstandig wonen. In veel gevallen zal
het hier gaan om minderjarigen, die geruime tijd in een residentiële voorziening hebben
verbleven en zich geleidelijk meer kunnen losmaken van het groepsleven en van
het verzorgende kader ervan. Een jeugdhulpaanbieder zal belast zijn met de materiële
organisatie van de maatregel en de begeleiding van de minderjarige. De duur van de
maatregel wordt bepaald op maximum één jaar, maar kan worden verlengd.
8° De minderjarige kan onder de begeleiding van een onthaal- en oriëntatiecentrum worden
gesteld. Dergelijke centra hebben als opdracht gedurende de aangegeven periode
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 59
een passende oriëntatie uit te werken om aan de verontrustende situatie tegemoet te
komen. In veel gevallen zal het noodzakelijk zijn de minderjarige ook onderdak te
verlenen. Op die manier kunnen bijvoorbeeld conflicten tussen de minderjarige en
zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken worden gemilderd en na enige tijd kan
een dialoog opnieuw op gang komen. De mogelijkheid moet echter ook bestaan om
gedurende deze oriëntatieperiode de minderjarige in zijn milieu te behouden of hem
ernaar te laten terugkeren. Een dergelijke soepele werkwijze laat een meer realistische
analyse van de familiale situatie en een betere oriëntatie toe dan wanneer de minderjarige
noodzakelijkerwijze de hele tijd in het centrum zou moeten verblijven. De begeleiding
van een onthaal- en oriëntatiecentrum kan beschouwd worden als een vorm
van ‘short term treatment’, waardoor acute crisissituaties kunnen worden opgevangen
en langdurige begeleidingen overbodig gemaakt. De maximumtermijn is bepaald op
dertig dagen, maar kan eenmaal worden verlengd.
9° De minderjarige onder de begeleiding stellen van een observatiecentrum heeft grotendeels
dezelfde bedoelingen als de begeleiding door een onthaal- en oriëntatiecentrum.
Het observatiecentrum zal zich echter richten op het maken van een meer
diepgaande en multidisciplinaire analyse van complexe verontrustende situaties. Ook
bij deze maatregel wordt de mogelijkheid geboden om zowel ambulant als residentieel
te werken. De observatie zal toelaten een aangepast handelingsplan uit te werken. De
maximumtermijn is bepaald op zestig dagen, maar kan eenmaal worden verlengd.
Wanneer de verontrustende situatie zo ernstig is dat ambulante hulpverlening onvoldoende
resultaten zou opleveren, is het verantwoord de minderjarige aan zijn familiaal
milieu te onttrekken. De noodzaak om te plaatsen zal bij voorkeur moeten blijken
uit het voorafgaandelijk advies van een onthaal- en oriëntatiecentrum of van een
observatiecentrum.
10° De maatregel waarbij een minderjarige wordt toevertrouwd aan een pleegzorger is
één van de mogelijkheden van uithuisplaatsing. In het geval van uithuisplaatsing zou
pleegzorg zelfs de eerste te overwegen optie moeten zijn (zie verder de motiveringsplicht
voor de jeugdrechter, artikel 44 van het decreet van 29 juni 2012 houdende de
organisatie van pleegzorg). Andere personen dan de natuurlijke ouders zullen dan
grotendeels de opvoeding overnemen. Deze maatregel zal bij uitstek geschikt zijn
wanneer blijkt dat de minderjarige nood heeft aan opvang binnen een gezinsklimaat.
Het verblijf in een ‘pleeggezin’ kan van lange of van korte duur zijn. Het kan enerzijds
gebeuren in afwachting van een duidelijk perspectief voor de minderjarige of
anderzijds in functie van het aanbieden van een meer stabiele opvang. Ten slotte kunnen
sommige vormen van pleegzorg ook tot doel hebben om aanvullend te zijn ten
aanzien van het verblijf van de minderjarige in zijn gezin of in een residentiële voorziening.
In alle gevallen zal evenwel een samenwerking met de natuurlijke ouders aangewezen
zijn. Afhankelijk van de finaliteit van de pleegzorg zal de aard en intensiteit
van de samenwerking wel verschillen.
Bij de uitvoering van de maatregel moeten de pedagogische doelstellingen duidelijk
worden omschreven. De formulering van deze bepaling laat de ruimte aan de jeugdrechtbank
om de minderjarige toe te vertrouwen aan een pleegzorger, met inachtneming
van het decreet Pleegzorg. In het decreet Pleegzorg wordt onder ‘pleeggezin’ het
gezin van de pleegzorger begrepen. Een ‘pleegzorger’ wordt verstaan als een meerderjarige
natuurlijke persoon die één of meer pleegkinderen en/of pleeggasten in het
eigen gezin opvangt. Daarbij kan het dus ook gaan om een alleenstaande pleegzorger.
In het huidige decreet inzake bijzondere jeugdbijstand van 7 maart 2008 zijn de termijnen
voor de maatregel pleegzorg de volgende: er is bepaald dat voor minderjarigen
jonger dan 12 jaar deze maatregel kan worden opgelegd tot de leeftijd van 13 jaar en
voor minderjarigen ouder dan 12 jaar de maximumtermijn één jaar is. De wijzigingen
V L A A M S P A R L E M E N T

60 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
van deze termijnen in dit ontwerp van decreet zijn in overeenstemming met het decreet
houdende de organisatie van pleegzorg dat de jeugdrechtbank meer marge geeft
om ook voor kinderen ouder dan twaalf jaar meer stabiliteit in te bouwen (zie artikel
43 van het decreet houdende de organisatie van pleegzorg en de bijhorende memorie
van toelichting). Aangezien deze maatregel enkel kan worden genomen met inachtneming
van het decreet houdende de organisatie van pleegzorg, betekent dit dat de
jeugdrechtbank de minderjarige in beginsel moet toevertrouwen aan een pleegzorger
die beschikt over een attest van een vergunde dienst voor pleegzorg (het betekent ook
dat deze diensten met betrekking tot de minderjarige, het pleeggezin aan wie deze
wordt toevertrouwd en de context van de minderjarige hun opdrachten zullen uitvoeren
zoals bepaald door de toepasselijke regelgeving). Echter, het decreet houdende de
organisatie van pleegzorg voorziet de mogelijkheid dat de jeugdrechtbank de minderjarige
kan toevertrouwen aan een kandidaat-pleegzorger die niet beschikt over een
attest, die zo snel mogelijk en uiterlijk binnen de 6 weken een dergelijk attest bekomt
(artikel 14, §3, van het decreet houdende de organisatie van pleegzorg). Dit houdt in
dat de vergunde diensten voor pleegzorg zo snel mogelijk op de hoogte moeten worden
gebracht van de maatregel van de jeugdrechtbank zodat de bevoegde dienst zo
snel mogelijk de screening kan aanvatten om een beslissing te kunnen nemen over de
toekenning of weigering van een attest.
11° Een andere mogelijke maatregel, wanneer het noodzakelijk is de minderjarige uit zijn
milieu te verwijderen, is de plaatsing in een geschikte open inrichting. Het behoort
tot de bevoegdheid van de jeugdrechtbank te oordelen wat een (de meest) geschikte
inrichting is om tegemoet te komen aan de concrete problematiek van een bepaalde
minderjarige. Een geschikte open inrichting is een voorziening die een individueel traject
mogelijk maakt. Het verblijf in de inrichting kan naargelang de problematiek
variëren in intensiteit en de klemtoon kan meer of minder komen te liggen op contextbegeleiding
en dagbegeleiding. Dit komt tegemoet aan de huidige vraaggerichte
werking binnen residentiële voorzieningen. Een geschikte inrichting kan ook het toevertrouwen
van een minderjarige aan een internaat inhouden. De jeugdrechtbank zal
haar uitspraak motiveren. Verder wordt duidelijk het onderscheid gemaakt tussen de
hier bedoelde inrichtingen en de inrichtingen waarvan sprake in 12°. Ten slotte wordt
bepaald dat de maatregel in principe voor ten hoogste één jaar kan worden genomen.
Hij kan worden verlengd.
12° Hier wordt de plaatsing in een gesloten inrichting voorzien. Gezien zijn ingrijpende en
vrijheidsberovende karakter is deze maatregel aan een dubbele voorwaarde gebonden.
Enerzijds wordt bepaald dat deze maatregel slechts in laatste instantie kan worden
genomen: wanneer, als gevolg van de gedragingen van de minderjarige, andere maatregelen
niet of niet meer zinvol mogelijk zijn (bijvoorbeeld bij uitgesproken impulsief
of gewelddadig gedrag). De opname in een gesloten inrichting zorgt in dat geval voor
de nodige rust en ademruimte waardoor het opmaken en realiseren van een pedagogisch
hulpverleningsprogramma niet gehypothekeerd wordt door een permanente
onzekerheid over allerlei risico’s en bedreigingen ten aanzien van bijvoorbeeld minderjarigen
die voortdurend pogen te ontvluchten.
Anderzijds moet worden aangetoond dat dergelijke maatregel noodzakelijk is voor
het behoud van de psychische of de fysieke integriteit van de minderjarige. De maatregel
kan niet worden genomen ten aanzien van kinderen van minder dan veertien
jaar. Opvang in een gesloten inrichting kan een tijdelijk en beperkt onderdeel vormen
van een bredere interventie voor een specifieke doelgroep.
De inrichting waarin een dergelijke maatregel wordt uitgevoerd, moet een kwaliteitsvolle,
gediversifieerde en aan jongeren aangepaste werking hebben, respecteert de
rechtspositie van de jongere, staat onder extern toezicht en mag enkel binnen een
duidelijk (wettelijk) kader de beveiligende bevoegdheden uitoefenen die strikt noodzakelijk
zijn voor de normale werking van de inrichting.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 61
Zoals bij de plaatsing in een open inrichting onder 11°, zal de jeugdrechtbank de
minderjarige toevertrouwen aan een gesloten inrichting die ‘geschikt’ is. De jeugdrechtbank
zal haar uitspraak in dat opzicht met redenen omkleden. De duur van de
maatregel wordt bepaald op ten hoogste zes maanden, ten einde een re-integratie in
de maatschappij niet al te zeer te bemoeilijken. Indien noodzakelijk kan hij wel eenmaal
worden verlengd.
13° Naast de maatregelen die betrekking hebben op de tussenkomst van pedagogisch
georiënteerde voorzieningen kan een minderjarige worden toevertrouwd aan een psychiatrische
inrichting met een open of gesloten regime, waarbij in een besluit van
de Vlaamse Regering eveneens in een verplichte opname zal worden voorzien. Deze
maatregel moet als uitzonderlijk worden beschouwd en alleen worden toegepast wanneer
de geestestoestand van de minderjarige dit vereist. De rechterlijke beslissing kan
slechts worden genomen na een voorafgaande psychiatrische expertise. Dit decreet
beschouwt dergelijke plaatsing als een gewone afdwingbare pedagogische maatregel.
Aan die maatregel zijn alle waarborgen verbonden die het decreet biedt: de zaak blijft
in handen van de jeugdrechtbank die het nut van de maatregel tenminste eenmaal
per jaar evalueert, er is verplicht bezoek door consulenten van de Sociale Dienst voor
Gerechtelijke Jeugdhulpverlening en er is de contextgerichte werking. De maximale
duur van de maatregel wordt in principe bepaald op één jaar, maar is voor verlenging
vatbaar.
Het tweede lid wil de contextgerichte werking van de plaatsingsmaatregelen waarborgen
en bijvoorbeeld beletten dat de in het eerste lid vermelde maatregelen, waarbij minderjarigen,
zelfs kortstondig, aan hun milieu worden onttrokken, te ver van de plaats waar
zij gewoonlijk verblijven, zouden worden uitgevoerd, zodat een contextgerichte werking
daardoor onmogelijk of ernstig belemmerd wordt. Enkel het belang van de minderjarige
kan een uitzondering op die bepaling rechtvaardigen. Deze uitzondering moet restrictief
worden toegepast.
Het derde lid bepaalt dat als een jeugdrechter beslist om een kind of jongere toch in een
instelling te plaatsen, hij/zij zal moeten motiveren waarom hij/zij niet kiest voor een pleeggezin.
Hetzelfde geldt in het geval er niet gekozen wordt om meerdere minderjarigen uit
eenzelfde gezin samen te plaatsen in eenzelfde pleeggezin.
Het zesde lid geeft de jeugdrechtbank de mogelijkheid om verschillende van de in het
eerste lid bepaalde maatregelen te cumuleren in haar beslissing. Acht de jeugdrechtbank
slechts één maatregel nodig, dan neemt zij in haar beslissing slechts één maatregel op.
Vindt de jeugdrechtbank het aan de andere kant belangrijk en nodig dat verschillende
maatregelen hun toepassing moeten kunnen vinden, dan kan zij in haar beslissing meerdere
maatregelen opnemen.
Dit maakt ook efficiëntiewinst mogelijk in die zin dat een flexibel traject niet de facto gekoppeld
moet zijn aan een residentiële maatregel. De gehele duur van alle door de jeugdrechtbank
voorziene maatregelen mag wel niet langer zijn dan zes maanden.
§2. Op grond van §1, vierde lid, heeft de jeugdrechtbank de mogelijkheid om meerdere
maatregelen in haar beslissing op te nemen, om ze te cumuleren. Deze mogelijkheid tot
cumuleren bestaat echter enkel op het niveau van de beslissing van de jeugdrechtbank en
niet op het niveau van de uitvoering ervan. Dit wil zeggen dat in de praktijk slechts één
maatregel tegelijk kan worden uitgevoerd. Het voordeel van het cumuleren in de beslissing
bestaat erin dat tijdens de hulpverlening kan worden overgegaan van de ene maatregel
naar de andere (zolang alle betrokken partijen het hierover eens zijn), en dit op maat en
op het ritme van de minderjarige. In afwijking van het voorgaande lid, is het de Vlaamse
Regering die vastlegt welke maatregelen wel gelijktijdig kunnen en mogen uitgevoerd worden.
V L A A M S P A R L E M E N T

62 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 49
Dit artikel geeft aan de jeugdrechtbank en de jeugdrechter de mogelijkheid om aan de
minderjarige aanvullende voorwaarden op te leggen, verbonden aan de maatregelen die
worden genomen overeenkomstig artikel 48, §1, 2° tot en met 13°. Die aanvullende voorwaarden
kunnen enkel een concretisering van de maatregel inhouden.
Artikel 50
Dit artikel bepaalt dat de jeugdrechtbank en de jeugdrechter een jeugdhulpaanbieder of
eventueel de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening belast mee te werken
aan de uitvoering van sommige maatregelen. Het artikel heeft betrekking op de maatregelen,
voorzien in:
– artikel 48, §1, 3°, waarvoor een jeugdhulpaanbieder of desgevallend de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening wordt belast met de contextbegeleiding. De
contextbegeleiding biedt veel mogelijkheden en kan soms voorkomen dat andere meer
ingrijpende maatregelen moeten worden getroffen, dit echter op voorwaarde dat de
begeleiding voldoende intensief is. Gelet op het arbeidsintensieve karakter van de begeleiding
en de soepele beschikbaarheid inzake personeel dat zij vereist, is het zeker niet
aangewezen dat de jeugdrechtbank hiervoor systematisch een beroep zou doen op de
Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening die immers niet over voldoende
middelen beschikt om een groot aantal intensieve contextbegeleidingen te verzekeren.
De voorkeur moet gaan naar een jeugdhulpaanbieder. De Vlaamse Regering zal er in
haar erkennings- en subsidiëringsbeleid dan ook voor moeten zorgen dat voldoende
voorzieningen ter beschikking worden gesteld om de opdrachten betreffende contextbegeleiding
effectief te kunnen realiseren;
– artikel 48, §1, 4° tot 9°, en 11° tot en met 13°, waarvoor een jeugdhulpaanbieder wordt
belast met de materiële organisatie van de maatregel en de begeleiding van de minderjarige.
Elk van deze maatregelen vergt een specifiek programma en een specifieke
vorm van begeleiding. De Vlaamse Regering zal hiertoe dan ook jeugdhulpaanbieders
moeten erkennen en subsidiëren of andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden met jeugdhulpaanbieders moeten gelijkstellen voor de uitvoering
van deze opdrachten. Voor de uitvoering van sommige maatregelen (maatregelen als
bedoeld in artikel 48, §1, 8°, 9° en 11° tot en met 12°) zal ook een beroep kunnen worden
gedaan op gemeenschapsinstellingen. Deze zijn ook gevat onder de term jeugdhulpaanbieder;
– artikel 48, §1, 10°, waarvoor een erkende dienst voor pleegzorg wordt belast met de
begeleiding van de kandidaat-pleegzorger of pleegzorger, aan wie de minderjarige werd
toevertrouwd.
Artikel 51
Dit artikel, dat samen moet worden gelezen met artikel 60 van de wet van 8 april 1965
betreffende de jeugdbescherming, bepaalt in het eerste lid dat de maatregelen, bedoeld in
artikel 48, §1, zowel tijdens de voorbereidende rechtspleging als tijdens en na de rechtspleging
over de grond van de zaak kunnen worden genomen. De gemeenschappen zijn
bevoegd voor het bepalen van zowel de voorlopige maatregelen als de maatregelen die
bij vonnis kunnen worden opgelegd ten aanzien van minderjarigen in verontrustende situaties.
Verder wordt bepaald dat de genomen maatregelen te allen tijde kunnen worden
ingetrokken of, op verzoek van de minderjarige, zijn wettelijke vertegenwoordiger, de Sociale
Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening of het openbaar ministerie, worden
vervangen door een andere maatregel voorzien in artikel 48, §1. Dit laat toe de maatregel
voortdurend aan te passen aan de evolutie van een verontrustende situatie.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 63
Om dezelfde reden voorziet het tweede lid dat de in artikel 48, §1, 2°, 3°, 5° tot 7°, 10°,
11° en 13°, bedoelde maatregelen kunnen worden verlengd, weliswaar telkens voor een
periode die de in dat artikel gestelde maximumduur niet mag overtreffen: het verlengen
van een pedagogische maatregel kan immers verantwoord zijn gezien de voortdurende
verontrustende situatie. Toch moet aan de minderjarige en zijn ouders en opvoedingsverantwoordelijken
een tijdsperspectief worden geboden. Door de beperkte duur van de
maatregelen zal op geregelde tijdstippen – dit is in de meeste gevallen na ten hoogste één
jaar – de opgelegde maatregel moeten geëvalueerd worden. Dit biedt niet enkel een bijkomende
garantie aan de betrokkenen, maar laat bovendien toe het handelingsplan (artikel
58) bij te sturen. Waar de maatregelen meermaals verlengbaar zijn, kan de maatregel bestaande
in het toevertrouwen van de minderjarige aan een onthaal- en oriëntatiecentrum
(artikel 48, §1, 8°) of aan een observatiecentrum (artikel 48, §1, 9°), gelet op het specifieke
doel ervan, slechts eenmaal worden verlengd. Dit geldt eveneens, gelet op zijn aard, voor
de maatregel bestaande in het toevertrouwen van een minderjarige aan een gesloten inrichting
(artikel 48, §1, 12°). De maatregelen bestaande in het verstrekken van een pedagogische
richtlijn (artikel 48, §1, 1°) en het opleggen van een opvoedend project (artikel
48, §1, 4°) zijn wegens hun aard niet voor verlenging vatbaar. De bepaling in het derde
lid dat het geheel van de maatregelen die tijdens de voorbereidende rechtspleging worden
genomen maximum zes maanden mag bedragen, is eveneens ingelast om de betrokkenen
een duidelijk tijdsperspectief en rechtszekerheid te bieden.
Om dezelfde reden wordt verder bepaald dat, wanneer een maatregel die na de rechtspleging
over de grond van de zaak werd genomen, door een andere maatregel wordt vervangen,
deze maatregel eindigt op de dag dat de vervangen maatregel een einde zou hebben
genomen. Deze regel houdt dus in dat, wanneer na de rechtspleging over de grond van de
zaak een maatregel werd opgelegd voor de duur van één jaar en indien na acht maanden
die maatregel wordt vervangen, de vervangende maatregel na vier maanden een einde zal
nemen, waarna hij wel kan worden verlengd voor een termijn die de in artikel 48, §1,
bepaalde maximumtermijn niet overschrijdt. Hetzelfde geldt indien een maatregel wordt
vervangen die voordien reeds werd verlengd. Ook dan eindigt de vervangingsmaatregel op
de datum waarop de verlengde maatregel een einde zou hebben genomen.
De toepassing van dit artikel zal verlopen in overeenstemming met de procedureregels die
de federale wetgever heeft uitgevaardigd krachtens artikel 5, §1, II, 6°, c), van de bijzondere
wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen.
Er dient hier te worden opgemerkt dat waar in dit artikel de term ‘andere maatregel’ wordt
gebruikt, het ook kan gaan om een beschikking of een vonnis van de jeugdrechter die
dezelfde soort maatregel oplegt maar die hiervoor de minderjarige toewijst aan de andere
voorziening of een andere pleegzorger.
Artikel 52
Dit artikel bepaalt dat de afdwingbare pedagogische maatregelen worden geschorst wanneer
de minderjarige gecolloceerd is in een psychiatrische inrichting krachtens de wet van
26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke. Hiermee
wordt vermeden dat tegelijkertijd twee verschillende wetgevingen op hem van toepassing
zouden zijn. Tevens is bepaald dat de maatregelen van rechtswege eindigen wanneer de
minderjarige meerderjarig wordt. Gezien de handelingsbekwaamheid van meerderjarigen
moet de gedwongen hulpverlening immers beperkt blijven tot minderjarigen. Dit neemt
echter niet weg dat na het bereiken van de meerderjarigheid, onder bepaalde voorwaarden,
nog jeugdhulpverlening op vrijwillige basis kan worden verleend, zoals trouwens voorzien
is in artikel 18, §3.
V L A A M S P A R L E M E N T

64 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Onderafdeling 2. Maatregelen in geval van hoogdringendheid
Artikel 53
In artikel 53 worden de maatregelen opgesomd die de jeugdrechter kan nemen in verontrustende
situaties wanneer hij door het openbaar ministerie gevat is met toepassing van
artikel 47, 2°, dat wil zeggen wanneer geen onmiddellijke hulpverlening op vrijwillige basis
mogelijk is en in het belang van de minderjarige dringend een gerechtelijke maatregel moet
worden genomen, omdat zijn psychische of fysieke integriteit gevaar loopt.
Als de jeugdrechtbank gevorderd werd op grond van artikel 47, 2°, waren in een recent
verleden de soorten residentiële maatregelen waaruit de jeugdrechter kon kiezen, beperkt.
Hij kon niet dezelfde maatregelen nemen als wanneer er geen hoogdringendheid was. Dit
had tot gevolg dat er zich in de praktijk heel wat moeilijkheden voordeden; zo bijvoorbeeld
als minderjarigen dringend in een voorziening moesten worden opgenomen terwijl
niet eerder een plaatsingsmaatregel genomen was. De jeugdrechter kon geen opname in
het ziekenhuis opleggen, terwijl dat bij aanmeldingen van mishandeling juist de maatregel
was die hij zou moeten kunnen opleggen. Naast deze al te beperkte mogelijkheden (gebrek
aan differentiatie) voor de jeugdrechters om een geschikte residentiële maatregel bij
urgentie op te leggen, vertoonde de regeling eveneens een gebrek aan flexibiliteit. Geen
enkele rechterlijke maatregel die bij urgentie werd genomen, kon tijdens de periode van
vijfenveertig dagen door de jeugdrechters worden verlengd of worden gewijzigd. De maatregelen
die wegens urgentie werden genomen, konden door de jeugdrechter alleen worden
ingetrokken (artikel 60 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming).
De jeugdrechter kan voor het opleggen van een residentiële maatregel kiezen uit een palet
van mogelijkheden en naargelang de omstandigheden naderhand zijn beschikkingen verlengen
of vervangen door andere maatregelen van ambulante, semi-residentiële of residentiële
aard. De jeugdrechter zal de maatregelen ook kunnen intrekken. Aldus zal de
hulpverlening die buiten het natuurlijke milieu moet worden georganiseerd omwille van
de gevaartoestand waarin de minderjarige verkeert, allerlei vormen kunnen aannemen.
Hierdoor kan een flexibel antwoord worden gegeven op bepaalde toestanden waarvoor
een rechterlijke tussenkomst vereist is (hulp op maat). De betrokken minderjarigen zullen
zonder voorwaarden inzake voorafgaande hulpverlening in een open of in een gesloten residentiële
voorziening, dan wel in een pleeggezin kunnen worden geplaatst. De betrokken
minderjarigen zullen ook in een ziekenhuis kunnen worden opgenomen. Ze zullen ook aan
een project of aan een onthaal-, oriëntatie en observatiecentrum kunnen worden toegewezen.
De jeugdrechter zal hun eveneens kunnen toestaan om op kamer dan wel zelfstandig
te wonen als voorbereiding op de volwassenheid.
Als de jeugdrechter een maatregel bij hoogdringendheid heeft genomen, wordt het nodige
gedaan om vrijwillige hulpverlening te organiseren, zoals vastgelegd in artikel 54. Eens die
vrijwillige hulpverlening is georganiseerd kan de jeugdrechter de maatregel intrekken. In
dit ontwerp van decreet zijn – in tegenstelling tot vroeger – de maatregelen gezinsbegeleiding
en plaatsing in een semi-residentiële voorziening ook mogelijk als dringende maatregel.
Het zijn immers net deze maatregelen die de mogelijkheid geven om ouders aan te
spreken op hun verantwoordelijkheid.
Artikel 53 biedt een effectieve en efficiënte oplossing voor verontrustende situaties waarvoor
dringend een rechterlijke tussenkomst is vereist, indien hulpverlening op vrijwillige
basis niet dringend kan worden georganiseerd. Daarenboven wordt het subsidiariteitsbeginsel
behouden en zelfs versterkt. Tevens wordt de regelgeving ook eenvoudiger en doorzichtiger
voor de cliënten en zullen rechterlijke beslissingen niet langer afhankelijk worden
gesteld van beslissingen van administratieve organen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 65
Artikel 54
Dit artikel regelt de overgang van een procedure hoogdringendheid bij de jeugdrechter
naar de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening. Het heeft zowel de bedoeling om de procedure
hoogdringendheid in tijd te beperken als de kansen binnen de vrijwillige hulpverlening
te maximaliseren. De Vlaamse Regering wordt hier gemachtigd om nadere regels te
bepalen. In de praktijk zal de sociale dienst een termijn van 90 dagen hebben waarbinnen
de vrijwillige hulpverlening moet georganiseerd zijn. Indien dit niet het geval is of indien
de sociale dienst de jeugdrechter hiervan niet op de hoogte heeft gebracht komt het dossier
terecht in de gewone procedure ten gronde. Door de regelgeving moet ingevuld worden op
welke manier en onder welke voorwaarden men van de procedure hoogdringendheid in de
gewone procedure terechtkomt of in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening en moeten
er periodieke evaluatiemomenten ingebouwd worden waarbij de genomen beslissingen
duidelijk gemotiveerd worden naar de betrokkenen toe.
De sociale dienst heeft de opdracht om in het kader van de procedure hoogdringendheid te
proberen om buitengerechtelijke jeugdhulpverlening mogelijk te maken en te organiseren.
Ze doet dit door overleg met al de betrokken partijen en door contactname met jeugdhulpaanbieders.
De sociale dienst situeert zich in de gerechtelijke jeugdhulpverlening. In
het kader van artikel 54 is het niet zo dat de sociale dienst zelf met een vraag naar niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening binnen het buitengerechtelijk luik naar de
toegangspoort gaat, maar behoort het wel tot haar opdracht om – binnen het kader van
een ‘warme overdracht’ – te organiseren dat er iemand anders (de jeugdhulpaanbieder
waar de minderjarige bij verblijft) naar de poort gaat met de cliënt, in samenspraak en
mits akkoord van de cliënt. De sociale dienst moet hier wel actief optreden en mee op
zoek gaan, maar het zijn jeugdhulpaanbieders of andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, die desgevallend een vraag richten aan de toegangspoort.
Afdeling 3. Aan de vorige afdelingen gemeenschappelijke bepaling
Artikel 55
Dit artikel regelt de positie van de toegangspoort in de context van uitvoering van een
gerechtelijke maatregel. Het is de toegangspoort die de capaciteit beheert van de niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening. Het is logisch dat ook de jeugdrechter een
beroep kan doen op de jeugdhulpregisseur om aan te geven of en waar de te vonnissen
jeugdhulpverlening beschikbaar is.
Het blijft uiteraard tot de soevereiniteit van de jeugdrechter behoren welke maatregel hij
oplegt.
De jeugdhulpregisseur gaat bij een verzoek van de jeugdrechter (zie artikel 26, §1, eerste
lid, 1°) na door middel van welke modules de door de jeugdrechter voorgestelde maatregel
kan worden uitgevoerd en welke jeugdhulpaanbieders hiervoor in aanmerking komen gezien
hun jeugdhulpaanbod. De toegangspoort regelt de toegang in de buitengerechtelijke
jeugdhulpverlening tot de niet rechtstreeks toegankelijke modules jeugdhulpverlening.
Het is dan finaal de jeugdrechter die de maatregel oplegt en die – desgevallend – aangeeft
wie deze dient uit te voeren. Het is de jeugdrechter die de toegang regelt tot de gerechtelijke
jeugdhulpverlening en in dat kader maatregelen oplegt. De beslissing of toewijzing
van gerechtelijke jeugdhulpverlening blijft uiteraard steeds de exclusieve bevoegdheid van
de jeugdrechter. Door een maatregel van een jeugdrechter in de praktijk te laten uitvoeren
met behulp van modules wordt niet geraakt aan de bevoegdheid van de jeugdrechter. Hiermee
wordt enkel de uitvoering van deze maatregel in overeenstemming gebracht met het
huidige kader van het jeugdhulpaanbod, zijnde een gemoduleerd aanbod. Wat het team
Jeugdhulpregie doet is de mogelijkheden aangeven waarna het finaal de jeugdrechter is die
V L A A M S P A R L E M E N T

66 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
beslist. Beslist de jeugdrechter om de uitvoering door een andere jeugdhulpaanbieder te
laten verlopen, dan kan dit, maar dan zal het mogelijks lang kunnen duren vooraleer tot
uitvoering kan worden overgegaan gezien de intersectorale registratielijst chronologisch te
werk gaat.
De toegangspoort moet worden gezien als een instrument voor de jeugdrechter om een
maatregel tot uitvoering te brengen en om zicht te krijgen op waar er capaciteit is. Vanaf
1 januari 2014 wordt overeenkomstig het decreet in heel Vlaanderen de toegang tot de
buitengerechtelijke niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening geregeld door de
toegangspoort. Voor gerechtelijke maatregelen die uitgevoerd worden door voorzieningen
die ook buitengerechtelijke jeugdhulpverlening (en dus samenwerken met de toegangspoort)
is de enige efficiënte en snelle manier een samenwerking van de sociale dienst met
het team Jeugdhulpregie van de toegangspoort om de beschikbare jeugdhulpverlening
snel te kunnen inzetten. We verwijzen hier ook naar artikel 10 van de bijzondere wet op de
hervorming van de instellingen die stelt “De decreten kunnen rechtsbepalingen bevatten
in aangelegenheden waarvoor de Parlementen niet bevoegd zijn, voor zover die bepalingen
noodzakelijk zijn voor de uitoefening van hun bevoegdheid.”. De uitvoering van de
gerechtelijke jeugdhulpverlening is een Vlaamse bevoegdheid. Een samenwerking van de
toegangspoort met de justitiële actoren is in casu onontbeerlijk om tot een zo snel mogelijke
uitvoering van de maatregel te kunnen komen.
Afdeling 4. De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
De toegang tot gerechtelijke jeugdhulpverlening zal in de nabije toekomst nog verlopen
via de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. Het perspectief op lange
termijn is om in de gerechtelijke context het proces van indicatiestelling op een gelijkaardige
manier te laten verlopen als in de buitengerechtelijke context.
Artikel 56
De Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening worden opgericht per gerechtelijk
arrondissement en worden bemand door consulenten. Deze diensten worden opgericht
ten behoeve van de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval zijn opvoedingsverantwoordelijken
ten aanzien van wie een pedagogische maatregel werd bevolen.
Artikel 57
De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening vervult twee soorten opdrachten:
– opdrachten van sociale aard, die aan de sociale dienst worden toevertrouwd door magis-
traten belast met jeugdzaken. Deze opdrachten van sociale aard hebben betrekking op
jongeren voor wie reeds een gerechtelijke maatregel werd genomen;
– navorsingsopdrachten, die aan de sociale dienst worden toevertrouwd door magistraten
in zaken waarbij minderjarigen betrokken zijn. Deze navorsingsopdrachten zijn
bedoeld om de jeugdrechter in te lichten over de persoonlijkheid van jongere (en zijn
context) opdat hij een gepaste beslissing kan nemen. Er wordt verwacht van de teams
Indicatiestelling bij de jeugdrechtbanken dat ze in de toekomst dezelfde kwaliteitseisen
zullen hanteren als deze die gelden in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening binnen
de toegangspoort.
Artikel 58
Dit artikel handelt over het toezicht op de uitvoering van maatregelen. De Sociale Diensten
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening hebben tot taak toezicht uit te oefenen op de
uitvoering van de gerechtelijke maatregelen die genomen zijn ten aanzien van minderjarigen
in verontrustende situaties of ten aanzien van minderjarigen die wegens een als
misdrijf omschreven feit worden voorgeleid.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 67
De Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening waken er over dat die uitvoering
verloopt volgens een handelingsplan dat in samenspraak met de betrokken partijen
en de voorzieningen, op aanvraag van deze sociale diensten is opgesteld. Bovengenoemd
handelingsplan omvat naast een analyse van de probleemsituatie, een opgave van de pedagogische
doelstellingen die worden nagestreefd en een aanduiding van de middelen die
voor de verwezenlijking van die doelstellingen nodig worden geacht. Dergelijk plan zal een
behoorlijke evaluatie van de genomen pedagogische maatregel toelaten. Op basis van die
evaluatie kan het plan zo nodig worden aangepast. Het hier bedoelde toezicht moet worden
onderscheiden van het toezicht, bedoeld in artikel 48, §1, 2°, en van de opvoedende
begeleiding, bedoeld in artikelen 48, eerste lid, 3°, en 50, 1°.
Consulenten van de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening moeten regelmatig
en minstens om de zes maanden iedere persoon bezoeken die aan een jeugdhulpaanbieder
of aan een pleegzorger is toevertrouwd ter uitvoering van een gerechtelijke
maatregel genomen in uitvoering van dit decreet. Dit gebeurt in opdracht van de jeugdrechter
of op aanvraag van de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval opvoedingsverantwoordelijken.
De consulenten houden toezicht op het verloop van de maatregel, de fasering en de afbouw
van het hulpverleningsprogramma. Zij zijn de tussenpersonen in het relatiepatroon tussen
het oorspronkelijke gezin en de voorziening die de hulp uitvoert. De consulenten zorgen
ook voor de coördinatie tussen de externe diensten die bij het hulpverleningsprogramma
zijn betrokken. Zij hebben tevens een taak van ondersteuning, motivering, informatie en
bemiddeling. Het schriftelijke verslag dat de sociale dienst omtrent hun bezoeken overmaakt
aan de jeugdrechtbank laat deze instantie toe de getroffen maatregelen regelmatig
te evalueren, aan te passen of te beëindigen.
Hoofdstuk 12. Afstemming en een integrale aanpak
Uit de evaluatie van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de IJH bleek dat veel energie
en aandacht binnen IJH gaat naar de structuren en instrumenten die centraal staan in
het huidige decreet. In voorliggend ontwerp is er dan ook voor gekozen de structuren
en instrumenten echt te positioneren als middelen om de doelstellingen geformuleerd in
artikel 8 te realiseren. De structuren worden op regionaal niveau minder zwaar en dwingend
om zo de regio’s meer autonomie te geven, wat ook een nood is waar de evaluatie
van het decreet op wijst. De beleidsplanning wordt niet meer geregeld op decretaal niveau
en de mogelijkheid wordt geboden aan de Vlaamse Regering om nadere regels te bepalen
met betrekking tot de opdrachten van de Intersectorale Overleggen Jeugdhulp (IROJ’s).
De evaluatie van het decreet stelt dat er vandaag wel van alle actoren een bijdrage en
engagement wordt verwacht, maar er is onvoldoende duidelijkheid over wie welke actor
kan aansturen in de integrale jeugdhulp. In voorliggend model is het zo dat de Vlaamse
Regering (ministers en Managementcomité) beslist over een aantal maatregelen in het kader
van Integrale jeugdhulp. Hierbij kan uiteraard inspraak worden voorzien van sectoren
en representatieve organisaties via advies. Deze beslissingen worden vervolgens enkel
via de verschillende sectorale administraties in de jeugdhulpvoorzieningen gelanceerd. De
maatregelen kunnen zowel intersectorale kwaliteitseisen (bij voorkeur) als intersectorale
instrumenten of procedures (eerder bij uitzondering) zijn. De juiste verhouding tussen
de Vlaamse besluitvorming en regionaal te maken afspraken, zal concreet blijken bij de
opmaak van de besluiten van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet. Het
uitgangspunt dat daarbij gevolgd wordt, is trouw aan de geest van het evaluatierapport
van het Instituut voor de Overheid, met name meer autonomie aan de regio’s op vlak van
structuren en instrumenten.
Op vlak van responsabilisering impliceert dit model dat de sectorale administraties verantwoordelijk
gehouden worden voor het uitvoeren van de opdrachten van het decreet en
V L A A M S P A R L E M E N T

68 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
de voorzieningen verantwoordelijk zijn voor het implementeren op het terrein ervan. Het
zijn dan ook de sectorale administraties en voorzieningen die geëvalueerd of geïnspecteerd
zullen worden in opdracht van de Vlaamse Regering en de betrokken ministers. Voorzieningen
die zich willen organiseren met betrekking tot het implementeren van de maatregel,
vinden in een netwerk een mogelijk overlegforum. Het zijn de IROJ’s die beslissen of zulke
netwerken worden opgericht of niet.
Met betrekking tot de uniformiteit van de ingevoerde kwaliteitseisen of instrumenten,
wordt deze gegarandeerd door de sectoren. Instrumenten die via de sectorale administraties
ingezet kunnen worden om voorzieningen te responsabiliseren zijn sectorale kwaliteitseisen
en sectorale erkennings-, subsidiërings- en inspectiecriteria.
De voorzieningen en eventuele netwerken zullen dan ook geresponsabiliseerd en gemonitord
moeten worden voor wat betreft het behalen van de Vlaamse doelstellingen. De
standaardisatie op Vlaams niveau van ontwikkelde methodieken dient beperkt te worden
tot die gevallen waar een gebrek aan uniforme toepassing problemen stelt inzake de gelijke
behandeling van hulpvragers of op vlak van de schakeling met de volgende stappen in
zorgtrajecten.
Afdeling 1. De Adviesraad Integrale Jeugdhulp
Artikel 59
Een eerste essentieel element in de beleidsafstemming die inherent is aan de integrale
jeugdhulp, is het mogelijk maken van een kwalitatieve advisering door het werkveld en de
gebruikers aan het beleid. Het brede toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp brengt
met zich mee dat de beleidsmaterie vrij complex is, en dat de beleidskeuzes die gemaakt
zullen worden diverse gevolgen kunnen hebben voor minderjarigen, ouders en hulpaanbieders.
Het inbrengen van advies en het voeren van een breed debat over het toekomstige
beleid van de integrale jeugdhulp zal essentieel zijn en is dan ook structureel mogelijk binnen
de Adviesraad Integrale Jeugdhulp.
De adviesraad kan op verzoek van het Managementcomité IJH adviezen formuleren,
maar heeft ook uitdrukkelijk de vrijheid dat op eigen initiatief te doen. Daarom bepaalt
artikel 59 dat zij over elk ontwerp van reglementair besluit door de Vlaamse Regering
geïnformeerd wordt. Een dergelijke regeling vermijdt een starre en bureaucratische vastlegging
van de domeinen waarover de adviesraad bevoegd is: de adviesraad zelf moet
oordelen waarover zij een advies wil formuleren.
Artikel 60
Het aantal vertegenwoordigers van minderjarigen, van ouders en van de sectoren wordt
door de Vlaamse Regering vastgelegd. Het totale aantal sectorvertegenwoordigers bedraagt
hoogstens twee derde van het aantal leden van de adviesraad. Diezelfde beperking
geldt voor de vertegenwoordiging van de minderjarigen en van de ouders.
De deskundige die de adviesraad voorzit, neemt een onafhankelijke positie in ten aanzien
van de overige leden van de adviesraad.
Wat de vertegenwoordigers van de hulpaanbieders betreft, benoemt de Vlaamse Regering
de kandidaten, voorgedragen door de representatieve middenveldorganisaties.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 69
Afdeling 2. Het Managementcomité Integrale Jeugdhulp
Artikel 61
Het Managementcomité zorgt in de eerste plaats voor de uitvoering van het beleid aangaande
de integrale jeugdhulp. Ook hier vraagt de complexiteit van de materie en het
ruime toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp dat er voldoende afstemming en overleg
mogelijk is. Die opdracht wordt waargenomen door het Managementcomité. Het Managementcomité
waakt er dus over dat de intersectorale afstemming en samenwerking
ook daadwerkelijk realiteit worden op alle niveaus van de jeugdhulpverlening. Het Managementcomité
zorgt er via een intersectorale toetsing voor dat de beleidsontwikkelingen
in de betrokken sectoren op elkaar zijn afgestemd en dat ze verenigbaar zijn met intersectorale
ontwikkelingen in het kader van de integrale jeugdhulp. Meer dan voorheen zal het
Managementcomité een voorname rol spelen in de implementatie van de intersectorale
besluitvorming in de door hun administratie gesubsidieerde sectoren. De intersectorale
regelgeving en afspraken zullen immers vooral, zo niet uitsluitend, via de sectorale organen
bekendgemaakt en geïmplementeerd worden. Hiermee formuleert dit decreet ook een
antwoord op de analyse in de evaluatie van IJH van het Instituut voor de Overheid dat de
sectorale administraties niet altijd even sterk betrokken zijn bij de implementatie van Integrale
Jeugdhulp en dat er op het Managementcomité te weinig oog is voor informatiedeling
over initiatieven die intersectorale gevolgen hebben en waarbij onderlinge afstemming
aan de orde is.
Artikel 62
Het Managementcomité bewaakt de autonome werking van de toegangspoort, vermeld
in artikel 17. Voor overleg en beslissingen hierover moeten een vertegenwoordiger van
minderjarigen, een van ouders en twee vertegenwoordigers van de jeugdhulpaanbieders
deelnemen aan het Managementcomité.
De werking van de toegangspoort wordt administratief ondergebracht bij het agentschap
Jongerenwelzijn. De werking en de impact van de toegangspoort is evenwel intersectoraal.
De toegangspoort komt immers in de plaats van de bestaande, sectorale toegangspoorten
tot het niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpaanbod van het Vlaams Agentschap
voor Personen met een Handicap en van de Bijzondere Jeugdbijstand. De toegangspoort
zal in de toekomst de toegang tot alle niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
organiseren die wordt aangeboden door de verschillende sectoren van integrale jeugdhulp.
Om de intersectorale invalshoek in de werking van de toegangspoort te bewaken en
om de inbreng vanuit de diverse invalshoeken van de jeugdhulpverlening te garanderen,
krijgt het Managementcomité hier een specifieke opdracht ten aanzien van de toegangspoort.
Wanneer het overleg in het Managementcomité de intersectorale werking van de
toegangspoort betreft, nemen vertegenwoordigers van minderjarigen en ouders en van de
jeugdhulpaanbieders deel aan het overleg.
Artikel 63
Uit deze opdracht vloeit de samenstelling van het Managementcomité voort. Het bestaat
uit de leidinggevende personeelsleden van de betrokken administraties.
Afdeling 3. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Artikel 64
Dit artikel behoeft geen verdere commentaar.
V L A A M S P A R L E M E N T

70 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 65
De introductie van de IROJ, ter vervanging van de regionale stuurgroep IJH, gaat in op
de aanbeveling uit de evaluatie van IJH om de regio’s integrale jeugdhulp meer autonomie
te verlenen. Het vervangt de huidige regionale stuurgroepen en het wordt aan de IROJ’s
overgelaten of ze beslissen tot de oprichting van netwerken en netwerkstuurgroepen in de
regio.
Het IROJ is een overleg tussen de vertegenwoordigers van de jeugdhulpaanbieders in de
regio. Het heeft als opdracht in de regio de uitvoering aan te sturen van de doelstellingen
van IJH opgenomen in artikel 8. Hiertoe gaat het IROJ dus in de eerste plaats over tot het
organiseren van overleg. Het kan hiernaast netwerken oprichten in de regio en afspraken
maken met lokale en provinciale overheden om uitvoering te geven aan zijn opdracht. De
Vlaamse Regering bepaalt de opdracht nader en de regels met betrekking tot de netwerken
en afspraken met andere overheden.
De jeugdhulpaanbieders van de regio verlenen hun medewerking aan de uitvoering van de
opdrachten waartoe het IROJ beslist heeft. Het feit dat er een zekere mate van autonomie
is voor de regio’s voor wat betreft de wijze van uitvoering van de doelstellingen van IJH,
betekent geenszins dat jeugdhulpaanbieders kunnen beslissen om hun medewerking niet
te verlenen.
Artikel 66
De sectoren die in de integrale jeugdhulp betrokken zijn – zij het met uitzondering van de
centra voor integrale gezinszorg – moeten in het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
vertegenwoordigd zijn. De sectorvertegenwoordigers moeten van de voorzieningen
uit de betrokken regio een duidelijk mandaat krijgen.
De Vlaamse Regering bepaalt de wijze waarop deze vertegenwoordigers worden aangewezen.
De Vlaamse Regering legt ook het aantal vertegenwoordigers vast.
Afdeling 4. Financiële Middelen
Artikel 67
Hoewel IJH geen ‘achtste’ sector is en dus betrekking heeft op het beleid van de huidige
zeven gevatte sectoren, is het wel zo dat de doelstellingen opgenomen in artikel 8 financiële
repercussies hebben. Er zullen middelen nodig zijn voor de bekendmaking van de brede instap,
voor het inzetten op het aanbod van cliëntoverleg en vormen van bemiddeling, voor
de hulpprogramma’s crisisjeugdhulpverlening, voor het versterken van hulpverleners in
het omgaan met verontrustende situaties en voor de toewijzing door het team Jeugdhulp-
regie van dossiers met de hoogste prioriteit in het kader van de toewijzing.
Artikel 68 en 69
Deze artikels behoeven geen verdere commentaar.
Afdeling 5. Registratie in de jeugdhulp
Artikel 70
In het geval geanonimiseerde gegevens volstaan worden de gegevens enkel in deze vorm
overgemaakt. In het geval dit noodzakelijk is kunnen gegevens ook in gecodeerde vorm
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 71
worden overgemaakt, voor bijvoorbeeld tijdsreeksenonderzoeken, voor het monitoren
van hulpverleningstrajecten enzovoort.
Onder gecodeerde persoonsgegevens worden, overeenkomstig het koninklijk besluit van
13 februari 2001 tot uitvoering van de Wet Verwerking Persoonsgegevens, die gegevens
verstaan die slechts door middel van een code in verband kunnen worden gebracht met
een geïdentificeerd of identificeerbaar persoon. Voor de vraaggerichte bijsturing van het
jeugdhulpaanbod op regionaal en supraregionaal niveau is het immers niet noodzakelijk
dat de overheid over niet-gecodeerde persoonsgegevens beschikt. De gecodeerde persoonsgegevens
die aan de overheid werden bezorgd, kunnen later nog verder worden verwerkt
voor historische, statistische of wetenschappelijke doeleinden en voor de ondersteuning
van individuele trajecten in de jeugdhulpverlening. Daarbij moeten uiteraard de voorwaarden,
opgelegd door de Wet Verwerking Persoonsgegevens, worden nageleefd.
De Vlaamse Regering besteedt in de verdere uitvoering bijzondere aandacht aan de verzameling
van gegevens met het oog op het verkrijgen van een zicht op het verloop van
hulptrajecten en op de overgang van vrijwillige naar gedwongen jeugdhulpverlening.
De Vlaamse Toezichtscommissie voor het Elektronische Bestuurlijke Gegevensverkeer is
bevoegd om via een machtiging de goedkeuring te verlenen voor de verwerking van de
persoonsgegevens in het kader van dit artikel. De bepaling welke gegevens verwerkt worden,
de vorm waarin ze worden bezorgd, de wijze waarop en de periodiciteit waarmee de
gegevens worden bezorgd en het oordeel over de proportionaliteit van de verwerking dient
te worden voorgelegd aan de Vlaamse Toezichtscommissie en dient door haar te worden
goedgekeurd.
De verantwoordelijke voor de verwerking wordt aangeduid in dit artikel om op decretaal
niveau vast te leggen welke instantie verantwoordelijk is voor het vervullen van de verplichtingen
opgelegd door de Wet Verwerking Persoonsgegevens.
Er dient hier te worden gewezen op het feit dat jeugdhulpaanbieders of andere personen
en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden ook een eigen verantwoordelijkheid
hebben voor de eigen verwerking van persoonsgegevens (dit is de verzameling ervan, de
uitwisseling, de bewaring, de beveiliging, de communicatie naar de betrokkene enzovoort).
Al de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet Verwerking Persoonsgegevens blijven
uiteraard onverkort van toepassing op deze actoren.
Artikel 71
Voor de in dit artikel aangekondigde, intersectoraal toe te passen registratie voor de monitoring
van de doelstellingen opgenomen in artikel 8 wordt maximaal voortgebouwd op
de bestaande, sectorale registratiesystemen. Hierbij kan het nodig zijn om gegevens op bepaalde
momenten uit de sectorale registratiesystemen op te halen en vanuit deze systemen
over te maken aan het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin om een intersectorale
monitoring te kunnen realiseren. Het gaat onder andere om de volgende systemen:
LARS (CLB-sector), BINK (Jongerenwelzijn), EPD (ggz-sector), Mirage (Kind en Gezin),
Olympus (VAPH-sector), DOMINO (Gemeenschapsinstellingen). Het kan evenwel
in de toekomst nodig zijn om gegevens uit de sectorale registratiesystemen op te halen en
vanuit deze systemen over te maken aan het Departement Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin om een intersectorale monitoring te kunnen realiseren.
V L A A M S P A R L E M E N T

72 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 13. Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
Artikel 72
Om de taken en bevoegdheden te kunnen uitoefenen die hen door dit decreet worden
opgelegd of die hen later worden opgelegd in de besluiten die uitvoering geven aan dit
decreet, moet aan de jeugdhulpaanbieders en in voorkomend geval aan de andere personen
en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, aan de toegangspoort en aan het
ondersteuningscentrum de toelating worden gegeven om persoonsgegevens te verwerken.
Het gaat hier over gegevens van de minderjarige, van zijn ouders, van zijn opvoedingsverantwoordelijken
en van de betrokken personen uit zijn leefomgeving (cf. artikel 5).
Artikel 5 van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer
ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna de Wet Verwerking
Persoonsgegevens te noemen) staat de verwerking van persoonsgegevens slechts toe in een
aantal limitatief opgesomde gevallen. Zo is het verzamelen, het opslaan en iedere andere
bewerking met betrekking tot persoonsgegevens toegestaan als dat noodzakelijk is om een
wettelijke, decretale of reglementaire verplichting na te komen. Inspelend op de toelaatbaarheidsgrond
van de Wet Verwerking Persoonsgegevens bepaalt artikel 72 dat de genoemde
actoren persoonsgegevens kunnen verwerken voor zover dat noodzakelijk is voor
de uitvoering van de taken en bevoegdheden die hen door of krachtens dit decreet worden
opgelegd. Op die manier wordt niet alleen de verwerking van ‘gewone’ persoonsgegevens
maar ook die van de bijzondere categorieën van persoonsgegevens (gevoelige gegevens en
gezondheidsgegevens) gelegitimeerd, altijd voor de uitvoering van de taken en bevoegdheden
die de actoren hebben in het kader van de integrale jeugdhulp. Uiteraard heeft een
deel van de deelnemende sectoren op basis van hun sectorspecifieke regelgeving ook al de
machtiging om persoonsgegevens te verwerken. Zo kan in de decreten inzake het algemeen
welzijnswerk, de geestelijke gezondheidszorg of de centra voor leerlingenbegeleiding de
expliciete of impliciete machtiging worden gelezen om persoonsgegevens te verwerken.
De hulpverlening die in deze decreten wordt georganiseerd en geregeld, kan immers niet
worden verleend zonder dat daartoe persoonsgegevens van de cliënten worden verzameld,
opgevraagd, bewaard en gebruikt. De machtiging tot verwerking in deze decreten slaat
echter niet op die gegevensverwerking die gedeeltelijk of volledig zijn bestaansreden vindt
in de uitvoering van de taken die dit decreet oplegt. Voor de jeugdhulpaanbieders en andere
personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, de toegangspoort en
het ondersteuningscentrum wordt hier dan ook een expliciete decretale toelaatbaarheidsgrond
voorzien.
Ingevolge het advies ter zake van de Raad van State wordt hier verwezen naar de specifieke
toelaatbaarheidsgronden voor de verwerking van persoonsgegevens, gevoelige gegevens of
gegevens die de gezondheid betreffen, respectievelijk opgenomen in artikel 5, 6 en 7 van de
Wet Verwerking Persoonsgegevens.
In artikel 5 is bepaald: “Persoonsgegevens mogen slechts verwerkt worden in één van de
volgende gevallen: a) wanneer de betrokkene daarvoor zijn ondubbelzinnige toestemming
heeft verleend; …; c) wanneer de verwerking noodzakelijk is om een verplichting na te komen
waaraan de verantwoordelijke voor de verwerking is onderworpen door of krachtens
een wet, een decreet of een ordonnantie; (….).”.
In artikel 6 staat: Ҥ1. De verwerking van persoonsgegevens waaruit de raciale of etnische
afkomst, de politieke opvattingen, de godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuiging
of het lidmaatschap van een vakvereniging blijken, alsook de verwerking van persoonsgegevens
die het seksuele leven betreffen, is verboden. §2. Het verbod om de in §1 van
dit artikel bedoelde persoonsgegevens te verwerken, is niet van toepassing in een van de
volgende gevallen: a) wanneer de betrokkene schriftelijk heeft toegestemd in een dergelijke
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 73
verwerking met dien verstande dat deze toestemming te allen tijde door de betrokkene
kan worden ingetrokken;…. l) wanneer de verwerking van de persoonsgegevens bedoeld
in §1 om een andere belangrijke reden van publiek belang door een wet, een decreet of een
ordonnantie wordt toegelaten (…).”.
Artikel 7 ten slotte bepaalt het volgende: Ҥ1. De verwerking van persoonsgegevens die de
gezondheid betreffen, is verboden. §2. Het verbod om de in §1 bedoelde persoonsgegevens
te verwerken, is niet van toepassing in de volgende gevallen: a) wanneer de betrokkene
schriftelijk heeft toegestemd in een dergelijke verwerking met dien verstande dat deze toestemming
te allen tijde door de betrokkene kan worden ingetrokken; … e) wanneer de
verwerking om redenen van zwaarwegend algemeen belang verplicht wordt door of krachtens
een wet, een decreet of een ordonnantie; f) wanneer de verwerking noodzakelijk is ter
verdediging van vitale belangen van de betrokkene of van een andere persoon indien de
betrokkene fysiek of juridisch niet in staat is om zijn toestemming te geven; … j) wanneer
de verwerking noodzakelijk is voor doeleinden van preventieve geneeskunde of medische
diagnose, het verstrekken van zorg of behandelingen aan de betrokkene of een verwant,
of het beheer van de gezondheidsdiensten handelend in het belang van de betrokkene en
de gegevens worden verwerkt onder het toezicht van een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg
(…).”.
De Vlaamse Toezichtscommissie voor het Elektronische Bestuurlijke Gegevensverkeer is
bevoegd om via een machtiging de goedkeuring te verlenen voor de verwerking van de
persoonsgegevens in het kader van dit artikel. De bepaling welke gegevens verwerkt worden,
de vorm waarin ze worden bezorgd, de wijze waarop en de periodiciteit waarmee de
gegevens worden bezorgd en het oordeel over de proportionaliteit van de verwerking dient
te worden voorgelegd aan de Vlaamse Toezichtscommissie en dient door haar te worden
goedgekeurd.
De verantwoordelijke voor de verwerking wordt aangeduid in dit artikel om op decretaal
niveau vast te leggen welke instantie verantwoordelijk is voor het vervullen van de verplichtingen
opgelegd door de Wet Verwerking Persoonsgegevens.
Er dient hier te worden gewezen op het feit dat jeugdhulpaanbieders of andere personen
en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden ook een eigen verantwoordelijkheid
hebben voor de eigen verwerking van persoonsgegevens (dit is de verzameling ervan, de
uitwisseling, de bewaring, de beveiliging, de communicatie naar de betrokkene enzovoort).
Al de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet Verwerking Persoonsgegevens blijven
uiteraard onverkort van toepassing op deze actoren.
De vierde paragraaf van dit artikel duidt het eHealth-platform aan als bevoorrechte dienstenintegrator.
Deze aanduiding is belangrijk in het kader van artikel 3 van het decreet
van 13 juli 2012 houdende de oprichting en organisatie van een Vlaamse dienstenintegrator,
dat stelt dat alleen wanneer een dienstenintegrator expliciet wordt aangeduid bij
of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie de elektronische dienstverlening en
gegevensuitwisselingen niet via de Vlaamse dienstenintegrator moet gebeuren. Er wordt in
het voorliggende decreet met andere woorden afgeweken van het standaardgebruik van de
Vlaamse dienstenintegrator. Het eHealth-platform werd door de federale overheid opgericht
om de gegevensdeling in de gezondheidszorg te bevorderen en te ondersteunen met
maximale privacygaranties. Het biedt bovendien een aantal nuttige basisdiensten aan. Het
eerste lid van de vierde paragraaf bepaalt verder dat met betrekking tot de identificatiegegevens
en de sociale gegevens niet het eHealth-platform maar de Kruispuntbank van
de Sociale Zekerheid als dienstenintegrator wordt aangeduid. De keuze van een dienstenintegrator
door een jeugdhulpaanbieder is uitgesloten. Ofwel is er reeds bij of krachtens
een wet, een decreet of ordonnantie een andere dienstenintegrator expliciet aangeduid,
met uitzondering van de residuaire bevoegdheid die de Vlaamse dienstenintegrator werd
V L A A M S P A R L E M E N T

74 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
toegewezen volgens artikel 3 van het decreet van 13 juli 2012 houdende de oprichting en
organisatie van een Vlaamse dienstenintegrator. In dat geval is de aangeduide dienstenintegrator
degene die de gegevens zal ontsluiten. Ofwel is er geen dienstenintegrator expliciet
toegewezen en moeten de gegevens via het eHealth-platform of desgevallend de Kruispuntpunt
van de Sociale Zekerheid worden ontsloten.
Het tweede lid regelt de volgorde van de gegevensdeling. Indien reeds gegevens moeten
gedeeld worden bij of krachtens een wet, decreet of ordonnantie met een andere dienstenintegrator,
dan werken het eHealth-platform, de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid
en de andere dienstenintegrator(en) samen om de gegevensdeling met betrekking tot een
bepaalde actor zo optimaal mogelijk te laten verlopen en met zo weinig mogelijk aanvullende
lasten voor de minderjarige en zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken in het
bijzonder en de jeugdhulpaanbieders. Dit betekent dat de cliënt en de jeugdhulpaanbieders
dezelfde gegevens slechts eenmalig aan een dienstenintegrator zouden moeten meedelen.
Artikel 73
Hoewel nog niet vaststaat hoe de werking van de toegangspoort precies wordt georganiseerd,
mag de vermoedelijke (multidisciplinaire) teamwerking niet in het gedrang komen.
Een werking in teamverband impliceert dat de teamleden de informatie waarmee zij werken,
onderling moeten kunnen uitwisselen. De vrije circulatie van nuttige gegevens binnen
een team draagt niet enkel bij tot een kwalitatief hoogstaander aanbod maar is ook om organisatorische
redenen noodzakelijk, bijvoorbeeld bij de vervanging van een medewerker.
Dit artikel bepaalt dan ook dat de personen die respectievelijk met de indicatiestelling en
de jeugdhulpregie belast zijn, in afwijking van de op hen rustende geheimhoudingsplicht,
alle nuttige informatie onderling kunnen uitwisselen. Het achterliggende idee is dat op de
leden van een team een gezamenlijk beroepsgeheim rust in plaats van een individuele geheimhoudingsplicht
op elk van hen. Dat verantwoordt dat voor het delen van informatie
onder teamleden (binnen hetzelfde team) niet de strenge voorwaarden van artikel 74 gelden
maar wel het meer soepele ‘nutscriterium’. Voor de uitwisseling van informatie tussen
de verschillende teams gelden echter de strenge voorwaarden van artikel 74.
Artikel 74
Dit artikel creëert het kader voor een zekere informatie-uitwisseling tussen de actoren van
de integrale jeugdhulp, maar kan bezwaarlijk worden opgevat als een algemene machtiging
voor het doorgeven van eender welke informatie die over een bepaalde casus of over
de hulpverlening in het algemeen beschikbaar is. Evenredig met de afstand tussen de hulpverlener
aan wie de informatie initieel door de minderjarige, zijn ouders, opvoedingsverantwoordelijken
of personen uit zijn leefomgeving werd toevertrouwd en diegene aan wie
die informatie wordt overgedragen, verstrengen de eisen waaraan de informatieoverdracht
moet voldoen.
Artikel 74 bevat dan ook een aantal duidelijke beperkingen. Een eerste beperking is dat
enkel die informatie mag worden uitgewisseld die noodzakelijk is. Die noodzakelijkheid
moet worden beoordeeld in het licht van de jeugdhulpverlening in het algemeen en in het
bijzonder in het kader van de uitoefening van de taken die dit decreet aan de betrokken
actoren oplegt.
De uitwisseling van gegevens moet daarenboven altijd in concreto beoordeeld worden,
rekening houdend met de respectieve belangen van de personen tot wie de jeugdhulp zich
richt. Daarbij wordt er maximaal naar gestreefd om de personen op wie de gegevens betrekking
hebben, vooraf over de informatieoverdracht te informeren, hen te vragen of zij
met de overdracht instemmen en hiervan een schriftelijk bewijs te hebben. De vervulling
van die twee laatste voorwaarden (informatieverstrekking en instemming) is geen absolute
noodzaak voor de informatieoverdracht. Als het om bepaalde redenen onmogelijk is
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 75
de betrokkenen te informeren, dan kan de informatieoverdracht uitzonderlijk ook zonder
voorafgaande informatieverstrekking plaatsvinden. Ook het gebrek aan instemming
brengt de informatieoverdracht niet in het gedrang, voor zover de andere voorwaarden
vervuld zijn. Er dient echter steeds gestreefd te worden naar de instemming van de betrokkenen
en slechts uitzonderlijk kan hiervan afgeweken worden.
Naast de voorwaarden van artikel 74 wordt de gegevensuitwisseling ook beheerst door
de bepalingen uit de Wet Verwerking Persoonsgegevens en de sectorspecifieke reglementering.
Die blijven onverminderd van toepassing. Zo blijft bijvoorbeeld de overdracht van
gegevens uit het multidisciplinaire dossier onderworpen aan artikel 8 en 9 van het besluit
van de Vlaamse Regering van 12 september 2008 betreffende het multidisciplinaire dossier
in de centra voor leerlingenbegeleiding.
De Vlaamse Toezichtscommissie voor het Elektronische Bestuurlijke Gegevensverkeer is
bevoegd om via een machtiging de goedkeuring te verlenen voor de verwerking van de
persoonsgegevens in het kader van dit artikel. De bepaling welke gegevens verwerkt worden,
de vorm waarin ze worden bezorgd, de wijze waarop en de periodiciteit waarmee de
gegevens worden bezorgd en het oordeel over de proportionaliteit van de verwerking dient
te worden voorgelegd aan de Vlaamse Toezichtscommissie en dient door haar te worden
goedgekeurd.
Artikel 75
Eén van de hoekstenen van dit ontwerp van decreet is de scheiding tussen de vrijwillige
jeugdhulpverlening (die berust op vrijwillige medewerking van de hulpbehoevenden) en
de gerechtelijke jeugdhulpverlening (waarin de jeugdrechtbank ten aanzien van jongeren
afdwingbare maatregelen kan opleggen, zonder dat de instemming van de betrokkenen
vereist is).
In voorliggend ontwerp van decreet wordt een duidelijk standpunt ingenomen tegen elke
vorm van gegevensoverdracht tussen enerzijds het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra
kindermishandeling en anderzijds de magistraten belast met jeugdzaken en
de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. Het is niet aangewezen dat
de jeugdrechter (via de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening) over gegevens
kan beschikken die initieel in een andere context werden opgevraagd bij, en verstrekt
door de betrokkenen. De minderjarigen en de rechtstreeks betrokkenen bij de hulpvraag
moeten de kans krijgen om met een schone lei te beginnen bij een dienst werkzaam in het
andere luik van de jeugdhulpverlening. De inschrijving van dit basisprincipe zorgt voor
duidelijkheid, zowel bij de betrokkenen als bij de hulpverleners.
De cliënten moeten er op kunnen vertrouwen dat hulpverleners hun persoonsgegevens vertrouwelijk
behandelen. Er moeten voldoende garanties worden geboden dat de verstrekte
gegevens niet zullen worden aangewend in een gerechtelijke context indien de betrokkenen
dit niet wensen. De opbouw van een vertrouwensrelatie is een noodzakelijke voorwaarde
om de kansen op vrijwillige hulpverlening te maximaliseren. Door te voorzien in een aantal
belangrijke uitzonderingen wordt de gestrengheid van het verbod genuanceerd.
Ten eerste geldt het verbod van informatieoverdracht tussen diensten van de vrijwillige en
de gerechtelijke jeugdhulpverlening niet als de betrokkenen ermee instemmen. Dit wordt
onderaan bij dit artikel verder toegelicht.
Ten tweede geldt het verbod niet als een wet of decreet toelaat of verplicht om bepaalde
gegevens door te geven. Zo heeft het verbod geen betrekking op het gemotiveerd advies
dat door de gemandateerde voorziening aan het parket wordt overgemaakt als de zaak
uit handen wordt gegeven of op de (minieme) informatieoverdracht door de gemanda-
V L A A M S P A R L E M E N T

76 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
teerde voorziening aan de magistraten belast met jeugdzaken, ter uitvoering van hun meldingstaak
dat de jeugdhulpverlening werd aangevat, wordt voortgezet of werd voltooid.
Ten derde geldt het verbod van gegevensoverdracht niet voor een aantal categorieën van
gegevens die horizontaal beschikbaar worden gesteld, zonder dat de instemming van de
betrokkenen hiervoor moet worden bekomen. Het betreft gegevens die toelaten tot identificatie
van de betrokken personen over te gaan (naam, voornaam en adres van de minderjarige
en zijn ouders), gegevens met betrekking tot de aard en de duur van de hulpverleningen,
informatie over de hulpverleningsgeschiedenis van de minderjarige (de al
georganiseerde of nog lopende hulpverlening met vermelding van begin- en einddatum en
voorziening). Hiermee wordt zowel een overzicht van de aangeboden hulpverlening door
de actoren van de vrijwillige hulpverlening als een opgave van de genomen maatregelen
door de jeugdrechtbank bedoeld. Deze gegevens bieden basisinformatie om de betrokkenen
te contacteren en te situeren, zonder dat details worden overgedragen. De personeelsleden
van de gemandateerde voorziening die toegang hebben tot deze gegevens moeten
echter zeer omzichtig te werk gaan met de informatie en ze niet openbaar maken. Dit zou
ontegensprekelijk een schending van de privacy van de betrokkenen uitmaken. Het principiële
verbod van overdracht tussen de vrijwillige en de gerechtelijke jeugdhulpverlening
werd ingesteld opdat gevoelige gegevens niet automatisch zouden worden uitgewisseld. De
aard van de basisidentificatiegegevens en het overzicht van de voorheen geboden hulpverlening
en genomen maatregelen ten aanzien van de minderjarigen, is anders dan die van de
‘gevoelige’ gegevens die werden verzameld in de screening. Het scheidingsbeginsel maakt
het dus niet onmogelijk om contactgegevens door te geven; de werking van het hulpverleningsproces
wordt hierdoor in alle gevallen vergemakkelijkt.
Wat betreft de eerste uitzondering, namelijk dat informatie kan worden uitgewisseld als de
betrokkenen dit zelf aangewezen achten, is de overdracht van gegevens enkel mogelijk als
twee partijen hiermee instemmen. Enerzijds, rekening houdende met zijn leeftijd en maturiteit,
de betrokken min-twaalfjarige die tot een redelijke beoordeling van zijn belangen
in staat is of de betrokken minderjarige vanaf twaalf jaar en anderzijds diegenen die over
die minderjarige het ouderlijke gezag uitoefenen. Indien niemand het ouderlijke gezag uitoefent,
is de instemming vereist van de ouders of in voorkomend geval de opvoedingsverantwoordelijken.
Als één van deze partijen daarmee niet instemt, is de gegevensoverdracht
onmogelijk. Het principe van scheiding blijft dan ten volle van kracht. Door te opteren
voor het beginsel van scheiding tussen vrijwillige en gerechtelijke jeugdhulpverlening is
het echter duidelijk dat de uitwisseling van gegevens tussen deze beide luiken van de hulpverlening
geen vereiste is om tot de hulpverlening te kunnen overgaan en dat de weigering
tot instemming daarom geen nadelige gevolgen hoeft te hebben voor de hulpverlening. De
consulent van de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening die over gegevens
wenst te beschikken, maar deze niet van een personeelslid van het ondersteuningscentrum
ontvangt omdat de betrokkenen daarmee niet instemmen, kan uiteraard opnieuw
gegevens inwinnen en een dossier samenstellen. Doordat de beslissingsmacht over de gegevensoverdracht
aan de betrokkenen zelf wordt overgelaten, mag worden verwacht dat
zij een grotere bereidheid tot medewerking met de diensten van de buitengerechtelijke
jeugdhulpverlening zullen vertonen.
Een min-twaalfjarige, rekening houdende met zijn leeftijd en maturiteit, die tot een redelijke
beoordeling van zijn belangen in staat is, of een minderjarige vanaf twaalf jaar
kan de overdracht van gegevens dus eenzijdig verhinderen door niet in te stemmen: om
deze weigering kan men niet heen. Dit wordt verantwoord doordat de minderjarige een
centrale positie in de hulpverlening inneemt. In samenhang met andere bepalingen van dit
decreet wordt de leeftijd van twaalf jaar gezien als het moment waarop de minderjarige
geacht wordt een redelijke afweging van zijn belangen te kunnen maken: vanaf deze leeftijd
moet hij dus een zelfstandige beslissingsmacht over de gegevens, opgenomen in het
dossier, kunnen uitoefenen. Ook degenen die over de minderjarige het ouderlijke gezag
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 77
uitoefenen, moeten over de mogelijkheid beschikken om een gegevensoverdracht uit te
sluiten: zij zijn immers rechtstreeks betrokken bij de hulpvraag en de geregistreerde gegevens
zullen grotendeels ook over hen handelen. De instemming van de ouders (die in normale
omstandigheden ook optreden als wettelijke vertegenwoordigers) of bijvoorbeeld de
ene ouder die exclusief instaat voor de opvoeding van het kind en de wettelijke bewaring
over de minderjarige heeft, is dus ook nodig voor de gegevensoverdracht. Pas indien de
minderjarige geen ouder meer heeft, moet de opvoedingsverantwoordelijke instemmen.
Indien de verontrustende situatie zich bijvoorbeeld voordoet in een pleeggezin, moet dus
de pleegouder instemmen met de overdracht. Men kan opmerken dat andere personen
geen invloed kunnen uitoefenen op de mogelijkheid tot gegevensoverdracht. Deze kunnen
dus niet mee beslissen over de overdracht van gegevens. Zij kunnen aan de andere kant
ook niet verhinderen dat gegevens worden doorgegeven indien de instemming wordt bekomen
van de minderjarige en de personen die over die minderjarige het ouderlijk gezag
uitoefenen. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan een derde (bijvoorbeeld een buurman) die
gegevens heeft aangeleverd die betrekking hebben op de minderjarige en/of zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijke van deze minderjarige. Deze derde moet op het moment
dat hij de informatie meedeelt aan het personeelslid van de gemandateerde voorziening,
door deze ervan op de hoogte worden gebracht dat de betrokkenen over wie de informatie
handelt, enerzijds de gegevens kunnen inkijken en anderzijds kunnen beslissen over de
overdracht van de gegevens aan de consulent van de gerechtelijke hulpverlening. Op dat
moment krijgt die derde de mogelijkheid om de verstrekte informatie uitdrukkelijk als
vertrouwelijk te bestempelen. Dit brengt met zich mee dat deze gegevens nooit kunnen
worden doorgegeven: de instemming met de gegevensoverdracht kan nooit de uitwisseling
van deze als vertrouwelijk bestempelde informatie als voorwerp hebben. De instemming
wordt gevraagd door de persoon die wordt geconfronteerd met de noodzaak of wens om
over gegevens te beschikken. De instemming van de partijen wordt dus gevraagd op het
moment waarop de zaak wordt ‘aangemeld’ in het andere luik van de hulpverlening. Het
vragen van instemming met de gegevensoverdracht op een vroeger moment in de hulpverleningsketting
is niet aangewezen, aangezien de betrokkenen dan nog niet ten volle kunnen
inschatten welke gegevens zullen worden overgedragen en wat de gevolgen van het al
dan niet geven van instemming zijn.
Er mag geen betwisting mogelijk zijn over de instemming. Daarom zal deze schriftelijk
moeten worden vastgelegd en ondertekend door de betrokkenen. De betrokkene moet bovendien
goed geïnformeerd zijn over de gevolgen van zijn instemming. Hierbij is bijstand
van het personeelslid van de gemandateerde voorziening vereist: hij moet de betrokkenen
informeren van de gevolgen van het ondertekenen van deze instemming en hij moet hen
duidelijk maken dat de mogelijkheid van overdracht van informatie het enige gevolg is
van het ondertekenen. Hij moet hen ook de noodzaak van deze schriftelijke vaststelling
(bewijs van instemming) duidelijk maken. Gegevensoverdracht is dan enkel mogelijk als
dit schriftelijke stuk wordt voorgelegd. De instemming van de partijen zal in principe betrekking
hebben op alle gegevens. Het personeelslid van de gemandateerde voorziening
oordeelt welke gegevens of delen van het dossier hij overmaakt. Uiteraard geeft hij enkel
gegevens door die noodzakelijk, nuttig of relevant kunnen zijn voor het verdere verloop
van de hulpverlening. De overdracht hoeft echter niet plaats te vinden zonder dat de betrokkenen
in kennis worden gesteld van de informatie die het voorwerp uitmaakt van de
overdracht. Er kan worden voorzien in een gesprek tussen de betrokkenen en personeelsleden
van de gemandateerde voorziening en consulenten van de sociale diensten van de
jeugdrechtbanken waarin de uitgebreidheid van de gegevensoverdracht en de gegevens
zelf die zullen worden overgemaakt, worden besproken, toegelicht en verantwoord. Indien
één van de partijen echter bepaalde gegevens wil uitsluiten van overdracht, kan dit
mogelijk worden gemaakt. Op deze wijze wordt de kans op instemming gemaximaliseerd.
Het weglaten van bepaalde gegevens mag er echter nooit toe leiden dat de over te dragen
informatie een vertekend beeld geeft van de betrokkenen of de probleemsituatie.
V L A A M S P A R L E M E N T

78 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het is duidelijk dat de gegevensoverdracht tussen de vrijwillige jeugdhulpverlening en de
gerechtelijke jeugdhulpverlening met instemming van de partijen niet betekent dat het volledige
dossier uit de vrijwillige jeugdhulpverlening zonder meer overgedragen wordt aan
de gerechtelijke jeugdhulpverlening of dat er sprake is van volledige inzage in het dossier.
De consulent van de gerechtelijke jeugdhulpverlening zal mede met de gegevens die hij
middels een verslag of tijdens een gesprek in aanwezigheid van de betrokkenen verkrijgt
van de gemandateerde voorziening zelf zijn dossier samenstellen.
Artikel 76
Het eerste lid van dit artikel verleent het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en de VK de
bevoegdheid om onder bepaalde voorwaarden persoonsgegevens te verwerken zonder de
instemming van de betrokkene(n), indien dit noodzakelijk is om hun opdrachten op een
kwalitatieve wijze uit te voeren.
De Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer van 8 december 1992 bepaalt dat
bij de verwerking van persoonsgegevens, gegevens slechts verwerkt mogen worden voor
zover de verwerker beschikt over de expliciete toestemming van de betrokkenen (artikel
5, a, Wet Verwerking Persoonsgegevens). De toestemming kan omschreven worden als de
vrije, specifieke en op informatie berustende wilsuiting waarmee de betrokken minderjarige
en/of zijn wettelijke vertegenwoordiger aanvaardt dat persoonsgegevens over hem
worden verwerkt (artikel 1, §8, WVP).
Dit is het principe. Naast deze toestemming voorziet de Wet Verwerking Persoonsgegevens
een aantal gevallen waarin, ook zonder de toestemming, toch een verwerking mogelijk is
van gegevens. De Wet Verwerking Persoonsgegevens maakt dit mogelijk wanneer de verwerking
noodzakelijk is om een verplichting na te komen waaraan de verantwoordelijke
voor de verwerking is onderworpen door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie
(artikel 5, c, WVP).
In sommige situaties moet het mogelijk zijn dat de gemandateerde voorzieningen tussenkomen
zonder de voorwaarde van de voorafgaandelijke instemming van de betrokken
minderjarige of zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken. Zo moet een VK bijvoorbeeld
een exploratie van een melding kindermishandeling kunnen opstarten zonder de
instemming van de betrokkenen. In die gevallen is er evenmin toestemming voor de gegevensverwerking
die de hulpverlening ondersteunt. Rekening houdend met het feit dat
de toestemming als toelaatbaarheidsgrond voor gegevensverwerking in dat geval geen
valabele optie is, is het uitwerken van een decretale basis het enige mogelijke alternatief.
Dit geldt ook voor de verwerking van persoonsgegevens waaruit de raciale of etnische
afkomst, de politieke opvattingen, de godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuiging
of het lidmaatschap van een vakvereniging blijken, alsook de verwerking van persoonsgegevens
die het seksuele leven betreffen en voor gezondheidsgegevens. De verwerking van
deze gegevens is onderworpen aan redenen van publiek of zwaarwegend algemeen belang
die verplicht worden door of krachtens een wet, decreet of ordonnantie (artikel 6, §2, l, en
artikel 7, §2, e, WVP).
In het tweede lid wordt decretaal de mogelijkheid voorzien voor een gemandateerde voorziening
om niet onmiddellijk een kennisgeving te doen aan de betrokkenen over de gegevensverwerking.
De Wet Verwerking Persoonsgegevens voorziet dat de verantwoordelijke
voor de verwerking van de gegevens, de betrokkene hiervan op de hoogte moet brengen
en hem informatie met betrekking tot onder andere het inzagerecht moet verstrekken. Dit
dient uiterlijk te gebeuren op het moment dat de gegevens worden verkregen. In de meerderheid
van de gevallen worden persoonsgegevens rechtstreeks bij de betrokkenen verkregen,
en stelt er zich op dat punt geen probleem. Dit is echter niet steeds het geval. Vaak
zal het gaan om wat ‘indirecte primaire verkrijging’ wordt genoemd, dit is informatie die
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 79
wordt verkregen bij hulpverleners die reeds eerder in het proces optraden en verwanten of
kennissen van de betrokkene. Het principe van de verplichte kennisgeving blijft in principe
ook in deze gevallen overeind. Niettemin zijn er uitzonderingen mogelijk: ter zake bepaalt
artikel 9, §2, tweede lid, b, van de Wet Verwerking Persoonsgegevens dat er geen kennisgeving
vereist is wanneer de registratie of mededeling voorgeschreven is door of krachtens
een wet, een decreet of een ordonnantie.
Wanneer decretaal wordt vastgelegd dat onder bepaalde voorwaarden de gemandateerde
voorzieningen gegevens kunnen verwerken zonder (onmiddellijke) instemming van de betrokkenen,
komt dit neer op een feitelijke uitzondering op de informatieverplichting die
het decreet Rechtspositie ten aanzien van minderjarigen in de integrale jeugdhulp voorschrijft.
Hiermee wil de decreetgever de principes in het decreet betreffende de rechtspositie
van de minderjarige uiteraard niet laten vallen: het recht op informatie en communicatie
blijft behouden. De bepaling betreft enkel een soort moratorium, een periode waarin
de gemandateerde voorziening de verontrustende situatie kan onderzoeken zonder dat de
minderjarige, diens ouders of opvoedingsverantwoordelijken betrokken moeten worden.
Deze bepaling houdt uiteraard geenszins in dat de gemandateerde voorzieningen dwangmaatregelen
kunnen nemen ten aanzien van die personen. Dit kan slechts door een rechter
gebeuren. Het gaat met andere woorden om een verfijning die de gemandateerde voorzieningen
in staat moet stellen om hun mandaat op een kwaliteitsvolle wijze op te nemen. Na
deze eerste periode van onderzoek zonder onmiddellijke kennisgeving, wordt nog steeds
verwacht dat alle bevindingen openlijk gecommuniceerd worden met de minderjarige en
diens ouders of in voorkomend geval opvoedingsverantwoordelijken.
In het derde lid van dit artikel worden de voorwaarden bepaald om tot een verwerking van
gegevens over te gaan zonder instemming van de betrokkenen.
Hiernaast halen we hieronder een aantal argumenten aan (uit internationale regelgeving)
die een uitzondering op de instemming van de betrokkene(n) rechtvaardigt. In feite wordt
de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer afgewogen tegen het belang van de psychische,
fysische of sociale gezondheid van de betrokken minderjarige. Het belang van het kind
dient hierbij de eerste overweging te zijn.
Er is sprake van een dringende maatschappelijke behoefte: een verontrustende situatie
of een situatie van vermoede kindermishandeling kan de betrokken minderjarigen die
hier slachtoffer van zijn voor de rest van hun leven ‘tekenen’, in die zin dat als daar niets
aan wordt gedaan, zij hun kansen op een gezond en gelukkig leven niet kunnen grijpen,
waardoor zij niet ten volle kunnen ontwikkelen en deelnemen aan de maatschappij. In een
goed georganiseerde en welvarende samenleving is het niet acceptabel dat deze minderjarigen
aan hun lot worden overgelaten. De artikelen 3, tweede lid, en 6, tweede lid, van het
IVRK verplichten staten passende wettelijke en bestuurlijke maatregelen te nemen om de
bescherming en de zorg die nodig zijn voor het welzijn van het kind te verzekeren en in
de ruimst mogelijke mate de mogelijkheden voor de ontwikkeling van het kind te waarborgen.
Artikel 22bis van de Grondwet stelt dat elk kind recht heeft op eerbiediging van
zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit en dat elk kind recht heeft op
maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen. Ook de samenleving verwacht
hier een actieve overheid die optreedt ter bescherming van minderjarigen.
De regeling voldoet aan de eis van proportionaliteit: de inbreuk op de belangen van de
bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene(n) mag niet onevenredig zijn in verhouding
tot het met de verwerking te dienen doel. Deze toets speelt een rol wanneer het
gaat om de toepassing van de uitoefening van een bevoegdheid tot de verwerking van
persoonsgegevens, waarbij een inbreuk op het privéleven aan de orde is. Dit vergt een
belangenafweging aan de hand van de omstandigheden van het concrete geval. Bij een
verwerking van persoonsgegevens door een gemandateerde voorziening zonder instem-
V L A A M S P A R L E M E N T

80 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
ming van de betrokkene wordt het belang van de privacy van de betrokkene afgewogen
tegen het belang van de ontwikkeling van een minderjarige die bedreigd wordt omdat zijn
psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van één of meer leden van zijn gezin wordt
aangetast of doordat zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen in
het gedrang komen.
De gemandateerde voorziening dient dus dit zwaarwegende belang af te wegen tegen het
belang van respect voor het privéleven van de betrokkenen. Er moet dan ook een redelijke
verhouding bestaan tussen de zwaarte van de inmenging in de persoonlijke levenssfeer
en het gewicht van het belang dat met de inmenging wordt gediend. De inmenging in de
persoonlijke levenssfeer bestaat eruit dat de persoonsgegevens noodzakelijk voor de eerste
fase van het onderzoek worden verwerkt. Doorslaggevend hierbij zal telkens zijn of het
verwerken van die gegevens nodig is met het oog op de hulp, zorg of bijsturing die de minderjarige
nodig heeft. Conform artikel 3, eerste lid, van het IVRK en artikel 22bis, van de
Grondwet vormen de belangen van het kind hierbij de eerste overweging.
Er wordt voldaan aan de eis van subsidiariteit: dit houdt in dat het doel waarvoor de persoonsgegevens
worden verwerkt in redelijkheid niet op een andere, voor de bij de verwerking
van persoonsgegevens betrokkene, minder nadelige wijze kan worden verwezenlijkt.
Een cruciale voorwaarde om minderjarigen de jeugdhulpverlening te kunnen geven die
zij nodig hebben, is hun situatie correct inschatten. Uiteraard hebben de gemandateerde
voorzieningen die zich in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening situeren de opdracht
om samen met de betrokkenen en in overleg met hen te werken. Maar er kunnen zich situaties
voordoen waarin het in het belang is van de minderjarige om gedurende een korte
periode gegevens te verwerken en uit te wisselen zonder instemming van de betrokkenen.
Dit moet telkens door de gemandateerde voorziening worden afgewogen.
Er is sprake van een geoorloofd, expliciet doel: artikel 8, tweede lid, van het Europees
Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) stelt als legitimiteitseis dat een inbreuk op
het recht op respect voor het privéleven uitsluitend mag geschieden binnen de kaders van
de expliciet en limitatief in artikel 8, tweede lid, van het EVRM, opgesomde belangen. Eén
van deze belangen is de bescherming van de gezondheid. Uit jurisprudentie van het Europees
Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat hieronder niet alleen de bescherming
van de publieke gezondheid is begrepen, maar ook de bescherming van de gezondheid van
het betrokken individu. Voor een invulling van dit begrip, wordt in dit wetsvoorstel aangesloten
bij de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie, waarmee duidelijk wordt
gemaakt dat de overheid dit belang niet al te beperkt kan opvatten. De Wereldgezondheidsorganisatie
definieert gezondheid als de toestand van volledig lichamelijk, geestelijk
en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke
gebreken. De overheid heeft, mede op grond van het IVRK, de taak om passende wettelijke
en bestuurlijke maatregelen te nemen om de bescherming en de zorg die nodig zijn
voor het welzijn van het kind te verzekeren en in de ruimst mogelijke mate de mogelijkheden
voor de ontwikkeling van het kind te waarborgen. Tot slot heeft het EHRM in recente
jurisprudentie geconcludeerd dat de verplichting bestaat om bescherming te bieden tegen
mishandeling en misbruik waarvan de kinderbeschermingsautoriteiten op de hoogte zijn
of hadden moeten zijn. Volgens het EHRM mag van de autoriteiten worden verwacht dat
informatie met betrekking tot de minderjarige bij elkaar wordt gebracht. Uit de overweging
van het EHRM blijkt dat voortschrijdend wetenschappelijk inzicht de aansprakelijkheid
van de staat voor tekortkomingen in de kinderbescherming kan verhogen. Hiermee
wordt het belang aangegeven dat het EHRM hecht aan de gezondheid en het welzijn van
minderjarigen, ook in relatie tot de verwerking van persoonsgegevens.
Voor de gegevensverwerking gedaan kan worden, zal moeten zijn voldaan aan een aantal
wettelijke criteria: er moet sprake zijn van een redelijk vermoeden en van een risico en van
één of meer in de wet omschreven bedreigingen in de ontwikkeling van de minderjarige.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 81
Deze criteria maken al duidelijk dat de enkele indruk of overtuiging van de betrokken
hulpverlener en de enkele aanwezigheid van een bedreigende omstandigheid of kans dat
deze bedreiging zich realiseert onvoldoende zijn.
De doeleinden van het ondersteuningscentrum herhalen we in dit kader:
1. vrijwillig aanvaarde jeugdhulpverlening mogelijk maken bij minderjarigen, hun ouders
of desgevallend hun opvoedingsverantwoordelijken in een verontrustende situatie op
basis van een melding van de situatie door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon
of voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt;
2. initiatieven op te zetten, te bevorderen, te ondersteunen of te coördineren om verontrustende
situaties te voorkomen of te bestrijden;
3. een beleid te voeren, gericht op de realisatie van de doeleinden vermeld in 1 en 2.
De VK hanteren ook deze doelstellingen met de focus op situaties van kindermishandeling.
Door deze doeleinden helder en expliciet te formuleren wordt de Wet Verwerking Persoonsgegevens
gerespecteerd, waarin wordt gesteld dat de verkrijging van persoonsgegevens
moet geschieden voor “welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde
doeleinden” en dat de verdere verwerking van deze gegevens moet gebeuren op een wijze
die niet onverenigbaar is met de initiële doeleinden. De instanties die deze taken moeten
realiseren, zijn genoodzaakt om gegevens te verwerken in het licht van de opgesomde
doeleinden.
Wat de duur van het moratorium betreft is dit op maximum 30 werkdagen vastgelegd.
De reden hiervoor is meer bepaald dat nu bij de VK een kortere termijn soms niet blijkt
te volstaan om de situatie te onderzoeken, met de huidige omkadering en het bestaande
instrumentarium waarover de vertrouwenscentra beschikken. Uit overleg met de vertrouwenscentra
blijkt dat de termijn vooral in samenwerking met het CLB problematisch zou
kunnen zijn, van 15 juli tot en met 15 augustus kan bijvoorbeeld niemand bereikt worden.
Dit betekent heel concreet dat voor meldingen over schoolgaande kinderen het de facto
onmogelijk zou zijn om de vooropgestelde termijnen na te leven. Een vertrouwenscentrum
blijft immers afhankelijk van de goodwill van door hen gecontacteerde voorzieningen om
het eerste onderzoek tijdig te kunnen afronden.
In het vierde lid is bepaald dat zo nodig het beroepsgeheim of de geheimhoudingsplicht
kan worden doorbroken. Voor een goede uitvoering van haar opdrachten speelt de informatieverstrekking
aan de gemandateerde voorziening uit de omgeving van de minderjarige
een belangrijke rol. Een goed geïnformeerde gemandateerde voorziening is beter in
staat een zorgvuldige inschatting te maken van de situatie van een minderjarige en de te
verlenen hulp aan de minderjarige en zijn ouders. Het gaat hierbij om informatie uit de
medische sector (huisarts, kinderarts, schoolarts enzovoort), uit de sociale sector (onderwijs,
crèche, buitenschoolse opvang), van de politie enzovoort. Naast gegevens over het
kind zelf kan het nodig zijn dat de gemandateerde voorziening over bepaalde gegevens
over anderen, zoals van ouders of overige gezins- of familieleden beschikt die van belang
zijn voor een goed oordeel over de opvoedings- en leefsituatie van het kind.
Ouders zijn en blijven als wettelijk vertegenwoordiger bevoegd tot het geven van de vereiste
toestemming tot de verwerking van gegevens. Als ouders toestemming weigeren voor de
verstrekking van gegevens over het kind dan wel voor de verstrekking van eigen gegevens,
of het kind dat zelf toestemming dient te geven deze weigert, zal deze informatie veelal niet
worden verkregen. De hierboven genoemde professionals voelen zich vaak gehinderd inlichtingen
te geven omdat niet duidelijk zou zijn wanneer welke informatie wel of niet mag
worden verstrekt. Onzekerheid hierover blijkt in de praktijk tot een verminderde bereidheid
te leiden om informatie te verstrekken. Derden mogen op grond van de voorgestelde
regeling zonder toestemming van de ouders gegevens verstrekken aan de gemandateerde
V L A A M S P A R L E M E N T

82 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
voorziening indien dit noodzakelijk is voor de uitvoering van haar opdracht. Dit is mogelijk
in geval van een verontrustende situatie of in het geval van een vermoeden van kindermishandeling
en in het geval van een onderzoek van een verontrustende situatie door de
gemandateerde voorziening of van een onderzoek van een melding kindermishandeling.
De nieuwe regeling betreft een recht van derden om gegevens aan de gemandateerde
voorziening te verstrekken maar het is geen plicht tot het verstrekken van gegevens. Het
verstrekken van gegevens wordt vereenvoudigd, omdat toestemming van de ouders niet
noodzakelijk is, maar de afweging of en welke gegevens aan het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg of het VK worden verstrekt, is aan degene die de gegevens verstrekt. Volgens
de in Vlaanderen gangbare opvatting is het beroepsgeheim geen absoluut recht. Het beroepsgeheim
kan in casu worden doorbroken op grond van een wettelijke bepaling en in
bepaalde gevallen van noodtoestand. In een situatie van conflict van plichten bestaat er bij
een persoon met een beroepsgeheim gewetensnood. In deze situatie moet de afweging van
belangen door degene met een beroepsgeheim zelf plaatsvinden. Het beroepsgeheim mag
worden doorbroken, als het belang dat daarmee wordt gediend hoger moet worden geacht
dan het belang dat met de geheimhoudingsplicht wordt gediend.
Voorgesteld wordt dat derden die beroepshalve over inlichtingen beschikken inzake feiten
en omstandigheden die de persoon van het kind dat het onderwerp is van een onderzoek
door een gemandateerde voorziening, diens verzorging, opvoeding- en leefsituatie of
de persoon van een ouder of opvoedingsverantwoordelijke betreffen, de gemandateerde
voorziening daarvan op de hoogte kunnen stellen indien dit noodzakelijk is voor de uitvoering
van diens opdracht. Dit betekent dat niet iedere kleinigheid met betrekking tot de
situatie van de minderjarige in aanmerking komt voor verstrekking aan de gemandateerde
voorziening. Hierbij zij opgemerkt dat wel te allen tijde in aanmerking moet worden genomen
dat informatie, die bij een eerste beoordeling van weinig gewicht lijkt, met name
in combinatie met andere signalen van andere professionals, toch van groot belang kan
zijn. Uit de signalen tezamen kan bijvoorbeeld blijken dat de minderjarige uit huis moet
worden geplaatst om zijn veiligheid te kunnen garanderen. De gemandateerde voorziening
heeft informatie nodig om haar taken te kunnen vervullen. Zij moet toezicht houden op de
minderjarige en dus toezien op diens veiligheid. Daarnaast dient zij het gezin op adequate
wijze hulp en steun te verlenen teneinde de ouders of de ouder in staat te stellen de verantwoordelijkheid
voor de verzorging en opvoeding te dragen. Onder informatie inzake
feiten en omstandigheden die de verzorging, de opvoeding- en leefsituatie betreffen, valt
ook informatie over andere gezinsleden, zoals broers en zussen. Naarmate de minderjarige
ouder is, zal de informatieverstrekking meer slaan op diens persoon dan op de verzorging
en opvoeding. Bij inlichtingen die de persoon van een ouder of opvoedingsverantwoordelijke
betreffen kan gedacht worden aan de psychische gesteldheid van een ouder.
De informatie kan desgevraagd of uit eigen beweging wordt verstrekt. Wanneer de informatie
door de derde niet op diens initiatief wordt verstrekt en de gemandateerde voorziening
bepaalde signalen met betrekking tot het kind heeft opgevangen en hierover informatie
wenst, kan deze hierom verzoeken. De derde zal vervolgens moeten nagaan of er sprake
is van feiten en omstandigheden die de persoon van het kind, diens verzorging en opvoeding
of de persoon van een ouder betreffen en zal moeten beoordelen of deze gegevens
noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de opdracht van de gemandateerde voorziening.
Wanneer hiervan sprake is kan de derde deze gegevens aan het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg verstrekken en staat een beroepsgeheim hieraan niet in de weg.
De Raad van State benadrukt dat de verwerking vermeld in artikel 76, eerste en tweede
lid, dus zonder instemming van en zonder medeweten van de betrokkenen noodzakelijk
dient te zijn om de doelstelling van algemeen belang te verzekeren en er een verband van
evenredigheid dient te bestaan tussen de doelstelling en de bedoelde gegevensverwerking.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 83
Om tegemoet te komen aan het advies van de Raad van State wordt in artikel 76 het
volgende toegevoegd: “De gegevensverwerking en -uitwisseling, vermeld in het eerste en
tweede lid:
1° is noodzakelijk om een verontrustende situatie te onderzoeken;
2° is beperkt tot die gegevens die moeten verwerkt of uitgewisseld worden om een verontrustende
situatie te onderzoeken; (…).”.
Kinderen en jongeren die zich in een verontrustende situatie bevinden zijn zeer kwetsbaar.
De maatschappij heeft hier een verantwoordelijkheid ten aanzien van deze personen.
De toelichting bij het ontwerp verduidelijkt dat het overgaan tot de verwerking van
persoonsgegevens zonder instemming en medeweten van de betrokkenen uiteraard slechts
uitzonderlijk kan plaatsvinden, wanneer bepaalde voorwaarden vervuld zijn, wanneer dit
noodzakelijk is om de situatie te onderzoeken. Bovendien is de periode waarin dit kan
plaatsvinden beperkt tot dertig dagen.
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt in de memorie van toelichting
duidelijk een onderscheid gemaakt tussen artikel 76 en een strafonderzoek, dat tot de
exclusieve bevoegdheid behoort van het openbaar ministerie en de rechterlijke macht. De
finaliteit van de mogelijkheid gecreëerd in artikel 76 is niet deze van een strafonderzoek
en strafbare feiten die gepleegd zouden zijn ten aanzien van een minderjarige stromen
niet door naar het gerechtelijk dossier in geval van een latere doorverwijzing van de minderjarige
naar het openbaar ministerie in het kader van artikel 39 en 40 van het ontwerp.
Hier dient zeker ook verwezen te worden naar artikel 75 van het ontwerp dat, behalve
in de gevallen bepaald in het ontwerp, het verbod van gegevensoverdracht oplegt tussen
de gemandateerde voorzieningen en de magistraten belast met jeugdzaken en de sociale
diensten.
Artikel 77
In dit artikel wordt het recht op toegang tot dossiers binnen de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen en de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
voor de betrokkenen zeer uitgebreid en detaillistisch geregeld. Hierbij verwijzen we
voornamelijk naar de Wet Verwerking Persoonsgegevens en het decreet van 26 maart 2004
betreffende de openbaarheid van bestuur (hierna geciteerd als: decreet Openbaarheid Bestuur).
Op basis van deze reglementeringen is het echter niet altijd duidelijk welke personen
tot welke gegevens toegang kunnen krijgen en op welke wijze dit recht moet worden
toegekend. Dit artikel beoogt in een duidelijke regeling te voorzien voor de toegang tot
dossiers in de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen en de Sociale Diensten
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. Hierbij wordt uitdrukkelijk rekening gehouden
met de andere toepasselijke regels. Andere rechten zoals een recht op verbetering of afschrift
die voortvloeien uit de Wet Verwerking Persoonsgegevens en het decreet Openbaarheid
Bestuur werden niet hernomen in deze bepaling, maar blijven onverkort gelden op
basis van de andere rechtsgronden.
Paragraaf 1
Het recht op toegang wordt toegekend aan de personen over wie de gegevens handelen. Dit
is de interpretatie die moet worden gegeven aan de term ‘hem betreffen’. Het recht op toegang
is in beginsel niet beperkt tot gegevens die ‘enkel’ of ‘uitsluitend’ over de betrokkene
handelen. Ook gegevens die tegelijk over de betrokkene en een derde gaan, maken dus het
voorwerp uit van het toegangsrecht. Dit recht wordt echter beperkt door het geheim van
het onderzoek en voor wat betreft de toegang tot de gegevens die door de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening ter beschikking werden gesteld aan de jeugdrechter
(zie §8), door de toegang tot dergelijke gegevens niet noodzakelijk te verlenen via inzage
(zie §3) en door de uitzondering van de vertrouwelijk meegedeelde gegevens. Deze laatste
V L A A M S P A R L E M E N T

84 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
uitzondering (de ‘vertrouwelijkheidsuitzondering’) is geïnspireerd op artikel 13, 6°, van
het decreet Openbaarheid Bestuur en kan worden gebaseerd op het beroepsgeheim. De
uitzondering houdt in dat een derde die informatie meedeelt aan het personeelslid van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening, de verstrekte informatie uitdrukkelijk als ‘vertrouwelijk’ kan bestempelen.
Deze derde kan zowel een (andere) hulpverlener zijn als een gezinslid, buurman,
kennis, schoolkameraad, schooldirecteur enzovoort. Indien deze derde de informatie niet
als ‘vertrouwelijk’ bestempelt, is in principe de algemene regel van toepassing en hebben
alle personen over wie de gegevens handelen, toegang tot deze gegevens. Indien de derde
de meegedeelde informatie wel uitdrukkelijk als ‘vertrouwelijk’ bestempelt, is de informatie
niet toegankelijk voor de personen over wie ze handelt, tenzij de dossierhouder van
oordeel is dat de bescherming van de vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming
van het recht op toegang.
Op advies van de Raad van State, op grond van het arrest Gaskin, 7 juli 1898, van het
Europees Hof van de Rechten van de Mens, moet de toegang tot stukken uit een ‘sociaal’
dossier die afkomstig zijn van een derde die om de vertrouwelijkheid heeft verzocht, niet
alleen afhankelijk worden gemaakt van de instemming van die derde, maar ook van een
toetsing door een onafhankelijk orgaan dat de in het geding zijnde belangen tegen elkaar
dient af te wegen. Er moet op gewezen worden dat het personeelslid van de toegangspoort,
de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
zelf moet oordelen of het nuttig is om de informatie die vertrouwelijk werd meegedeeld,
op te nemen in het dossier. Als deze persoon redenen heeft om te twijfelen aan de
juistheid van de uitspraken of de relevantie voor de individueel op te starten hulpverlening,
kan hij beslissen om de informatie niet op te nemen. In dit geval zal dan geen gevaar
bestaan op schending van het vertrouwelijke karakter van de informatie. Als de in vertrouwen
meegedeelde gegevens wel relevant zijn om een beter zicht te krijgen op de situatie en
dus mogelijkerwijze een invloed kunnen hebben op de aan te bieden hulpverlening, is het
aangewezen om ze wel op te nemen in het dossier, maar met een uiterste zorg voor precisie,
nuance en context. Als een derde uitspraken doet over de hulpbehoevende minderjarige,
moet bijvoorbeeld worden duidelijk gemaakt dat het over een bewering van een bepaald
persoon gaat en niet over een objectief gegeven over de jongere. Het is belangrijk dat
het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale
Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening in het dossier weergeeft in welke context
een bepaalde uitspraak werd gedaan en wat de waarde van deze bewering is. Deze correcte
registratie (naam van de gegevensverstrekker en inhoud van de uitspraak) maakt het aan
de andere kant dan weer noodzakelijk dat een gegevensverstrekker informatie als vertrouwelijk
kan bestempelen. In dit geval krijgt niemand (behalve het personeelslid van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening die tot geheimhouding is verplicht) weet van het feit welke informatie
werd aangeleverd en wie de informatie heeft verstrekt. De als vertrouwelijk bestempelde
informatie kan bijvoorbeeld ook alleen de identiteit van de verstrekker betreffen. Het is
mogelijk dat de gegevensverstrekker er geen probleem van maakt dat de inhoud van de
informatie ter kennis zou worden gebracht van de betrokkenen, maar dat hij aan de andere
kant wel wil verhinderen dat zijn identiteit wordt bekendgemaakt.
De derde heeft de vrije keuze om deze vertrouwelijkheidsuitzondering te laten spelen en
om het gewenste peil van bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer te bepalen. Omdat
men er niet van kan uitgaan dat elke verstrekker van gegevens van deze regel op de hoogte
is, moet het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de
Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening de derde ook steeds van deze mogelijkheid
op de hoogte brengen. De derde kan slechts oordelen over zijn eigen privacy als
hij de gevolgen kent van het al dan niet bestempelen van de gegevens als zijnde ‘vertrouwelijk’.
Het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de
Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening moet expliciet aan de derde die hem
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 85
gegevens meedeelt, vragen of de verstrekte informatie (of bepaalde stukken of elementen
hiervan zoals bijvoorbeeld zijn identiteit) ofwel als vertrouwelijk moet worden aanzien,
ofwel ter kennis mag worden gebracht aan de betrokkenen op wie ze betrekking heeft,
indien zij hierom verzoeken.
Evenwel de vertrouwelijkheidsuitzondering is relatief in die zin dat de dossierhouder zelfs
bij weigering van de instemming van de derde die de ‘vertrouwelijke gegevens’ heeft verstrekt,
toegang kan verlenen tot deze gegevens indien hij van oordeel is dat de bescherming
van de vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang. Het
personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening dient dus ook op de relativiteit van de vertrouwelijkheidsuitzondering
te wijzen.
In haar advies nr. 06/2004 suggereert de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke
Levenssfeer om de categorische benadering met betrekking tot het inzagerecht weg te
werken. Concreet betekent dit dat de ‘vertrouwelijkheidsuitzondering’ waarin het decreet
voorziet, niet zou worden ingebouwd in de regeling van het toegangsrecht. Volgens de
commissie moet elke betrokkene een principieel toegangsrecht hebben tot alle gegevens
uit de dossiers die op hem betrekking hebben, ongeacht de bron van waaruit deze werden
verzameld. Zelfs de identiteit van de derde die de informatie heeft verstrekt, moet worden
bekendgemaakt, tenzij in het geval dat het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening (na
een belangenafweging) oordeelt dat door de kennisgeving van de identiteitsgegevens de
privacy van de derde in het gedrang komt.
Voor de principiële geheimhouding van vertrouwelijke uitspraken van derden en de opname
van een ‘vertrouwelijkheidsuitzondering’ in het decreet, kunnen verscheidene argumenten
worden aangehaald. Gelet op de specifieke opdrachten van de sector, is het
noodzakelijk om te voorzien in een mogelijkheid om informatie in vertrouwen mee te delen.
Als de vertrouwelijkheidsuitzondering niet wordt opgenomen, valt te verwachten dat
beduidend minder informatie zal worden meegedeeld door derden. Dit heeft als gevolg dat
het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale
Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening een verkeerd beeld krijgt van de probleemsituatie,
een onaangepast hulpverleningsvoorstel formuleert en dat de hulpverlening niet
het gewenste resultaat zal opleveren.
Het verbod om de betrokkene in kennis te stellen van vertrouwelijk meegedeelde informatie
is een garantie voor de privacy van de gegevensverstrekker. De door de commissie
voorgestelde belangenafweging kan door de dossierhouder uitsluitend worden gemaakt
met betrekking tot de meegedeelde informatie en niet met betrekking tot de identiteit van
de derde. De vermelding van de identiteit van een derde is immers geen gegeven dat betrekking
heeft op de persoon die om toegang vraagt en mag dus volgens de Wet Bescherming
Persoonsgegevens aan hem niet worden meegedeeld.
Een doorslaggevend argument om de vertrouwelijkheidsuitzondering op te nemen, is het
feit dat artikel 13, 6°, van het decreet Openbaarheid Bestuur (dat van toepassing is op
alle administratieve overheden, waaronder ook de buitendiensten in de sector van de bijzondere
jeugdbijstand) verplicht om een verzoek tot openbaarmaking af te wijzen als het
informatie betreft “die door een derde werd verstrekt zonder dat hij daartoe verplicht werd
en die hij uitdrukkelijk als vertrouwelijk heeft bestempeld, tenzij hij met de openbaarmaking
instemt”.
De uitzondering is gebaseerd op deze regeling. Een personeelslid van de toegangspoort, de
gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
kan zich steeds op het decreet Openbaarheid Bestuur beroepen om toegang te weigeren
V L A A M S P A R L E M E N T

86 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
tot de door derden in vertrouwen meegedeelde informatie. Evenwel in navolging van het
advies van de Raad van State is de vertrouwelijkheidsuitzondering uiteindelijk niet op een
absolute wijze opgenomen in het decreet. Met andere woorden, het personeelslid van de
toegangspoort, of de gemandateerde voorzieningen kan zelfs bij weigering van de instemming
van de derde toegang tot de ‘als vertrouwelijk bestempelde’ gegevens verlenen indien
hij van oordeel is dat de bescherming van de vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming
van het recht op toegang.
Paragraaf 2
§2 regelt de termijn. Naar analogie van artikel 22, §2, laatste lid, van het decreet van 7 mei
2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp, wordt in
dit artikel ook een termijn ingeschreven waarbinnen de toegang uiterlijk moet worden
toegekend: namelijk vijftien dagen nadat er om is verzocht. Onverminderd de maximale
‘wachttermijn’ van vijftien dagen kan het verlenen van toegang daarenboven worden uitgesteld
tot op een bepaald moment in het hulpverleningsproces. De tekst van het decreet
voorziet in een exact moment waarop de toegang tot gegevens uiterlijk moet worden toegekend.
In het advies nr. 06/2004 van 10 mei 2004 stelt de Commissie voor de Bescherming
van de Persoonlijke Levenssfeer dat “elke betrokkene het recht heeft om op elk moment
toegang te krijgen tot zijn gegevens, dus niet enkel op het einde van een procedure” en dus
dat een beperking van het inzagerecht in tijd niet gerechtvaardigd is.
De inschrijving van een uiterlijk tijdstip in het decreet vloeit voort uit de eigenheid van
de sector van de jeugdhulp. De commissie houdt enkel rekening met de Wet Bescherming
Persoonsgegevens (waarin een algemeen recht op toegang wordt toegekend zonder dat
wordt gepreciseerd op welk moment in de procedure dit kan worden afgedwongen) en niet
met de andere normen die tegelijkertijd toepassing kunnen vinden.
Het decreet Openbaarheid Bestuur is hier ook van toepassing. In dit decreet wordt wel
een termijn vooropgesteld (artikel 20, §3: De beslissing tot inwilliging wordt zo spoedig
mogelijk uitgevoerd en uiterlijk binnen dertig kalenderdagen). Als in het decreet betreffende
de IJH geen specifieke bepaling zou worden opgenomen, kan het personeelslid van
de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening de regeling van het decreet Openbaarheid Bestuur inroepen. Het
hanteren van de maximumgrens van dertig dagen zou in het nadeel van de cliënt spelen.
Door te voorzien in een korte termijn (vijftien dagen), in combinatie met een exact tijdstip
waarop toegang ten laatste moet worden toegekend, worden maximale garanties inzake
transparantie geboden naar de cliënten toe.
De maximumtermijn van vijftien dagen is gebaseerd op artikel 22, §2, laatste lid, van het
decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp. Naast deze ‘wachttermijn’ van vijftien dagen kan het verlenen van toegang
worden uitgesteld tot op een bepaald moment in het hulpverleningsproces. Deze regel
is geïnspireerd door artikel 11, 2°, decreet Openbaarheid Bestuur. Op basis van dit artikel
kan een verzoek om inzage immers worden afgewezen als het betrekking heeft op
documenten die niet af of onvolledig zijn (zoals in screening). Het personeelslid van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening zou zich op deze grond kunnen beroepen om toegang tot voorbereidende
documenten te weigeren. Om deze reden verdient het aanbeveling om in dit ontwerp
van decreet een eigen regeling op te nemen die een duidelijke verantwoordelijkheid en
afwegingsmogelijkheid toekent aan het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. De
voorgestelde regeling houdt een goede afweging in tussen de belangen van de cliënt en de
werking van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen en de Sociale Dienst voor
Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. De cliënt is meer gebaat bij een kwalitatief sterk inzagerecht
dan een kwantitatieve toegang. En om dit te realiseren moet het personeelslid van de
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 87
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening de nodige tijd krijgen (met een uiterste grens op het ogenblik van de
uitwerking van het hulpvoorstel) om het dossier voor te bereiden.
Er kan worden opgemerkt dat door het gebruik van de woorden ‘ten laatste’ de mogelijkheid
blijft bestaan om eerder dan het uiterlijke tijdstip toegang te verlenen.
De hulpverlener behoudt in elk individueel geval een afwegingsmogelijkheid: ofwel verleent
hij de betrokkenen reeds in een beginstadium toegang tot alle gegevens, ofwel verkiest
hij het werkdossier voorlopig niet mee te delen en kent hij slechts toegang toe op het
moment waarop het hulpverleningsvoorstel is uitgewerkt. Door de toekenning van deze
minimale vrijheid aan het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen
of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening, wordt van hem
verwacht te handelen in het belang van zijn cliënt en van de hulpverlening.
Ten slotte kan worden opgemerkt dat de bepalingen inzake overdracht van dossiergegevens
de onvoorwaardelijke goedkeuring meedragen van de commissie. De regeling in dit
decreet is toegespitst op de specifieke situatie van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. De personeelsleden
van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening hebben een andere relatie tot gebruikers van hun
diensten dan andere administratieve overheden waarvoor de algemene regels van het decreet
Openbaarheid Bestuur blijven gelden. Eén van deze bepalingen is artikel 20, §3, decreet
Openbaarheid Bestuur, waarin staat dat de uitvoering van de beslissing tot inwilliging
van het verzoek om toegang zo snel mogelijk, en uiterlijk dertig dagen na ontvangst
van de aanvraag moet gebeuren. Dit zou in de jeugdhulpverlening tot situaties kunnen
leiden waarin de gemandateerde voorzieningen, de jeugdrechter of de toegangspoort al
geruime tijd een beslissing heeft genomen over een hulpverleningsvoorstel en de betrokkenen
slechts enkele weken daarna kennis zouden krijgen van de gegevens uit het dossier.
De instelling van dergelijke lange termijn voor de inwilliging van een verzoek tot toegang
moet worden vermeden. Het specifieke karakter van de jeugdhulpverlening rechtvaardigt
een kortere termijn om toegang tot het dossier te verlenen dan de termijnen in de Wet Verwerking
Persoonsgegevens (45 dagen) of in het decreet Openbaarheid van Bestuur (dertig
dagen).
Wat betreft de gegevens uit de dossiers van de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen
moet de toegang pas uiterlijk worden verleend op het ogenblik waarop deze
organen een beslissing nemen waarvan sprake in artikel 21, 26 en 34. Voor de Sociale
Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening wordt de toegang verleend uiterlijk op
het ogenblik van het eerste vonnis van de jeugdrechter. Deze bepaling is ingegeven door
de mogelijkheid voor de administratieve overheden om een verzoek tot inzage af te wijzen
indien dit betrekking heeft op documenten die niet af of onvolledig zijn (artikel 11,
2°, decreet Openbaarheid Bestuur). Bij een aanmelding en tijdens het uitvoeren van een
prescreening en screening is het inderdaad mogelijk (en zelfs aangewezen) dat de personeelsleden
van (de toegangspoort), de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening eigen interpretaties neerschrijven en werkhypothesen
maken. Deze notities kunnen een geheugensteun bieden om belangrijke topics niet uit
het oog te verliezen. Ook zijn ze dienstig om een zo ruim mogelijke waaier aan hulpverleningsmogelijkheden
in rekening te brengen bij de uitwerking van het concrete voorstel tot
hulpverlening. Pas op het moment dat de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
haar verslag richt aan de jeugdrechter en de jeugdrechter of de gemandateerde
voorzieningen (of de toegangspoort), respectievelijk een eerste vonnis of een beslissing tot
het organiseren van jeugdhulpverlening neemt, zal definitief vast komen te staan welke
vorm van hulpverlening het meest aangepast is aan de situatie. Aangezien de persoonlijke
notities die niet bijdroegen tot deze eindbeslissing of die een onjuiste weergave of interpretatie
bleken te zijn van de problematiek, geen relevantie meer hebben voor het verdere
V L A A M S P A R L E M E N T

88 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
verloop van de hulpverlening, moeten deze uiterlijk op dat moment worden verwijderd.
Op dat ogenblik verliezen de voorbereidende documenten hun ‘onvolledige karakter’. Vermits
ze het voorstel definitief ondersteunen, moeten ze als volledig of afgewerkt worden
beschouwd en maken ze het voorwerp uit van het recht op toegang.
Er wordt dus in een exact moment voorzien waarop de toegang uiterlijk moet worden
toegekend: met name het moment waarop de toegangspoort of de gemandateerde voorziening
een beslissing neemt of het ogenblik van het eerste vonnis van de jeugdrechter.
Dit ogenblik verschilt van het ogenblik waarop het hulpverleningsprogramma wordt
uitgewerkt. De toegang moet dus ten laatste worden toegekend op het ogenblik waarop
duidelijk is geworden welk probleem zich stelt, welke hulpverleningsmogelijkheden het
meest hieraan aangepast zijn en of de hulpverlening daadwerkelijk kan worden opgestart
in samenspraak met de betrokkenen. Op dat moment wordt het dossier gezuiverd van
gegevens die het uitgewerkte hulpverleningsvoorstel niet ondersteunen en geen relevantie
meer hebben voor de toekomstige hulpverlening. Tot dit dossier hebben de betrokkenen
dan volledige toegang. Door te bepalen dat de toegang ten laatste bij het nemen van de
beslissing moet worden verleend, behoudt de personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
in elk individueel geval een afwegingsmogelijkheid. Ofwel verleent hij de betrokkenen die
in een beginstadium van de hulpverlening om toegang verzoeken toegang tot de gegevens
uit het dossier; ofwel verkiest hij zijn voorlopige notities niet mee te delen en kent hij het
recht op toegang slechts toe op het moment waarop er een beslissing is genomen. In het
laatste geval kan hij vóór dat moment definitief deze werkhypothesen en interpretaties
verwijderen.
Gevolg gevend aan de opmerking van de Raad van State wordt verduidelijkt dat het recht
van toegang tot gegevens bij de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdbijstand wordt
verleend uiterlijk op het ogenblik waarop de jeugdrechtbank met een vonnis uitspraak
doet over de grond van de zaak, dit wil zeggen wanneer de jeugdrechtbank in de zaak van
de betrokken jongere voor het eerst een vonnis heeft uitgesproken. Bedoeld wordt dus
niet een beschikking van de jeugdrechter waarbij die in de zaak van de jongere een onderzoeksmaatregel
beveelt en/of een voorlopige maatregel oplegt. De gebruikte formulering
sluit zoveel mogelijk aan bij de tekst van de definitie van ‘voorbereidende rechtspleging’.
De Raad van State kan niet worden gevolgd in zijn redenering dat het toegangsrecht in
belangrijke mate inoperant wordt gemaakt doordat voor het tijdstip vanaf wanneer het
toegangsrecht uiterlijk kan worden uitgeoefend, wordt verwezen naar het eerste vonnis
van de jeugdrechtbank. Immers, eerst en vooral kan reeds toegang worden verleend alvorens
het eerste vonnis wordt uitgesproken door de jeugdrechtbank.
De mogelijkheid om het toegangsrecht uit te stellen uiterlijk tot en met het eerste vonnis
van de jeugdrechtbank is geïnspireerd op artikel 11, tweede lid, van het decreet van 26
maart 2004 betreffende de openbaarheid van bestuur. Dit artikel laat toe dat de dossierhouder
een verzoek tot toegang kan afwijzen als het betrekking heeft op persoonsgegevens
vervat in documenten die niet af of onvolledig zijn. Pas op het moment dat een eerste
vonnis wordt uitgesproken door de jeugdrechtbank kan men echt spreken van documenten
die af zijn of volledig zijn zoals bijvoorbeeld het maatschappelijk onderzoek van de
sociale dienst. Een beschikking van de jeugdrechter daarentegen kan onmiddellijk genomen
worden nog voor de sociale dienst op vraag van de jeugdrechter een maatschappelijk
onderzoek heeft verricht en nog voor het (straf)onderzoek is afgerond.
Bovendien bevat het eerder verlenen van toegang tot het dossier dan bij het eerste vonnis
soms het risico dat het geheim van het strafonderzoek wordt geschonden.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 89
Paragraaf 3
§3 bepaalt dat in principe elke betrokkene een recht op inzage (rechtstreekse toegang)
heeft in de gegevens die hem betreffen. Deze inzage kan gebeuren door consultatie van
de gegevens op het scherm zelf of door een volledige afdruk (outprint) van de betreffende
gegevens. Op dit inzagerecht bestaat evenwel een belangrijke uitzondering. Deze
wordt ingegeven door het feit dat sommige gegevens niet enkel over één persoon handelen,
maar tegelijk over meerdere personen kunnen gaan. Deze uitzondering is ingegeven door
de wens om de privacy van deze derden te beschermen en kan worden aangeduid als de
‘privacy-uitzondering’. Ze is geïnspireerd door artikel 2 van de Wet Verwerking Persoonsgegevens
en gebaseerd op het recht op bescherming van ieders privéleven. Als bepaalde
gegevens ook betrekking hebben op een derde en het toekennen van volledige inzage in de
stukken afbreuk zou doen aan de privacy van die derde, wordt afgestapt van het verlenen
van volledige inzage. Het recht op toegang wordt dan verleend door een gesprek, gedeeltelijke
inzage of rapportage. Door het gebruik van de term ‘bepaalde’ gegevens wordt
duidelijk gemaakt dat stukken uit het dossier die enkel betrekking hebben op de verzoeker
(en niet tevens op een derde), effectief ter inzage moeten zijn van de persoon over wie de
gegevens handelen. Met betrekking tot gegevens die zowel over de verzoeker als over een
derde handelen, blijft het toegangsrecht ook bestaan: dit wordt beklemtoond door §1 (het
recht op toegang is immers niet beperkt tot gegevens die uitsluitend de verzoeker betreffen).
Als de gegevens dus tegelijkertijd over de verzoeker en een derde handelen, en als het
personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening oordeelt dat het verlenen van inzage de privacy van
de derde zou schaden is §3, tweede lid, van toepassing: aan de verzoeker wordt volledige
inzage als vorm van toegang niet toegestaan. In dat geval wordt wel nog steeds kennis gegeven
van de informatie, maar wordt deze uitgefilterd in een gesprek of door de opmaak
van rapportage.
Er wordt best geopteerd voor het verlenen van gedeeltelijke inzage als de gegevens duidelijk
kunnen worden gescheiden van elkaar en de gedeeltelijke inzage geen afbreuk doet aan
de privacy van de derde (terwijl volledige inzage dit wel zou doen, zie eerste zin van §3).
Het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale
Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening kan zelf kiezen welke vorm van toegang hij
zal verlenen. Dit moet echter wel gebeuren op de wijze die het best de bescherming van
de persoonlijke levenssfeer en het principiële inzagerecht verenigt. De regeling laat voldoende
ruimte om in de praktijk een praktisch haalbare en werkbare manier uit te werken
waarbij rekening kan gehouden worden met de gevoeligheden van dossier tot dossier. Op
deze wijze kunnen voldoende waarborgen worden ingebouwd voor de bescherming van de
privacy van alle personen over wie gegevens zijn verwerkt.
Door te bepalen dat inzage uitgesloten is als deze ‘afbreuk’ doet aan het recht van de
derde op bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer, wordt aan het personeelslid van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening een zekere mogelijkheid tot afweging gelaten.
Bepaalde gegevens die ook betrekking hebben op een derde, maar waarvan het personeelslid
van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor
Gerechtelijke Jeugdhulpverlening oordeelt dat het verlenen van inzage aan de betrokkene
geen afbreuk zou doen aan de privacy van die derde, kunnen wél ter inzage worden gegeven.
Enkele voorbeelden: de minderjarige deelt zelf informatie mee die handelt over de
relatie of gebeurtenissen tussen zichzelf en een derde. Het is mogelijk om de minderjarige
inzage te geven in deze informatie omdat hierdoor geen afbreuk wordt gedaan aan de
privacy van de derde aangezien de inzage wordt toegekend aan de persoon die zelf de
informatie heeft aangebracht. Het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
V L A A M S P A R L E M E N T

90 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening kan in dit geval
dus oordelen dat de privacy-uitzondering van §3, tweede lid, niet speelt. De derde op zijn
beurt zou in dit geval (op basis van §1) ook inzage hebben in de gegevens die tegelijk over
hem en de minderjarige gaan, tenzij de minderjarige de door hem verstrekte informatie
uitdrukkelijk als vertrouwelijk zou hebben bestempeld (vertrouwelijkheidsuitzondering
van §1) of – indien de minderjarige de gegevens niet uitdrukkelijk als vertrouwelijk heeft
bestempeld – als de inzage in deze gegevens door de derde afbreuk zou doen aan het recht
van de minderjarige (die ook een ‘derde’ is in de zin van §3, tweede lid, ten aanzien van
de persoon die om toegang verzoekt) op bescherming van diens persoonlijke levenssfeer
(privacy-uitzondering van §3, tweede lid).
In die gevallen waarin de betrokkenen een recht op inzage hebben, gaat deze inzage bij
voorkeur best steeds gepaard met een gesprek en een duiding over de informatie. Dit is
een noodzakelijke voorwaarde om tegemoet te komen aan de verplichting om de gegevens
in een begrijpelijke vorm ter beschikking te stellen aan de betrokkenen en het nut van het
verlenen van het inzagerecht te garanderen. Ook op basis van de verzuchting om de gegevens
in een begrijpelijke vorm te verstrekken aan eenieder die om toegang vraagt, hebben
alle personen het recht om – indien zij hierom verzoeken – bij de uitoefening van het toegangsrecht
bijstand te krijgen van een persoon die tot het beroepsgeheim is gehouden. De
minderjarige kan zich ook laten bijstaan door een leerkracht of een ander personeelslid
van zijn school met wie hij een affectieve band heeft (bijvoorbeeld een zorgcoördinator of
interne leerlingenbegeleider). Dit recht op bijstand geldt dus zowel voor de minderjarige
zelf als voor de ouders (die met betrekking tot de gegevens die henzelf betreffen een zelfstandig
recht op toegang uitoefenen of in de plaats van de minderjarige optreden als diens
wettelijke vertegenwoordiger, zie §5). De persoon die bijstand verleent bij de uitoefening
van het recht op toegang door de betrokkenen moet dus een bepaalde ‘hoedanigheid’
bezitten. Enkel personen gehouden tot een beroepsgeheim, zoals vermeld in artikel 7 van
dit decreet, gebaseerd op artikel 458 van het Strafwetboek, worden beoogd. De minderjarige
zelf kan, als hij dit wenst, ook worden bijgestaan door een personeelslid van de
instelling waar hij onderwijs volgt. De personen die onder het beroepsgeheim vallen, zijn
personen die een beroep uitoefenen waarin het essentieel is dat zij met gevoelige gegevens
of gezondheidsgegevens van anderen worden geconfronteerd. Deze beroepen situeren
zich hoofdzakelijk in de medische sector (bijvoorbeeld geneesheren en psychologen), in
de juridische sector (bijvoorbeeld advocaten en notarissen) en zeer vaak in de sociale sector
(bijvoorbeeld maatschappelijk assistenten, hulpverleners in de welzijnszorg, OCMWmedewerkers,
CLB-medewerkers, personeelsleden van voorzieningen, straathoekwerkers
enzovoort). De uitoefening van dergelijke beroepen impliceert immers dat de beoefenaars
ervan kunnen (en moeten) beschikken over gevoelige gegevens van de gebruikers van hun
diensten: zonder die gegevens kunnen ze hun beroep niet behoorlijk uitoefenen. Ten gevolge
hiervan worden de beroepsbeoefenaars beschouwd als noodzakelijke confidenten van
de hulpbehoevenden. Deze beroepen werden dermate belangrijk geacht dat de beroepsbeoefenaars
gebonden zijn aan een geheimhoudingsplicht met betrekking tot gegevens
waarvan ze kennis hebben. Deze geheimhoudingsplicht kunnen ze zelfs inroepen indien
bijvoorbeeld een rechter hen vraagt om de gegevens mee te delen: ze kunnen dan zelf de
afweging maken of ze gegevens meedelen of niet. Daarnaast bestaan er zeer veel personen
die niet door het eigenlijke beroepsgeheim gebonden zijn, maar wegens hun beroep toch
tot geheimhouding verplicht zijn.
Vooreerst is er de categorie personen die een openbaar ambt uitoefent in naam van de
gemeenschap: deze zijn gebonden door het zogenaamde ‘ambtsgeheim’. Ook heeft elke
werknemer volgens artikel 17, 3°, a), van de Arbeidsovereenkomstenwet een geheimhoudingsplicht
met betrekking tot gegevens waarvan hij in de uitoefening van zijn beroepswerkzaamheid
kennis kan hebben. De vertrouwensband met anderen behoort dus niet
tot de essentie van het beroep van deze personen, maar ook zij kunnen binnen hun beroepswerkzaamheid
‘toevallig’ worden geconfronteerd met persoonlijke gegevens waar-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 91
van ze dan ook de geheimhouding moeten verzekeren. Deze geheimhoudingsplicht kan
eerder worden omschreven als een discretieverplichting die geldt tegenover derden, maar
bijvoorbeeld niet tegenover hiërarchische meerderen of een rechter (indien de drager van
het ambtsgeheim zou worden opgeroepen als getuige in een rechtsgeding). Het is niet de
bedoeling om al deze personen ook te laten optreden als bijstandspersoon. Voor de minderjarige
werd echter wel de mogelijkheid opengelaten om een leerkracht of ander personeelslid
van de onderwijsinstelling als bijstandspersoon aan te duiden voor de uitoefening
van het toegangsrecht. Dergelijke persoon staat vaak dichter bij de minderjarige en
kan een vertrouwensband hebben met hem, terwijl de minderjarige dergelijke band vaak
minder heeft met andere hulpverleners of personen die gehouden zijn tot het beroepsgeheim.
Andere verzoekers om toegang kunnen enkel beroep doen op de bijstand van een
persoon die gehouden is tot het beroepsgeheim, zoals omschreven in artikel 458 van het
Strafwetboek. Er werd dus voor gekozen om uitsluitend personen die uit hoofde van hun
beroep vooraf reeds gehouden zijn tot een beroepsgeheim, bijstand te laten verlenen bij
de uitoefening van het toegangsrecht door een betrokkene. Vermits in de dossiers van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening vaak zeer gevoelige gegevens zijn opgenomen, moet worden vermeden
dat eender wie een persoon kan bijstaan bij de uitoefening van het toegangsrecht en pas
ten gevolge van dit optreden tot geheimhouding wordt verplicht. Indien dergelijke regeling
zou worden aangenomen, is het immers mogelijk dat de minderjarige bijvoorbeeld
wil bijgestaan worden door zijn moeder. Dit brengt dan met zich mee dat deze inzage zou
hebben (zie ook §4) in alle gegevens over de minderjarige persoonlijk en over de relatie van
de minderjarige met de moeder én de vader. Terwijl de moeder in haar eigen hoedanigheid
(als moeder) nooit toegang zou kunnen krijgen tot gegevens die over de minderjarige en
de vader handelen (deze gegevens betreffen haar immers niet), zou ze bij het bijstaan van
de minderjarige hier wel kennis van kunnen nemen. Als de relatie tussen moeder en vader
niet al te best is, kan dit tot aanzienlijke twisten leiden. De bijkomende voorwaarde dat de
persoon zelf niet rechtstreeks betrokken mag zijn bij de hulp- en dienstverlening, werd ingevoerd
om te vermijden dat (toevalligerwijze) één van de ouders of de inwonende gezinsleden
uit hoofde van zijn/haar beroep tot de categorie van personen behoort die gehouden
zijn tot een beroepsgeheim (of een leerkracht is van de minderjarige of een personeelslid
van zijn onderwijsinstelling). Indien dit voorbehoud niet zou worden gemaakt, zou dezelfde
situatie als hierboven uiteengezet, mogelijk zijn. De geheimhoudingsplicht strekt zich
fundamenteel uit tot die gegevens waarvan de persoon die bijstand verleent, kennis krijgt
door de toegang tot het dossier in de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen
of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. Deze geheimhoudingsplicht
is dan nogmaals een bevestiging van wat in artikel 7 van dit decreet is bepaald, namelijk
dat “elke persoon die, in welke hoedanigheid dan ook, zijn medewerking verleent aan de
toepassing van het decreet, zorgt voor de geheimhouding van de feiten die hem in de uitoefening
van zijn opdracht worden toevertrouwd en die hiermee verband houden”. De persoon
die de verzoeker bijstaat bij de uitoefening van zijn toegangsrecht, beschikt niet over
een zelfstandig inzagerecht. Hij wordt als het ware enkel toegevoegd aan de persoon die
hij bijstaat en krijgt enkel toegang tot de gegevens die deze persoon betreffen op de wijze
zoals bepaald in het eerste en tweede lid van §3. Deze situatie verschilt enigszins met het
optreden van de persoon op basis van §5, als de minderjarige jonger is dan twaalf jaar en
er tegenstrijdige belangen zijn tussen de minderjarige en zijn wettelijke vertegenwoordiger:
hier oefent deze een zelfstandig recht op toegang uit in de plaats van de minderjarige (zie
toelichting bij §5). Deze verschillende positie heeft echter geen weerslag op de uitgebreidheid
van de gegevens waartoe de persoon toegang zou krijgen. Hij heeft enkel toegang
tot de gegevens die de persoon betreffen die hij bijstaat in de uitoefening van het recht
(mogelijk voor alle betrokkenen) of in wiens plaats hij zelfstandig optreedt (enkel mogelijk
voor de minderjarige op basis van §5, zie verder). Indien met toepassing van §1, tweede lid,
volgens de dossierhouder de bescherming van de vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de
bescherming van het recht op toegang, kan laatstgenoemde de toegang tot de betrokken
gegevens verstrekken via gedeeltelijke inzage, een gesprek of een rapportage.
V L A A M S P A R L E M E N T

92 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Paragraaf 4
§4 handelt over gegevens die tegelijk betrekking hebben op bepaalde personen die een
nauwe band hebben met de minderjarige (bijvoorbeeld zijn ouders en de personen die met
hem samenleven). Hiervoor geldt een afwijkende regeling voor de wijze waarop de toegang
kan worden verleend. Deze kleine kring van personen noemen we het ‘cliëntsysteem’
(zie verder).
De gegevens die tegelijk over twee of meer personen van dit cliëntsysteem handelen, worden
‘contextuele gegevens’ genoemd. Informatie over de individuele leden kan vaak niet
van elkaar worden losgekoppeld zonder alle betekenis te verliezen. In de jeugdhulpverlening
staat immers de hulpverlening aan het gezin van de minderjarige centraal, en niet
enkel aan de individuele minderjarige. De kleine kring van personen rond de minderjarige
is rechtstreeks betrokken bij de hulpvraag en het hulpaanbod. De afwijkende regeling
van §4 inzake toegang tot gegevens houdt in dat de personen van het cliëntsysteem op
wie de contextuele gegevens betrekking hebben, tegenover elkaar niet als derden worden
beschouwd voor de toepassing van §3, tweede lid. Dit betekent dat in principe voor al
deze personen rechtstreekse en volledige inzage mogelijk is in de contextuele gegevens die
tegelijk op henzelf en op één of meer andere personen van het cliëntsysteem betrekking
hebben. De afweging inzake privacy (§3, tweede lid) moet hier dus niet worden gemaakt:
de leden van het cliëntsysteem moeten niet terugvallen op een recht op toegang door een
gesprek, gedeeltelijke inzage of rapportage. Deze uitzonderingsregeling werd ingegeven
door het feit dat in de dossiers van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of
de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening vaak gegevens worden opgenomen
die onderlinge relaties tussen de leden van dit cliëntsysteem beschrijven en dat deze
gegevens niet van elkaar kunnen worden losgekoppeld. De onderlinge toepassing van de
privacy-uitzondering zou er in deze gevallen toe leiden dat geen enkel relevant gegeven nog
zou kunnen worden meegedeeld, omdat de privacy van de derden vaak zou noodzaken een
deel van de informatie weg te laten. Bijvoorbeeld: de minderjarige en zijn ouders hebben
in principe inzage in de gegevens die tegelijk hen allen betreffen. Zij worden tegenover elkaar
niet als derden beschouwd. Ook als de moeder uitspraken doet over de relatie tussen
haar en de minderjarige, hebben zowel moeder als minderjarige inzage in deze gegevens.
De vader heeft een recht op volledige inzage in informatie die de relatie tussen hem en de
moeder beschrijft. Ook de pleegouders vallen binnen de kring van het cliëntsysteem: indien
contextuele informatie wordt geregistreerd die zowel op hen, de minderjarige als de
ouders betrekking heeft, hebben ook zij volledige inzage in deze gegevens.
Het tweede lid van §4 maakt duidelijk dat de voorwaarde van §1 onverminderd van toepassing
blijft: toegang kan enkel worden verleend tot gegevens die de verzoeker zelf betreffen,
al dan niet gepaard gaande met gegevens die ook over andere personen van het cliëntsysteem
handelen. Niemand heeft een recht op toegang tot gegevens die niet minstens
gedeeltelijk zichzelf betreffen.
Bijvoorbeeld: de moeder heeft op basis van §1 een recht op toegang tot de gegevens die
haar betreffen. Indien de gegevens enkel over haar handelen, krijgt ze inzage in deze gegevens.
Als de gegevens tegelijk over een derde (bijvoorbeeld een buurman) handelen, wordt
de informatie uitgefilterd als het verlenen van volledige inzage aan de moeder de privacy
van die derde zou schenden. Tot gegevens die tegelijk op de moeder en de vader betrekking
hebben, heeft de moeder volledige inzage op basis van deze speciale regeling. Tot gegevens
die tegelijk op de minderjarige en de vader betrekking hebben, heeft de moeder geen recht
op toegang, vermits deze gegevens niet op haar betrekking hebben (basisvoorwaarde van
§1 om toegang te krijgen tot een bepaald gegeven).
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 93
Het ‘cliëntsysteem’ omvat de volgende vier categorieën van personen:
1° de minderjarige;
2° de ouders;
3° de opvoedingsverantwoordelijken;
4° de personen uit de leefomgeving die met de minderjarige samenwonen op het ogenblik
van de uitoefening van het recht op toegang.
Een verduidelijking bij de categorieën 3 en 4:
– met ‘opvoedingsverantwoordelijken’ worden zowel de personen bedoeld die de juridische
bewaring als zij die de feitelijke bewaring waarnemen. Hoewel deze laatsten geen
titularis zijn van het ouderlijke gezag staan ze zeer dicht bij de minderjarige aangezien
ze een opvoedende taak uitoefenen. Ze kunnen worden geacht rechtstreeks geraakt te
worden in hun positie door het opstarten van de vrijwillige hulpverlening. Gegevens
die over de minderjarige worden geregistreerd, zullen vaak ook over deze opvoedingspersonen
handelen;
– met de ‘personen die met de minderjarige samenwonen’ worden alle personen uit de
onmiddellijke leefomgeving van de minderjarige bedoeld, die met hem samenwonen en
rechtstreeks betrokken zijn bij de verontrustende situatie of bij de hulp- en dienstverlening
georganiseerd naar aanleiding van de verontrustende situatie.
Onder deze omschrijving vallen bijvoorbeeld de broers en zussen van de minderjarige,
inwonende grootouders, de nieuwe vriend van de moeder en eventueel diens kinderen uit
een vorige relatie, op voorwaarde dat al deze personen onder hetzelfde dak wonen als de
minderjarige. Zij worden dan geacht rechtstreeks betrokken te zijn bij de hulpverlening,
gezien hun nauwe band met de minderjarige. Willen de gegevens die ook over deze twee
laatste categorieën personen handelen, beschouwd worden als contextuele gegevens in de
zin van §4 en willen deze personen ‘gebruik kunnen maken’ van de afwijkende toegangsregeling,
moeten ze hun hoedanigheid nog bezitten op het moment dat het recht op toegang
effectief wordt uitgeoefend.
Bijvoorbeeld: indien een inwonende tante om toegang vraagt, krijgt ze inzage in de gegevens
die tegelijk over haar en de minderjarige handelen. Indien ze op het moment dat
de toegang wordt verleend, niet meer inwoont bij het gezin, wordt de algemene regeling
van §3 terug van toepassing en is de minderjarige tegenover haar in principe een derde.
Volledige inzage in de stukken blijft dan enkel mogelijk indien het personeelslid van de
toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening oordeelt dat het verlenen van inzage de privacy van de minderjarige
niet schendt. Hier blijft dan steeds een afweging noodzakelijk door het personeelslid van
de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening, welke ingeval van toepassing van §4 niet vereist zou zijn. Indien
een minderjarige om toegang vraagt, is de situatie dezelfde: hij krijgt zonder beperking
inzage in de gegevens die over zichzelf en de tante handelen. Indien de tante niet langer
inwoont bij het gezin, moet de wijze van toegang rekening houden met de privacy van de
tante.
In tegenstelling tot de ‘privacy-uitzondering’ van §3, tweede lid, die met betrekking tot de
leden van het cliëntsysteem wordt afgeschaft (bij het verlenen van inzage in contextuele
gegevens moet geen afweging van privacy tussen de leden van het cliëntsysteem worden
gemaakt), bepaalt §4, eerste lid, dat de ‘vertrouwelijkheidsuitzondering’ van §1 nog wel
van toepassing blijft. Deze houdt in dat derden of leden van het cliëntsysteem nog steeds
kunnen bepalen dat contextuele informatie die zijzelf meedelen een vertrouwelijk karakter
heeft, wat ervoor zorgt dat de informatie toch niet kan worden meegedeeld aan de personen
over wie de gegevens handelen. In dit opzicht worden de leden van het cliëntsysteem
nog wel als derden tegenover elkaar beschouwd.
V L A A M S P A R L E M E N T

94 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Bijvoorbeeld: een derde die informatie meedeelt die over verscheidene betrokkenen van het
cliëntsysteem handelt, kan deze gegevens als vertrouwelijk bestempelen. In dat geval heeft
niemand een recht op toegang tot de informatie. Ook als de moeder gegevens zou meedelen
over de relatie tussen zichzelf en de minderjarige, heeft de minderjarige geen recht op
toegang als de moeder de gegevens als vertrouwelijk heeft bestempeld. Ook de minderjarige
kan informatie vertrouwelijk meedelen aan het personeelslid van de toegangspoort,
de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening.
Deze gegevens mogen dan ook aan niemand ter kennis worden gebracht. Als de
minderjarige dus informatie meedeelt over zijn ouders, en deze als vertrouwelijk bestempelt,
hebben zijn ouders op basis van de vertrouwelijkheidsuitzondering geen toegang tot
deze gegevens. Als de vader uitspraken doet over de relatie tussen moeder en kind en deze
als vertrouwelijk bestempelt, hebben moeder en kind evenmin een recht op toegang tot
deze gegevens.
Bijvoorbeeld: indien de minderjarige gegevens meedeelt die tegelijk zowel over hem, een
derde als zijn ouders handelen, kan aan de minderjarige in deze gegevens inzage worden
gegeven. Enerzijds wordt geen afbreuk gedaan aan de privacy van de derden (dit vloeit
voort uit het feit dat de minderjarige zelf de gegevens heeft meegedeeld) en anderzijds
heeft de minderjarige recht op inzage in de contextuele gegevens die ook zijn ouders betreffen.
In dit geval zal weinig betwisting ontstaan vermits het over het inzagerecht van de
minderjarige zelf gaat in gegevens die hijzelf heeft meegedeeld. Het toekennen van inzage
aan de ouders zou echter wel afbreuk kunnen doen aan de privacy van de derde. Aan elk
van de ouders moet daarom de informatie die ook betrekking heeft op de derde worden
verstrekt via een gesprek, gedeeltelijke inzage of rapportage. Dit moet gebeuren op een
wijze die er voor zorgt dat de ouders toch voldoende kennis krijgen van de gegevens die
hen betreffen, maar tegelijk de privacy van de derde waarborgt. Tot de gegevens die ook
de minderjarige betreffen, heeft elk van de ouders op basis van §4 wel een recht op inzage,
vermits deze personen tot hetzelfde cliëntsysteem behoren.
Paragraaf 5
§5 brengt verduidelijking over de verhouding tussen de minderjarige en zijn ouders (als
wettelijke vertegenwoordigers) met betrekking tot het recht op toegang. De minderjarige
kan het toegangsrecht zelfstandig uitoefenen vanaf twaalf jaar. De ouders kunnen vanaf
het ogenblik dat de minderjarige deze leeftijd heeft bereikt (als wettelijke vertegenwoordiger)
in de plaats van de minderjarige geen toegang meer krijgen tot diens individuele
gegevens.
Bijvoorbeeld: een minderjarige van twaalf jaar heeft inzage in de gegevens die uitsluitend
zichzelf betreffen (§1) en in de contextuele gegevens die over hem en zijn ouders handelen
(§4). Met betrekking tot diezelfde gegevens en dezelfde minderjarige, hebben zijn ouders
ook een recht op inzage in de contextuele gegevens (§4), maar niet in de gegevens die uitsluitend
de minderjarige betreffen (algemene regel van §1). Het decreet wil niet uitsluiten
dat aan een minderjarige beneden twaalf jaar ook een zelfstandig toegangsrecht wordt
toegekend. Het bereiken van de leeftijdsgrens van twaalf jaar is dus geen noodzakelijke
voorwaarde om toegang te krijgen. Indien het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
oordeelt dat een minderjarige jonger dan twaalf jaar tot een redelijke beoordeling van zijn
belangen in staat is, is het gerechtvaardigd om ook deze minderjarige zelfstandig toegang
te verlenen. Dit heeft tot gevolg dat de toegang tot de gegevens die de jongere betreffen, aan
zijn wettelijke vertegenwoordigers wordt ontzegd. Deze houding wordt ingegeven door de
wens om aan iedere betrokkene maximale inzage in zijn persoonsgegevens te verlenen, op
voorwaarde dat deze een voldoende maturiteitsniveau heeft bereikt. De Wet Verwerking
Persoonsgegevens voorziet immers niet in een minimumleeftijd om een recht op toegang
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 95
te laten gelden. Een concrete beoordeling door het personeelslid van de toegangspoort, de
gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
is wenselijk. Als het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen
of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening oordeelt dat een kind jonger
dan twaalf jaar niet tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is, wordt het
toegangsrecht uitgeoefend door een wettelijke vertegenwoordiger. In principe hebben de
beide ouders op grond van hun ouderlijke gezag de vertegenwoordigingsbevoegdheid over
de minderjarige. Indien beide ouders zouden zijn overleden of ontzet zijn uit het ouderlijke
gezag, wordt deze wettelijke vertegenwoordigingsbevoegdheid toegekend aan een voogd.
Wanneer een wettelijke vertegenwoordiger in de plaats treedt van de minderjarige, oefent
hij diens rechten uit; de omvang van het toegangsrecht is daarom gelijk aan de omvang
van het toegangsrecht van het kind zelf. Hieraan wordt evenwel een beperking gesteld
wat betreft de toepassing van §4 inzake de contextuele gegevens binnen het cliëntsysteem.
De wettelijke vertegenwoordiger zal zich niet kunnen beroepen op de regeling van §4, om
toegang te krijgen tot de contextuele gegevens die geen betrekking hebben op de wettelijke
vertegenwoordiger zelf. Deze uitzondering is ingegeven door de zorg om de privacy
van de andere leden van het cliëntsysteem te vrijwaren en om oneigenlijk gebruik van het
inzagerecht door de wettelijke vertegenwoordiger te vermijden. Indien de toepassing van
§4 niet werd uitgesloten, zou de wettelijke vertegenwoordiger – in zijn eigen hoedanigheid
– inzage krijgen in de gegevens die hem zelf betreffen en in de contextuele gegevens waarin
hij betrokken is, en daarnaast – in zijn hoedanigheid van wettelijke vertegenwoordiger – in
de gegevens die het kind betreffen en de contextuele gegevens waarin het kind betrokken
is. Daarmee zou de betrokkene, bijvoorbeeld de vader van het kind, evenwel inzage krijgen
in de gegevens die handelen over de relatie tussen het kind en de moeder of een andere
persoon van het cliëntsysteem. Dit is niet de bedoeling, zeker niet wanneer er sprake is van
een slechte verstandhouding of tegenstrijdige belangen. Om dit vermijden, wordt bijgevolg
de toepassing van §4 uitgesloten. Concreet komt dit er op neer dat als de vader en de
moeder allebei het toegangsrecht uitoefenen in naam van hun kind, ze – in hun hoedanigheid
van wettelijke vertegenwoordiger – enkel inzage krijgen in de gegevens die uitsluitend
het kind betreffen. Met toepassing van §3 krijgen ze ook toegang tot de gegevens die het
kind en een ander persoon betreffen, maar op een wijze waarbij de privacy van deze andere
personen wordt gevrijwaard (door inzage, beperkte inzage, gesprek of rapportage).
Er moet echter wel opgemerkt worden dat de vader en de moeder daarnaast ook in eigen
hoofde het recht op toegang uitoefenen. In deze hoedanigheid blijft de regeling van §4 op
hen wel van toepassing: ze hebben inzage in de gegevens die uitsluitend henzelf betreffen
en in de contextuele gegevens waarin zijzelf betrokken zijn. De uitsluiting van §4 geldt dus
enkel bij een uitoefening van het toegangsrecht in naam van het kind. Tevens wordt in een
oplossing voorzien indien de belangen van een wettelijke vertegenwoordiger (of beide)
tegenstrijdig zijn met de belangen van de minderjarige jonger dan twaalf jaar. In dat geval
zal het toegangsrecht in hoofde van de minderjarige worden uitgeoefend door een persoon
die door het beroepsgeheim is gebonden, of door een leerkracht of personeelslid van de
instelling waar de minderjarige onderwijs volgt (zie toelichting bij §3, laatste lid). Deze
regeling geldt ook als de belangen van de minderjarige en zijn wettelijke vertegenwoordigers
niet zozeer strijdig zijn met elkaar, maar als deze laatsten het recht op toegang niet
uitoefenen (wat ook in het nadeel van de minderjarige kan spelen).
Deze regeling van het recht op toegang tot dossiers binnen de jeugdhulp vereist een zeer
minutieuze afbakening van de gegevens waarin iemand inzage of toegang kan krijgen.
Toch beoogt de regeling (en vooral de uitzonderingsregeling over de contextuele gegevens)
een werkbare en goede regeling voor het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening in de
praktijk te zijn die maximale garanties inzake inzage voor de betrokkenen biedt. Los van
de wijze waarop de inzage in de praktijk zal worden verleend en onafgezien van de gevallen
waarin geopteerd wordt voor een gesprek of een gedeeltelijke inzage om de privacy van
derden afdoende te beschermen, is het noodzakelijk om steeds in concreto vast te stellen
V L A A M S P A R L E M E N T

96 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
wie recht heeft op verstrekking van bepaalde gegevens. Een constante is dat personen
slechts een recht op toegang hebben tot gegevens die henzelf betreffen. Steeds moet dus
worden vastgesteld welke informatie over welke personen handelt en of deze informatie
uitsluitend over deze persoon zelf handelt of dat het gaat over de gegevens die meer dan
één persoon betreffen. Tevens moet worden nagegaan of bepaalde gegevens door de verstrekker
ervan als vertrouwelijk werden bestempeld zodat de personen over wie de gegevens
handelen geen recht op toegang hebben. Evenwel dient rekening te worden gehouden
dat deze vertrouwelijkheidsuitzondering niet absoluut is (cf. supra).
Het is uitgesloten dat al deze zaken automatisch kunnen worden gegenereerd door een
elektronisch systeem waarin de dossiers zijn opgenomen.
Een manuele tussenkomst van het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening aan wie kennisname
van de gegevens wordt gevraagd, zal steeds nodig zijn. Deze moet ervoor zorgen
dat door de toekenning van het recht op toegang tot gegevens voornoemde regeling wordt
gerespecteerd, dat geen afbreuk wordt gedaan aan de privacy van derden of dat gegevens
die uitsluitend handelen over andere betrokkenen binnen het cliëntsysteem niet ter inzage
worden gegeven van personen die hierop geen recht hebben.
Paragraaf 6
§6 geeft de betrokkenen de mogelijkheid om bepaalde documenten te verstrekken aan het
personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening en te verzoeken dat die de documenten toevoegt
aan het dossier. Daarmee wordt een duidelijke parallel getrokken met artikel 22, §6, van
het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp en artikel 9, §1, tweede lid, van de Wet Patiëntenrechten, dat een gelijksoortige
verplichting oplegt aan beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg in relatie met hun patiënten
en hun medisch dossier. De stukken die op verzoek van de betrokkenen worden
toegevoegd aan het dossier, kunnen van diverse aard zijn, gaande van een verslag tot eender
welk document waaruit de onderlinge relaties van de personen van het gezin blijken
of de relatie van de minderjarige met zijn leefomgeving blijkt. De documenten die de betrokkenen
aanbrengen, moeten worden opgenomen in het dossier. Daarnaast hebben ze
ook het recht om hun versie te geven van de feiten die voorkomen in het dossier. Vermits
het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde voorzieningen of de Sociale
Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening de betrokkenen op hun verzoek toegang
(inzage) moet verlenen tot het dossier, kunnen ze kennis nemen van de gegevens die over
hen bekend zijn en nuances aanbrengen. Naast een recht wordt hiermee ook een zekere
verantwoordelijkheid toegekend. De betrokkenen zijn er mede voor verantwoordelijk dat
de opgenomen gegevens juist en accuraat zijn en dat de bundeling van informatie een
goede weergave biedt van de context.
Paragraaf 7
In §7 wordt een recht op afschrift toegekend aan de betrokkenen. Door de toevoeging deze
paragraaf wordt een duidelijke parallel getrokken met artikel 22, §7, van het decreet van
7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp. Het
recht op afschrift slaat enkel op die gegevens waarin de betrokkenen volledige of gedeeltelijke
inzage hebben. Dat is ook logisch: men kan hen niet de inzage in bepaalde stukken
ontzeggen en hen tegelijkertijd wel een afschrift van die stukken verschaffen. Wat de gegevens
betreft waartoe de betrokkenen toegang hebben door een gesprek of rapportage,
hebben ze recht op een rapport (een document dat de samenvatting van het gesprek of de
rapportage bevat). Het afschrift en het rapport zijn persoonlijk en vertrouwelijk en mogen
enkel worden gebruikt voor de doelstellingen van de jeugdhulp. Zo zal bijvoorbeeld een
verslag over de verstandhouding van de minderjarige met zijn vader niet mogen worden
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 97
gebruikt in een echtscheidingsprocedure. Het personeelslid van de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen of de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
die het afschrift of het rapport verstrekt, moet de betrokkenen daarop wijzen en dat toelichten
in het rapport of het afschrift.
Paragraaf 8
Al het bovenstaande is niet eenduidig van toepassing voor de gegevens die verzameld en
verwerkt worden door de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening. Het is
van belang hier de nuance te maken. Door de Sociale Diensten voor Gerechtelijke Jeugdhulp
worden gegevens verzameld en verwerkt om tot een zorgvuldig advies te komen. Er
is de mogelijkheid tot toegang tot het dossier bij de Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening, conform de bepalingen zoals deze hierboven zijn opgenomen. Dit
toegangsrecht tot het dossier voor cliënten bij de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
is evenwel op twee vlakken beperkt.
Er kan geen toegang gegeven worden tot die gegevens die ter beschikking worden gesteld
van de jeugdrechter. Dit betekent niet dat deze gegevens niet kunnen worden ingezien.
Men kan zich wenden tot de griffie van de jeugdrechtbank waar het inzagerecht kan worden
gerealiseerd op basis van artikel 55 van de Jeugdbeschermingswet.
Door deze houding wordt ervoor gekozen om de uitoefening van het recht op toegang op
één plaats te centraliseren. Juridisch gezien wordt deze keuze verantwoord door het feit
dat men een verzoek tot openbaarmaking kan weigeren voor documenten die verband
houden met een zaak die wordt behandeld voor een rechtbank.
Het toegangsrecht tot de dossiers bij de Sociale Diensten voor de Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
blijft wel gelden ten aanzien van de documenten die enkel in het dossier van de
sociale dienst bij de jeugdrechtbank zijn terug te vinden.
Deze situatie hoeft niet noodzakelijk een nadeel te zijn voor de betrokkenen. De sociale
dienst doet navorsingen ten behoeve van de jeugdrechtbank en het overgemaakte verslag
(dat in het griffiedossier terechtkomt) moet alle relevante gegevens bevatten. Het dossier
zal betrekkelijk uitgebreid zijn en ook de persoonlijkheid van de jongere en het milieu
waarin hij leeft, beschrijven. Daarenboven is het aangewezen dat de consulent zowel de
visie van de hulpverlener als deze van de cliënt weergeeft indien deze van elkaar verschillen.
In principe is het inzagerecht op de griffie dus voldoende omdat het betrekking heeft
op alle gegevens op basis waarvan de jeugdrechter een beslissing neemt. Gegevens die niet
worden overgemaakt, kunnen zijn beslissing niet hebben beïnvloed. Het enige nadeel stelt
zich voor de jongere zelf: volgens artikel 55 van de Jeugdbeschermingswet krijgt hij tot een
aantal stukken enkel toegang door tussenkomst van zijn advocaat.
Bovendien moet de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening bij het verlenen
van toegang tot die documenten die nog in het dossier van de consulent achterblijven
rekening houden met het geheim van het onderzoek, als bepaald in artikel 28quinquies,
§1, Wetboek van Strafvordering. Met andere woorden MOF-dossiers, maar ook voor vele
POS-dossiers waar minderjarigen het slachtoffer zijn van strafbare feiten zoals bijvoorbeeld
van seksueel misbruik of kindermishandeling, bevatten mogelijkerwijze documenten
waaraan geen toegang mag worden verleend om het principe van het geheim van het
onderzoek niet te schenden (MOF: als misdrijf omschreven feit).
Wat betreft de MOF-dossiers in het bijzonder mag de consulent van de Sociale Dienst
voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening dus mogelijkerwijze geen toegang verlenen tot die
documenten die het geheim van het onderzoek zouden schenden tot op het moment dat
de jeugdrechter een vonnis heeft genomen. Betreffende de dossiers van verontrusting waar
V L A A M S P A R L E M E N T

98 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
minderjarigen het slachtoffer zijn van strafbare feiten, is er geen toegang mogelijk tot die
documenten die het geheim van het onderzoek zouden schenden zolang het strafonderzoek
lopende is met betrekking tot de meerderjarige dader.
Hoofdstuk 14. Toezicht
Artikel 78
Dit artikel machtigt de ambtenaren van het agentschap Zorginspectie om bij de jeugdhulpaanbieders
en andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden
de nodige opzoekingen te doen om de naleving na te gaan van de bepalingen van het
decreet.
Dit artikel machtigt de ambtenaren van het agentschap Zorginspectie om bij jeugdhulpaanbieders
en andere personen of voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, na
te gaan of ze de bepalingen van het decreet en van de uitvoeringsbesluiten naleven. Het
bevat de noodzakelijke juridische basis voor de uitoefening van dat toezicht en dient, wat
de aanwijzing betreft van de ambtenaren die met het toezicht zijn belast, thans te worden
gelezen in samenhang met het besluit van de Vlaamse Regering van 26 maart 2004 tot
oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap Zorginspectie.
Het artikel verplicht tevens de jeugdhulpaanbieders en andere personen of voorzieningen
die jeugdhulpverlening aanbieden, die aan het toezicht onderworpen zijn, om mee te werken
aan de uitoefening van dat toezicht door voormelde ambtenaren.
De bepalingen van het artikel zijn ontleend aan onder meer artikel 72 van het Woonzorgdecreet
van 13 maart 2009 en aan artikel 23 van het decreet van 29 juni 2012 houdende de
organisatie van pleegzorg. Het is immers de bedoeling om de decretale bepalingen betreffende
het toezicht zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Overigens heeft de toepassing
van voormelde bepaling van het Woonzorgdecreet tot op heden geen aanleiding gegeven
tot problemen.
De bewijswaarde tot het tegenbewijs van de verslagen van de personeelsleden van het
agentschap Zorginspectie kan als volgt worden verantwoord. Bewijswaarde tot het bewijs
van het tegendeel biedt een uitgebalanceerd evenwicht tussen de zorg voor een doeltreffend
handhavingsbeleid en de bescherming van de rechten van de betrokken voorziening.
De bijzondere bewijswaarde heeft enkel betrekking op de feiten die het personeelslid van
Zorginspectie zelf heeft vastgesteld, niet op eventuele gevolgtrekkingen en besluiten die
eraan zouden worden verbonden. Wat dat personeelslid zelf heeft vastgesteld, wordt geacht
inderdaad zo te zijn geweest. Het tegenbewijs, of een voldoende ontkrachting van de
waarachtigheid van de opgetekende feiten, kan door de voorziening met alle mogelijke
middelen worden aangebracht. De toekenning van bijzondere bewijswaarde aan het procesverbaal
van overtreding vraagt om een verplichting tot kennisgeving van een kopie van het
proces-verbaal aan de persoon lastens wie geverbaliseerd werd. Het bewijs van de feiten en
het daderschap is er hierdoor nog niet, dat moet volgen in de verdere dossierafhandeling.
En zoals de Raad van State heeft aangegeven, gaat het hier niet om een bepaling in strafrechtelijke
context. Zelfs al wordt het principe doorgetrokken naar het bestuursrechtelijke
domein, dan kan ook hier worden aangenomen dat het gaat om een rechtmatige uitzondering
op de regel dat een proces-verbaal (hier: verslag van vaststelling) geldt als een loutere
inlichting. De gewesten en gemeenschappen beschikken namelijk onder de geldende
bevoegdheidsverdeling over de mogelijkheid om de bewijskracht van processen-verbaal te
regelen (artikel 11, derde lid, 2°, BWHI).
Overigens kiest de wetgevingspraktijk haast altijd voor een bewijswaarde tot bewijs van
het tegendeel. Recentelijk werd ook in artikel 17 van het decreet van 20 april 2012 hou-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 99
dende de organisatie van kinderopvang van baby’s en peuters (B.S. 15 juni 2012) gekozen
voor een gelijkaardige bepaling.
Hoofdstuk 15. Wijzigingsbepalingen
Afdeling 1. Wijzigingen aan het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin
Artikel 79
Dit artikel positioneert de vertrouwenscentra kindermishandeling die via dit ontwerp het
statuut van gemandateerde voorziening krijgen duidelijk als voorzieningen die erkend en
gesubsidieerd worden door Kind en Gezin, zoals momenteel ook het geval is. Er werd op
vraag van de Raad van State in artikel 79 (dat het decreet van 30 april 2004 tot oprichting
van het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin wijzigt)
een kruisverwijzing opgenomen naar artikel 42 van dit decreet.
Afdeling 2. Wijzigingen aan het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap
Artikel 80
Via dit artikel worden de opdrachten indicatiestelling en de toewijzing voor zorg in natura
en voor de persoonsvolgende financiering die in de huidige werking door de PEC’s wordt
vervuld uit het toepassingsgebied van het VAPH-decreet gehaald (PEC: Provinciale Evaluatiecommissie).
Deze behoren in het ontwerp van decreet volgens artikel 18, §1, immers
als niet rechtstreeks toegankelijke modules tot de bevoegdheid van de toegangspoort.
Artikel 81
Dit artikel behoeft geen verdere commentaar.
Afdeling 3. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de
minderjarige in de integrale jeugdhulp
Artikel 82
Dit artikel behoeft geen verdere commentaar.
Artikel 83 tot en met 87
Met betrekking tot deze artikels dient vermeld te worden dat de trajectbegeleiding niet
verdwijnt, maar een andere vorm aanneemt. Het zal hier niet om een specifiek op te richten
structuur gaan maar om de functie trajectbegeleiding als middel om de continuïteit in
het jeugdhulpverleningstraject van een minderjarige te verbeteren. We verwijzen hiervoor
naar het desbetreffende hoofdstuk met betrekking tot de continuïteit in de jeugdhulpverlening
(hoofdstuk 7).
Afdeling 4. Wijzigingen in het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
Artikel 88 tot en met 94
Deze artikels behoeven geen verdere commentaar.
V L A A M S P A R L E M E N T

100 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 95
Dit artikel wijzigt het decreet inzake bijzondere jeugdbijstand en maakt het mogelijk dat
organisaties erkend en gesubsidieerd worden om ten behoeve van bijvoorbeeld etnischculturele
minderheden de hulp- en dienstverlening te ondersteunen. Dit heeft dan betrekking
op het verbeteren van de communicatie en informatie ten aanzien van de betrokkenen
in de jeugdhulpverlening via tolken en via interculturele bemiddeling.
Artikel 96 tot en met 98
Deze artikels behoeven geen verdere commentaar.
Hoofdstuk 16. Slotbepalingen
Artikel 99
De Vlaamse Regering regelt de opheffing van elk van de bepalingen van dit decreet en
stemt de opheffing, vermeld in het eerste lid, af op de inwerkingtreding van de bepalingen
van dit decreet, overeenkomstig artikel 103.
Artikel 100
Dit artikel regelt de overgang tussen de organen van de Bijzondere Jeugdbijstand en de
toegangspoort en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg voor dossiers die hangende zijn
op het moment van de inwerkingtreding van voorliggend decreet.
Artikel 101
Dit artikel behoeft geen verder commentaar.
Artikel 102
Om tegemoet te komen aan de vraag van de Raad van State naar een meer normatieve
inhoud van sommige bepalingen, werd een nieuw artikel (artikel 102) ingevoegd in het
ontwerp. Dit artikel stelt dat de Vlaamse Regering er bij de uitoefening van haar bevoegdheden
in uitvoering van dit decreet over moet waken dat de jeugdhulp beantwoordt aan
de bepalingen van dit decreet. Met de jeugdhulp worden dan al de actoren bedoeld die
zijn opgenomen in de definitie. Voor de jeugdhulpaanbieders zijn de bepalingen uit het
ontwerp, die werkelijk verplichtingen inhouden voor deze partners, te beschouwen als erkennings-
en subsidiëringsnormen (zie ook artikel 101). Voor de instanties toegangspoort
en gemandateerde voorzieningen, dienen de uitvoeringsbesluiten met betrekking tot deze
partners te waarborgen dat hun verplichtingen die in het decreet zijn opgenomen, worden
gerealiseerd.
Uitvoeringsbesluiten moeten een verdere concrete normatieve inhoud geven aan sommige
bepalingen van het ontwerp. Doel is om via de uitvoeringsbesluiten te komen tot een maximale
realisatie van de doelstellingen van het decreet ten voordele van de gebruikers van
de jeugdhulp, de minderjarige en zijn gezin. De uitvoering gebeurt in de geest van wat de
decreetgever bedoeld heeft.
Artikel 103
Dit artikel legt een vijfjaarlijkse evaluatie op van het decreet met de verplichting om hierover
een rapport in te dienen bij het parlement. De afstemming van de integrale jeugdhulp
met de hervorming ‘Perspectief 2020’ binnen het Vlaams Agentschap voor Personen
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 101
met een Handicap, versterkt de binnen IJH reeds ingezette kanteling van aanbod- naar
vraaggestuurde jeugdhulpverlening. De verschuiving van het probleemgericht reageren op
vragen van cliënten naar een aanpak waarbij vooral de ondersteuning van de cliënt in het
eigen midden doorweegt is daar inherent aan. Deze ontwikkeling is essentieel voor de toekomst
van de Vlaamse jeugdhulpverlening.
Teneinde de realisatie van deze doelstellingen in de toekomst te kunnen opvolgen en bij te
stellen en teneinde het decreet in zijn geheel op te volgen wordt in een vijf jaarlijkse evaluatie
voorzien. Deze zal gestoeld zijn op objectief wetenschappelijk onderzoek en zal ook
onderzoek naar de tevredenheid van de gebruikers van de jeugdhulpverlening impliceren.
Artikel 104
Het implementatiepad van de toegangspoort voorziet dat in 2012, vòòr de inwerkingtreding
van het ontwerp voorzien voor 1 januari 2014, men in (één van) de pilootregio’s
alle diensten gaat laten samenwerken volgens de bepalingen van het ontwerp van decreet,
met een toegangspoort en een ondersteuningscentrum. Dit moet niet gezien worden als
een experiment om alsnog mogelijks af te zien van de voorgestelde hervorming van de
jeugdhulp, maar als een manier om knelpunten op te sporen om de uitgetekende processen
alsnog bij te sturen.
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State werd een uiterlijke datum van inwerkingtreding
van het decreet opgenomen in artikel 104, met name 1 januari 2014.
Artikel 105
Dit artikel heft de Adviesraad IJH op, waarop deze zal opgaan in de Strategische Adviesraad
van het beleidsdomein WVG (Welzijn, Volksgezondheid, en Gezin). Integrale Jeugdhulp
is geen achtste sector. Het is dan ook logisch dat adviezen in de toekomst ook aan de
Strategische Adviesraad (SAR) kunnen gevraagd worden, waarvan vertegenwoordigers
van de jeugdhulpaanbieders gevat door integrale jeugdhulp, lid zijn.
III. REPLIEK OP DE ADVIEZEN VAN DE STRATEGISCHE ADVIESRAAD VOOR
HET VLAAMS WELZIJNS-, GEZONDHEIDS- EN GEZINSBELEID (SAR
WGG), VAN DE VLAAMSE ONDERWIJSRAAD (VLOR), VAN DE COMMIS-
SIE VOOR DE BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER
(CBPL), VAN DE VLAAMSE TOEZICHTSCOMMISSIE VOOR HET ELEK-
TRONISCH BESTUURLIJK GEGEVENSVERKEER (VTC) EN VAN DE RAAD
VAN STATE
1. Advies van de Strategische Adviesraad voor het Vlaams Welzijns-, Gezondheids- en
Gezinsbeleid
De SERV (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen) maakte in een brief op 4 juli 2012
bekend geen inhoudelijk advies te zullen afleveren met betrekking tot het decreet en verwees
voor advisering naar de SAR WGG waarvan vertegenwoordigers lid zijn van de
SERV.
De SAR WGG maakte haar advies op het decreet over op 19 september 2012.
De SAR WGG verwelkomt het ontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp
(IJH).
De SAR stelt dat het kaderdecreet een belangrijk beleidsinitiatief is dat de minderjarigen,
hun ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit hun leefomgeving hoort te versterken en nieuw leven blaast in de integralisering
van de jeugdhulp in Vlaanderen.
V L A A M S P A R L E M E N T

102 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De SAR vraagt in zijn advies de blijvende aandacht voor:
– een performante IJH, die de focus legt op de doelstellingen ten aanzien van minderjarigen
en niet op de middelen (bijvoorbeeld de structuren) om het doel te bereiken;
– de vraag naar een toegankelijke IJH en garanties dat vermaatschappelijking niet leidt
tot verschuiving van verantwoordelijkheid in het voorzien in zorg;
– een kwaliteitsvolle IJH, met name aandacht voor participatie cliënt en heldere verstaanbare
communicatie.
Hoofddoelstelling van het decreet is op zich om tot een verbetering te komen op het vlak
van de drie aspecten van de jeugdhulp hierboven aangehaald, met name de performantie
(minder structuren, vereenvoudiging enzovoort), de toegankelijkheid en de kwaliteit van
de jeugdhulp.
Naar aanleiding van het advies werd artikel 16 van het ontwerp van decreet aangepast, in
die zin dat aan de bepaling met betrekking tot de hulpprogramma’s werd toegevoegd dat
de toegankelijkheid er dan ook van moet bepaald worden, gezien deze zijn uitgesloten van
het onderscheid.
Een aantal van de aandachtspunten aangebracht door de SAR zijn opgenomen in de memorie
van toelichting en er zal bij de uitwerking van de uitvoeringsbesluiten terdege rekening
gehouden worden met de inhoud van het advies van de SAR.
2. Advies van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR)
De VLOR verleende zijn advies op 27 september 2012. Ook in dit advies wordt gewezen
op de positieve evoluties binnen de jeugdhulp en worden een aantal aandachtspunten meegegeven.
In zijn advies pleit de VLOR voor een focus van de integrale jeugdhulp op de hulp aan
jongeren als finale doelstelling en niet op de samenwerking als middel. Ze pleiten voor
niet-bureaucratische procedures en heldere communicatie en verstaanbaarheid van de
jeugdhulp en acties in de jeugdhulp naar cliënten.
De VLOR onthaalt artikel 12, met betrekking tot de versterking van de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp, als positief en ziet dit als een geloofwaardige stap in de goede richting.
Eveneens worden basisprincipes als vermaatschappelijking en empowerment als positief
omschreven.
De VLOR wijst op de grote impact van het decreet op de werking van de centra voor leerlingenbegeleiding
(CLB).
De meerwaarde van het inzetten op diagnostiek en een expertisecentrum wordt ook hier
benoemd. Verder wordt een pleidooi gehouden voor afstemming met andere ontwikkelingen
in de jeugdhulp (Perspectief 2020, de beweging naar multifunctionele centra (MFC)
en de Staten-Generaal Jeugdhulp) en overleg met de federale overheid voor de gerechtelijke
jeugdhulp.
De aandachtspunten werden deels in de memorie van toelichting meegenomen en er zal
bij de uitwerking van de uitvoeringsbesluiten terdege rekening gehouden worden met de
inhoud van het advies.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 103
3. Adviezen van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer
(CBPL) en van de Vlaamse Toezichtscommissie voor het Elektronisch Bestuurlijk
Gegevensverkeer (VTC)
De VTC gaf zijn advies op het decreet op 5 september 2012 en de CBPL op 12 september
2012.
Dit zijn twee technische adviezen met uiteraard de focus op gegevensverzameling en -deling.
Beiden leggen de nadruk op het definiëren en concreet maken van de term ‘Vlaamse
overheid’ als ‘verantwoordelijke voor de verwerking’. Deze verantwoordelijke moet op
verschillende plaatsen in het decreet duidelijk benoemd worden. De verdere uitwerking
van de uitwisseling van persoonsgegevens moet gekoppeld worden aan de rol hierin van
de privacy-instanties en een aantal artikelen moet worden aangepast om volledig in overeenstemming
te zijn met de wet op de privacy.
Op basis van de opmerkingen werden de artikelen 70, 71, 72, 74 en 75 van het ontwerp van
decreet en de memorie van toelichting aangepast.
4. Advies van de Raad van State
Op 24 januari 2013 verleende de Raad van State zijn advies nr. 52.548/3 over het ontwerp.
Hierna volgt een bespreking van het gevolg dat gegeven werd aan dit advies van de Raad
van State.
– Opmerking onder punt 3 van het advies
De Raad van State merkt allereerst in zijn advies op dat de vormvereiste dat er een kind-
en jongereneffectenrapport (JoKER) dient te worden opgesteld, niet werd nageleefd en
dus nog moet vervuld worden. Er werd wel degelijk een JoKER opgesteld. Deze werd
– zoals in de desbetreffende richtlijnen wordt voorgeschreven – verwerkt in de reguleringsimpactanalyse
(RIA). Dit document (VR 2012 2906 DOC.0628/6) werd bij de agendering
voor de eerste en de tweede principiële goedkeuring op de Vlaamse Regering toegevoegd
als bijlage bij het ontwerp van decreet. Deze vormvereiste werd dus wel degelijk vervuld.
– Opmerking onder punt 4 van het advies
De Raad van State stelt dat over de bepalingen in het ontwerp die betrekking hebben op
“de opgave en opvolging van de maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien
van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit (MOF) hebben gepleegd” overleg
moet worden gepleegd met de federale overheid. De raad verwijst hiervoor naar artikel 6,
§3bis, 4°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. Wat
die minderjarigen inzake als misdrijf omschreven feiten betreft, moeten de maatregelen
die de jeugdrechtbank kan bevelen, worden bepaald door de federale wetgever (artikel
5, §1, II, 6°, d), van voormelde bijzondere wet), maar moeten die maatregelen worden
uitgevoerd door of in voorzieningen die onder de bevoegdheid van de gemeenschappen
vallen. Om het bepalen van de maatregelen op federaal niveau en het uitvoeren ervan
op gemeenschapsniveau zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, werd bovenstaande
overlegprocedure in het leven geroepen, zoals blijkt uit de voorbereidende werkzaamheden
bij voormelde bijzondere wet: “De bevoegdheid die (...) als een uitzondering op de
gemeenschapsbevoegdheden aan de nationale overheid wordt voorbehouden, met name
het opgeven van de maatregelen die ten aanzien van delinquente minderjarigen kunnen
worden genomen, moet dan ook zeer restrictief geïnterpreteerd worden, zowel in haar
formulering als haar bedoeling. Zij is enkel een antwoord op de vraag om, omwille van het
ermee verbonden aspect van de veiligheid van de maatschappij, het arsenaal van gerechtelijke
maatregelen ten aanzien van delinquente jongeren op nationale wijze op te sommen.
Het mag evenmin zo zijn dat hiermee afbreuk zou worden gedaan aan de bevoegdheid van
V L A A M S P A R L E M E N T

104 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
de gemeenschappen om in volledige autonomie deze maatregelen verder uit te werken en
de uitvoering ervan in gemeenschapsinstellingen te garanderen. (…) Opdat, op het vlak
van de normering, de bepaling van de maatregelen door een nationale wetgeving en de
concretisering ervan op gemeenschapsniveau zo harmonisch mogelijk zou verlopen, hebben
wij hiervoor een concertatieprocedure in het amendement voorzien, een procedure
die maximaal moet worden gebruikt om het hulpverlenend karakter van de jeugdbescherming
en de ermee verbonden gemeenschapsbevoegdheid te onderstrepen. Dit overleg mag
evenwel geen afbreuk doen aan de autonomie van de gemeenschappen, (…).” (Parl. Hand.
Kamer, 28 juli 1988, 1351). Uit de rechtsleer blijkt dat nergens precies wordt omschreven
wat onder ‘de opvolging van de maatregelen’ moet worden begrepen (SMETS J., Jeugdbescherming,
in: VAN HAEGENDOREN G. en SEUTIN B., De bevoegdheidsverdeling
in het federale België, Brugge, 2001, blz. 89, nr. 70), zodat evenmin is bepaald hoe ver het
overleg over de opvolging van de maatregelen wel moet reiken.
Uit de hierboven geciteerde tekst blijkt dat de federale bevoegdheid voor de opgave van de
maatregelen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd,
als uitzondering op de gemeenschapsbevoegdheid voor de jeugdbescherming “zeer
restrictief (moet) geïnterpreteerd worden”. Afgaand op die beperkte federale bevoegdheid
lijkt het onwaarschijnlijk dat het overleg over de opvolging van de maatregelen verder
moet gaan dan het mogelijk maken dat federaal opgegeven maatregelen op gemeenschapsniveau
kunnen worden uitgevoerd. De overlegverplichting kan bezwaarlijk zo ver reiken
dat ze ook vereist is voor nadere modaliteiten die de gemeenschappen bepalen met betrekking
tot de uitvoering van de maatregelen, ook als die modaliteiten de uitvoering van
de maatregelen zoals ze federaal zijn bepaald geenszins kunnen belemmeren. Volgens de
hierboven geciteerde tekst mag immers geen afbreuk worden gedaan aan de bevoegdheid
van de gemeenschappen om in volledige autonomie de maatregelen “verder uit te werken
en de uitvoering ervan in gemeenschapsinstellingen te garanderen”.
We wensen hier te verwijzen naar de opmerkingen geformuleerd bij punt 32 van het advies
met betrekking tot artikel 55 van het ontwerp van decreet. Er is voor gekozen om de bepalingen
die betrekking hebben op ‘de opgave en opvolging van de maatregelen die kunnen
worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit
hebben gepleegd’ te schrappen uit het ontwerp van decreet. In casu gaat het om artikel 55,
waarvan punt 3° geschrapt wordt. (Punt 2° van artikel 55 werd eveneens geschrapt omwille
van de opmerking van de Raad van State onder punt 20.) Deze tekstwijziging heeft als
consequentie dat de jeugdrechter enkel nog een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening laat inschrijven op de intersectorale registratielijst van de toegangspoort
vooraleer hij één of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 48 en 53 van dit
ontwerp van decreet beveelt. Voor maatregelen, vermeld in artikel 37, §2, 6°, 7°, 10°, en
artikel 37, §2ter, 7°, van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming zal dit
niet meer moeten gebeuren in uitvoering van het decreet.
De opmerking van de Raad van State dat er een formele overlegverplichting is met betrekking
tot het voorliggende ontwerp heeft enkel betrekking op artikel 55, eerste lid, punt
3°. Door de wijziging van dit artikel en het schrappen van die bepaling die slaat op de
maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd, dient niet meer te worden voldaan aan de formele
overlegverplichting met de federale overheid in het kader van de goedkeuringsprocedure
van het decreet.
– Opmerking onder punt 6 van het advies
De Raad van State merkt op dat het ontwerp tal van zeer algemene en vage formuleringen
bevat met een weinig normatieve inhoud of waarvan de normatieve inhoud niet zo duidelijk
is.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 105
Er dient benadrukt te worden dat dit ontwerp van decreet een kaderdecreet is dat naast
de hervorming van de integrale jeugdhulp ook een heel aantal beleidsontwikkelingen
in andere sectoren meeneemt. De terminologie die gehanteerd wordt is een gevolg van
het intersectoraal kader dat gevat wordt door het decreet. In besluiten van de Vlaamse
Regering zal verder geconcretiseerd worden wat precies de draagwijdte is van een aantal
van de door de raad vernoemde termen en in dit ontwerp wordt in een aantal artikels
verder invulling gegeven aan deze termen. De termen ‘vermaatschappelijking’ of ‘zo
inclusief mogelijk’ vloeien voort uit de hervorming die momenteel plaatsvindt binnen de
sector voor personen met een handicap. ‘Perspectief 2020, een nieuw ondersteuningsbeleid
voor personen met een handicap’ versterkt de reeds ingezette kanteling van aanbod-
naar vraaggestuurde jeugdhulpverlening. Er vindt hierbinnen een verschuiving plaats van
het probleemgericht reageren op vragen van cliënten naar een aanpak waarbij vooral de
ondersteuning van de cliënt in het eigen midden doorweegt. Deze evolutie is cruciaal voor
de toekomst van de jeugdhulpverlening in Vlaanderen. Het benutten van de krachten in
het cliëntsysteem, het versterken van het cliëntsysteem en het subsidiair of pas in tweede
instantie benutten van de dienst- en hulpverlening is een algemene evolutie in het werkveld
die evenzeer van toepassing is op het agentschap Jongerenwelzijn en de andere sectoren
die gevat zijn door de integrale jeugdhulp. In het nieuwe decreet is dan ook een expliciete
doelstelling en een apart hoofdstuk opgenomen met betrekking tot de vermaatschappelijking
van de jeugdhulpverlening. In artikel 9 en 10 van het ontwerp wordt verduidelijkt
wat de opdrachten van de jeugdhulp zijn om te komen tot vermaatschappelijking en wat
de doelstellingen hiervan zijn. We verwijzen in dit kader ook naar de argumentatie onder
punt 13. Een andere concretisering van de term vermaatschappelijking is verder in de
tekst van het ontwerp terug te vinden in artikel 20, tweede lid, 3°, waarbij de aanmelder
aan de toegangspoort een verslag moet bezorgen van de voor de aanmelding ondernomen
acties tot het versterken van de eigen krachten van de cliënt.
De term flexibiliteit wordt gedefinieerd in artikel 2, 14°.
Om tegemoet te komen aan de vraag van de Raad van State naar een meer normatieve
inhoud van sommige bepalingen, wordt een nieuw artikel (artikel 102) ingevoegd in het
ontwerp. Dit artikel stelt dat de Vlaamse Regering er bij de uitoefening van haar bevoegdheden
in uitvoering van dit decreet over moet waken dat de jeugdhulp beantwoordt aan de
bepalingen van dit decreet. Met de jeugdhulp worden dan al de actoren bedoeld die zijn
opgenomen in de definitie. Voor de jeugdhulpaanbieders zijn de bepalingen uit het ontwerp,
die werkelijk verplichtingen inhouden voor deze partners, te beschouwen als erkennings-
en subsidiëringsnormen (zie ook artikel 101). Voor de toegangspoort en gemandateerde
voorzieningen, dienen de uitvoeringsbesluiten met betrekking tot deze partners te
waarborgen dat hun verplichtingen die in het decreet zijn opgenomen worden gerealiseerd.
Uitvoeringsbesluiten moeten een verdere concrete normatieve inhoud geven aan sommige
bepalingen van het ontwerp. Doel is om via de uitvoeringsbesluiten te komen tot een maximale
realisatie van de doelstellingen van het decreet ten voordele van de gebruikers van
de jeugdhulp, de minderjarige en zijn gezin. De uitvoering gebeurt in de geest van wat de
decreetgever bedoeld heeft.
– Opmerking onder punt 7 van het advies
De Raad van State merkt algemeen op dat het ontwerp tal van machtigingen aan de
Vlaamse Regering bevat. De raad stelt ook dat hier in beginsel geen bezwaar tegen bestaat,
behoudens wanneer ze betrekking hebben op door de Grondwet aan de decreetgever
voorbehouden aangelegenheden, hetgeen het geval is voor de bepalingen die betrekking
hebben op de centra voor leerlingenbegeleiding, die te koppelen zijn aan de bevoegdheid
van de gemeenschappen inzake onderwijs en ten aanzien waarvan het in artikel 24, §5, van
de Grondwet opgenomen legaliteitsbeginsel geldt.
V L A A M S P A R L E M E N T

106 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het huidige decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp en de bestaande
uitvoeringsbesluiten van dit decreet vatten ook reeds de centra voor leerlingenbegeleiding
en hebben dus een impact op het domein van het onderwijs. Voorliggend ontwerp is een
kaderdecreet met een ruime uitvoeringsbevoegdheid voor de Vlaamse Regering. Om tegemoet
te komen aan deze opmerking van de Raad van State wordt artikel 9 en de daarin
opgenomen delegatie aan de Vlaamse Regering geherformuleerd. Hiervoor verwijzen we
naar de toelichting onder punt 13.
Er wordt niet ingegaan op de suggestie van de Raad van State om de delegaties in het
ontwerp aan de Vlaamse Regering waarin staat dat deze de ‘nadere regels’ bepaalt, te
schrappen. De Raad van State argumenteert dat dit tot de ‘algemene uitvoeringsbevoegdheid’
behoort van de Vlaamse Regering op grond van artikel 20 van de bijzondere wet van
8 augustus 1980 en dus overbodig is. Omwille van het feit dat niet precies bepaald is hoe
de ‘algemene uitvoeringsbevoegdheid’ dient geïnterpreteerd te worden, lijkt het ons noodzakelijk
om de delegaties te behouden in de tekst van het ontwerp.
De raad stelt dat het duidelijk dient te zijn wat precies wordt gedelegeerd. Waar dit al mogelijk
is, is dit specifiek bepaald. In een aantal artikels is het de bedoeling om een ruime
delegatie aan de Vlaamse Regering te verlenen om flexibel te kunnen inspelen op nieuwe
ontwikkelingen. In andere artikels is er een ruime delegatie omdat nog niet perfect kan
worden afgelijnd wat de uitvoeringsopdracht van de Vlaamse Regering binnen het opgelegde
kader exact behelst. Er wordt in deze wel verwezen naar de memorie van toelichting
die voor de desbetreffende artikels de richting aangeeft voor de verdere uitvoering ervan.
– Opmerking onder punt 8 van het advies
De suggestie van de Raad van State met betrekking tot artikel 17 wordt meegenomen. De
Raad stelt dat de bewoordingen van artikel 17 dat de toegangspoort de “buitengerechtelijke
toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke modules organiseert” in het licht van
de artikels 26, §1, eerste lid, 1°, en artikel 20, eerste lid, dient te worden verduidelijkt. In
deze artikels wordt immers voorzien dat gerechtelijke actoren ook een vraag tot niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening kunnen richten aan het team Jeugdhulpregie van
de toegangspoort.
De aanmelding door het federaal centrum (De Grubbe), vermeld in artikel 2 van de wet
van 1 maart 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd (opgenomen in artikel 20 van het ontwerp) is na advisering
van de Raad van State geschrapt. We verwijzen in dit verband naar de toelichting
onder punt 20 met betrekking tot artikel 20 van het ontwerp.
De aanmelding door de jeugdrechter of het ‘verzoek van de jeugdrechter’ (in casu komt
het verzoek van de sociale dienst van de jeugdrechtbank) is geregeld in artikel 26, §1, eerste
lid, 1°, en artikel 55.
Om tegemoet te komen aan het advies van de Raad van State wordt in artikel 17 voor
de duidelijkheid de zinsnede toegevoegd “met behoud van de toepassing van artikel 55”.
Niettegenstaande blijft de opdracht van de toegangspoort het organiseren van de buitengerechtelijke
jeugdhulpverlening. Wat betreft de koppeling via artikel 26, §1, 1°, tussen
artikel 17 (opdracht toegangspoort) en artikel 55 (verzoek van de jeugdrechter) kunnen we
het volgende stellen; de toegangspoort regelt de toegang in de buitengerechtelijke jeugdhulpverlening
tot de niet rechtstreeks toegankelijke modules jeugdhulpverlening. Het is de
jeugdrechter die de toegang regelt tot de gerechtelijke jeugdhulpverlening en in dat kader
maatregelen oplegt. De beslissing of toewijzing van gerechtelijke jeugdhulpverlening blijft
uiteraard steeds de exclusieve bevoegdheid van de jeugdrechter.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 107
De toegangspoort moet worden gezien als een instrument voor de jeugdrechter om een
maatregel tot uitvoering te brengen en om zicht te krijgen op waar er capaciteit is. Vanaf
1 januari 2014 wordt overeenkomstig het decreet in heel Vlaanderen de toegang tot de
buitengerechtelijke niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening geregeld door de
toegangspoort. Voor gerechtelijke maatregelen die uitgevoerd worden door voorzieningen
die ook buitengerechtelijke jeugdhulpverlening aanbieden (en dus samenwerken met
de toegangspoort) is de enige efficiënte manier een samenwerking van de sociale dienst
met het team Jeugdhulpregie van de toegangspoort om de beschikbare jeugdhulpverlening
snel te kunnen inzetten.
We verwijzen hier ook naar artikel 10 van de bijzondere wet op de hervorming van de
instellingen die stelt: “De decreten kunnen rechtsbepalingen bevatten in aangelegenheden
waarvoor de Parlementen niet bevoegd zijn, voor zover die bepalingen noodzakelijk zijn
voor de uitoefening van hun bevoegdheid.”. De uitvoering van de gerechtelijke jeugdhulpverlening
is een Vlaamse bevoegdheid. Een samenwerking van de toegangspoort met de
justitiële actoren is in casu onontbeerlijk om tot een zo snel mogelijke uitvoering van de
maatregel te kunnen komen. We verwijzen in dit kader ook naar de toelichting onder punt
32 van het advies.
– Opmerking onder punt 9 van het advies
Gevolg gevend aan de opmerking van de Raad van State om consistent de begrippen
‘jeugdhulp’ en ‘jeugdhulpverlening’ te hanteren, is de term ‘jeugdhulpverlening’ nu in ook
in de definities opgenomen. Begrippen als ‘rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp’, ‘vrijwillige
jeugdhulp’, ‘gerechtelijke jeugdhulp’, ‘geïndiceerde jeugdhulp’ worden nu ‘rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening’, ‘vrijwillige jeugdhulpverlening’, ‘gerechtelijke
jeugdhulpverlening’, ‘geïndiceerde jeugdhulpverlening’.
De definitie ‘jeugdhulp’ wordt gehanteerd om de actoren in de integrale jeugdhulp aan te
duiden; met name de jeugdhulpaanbieders (jeugdhulpvoorzieningen die onder het toepassingsgebied
van integrale jeugdhulp vallen), de personeelsleden van de toegangspoort en
van de gemandateerde voorzieningen. In een aantal artikels, zoals bijvoorbeeld in artikel
11 en 32 wordt de term ‘jeugdhulp’ gebruikt om de actoren aan te duiden die de opdrachten
opgenomen in de desbetreffende artikels dienen uit te voeren. Waar de term ‘jeugdhulpverlening’
gehanteerd wordt, doelt dit op de hulpverlening zelf die geboden wordt aan
de cliënt.
– Opmerking onder punt 10 van het advies
Er wordt niet ingegaan op de suggestie van de Raad van State om de termen ‘minderjarige’,
zijn ‘ouders’ en, in voorkomend geval, zijn ‘opvoedingsverantwoordelijken’ (en de
betrokken personen uit de leefomgeving) op te nemen in een definitie en dan het gedefinieerde
begrip te hanteren doorheen heel het ontwerp. De nadruk wordt steeds gelegd op
de verschillende betrokkenen in het jeugdhulpverleningsproces of voor of na dit proces.
Er werd expliciet voor gekozen om deze partijen steeds apart te benoemen, temeer er in
bepaalde situaties (bijvoorbeeld verontrustende situaties) ook een sterke tegenspraak of
een conflict kan zijn tussen de verschillende betrokken actoren.
– Opmerking onder punt 11 van het advies
De suggestie van de Raad van State met betrekking tot artikel 6 wordt in de tekst meegenomen.
Er wordt verduidelijkt dat met de voorgestelde regeling het in het belang van de
minderjarige mogelijk wordt gemaakt om de hulpverlening al op te starten in afwachting
dat de noodzakelijke instemming ermee wordt gegeven wanneer die instemming omwille
van omstandigheden niet onmiddellijk kan worden verleend, of om de hulpverlening op
te starten wanneer de instemming omwille van omstandigheden niet uitdrukkelijk kan
V L A A M S P A R L E M E N T

108 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
worden verleend (en de instemming dus moet worden vermoed te zijn gegeven). Uiteraard
kunnen er geen dwangmaatregelen gebruikt worden ten overstaan van de betrokkenen, dit
blijft een exclusieve bevoegdheid van de jeugdrechter.
– Opmerking onder punt 12 van het advies
Op suggestie van de Raad van State wordt in de tekst een autonome strafbepaling opgenomen
zoals momenteel ook in artikel 7 van het decreet van 7 maart 2008 inzake de
bijzondere jeugdbijstand is opgenomen.
Dit artikel legt een geheimhoudingsplicht op aan elke persoon die, in welke hoedanigheid
ook, zijn medewerking verleent aan de toepassing van dit decreet. Daardoor staat die persoon
in voor de geheimhouding van de feiten die hem in de uitoefening van zijn opdracht
werden toevertrouwd en die hiermee verband houden.
Op advies van de Raad van State wordt een decretale strafbepaling toegevoegd aan dit artikel,
gebaseerd op het artikel 458 van het Strafwetboek. In het bijzonder zal elke overtreding
van dit artikel worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden
en met een geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro.
– Opmerking onder punt 13 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State met betrekking tot artikel 9 is het
artikel geherformuleerd om duidelijk aan te geven wat de opdrachten zijn in het kader van
de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening. Door de herformulering is ook de
delegatie aan de Vlaamse Regering verduidelijkt.
– Opmerking onder punt 14 en 15 van het advies
De bevoegde ministers zullen beslissen over de inzet van de middelen en dus ook over de
versterking van het voorveld en hoe deze precies moet gebeuren. De verschuiving vindt
plaats binnen die middelen die nu ingezet worden in de jeugdhulpverlening in het toepassingsgebied
van de integrale jeugdhulp.
Er wordt niet ingegaan op de suggestie van de Raad van State om de artikels 12 en 15
op elkaar af te stemmen. Het gaat om twee zeer verschillende uitgangspunten in de twee
artikels. Het onderscheid tussen de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en de
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening opgenomen in artikel 15 is het resultaat
van een objectieve weging op basis van bepaalde parameters (duur, frequentie en intensiteit
van de jeugdhulpverlening). Terwijl in artikel 12 gedoeld wordt op een bepaalde
beleidsmatige verschuiving die moet plaatsvinden en waardoor jeugdhulpverlening vanuit
het veld niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening verschuift naar het voorveld
en rechtstreeks toegankelijk wordt. Daarmee wordt niet bedoeld dat bij de verschuiving
wordt afgeweken van de objectieve weging vermeld in artikel 15. Een verschuiving betekent
dat de jeugdhulpverlening die rechtstreeks toegankelijk wordt ook effectief anders
zal worden ingezet en dus de duur, frequentie en/of intensiteit ervan minder zwaar zal zijn.
Artikel 12 heeft tot doel het voorveld dat rechtstreeks toegankelijk is kwantitatief te versterken.
Deze versterking is nodig bij de transitie in de jeugdhulpverlening die beoogd
wordt met het ontwerp. Om het principe van subsidiariteit te kunnen realiseren – bij gelijk
resultaat de minst ingrijpende hulp inzetten – is het uiteraard noodzakelijk dat het hulpaanbod
in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening voldoende groot is. Waar het
in het verleden mogelijk was dat voor een minderjarige niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening werd ingezet zonder dat er voorheen een contact geweest was met de
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening zal dat in het vernieuwde jeugdhulpland-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 109
schap niet meer mogelijk zijn. Immers, elke aanmelding bij de intersectorale toegangspoort
veronderstelt een contactname met de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening die
de aanmelding bij de intersectorale toegangspoort verzorgt. Die aanmelding veronderstelt
op haar beurt een grondige analyse van de situatie van de minderjarige.
Aangezien er via dit decreet een koppeling komt tussen de toegang tot het niet rechtstreeks
toegankelijk jeugdhulpaanbod en het rechtstreeks toegankelijk aanbod, is het aangewezen
ook in het aanbod en in de vastlegging van bijkomende middelen die koppeling expliciet
te voorzien. Willen we in de toekomst echt kunnen spreken van een continuüm van hulp
– waarbij meer ingrijpende hulp pas wordt ingezet nadat minder ingrijpende hulp onvoldoende
is gebleken of als ongeschikt wordt beoordeeld – dan moeten de verhoudingen in
het aanbod daar ook op afgestemd zijn.
– Opmerking onder punt 16 van het advies
Zoals de Raad van State geadviseerd heeft, zijn de criteria voor het onderscheid, namelijk
duur, frequentie en intensiteit zoals vermeld in artikel 15 nu ook gedefinieerd in het artikel
zelf.
– Opmerking onder punt 17 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State worden de bepalingen dat de toegangspoort
en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg administratiefrechtelijk ressorteren
onder het intern verzelfstandigd agentschap Jongerenwelzijn geschrapt. De organisatie
van de diensten van de Vlaamse Gemeenschap behoren tot de uitsluitende bevoegdheid
van de Vlaamse Regering. Artikel 17, vierde lid, en artikel 33, §1, tweede lid, van het ontwerp
worden verwijderd uit het ontwerp.
– Opmerking onder punt 18 van het advies
Er wordt niet ingegaan op het advies van de Raad van State met betrekking tot artikel 18,
§3, van het ontwerp. Artikel 18, §3, geeft de toegangspoort de mogelijkheid om te beslissen
over de voortzetting van de jeugdhulpverlening voor personen vanaf achttien jaar. De
Raad van State heeft gesuggereerd om een beperking in te brengen in het artikel, met name
dat de toegangspoort dit enkel zou kunnen doen wanneer de sectorale regels dit toelaten
(de regelgeving van de bijzondere jeugdbijstand en van het Vlaams Agentschap voor Personen
met een Handicap). Er kan echter geen gevolg gegeven worden aan dit advies omdat
de sectorale regels door de inwerkingtreding van het decreet net worden opgeheven (zie
artikel 80 en artikel 92 van het ontwerp). De Vlaamse Regering heeft hier de bevoegdheid
om nader te bepalen in welke gevallen een voortzetting van de jeugdhulpverlening voor
personen vanaf achttien jaar mogelijk is en de toegangspoort moet daar dan een beslissing
rond nemen met inachtneming van de vigerende regels opgemaakt in uitvoering van het
ontwerp. Er wordt in de memorie verwezen naar de bestaande sectorale regelgeving hierrond
om aan te tonen over welke gevallen het hier kan gaan, maar het is aan de Vlaamse
Regering om hier het intersectorale kader verder rond uit te werken, mogelijks met de
bestaande sectorale regels als achtergrond.
– Opmerking onder punt 19 van het advies
Er kan niet worden ingegaan op de vraag van de Raad van State om niet de woonplaats
van de minderjarige maar zijn verblijfplaats te hanteren om de bevoegdheid van de toegangspoort
te bepalen. De woonplaats en niet de verblijfplaats van de minderjarige is het
criterium om de territoriale bevoegdheid van de toegangspoort te bepalen. Aanmeldingen
van minderjarigen bij de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen zullen in de
V L A A M S P A R L E M E N T

110 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
toekomst elektronisch gebeuren en zijn gekoppeld aan het rijksregisternummer en dus ook
aan de woonplaats van de betrokkenen.
In geval van echtscheidingen of vechtscheidingen kan men zich bovendien ook voorstellen
dat er betwistingen mogelijk zijn over waar de feitelijke verblijfplaats van de minderjarige
gesitueerd is. Het domicilie van de minderjarige is het enige formele vaststaande criterium
dat de toegangspoort zal hanteren om haar bevoegdheid na te gaan, tenzij de minderjarige
geen woonplaats heeft: dan kan de verblijfplaats gehanteerd worden.
De Raad van State argumenteert dat eerder de plaats van het werkelijke opvoedingsmilieu
van de minderjarige (de gezinsverblijfplaats) in aanmerking moet worden genomen overeenkomstig
de doelstellingen van de jeugdhulpverlening in het ontwerp. Dit is echter meegenomen
in die zin dat het perfect mogelijk is voor de toegangspoort om samen te werken
met voorzieningen uit andere regio’s waar de minderjarige feitelijk verblijft om ervoor te
zorgen – in de mate dat er aanbod beschikbaar is – dat jeugdhulpverlening geboden wordt
aan de minderjarige in de nabijheid van zijn feitelijke verblijfplaats en/of de feitelijke verblijfplaats
van zijn gezin of context.
– Opmerking onder punt 20 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt artikel 20, eerste lid, tweede
zin, geschrapt. In deze bepaling is voorzien dat “met toepassing van de wet van 1 maart
2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf omschreven
feit hebben gepleegd, een centrum als vermeld in artikel 2 ook kan aanmelden bij de
toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de realisatie van niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening”. De Raad van State stelt vast dat deze bepaling doelloos
is, gezien de genoemde wet geen bepalingen bevat op grond waarvan het genoemde
centrum zo een aanmelding kan verrichten.
Deze suggestie wordt meegenomen en de genoemde bepaling wordt weggelaten.
– Opmerking onder punt 21 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt aan artikel 22 een derde lid
toegevoegd dat de kerntaken van de in het artikel vermelde multidisciplinaire teams omschrijft.
Het gaat om de volgende kerntaken: het aanleveren van diagnostiek aan de toegangspoort,
het aanmelden van minderjarigen bij de toegangspoort en het overmaken aan
de toegangspoort van een voorstel van indicatiestellingsverslag in termen van typemodules
voor deze minderjarigen.
Momenteel worden er door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
reeds multidisciplinaire teams erkend in toepassing van het besluit van de Vlaamse Regering
van 24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor Personen
met een Handicap.
De multidisciplinaire teams (MDT), vermeld in artikel 22 van het ontwerp zullen na de
inwerkingtreding van het decreet meer bepaald instaan voor de verzameling van de beschikbare
vraagverhelderende en diagnostische informatie die relevant is voor de aanvraag
bij de toegangspoort en zullen desgevallend zelf het diagnostische proces voeren ten einde
het aanvraagdocument bij de toegangspoort – volgens de kwaliteitseisen die daarop van
toepassing zijn – te kunnen invullen. De besluitvorming met betrekking tot het diagnostisch
proces en met betrekking tot de uiteindelijke conclusies en aanbevelingen zullen in
multidisciplinair teamverband gebeuren. De MDT’s zullen in staat moeten zijn om de
noodzakelijke zorgintensiteit op een geobjectiveerde manier te bepalen en daarbij gebruik
moeten maken van het meest geschikte instrumentarium. Ten slotte nemen de MDT’s
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 111
tijdens de duur van de aanvraag van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
de rol van contactpersoon-aanmelder op bij de toegangspoort tenzij het MDT werkt in
opdracht van het team Indicatiestelling van de toegangspoort. De Vlaamse Regering zal
de verdere vereisten van erkenning bepalen.
– Opmerking onder punt 22 van het advies
De fout die is opgemerkt door de Raad van State in artikel 24, eerste lid, wordt rechtgezet.
Er dient in dat artikel geen verwijzing te worden opgenomen naar artikel 21, vierde lid,
maar wel naar artikel 21, derde lid.
– Opmerking onder punt 23 van het advies
De suggestie van de Raad van State om artikel 26, §1, eerste lid, 1°, aan te passen om te
verduidelijken wat de rol van het team Jeugdhulpregie precies is voor een verzoek van de
jeugdrechter, wordt gevolgd. We verwijzen hier ook naar de argumentatie bij punt 32 in
deze nota. Er wordt een tweede lid ingevoegd in artikel 26, §1: “Voor het verzoek van de
jeugdrechter, vermeld in het eerste lid, punt, 1°, wordt nagegaan welke niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening uitvoering kan geven aan de door de jeugdrechter voorgestelde
maatregel.”.
– Opmerking onder punt 24 van het advies
Gevolg gevend aan de opmerking van de Raad van State dat het woord ‘aanklampend(e)’
onduidelijk is, wordt deze term geschrapt in de artikels van het ontwerp waar hij voorkomt,
met name artikel 33, §1, punt 2°, en artikel 36, tweede lid.
De term kan worden weggelaten gezien uit de artikels met betrekking tot de opdrachten
van de gemandateerde voorzieningen (artikel 33 tot en met 43 van het ontwerp) de aanklampende
opvolging blijkt en deze daarin verder geconcretiseerd wordt.
Het aanklampend kunnen opvolgen van de cliënt is eigen aan de werking van de gemandateerde
voorzieningen. De gemandateerde voorzieningen treden op in verontrustende
situaties en als dan, na onderzoek, blijkt dat jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk
is voor de minderjarige (en zijn context) heeft het ondersteuningscentrum of het
vertrouwenscentrum kindermishandeling decretaal het mandaat vanuit de maatschappij
om desgevallend op ‘aanklampende wijze’ te interveniëren om de veiligheid en de ontplooiingskansen
van de betrokken minderjarige te beschermen. De jeugdhulp streeft naar
een sterke handhaving van het subsidiariteitsprincipe en het voorkomen van dwang door
maximaal in te zetten op vrijwilligheid en participatie. Er is mogelijkheid tot discussie over
eerdere en toekomstige maatregelen tussen de cliënt, de betrokken jeugdhulpaanbieders
en de gemandateerde voorziening. Gesloten opvang van minderjarigen kan slechts in laatste
instantie worden overwogen, wanneer deze noodzakelijk is en alle andere interventies
niet of niet meer mogelijk zijn. Om de vrijwilligheid dus maximaal uit te putten zal een
gemandateerde voorziening soms genoodzaakt zijn om aanklampend te werken met de
minderjarige en zijn gezin en deze nauw op te volgen.
– Opmerking onder punt 25 van het advies
De Raad van State suggereert om in artikel 34, tweede lid, van het ontwerp te verduidelijken
wat – naast de rol van aanmelder – de rol is van contactpersoon bij het ondersteuningscentrum
van andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden (buiten
het toepassingsgebied van integrale jeugdhulp) dan jeugdhulpaanbieders. De opmerking
van de Raad van State dat de term ‘contactpersoon’ onduidelijk is, wordt meegenomen
en bijgevolg geschrapt in dit artikel en ook in artikel 20, derde lid, waar een gelijkaardige
V L A A M S P A R L E M E N T

112 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
formulering is opgenomen voor aanmelders buiten het toepassingsgebied van integrale
jeugdhulp bij de toegangspoort. De term contactpersoon kan weggelaten worden in de
beide artikels omwille van het feit dat uit artikel 31, §1, van het ontwerp voortvloeit dat
aanmelder zijn bij de toegangspoort of het ondersteuningscentrum of een VK impliceert
dat je ook optreedt als contactpersoon.
In artikel 31, §1, van het ontwerp is immers het volgende bepaald: “De aanmelder, vermeld
in artikel 20, eerste lid, en artikel 34, blijft tijdens de afhandeling van de aanmelding door
de toegangspoort of door de gemandateerde voorziening mee verantwoordelijk voor de
jeugdhulpverlening aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving. De Vlaamse
Regering kan nadere regels bepalen voor die verantwoordelijkheid van de aanmelder.”.
Het is de aanmelder die de cliënt vaak het beste kent en het dichtste bij hem staat en die
samen met de cliënt de aanmelding gedaan heeft bij deze instanties. De Vlaamse Regering
zal bij de verdere bepaling van de opdrachten en verantwoordelijkheden van de aanmelder
uiteraard ook meenemen dat de aanmelder de contactpersoon is voor de cliënt tijdens het
proces bij de toegangspoort of bij het ondersteuningscentrum.
De verantwoordelijkheid van de aanmelder kan omschreven worden als aanspreekfiguur/
verbindingsfiguur voor de minderjarige, zijn ouders en desgevallend zijn opvoedingsverantwoordelijken
gedurende de periode waarin niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
wordt aangevraagd en nog niet beschikbaar is of gedurende de periode van onderzoek
en opvolging door de gemandateerde voorziening.
Coördinatie en trajectbegeleiding zijn een inherente opdracht van elke jeugdhulpvoorziening
en elke hulpverlener. Toch is het aangewezen om met de implementatie van de toegangspoort
en voor de werking van de gemandateerde voorzieningen afspraken te maken
naar het opnemen van verantwoordelijkheden voor de zorg van het traject van de cliënt.
De Vlaamse Regering is gemachtigd om dit nader te bepalen.
– Opmerking onder punt 26 van het advies
De Raad van State stelt dat punt 3° in artikel 36, eerste lid, van het ontwerp onverenigbaar
is met het concept van de vrijwilligheid van de jeugdhulpverlening gezien in deze bepaling
voorzien wordt in de mogelijkheid om ook jeugdhulpverlening te organiseren in het geval
er bij de minderjarige, zijn ouders of zijn opvoedingsverantwoordelijken geen hulpvraag
aanwezig is. Voor deze opmerking van de Raad van State verwijzen we ook naar de motivering
hierboven onder punt 24.
Artikel 36 beschrijft de intensieve vorm van aanklampende opvolging en geeft aan welke
criteria worden gehanteerd om te bepalen wanneer deze vorm van opvolging wordt geboden.
Het is mogelijk dat er bij de minderjarige (zeker in het geval het om een jong kind
gaat) of zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken geen hulpvraag aanwezig is, maar
er na onderzoek toch is vastgesteld dat er maatschappelijke noodzaak is waardoor er moet
worden opgetreden om de veiligheid van de minderjarige te waarborgen of zijn ontplooiingskansen
veilig te stellen.
In artikel 36 speelt de gemandateerde voorziening zelf een belangrijke rol. Er moet niet
enkel vastgesteld worden welke hulp noodzakelijk is en opgevolgd moet worden en of
dit ook lukt, maar de gemandateerde voorziening moet effectief een rol spelen in het tot
stand brengen van de hulp: hulpverleningsprogramma opmaken, actief toeleiden naar,
nauw opvolgen enzovoort. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg stelt hier zelf een hulpverleningsprogramma
op en heeft hier het mandaat om aanklampend op te treden in de
samenwerking met de cliënt en de jeugdhulpaanbieders en om verbindingen te herstellen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 113
Het subsidiariteitsprincipe legt de jeugdhulp op om alles in het werk te stellen om voor de
minderjarige vrijwillige jeugdhulpverlening te organiseren. Er wordt in geen geval dwang
ingezet ten aanzien van de minderjarige of zijn gezin. Indien na bespreking van de situatie
en opvolging van de cliënt blijkt dat er nog steeds geen hulpvraag is of dat de cliënt weigert
mee te werken, dient uiteraard de stap te worden gezet naar het parket om over te gaan
tot gerechtelijke jeugdhulpverlening waar dwang uiteraard wel kan plaatsvinden om tot
jeugdhulpverlening te komen.
– Opmerking onder punt 27 van het advies
De Raad van State vindt dat het aanbeveling verdient om in artikel 37 van het ontwerp
van decreet te verduidelijken wat juist wordt bedoeld met het financieren van ‘specifieke
acties’ die erop gericht zijn de draagkracht van de erin vermelde personen te versterken, en
waarom enkel het ondersteuningscentrum deze bevoegdheid krijgt.
Gevolg gevend aan de suggestie van de Raad van State wordt ter verduidelijking in het
artikel een zin ingevoegd vóór de laatste zin van artikel 37: “Deze specifieke acties bestaan
uit hulp en zorg die buiten het toepassingsgebied, vermeld in artikel 3, §1, vallen. Zij kunnen
ingezet worden als tijdelijke ondersteuning om te voorkomen dat meer ingrijpende
hulpverlening nodig is.”. Wat bedoeld wordt zijn de huidige preventieve sociale acties die
momenteel ook kunnen ingezet worden door het agentschap Jongerenwelzijn.
In de memorie bij het ontwerp wordt verder verduidelijkt dat het hier onder meer kan
gaan om het school volgen in een internaat, om de deelname aan speelpleinwerking, om
de inschakeling van gezinszorg om een ouder/opvoedingsverantwoordelijke/minderjarige
te ontlasten enzovoort.
De Raad van State vraagt in zijn advies ter zake ook waarom enkel het ondersteuningscentrum
deze bevoegdheid krijgt. Een verantwoording hoort niet thuis in artikel 37 van
het ontwerp van decreet zelf.
Wel wordt in de memorie van toelichting verduidelijkt waarom deze bevoegdheid exclusief
bij het ondersteuningscentrum ligt. Het opzetten van specifieke acties moet bijdragen tot
het realiseren van het subsidiariteitsprincipe (er is verontrusting maar deze kan op afdoende
wijze ondervangen worden door het inzetten van een algemeen aanbod zonder dat
men een ingrijpend, specialistisch hulpaanbod moet aanspreken en tegelijkertijd kan men
een indringender overheidsoptreden vermijden).
De bevoegdheid voor het financieren van specifieke acties is exclusief omdat het ondersteuningscentrum
een overheidsinstantie is. Het wordt overigens aangestuurd door de leidend
ambtenaar die tevens de leiding heeft van het Fonds Jongerenwelzijn dat instaat voor
de financiering van de specifieke acties.
– Opmerking onder punt 28 van het advies
De suggestie van de Raad van State met betrekking tot artikel 39, eerste lid, 1°, van het
ontwerp wordt gevolgd. Dit artikel regelt de voorwaarden waaronder een gemandateerde
voorziening een minderjarige kan doorverwijzen naar het parket met het oog op gerechtelijke
jeugdhulpverlening.
Artikel 39 stelt: “In de volgende gevallen verwijst het ondersteuningscentrum de minderjarige
door naar het openbaar ministerie:
1° als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is, maar de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving geen
V L A A M S P A R L E M E N T

114 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
gepaste jeugdhulpverlening vrijwillig aanvaarden, en als de minimale veiligheid van de
minderjarige niet gegarandeerd kan worden of zijn ontplooiingskansen in het gedrang
zijn;
2° als de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving weigeren mee te werken aan
het onderzoek naar de maatschappelijke noodzaak.”.
De Raad van State merkt terecht op dat artikel 39, eerste lid, 1°, verkort kan worden
omdat de zinsnede “en als de minimale veiligheid van de minderjarige niet gegarandeerd
kan worden of zijn ontplooiingskansen in het gedrang zijn”, overbodig is omdat het reeds
vervat is in het feit dat er een beslissing, als vermeld in artikel 34, is genomen voor de minderjarige.
– Opmerking onder punt 29 van het advies
Het ontwerp richt in artikel 42 zes vertrouwenscentra kindermishandeling (VK) op. Tot
nog toe wordt jeugdhulpverlening verstrekt door de vertrouwenscentra kindermishandeling
geregeld in het BVR van 17 mei 2002 betreffende erkenning en subsidiëring van de
vertrouwenscentra kindermishandeling. Via dit ontwerp worden de VK decretaal verankerd
en krijgen ze naast hun bestaande opdrachten met betrekking tot kindermishandeling
ook het statuut van gemandateerde voorziening zoals geregeld in het ontwerp. Het
ontwerp richt twee verschillende gemandateerde voorzieningen op met een gelijkaardige
opdracht; enerzijds het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en anderzijds de VK.
De Raad van State betwist in zijn advies de toepassing van artikel 42 en 43 met betrekking
tot de opdrachten van de VK in het gebied Brussel-Hoofdstad.
De raad concludeert dan ook dat de opdrachten van de VK zich in Brussel moeten beperken
tot advies- en hulpverlening aan de aanmelder zelf, met name de consultfunctie.
De Raad van State verwijst in zijn advies naar twee vorige adviezen waarin een gelijkaardige
problematiek werd besproken, namelijk advies 52.442/3 van 8 januari 2013 met betrekking
tot bepalingen in het Mozaïekdecreet waarin een meldpunt ‘Geweld, Misbruik en
Kindermishandeling’ wordt opgericht en advies 49.452/3 van 27 april 2011 meer specifiek
met betrekking tot de werking van de VK in Brussel-Hoofdstad (ontwerp van decreet tot
wijziging van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin).
In het advies 52.442/3 stelt de Raad van State dat een Vlaams meldpunt ‘Geweld, Misbruik
en Kindermishandeling’ in Brussel-Hoofdstad niet dezelfde taken kan hebben als de
meldpunten in de Vlaamse provincies. Uit artikel 128, §2, van de Grondwet leidt de Raad
van State af dat de regelgeving van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap in Brussel-
Hoofdstad slechts toepasselijk kan zijn op natuurlijke personen via instellingen waartoe
de natuurlijke personen zich op vrijwillige basis wenden. Volgens de raad strookt het met
de territoriale bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap te Brussel-Hoofdstad dat aan
het meldpunt te Brussel-Hoofdstad de taak wordt toevertrouwd om advies of hulp te
verlenen aan de aanmelder van geweld, misbruik of kindermishandeling, omdat het gaat
om advies- of hulpverlening aan een persoon die zich vrijwillig tot het meldpunt wendt.
Met die territoriale bevoegdheid valt echter niet te verzoenen dat het meldpunt te Brussel-
Hoofdstad ook tot taak heeft aangemelde gegevens ter kennis te brengen van het vertrouwenscentrum
kindermishandeling, van een centrum voor algemeen welzijnswerk of van
een andere voorziening als die gegevens betrekking hebben op een andere persoon dan
de aanmelder zelf en als die gegevensoverdracht het mogelijk maakt om op te treden ten
aanzien van die andere persoon, terwijl die persoon zich niet vrijwillig heeft gewend tot het
meldpunt dat onder de Vlaamse bevoegdheid valt. Daarom zou, volgens de raad, de taak
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 115
van het meldpunt te Brussel-Hoofdstad moeten worden beperkt tot advies- en hulpverlening
aan de aanmelder zelf.
De Raad van State verwijst in haar advies met betrekking tot voorliggend ontwerp naar
deze argumentatie en stelt dat deze mutatis mutandis ook van toepassing is op de artikelen
42 en 43 over de VK in dit ontwerp.
Blijkbaar stelt een Franstalige kamer van de Raad van State zich in een vergelijkbare
situatie toch iets soepeler op. Zo heeft de Raad van State bij het decreet van de Franse Gemeenschap
van 12 mei 2004 betreffende de hulpverlening aan mishandelde kinderen geen
opmerkingen geformuleerd op het vlak van de uitvoering van taken in Brussel-Hoofdstad
door teams SOS Kinderen die door de Franse Gemeenschap worden erkend (Advies
36.413/4 van 24 februari 2004, Gedr.St. Parl.Comm.fr., 2003-04, nr. 512/1). Volgens artikel
12 van dat decreet verzekeren de teams SOS Kinderen in alle gerechtelijke arrondissementen,
inclusief het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, de zorgverlening in situaties van
kindermishandeling. En luidens artikel 9 van dat decreet hebben de teams SOS Kinderen
nochtans als opdracht:
“1° zorgen voor de individuele preventie en de behandeling van mishandelingssituaties
uit eigen beweging of wanneer de tussenkomst gevraagd wordt door eender welke
persoon, instelling of dienst, of wanneer de tussenkomst gevraagd wordt door de
consulent jeugdzorg (…);
2° een multidisciplinaire balans opmaken van de situatie van het kind en van zijn situatie
in de familiekring waarin hij leeft;
3° ervoor zorgen dat de gepaste hulp verleend wordt aan het kind dat mishandeld wordt
of zich in een risicosituatie bevindt; hiervoor verlenen de teams hulp aan de familiekring
waarin het kind leeft door, indien nodig, een synergie te creëren met het
psycho-medisch-sociaal netwerk behalve als dit het belang van het kind schaadt;
(…).”.
De Raad van State (Franstalige kamer) neemt er hier dus blijkbaar geen aanstoot aan dat
een team SOS Kinderen van de Franse Gemeenschap in Brussel-Hoofdstad situaties van
kindermishandeling behandelt op eigen initiatief of op vraag van derden en dus zonder
dat de betrokkene(n) zich zelf op vrijwillige basis tot het team hebben gewend.
Als de werking van een team SOS Kinderen met betrekking tot meldingen van kindermishandeling
vergelijkbaar is met die van een vertrouwenscentrum kindermishandeling,
wordt die werking alvast niet gehypothekeerd door een negatief advies van de Raad van
State over de bevoegdheid.
Ook is het zo dat, met toepassing van de Vlaamse regelgeving inzake bijzondere jeugdbijstand
(vroeger de op 4 april 1990 gecoördineerde decreten inzake bijzondere jeugdbijstand
en thans het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand), het Comité
voor Bijzondere Jeugdzorg dat in het bestuurlijk arrondissement Brussel is opgericht,
tevens kennis neemt van problematische opvoedingssituaties van in Brussel-Hoofdstad
verblijvende minderjarigen, die worden aangemeld door derden. Luidens artikel 22 van
het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand neemt het comité, via de
sociale dienst voor vrijwillige jeugdbijstand bij het comité, kennis van de problematische
opvoedingssituaties die hem ter kennis gebracht worden, hetzij door minderjarigen, hetzij
door degenen die over de minderjarigen het ouderlijk gezag uitoefenen of hen onder
hun bewaring hebben, hetzij door derden, en probeert de sociale dienst in die situaties te
helpen door advies, doorverwijzing, overleg met de rechtstreeks of onrechtstreeks bij de
probleemsituatie betrokkenen, door een specifiek aan de problematische opvoedingssituatie
aangepast hulpverleningsprogramma uit te werken of door een concreet hulpaanbod
dat rekening houdt met de verscheidenheid van de beschikbare voorzieningen. Als het co-
V L A A M S P A R L E M E N T

116 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
mité dan aldus een hulpverleningsaanbod doet dat het noodzakelijk acht, maar waarmee
de betrokkenen niet instemmen, kan het comité de zaak voor de Bemiddelingscommissie
Bijzondere Jeugdbijstand brengen die, als dat nodig is, de zaak kan doorverwijzen naar het
openbaar ministerie (zie artikel 12, 22, 31 en 32 van het decreet van 7 maart 2008 inzake
bijzondere jeugdbijstand). Met toepassing van de werkingsregels betreffende het comité en
de bemiddelingscommissie kan dus worden opgetreden ten aanzien van Brusselse minderjarigen
in een probleemsituatie, ook al werd die probleemsituatie door derden aangebracht
bij het comité.
De toepassing van die regelgeving ten aanzien van minderjarigen in Brussel-Hoofdstad
heeft tot op vandaag niet geleid tot noemenswaardige problemen.
Er kan dus ingevolge de toepassing van de werkingsregels betreffende het comité en de
bemiddelingscommissie met een zekere dwang worden opgetreden met betrekking tot
Brusselse jongeren in een probleemsituatie, ook al werd die probleemsituatie door derden
aangebracht bij het comité.
Dit neemt niet weg dat de regelgeving vermeldt dat een hulpverleningsaanvraag enkel ingewilligd
kan worden en een hulpverleningsaanbod enkel uitgevoerd kan worden met de
instemming van de betrokkenen en dat de vrijwillige jeugdbijstand berust op de medewerking
van de betrokkenen (artikel 10 van het decreet Bijzondere Jeugdbijstand).
Net aan het feit dat het vertrouwenscentrum kindermishandeling in Brussel een melding
kan onderzoeken en behandelen zonder instemming van de betrokkenen, neemt de Raad
van State ook in zijn advies 49.452/3 van 27 april 2011 aanstoot.
De raad erkent de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap om in Brussel een vertrouwenscentrum
kindermishandeling te erkennen en te subsidiëren, alsook de bevoegdheid
van de Vlaamse Gemeenschap ten aanzien van personen die in Brussel verblijven en die
zich vrijwillig wenden tot door die gemeenschap erkende centra, “wat overigens impliceert
dat aan die personen verplichtingen kunnen worden opgelegd zolang ze zich tot de betrokken
instelling blijven richten.”.
De raad merkt echter op:
“De Vlaamse Gemeenschap is evenwel niet bevoegd ten aanzien van personen die zich
helemaal niet hebben gewend tot de genoemde centra of die slechts onrechtstreeks, zonder
dat dit het gevolg is van een vrije of bewuste keuze, met die centra in contact komen.
Gelet op de hierboven uiteengezette beginselen kan het ontworpen artikel 8/1, §1, tweede
lid, 1°, waarbij aan het betrokken centrum de taak wordt toegekend om advies te verlenen
aan de persoon die een geval van kindermishandeling (of een vermoeden daarvan) meldt,
zonder meer toepassing vinden in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad. Anders is het
met de taak tot het onderzoeken en het behandelen van meldingen van kindermishandeling
of vermoedens ervan, wanneer dit gebeurt zonder voorafgaande instemming van de
‘betrokkene’. Aldus worden immers personen, zonder dat dit het gevolg is van een eigen,
vrijwillige handeling of zonder dat ze daarvoor zelfs toestemming dienen te verlenen, het
voorwerp van onderzoeken en een verdere ‘behandeling’ van meldingen die een diepgaande
invloed hebben of kunnen hebben op hun privé- en gezinsleven.
Dat laatste valt niet te verenigen met het uit artikel 128, §2, van de Grondwet voortvloeiende
beginsel dat de regelgeving van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap slechts toepasselijk
kan zijn op natuurlijke personen via instellingen waartoe de betrokkenen zich op
vrijwillige basis wenden.”.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 117
Wat betreft het feit dat de VK kunnen optreden, ook in Brussel-Hoofdstad zonder dat
de natuurlijke personen om wie het gaat zich zelf vrijwillig tot die instanties gewend hebben
en zij zelfs kunnen optreden (de verontrustende situatie onderzoeken) zonder dat de
betrokkenen hiervan op de hoogte zijn of hun instemming hebben gegeven, verwijzen we
naar artikel 76 van het ontwerp. Het principe is dat het onderzoek en de behandeling
zoveel mogelijk gebeuren met medeweten en instemming van de betrokkenen. Slechts in
uitzonderlijke gevallen en als aan bepaalde voorwaarden is voldaan kan gedurende een
beperkte periode een onderzoek plaatsvinden zonder de instemming. Ook als men het
verloop van het jeugdhulpverleningsproces na een melding bekijkt dat bestaat uit risicoinschatting,
vraagverheldering, diagnostiek, onderzoek van de hulpverleningsmogelijkheden,
doorverwijzing en coaching, vereisen meerdere van die procedurestappen toch de
medewerking van de betrokkenen. Het onderzoek en de behandeling gebeuren zoveel mogelijk
met instemming van de betrokkene.
Luidens artikel 128, §2, van de Grondwet gelden de decreten van de Vlaamse en de Franse
Gemeenschap in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad alleen ten aanzien van instellingen
die, omdat hun (interne) organisatie in het Nederlands of het Frans verloopt, geacht
worden uitsluitend te behoren tot de Vlaamse of de Franse Gemeenschap. Op grond van
die bepaling kunnen voornoemde gemeenschappen in Brussel wel via regelgeving rechtstreeks
verplichtingen opleggen aan instellingen die uitsluitend in hun taal zijn georganiseerd,
maar niet aan tweetalig georganiseerde instellingen en evenmin aan natuurlijke
personen (burgers). Die burgers kunnen wel aan de regelgeving van een gemeenschap onderworpen
zijn doordat ze vrijwillig een beroep doen op een instelling waarop de regelgeving
van die gemeenschap van toepassing is. Door op de instelling een beroep te doen,
onderwerpen ze zich indirect aan de regelgeving die op die instelling van toepassing is. Ze
blijven in principe aan die regelgeving onderworpen zolang ze op de instelling een beroep
doen. De toepasselijkheid van de Vlaamse regelgeving ten aanzien van een natuurlijke
persoon in Brussel is dus afhankelijk van de vrije wil – de vrije keuze, want in Brussel kent
men geen ‘subnationaliteiten’ – van die persoon om een beroep te doen op een instelling
die onder de Vlaamse bevoegdheid valt.
Men kan zich verder ook beroepen op de impliciete bevoegdheden die vervat liggen in artikel
10 van de bijzondere wet op de hervorming van de instellingen van 8 augustus 1980.
Volgens dat artikel kan een gemeenschapsdecreet bepalingen bevatten in een aangelegenheid
waarvoor de gemeenschapsdecreetgever niet bevoegd is, voor zover die bepalingen
noodzakelijk zijn voor de uitoefening van de eigen gemeenschapsbevoegdheid.
Hoewel de theorie van de impliciete bevoegdheden nagenoeg uitsluitend wordt toegepast
met betrekking tot de inhoudelijke (materiële) bevoegdheidsverdeling tussen de federale
staat en de deelgebieden, is het blijkbaar niet uitgesloten die theorie ook toe te passen op
het vlak van de territoriale bevoegdheidsverdeling tussen de deelgebieden: “Uit (artikel 10
BWHI) volgt dat impliciete bevoegdheden bijkomende, voorwaardelijke, maar binnen die
context volwaardige bevoegdheden zijn. Ze zijn bijkomend omdat het gaat om aangelegenheden
waarvoor de parlementen principieel niet bevoegd zijn. Ze zijn voorwaardelijk
omdat de toepassing ervan noodzakelijk moet zijn om de toegewezen bevoegdheden te
kunnen uitoefenen. Het gaat om volwaardige bevoegdheden omdat ze een geoorloofde
aantasting van de bevoegdheden van andere deelgebieden of van de federale overheid
inhouden.” (VANDE LANOTTE J. en GOEDERTIER G., Handboek Belgisch Publiekrecht,
Brugge, 2010, blz. 970-971, nr. 1451). 2
2 Wat de aantasting van de bevoegdheid van een ander deelgebied betreft, verwijzen die auteurs onder meer
naar arrest nr. 11/2009 van 21 januari 2009 waarin aanvaard werd dat de Vlaamse Gemeenschap haar territoriale
bevoegdheid te buiten kon gaan omdat dit noodzakelijk was ten gevolge van een arrest van het
Hof van Justitie van de Europese Unie en omdat dit wegens de specifieke omstandigheden van de zaak,
niet kon worden beschouwd als een ‘onevenredige aantasting’ van de bevoegdheid van de andere gemeenschappen.
V L A A M S P A R L E M E N T

118 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De territoriale bevoegdheidsverdeling inzake gemeenschapsaangelegenheden is ten
aanzien van natuurlijke personen in Brussel, nauw verbonden met de inhoudelijke
bevoegdheidsuitoefening, nu de territoriale bevoegdheid afhangt van de wijze waarop de
bevoegdheid inhoudelijk wordt ingevuld. Wordt een bevoegdheid uitgeoefend via instellingen
die onder de bevoegdheid van de gemeenschap vallen en waarop de betrokkenen
vrijwillig een beroep kunnen doen, dan is de gemeenschap bevoegd; in het andere geval
waarin de bevoegdheid rechtstreeks ten aanzien van die personen wordt uitgeoefend, is de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie bevoegd.
Voor de toepassing van artikel 10 van voornoemde bijzondere wet moet worden aangetoond
dat het betreden van de aangelegenheid waarvoor een andere overheid bevoegd is,
noodzakelijk is voor een adequate uitoefening van de eigen bevoegdheid. Daarnaast moet
worden aangetoond dat de aangelegenheid die men betreedt, zich tot een gedifferentieerde
regeling leent en dat de weerslag op die betreden aangelegenheid slechts marginaal is.
De regeling betreffende de vertrouwenscentra kindermishandeling kan volgens de Raad
van State worden ingepast in de gemeenschapsbevoegdheid voor het gezinsbeleid en voor
de jeugdbescherming (artikel 5, §1, II, 1° en 6°, bijzondere wet tot hervorming der instellingen
(BWHI)). De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie is voor die aangelegenheden
bevoegd krachtens artikel 63 van de bijzondere wet van 12 januari 1989. Om
het voor het vertrouwenscentrum kindermishandeling in Brussel mogelijk te maken om
ook zonder instemming van de betrokkene een melding van kindermishandeling te onderzoeken
en te behandelen, is het betreden van de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie in voornoemde aangelegenheden noodzakelijk omdat:
– uit artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en
de fundamentele vrijheden en uit de artikelen 19 en 20 van het Internationaal Verdrag
inzake de Rechten van het Kind de verplichting voortvloeit om kinderen te beschermen
tegen mishandeling; ook volgens artikel 22bis van de Grondwet heeft elk kind recht op
eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit;
– de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie nog geen initiatief heeft genomen
met het oog op het onderzoek en de behandeling van meldingen van kindermishandeling,
waardoor aan kinderen van Nederlandstalige ouders in Brussel de bescherming
wordt ontzegd waarop ze op basis van voormelde verdragsrechtelijke en grondwettelijke
bepalingen recht hebben;
– het door de Vlaamse Gemeenschap erkende vertrouwenscentrum te Brussel zijn
opdracht slechts ten volle kan vervullen als het, zo nodig, ook zonder instemming van
de betrokkene meldingen van kindermishandeling kan onderzoeken en behandelen.
Conclusie: Om bovenstaande redenen wordt niet ingegaan op de opmerking van de Raad
van State dat de taak van een vertrouwenscentrum kindermishandeling te Brussel-Hoofdstad
moet worden beperkt tot advies- en hulpverlening aan de aanmelder. Dat vertrouwenscentrum
kindermishandeling moet, net zoals een vertrouwenscentrum kindermishandeling
in Vlaanderen, zijn opdracht ten volle kunnen uitoefenen en een volwaardige
jeugdhulpverlening kunnen aanbieden zoals geregeld in dit ontwerp.
– Opmerking onder punt 30 van het advies
De juridische basis voor de oprichting van de vertrouwenscentra kindermishandeling en
voor hun opdrachten is opgenomen in dit ontwerp van decreet. De basis voor hun erkenning
en subsidiëring is opgenomen in het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het
intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin, gezien het
dat agentschap is dat hiervoor instaat. Gevolg gevend aan de opmerking van de Raad van
State hierover dat er minstens een kruisverwijzing moet worden voorzien in de beide decreten,
worden artikel 42 en artikel 79 van het ontwerp in die zin aangepast.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 119
– Opmerking onder punt 31 van het advies
De twee vragen om aanpassingen in het advies van de Raad van State met betrekking tot
artikel 54, eerste lid, van het ontwerp dat de overgang van de gerechtelijke jeugdhulpverlening
(procedure hoogdringendheid) naar de vrijwillige jeugdhulpverlening regelt, worden
volledig gevolgd. Enerzijds wordt de zin: “Als ze (sociale dienst) jeugdhulpverlening
op vrijwillige basis hebben georganiseerd, deelt de sociale dienst de datum van overname
door de jeugdhulp mee aan de jeugdrechtbank en het openbaar ministerie” aangepast en
vangt de zin aan met “Als jeugdhulpverlening op vrijwillige basis is georganiseerd, (…).”.
Vaak zal het niet de sociale dienst zelf zijn die bijvoorbeeld een vraag om niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening voor de minderjarige richt aan de toegangspoort, maar
zal dit gebeuren door bijvoorbeeld de jeugdhulpaanbieder waar de minderjarige verblijft.
De aanbeveling dat de jeugdrechtbank in een uitdrukkelijke beslissing moet vaststellen
dat vrijwillige jeugdhulpverlening is georganiseerd en de door haar bevolen maatregel een
einde heeft genomen wordt gevolgd en er wordt een bepaling in die zin toegevoegd aan het
artikel 54.
– Opmerking onder punt 32 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State worden punt 2° en punt 3° geschrapt
uit artikel 55 van het ontwerp. Artikel 55 stelt dat de jeugdrechter een vraag tot niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening laat inschrijven op de intersectorale registratielijst
(van de toegangspoort) voor hij een gerechtelijke maatregel beveelt. In het artikel
wordt dan in een opsomming gespecifieerd over welke maatregelen het gaat. Ten eerste
gaat het om maatregelen vermeld in artikel 48 en 53 van dit ontwerp (dit zijn de maatregelen
die nu genomen kunnen worden voor minderjarigen die zich in een problematische
opvoedingssituatie bevinden in uitvoering van het decreet van 8 maart 2008 inzake bijzondere
jeugdbijstand). In punt 2° van artikel 55 worden de maatregelen vermeld die worden
opgelegd op grond van de regelgeving van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
en in punt 3° de maatregelen die worden opgelegd op grond van regelgeving van de
federale overheid.
Luidens artikel 55 van het ontwerp “(laat) de jeugdrechter (...) een vraag tot niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening inschrijven op de intersectorale registratielijst”
alvorens hij het volgende beveelt:
1° een of meer maatregelen, vermeld in artikel 48 en 53 van het ontwerp van decreet integrale
jeugdhulp;
2° een of meer maatregelen, vermeld in artikel 10 van de ordonnantie van de Verenigde
Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 29 april 2004
inzake hulpverlening aan jongeren;
3° een van de maatregelen, vermeld in artikel, vermeld in artikel 37, §2, 6°, 7°, 10°, en
artikel 37, §2ter, 7°, van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming.” (de
wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen
die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door
dit feit veroorzaakte schade).
Het team Jeugdhulpregie verklaart dan de vraag of het ‘verzoek van de jeugdrechter’ om
in één of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening te voorzien, als
inschrijfbaar op de intersectorale registratielijst. Dit is opgenomen in artikel 26, §1, eerste
lid, 1°.
Overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid, 1°, van het ontwerp van decreet Integrale Jeugdhulp
wordt bepaald dat het team Jeugdhulpregie als opdracht heeft “het verzoek van de
jeugdrechter om niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 55,
om te zetten in één of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of
in een persoonsgebonden financiering die het mogelijk maakt de geïndiceerde jeugdhulp-
V L A A M S P A R L E M E N T

120 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
verlening te realiseren, en de minderjarige in te schrijven op de intersectorale registratielijst.”.
De Raad van State stelt dat dergelijke ‘omzetting’ alvast lijkt in te druisen tegen wat in de
memorie van toelichting staat betreffende artikel 55, alsmede tegen artikel 50 van het ontwerp
van decreet Integrale Jeugdhulp. Ze voegt hieraan toe dat de gemachtigde verklaarde
dat niet alleen de beslissing tot het opleggen van een maatregel, maar ook de ‘toewijzing’
van de gerechtelijke jeugdhulpverlening de exclusieve bevoegdheid van de jeugdrechtbank
blijft. Het besluit van de Raad van State is in deze dat artikel 26, §1, eerste lid, 1°, van het
ontwerp dient te worden aangepast. Deze suggestie is meegenomen en we verwijzen hiervoor
naar de toelichting onder punt 23 van deze nota.
Mocht het desondanks toch de bedoeling zijn om het team Jeugdhulpregie te belasten met
de ‘omzetting in één of meer modules’, waarbij volgens de Raad van State de jeugdrechtbank
enkel in abstracto het type maatregel aangeeft dat wordt opgelegd, dan is artikel 55
van het ontwerp van decreet in ieder geval aangetast door bevoegdheidsoverschrijding in
de mate dat het betrekking heeft op de maatregelen opgelegd op grond van de regelgeving,
vermeld in artikel 55, 2° en 3°. Deze maatregelen houden in dat de jeugdrechtbank de
voorziening aanwijst waarin de opgelegde maatregel zal worden uitgevoerd zodat, in die
interpretatie, door de ’omzetting’ door het team Jeugdhulpregie in modules, de aard van
die maatregelen worden gedenatureerd en aldus het bevoegdheidsdomein van de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie en de federale overheid wordt betreden. Naast de
bevoegdheidsoverschrijding roept de Raad van State ook artikel 8 van het EVRM, artikel
22 van de Grondwet en artikel 5 van het EVRM in om artikel 55, 3°, te problematiseren en
dit omwille van de aard van de maatregelen die kunnen genomen worden ten aanzien van
minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd (zijn vaak vrijheidsberovend).
Conclusie: Het ontwerp is aangepast aan de opmerking ter zake van de Raad van State, in
die zin dat punt 2° en 3° geschrapt zijn uit artikel 55.
We wensen nader toe te lichten waarom artikel 55 wel behouden dient te blijven voor wat
betreft de maatregelen opgesomd in artikel 48 en 53 in dit ontwerp (1°). De Raad van State
heeft op dit punt geen sterk voorbehoud gemaakt, wel een aantal vragen geformuleerd.
Het beoogde doel en de reden van waarom een verzoek van de jeugdrechter langs de toegangspoort
passeert en dan specifiek langs het team Jeugdhulpregie is dat het de toegangspoort
is die in het vernieuwde landschap van (integrale) jeugdhulp de capaciteit beheert
van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening. De jeugdhulpaanbieders die de
gerechtelijke jeugdhulpverlening uitvoeren (zeker bij problematische leefsituaties) bieden
daarnaast ook vrijwillige jeugdhulpverlening aan die via de toegangspoort beschikbaar
wordt gesteld voor minderjarigen. De toegangspoort moet beschouwd worden als een instrument
ten dienste van de jeugdrechtbank of jeugdrechter. In het vernieuwde jeugdhulplandschap
zal enkel via de toegangspoort tot een snelle en efficiënte inzet van de niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening kunnen gekomen worden.
Het is de Raad van State in deze voornamelijk te doen om de term ‘omzetting’, waarin zij
klaarblijkelijk een aantasting zien van de soevereiniteit van de bevoegdheid van de jeugdrechter.
Het blijft tot de soevereiniteit van de jeugdrechter behoren welke maatregel hij oplegt.
Artikel 26 werd ook in deze zin aangepast (zie commentaar bij punt 23 in deze nota).
De jeugdhulpregisseur gaat enkel na door middel van welke modules de door de jeugdrechter
‘in abstracto’ voorgestelde maatregel kan worden uitgevoerd en welke jeugdhulpaanbieders
hiervoor in aanmerking komen gezien hun jeugdhulpaanbod. Het is finaal de
jeugdrechter die de maatregel oplegt en die – desgevallend – aangeeft wie deze dient uit te
voeren.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 121
Door een maatregel van een jeugdrechter in de praktijk te laten uitvoeren met behulp van
modules wordt niet geraakt aan de maatregel welke de jeugdrechter voor ogen heeft. Hiermee
wordt enkel de uitvoering van deze maatregel in overeenstemming gebracht met het
huidige kader van het jeugdhulpaanbod, zijnde een gemoduleerd aanbod. Wat het team
Jeugdhulpregie doet is de mogelijkheden aangeven waarna het finaal de jeugdrechter is
die beslist.
– Opmerking onder punt 33 van het advies
De Raad van State stelt dat artikel 67 waarin een delegatie is opgenomen aan de Vlaamse
Regering om – binnen de beschikbare begrotingskredieten – middelen toe te kennen voor
de implementatie van de doelstellingen vermeld in artikel 8, te vaag geformuleerd is. Er
kan geen gevolg gegeven worden aan de vraag van de Raad van State om het voorwerp van
de subsidiëring nader te omschrijven.
Dit ontwerp is een kaderdecreet. De doelstellingen vermeld in artikel 8 worden wel verder
geconcretiseerd in de verschillende hoofdstukken van het ontwerp.
– Opmerking onder punt 34.1 van het advies
De Raad van State stelt dat gezien hoofdstuk 13 een aantal bepalingen bevat die de verwerking
van persoonsgegevens betreffen, het ontwerp in de eerste plaats moet getoetst
worden aan de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer
ten opzichte van de verwerking van de persoonsgegevens. De Raad van State vraagt om rekening
te houden met het vigerende wettelijke kader ter zake, hetgeen wordt meegenomen.
Het ontwerp van decreet werd na de eerste principiële goedkeuring voorgelegd voor advisering
aan de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer en werd
aangepast aan de opmerkingen in de formele adviezen.
Voor de verdere uitwerking dienen door de Vlaamse overheid machtigingsadviezen te worden
aangevraagd aan de sectorale comités voor het rijksregisternummer en voor de gezondheid
bij de Privacycommissie. Bij de machtigingsaanvragen zal meer in detail bepaald
worden welke gegevens worden verwerkt en de wijze waarop ze worden verwerkt.
– Opmerking onder punt 34.2 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt in artikel 72, dat een algemene
decretale grondslag biedt voor de verwerking van persoonsgegevens voor de uitvoering
van het decreet, toegevoegd op welke personen de te verwerken persoonsgegevens betrekking
hebben.
De suggestie van de raad om ook de aard van de te verwerken gegevens te omschrijven kan
niet worden gevolgd. Het artikel stelt wel dat het gaat om persoonsgegevens, inclusief gegevens
als vermeld in artikel 6 (gevoelige gegevens) en artikel 7 (gezondheidsgegevens) van
de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte
van de verwerking van persoonsgegevens.
De verdere bepaling welke gegevens dit precies kunnen zijn, zal verder bepaald worden
bij de machtigingsaanvragen voor de verwerking van persoonsgegevens in het kader van
aanmeldingen bij de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen.
– Opmerking onder punt 34.3 van het advies
Gevolg gevend aan de vraag van de Raad van State wordt er in de memorie een passage
opgenomen met betrekking tot de toelaatbaarheid van de verwerking van de gegevens en
waarbij verwezen wordt naar de toepasselijke toelaatbaarheidsgronden in artikel 5, 6 en 7
V L A A M S P A R L E M E N T

122 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
van de wet van 8 december tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte
van de verwerking van persoonsgegevens.
– Opmerking onder punt 34.4 van het advies
Gevolg gevend aan de Raad van State wordt artikel 72, §1, derde lid, geschrapt want dit
is overbodig gezien het een regel herneemt die reeds is vervat in artikel 7, §4, van de hierboven
vermelde wet van 8 december 1992. De bepaling stelt dat “persoonsgegevens die de
gezondheid betreffen, worden verwerkt onder toezicht van een beroepsbeoefenaar van de
gezondheidszorg”.
– Opmerking onder punt 35 van het advies
De vraag van de Raad van State om de mogelijkheid te voorzien in artikel 76, om het
eerste lid en tweede lid aan nadere voorwaarden en beperkingen te onderwerpen zoals het
geval is voor artikel 76, derde lid, wordt gevolgd.
Artikel 76, eerste lid, biedt de mogelijkheid voor een gemandateerde voorziening om persoonsgegevens
te verwerken zonder voorafgaande instemming van de betrokkenen. Het
tweede lid biedt bovendien de mogelijkheid om dit te doen zonder de betrokkenen daarvan
onmiddellijk op de hoogte te brengen. Het derde lid van artikel 76 ten slotte voorziet in
de opheffing van het ambtsgeheim of beroepsgeheim in bepaalde uitzonderlijke gevallen.
De raad benadrukt dat de verwerking vermeld in artikel 76, eerste en tweede lid, dus zonder
instemming van en zonder medeweten van de betrokkenen noodzakelijk dient te zijn
om de doelstelling van algemeen belang te verzekeren en er een verband van evenredigheid
dient te bestaan tussen de doelstelling en de bedoelde gegevensverwerking.
Om tegemoet te komen aan dit advies van de Raad van State wordt in artikel 76 het
volgende toegevoegd: “De gegevensverwerking en -uitwisseling, vermeld in het eerste en
tweede lid:
1° is noodzakelijk om een verontrustende situatie te onderzoeken;
2° is beperkt tot die gegevens die moeten verwerkt of uitgewisseld worden om een verontrustende
situatie te onderzoeken; (…)”.
Kinderen en jongeren die zich in een verontrustende situatie bevinden zijn zeer kwetsbaar.
De maatschappij heeft hier een verantwoordelijkheid ten aanzien van deze personen. De
toelichting bij het ontwerp verduidelijkt dat het overgaan tot de verwerking van persoonsgegevens
zonder instemming en medeweten van de betrokkenen uiteraard slechts uitzonderlijk
kan plaatsvinden, wanneer dit in het belang is van de minderjarige en wanneer dit
noodzakelijk is om de situatie te onderzoeken. Bovendien is de periode waarin dit kan
plaatsvinden beperkt tot dertig dagen.
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt in de memorie van toelichting
bij het ontwerp duidelijk een onderscheid gemaakt tussen artikel 76 en een strafonderzoek,
dat tot de exclusieve bevoegdheid behoort van het openbaar ministerie en de rechterlijke
macht. De finaliteit van de mogelijkheid gecreëerd in artikel 76 is niet deze van een
strafonderzoek. Strafbare feiten die gepleegd zouden zijn ten aanzien van een minderjarige
stromen niet door naar het gerechtelijk dossier in geval van een latere doorverwijzing
van de minderjarige naar het openbaar ministerie in het kader van artikel 39 en 40 van het
ontwerp. Hier dient zeker ook verwezen te worden naar artikel 75 van het ontwerp dat,
behalve in de gevallen bepaald in het ontwerp, het verbod van gegevensoverdracht oplegt
tussen de gemandateerde voorzieningen en de magistraten belast met jeugdzaken en de
sociale diensten.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 123
– Opmerking onder punt 36 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State worden de bepalingen in artikel 76,
vierde lid, 2° en 3° (nu derde lid), over welke soort gegevens de verwerking inhoudt en
dat ze plaatsvindt met het oog op het onderzoek van de gemandateerde voorziening, geschrapt
omwille van het feit dat dit een overbodige herhaling inhoudt.
– Opmerking onder punt 37 en 38 van het advies
Dit artikel machtigt de ambtenaren van het agentschap Zorginspectie om bij jeugdhulpaanbieders
en andere personen of voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, na
te gaan of ze de bepalingen van het decreet en van de uitvoeringsbesluiten naleven. Het
bevat de noodzakelijke juridische basis voor de uitoefening van dat toezicht en dient, wat
de aanwijzing betreft van de ambtenaren die met het toezicht zijn belast, thans te worden
gelezen in samenhang met het besluit van de Vlaamse Regering van 26 maart 2004 tot
oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap Zorginspectie.
Het artikel verplicht tevens de jeugdhulpaanbieders en andere personen of voorzieningen
die jeugdhulpverlening aanbieden, die aan het toezicht onderworpen zijn, om mee te werken
aan de uitoefening van dat toezicht door voormelde ambtenaren.
De bepalingen van het artikel zijn ontleend aan onder meer artikel 72 van het Woonzorgdecreet
van 13 maart 2009 en aan artikel 23 van het decreet van 29 juni 2012 houdende de
organisatie van pleegzorg. Het is immers de bedoeling om de decretale bepalingen betreffende
het toezicht zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Overigens heeft de toepassing
van voormelde bepaling van het Woonzorgdecreet tot op heden geen aanleiding gegeven
tot problemen.
De Raad van State suggereert om te overwegen het recht van toegang van de toezichtsambtenaren
tot de jeugdhulpaanbieders en andere personen of voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden, met bijzondere waarborgen te omringen (advies 52.548/3, punt 37).
De raad suggereert daarbij een aantal mogelijke waarborgen. Het is echter helemaal niet
evident om op algemene wijze dezelfde rechtswaarborgen te verbinden aan het toegangsrecht
tot de verschillende jeugdhulpaanbieders en andere personen of voorzieningen. Het
decreet heeft immers betrekking op jeugdhulpaanbieders uit minstens zeven verschillende
sectoren (artikel 3, §1). Bovendien kunnen er binnen eenzelfde sector diverse types jeugdhulpaanbieders
zijn, gaande van jeugdhulpaanbieders die ambulante jeugdhulpverlening
aanbieden tot jeugdhulpaanbieders die residentiële jeugdhulpverlening aanbieden. Het
toegangsrecht tot de verschillende jeugdhulpaanbieders algemeen beperken tot bepaalde
uren, is dus niet echt mogelijk omdat sommige hulpaanbieders alleen overdag jeugdhulpverlening
verstrekken, terwijl anderen zowel overdag als ’s nachts jeugdhulpverlening verstrekken
en er toch voor de ganse duur van de hulpverlening aan de bepalingen van het
decreet en zijn uitvoeringsbesluiten moet voldaan zijn. Evenmin ligt het voor de hand om
in het ontworpen artikel de waarborgen met betrekking tot de toegang te differentiëren
naargelang het type jeugdhulpaanbieder dat aan toezicht onderworpen is.
Vandaar dat ervoor wordt geopteerd om de ontworpen tekst van het artikel ongewijzigd te
laten, afgezien van de vervanging van het woord “bewijskracht” door “bewijswaarde” in
het derde lid (advies 52.548/3, punt 38). Met toepassing van het eerste lid heeft de Vlaamse
Regering trouwens de mogelijkheid om het toezicht – en dus ook de bevoegdheid van de
toezichtsambtenaren – verder te regelen.
V L A A M S P A R L E M E N T

124 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De toezichtsambtenaren zullen van hun vaststellingen een verslag opstellen, dat geldt tot
het tegenbewijs. De bewijswaarde tot het tegenbewijs kan, gevolg gevend aan het advies
van de Raad van State, punt 38, als volgt worden verantwoord.
Bewijswaarde tot het bewijs van het tegendeel biedt een uitgebalanceerd evenwicht tussen
de zorg voor een doeltreffend handhavingsbeleid en de bescherming van de rechten van
de betrokken voorziening. De bijzondere bewijswaarde heeft enkel betrekking op de feiten
die het personeelslid van Zorginspectie zelf heeft vastgesteld, niet op eventuele gevolgtrekkingen
en besluiten die eraan zouden worden verbonden. Wat dat personeelslid zelf heeft
vastgesteld, wordt geacht inderdaad zo te zijn geweest. Het tegenbewijs, of een voldoende
ontkrachting van de waarachtigheid van de opgetekende feiten, kan door de voorziening
met alle mogelijke middelen worden aangebracht. De toekenning van bijzondere bewijswaarde
aan het proces-verbaal van overtreding vraagt om een verplichting tot kennisgeving
van een kopie van het proces-verbaal aan de persoon lastens wie geverbaliseerd werd.
Het bewijs van de feiten en het daderschap is er hierdoor nog niet, dat moet volgen in de
verdere dossierafhandeling. 3
En zoals de Raad van State zelf aangeeft, gaat het hier niet om een bepaling in strafrechtelijke
context. Zelfs al wordt het principe doorgetrokken naar het bestuursrechtelijke
domein, dan kan ook hier worden aangenomen dat het gaat om een rechtmatige uitzondering
op de regel dat een proces-verbaal (hier: verslag van vaststelling) geldt als een loutere
inlichting. De gewesten en gemeenschappen beschikken namelijk onder de geldende
bevoegdheidsverdeling over de mogelijkheid om de bewijskracht van processen-verbaal te
regelen (artikel 11, lid 3, 2°, BWHI).
Overigens kiest de wetgevingspraktijk haast altijd voor een bewijswaarde tot bewijs van
het tegendeel. 4 Recentelijk werd ook in artikel 17 van het decreet van 20 april 2012 houdende
de organisatie van kinderopvang van baby’s en peuters (B.S. 15 juni 2012) gekozen
voor een gelijkaardige bepaling.
– Opmerking onder punt 39 van het advies
De Raad van State heeft kritiek op artikel 101 dat het volgende bepaalt: “De bepalingen
van dit decreet zijn te beschouwen als erkennings- en subsidiëringsnormen voor de jeugdhulpaanbieders.”.
De raad stelt dat de bepalingen van het decreet niet geconcipieerd zijn
als erkennings- of subsidiëringsbepalingen en het ontwerp tal van eerder beleidsmatige of
programmatorische bepalingen bevat.
Om in te gaan op de vraag van de Raad van State met betrekking tot artikel 101 wordt dit
artikel aangepast: “De bepalingen van dit decreet waaruit rechtstreeks verplichtingen voor
de jeugdhulpaanbieders voortvloeien zijn te beschouwen als erkennings- en subsidiëringsnormen
voor de jeugdhulpaanbieders.”.
3 PoPelier, P., Billiet, C., Van aeken, k. en DeBen, l., Straf- en administratieve sancties in Vlaamse regelgeving.
Aanbevelingen voor een sterker handhavingsbeleid. ICW eindrapport 7 december 2009, Interuniversitair
Centrum voor Wetgeving, 2009, 277.
4 Vlaamse wetgevingsinventaris.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 125
– Opmerking onder punt 40 van het advies
Gevolg gevend aan het advies van de Raad van State wordt 1 januari 2014 opgenomen in
artikel 104.
De minister-president van de Vlaamse Regering,
Kris PEETERS
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
Jo VANDEURZEN
De Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel,
Pascal SMET
V L A A M S P A R L E M E N T

126 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 127
VOORONTWERP VAN DECREET
d.d. 29 juni 2012
V L A A M S P A R L E M E N T

128 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 129
Voorontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp
DE VLAAMSE REGERING,
Op voorstel van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de
Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel;
Na beraadslaging,
BESLUIT:
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de Vlaamse minister
van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel zijn ermee belast, in naam van de
Vlaamse Regering, bij het Vlaams Parlement het ontwerp van decreet in te dienen,
waarvan de tekst volgt:
V L A A M S P A R L E M E N T
./.

130 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Artikel 1. Dit decreet regelt een gemeenschapsaangelegenheid.
Art. 2. §1. In dit decreet wordt verstaan onder:
1° Adviesraad: de Adviesraad Integrale Jeugdhulp, vermeld in artikel 59;
2° ambulant: de hulp wordt in de voorziening aangeboden, maar de cliënt overnacht
niet in de voorziening;
3° brede instap: jeugdhulpaanbieders die onder de toepassing vallen van minstens
de regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 2°, 4°en 7°, en die modules
aanbieden die door de Vlaamse Regering zijn aangewezen als behorend tot de
brede instap;
4° consult: partijen die elkaar raadplegen en informatie uitwisselen in het kader van
de jeugdhulpverlening, vertrekkend vanuit de hulpvraag;
5° continuïteit: de ononderbrokenheid van het traject van de jeugdhulpverlening, te
realiseren door de samenwerking van de verschillende jeugdhulpaanbieders van de
jeugdhulpverlening en de trajectbegeleiding;
6° context: het sociale netwerk rond de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken, dat in functie van de hulpvraag van die
personen van betekenis is.
7° crisissituatie: een acuut beleefde noodsituatie waarin onmiddellijk hulp moet
worden geboden;
8° crisisjeugdhulpverlening: jeugdhulpverlening die bestaat uit een onmiddellijke en
aangepaste actie in geval van een crisissituatie;
9° diagnostiek: het proces van de verzameling en ordening van de beschikbare
relevante gegevens vanuit de hulpvraag;
10° erkende voorziening van de bijzondere jeugdbijstand: een voorziening die erkend
is met toepassing van hoofdstuk V, afdeling II, van het decreet van 7 maart 2008
inzake bijzondere jeugdbijstand;
11° flexibiliteit: de herzienbaarheid van de aangeboden jeugdhulpverlening in functie
van de wenselijkheid en van wat als ondersteunend wordt ervaren door de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken;
12° geïndiceerde jeugdhulp: enerzijds de jeugdhulpverlening die voor de
minderjarige op basis van de hulpvraag en in overleg met de context wordt
voorgesteld in het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, en die
in de vorm van inzetbare en combineerbare typemodules wordt beschreven, waarbij
flexibiliteit gewaarborgd is, en anderzijds de jeugdhulpverlening die voor de
minderjarige wordt voorgesteld in het verzoek van de jeugdrechter om niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55;
13° gemandateerde voorzieningen: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en de
vertrouwenscentra kindermishandeling;
14° gemeenschapsinstelling: een voorziening als vermeld in artikel 47 van het
decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
15° gerechtelijke jeugdhulp: de jeugdhulp die wordt opgelegd bij rechterlijke
beslissing;
16° hulpprogramma: een voorzieningenoverstijgend en gecoördineerd geheel van
jeugdhulpverlening dat bestaat uit een combinatie van modules, afgestemd op de
hulpvraag, die al dan niet gelijktijdig ingezet worden met de focus op een specifieke
doelgroep of problematiek;
V L A A M S P A R L E M E N T
2
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 131
17° indicatiestelling: het proces, vermeld in artikel 21, dat wordt uitgevoerd door het
team Indicatiestelling, vermeld in artikel 17, en dat op basis van de hulpvraag en de
gemeenschappelijke analyse vaststelt welke jeugdhulpverlening maximaal wenselijk
en als ondersteunend en effectief ingeschat wordt en wat de urgentie ervan is;
18° inspraak: de medezeggenschap van minderjarigen, ouders en, in voorkomend
geval, opvoedingsverantwoordelijken op elk moment in het traject van de
jeugdhulpverlening;
19° Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp: het orgaan, vermeld in artikel 65;
20° Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie: het orgaan, vermeld in artikel 26,
§1, eerste lid, 5°, en tweede lid, dat in voorkomend geval overgaat tot de prioritering
van dossiers op basis van de hulpvraag, de urgentie en de zorgnood en dat met de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en de
jeugdhulpaanbieders het gemeenschappelijke engagement aangaat om de
geïndiceerde jeugdhulp prioritair uit te voeren;
21° intersectorale registratielijst: systeem waarin al de indicatiestellingsverslagen,
vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, en al de verzoeken van de jeugdrechter om niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55, op naam van de
minderjarige worden opgenomen met het oog op de jeugdhulpregie, vermeld in
artikel 26;
22° jeugdhulp: het geheel van de jeugdhulpaanbieders, de personeelsleden die de
indicatiestelling en de jeugdhulpregie verrichten binnen en voor de toegangspoort, en
de personeelsleden die de opdrachten binnen de gemandateerde voorzieningen
uitvoeren;
23° jeugdhulpaanbieder: een natuurlijke persoon of een voorziening die
jeugdhulpverlening aanbiedt, in de vorm van rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of beide, als vermeld in artikel 3, en het
ondersteuningscentrum;
24° jeugdhulpbeslissing: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat de geïndiceerde jeugdhulp omzet in een of meer
modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of in een persoonsvolgende
financiering die het mogelijk maakt om de geïndiceerde jeugdhulp te realiseren,
overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid, 1°;
25° jeugdhulpregie: het proces, vermeld in artikel 26, dat wordt uitgevoerd door het
team Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17, en dat de geïndiceerde jeugdhulp omzet
in een of meer modules jeugdhulp of in een persoonsvolgende financiering;
26° jeugdhulpverlening: de vraaggestuurde hulp- en zorgverlening die zich richt tot
minderjarigen, of tot minderjarigen en hun ouders, hun
opvoedingsverantwoordelijken of personen uit hun leefomgeving;
27° jeugdhulpvoorstel: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat een selectie bevat van de modules die in
aanmerking komen om de geïndiceerde jeugdhulp te realiseren, als een of meer
modules niet onmiddellijk beschikbaar zijn, overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid,
4°;
28° kindermishandeling: elke vorm van lichamelijk, psychisch of seksueel geweld
waarvan een minderjarige het slachtoffer is, actief door het schadelijke optreden of
passief door een ernstige nalatigheid van zijn ouders of van iedere andere persoon ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid staat;
29° leefomgeving: de natuurlijke personen, met uitzondering van de ouders en de
opvoedingsverantwoordelijken, die bij de minderjarige inwonen of met de
minderjarige een familiale of bijzondere affectieve band hebben, onder wie de
V L A A M S P A R L E M E N T
3
./.

132 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
natuurlijke personen die in de buurt van de minderjarige wonen of met wie de
minderjarige geregeld contact heeft, onder meer bij het naar school gaan of tijdens
de vrijetijdsbesteding;
30° maatschappelijke noodzaak: de kwalificatie die na het onderzoek, vermeld in
artikel 34, door de gemandateerde voorziening aan een verontrustende situatie wordt
gegeven en die de noodzaak vastlegt om jeugdhulpverlening in te schakelen;
31° Managementcomité: het Managementcomité Integrale Jeugdhulp, vermeld in
artikel 61;
32° minderjarige: elke natuurlijke persoon die jonger is dan achttien jaar;
33° mobiel: de hulp wordt niet in de voorziening maar elders aangeboden (thuis, op
school enzovoort);
34° module: een duidelijk afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening op basis van de
hulpvraag, aangeboden door een jeugdhulpaanbieder, gebaseerd op één
typemodule, die afzonderlijk, gelijktijdig of consecutief en op een manier waarbij de
flexibiliteit met andere eenheden van jeugdhulpverlening gewaarborgd is, kan
worden aangeboden;
35° netwerk: een functioneel samenwerkingsverband van jeugdhulpaanbieders dat
afspraken over een integrale uitbouw van de hulpverlening vastlegt in een
samenwerkingsprotocol;
36° niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp: de modules van jeugdhulpverlening die
volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, vanwege hun graad van
ingrijpendheid behoren tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en waartoe
minderjarigen, ouders en, in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken
alleen toegang hebben op basis van een jeugdhulpbeslissing;
37° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, vermeld in
artikel 33;
38° opvoedingsverantwoordelijken: andere natuurlijke personen dan de ouders die
de minderjarige op duurzame wijze in feite onder hun bewaring hebben of bij wie de
minderjarige geplaatst is door bemiddeling of ten laste van een openbare overheid;
39° ouders: de natuurlijke personen die titularis zijn van het ouderlijk gezag, of, bij
ontstentenis van die personen, de wettelijke vertegenwoordigers;
40° persoonsvolgende financiering: het instrument voor de eigen sturing van de hulp
door de persoon met een handicap, dat de persoon volgt en waarmee hij op
afdoende wijze zorg en assistentie voor zichzelf kan betrekken. Deze
financieringswijze wordt opgedeeld in een systeem van persoonsvolgende vouchers
en in een systeem van cash budgetten, waarbij de persoon met een handicap kan
overstappen van het ene systeem op het andere en terug;
41° pleeggezin: het gezin van de pleegzorger;
42° pleegzorger: een meerderjarige natuurlijke persoon die één of meer
pleegkinderen en/of pleeggasten in het eigen gezin opvangt;
43° rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp: de modules van jeugdhulpverlening voor
de toegangspoort die volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, behoren
tot de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en waartoe minderjarigen, ouders en, in
voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken toegang hebben, zonder dat ze
daarvoor een jeugdhulpbeslissing als vermeld in artikel 26, §1, eerste lid, 3°, nodig
hebben;
44° regio: een regio integrale jeugdhulp als vermeld in artikel 64;
45° residentieel: de hulp wordt in de voorziening aangeboden en de cliënt overnacht
in de voorziening;
V L A A M S P A R L E M E N T
4
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 133
46° sector: een domein dat geregeld wordt door een regelgeving als vermeld in
artikel 3, §1, of toepasselijk verklaard wordt krachtens artikel 3, §2;
47° sociale dienst: de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulp, vermeld in artikel
56;
48° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17;
49° typemodule: een afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening, gebaseerd op één
functie of op een specifiek omschreven kernproces van hulpverlening, die deel
uitmaakt van een intersectoraal opgemaakte set van typemodules en die tot doel
heeft de kernopdrachten van de sectoren in dezelfde taal te formuleren en op elkaar
af te stemmen;
50° verontrustende situatie: een situatie die de ontwikkeling van een minderjarige
bedreigt doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van een of
meer leden van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve, morele,
intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang komen, waardoor het
aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk kan zijn;
51° vertrouwenscentrum kindermishandeling: een centrum als vermeld in artikel 42;
52° voorbereidende rechtspleging: de fase van de rechtspleging voor de
jeugdrechtbank, die loopt vanaf de vordering van de jeugdrechtbank en die
voorafgaat aan de vordering van het Openbaar Ministerie tot het nemen van een
maatregel ten gronde;
53° vrijwillige jeugdhulp: rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
die wordt aangeboden op vrijwillige basis en die geen gerechtelijke jeugdhulp is;
54° wet betreffende de opgave van maatregelen ten aanzien van minderjarigen die
een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd: een wet die een aangelegenheid
regelt als vermeld in artikel 5, §1, II, 6°, d), van de bijzondere wet van 8 augustus
1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij de wet van 8 augustus 1988.
§2. Bij verwijzing naar personen wordt in dit decreet de mannelijke vorm gebruikt.
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
Art. 3. §1. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op jeugdhulpverlening die
aangeboden wordt met toepassing van de volgende regelgeving:
1° het besluit van de Vlaamse Regering van 24 juli 1997 tot regeling van de
erkenning en de subsidiëring van de centra voor integrale gezinszorg;
2° het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor
leerlingenbegeleiding;
3° het decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg;
4° het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin;
5° het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen met een
Handicap;
6° het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
7° het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk;
8° het decreet van … 2012 houdende de organisatie van pleegzorg.
Binnen de regelgeving, vermeld in het eerste lid, 1° tot en met 7°, bepaalt de
Vlaamse Regering welke jeugdhulpverlening onder het toepassingsgebied van de
integrale jeugdhulp valt.
V L A A M S P A R L E M E N T
5
./.

134 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§2. De Vlaamse Regering kan het toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
uitbreiden naar jeugdhulpverlening die met toepassing van andere Vlaamse
regelgeving wordt aangeboden.
Art. 4. De Vlaamse Regering kan, voor het aanleveren van relevante gegevens over
de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomende geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en voor de jeugdhulpregie, verricht door het team
Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17, derde lid, overeenkomsten sluiten met:
1° personen of voorzieningen van wie het hulpaanbod niet onder de toepassing valt
van een regelgeving als vermeld in artikel 3;
2° personen of voorzieningen die buiten de Vlaamse Gemeenschap gevestigd zijn.
Hoofdstuk 3. Missie en principes van de integrale jeugdhulp
Afdeling 1. Missie
Art. 5. Integrale jeugdhulp biedt aan minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend
geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun
leefomgeving die daar behoefte aan hebben, hulp en zorg op maat die met een grote
mate aan flexibiliteit aan de hulpvraag proberen te beantwoorden. Ze doet dat door
een gemeenschappelijke analyse van de hulpvraag en in een sectoroverschrijdende
samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders en intersectorale afstemming van het
jeugdhulpaanbod. Het jeugdhulpaanbod kan herzien worden in functie van wat als
efficiënt, effectief en ondersteunend ervaren wordt door de minderjarige, zijn ouders
en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Ze omvat zowel de rechtstreeks toegankelijke als de niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp, waarmee de personen tot wie ze zich richt, instemmen, als
gerechtelijke jeugdhulp.
De integrale jeugdhulp respecteert op elk moment de bepalingen van het
Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen in New York op 20 november
1989 en geëxpliciteerd in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie
van minderjarigen in de integrale jeugdhulp. De jeugdhulp houdt op elk moment
rekening met de godsdienstige, de ideologische en de wijsgerige overtuiging van de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Afdeling 2. Principes
Art. 6. Binnen het beschikbare jeugdhulpaanbod en de beschikbare kredieten heeft
elke minderjarige met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte, alsook elke ouder of
opvoedingsverantwoordelijke met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte die
verband houdt met de opvoeding of de ontwikkeling van de minderjarige, maximaal
recht op jeugdhulp als vermeld in dit decreet.
De jeugdhulp hanteert een contextgerichte manier van werken en ze zet de
jeugdhulpverlening op de meest efficiënte en effectieve manier in.
V L A A M S P A R L E M E N T
6
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 135
De jeugdhulp zet maximaal de eigen krachten in van minderjarigen, ouders of,
in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
de leefomgeving, en versterkt hen daarin.
De jeugdhulp vertrekt van de hulpvraag of de hulpbehoefte van de personen
tot wie ze zich richt, en sluit daar maximaal bij aan. Als verschillende vormen van
jeugdhulp gelijkwaardig aan een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte kunnen
beantwoorden, wordt de minst ingrijpende vorm van jeugdhulp aangeboden.
Met uitzondering van de gerechtelijke jeugdhulp kan de jeugdhulp alleen
worden verleend met instemming van de personen tot wie ze zich richt. De jeugdhulp
berust op een vrijwillige medewerking van de betrokken personen. Ze worden
maximaal betrokken bij de jeugdhulpverlening. De jeugdhulp kan alleen uitgevoerd
worden met:
1° de instemming van degenen die over de minderjarige het ouderlijk gezag
uitoefenen of hem onder hun bewaring hebben;
2° de instemming van de min-twaalfjarige, rekening houdend met zijn leeftijd en
maturiteit, als blijkt dat de min-twaalfjarige tot een redelijke beoordeling van zijn
belangen in staat is, of de instemming van de minderjarige die twaalf jaar of ouder is,
of nadat de minderjarige werd gehoord als die jonger is dan twaalf jaar.
In het belang van de minderjarige kan er van de noodzakelijke instemming,
vermeld in het tweede en derde lid, worden afgeweken als:
1° de afwijking genotuleerd wordt;
2° de afwijking gemotiveerd wordt;
3° er in de motivatie wordt verwezen naar het belang van de minderjarige waarbij
duidelijk wordt omschreven over welk belang van de minderjarige het gaat.
De jeugdhulp houdt bij haar werking op gepaste wijze rekening met de culturele
kenmerken, de socio-economische situatie en de handicap van de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 7. Met behoud van de toepassing van artikel 72 tot en met 76 zijn alle personen
die hun medewerking verlenen aan de toepassing van dit decreet, gebonden door de
geheimhoudingsplicht met betrekking tot de gegevens waarvan ze bij de uitoefening
van hun opdracht kennis krijgen en die daarmee verband houden.
Hoofdstuk 4. Doelstellingen van de integrale jeugdhulp
Art. 8. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op de samenwerking en afstemming in
de jeugdhulp met als doel een gezamenlijk engagement aan te gaan ten behoeve
van minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving en
daarvoor:
1° in te zetten op de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening;
2° de tijdige toegang tot de jeugdhulpverlening te organiseren;
3° de flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulpverlening te waarborgen, met
inbegrip van de naadloze overgang naar andere vormen van hulpverlening;
4° gepast om te gaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening;
5° in een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening te voorzien;
V L A A M S P A R L E M E N T
7
./.

136 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
6° hen maximaal in de jeugdhulpverlening te laten participeren;
7° een integrale aanpak te realiseren bij het organiseren en het aanbieden van
jeugdhulpverlening.
Hoofdstuk 5. Vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening
Art. 9. De jeugdhulp zet de eigen krachten van minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving in en versterkt die personen met het oog op:
1° het vermijden, als dat mogelijk is, van de instroom van de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken in de
hulpverlening;
2° het verhogen van hun participatie in de jeugdhulpverlening;
3° het stimuleren van hun emancipatie en participatie in de samenleving.
Daarvoor zetten de jeugdhulpaanbieders aangepaste methodieken in die de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
versterken om hun eigen krachten te maximaliseren om aan de hulpvraag te
beantwoorden.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de opdrachten en de
wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd.
Art. 10. De methodieken vermeld in artikel 9, tweede lid, hebben tot doel de
jeugdhulpverlening aan de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken zo inclusief mogelijk te organiseren. Daarvoor wordt in
dialoog met die personen een ondersteuningsplan opgesteld dat flexibiliteit
waarborgt en dat hun bestaande sociale netwerk inzet en versterkt of dat voor hen
een sociaal netwerk creëert.
De Vlaamse Regering bepaalt welke elementen het ondersteuningsplan
minstens moet bevatten.
Hoofdstuk 6. De toegang tot de jeugdhulpverlening
Afdeling 1. Algemene bepalingen
Art. 11. De jeugdhulp organiseert voor alle minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving tijdig de toegang tot:
1° de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp;
2° de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, via de toegangspoort.
Daarvoor verbetert de jeugdhulp de volgende aspecten van het aanbod:
1° de bekendmaking;
2° de bereikbaarheid;
3° de beschikbaarheid;
4° de begrijpbaarheid;
5° de betaalbaarheid.
V L A A M S P A R L E M E N T
8
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 137
Met behoud van de toepassing van hoofdstuk 5 koppelt de jeugdhulp aan elke
hulpvraag zo snel mogelijk en in zo weinig mogelijk stappen het minst ingrijpende en
meest gepaste beschikbare hulpaanbod, bestaande uit rechtstreeks of niet
rechtstreeks toegankelijke modules, of een combinatie van beide, en zet tijdig
diagnostiek in.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de doelstellingen en de
daarmee verbonden opdrachten, de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd,
de modules die tot de brede instap behoren en de intersectorale kwaliteitseisen voor
de brede instap.
Art. 12. De rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp wordt versterkt door:
1° aanpassingen in het onderscheid waardoor 30% van de niet-residentiële modules
van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, rechtstreeks toegankelijk wordt;
2° bij uitbreidingen van het aanbod van de sectoren minimaal 30% van de totale
middelen voor de uitbreiding te besteden aan de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp.
De Vlaamse Regering waakt over de toepassing van het eerste lid en bepaalt
daarvoor de nadere regels. De Vlaamse Regering kan de verhouding, vermeld in het
eerste lid, 2°, verhogen.
Afdeling 2. Modulering en onderscheid
Art. 13. Elke jeugdhulpaanbieder biedt zijn jeugdhulpverlening aan in de vorm van
modules die inzetbaar zijn op basis van de hulpvraag en wat jongeren en ouders als
ondersteunend ervaren. De Vlaamse Regering bepaalt de regels voor het
beschrijven, het combineren en het aanbieden van modules.
Art. 14. De modules jeugdhulpverlening van de jeugdhulpaanbieders, met
uitzondering van de modules die worden ingezet in een hulpprogramma, worden
opgedeeld in rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke modules.
De niet rechtstreeks toegankelijke modules kunnen, met uitzondering van het aanbod
van de gemeenschapsinstellingen, alleen op basis van een jeugdhulpbeslissing
worden ingezet.
Art. 15. Het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks
toegankelijke modules wordt gemaakt op basis van een weging van minstens de
volgende kenmerken: duur, frequentie en intensiteit.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die kenmerken en de
wijze waarop ze worden gewogen. Ze kan bepalen dat bij de weging ook rekening
wordt gehouden met andere kenmerken van de modules.
Art. 16. De Vlaamse Regering kan voor bepaalde specifieke doelgroepen of
problematieken hulpprogramma’s vastleggen.
Afdeling 3. De toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
V L A A M S P A R L E M E N T
9
./.

138 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Onderafdeling 1. Organisatie en taken van de toegangspoort
Art. 17. De toegangspoort is een orgaan dat onafhankelijk werkt van de
jeugdhulpaanbieders en van de andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, en dat de buitengerechtelijke toegang tot de niet
rechtstreeks toegankelijke modules organiseert.
Per regio wordt een toegangspoort opgericht. Die regio vormt het werkgebied
van de toegangspoort.
De toegangspoort bestaat minstens uit een team Indicatiestelling en een team
Jeugdhulpregie, die onafhankelijk van elkaar functioneren. Het team Indicatiestelling
is multidisciplinair samengesteld, beschikt over een brede expertise inzake de
problemen waar de minderjarigen en hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken
mee geconfronteerd worden en bevat ook een vertegenwoordiging van
minderjarigen, hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
De toegangspoort ressorteert administratiefrechtelijk onder het intern
verzelfstandigd agentschap Jongerenwelzijn.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking en de vestigingsplaats van de toegangspoort, de intervisie
en supervisie van de personeelsleden van de toegangspoort, alsook de wijze waarop
haar werking en de kwaliteit van haar dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 18. §1. De toegangspoort ontvangt de aanvragen voor niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp die aangeboden wordt ter uitvoering van de regelgeving,
vermeld in artikel 3, met uitzondering van aanvragen met betrekking tot het aanbod
van de gemeenschapsinstellingen, en oefent de taken indicatiestelling en
jeugdhulpregie uit volgens de bepalingen van onderafdeling 2 en 3.
§2. Voor de aanvragen tot tenlasteneming van individuele materiële bijstand voor de
sociale integratie van personen met een handicap als vermeld in artikel 6, 2°, en
artikel 8, 3°, van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap, beperkt de opdracht van de toegangspoort zich tot het
ontvangen van de aanvraag ervan.
De Vlaamse Regering regelt de samenwerking tussen de toegangspoort en
het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap
voor Personen met een Handicap voor de afhandeling van de aanvragen, vermeld in
het eerste lid.
§3. De toegangspoort kan voor personen vanaf achttien jaar en tot maximaal 25 jaar
beslissen over de voortzetting van jeugdhulpverlening die vóór die leeftijd is
aangevraagd, conform de regels die de Vlaamse Regering bepaalt.
§4. De toegangspoort beheert de beschikbare capaciteit van de niet rechtstreeks
toegankelijke modules. Ze streeft naar een maximale benutting van de beschikbare
capaciteit in functie van de hulpvragen en neemt het wachtbeheer op zich.
V L A A M S P A R L E M E N T
10
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 139
De toegangspoort gaat in overleg met de jeugdhulpaanbieders van de regio in
functie van de regie van jeugdhulpverlening. Dat overleg kan niet geweigerd worden
door de jeugdhulpaanbieders. De jeugdhulpaanbieders geven de vrijgekomen
plaatsen door aan de toegangspoort.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
De Vlaamse Regering kan bepalen op welke wijze de toegangspoort ook zicht
houdt op het beschikbare aanbod rechtstreeks toegankelijke modules.
Art. 19. Als tijdens de afhandeling van een aanmelding door de toegangspoort de
betrokken minderjarige van woonplaats verandert en die woonplaats in het
werkgebied van een andere toegangspoort ligt, zorgt die toegangspoort voor de
verdere afhandeling en wordt het dossier van de minderjarige aan haar bezorgd. De
Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Onderafdeling 2. Indicatiestelling
Art. 20. Jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, kunnen een minderjarige aanmelden bij de
toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de realisatie van niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Met toepassing van de wet van 1 maart 2002
betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd, kan een centrum als vermeld in artikel 2 ook
aanmelden bij de toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de realisatie
van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp.
De aanmelding voldoet aan de volgende criteria:
1° ze gebeurt met instemming en met maximale betrokkenheid van de minderjarige,
zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
2° ze bevat de beschikbare relevante gegevens over de personen, vermeld in punt
1°, en over de betrokken personen uit de leefomgeving van de minderjarige;
3° ze bevat een verslag over de aan de aanmelding voorafgegane casusgerichte
subsidiaire acties tot het inzetten en versterken van de krachten van de minderjarige,
zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de
betrokken personen uit de leefomgeving van de minderjarige, overeenkomstig artikel
9;
4° ze bevat een verslag over de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en de
dienstverlening, die subsidiair is ingezet voorafgaand aan de aanmelding.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding. De
Vlaamse Regering bepaalt de wijze van erkenning van andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden als aanmelder en contactpersoon
bij de toegangspoort.
Art. 21. Voor de indicatiestelling, heeft het team Indicatiestelling de volgende
opdrachten:
1° op basis van de beschikbare relevante gegevens over de minderjarige, zijn ouders
en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving, in overleg met die personen vaststellen welke
V L A A M S P A R L E M E N T
11
./.

140 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
jeugdhulpverlening maximaal wenselijk is en de urgentie ervan aangeven,
onafhankelijk van het beschikbare jeugdhulpaanbod;
2° een indicatiestellingsverslag opstellen waarin de voorgestelde jeugdhulpverlening
in de vorm van typemodules wordt beschreven, met de mogelijkheid om bepaalde
typemodules uit te sluiten voor de minderjarige, en waarin de geldigheidsduur van
het indicatiestellingsverslag is bepaald, en dat indicatiestellingsverslag bezorgen aan
de aanmelder, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en
aan het team Jeugdhulpregie.
De typemodules, opgenomen in het indicatiestellingsverslag, garanderen
flexibiliteit bij het organiseren van de jeugdhulpverlening.
Het team Indicatiestelling kan beslissen om geen indicatiestellingsverslag op
te maken als het van oordeel is dat niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp niet
hoeft te worden ingezet voor de minderjarige. In dat geval bezorgt het team
Indicatiestelling een gemotiveerde kennisgeving van die beslissing aan de
aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste lid, aan de minderjarige, zijn ouders of
opvoedingsverantwoordelijken.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de indicatiestelling, voor
de controle op de kwaliteit van de indicatiestelling, voor het indicatiestellingsverslag
en de kennisgeving.
Art. 22. Het team Indicatiestelling kan, met behoud van de toepassing van artikel 4,
bijkomende relevante gegevens over de minderjarige vragen aan de aanmelder of
aan een erkend multidisciplinair team. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere
regels voor het vragen en het aanreiken van die gegevens.
De Vlaamse Regering bepaalt de voorwaarden en de procedure voor de
erkenning en subsidiëring van multidisciplinaire teams.
Art. 23. Als na een indicatiestelling de hulpvraag is gewijzigd, of als de
geldigheidsduur van het indicatiestellingsverslag is verstreken, kan hetzelfde team
Indicatiestelling een herindicatiestelling verrichten.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de herindicatiestelling.
Art. 24. Als de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken niet
akkoord gaan met de inhoud van het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21,
eerste lid, 2°, of met de kennisgeving, vermeld in artikel 21, vierde lid, kunnen ze een
tweede indicatiestelling aanvragen. De tweede indicatiestelling wordt verricht door
een ander team Indicatiestelling dan het team dat de betwiste indicatiestelling heeft
verricht.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de tweede
indicatiestelling.
V L A A M S P A R L E M E N T
12
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 141
Art. 25. Zowel voor diagnostiek als voor indicatiestelling wordt gebruikgemaakt van
instrumenten die gevalideerd zijn door het Expertisecentrum Diagnostiek, vermeld in
het tweede lid.
De Vlaamse Regering wordt gemachtigd om een Expertisecentrum
Diagnostiek op te richten voor de beleidsdomeinen Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin en Onderwijs en Vorming dan wel mee te werken aan de oprichting ervan. Het
centrum heeft minstens als opdracht:
1° de ontwikkeling en validering van protocollen en instrumenten;
2° de uitvoering en opvolging van wetenschappelijke onderzoeksopdrachten en
ontwikkelingen;
3° informatieverstrekking, vorming en ondersteuning van gebruikers van
instrumenten en protocollen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdracht, de
structuur, de samenstelling, de werking en de financiering van het centrum, alsook de
wijze waarop zijn werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden
geëvalueerd.
Onderafdeling 3. Jeugdhulpregie
Art. 26. §1. Voor de jeugdhulpregie, heeft het team Jeugdhulpregie de volgende
opdrachten:
1° het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, of het verzoek van
de jeugdrechter om niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55,
omzetten in een of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of in een
persoonsvolgende financiering die het mogelijk maakt om de geïndiceerde jeugdhulp
te realiseren, en de minderjarige inschrijven op de intersectorale registratielijst;
2° met het oog op de uitvoering van de geïndiceerde jeugdhulp, samen met de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken, de betrokken personen uit zijn leefomgeving en de
persoon of voorziening die de minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort,
onderhandelen met jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden;
3° ofwel de overeengekomen modules, vermeld in punt 1°, vastleggen in een
jeugdhulpbeslissing en die bezorgen aan de persoon of voorziening die de
minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de minderjarige, zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijken, en aan de betrokken jeugdhulpaanbieders, ofwel
de persoonsvolgende financiering, vermeld in punt 1°, vastleggen in een
jeugdhulpbeslissing en die bezorgen aan de minderjarige, zijn ouders of
opvoedingsverantwoordelijken;
4° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet onmiddellijk
beschikbaar zijn, en, in voorkomend geval, op basis van een prioritering van de
hulpvraag, een jeugdhulpvoorstel opmaken en dat bezorgen aan de persoon of
voorziening die de minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en aan de betrokken
jeugdhulpaanbieders en de andere betrokken personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden;
5° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet kunnen worden
uitgevoerd en de opdracht, vermeld in het eerste lid, 4°, beëindigd is, het dossier
bezorgen aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie;
V L A A M S P A R L E M E N T
13
./.

142 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
6° voor dossiers met de hoogste prioriteit de jeugdhulpaanbieders de opdracht geven
om binnen de beschikbare capaciteit een of meer modules niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp uit te voeren.
Als het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, punt 1°,
jeugdhulpverlening indiceert die wordt aangeboden met toepassing van de
regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 5°, en het dossier in aanmerking komt
voor een persoonsvolgende financiering, bezorgt het team Jeugdhulpregie het
dossier onmiddellijk aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie die in
voorkomend geval overgaat tot een prioritering van het dossier. De minderjarige, zijn
ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken die de regie
voeren, beslissen verder over de persoonsvolgende financiering en zorgen voor de
regie ervan.
De opdracht, vermeld in het eerste lid, 2°, wordt door het team Jeugdhulpregie
alleen uitgevoerd als geen jeugdhulpaanbieders worden gezocht of kunnen worden
gevonden door:
1° de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving;
2° een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening die
jeugdhulpverlening aanbiedt, ongeacht of die persoon of voorziening de minderjarige
heeft aangemeld bij de toegangspoort.
Dossiers met de hoogste prioriteit, vermeld in het eerste lid, 6°, zijn dossiers:
1° die een prioritair toe te wijzen hulpvraag zijn geworden omdat het verregaande
overleg, vermeld in het eerste lid, 5°, niet resulteert in een uitvoering van de
geïndiceerde jeugdhulp;
2° waarvoor het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, 1°,
jeugdhulpverlening indiceert die wordt aangeboden met toepassing van de
regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 5°, en waarbij de betrokken
minderjarige in een noodsituatie verkeert;
3° die de jeugdrechter met toepassing van artikel 55 heeft laten inschrijven op de
intersectorale registratielijst met het oog op de uitvoering van een maatregel die hij
heeft bevolen met toepassing van artikel 53.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de jeugdhulpregie, de
jeugdhulpbeslissing, het jeugdhulpvoorstel en de persoonsvolgende financiering. De
Vlaamse Regering bepaalt ook de minimale inhoudelijke en procesmatige criteria
voor de prioritering van dossiers door het team Jeugdhulpregie en door de
Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie, de maximale termijn voor de
uitvoering van de opdrachten, vermeld in het eerste lid, 3°, 4°, 5° en 6°, de nadere
regels voor de erkenning van een situatie als een noodsituatie, vermeld in het vierde
lid, 2°, en de nadere samenstelling en de opdrachten van de Intersectorale
Regionale Prioriteitencommissie.
§2. Voor iedere indicatiestelling wordt binnen de beschikbare capaciteit de
geïndiceerde jeugdhulp gerealiseerd met inzet en verregaand overleg van de
relevante jeugdhulpaanbieders. Als in de jeugdhulpbeslissing tegelijkertijd modules
zijn opgenomen die worden aangeboden door verschillende jeugdhulpaanbieders,
wijst de jeugdhulpbeslissing, na overleg met de betrokken jeugdhulpaanbieders, de
V L A A M S P A R L E M E N T
14
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 143
jeugdhulpaanbieder aan die zal zorgen voor de coördinatie van de
jeugdhulpverlening.
§3. Jeugdhulpaanbieders die niet rechtstreeks toegankelijke modules aanbieden,
verlenen desgevraagd aan het team Jeugdhulpregie hun volle medewerking voor de
realisatie van de geïndiceerde jeugdhulp. Als een jeugdhulpaanbieder niet overgaat
tot uitvoering van de jeugdhulpverlening, wordt dat ten overstaan van het team
Jeugdhulpregie en de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken gemotiveerd. Jeugdhulpaanbieders kunnen in geen
geval de uitvoering van de jeugdhulpverlening weigeren als het team
Jeugdhulpregie, met toepassing van paragraaf 1, eerste lid, 6°, hen de opdracht
heeft gegeven om modules uit te voeren voor een dossier met de hoogste prioriteit.
Art. 27. Als na de voltooiing van de jeugdhulpregie conform artikel 26 de duur van de
modules, vermeld in de jeugdhulpbeslissing, verstreken is of als er voor een
minderjarige een herindicatiestelling heeft plaatsgevonden op basis waarvan een
herziening van de jeugdhulpbeslissing noodzakelijk is, kan hetzelfde team
Jeugdhulpregie die herziening verrichten op gemotiveerd verzoek van een
jeugdhulpaanbieder die aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval,
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
jeugdhulpverlening verstrekt. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor
de herziening van de jeugdhulpbeslissing.
Onderafdeling 4. Versnelde indicatiestelling en toewijzing in de toegangspoort
Art. 28. De minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving kunnen
van de toegangspoort een versnelde indicatiestelling en toewijzing krijgen in urgente
situaties waarbij:
1° er een tekort is aan aangeleverde diagnostiek;
2° er vraag is naar een overname, voor een beperkte periode, van een minderjarige
door een jeugdhulpaanbieder die modules aanbiedt die vergelijkbaar zijn met de
modules van diegene die modules uitvoert voor de minderjarige;
3° jeugdhulpverlening geïndiceerd is vanuit het hulpprogramma crisis.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de versnelde
indicatiestelling en toewijzing.
Afdeling 4. Rechtstreekse toegang tot de toegangspoort
Art. 29. Een minderjarige die minstens twaalf jaar is of, als hij jonger is dan twaalf
jaar, tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is, zijn ouders of
opvoedingsverantwoordelijken kunnen bij de toegangspoort een verzoek tot
toekenning van jeugdhulpverlening indienen als cumulatief de volgende voorwaarden
vervuld zijn:
1° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken hebben een
hulpvraag gesteld in de rechtstreeks toegankelijke of niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp, maar die hulpvraag is niet beantwoord om een andere reden dan de
volledige bezetting van de capaciteit;
2° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken kunnen aantonen
dat er een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden;
V L A A M S P A R L E M E N T
15
./.

144 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
3° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken zijn niet betrokken
bij een procedure bij het ondersteuningscentrum of bij het vertrouwenscentrum
kindermishandeling.
Het verzoek moet gestaafd worden met een document dat aantoont dat er
een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden. Een poging tot bemiddeling als
vermeld in het eerste lid, 2°, impliceert dat de vraag naar bemiddeling is gesteld,
maar ofwel dat bemiddeling heeft plaatsgevonden, maar niet heeft geleid tot een
conflictoplossing, ofwel dat bemiddeling niet heeft plaatsgevonden omdat een van de
betrokken partijen zich niet heeft aangeboden bij de bemiddelaar of omdat er binnen
een redelijke termijn geen bemiddeling werd georganiseerd.
Als een jeugdhulpaanbieder jeugdhulpverlening weigert aan een
minderjarige, een ouder of een opvoedingsverantwoordelijke, moet hij een attest van
weigering opmaken waarin die weigering wordt gemotiveerd en waarin de
mogelijkheid voor de minderjarige, de ouders of de opvoedingsverantwoordelijke
wordt vermeld om bij de toegangspoort een verzoek tot toekenning van
jeugdhulpverlening in te dienen. Hij moet de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken ook informeren over die
mogelijkheid.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de bemiddeling en voor
de voorwaarden voor het verzoek tot toekenning van jeugdhulpverlening bij de
toegangspoort.
Hoofdstuk 7. Continuïteit in de jeugdhulpverlening
Art. 30. Al de jeugdhulpaanbieders die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening aan
een minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving zijn
samen verantwoordelijk voor de continuïteit in die jeugdhulpverlening. De jeugdhulp
verbetert voor die personen de continuïteit van de jeugdhulpverlening door:
1° een passende verwijzing in de gevallen waarin een verwijzing wenselijk is;
2° de trajectbegeleiding van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval,
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving in
elke fase van de jeugdhulpverlening, als voortzetting van de jeugdhulpverlening
noodzakelijk of wenselijk is;
3° een jeugdhulpaanbieder als coördinator aan te wijzen in complexe dossiers
waarbij verschillende jeugdhulpaanbieders betrokken zijn;
4° over te gaan tot overleg of bemiddeling, vermeld in het tweede lid, voor de
jeugdhulpverlening aan een minderjarige door een jeugdhulpaanbieder wordt
stopgezet als de stopzetting niet gebeurt met wederzijdse toestemming of op verzoek
van de minderjarige en zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken;
5° de naadloze overgang naar de andere vormen van hulpverlening te verzekeren.
Daarvoor werken alle partijen die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening,
samen door:
1° binnen de bestaande mogelijkheden van de jeugdhulp een gemeenschappelijk
engagement aan te gaan;
V L A A M S P A R L E M E N T
16
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 145
2° met maximale betrokkenheid van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn
leefomgeving, in overlegmomenten tussen de betrokken jeugdhulpaanbieders te
voorzien. Die overlegmomenten worden voorgezeten door een persoon die
onafhankelijk is van de jeugdhulpaanbieders;
3° bemiddeling te organiseren tussen de partijen, vermeld in punt 2°, onder leiding
van een persoon die onafhankelijk is van de betrokken jeugdhulpaanbieders, in geval
van onenigheid of conflict tussen een of meer van de betrokkenen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die doelstellingen en de
daarmee verbonden opdrachten en de wijze waarop de opdrachten worden
uitgevoerd.
Art. 31. §1. De aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste lid, en artikel 34, blijft tijdens
de afhandeling van de aanmelding door de toegangspoort of door de gemandateerde
voorziening mee verantwoordelijk voor de jeugdhulpverlening aan de minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de
betrokken personen uit zijn leefomgeving. De Vlaamse Regering kan nadere regels
bepalen voor die verantwoordelijkheid van de aanmelder.
§2. De bijstandspersoon van de minderjarige, vermeld in artikel 24 van het decreet
van 7 mei 2007 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp, fungeert als vast aanspreekpersoon voor de minderjarige door het hele
traject van de jeugdhulpverlening, zolang dat door de minderjarige wenselijk wordt
geacht. Hij krijgt het mandaat om jeugdhulpaanbieders aan te spreken, bemiddeling
en overleg te initiëren en de situatie te volgen. De continuïteit van de
jeugdhulpverlening wordt bewaakt doordat die persoon telkens vermeld wordt bij en
op de hoogte gebracht wordt van beslissingen over de jeugdhulpverlening aan de
minderjarige.
De persoon die de minderjarige bijstaat, legitimeert zich bij elk optreden in
die hoedanigheid.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdracht van de
bijstandspersoon.
Hoofdstuk 8. Gepast omgaan met verontrustende situaties
Afdeling 1. Omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Art. 32. De jeugdhulp ondersteunt de individuele jeugdhulpaanbieders in het omgaan
met verontrustende situaties. Als jeugdhulpaanbieders objectief inschatten dat ze zelf
niet langer de ontwikkelingskansen of de integriteit van de minderjarige of van een of
meer leden van het gezin waartoe de minderjarige behoort, kunnen vrijwaren, richten
ze zich tot een gemandateerde voorziening als vermeld in afdeling 2.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor met behoud van de
toepassing van afdeling 2.
Afdeling 2. De gemandateerde voorzieningen
V L A A M S P A R L E M E N T
17
./.

meer leden van het gezin waartoe de minderjarige behoort, kunnen vrijwaren, richten
ze zich tot een gemandateerde voorziening als vermeld in afdeling 2.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor met behoud van de
146 toepassing van afdeling 2.
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Afdeling 2. De gemandateerde voorzieningen
Onderafdeling 1. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
./.
Art. 33. §1. Er wordt een ondersteuningscentrum Jeugdzorg opgericht. Het
ondersteuningscentrum vervult minstens de volgende opdrachten:
1° op hun verzoek consult verlenen aan jeugdhulpaanbieders en andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden in verontrustende situaties waar er
een vermoeden is dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is;
2° bij een aanmelding door jeugdhulpaanbieders of door andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden of na een kennisgeving door het
Openbaar Ministerie verontrustende situaties onderzoeken en aanklampend
opvolgen als vermeld in artikel 34, 35, 36, 38 en 41;
3° aan de magistraten die belast zijn met jeugdzaken, de waarborg verlenen dat
daadwerkelijk jeugdhulpverlening wordt verleend in verontrustende situaties aan
minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken, in het belang van de minderjarige;
4° bij een verontrustende situatie de minderjarige doorverwijzen naar het Openbaar
Ministerie in de gevallen, vermeld in artikel 39.
Het ondersteuningscentrum ressorteert administratiefrechtelijk onder het intern
verzelfstandigd agentschap Jongerenwelzijn.
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking en de vestigingsplaats van het ondersteuningscentrum, de
intervisie en supervisie van de personeelsleden van het ondersteuningscentrum,
alsook de wijze waarop zijn werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden
geëvalueerd.
Art. 34. Na een aanmelding door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt, onderzoekt het ondersteuningscentrum
de verontrustende situatie van de minderjarige. Het onderzoek resulteert in een
gemotiveerde beslissing over het al dan niet aanwezig zijn van de maatschappelijke
noodzaak tot jeugdhulpverlening.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding, het
onderzoek, de beslissing en de kennisgeving van de beslissing. De Vlaamse
Regering bepaalt de wijze van erkenning van andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden als aanmelder en contactpersoon bij het
ondersteuningscentrum.
Art. 35. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is en als de lopende jeugdhulpverlening voldoende
waarborgen biedt voor de ontplooiingskansen van de minderjarige, en de veiligheid
van de minderjarige voldoende gewaarborgd is, wordt die jeugdhulpverlening
voortgezet en volgt het ondersteuningscentrum de situatie.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 36. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is en als aan een van de volgende voorwaarden
voldaan is, organiseert het ondersteuningscentrum voor de minderjarige rechtstreeks
V L A A M S P A R L E M E N T
18
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 147
toegankelijke jeugdhulp of als rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp ontoereikend is,
via een aanmelding bij de toegangspoort, niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp:
1° er is geen jeugdhulpverlening meer georganiseerd;
2° de lopende jeugdhulpverlening op basis van de hulpvraag is niet meer relevant
noch toekomstgericht;
3° er is geen hulpvraag aanwezig;
4° er is niet onmiddellijk passende jeugdhulpverlening beschikbaar.
De jeugdhulpverlening, georganiseerd conform het eerste lid, verloopt
volgens de afspraken die het ondersteuningscentrum samen met de betrokken
jeugdhulpaanbieder, de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
opstelt. De jeugdhulpaanbieders kunnen zich niet onttrekken aan de aanklampende
opvolging door het ondersteuningscentrum.
Art. 37. Het ondersteuningscentrum kan specifieke acties financieren met
instemming van de minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken, die erop gericht zijn de draagkracht van die personen
en van de betrokken personen uit hun leefomgeving te versterken. De Vlaamse
Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 38. Telkens als dat nodig wordt geacht, en minstens halfjaarlijks worden de
jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 35 en artikel 36, en de maatschappelijke
noodzaak van die hulpverlening geëvalueerd, in overleg met de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving.
Op basis van die evaluatie:
1° kan de opvolging, vermeld in artikel 35, worden voortgezet of stopgezet of kan het
ondersteuningscentrum optreden conform artikel 36;
2° kan de jeugdhulpverlening, georganiseerd conform artikel 36, worden voortgezet
of gewijzigd of kan het ondersteuningscentrum, als de voorwaarden daarvoor vervuld
zijn, overgaan tot de opvolging van de jeugdhulpverlening conform artikel 35.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 39. In de volgende gevallen verwijst het ondersteuningscentrum de minderjarige
door naar het Openbaar Ministerie:
1° als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is, maar de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving geen gepaste jeugdhulpverlening vrijwillig aanvaarden, en als de
minimale veiligheid van de minderjarige niet gegarandeerd kan worden of zijn
ontplooiingskansen in het gedrang zijn;
2° als de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
weigeren mee te werken aan het onderzoek naar de maatschappelijke noodzaak.
Een doorverwijzing wordt voorafgegaan door een uitnodiging van het
ondersteuningscentrum voor een tegensprekelijk debat met de personen, vermeld in
het eerste lid, 1° en 2°.
V L A A M S P A R L E M E N T
19
./.

148 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Art. 40. Een doorverwijzing naar het Openbaar Ministerie bevat minstens:
1° een beschrijving van de verontrustende situatie vanuit het belang van de
minderjarige;
2° het standpunt van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de doorverwijzing naar
het Openbaar Ministerie.
Art. 41. Na een kennisgeving door het Openbaar Ministerie gaat het
ondersteuningscentrum na of er een vermoeden van maatschappelijke noodzaak is.
Alleen als na onderzoek en na een gesprek met de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving blijkt dat de maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening niet
kan worden uitgesloten, handelt het ondersteuningscentrum conform artikel 34 tot en
met 39.
Onderafdeling 2. Vertrouwenscentra kindermishandeling
Art. 42. §1. Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling zijn er zes
vertrouwenscentra kindermishandeling actief in het Nederlandse taalgebied en het
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.
De vertrouwenscentra kindermishandeling vervullen minstens de volgende
opdrachten:
1° het onderzoeken van meldingen van kindermishandeling en vermoedens van
kindermishandeling op verzoek van om het even welke persoon of instelling;
2° het verstrekken van gepaste jeugdhulpverlening aan minderjarige slachtoffers van
kindermishandeling en hun gezin;
3° op verzoek van jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, in verontrustende situaties waar er een vermoeden
bestaat dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is,
consult verlenen of de verontrustende situatie onderzoeken.
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdrachten en de werking
van de vertrouwenscentra kindermishandeling, alsook de voorwaarden en de
procedure voor de erkenning en subsidiëring van de vertrouwenscentra
kindermishandeling. De Vlaamse Regering kan bijkomende opdrachten toekennen aan
de vertrouwenscentra kindermishandeling.
§3. Artikel 34 tot en met 36, en artikel 38 tot en met 41 zijn van overeenkomstige
toepassing op de vertrouwenscentra kindermishandeling bij hun onderzoek naar de
verontrustende situaties, vermeld in paragraaf 1, tweede lid, 3°, van dit artikel.
Art. 43. Een onderzoek van de situatie van een minderjarige door een
vertrouwenscentrum kindermishandeling sluit de interventie van het
ondersteuningscentrum in die situatie uit, en omgekeerd.
De Vlaamse Regering bepaalt nadere regels voor de samenwerking,
afstemming en doorverwijzing tussen het ondersteuningscentrum en de
vertrouwenscentra kindermishandeling.
V L A A M S P A R L E M E N T
20
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 149
Hoofdstuk 9. Een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening
Art. 44. §1. De jeugdhulp organiseert in elke regio voor minderjarigen, hun ouders
en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit hun leefomgeving in een crisissituatie een permanent subsidiair aanbod
crisisjeugdhulpverlening. Daarop kan alleen een beroep worden gedaan door
jeugdhulpaanbieders, andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden en dienstverleners als cumulatief de volgende voorwaarden zijn vervuld:
1° ze worden geconfronteerd met een crisissituatie;
2° ze schatten in dat ze zelf of met een doorverwijzing in de jeugdhulpverlening niet
tijdig tot een gepaste oplossing kunnen komen.
De dienstverleners, vermeld in het eerste lid, zijn hulp-, zorg- en
dienstverleners die professioneel betrokken zijn bij het welzijn van minderjarigen.
§2. Om het subsidiaire aanbod crisisjeugdhulpverlening te realiseren, werken de
jeugdhulpaanbieders vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen aan de
uitbouw van een hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening, dat bestaat uit:
1° een centraal permanent crisismeldpunt: een team van jeugdhulpaanbieders dat
een eerste neutrale toetsing doet van de aangemelde crisissituaties en dat consult
kan aanbieden aan de personen die een crisissituatie aanmelden als vermeld in
paragraaf 1;
2° ambulante of mobiele crisisinterventie: een aanbod van onmiddellijke en
kortdurende stressverlagende interventies;
3° ambulante of mobiele crisisbegeleiding: een begeleidingsaanbod aan huis of in
een voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt;
4° crisisopvang: een aanbod van verblijf in een voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt.
§3. De jeugdhulp verbetert de bekendmaking en de bereikbaarheid van het
hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening.
§4. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de erkenning van de
hulpprogramma’s crisisjeugdhulpverlening en voor de organisatie van de
crisisjeugdhulpverlening.
Hoofdstuk 10. Een participatieve jeugdhulpverlening
Art. 45. De jeugdhulp versterkt de participatie in de jeugdhulpverlening van de
personen tot wie de jeugdhulp zich richt. Daarvoor:
1° brengt de jeugdhulp het perspectief van minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving in op de Adviesraad en in het Intersectoraal Regionaal Overleg
Jeugdhulp;
2° stimuleert de jeugdhulp de participatie van de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt, door een
gezamenlijk engagement op te nemen;
3° brengt de jeugdhulp de bijstandspersoon van de minderjarige systematisch op de
hoogte en betrekt de jeugdhulp de bijstandspersoon erbij.
V L A A M S P A R L E M E N T
21
./.

150 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor die opdrachten.
Art. 46. De jeugdhulp garandeert aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken:
1° de toegang tot het dossier van de minderjarige;
2° het recht op een periodieke evaluatie van de aan hem verleende
jeugdhulpverlening en op inspraak bij de evaluatie;
3° het recht op inspraak in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt door
jeugdhulpaanbieders, en in elke wijziging van die jeugdhulpverlening;
4° het recht op inspraak bij de indicatiestelling en de jeugdhulpregie.
Hoofdstuk 11. Gerechtelijke jeugdhulp
Afdeling 1. De bevoegdheid van de jeugdrechtbank om gerechtelijke maatregelen te
nemen
Art. 47. De jeugdrechtbank neemt kennis van verontrustende situaties op vordering
van het Openbaar Ministerie om gerechtelijke maatregelen op te leggen aan de
betrokken minderjarigen en, eventueel, aan hun ouders en, in voorkomend geval,
aan hun opvoedingsverantwoordelijken:
1° als het Openbaar Ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden
zijn vervuld:
a) het verlenen van vrijwillige jeugdhulp is niet mogelijk;
b) alles is in het werk gesteld om vrijwillige jeugdhulp te realiseren in die zin dat het
ondersteuningscentrum of het vertrouwenscentrum kindermishandeling is
ingeschakeld en dat centrum de minderjarige heeft doorverwezen naar het
Openbaar Ministerie met toepassing van artikel 39 of 42, §3;
2° als het Openbaar Ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden zijn
vervuld:
a) een gerechtelijke maatregel is dringend noodzakelijk;
b) er zijn voldoende aanwijzingen dat de minderjarige onmiddellijk beschermd moet
worden tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of
exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik;
c) het verlenen van vrijwillige jeugdhulp is niet meteen mogelijk omdat de vereiste
instemmingen niet werkelijk zijn verkregen.
Afdeling 2. De gerechtelijke maatregelen
Onderafdeling 1. Algemene maatregelen
Art. 48. §1. De jeugdrechtbank kan na een vordering als vermeld in artikel 47, 1°, de
volgende maatregelen nemen:
1° de ouders van de minderjarige of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken een pedagogische richtlijn verstrekken;
2° voor ten hoogste één jaar de minderjarige onder toezicht stellen van de sociale
dienst;
3° voor ten hoogste één jaar contextbegeleiding bevelen;
4° voor ten hoogste zes maanden de minderjarige een opvoedend project opleggen
V L A A M S P A R L E M E N T
22
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 151
of de minderjarige, eventueel samen met zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken toevertrouwen aan een project;
5° voor ten hoogste één jaar de minderjarige een ambulante voorziening doen
bezoeken;
6° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt en over voldoende inkomsten beschikt, zelfstandig laten wonen;
7° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt, onder permanent toezicht op kamers laten wonen;
8° voor ten hoogste dertig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van
een onthaal- en oriëntatiecentrum;
9° voor ten hoogste zestig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van
een observatiecentrum;
10° de minderjarige toevertrouwen aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als
bedoeld in artikel 14, § 1 of § 3 van het decreet van … 2012 houdende de
organisatie van pleegzorg voor ten hoogste drie jaar, al dan niet met toepassing van
artikel 5 van hetzelfde decreet;
11° uitzonderlijk en voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een
geschikte open inrichting;
12° uitzonderlijk en voor ten hoogste drie maanden de minderjarige die de leeftijd
van veertien jaar heeft bereikt, toevertrouwen aan een geschikte gesloten inrichting,
als wordt aangetoond dat de minderjarige zich aan de maatregelen, vermeld in punt
10° en 11°, tweemaal of meer heeft onttrokken en dat die maatregel noodzakelijk is
voor het behoud van de integriteit van de persoon van de minderjarige;
13° voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een psychiatrische
inrichting, als dat na een psychiatrische expertise noodzakelijk blijkt.
De toepassing van de maatregelen, vermeld in het eerste lid, 5° tot en met 13°,
moet een contextgerichte werking mogelijk maken, onder meer door de beperking
van de afstand tussen de plaats van de uitvoering van de maatregel en de
woonplaats van de minderjarige, tenzij wordt aangetoond dat uitsluitend het belang
van de minderjarige het anders vereist.
De jeugdrechtbank motiveert waarom de minderjarige bij toepassing van § 1,
11° niet kan worden toevertrouwd aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als
bedoeld in § 1, 10°.
De jeugdrechtbank motiveert waarom meerdere minderjarigen uit eenzelfde
gezin bij toepassing van § 1, 10° ten aanzien van hen niet kunnen worden
toevertrouwd aan eenzelfde kandidaat-pleegzorger of pleegzorger.
Een opvoedend project als vermeld in het eerste lid, 4°, moet cumulatief aan
de volgende voorwaarden voldoen:
1° het is gericht tot een specifieke doelgroep of op een bijzondere probleemsituatie;
2° het is georganiseerd door een jeugdhulpaanbieder of door een organisatie die
daarvoor een overeenkomst heeft gesloten met de Vlaamse Regering;
3° het is gericht op de versterking van de eigen zorg of op de versterking van de
zorg in het eigen milieu.
Als de jeugdrechtbank beslist tot een combinatie van verschillende van de
maatregelen, vermeld in het eerste lid, geldt die beslissing voor maximaal zes
V L A A M S P A R L E M E N T
23
./.

152 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
maanden en moet, in voorkomend geval, in de coördinatie van de maatregelen
voorzien worden.
§2. Bij een combinatie van maatregelen als vermeld in paragraaf 1, vierde lid, kan op
hetzelfde ogenblik slechts één maatregel van toepassing zijn.
In afwijking van het eerste lid kan de Vlaamse Regering bepalen welke
maatregelen gelijktijdig toegepast kunnen worden.
Art. 49. Met behoud van de toepassing van de besluiten die ter uitvoering van artikel
48, §2, van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand genomen
zijn voor de bezoeken, de briefwisseling, de opvoedingsregeling en het
pedagogische concept en programma van de erkende voorzieningen van de
bijzondere jeugdbijstand, kan de jeugdrechtbank voor de minderjarigen de
aanvullende voorwaarden bepalen die verbonden zijn aan de maatregelen die
overeenkomstig artikel 48, §1, eerste lid, 2° tot en met 13°, van dit decreet worden
genomen. Die aanvullende voorwaarden kunnen alleen een concretisering van de
maatregel inhouden.
Art. 50. De jeugdrechtbank belast:
1° een jeugdhulpaanbieder of, in voorkomend geval, de sociale dienst met de
gezinsbegeleiding, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3°;
2° een jeugdhulpaanbieder met de organisatie van de maatregelen, vermeld in
artikel 48, §1, eerste lid, 4° tot en met 9°, en 11°, en met de begeleiding van de
betrokkenen;
3° een erkende dienst voor pleegzorg met de begeleiding van de kandidaatpleegzorger
of pleegzorger, aan wie overeenkomstig artikel 48, §1, 10°, de
minderjarige werd toevertrouwd.
De Vlaamse Regering bepaalt voor elk van de maatregelen, vermeld in artikel
48, §1, eerste lid, 3° tot en met 9°, en 11°, welke jeugdhulpaanbieders in aanmerking
komen om de opdracht, vermeld in het eerste lid, uit te voeren. De Vlaamse Regering
kan voor de toepassing van het eerste lid andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, gelijkstellen met een jeugdhulpaanbieder.
Art. 51. De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, kunnen zowel tijdens de
voorbereidende rechtspleging als tijdens en na de rechtspleging over de grond van
de zaak worden genomen. Ze kunnen op elk moment worden ingetrokken of op
verzoek van de minderjarige, zijn wettelijke vertegenwoordiger, de sociale dienst of
het Openbaar Ministerie worden vervangen door een andere maatregel die in dat
artikel is bepaald.
De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 2°, 3°, 5° tot en met 7°,
10°, 11° en 13°, eindigen na het verstrijken van de maximumtermijn, tenzij ze worden
verlengd, telkens voor een termijn die de gestelde maximumperiode niet mag
overschrijden. De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9° en 12°,
kunnen slechts eenmaal worden verlengd.
Al de maatregelen die tijdens de voorbereidende rechtspleging worden
genomen, zijn samen beperkt tot zes maanden. Als een maatregel die na de
rechtspleging over de grond van de zaak is genomen, door een andere maatregel
V L A A M S P A R L E M E N T
24
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 153
wordt vervangen, eindigt die op de dag waarop de vervangen maatregel een einde
zou hebben genomen.
Art. 52. De gerechtelijke maatregelen worden geschorst als de minderjarige in een
psychiatrische inrichting moet verblijven krachtens de wet van 26 juni 1990
betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke.
De gerechtelijke maatregelen eindigen van rechtswege op de dag dat de
minderjarige meerderjarig wordt.
Onderafdeling 2. Maatregelen in geval van hoogdringendheid
Art. 53. De jeugdrechtbank kan, na een vordering als vermeld in artikel 47, 2°, een
van de maatregelen nemen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3° tot en met 13°.
Artikel 48, §1, tweede lid, artikel 49, 50, 51 en 52 zijn van overeenkomstige
toepassing.
Art. 54. Als de jeugdrechtbank een gerechtelijke maatregel heeft genomen met
toepassing van artikel 53, verkent de sociale dienst met de betrokken partijen de
mogelijkheden om vrijwillige jeugdhulp te organiseren. Als ze jeugdhulpverlening op
vrijwillige basis hebben georganiseerd, deelt de sociale dienst de datum van
overname door de jeugdhulp mee aan de jeugdrechtbank en het Openbaar
Ministerie. Die datum beëindigt de bevoegdheid van de jeugdrechtbank en de
tussenkomst van de sociale dienst.
Als geen vrijwillige jeugdhulp kan worden verleend, meldt de sociale dienst dat
aan het Openbaar Ministerie en de jeugdrechtbank. In dat geval handelen het
Openbaar Ministerie en de jeugdrechtbank alsof de maatregel, vermeld in het eerste
lid, is opgelegd na een vordering als vermeld in artikel 47, 1°.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels.
Art. 55. De jeugdrechter laat een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
inschrijven op de intersectorale registratielijst voor hij het volgende beveelt:
1° een of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 48 en 53;
2° een of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 10 van de ordonnantie van de
Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van
29 april inzake hulpverlening aan jongeren;
3° een van de maatregelen, vermeld in artikel 37, §2, 6°, 7°, 10°, en artikel 37, §2ter,
7°, van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming.
Afdeling 3. De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulp
Art. 56. In elk gerechtelijk arrondissement wordt een Sociale Dienst voor
Gerechtelijke Jeugdhulp opgericht. De sociale dienst bestaat uit consulenten en
vervult in samenwerking met de overheden, vermeld in artikel 57, de opdrachten die
eraan zijn toevertrouwd, op de wijze die de Vlaamse Regering bepaalt.
Aan de sociale dienst kunnen vrijwillige consulenten worden toegevoegd. De
Vlaamse Regering kan nadere regels uitvaardigen voor hun aanstellingsvoorwaarden
en opdrachten.
V L A A M S P A R L E M E N T
25
./.

154 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De hoedanigheid van consulent en van vrijwillig consulent is onverenigbaar
met de hoedanigheid van personeelslid, lid van de algemene vergadering of lid van
de raad van bestuur van een jeugdhulpaanbieder.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking van de sociale diensten, de intervisie en supervisie van de
personeelsleden van de sociale diensten, alsook de wijze waarop hun werking en de
kwaliteit van hun dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 57. De sociale dienst vervult de opdrachten van sociale aard die eraan worden
toevertrouwd door de magistraten, belast met jeugdzaken, ten behoeve van degenen
voor wie een gerechtelijke maatregel wordt genomen ter uitvoering van dit decreet of
van een wet betreffende de opgave van maatregelen voor minderjarigen die een als
misdrijf omschreven feit hebben gepleegd.
De sociale dienst vervult ook, als een wet dat bepaalt, de
navorsingsopdrachten die eraan worden toevertrouwd door de magistraten, vermeld
in het eerste lid, met het oog op het nemen van een gerechtelijke maatregel met
toepassing van de regeling, vermeld in het eerste lid. Bij het vervullen van die
navorsingsopdrachten verricht de sociale dienst een indicatiestelling die beantwoordt
aan de kwaliteitseisen die voor het team Indicatiestelling van de toegangspoort
gesteld worden krachtens artikel 21.
Art. 58. De sociale dienst waakt erover dat de uitvoering van de gerechtelijke
maatregelen die door de jeugdrechtbank worden opgelegd, verloopt volgens een
handelingsplan dat, in samenspraak met de betrokken partijen en de
jeugdhulpaanbieders, op aanvraag van de sociale dienst wordt opgesteld. Onder de
betrokken partijen worden verstaan: de minderjarige, de ouders of, in voorkomend
geval, de opvoedingsverantwoordelijken en degenen die in het raam van de regeling,
vermeld in artikel 57, eerste lid, betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening aan de
vermelde personen.
Een consulent van die dienst bezoekt in opdracht van de jeugdrechter of op
aanvraag van de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken regelmatig en ten minste om de zes maanden iedere
persoon die door de jeugdrechtbank aan een jeugdhulpaanbieder of een daarmee
gelijkgestelde voorziening, een pleegzorger als bedoeld in artikel 14, § 1 of § 3 van
het decreet van … 2012 houdende de organisatie van pleegzorg of een
gemeenschapsinstelling is toevertrouwd overeenkomstig de regeling, vermeld in
artikel 57, eerste lid. De dienst brengt daarover schriftelijk verslag uit bij de
jeugdrechtbank.
Hoofdstuk 12. Afstemming en een integrale aanpak realiseren
Afdeling 1. De Adviesraad Integrale Jeugdhulp
Art. 59. Er wordt een Adviesraad Integrale Jeugdhulp opgericht.
De Adviesraad heeft als opdracht op verzoek van het Managementcomité of
op eigen initiatief gemotiveerde adviezen te formuleren aan de Vlaamse Regering
V L A A M S P A R L E M E N T
26
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 155
over het ontwikkelingsproces en de inhoudelijke beleidskeuzes die moeten leiden tot
een meer integrale jeugdhulp.
De Vlaamse Regering informeert de Adviesraad over elk ontwerp van
reglementair besluit dat genomen is ter uitvoering van dit decreet.
Art. 60. §1. De Adviesraad is minimaal samengesteld uit:
1° drie vertegenwoordigers van minderjarigen;
2° drie vertegenwoordigers van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
6° per sector een of meer vertegenwoordigers die zijn voorgedragen door de
representatieve organisaties van het jeugdhulpaanbod.
Geen van die vertegenwoordigingen kan uit meer dan twee derde van het
aantal leden van de Adviesraad bestaan.
§2. De Adviesraad wordt voorgezeten door een onafhankelijke deskundige.
§3. De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van de
Adviesraad en benoemt de voorzitter en de leden.
Afdeling 2. Het Managementcomité Integrale Jeugdhulp
Art. 61. Er wordt een Managementcomité Integrale Jeugdhulp opgericht.
Het Managementcomité stuurt de uitvoering door de jeugdhulp van de
doelstellingen, vermeld in artikel 8, aan en gaat systematisch over tot een
intersectorale toetsing van sectorale plannen voor uitbreiding of herschikking van het
aanbod en de opmaak van een advies voor de Vlaamse Regering met betrekking tot
de sectorale ontwikkelingen vanuit het oogpunt van de intersectorale gevolgen ervan.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de intersectorale
toetsing.
Art. 62. Het Managementcomité bewaakt de autonome werking van de
toegangspoort, vermeld in artikel 17. Voor overleg en beslissingen daarover wordt
het Managementcomité uitgebreid met:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
3° twee vertegenwoordigers van de jeugdhulpaanbieders.
Art. 63. Het Managementcomité bestaat uit de leidinggevende personeelsleden van
de administratieve diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere samenstelling en de werking van het
Managementcomité en benoemt de voorzitter.
Afdeling 3. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
V L A A M S P A R L E M E N T
27
./.

Art. 63. Het Managementcomité bestaat uit de leidinggevende personeelsleden van
de administratieve diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere samenstelling en de werking van het
156 Managementcomité en benoemt de voorzitter. Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Afdeling 3. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Art. 64. De Vlaamse Regering bakent de regio’s integrale jeugdhulp af.
./.
Art. 65. Er wordt per regio een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
opgericht. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp stuurt de uitvoering aan
in de regio van de doelstellingen, vermeld in artikel 8, en gaat daarvoor in de regio
over tot de organisatie van overleg en samenwerking tussen de jeugdhulpaanbieders
van de regio.
Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp kan ter uitvoering van de
opdrachten, vermeld in het eerste lid, netwerken oprichten in de regio en afspraken
maken met lokale en provinciale overheden en de Vlaamse
Gemeenschapscommissie.
De jeugdhulpaanbieders verlenen hun medewerking aan de uitvoering van de
opdrachten, beslist door het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdrachten van het
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp, vermeld in het eerste lid, en voor de
bepaling, opgenomen in het tweede lid, en kan aan het Intersectoraal Regionaal
Overleg Jeugdhulp bijkomende opdrachten toevertrouwen.
Art. 66. Een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp is minimaal samengesteld
uit:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
6° per sector een vertegenwoordiger van de jeugdhulpaanbieders van de regio,
voorgedragen door de representatieve organisaties van het jeugdhulpaanbod;
7° een vertegenwoordiger van de toegangspoort in de regio;
8° een vertegenwoordiger van de gemandateerde voorzieningen in de regio;
9° een vertegenwoordiger van de Vlaamse Gemeenschap;
10° een vertegenwoordiger van de provinciale overheid of van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie.
De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van het
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
Voor de toepassing van het eerste lid, 5°, wordt het bevoegdheidsdomein dat
geregeld wordt bij het besluit, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 1°, niet als een
sector beschouwd.
Afdeling 4. Financiële middelen
Art. 67. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering
middelen toekennen voor de implementatie van de doelstellingen, vermeld in artikel
8. De Vlaamse Regering bepaalt de voorwaarden om in aanmerking te komen voor
subsidiëring, het subsidiebedrag en de procedure voor de subsidiëring. Ze bepaalt
op welke wijze het gebruik van de subsidie verantwoord wordt.
V L A A M S P A R L E M E N T
28
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 157
Voor de dossiers, vermeld in artikel 26, §1, eerste lid, 6°, kan het team
Jeugdhulpregie subsidies toekennen voor een aanvullend geïndividualiseerd
hulpaanbod aan de minderjarige volgens de regels, bepaald door de Vlaamse
Regering.
Art. 68. De werkingskosten van de toegangspoorten en van de gemandateerde
voorzieningen zijn ten laste van de begroting van de Vlaamse Gemeenschap. De
Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 69. De toegangspoorten en de gemandateerde voorzieningen brengen de
administratieve diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren, op de hoogte van
elke beslissing die ze hebben genomen en die financiële gevolgen heeft voor die
diensten. De Vlaamse Regering controleert en bepaalt de nadere regels daarvoor.
Afdeling 5. Registratie in de jeugdhulp
Art. 70. Om het jeugdhulpaanbod, zowel regionaal als supraregionaal, systematisch
vraaggericht te kunnen bijsturen, met het oog op wetenschappelijk onderzoek en op
de ondersteuning van individuele trajecten in de jeugdhulpverlening, bezorgen de
actoren, vermeld in artikel 72, gecodeerde persoonsgegevens aan de Vlaamse
overheid. De Vlaamse Regering bepaalt welke gegevens worden bezorgd en de
vorm waarin die gegevens worden bezorgd, alsook de wijze waarop en de
periodiciteit waarmee de gegevens worden bezorgd. In dat kader wordt bijzondere
aandacht besteed aan de gegevensverzameling van de afgelegde trajecten in de
jeugdhulpverlening en aan de overgang van vrijwillige naar gerechtelijke jeugdhulp.
Ze bepaalt ook de wijze waarop de persoonsgegevens worden gecodeerd.
Art. 71. De jeugdhulp ontwikkelt een registratiesysteem met het oog op de
monitoring van de uitvoering van de doelstellingen, vermeld in artikel 8.
Hoofdstuk 13. Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
Art. 72. §1. Met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld
bij of krachtens dit decreet, worden persoonsgegevens, inclusief gegevens als
vermeld in artikel 6 en 7 van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de
persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens,
verwerkt door:
1° de toegangspoort;
2° de gemandateerde voorzieningen;
3° de sociale diensten;
4° de jeugdhulpaanbieders en de andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden.
De Vlaamse Regering bepaalt welke gegevens worden verwerkt en de vorm
waarin en de wijze waarop ze worden verwerkt.
Persoonsgegevens die de gezondheid betreffen, worden verwerkt onder
toezicht van een beroepsbeoefenaar van de gezondheidszorg.
V L A A M S P A R L E M E N T
29
./.

158 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§2. Met het oog op een vlotte realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
door de toegangspoort wordt een elektronisch dossier uitgewerkt dat het traject in de
jeugdhulpverlening en de proceslijn van aanmelding tot realisatie maximaal vat en
dat daarbij maximaal gebruikmaakt van noodzakelijke informatie bij de betrokken
actoren.
Art. 73. Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de
indicatiestelling, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de
indicatiestelling te verrichten.
Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de
jeugdhulpregie, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de
jeugdhulpregie te verrichten.
Als verschillende personen van een gemandateerde voorziening betrokken zijn
bij een dossier, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de
effectieve aanpak ervan.
Als verschillende consulenten van de sociale dienst betrokken zijn bij een
dossier, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de
effectieve aanpak ervan.
Art. 74. De actoren, vermeld in artikel 72, wisselen onder elkaar persoonsgegevens
uit met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld bij of
krachtens dit decreet.
Met behoud van de toepassing van de verplichtingen en beperkingen die
voortvloeien uit de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens of uit de
regelgeving van de sectoren, is de gegevensuitwisseling onderworpen aan de
volgende voorwaarden:
1° de gegevensuitwisseling heeft alleen betrekking op gegevens die noodzakelijk zijn
voor de jeugdhulp;
2° de gegevens worden alleen uitgewisseld in het belang van de personen tot wie de
jeugdhulp zich richt;
3° de actoren, vermeld in artikel 72, proberen, zo veel mogelijk, de instemming met
de gegevensuitwisseling te verkrijgen van de persoon op wie de gegevens
betrekking hebben.
De Vlaamse Regering kan de nadere regels bepalen voor de vorm waarin en de
wijze waarop de persoonsgegevens worden uitgewisseld.
Art. 75. Behalve in de gevallen die bij of krachtens dit decreet zijn bepaald, is elke
vorm van gegevensoverdracht verboden tussen enerzijds de gemandateerde
voorzieningen en anderzijds de magistraten, belast met jeugdzaken en de sociale
diensten.
Het verbod, vermeld in het eerste lid, geldt niet als de betrokken minderjarige
die minstens twaalf jaar is of die, als hij jonger is, tot een redelijke beoordeling van
zijn belangen in staat is, en zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken instemmen
met de overdracht van gegevens. Het verbod geldt evenmin voor de basisgegevens
met betrekking tot:
V L A A M S P A R L E M E N T
30
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 159
1° de identificatie van de betrokken partijen;
2° de jeugdhulp die al verleend is aan de minderjarige en, in voorkomend geval, aan
zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 76. Het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra kindermishandeling
kunnen, met behoud van de toepassing van de wet van 8 december 1992 tot
bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van
persoonsgegevens, in de gevallen, vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede lid, 1°
en 3°, zonder voorafgaande instemming van de betrokkene persoonsgegevens
verwerken, inclusief gegevens als vermeld in artikel 6 en 7 van de wet van 8
december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de
verwerking van persoonsgegevens.
In het kader van de opdracht, vermeld in het eerste lid, en in het belang van de
minderjarige kunnen het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra
kindermishandeling de persoonsgegevens verwerken zonder dat de betrokken
minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
daarvan onmiddellijk op de hoogte worden gebracht.
Iedereen die op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van zijn ambt of
beroep tot geheimhouding is verplicht, kan in de volgende gevallen aan een
gemandateerde voorziening inlichtingen verstrekken zonder instemming van de
betrokkene, als dat noodzakelijk kan worden geacht om een verontrustende situatie
te onderzoeken:
1° in geval van een verontrustende situatie met een vermoeden van
maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening;
2° in het kader van een onderzoek door het ondersteuningscentrum en de
vertrouwenscentra kindermishandeling als vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede
lid, 1° en 3°.
De gegevensverwerking en -uitwisseling, vermeld in het eerste en tweede lid:
1° worden zo spoedig mogelijk ter kennis gebracht van de betrokken minderjarige,
zijn ouders en opvoedingsverantwoordelijken, uiterlijk binnen een termijn van dertig
werkdagen vanaf het moment dat de gegevens worden verkregen, tenzij dat strijdig
is met het belang van de betrokken minderjarige;
2° betreffen persoonsgegevens, inclusief gegevens als vermeld in artikel 6 en 7 van
de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten
opzichte van de verwerking van persoonsgegevens;
3° vinden plaats met het oog op een onderzoek als vermeld in artikel 34, 41en 42,
§1, 1° en 3°.
Art. 77. §1. Met behoud van de toepassing van artikel 22 van het decreet van 7 mei
2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp heeft
iedereen recht op toegang tot zijn persoonlijke gegevens die bij de toegangspoort,
het ondersteuningscentrum of de sociale dienst worden bewaard.
Derden die gegevens verstrekken zonder dat ze daartoe verplicht zijn, kunnen
die gegevens als vertrouwelijk bestempelen. Als ze niet instemmen met toegang tot
het geheel of een gedeelte van de gegevens, verleent de dossierhouder die toegang
niet, tenzij hij van oordeel is dat de bescherming van de vertrouwelijkheid niet
opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang.
V L A A M S P A R L E M E N T
31
./.

160 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§2. Het recht op toegang wordt verleend uiterlijk binnen vijftien dagen na de
ontvangst van het verzoek.
Met behoud van de toepassing van het eerste lid wordt voor gegevens die bij
de toegangspoort en het ondersteuningscentrum worden bewaard, het recht op
toegang verleend uiterlijk op het ogenblik waarop de toegangspoort of het
ondersteuningscentrum een beslissing neemt. Voor gegevens die bij de sociale
dienst worden bewaard, wordt het recht op toegang verleend uiterlijk op het ogenblik
waarop de gegevens aan de jeugdrechter worden bezorgd.
§3. De toegang tot de gegevens wordt verstrekt door inzage.
Als bepaalde gegevens ook een derde betreffen en volledige inzage in die
gegevens door de betrokkene afbreuk zou doen aan het recht van de derde op
bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer, wordt de toegang tot die gegevens
verstrekt via gedeeltelijke inzage, een gesprek of een rapportage.
Iedereen kan bij de uitoefening van het toegangsrecht naar eigen keuze worden
bijgestaan door een door het beroepsgeheim gebonden persoon en, wat de
minderjarige betreft, door een personeelslid van de instelling waar de minderjarige
onderwijs volgt, op voorwaarde dat die persoon niet rechtstreeks betrokken is bij de
jeugdhulpverlening, georganiseerd voor de minderjarige.
Als met toepassing van paragraaf 1, tweede lid, de bescherming van de
vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang, kan
de dossierhouder de toegang tot de gegevens in kwestie verstrekken via
gedeeltelijke inzage, een gesprek of een rapportage.
§4. Voor de toepassing van paragraaf 1 worden de personen die deel uitmaken van
het cliëntsysteem, ten opzichte van elkaar als derden beschouwd.
Met behoud van de toepassing van paragraaf 1 worden voor de toepassing van
paragraaf 3, tweede lid, de personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, ten
opzichte van elkaar niet als derden beschouwd, als het gaat om contextuele
gegevens.
Contextuele gegevens zijn gegevens die tegelijk de persoon die toegang vraagt
en een of meer andere personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, betreffen.
Het cliëntsysteem bestaat uit de volgende personen:
1° de minderjarige;
2° de ouders;
3° de opvoedingsverantwoordelijken;
4° de personen uit de leefomgeving van de minderjarige die met hem samenwonen
op het ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang.
§5. Een minderjarige kan het toegangsrecht zelfstandig uitoefenen, rekening
houdend met zijn leeftijd en maturiteit, vanaf het ogenblik dat blijkt dat de min-
V L A A M S P A R L E M E N T
32
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 161
twaalfjarige tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is of vanaf de
leeftijd van twaalf jaar.
Als de minderjarige jonger is dan twaalf jaar, wordt het toegangsrecht
uitgeoefend door een wettelijke vertegenwoordiger.
De wettelijke vertegenwoordiger kan zich niet beroepen op de toepassing van
paragraaf 4 voor de contextuele gegevens die de minderjarige en een andere
persoon dan de wettelijke vertegenwoordiger zelf betreffen.
In geval van tegenstrijdige belangen met een wettelijke vertegenwoordiger of als
die het toegangsrecht niet uitoefent, kan het toegangsrecht van de minderjarige
worden uitgeoefend door een persoon als vermeld in paragraaf 3, derde lid.
§6. Op verzoek van de betrokkenen worden de documenten die ze aanreiken,
toegevoegd aan het dossier. Alle betrokkenen hebben het recht om hun versie te
geven van de feiten die vermeld zijn in het dossier.
§7. De betrokkenen hebben recht op een afschrift van de gegevens van het dossier
waartoe ze toegang hebben door inzage en op een rapport van de gegevens van het
dossier waartoe ze toegang hebben op een andere wijze dan door inzage.
Ieder afschrift en ieder rapport zijn persoonlijk en vertrouwelijk en mogen alleen
worden aangewend voor doeleinden van jeugdhulpverlening. De dossierhouder die
een afschrift of rapport bezorgt, wijst de betrokkenen daarop en voegt een toelichting
in die zin bij het afschrift of rapport.
De Vlaamse Regering kan de voorwaarden bepalen waaronder een afschrift of
rapport wordt uitgereikt.
§8. Voor de toegang tot de gegevens die bij de sociale diensten worden bewaard,
mag:
1° er geen toegang worden verleend tot de gegevens die ter beschikking zijn gesteld
van de jeugdrechter;
2° bij het verlenen van toegang tot die gegevens het geheim van het onderzoek als
bepaald in artikel 28 quinquies, §1, van het Wetboek van Strafvordering, niet
geschonden worden.
Hoofdstuk 14. Toezicht
Art. 78. De Vlaamse Regering organiseert het toezicht op de naleving van de
bepalingen in dit decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan.
De ambtenaren die met het toezicht belast zijn, hebben het recht elke
jeugdhulpaanbieder of andere persoon of voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt, te bezoeken. De jeugdhulpaanbieders of andere personen of
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, stellen aan die ambtenaren alle
gegevens ter beschikking die voor het toezicht noodzakelijk zijn. Ze staan die
ambtenaren toe om ter plaatse de naleving van de bepalingen, vermeld in het eerste
lid, te verifiëren en alle stappen te ondernemen die daarvoor nodig zijn.
V L A A M S P A R L E M E N T
33
./.

162 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Van hun vaststellingen maken de ambtenaren, vermeld in het tweede lid, een
verslag op. Het verslag heeft bewijskracht tot het tegenbewijs. Van het verslag wordt
een afschrift gestuurd naar de jeugdhulpaanbieder of naar een andere persoon of
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt.
Hoofdstuk 15. Wijzigingsbepalingen
Afdeling 1. Wijzigingen in het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin
Art. 79. In hoofdstuk III van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin, gewijzigd bij de
decreten van 2 juni 2006 en 22 december 2006, wordt een artikel 8/1 ingevoegd, dat
luidt als volgt:
“Art. 8/1.Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling erkent en
subsidieert het agentschap vertrouwenscentra kindermishandeling in het
Nederlandse taalgebied en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.”.
Afdeling 2. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap
Art. 80. Aan artikel 5, 2°, van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap wordt de zinsnede “, met uitzondering van de
indicatiestelling en de jeugdhulpregie van ondersteuning die onder het
toepassingsgebied van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp vallen”
toegevoegd.
Art. 81. In artikel 13, vierde lid, van hetzelfde decreet worden tussen het woord
“bepaalt” en het woord “op” de woorden “in welke gevallen een aanvraag moet
worden ingediend bij het agentschap en” ingevoegd.
Afdeling 3. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie
van de minderjarige in de integrale jeugdhulp
Art. 82. Aan artikel 2, §1, van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de
rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp wordt een punt 18°
toegevoegd, dat luidt als volgt:
“18° ondersteuningscentrum Jeugdzorg: een orgaan als vermeld in artikel 33 van het
decreet van (datum) betreffende de integrale jeugdhulp.”.
Art. 83. In artikel 3, §1, van hetzelfde decreet worden de volgende wijzigingen
aangebracht:
1° in het eerste lid worden de woorden “en de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”;
2° in het tweede lid worden de woorden “of de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “of het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
V L A A M S P A R L E M E N T
34
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 163
Art. 84. In artikel 20, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Art. 85. In artikel 24, §1, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Art. 86. In artikel 29 van hetzelfde decreet worden de woorden “of de
trajectbegeleiding” telkens vervangen door de woorden “of het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Art. 87. In artikel 32 van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Afdeling 4. Wijzigingen in het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere
jeugdbijstand
Art. 88. In artikel 2 van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
worden de volgende wijzigingen aangebracht:
1° punt 1° wordt vervangen door wat volgt:
“1° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, opgericht bij
artikel 33 van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp;”;
2° punt 2° tot en met 4° worden opgeheven;
3° in punt 8° worden de woorden “dit decreet” vervangen door de zinsnede “het
decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”;
4° punt 11° en 12° worden opgeheven;
5° punt 14° wordt vervangen door wat volgt:
“14° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17 van het decreet van …
betreffende de integrale jeugdhulp;”;
7° punt 15° tot en met 17° worden opgeheven.
Art. 89. In artikel 3 van hetzelfde decreet wordt het tweede lid opgeheven.
Art. 90. Artikel 4, 5 en 6 van hetzelfde decreet worden opgeheven.
Art. 91. In artikel 9 van hetzelfde decreet worden de woorden “dit decreet” vervangen
door de zinsnede “het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”.
Art. 92. In hetzelfde decreet worden hoofdstuk III, dat bestaat uit artikel 10 tot en met
36, en hoofdstuk IV, dat bestaat uit artikel 37 tot en met 46, opgeheven.
Art. 93. In artikel 47, §2, 1°, van hetzelfde decreet, wordt de zinsnede “artikel 38, §1,
8°, 9°, 11° en 12°” vervangen door de zinsnede “artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9°, 11°
en 12°, van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”.
V L A A M S P A R L E M E N T
35
./.

164 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Art. 94. In artikel 49, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het
comité” vervangen door de woorden “de toegangspoort”.
Art. 95. Aan hoofdstuk V, afdeling II, van hetzelfde decreet wordt een artikel 52/1
toegevoegd, dat luidt als volgt:
“Art. 52/1. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering
organisaties erkennen en subsidiëren die voor specifieke categorieën van
minderjarigen de hulp- en dienstverlening ondersteunen die door de toegangspoort
en het ondersteuningscentrum wordt verstrekt.”.
Art. 96. In artikel 53 van hetzelfde decreet worden tussen de woorden “minderjarigen
die” en de woorden “geplaatst zijn” de woorden “in een gemeenschapsinstelling of
door bemiddeling van een erkende voorziening” ingevoegd.
Art. 97. In artikel 66, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “Het
bureau of” vervangen door de zinsnede “Het ondersteuningscentrum, de
toegangspoort of” en worden de woorden “het bureau” vervangen door de woorden
“het ondersteuningscentrum of de toegangspoort”.
Art. 98. In artikel 67, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het
bureau of” vervangen door de zinsnede “het ondersteuningscentrum, de
toegangspoort of”.
Hoofdstuk 16. Slotbepalingen
Art. 99. Het decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp, gewijzigd bij
de decreten van 30 maart 2007 en 20 maart 2009, wordt opgeheven.
Art. 100. §1. Bijstand en hulp die georganiseerd zijn door het comité voor bijzondere
jeugdbijstand en die in uitvoering zijn op de datum van de inwerkingtreding van dit
decreet, kunnen verder worden uitgevoerd.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere
jeugdzorg en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet een
beslissing is genomen maar die nog niet in uitvoering zijn, worden overgenomen door
het team jeugdhulpregie van de toegangspoort. De beslissing geldt als
indicatiestellingsverslag, als vermeld in artikel 21, eerst lid, 2°, van dit decreet.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere
jeugdzorg en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet nog
geen beslissing is genomen, worden verder behandeld door het
ondersteuningscentrum.
Aanvragen tot voortzetting van de hulp- en bijstandsverlening na achttien jaar,
die gericht zijn aan het comité voor bijzondere jeugdzorg en waarover op de datum
van de inwerkingtreding van dit decreet nog geen beslissing is genomen, worden
verder behandeld door de toegangspoort.
Bemiddelingsverzoeken die op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet
nog niet afgehandeld zijn door de bemiddelingscommissie voor bijzondere
jeugdbijstand, worden verder behandeld door het ondersteuningscentrum.
V L A A M S P A R L E M E N T
36
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 165
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen ter uitvoering van het tweede,
derde en vierde lid.
§2. Een doorverwijzing door de bemiddelingscommissie voor bijzondere
jeugdbijstand naar het Openbaar Ministerie wordt geacht een aanmelding te zijn als
vermeld in artikel 47, 1°, b).
§3. Aanvragen tot ondersteuning die voor de datum van inwerkingtreding van dit
decreet, zijn ingediend, overeenkomstig artikel 1 en 2 van het besluit van de
Vlaamse Regering van 24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams
Agentschap voor Personen met een Handicap, worden verder behandeld door dit
agentschap, volgens de regels van dit besluit.
Als voor een persoon een aanvraag voor niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp wordt ingediend bij de toegangspoort, vervalt de aanvraag tot
ondersteuning, vermeld in het eerste lid, met uitzondering van een aanvraag voor
individuele materiële bijstand, die deze persoon voor de datum van inwerkingtreding
van dit decreet reeds heeft ingediend.
Een beslissing over de toewijzing van het Vlaams Agentschap voor Personen
met een handicap, vermeld in artikel 10 van het besluit van de Vlaamse Regering
van 24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap, geldt als een indicatiestellingsverslag, als vermeld in
artikel 21, eerste lid, 2°, van dit decreet. Wanneer de beslissing genomen is, wordt
het dossier overgemaakt aan het team jeugdhulpregie van de toegangspoort.
Art. 101. De bepalingen van dit decreet zijn te beschouwen als erkennings- en
subsidiëringsnormen voor de jeugdhulpaanbieders.
Art. 102. Om de vijf jaar dient de Vlaamse Regering bij het Vlaams Parlement een
rapport in over de evaluatie van dit decreet.
Art. 103. De Vlaamse Regering stelt voor elk van de bepalingen van dit decreet de
datum van de inwerkingtreding vast.
De Vlaamse Regering kan voor een of meer regio’s of deelregio’s integrale
jeugdhulp voor iedere bepaling een datum van inwerkingtreding bepalen
voorafgaand aan de datum, vermeld in het eerste lid.
V L A A M S P A R L E M E N T
37
./.

166 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Art. 104. Artikel 59 en 60 houden op uitwerking te hebben op 1 januari 2015.
Brussel, ... (datum).
De minister-president van de Vlaamse Regering,
Kris PEETERS
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
Jo VANDEURZEN
De Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel,
Pascal SMET
V L A A M S P A R L E M E N T
38

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 167
ADVIES VAN DE SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD VAN VLAANDEREN
V L A A M S P A R L E M E N T

168 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 169
V L A A M S P A R L E M E N T

170 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 171
ADVIES VAN DE VLAAMSE TOEZICHTCOMMISSIE
VOOR HET ELEKTRONISCHE BESTUURLIJKE GEGEVENSVERKEER
V L A A M S P A R L E M E N T

172 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 173
V L A A M S P A R L E M E N T

174 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 175
V L A A M S P A R L E M E N T

176 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 177
V L A A M S P A R L E M E N T

178 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 179
V L A A M S P A R L E M E N T

180 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 181
V L A A M S P A R L E M E N T

182 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Digitally signed by Willem
Debeuckelaere
(Authentication)
Date: 2012.09.12 17:10:41
+02'00'
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 183
ADVIES VAN DE COMMISSIE VOOR DE BESCHERMING
VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER
V L A A M S P A R L E M E N T

184 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 185
V L A A M S P A R L E M E N T

186 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 187
V L A A M S P A R L E M E N T

188 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 189
V L A A M S P A R L E M E N T

190 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 191
V L A A M S P A R L E M E N T

192 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 193
V L A A M S P A R L E M E N T

194 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 195
V L A A M S P A R L E M E N T

196 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 197
V L A A M S P A R L E M E N T

198 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 199
V L A A M S P A R L E M E N T

200 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 201
ADVIES VAN DE STRATEGISCHE ADVIESRAAD
VOOR HET VLAAMSE WELZIJNS-, GEZONDHEIDS- EN GEZINSBELEID
V L A A M S P A R L E M E N T

202 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 203
Advies
Voorontwerp van decreet betreffende de
integrale jeugdhulp
Brussel, 19 september 2012
SARWGG_RAAD_19092012_IJH_ADV_DEF
Strategische Adviesraad ● Welzijn ● Gezondheid ● Gezin
Wetstraat 34-36 ● 1040 Brussel ● T +32 2 209 01 11 ● F +32 2 217 70 08 ● info@sarwgg.be ● www.sarwgg.be
V L A A M S P A R L E M E N T

204 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Adviesvraag: voorontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp
Adviesvrager: Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Jo Vandeurzen
Ontvangst adviesvraag: 3 juli 2012
Adviestermijn: 30 dagen (verlengd tot midden september)
Goedkeuring raad: 19 september 2012 (schriftelijke stemming)
V L A A M S P A R L E M E N T
2

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 205
Inhoud
Krachtlijnen ................................................................................................................. 206
Advies .......................................................................................................................... 209
1. Situering adviesvraag........................................................................................ 209
2. Korte terugblik ................................................................................................... 209
3. Nieuw decreet IJH is de juiste beleidskeuze .................................................... 210
4. Belangrijke aandachtspunten ........................................................................... 211
4.1. Performantie ........................................................................................................ 211
4.2. Toegankelijkheid .................................................................................................. 215
4.3. Kwaliteit ............................................................................................................... 218
V L A A M S P A R L E M E N T
3

206 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Krachtlijnen van het advies
De SAR WGG verwelkomt het voorontwerp van decreet betreffende de integrale
jeugdhulp (IJH). Dit kaderdecreet is een belangrijk beleidsinitiatief dat de minderjarigen,
hun ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de
betrokken personen uit hun leefomgeving 1 hoort te versterken, en nieuw leven blaast in
de integralisering van de jeugdhulp in Vlaanderen. De raad wenst betrokken te blijven
bij de uitvoering van dit decreet.
De SAR WGG wenst een aantal elementen onder de aandacht te brengen die onderbelicht
blijven in het voorontwerp van decreet. Het betreft een aantal opmerkingen en
bekommernissen die betrekking hebben op de performantie, toegankelijkheid en kwaliteit
van IJH. Dit zijn belangrijke uitgangspunten van de visie van de SAR WGG op zorg,
van Maatschappelijk Verantwoorde Zorg. 2
Aandachtspunten voor een performante IJH
Het is belangrijk dat het onderscheid tussen doel en middel van de IJH glashelder
wordt geformuleerd. Integrale jeugdhulp moet betrekking hebben op minderjarigen
die hulp behoeven. Dit moet de doelstelling zijn. Het middel hiertoe is samenwerking
en afstemming in de jeugdhulp.
IJH mag niet stoppen bij de intersectoralisering van de jeugdhulp. Het is absoluut
noodzakelijk om ook andere beleidsdomeinen te betrekken. De performantie, kwaliteit
en toegankelijkheid van de hulpverlening kan maar toenemen als er voldoende
aandacht wordt geschonken aan de omgeving waarbinnen het integrale jeugdhulpverleningsprogramma
functioneert.
Er moet meer aandacht zijn voor preventie.
Het op te richten expertisecentrum diagnostiek is een goed initiatief maar er dient
duidelijkheid over te worden verschaft.
Naar aanleiding van de zesde staatshervorming zal het jeugdsanctierecht worden
overgeheveld. Hoe zal hier rekening mee worden gehouden binnen het kader van
de opname van de gerechtelijke jeugdhulp in het landschap van de IJH?
De SAR WGG is van plan om de actoren die vertegenwoordigd zijn in de adviesraad
IJH maar niet in de SAR WGG structureel te betrekken in de toekomstige advisering.
Er rijzen vragen m.b.t. het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp. Kan de
verhoopte beleidsoutput gerealiseerd worden zonder een duidelijke aansturing
vanuit de regio?
De administratieve lasten voor aanmelding bij de toegangspoort en de gemandateerde
voorzieningen moeten tot een minimum beperkt blijven.
1 Verder in deze tekst wordt de term ‘minderjarigen’ gebruikt voor de formule “minderjarigen, hun
ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen
uit hun leefomgeving”.
2 SAR WGG, Visienota Maatschappelijk Verantwoorde Zorg, 24 februari 2010. www.sarwgg.be
V L A A M S P A R L E M E N T
4

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 207
IJH kan maar slagen als er ook financiering is daar waar nodig en dit op evenredige
basis. Naast autonomie zijn ook financiële prikkels nodig om de draagkracht van en
het draagvlak voor IJH te vergroten.
Aandachtspunten voor een toegankelijke IJH
De lakmoesproef voor het in het decreet ingeschreven “recht op jeugdhulp” is de
daadwerkelijke realisering ervan. De in het decreet toegevoegde beperkingen van
dit recht op basis van aanbod en budget wijzen op een aanbodgerichte instelling
wat betreurenswaardig is.
Vermaatschappelijking van de hulp is belangrijk. Inzetten op de eigen krachten van
minderjarigen mag echter in geen geval leiden tot de verschuiving van de maatschappelijke
zorgverantwoordelijkheid ten aanzien van minderjarigen.
Performante en toereikende rechtstreeks toegankelijke hulp is een kritische succesfactor
van IJH. Rechtstreeks toegankelijke hulp hoeft echter niet in alle gevallen
een tussenstap te zijn naar de niet-rechtstreeks toegankelijke hulp. Wanneer aangewezen
voor de cliënt moet de toegangspoort immers direct kunnen ingeschakeld
worden om de nodige hulp te bieden. Daarnaast is de raad niet te vinden voor de
opname van de 30%-regel in het kaderdecreet. De versterking van de rechtstreeks
toegankelijke hulp moet gebaseerd zijn op evidentie en bij voorkeur aan de hand
van een groeipad. Het is niet duidelijk waar de in het decreet opgenomen 30%
vandaan komt. Verder is over de (mate van) toegankelijkheid van modules die worden
ingezet in een hulpprogramma nergens iets te vinden in het voorontwerp van
decreet.
Het is van belang dat er een gezonde, volwassen onderhandelingsrelatie tot stand
komt tussen de intersectorale toegangspoort en de aanbieders inzake de dossiers
met de hoogste prioriteit. Er moet worden uitgegaan van een opnameverantwoordelijkheid
en niet van een opnameplicht.
Aandachtspunten voor een kwaliteitsvolle IJH
Hoewel het een goede zaak is dat dit voorontwerp van decreet een aantal rechten
en principes van minderjarigen versterkt blijft participatie maar een beperkte invulling
krijgen. De raad acht het betrekken van de minderjarige – van micro- tot macroniveau
– een belangrijk principe. Er is voldoende goodwill, tijd en ondersteuning
nodig om dit te realiseren. Daarnaast moet er ook voldoende aandacht uitgaan
naar een laagdrempelige, duidelijke en verstaanbare communicatie naar minderjarigen
toe vanuit de voorzieningen en administraties.
De continuïteit in het voorontwerp van decreet veronderstelt dat alle jeugdhulpaanbieders
die betrokken zijn bij de hulpverlening samen verantwoordelijk zijn voor de
continuïteit. Wie draagt echter de eindverantwoordelijkheid? Garandeert dit voorontwerp
van decreet voldoende continuïteit in hulpverlening en duidelijkheid over
verantwoordelijkheid om trajectbegeleiding overbodig te maken? Verder vraagt de
raad hoe dit voorontwerp van decreet zich zal verhouden ten opzichte de mogelijke
toekomstige uitbreiding van art. 107 van de ziekenhuiswet in relatie tot de doelgroep
kinderen?
V L A A M S P A R L E M E N T
5

208 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Er zal een registratiesysteem worden ontwikkeld dat de samenwerking en afstemming
van de sectoren moet faciliteren. Alles staat of valt met een transparant, duurzaam,
innovatief en afgestemd registratiesysteem. In hoeverre zit de ontwikkeling
hiervan al in de pijplijn? Hoe zal dit worden afgestemd met de systemen van andere
zorgvelden en –administraties en met het GEWIN-decreet?
Het is noodzakelijk om de outcome van de IJH te meten. Hiervoor zijn meetbare indicatoren
vereist, een nulmeting, periodieke evaluaties en voldoende aandacht voor de
tevredenheid van minderjarigen. De raad vraagt om reeds op korte termijn een zinvol
evaluatiemoment in te bouwen.
V L A A M S P A R L E M E N T
6

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 209
Advies
1. Situering adviesvraag
Op 3 juli ontving de SAR WGG een adviesvraag van minister Jo Vandeurzen over het
voorontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp. De adviestermijn bedraagt
30 dagen. Op vraag van de SAR WGG werd de adviestermijn verlengd tot midden
september 2012. Dit advies kwam tot stand na een Raadsvergadering en een vergadering
van de Vaste Werkgroep van de SAR WGG. Het werd in consensus
goedgekeurd na schriftelijke stemming op 19 september 2012.
In het streven naar een meer vraag- en cliëntgerichte zorg werd bijna tien jaar geleden
gestart met Integrale Jeugdhulp (IJH). Met IJH zou ervoor gezorgd worden dat sectoren
en administraties meer samenwerken. Samenwerking zou moeten leiden tot een
meer afgestemde zorg waarbij het jeugdhulpaanbod overzichtelijk, toegankelijk, vraaggestuurd
en subsidiair wordt ingezet.
De doelstellingen en de werking van Integrale Jeugdhulp werden in het decreet van 7
mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp gegoten. Ondertussen blijkt dat het decreet
tekort schiet op een aantal punten om Integrale Jeugdhulp daadwerkelijk te realiseren.
Het nieuwe voorontwerp van decreet vervangt het huidige decreet van 7 mei 2004. Het
beoogt om aan minderjarigen, hun ouders en in voorkomend geval hun opvoedingsverantwoordelijken,
en de betrokken personen uit hun leefomgeving die daar nood aan
hebben, zorg op maat te bieden. Dit moet het resultaat zijn van sectoroverschrijdende
samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders en intersectorale afstemming van het
jeugdhulpaanbod. De bijsturing van IJH, de organisatie van een brede instap voor
rechtstreeks toegankelijke hulp, de installatie van een intersectorale toegangspoort en
de optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gerechtelijke jeugdhulp zijn
belangrijke elementen in dit decreet.
Dit voorontwerp van decreet is een kaderdecreet. De Vlaamse Regering zal hier dus
verder vorm aan moeten geven en de grote lijnen verfijnen in uitvoeringsbesluiten. De
SAR WGG wenst betrokken te blijven in de uitvoering van het decreet. 3
2. Korte terugblik
Het debat over de ‘integralisering’ van de jeugdzorg is eind jaren negentig van de vorige
eeuw begonnen met de hoorzittingen in de ‘Commissie ad hoc Bijzondere Jeugdbijstand’
van het Vlaams parlement. Al snel werd duidelijk dat de problemen de sector
3 Volgende besluiten zijn voorzien: BVR intersectorale toegangspoort, BVR omgaan met verontrustende
situaties en de gemandateerde voorzieningen, BVR toegang tot de jeugdhulp en de continuïteit van de
jeugdhulp, BVR crisisjeugdhulp, BVR beleidsafstemming in de jeugdhulp (structuren, middelen en registratie.
V L A A M S P A R L E M E N T
7

210 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
van de Bijzondere jeugdzorg overstegen. Ook in andere sectoren in de jeugdhulpverlening
werden immers knelpunten gesignaleerd.
Het verhaal is gekend. In de Maatschappelijke Beleidsnota Bijzondere Jeugdzorg werd
een probleemanalyse gemaakt en werden 42 aanbevelingen gemaakt. Deze vormden
de basis voor het Strategisch Plan Integrale Jeugdhulpverlening waarin de principes en
strategieën van de jeugdhulpverlening werden uitgetekend. 4 Na een experimentele
periode kwam er in 2004 een wetgevend kader tot stand in de vorm van het decreet
van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp en het decreet betreffende de
rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp. Het decreet betreffende de
integrale jeugdhulp was een kaderdecreet dat uitvoering kreeg in besluiten.
De implementatie van het decreet kende hoogtes en laagtes. Integrale Jeugdhulp is
immers een complexe en omvattende onderneming die verschillende sectoren en niveaus
vat. Daarenboven heeft Integrale Jeugdhulp slechts kans op slagen als alle actoren
er blijven in geloven (draagvlak) en er daadwerkelijk aan werken (realisatie).
In 2011 werd de efficiëntie en de effectiviteit van de implementatie van het decreet betreffende
integrale jeugdhulp geëvalueerd door het Instituut voor de Overheid van de
K.U.Leuven. Het onderzoek bevestigde dat er heel wat belangrijke stappen gezet zijn
in de richting van integrale jeugdhulp maar dat het doel (doorwerking naar de praktijk
van de hulpverlening) nog niet bereikt is. In het onderzoek worden ook een aantal pertinente
aanbevelingen geformuleerd: explicitering van het einddoel van IJH en de elementen
om dit te bereiken; vermijden dat IJH een aparte sector wordt; regie waar nodig,
autonomie waar het kan; en de rationalisatie van overlegstructuren. 5 In dit
evaluatieonderzoek werd evenwel geen uitspraak gedaan over effecten van IJH op de
cliënt (microniveau). Dit onderzoek heeft mede geleid tot de opmaak van een nieuw
decreet.
3. Nieuw decreet IJH is de juiste
beleidskeuze
In het Vlaamse regeerakkoord, de beleidsnota WVG 2009-2014 en de beleidsbrieven
van minister Vandeurzen werd IJH telkenmale als een belangrijk dossier geduid dat
evaluatie en consolidatie behoefde. Ondertussen heeft een gedegen wetenschappelijke
evaluatie daadwerkelijk plaatsgevonden; en door de opmaak van een nieuw decreet
wordt nu gepoogd om de IJH te consolideren. Dit is een uitermate belangrijk beleidsinitiatief
dat geen moment te vroeg komt. Het voorontwerp van decreet blaast nieuw leven
in de visie op minderjarigen en de intersectoralisering van de jeugdhulp.
Voor de raad is de noodzaak aan maximalisatie van het welzijn van minderjarigen in de
jeugdhulp - door de integralisering van de jeugdhulp, aan de hand van o.m. de intersectoralisering
van de bestaande sectoren – van groot en urgent belang. Daarom is de
4 DE KOSTER, K., ‘De jeugdzorg van tegenwoordig. Het hervormingsproces naar een Integrale jeugdhulpverlening
in Vlaanderen’, Academia Press, Gent, 2007, p. 5-16.
5 TOMME, N., VERHOEST, K. & VOETS, J., ‘Evaluatie van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de
Integrale Jeugdhulp’, K.U.Leuven - Instituut voor de Overheid, 31 januari 2011, p. 122-132.
V L A A M S P A R L E M E N T
8

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 211
SAR WGG uitermate tevreden dat minister van WVG, Jo Vandeurzen, geopteerd heeft
voor de opmaak van een nieuw decreet. Met een nieuw decreet kan men de visie op
en de werking van Integrale Jeugdhulp op zulk een wijze hervormen zodat deze kwaliteitsvol,
performant, sociaal rechtvaardig, relevant en toegankelijk is - Maatschappelijk
Verantwoord is. 6 De decretale verankering van een aantal fundamentele hoekstenen,
concepten en wijzigingen die op logische wijze samenhangen is hiervoor noodzakelijk.
De SAR WGG wenst verder in dit advies zich over de grote lijnen uit te spreken en een
aantal elementen onder de aandacht te brengen die onderbelicht blijven in onderhavig
voorontwerp van decreet. Er worden een aantal lacunes vermeld die rechtstreeks kunnen
worden teruggebracht tot ‘performantie’, ‘kwaliteit’ en ‘toegankelijkheid’, essentiële
uitgangspunten van Maatschappelijk Verantwoorde Zorg.
4. Belangrijke aandachtspunten
4.1. Performantie
Performante hulpverlening is hulpverlening die in (meer) maatschappelijk welzijn resulteert.
Het principe van performantie is gestoeld op de componenten: doelmatigheid,
doeltreffendheid, preventie, duurzaamheid en subsidiariteit.
In het voorontwerp van decreet worden een aantal tendensen, keuzes en structuren
bevestigd of in het leven geroepen en uitgewerkt. Ze moeten in principe leiden tot performante
IJH. Denken we aan de decretale verankering van de Vertrouwenscentra
Kindermishandeling of aan de intersectorale toegangspoort. De conceptualisering van
de toegangspoort doet veel verhopen. De toegangspoort moet er garant voor staan dat
de beschikbare, niet-rechtstreeks toegankelijke hulp van de betrokken sectoren, enkel
kan worden ingezet op grond van een van het aanbod onafhankelijke indicatiestelling,
en dat ze prioritair wordt toegewezen aan diegenen die er het meeste behoefte aan
hebben. Het principe van de subsidiariteit zit er sterk in vervat. Via de onafhankelijke
indicatiestelling, opsplitsing van indicatiestelling en jeugdhulpregie... kan efficiëntie en
effectiviteit geboekt worden.
Gerechtelijke hulp werd uit het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
gelicht en opgenomen in dit voorontwerp van decreet. Ook dit is een goede zaak
vanuit het oogpunt van performantie: de gerechtelijke hulp wordt werkelijk deel van het
landschap van de integrale jeugdhulpverlening. Ook de bepaling dat de jeugdrechter
verschillende maatregelen kan combineren kan leiden tot meer doeltreffende hulpverlening.
Toch zijn er ook een aantal lacunes en elementen in het voorontwerp van decreet die
vragen oproepen.
6 SAR WGG, Visienota Maatschappelijk Verantwoorde Zorg, 24 februari 2011. www.sarwgg.be
V L A A M S P A R L E M E N T
9

212 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Doel ≠ middel
Het is belangrijk dat het onderscheid tussen doel en middel glashelder wordt geformuleerd
in dit decreet. In de missie van het voorontwerp van decreet worden de minderjarige
en hulp op maat centraal gesteld. Voor wat de doelstelling betreft kan in het voorontwerp
van decreet gelezen worden dat IJH betrekking heeft op samenwerking en
afstemming in de jeugdhulp, met een gezamenlijk engagement als doel, ten bate van
minderjarigen. Hiervoor wordt ingezet op 7 hoofddoelstellingen: vermaatschappelijking,
tijdige toegang, flexibiliteit en continuïteit, gepast omgaan met verontrustende situaties,
subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening, participatie integraal aanbod.
Dat de doelstelling van IJH opgenomen wordt in dit voorontwerp van kaderdecreet is
een goede zaak. De doelstelling valt echter niet samen met het streven naar hulpverlening
die de minderjarige centraal stelt. De algemene doelstelling vermeldt de minderjarige
maar vertrekt vanuit het punt dat IJH betrekking heeft op sectoren die moeten samenwerken.
Hiermee blijft een aanbodgericht perspectief de ondertoon voeren. Er is
met andere woorden nog steeds geen kristalhelder onderscheid tussen doel en middel.
Het doel moet het welzijn van de minderjarige (het microperspectief) zijn - in de visietekst
die werd voorgesteld op de Staten-Generaal Jeugdhulp in 2020 wordt gesproken
van een “empowerende jeugdhulp” die “het kind en de jongere als actor in het traject
en als coproducent van zijn zorgtraject” ziet. 7 De middelen zijn de structuren en processen
zoals o.a. de toegangspoort en de netwerken (het mesoniveau) maar ook de
beleidsniveaus (macroniveau) en uiteraard de hieruit resulterende en noodzakelijke
mentaliteitswijzigingen. Samengevat moet Integrale Jeugdhulp “betrekking hebben op
minderjarigen die hulp behoeven” en niet “op de samenwerking en afstemming in de
jeugdhulp” zoals nu opgenomen in artikel 8.
Bruggen naar andere beleidsdomeinen
Integrale Jeugdhulp moet aansluiten op de leefwereld van minderjarigen. De verschillende
sectoren die jeugdhulp aanbieden laten samenwerken en de brug naar de gerechtelijke
jeugdhulp zijn hiervoor noodzakelijk. De intersectoralisering is op zich reeds
een heuse onderneming. Toch moet een visie op de Integrale Jeugdhulp van de toekomst
meer zijn dan een stroomlijning van de samenwerking van zeven sectoren en de
brug naar gerechtelijke jeugdhulp. Ook in de visietekst van de Staten-Generaal Jeugdhulp
wordt nadrukkelijk gewezen op het feit dat de jeugdhulp verder gaat “dan het op
elkaar afstemmen van de bestaande sectoren”. 8
Het is absoluut noodzakelijk om op termijn andere beleidsdomeinen te betrekken. Er
moet worden gestreefd naar “één jeugdhulp binnen de ruimere samenleving”. In de
visietekst Staten-Generaal lezen we verder: “ook andere actoren spelen
(on)rechtstreeks een rol. Zonder volledig te willen zijn benoemen we het algemene
gezinsbeleid, de sport en recreatie, de opbouw van het sociaal weefsel en het lokaal
sociaal beleid. We leggen de nadruk op de vermaatschappelijking van de (jeugd)zorg.
Zodoende kunnen bruggen gebouwd en verbanden gelegd worden met de samenle-
7 Staten-Generaal Jeugdhulp, ‘Met de kracht van de jeugd!’, 18 juni 2012, p. 22
8 Ibid.
V L A A M S P A R L E M E N T
10

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 213
ving en kan de zorg effectief ‘integraal’ worden.” 9 Ook in de Motie van Aanbeveling
inzake de Maatschappelijke Beleidsnota Jeugdzorg van het Vlaams Parlement, werd
een verdienstelijke poging gedaan om te wijzen op de noodzaak aan een beleidsdomeinoverschrijdende
strategie. 10
De performantie maar uiteraard ook de kwaliteit en toegankelijkheid van de hulpverlening
kan maar toenemen als er voldoende aandacht wordt geschonken aan de omgeving
waarbinnen dit hulpverleningssysteem functioneert. Het is immers zaak om de
zogenaamde structurele en intermediaire factoren die onwelzijn (en ongezondheid)
veroorzaken in ogenschouw te nemen. De structurele determinanten gaan over het
sociaal beleid (arbeidsmarkt, huisvesting, onderwijs, sociaaleconomische positie en ga
zo maar door). Met onderwijs heeft IJH wel een band maar voor de rest blijft de focus
op intermediaire factoren zoals leefsituatie en psychosociale factoren. 11 Dwarsverbindingen
naar het gezondheidsbeleid, het bredere gezinsbeleid, huisvestingsbeleid,
jeugdbeleid, sportbeleid, beleid inzake ruimtelijke ordening en zo meer, die dan ook
daadwerkelijk hun vertaling moeten vinden op het terrein en de dagdagelijkse realiteit,
zijn noodzakelijk.
Een lichtpunt ter zake is de intersectoralisering van het begrip ‘problematische opvoedingssituatie’
(POS) door het om te dopen in ‘verontrustende situatie’. Het betreft een
taalkundige illustratie voor de conceptuele omslag die gemaakt werd. Met ‘verontrusting’
vertrekt men immers niet meer van een problematische ‘opvoedingssituatie’, maar
eerder van een problematische ‘leefsituatie’ waarmee erkend wordt dat problemen
vaak complex zijn en meestal niet louter gelieerd zijn aan het thuismilieu maar ook aan
de omgeving. 12
Meer aandacht voor preventie
Preventie is een zeer belangrijk element van performante hulpverlening omdat preventie
welzijns(- en gezondheids)winst creëert. Toch is hier weinig rond te vinden in het
voorontwerp van decreet. Preventie kan breed worden ingevuld. Het moet gaan over
jeugdhulpverleners die permanent moeten denken hoe problemen bij hun cliënten
voorkomen hadden kunnen worden. Een preventieve reflex is dus een fundamentele
opdracht voor elke hulpverlener. Daarnaast worden onder preventie ook structuren en
initiatieven verstaan die probleemvoorkomend werken. Hier zijn bruggen nodig naar
andere hulpvormen (pleegzorg, opvoedingsondersteuning…) en beleidsdomeinen
(huisvesting, ruimtelijke ordening, jeugdbeleid…) (cfr. hierboven).
9 Ibid., p. 23.
10 VLAAMS PARLEMENT, ‘Maatschappelijke beleidsnota Jeugdzorg. Motie van aanbeveling’, 27 juni 2011,
stuk 1190, p. 4-9.
11 Voor meer informatie over structurele determinanten en intermediaire factoren in welzijn en integrale
zorg cfr.: HERMANS, K., ‘Sociaal werk en integrale zorg’, LUCAS K.U.Leuven, presentatie gegeven
voor de SAR WGG op 20 mei 2011.
12 Hierbij moet evenwel een kanttekening gemaakt worden bij de (niet-limitatieve) opsomming in de Memorie
van Toelichting over wat verontrustende situaties kunnen zijn. Volgende zinsnede maakt deel uit
van de opsomming: “Voorbeelden van verontrustende situaties kunnen zijn: (…) jonge ouder(s) die
geconfronteerd worden met een veelheid van obstakels zoals huisvesting, laag inkomen…” (p.12).
Deze elementen zijn symptomen en dus moet in dergelijke situaties de focus liggen op het inzetten op
(betere) huisvesting, (voldoende) inkomen… Nu bestaat het gevaar dat deze (jonge) kwetsbare gezinnen
in een spiraal van steeds meer en gedwongen jeugdhulpverlening terechtkomen.
V L A A M S P A R L E M E N T
11

214 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Vaagheid omtrent het expertiscentrum diagnostiek wegwerken
Voor de diagnostiek en indicatiestelling in de intersectorale toegangspoort zal worden
gebruik gemaakt van instrumenten die gevalideerd zijn door een nog op te richten expertisecentrum
diagnostiek. De SAR WGG verwelkomt dit initiatief. In het voorontwerp
van decreet wordt een juridische grondslag voorzien voor dit Expertisecentrum maar
wordt verder niet ingegaan op de vorm die het zal aannemen.
Er rijzen een aantal vragen bij de concrete uitwerking ervan. Hoe zal dit worden georganiseerd?
Wordt dit een overheidsinstelling? Of worden ook andere stakeholders betrokken?
Hoe zal dit worden gefinancierd? Hoe zullen protocollen worden ontwikkeld.
Welk inschalingsinstrument zal voorzien worden? Hoe wil men expertise van de doelgroepen
een plaats geven? Maar ook: dit centrum zal over IJH heen opereren, wordt
veronderstelt, maar is het de bedoeling om de actieradius ervan op termijn uit te breiden
naar heel WVG?
Gerechtelijke jeugdhulp van morgen
De afstemming van de gerechtelijke jeugdhulp met IJH door de opname in het voorontwerp
van decreet is een stap vooruit in de richting van de gerechtelijke jeugdhulp
van de toekomst. Toch rijzen ook hier enkele vragen. Wat is de plaats van de gemeenschapsinstellingen
in het geheel? Hoe zal er rekening worden gehouden met de overheveling
van het jeugdsanctierecht n.a.v. de zesde staatshervorming? De bevoegdheidsoverdracht
leidt immers tot een meer coherent bevoegdheidspakket m.b.t.
gerechtelijke dwangmaatregelen ten aanzien van minderjarigen die verdacht worden
van het plegen van een als misdrijf omschreven feit (MOF). 13 Zal de opname van de
gerechtelijke jeugdhulp in dit voorontwerp van decreet impact hebben op de werklast
van de sociale diensten? Tot slot werden de gerechtelijke maatregelen uit het decreet
bijzondere jeugdbijstand gelicht maar werd de kans gemist om ze te actualiseren.
Adviesraad Integrale Jeugdhulp
In het voorontwerp van decreet lezen we dat de adviesraad IJH wordt opgeheven
vanaf 1 januari 2015. Vanaf dan zal advisering over IJH worden overgenomen door de
SAR WGG. Dit zou te situeren zijn binnen het streven naar rationalisatie en efficiëntie.
De SAR WGG neemt hier akte van .
De SAR WGG is breder samengesteld dan de adviesraad IJH maar mist een aantal
actoren die wel in de adviesraad IJH zijn opgenomen (o.m. minderjarigen, ouders,
CLB’s). De raad is alvast van plan om de actoren die niet opgenomen zijn in de SAR
WGG structureel te betrekken in de toekomstige advisering.
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp vervangt de regionale stuurgroep IJH
en geeft de regio’s meer autonomie in de IJH. Ze beslissen per provincie zelf tot de
oprichting van netwerken en netwerkstuurgroepen. Welk mandaat hebben de leden
13 Departement Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid, ‘Inventarisatie impact zesde staatshervorming’,
Bijlage 1 – Fiches, p. 183-190.
V L A A M S P A R L E M E N T
12

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 215
van het IROJ vanuit de centrale overheid, welk mandaat krijgen ze vanuit vertegenwoordiging
van de deelsectoren (of hun) sector, de organisatie, ouders en minderjarigen?
Kan de verhoopte beleidsoutput gerealiseerd worden zonder een duidelijke aansturing
vanuit de regio zelf?
Administratieve lasten beperken
Bij de uitwerking van de uitvoeringsbesluiten moet ervoor gezorgd worden dat de administratieve
lasten voor aanmelding bij de toegangspoort en bij de gemandateerde
voorzieningen tot een minimum worden herleid. Dit geldt evenzeer voor andere initiatieven
zoals het registratiesysteem.
Financiering noodzakelijk
De werkingskosten van de toegangspoorten en de gemandateerde voorzieningen zijn
ten laste van de begroting van de Vlaamse Gemeenschap. Binnen de beschikbare begrotingskredieten
kan de Vlaamse regering middelen toekennen voor de implementatie
van de doelstellingen maar het zou niet de bedoeling zijn om het budget voor integrale
jeugdhulp zelf te verhogen. Het eigenaarschap voor integrale jeugdhulp ligt bij de betrokken
jeugdhulpsectoren en dus moet het gaan om de inzet van sectorale middelen,
heet het. In die zin wordt er aangeraden om anders om te gaan met de beschikbare
middelen. Nochtans heeft IJH maar kans op slagen als er ook financiering is daar waar
het nodig is (evenredigheid). Naast relatieve autonomie zijn ook financiële prikkels nodig
om de draagkracht en het draagvlak voor IJH te vergroten.
Uitvoeringsbesluiten
De raad verwacht dat de uitvoering van het decreet in besluiten zo snel en zo gedegen
mogelijk gebeurd opdat er duidelijkheid wordt geboden en het draagvlak in de sectoren
behouden blijft.
4.2. Toegankelijkheid
Toegankelijkheid gaat over de afwezigheid van belemmeringen, zij het van formele,
financiële, sociale of geografische aard. Voor de raad is toegankelijke jeugdhulpverlening,
hulpverlening die beschikbaar is, bereikbaar, betaalbaar is, maar die ook oog
heeft voor tijdigheid, voldoende toegang tot informatie (begrijpbaar), menselijke waardigheid
en keuzevrijheid.
De toegankelijkheid van hulpverlening wordt ook vergroot als hulpvragen worden verduidelijkt
en als behoeften worden gedetecteerd door laagdrempelige werkvormen die
rechtstreeks toegankelijk zijn. Voldoende uitgebouwde rechtstreeks toegankelijke hulp
die correct georganiseerd is van groot belang om ongelijke toegang tot hulpverlening te
vermijden.
De voorziene versterking van de rechtstreeks toegankelijke hulp in het voorontwerp
van decreet is belangrijk element (hoewel er ook vragen rijzen, zie verder). Uiteraard
moet ook worden ingezet op de krachten van de minderjarige. Vermaatschappelijking
V L A A M S P A R L E M E N T
13

216 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
kan een belangrijk middel zijn om de jeugdhulp integraal en emancipatorisch te maken
(cfr. kanttekening verder in dit advies)
Recht op jeugdhulp?
De lakmoesproef voor de toegankelijkheid van de IJH (de 5 B’s), en dus van de in het
decreet ingeschreven “recht op jeugdhulp”, is uiteraard de daadwerkelijke realisering
ervan in de praktijk.
In het voorontwerp van decreet wordt er een ‘”recht op jeugdhulp” ingeschreven maar
wordt dit onmiddellijk ondergeschikt gemaakt aan aanbod en budget (“binnen het beschikbare
jeugdhulpaanbod en de beschikbare kredieten”). Hiermee wordt dit recht
ondergraven en wordt de toegankelijkheid van de IJH gerelativeerd wat haaks staat op
de 5 B’s opgenomen in het decreet en belangrijke componenten zoals ‘tijdigheid’ en
‘beschikbaarheid’ (“zorg is beschikbaar wanneer er geen onderbreking (mogelijk) is op
piekmomenten”)opgenomen in de visie op Maatschappelijk Verantwoorde Zorg van de
SAR WGG.
De beperking van het zogenaamde recht op jeugdhulp “binnen het beschikbare jeugdaanbod”
wijst op een blijvende aanbodgerichte instelling en “binnen de beschikbare
kredieten” zet de deur natuurlijk open voor divergerende/fluctuerende politiekbudgettaire
invullingen. Dit is betreurenswaardig. Indien men geen recht kan garanderen
moet men het dan misschien niet gewoonweg niet vermelden?
Vermaatschappelijking en maatschappelijke
zorgverantwoordelijkheid
Inzetten op de eigen krachten van minderjarigen en hen daarin versterken is een principe
in de IJH. Hiermee beoogt men de instroom te vermijden, de participatie te verhogen
en de emancipatie te stimuleren. Dit voorontwerp van decreet trekt duidelijk de
kaart van de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening. Dat is op zich een uitstekende
zaak.
Men moet zich er echter voor hoeden louter rekening te houden met de ‘mogelijkheden’
van minderjarigen. Minderjarigen hebben ook ‘beperkingen’. Hun omgeving en
hun sociaal en cultureel kapitaal variëren ook. Vandaar dat vermaatschappelijking
geen doel op zich mag worden. Inzetten op de eigen krachten van de minderjarigen en
op empowerment mag in geen geval leiden tot de verschuiving van de maatschappelijke
zorgverantwoordelijkheid ten aanzien van minderjarigen. De toegang tot de zorg- en
hulpverlening moet gegarandeerd zijn en blijven. De raad hoopt alvast dat bepaalde
invullingen van verontrustende situaties in de Memorie van Toelichting – zoals: “minderjarigen
die er niet in slagen om het brede netwerk aan dienstverlening te bereiken of
op te sporen, het falen van (lopende) hulpverlening” 14 - geen indicaties zijn van een
verschuiving van de verantwoordelijkheden van de maatschappij naar de minderjarigen.
14 MvT, p. 12.
V L A A M S P A R L E M E N T
14

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 217
Rechtstreeks en niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
De versterking en valorisering van de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp is belangrijk.
Een performante en toereikende rechtstreeks toegankelijke hulp is een kritische
succesfactor van IJH.
Met de brede instap in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp moet de onthaalfunctie
waargemaakt kunnen worden. Rechtstreeks toegankelijke hulp hoeft echter niet in alle
gevallen een tussenstap te zijn naar de niet-rechtstreeks toegankelijke hulp. Wanneer
aangewezen voor de cliënt moet de toegangspoort immers direct ingeschakeld worden
om de nodige hulp aan te bieden.
Verder leest de raad in het voorontwerp van decreet dat de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp zal worden versterkt door 30% van de niet-residentiële modules van de nietrechtstreeks
toegankelijke hulp, rechtstreeks toegankelijk te maken. Ook zal bij uitbreiding
van het aanbod van de sectoren minimaal 30% van de totale middelen voor de
uitbreiding te besteden zijn aan de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. De vraag die
hierbij rijst is of het kaderdecreet het juiste medium is om zulk een concrete verhouding
tussen rechtstreeks toegankelijke en niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp in te
schrijven? Voor de SAR moet zulk een verhouding daarenboven gebaseerd zijn op
evidentie. In het voorontwerp van decreet lezen we geen verklaring voor de keuze van
dit percentage. Daarom lijkt het voorbarig en is het aanbevelenswaardig om zich te
baseren op evidentie, daarbij bij voorkeur uitgaande van een groeipad. Het staat
evenwel buiten kijf dat aanbieders (financieel) versterkt moeten worden om de toename
van rechtstreeks toegankelijke hulp te kunnen waarmaken en dit op evenredige
basis.
Tot slot wordt in artikel 14 van het decreet gesteld dat de modules jeugdhulpverlening
van de jeugdhulpaanbieders “met uitzondering van de modules die worden in gezet in
een hulpprogramma, worden opgedeeld in rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks
toegankelijke modules”. Er wordt verder in het decreet niets gezegd over de
toegankelijkheid van (de modules die worden ingezet in) hulpprogramma’s. Hier is duidelijk
- en eventueel een opsplitsing van het bewuste artikel in ‘modules’ enerzijds en
‘modules die worden ingezet in een hulpprogramma’ anderzijds - vereist.
Naar een ‘opnameverantwoordelijkheid’
Het team jeugdhulpregie binnen de intersectorale toegangspoort moet voor dossiers
met de hoogste prioriteit de jeugdhulpaanbieders de opdracht geven om binnen de
beschikbare capaciteit een of meer modules niet-rechtstreeks toegankelijke hulp uit te
voeren. Deze opdracht kan de toegankelijkheid vergroten wat een goede zaak is (hoewel
dit beperkt is tot de dossiers met de hoogste prioriteit).
Toch mag men niet verzanden in een model waarin een ‘opnameplicht’ geldt. Er zou
moeten worden uitgegaan van een ‘opnameverantwoordelijkheid’ - deze ligt tussen
‘opnameplicht’ die in het decreet is opgenomen en de ‘opnamevrijheid’ die sommige
aanbieders ambiëren. Het is in ieders belang dat er een gezonde, volwassen onderhandelingsrelatie
tussen de toegangspoort en de aanbieders wordt onderhouden inzake
de dossiers met de hoogste prioriteit.
V L A A M S P A R L E M E N T
15

218 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
4.3. Kwaliteit
Minderjarigen hebben recht op kwaliteitsvolle hulpverlening. Hulpverleners hebben de
plicht tot het verlenen van kwaliteitsvolle hulpverlening. Er moet ook permanent gestreefd
worden naar kwaliteitsverbetering. Goede hulpverlening staat of valt met de
kwaliteit van de hulpverleners maar ook met de structuren en procedures die worden
ingesteld.
De raad is verheugd dat in dit voorontwerp van decreet belangrijke stappen gezet worden
die moeten leiden tot kwaliteitsvolle jeugdhulpverlening. Er is aandacht voor participatie
maar nog niet voldoende. Ook wordt er een registratiesysteem ontwikkeld opdat
de sectoren daadwerkelijk kunnen samenwerken en op elkaar afstemmen; en er worden
ook kwaliteitseisen gesteld aan de sociale dienst voor gerechtelijke hulp m.b.t. het
verrichten van een indicatiestelling die beantwoordt aan de kwaliteitseisen die voor het
team indicatiestelling van de toegangspoort gesteld worden.
Participatie versterken
Het voorontwerp van decreet verankert een aantal principes en rechten van minderjarigen.
Het gaat dan over het inbrengen van het perspectief van de minderjarige in de
Adviesraad IJH en het Intersectoraal Overleg Jeugdhulp, een ‘gezamenlijk engagement’
in de jeugdhulpverlening en het op de hoogte brengen van de bijstandspersoon
van de minderjarige. Verder garandeert de jeugdhulp aan de minderjarige: de toegang
tot het dossier, een periodieke evaluatie van de jeugdhulp, inspraak in de aan hem
geboden jeugdhulp en inspraak bij de indicatiestelling en de jeugdhulpregie.
Het is een goede zaak dat dit voorontwerp van decreet een aantal rechten en principes
verankert. Desondanks blijft participatie een beperkte invulling krijgen in het voorontwerp
van decreet. De raad vindt het betrekken van de gebruiker – van micro tot macroniveau
– een belangrijk principe. Er is voldoende goodwill, tijd en ondersteuning
nodig om dit principe daadwerkelijk te realiseren. 15 De verdere uitwerking van participatie
gebeurt best met de betrokken partijen.
De raad wil tevens wijzen op het feit dat de evaluatie van het Instituut van de Overheid
van de K.U.Leuven geen uitspraak heeft gedaan over de effecten van IJH op de minderjarige,
op het microniveau dus. Nochtans is de kwaliteit van IJH ervaren door de
minderjarigen een belangrijke evaluatiecomponent van kwaliteitsvolle hulpverlening. Dit
gaat bv. over de verhouding minderjarige-hulpverlener, maar evenzeer minderjarigevoorziening
(het mesoniveau. Hierover komt weinig terug in het voorontwerp van decreet.
Tot slot vraagt de raad dat er voldoende aandacht uitgaat naar communicatie met minderjarigen.
Alle communicatie van voorzieningen, administraties en zo meer met minderjarigen
moet op een laagdrempelige wijze en in heldere, duidelijke, ondubbelzinnige
bewoordingen gebeuren.
15 Zie het onderzoek van CARETTE, V. ’Evaluatie van het groeiproces naar structurele cliëntparticipatie in
de integrale jeugdhulp, deel 2 evaluatierapport’, Administratie Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
2009, 112p.
V L A A M S P A R L E M E N T
16

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 219
Continuïteit verzekeren
De intersectoralisering van de jeugdhulp moet tot een samenhangend en afgestemd
geheel leiden. Hiermee kan de continuïteit verzekerd worden. De continuïteit in het
voorontwerp van decreet veronderstelt dat alle jeugdhulpaanbieders die betrokken zijn
bij de hulpverlening samen verantwoordelijk zijn voor de continuïteit in die jeugdhulpverlening.
Wat wordt hier echter onder verstaan? Dat vele hulpverleners bevoegd zijn
maar niemand echt verantwoordelijk? Wie draagt de eindverantwoordelijkheid? Dat
zou duidelijk gemaakt moeten worden.
Daarnaast is er ook het aspect trajectbegeleiding. Trajectbegeleiding kan zorgen voor
naadloze overgangen maar in het voorontwerp van decreet is de invulling ervan onduidelijk.
Terwijl in het decreet van 7 mei 2004 trajectbegeleiding een prominente plaats
kreeg, wordt het in het voorliggende decreet slechts terloops vermeld. Hierover is meer
duidelijkheid vereist. Garandeert dit voorontwerp van decreet voldoende continuïteit in
hulpverlening, en duidelijkheid over verantwoordelijkheid, om trajectbegeleiding overbodig
te maken?
Verder vraagt de raad hoe dit voorontwerp van decreet zich zal verhouden ten opzichte
de mogelijke toekomstige uitbreiding van art. 107 van de ziekenhuiswet in relatie tot de
doelgroep kinderen? Het is belangrijk om binnen de bestaande sectoren eveneens een
link te leggen naar de K-diensten. Dit zijn belangrijke partners in de hulpverlening. Deze
diensten verlenen nu al een ondersteunende functie betreffende ‘POS’ en MOFkinderen.
Ze vangen de zware problematieken op die op de eerste en tweede lijn niet
behandeld kunnen worden.
Nood aan een transparant, innovatief en afgestemd
registratiesysteem
Er zal een registratiesysteem ontwikkeld worden in de jeugdhulp opdat de sectoren
daadwerkelijk kunnen samenwerken en de hulp op elkaar afstemmen om Integrale
Jeugdhulp tot stand te doen komen. Daarnaast moeten de toegangspoort, de gemandateerde
voorzieningen, de sociale diensten en de jeugdhulpaanbieders en andere
personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden gecodeerde gegevens
aan de Vlaamse overheid bezorgen. Die kan dan vraaggericht bijsturen, wetenschappelijk
onderzoek voeden en individuele trajecten ondersteunen.
Het voornemen van registratie en verwerking van gegevens is een belangrijke stap. Dit
kan leiden tot meetbare resultaten en beleidsbijsturingen. Alles staat of valt met een
transparant, duurzaam en innovatief registratiesysteem. Vraag is in hoeverre de ontwikkeling
hiervan al in de pijplijn zit? In welke mate zal rekening worden gehouden met
de compatibiliteit met de elektronische gegevensverwerkingssystemen die in andere
zorgvelden- en administraties worden gebruikt? En hoe verhoudt dit zich tot het voorziene
GEWIN-decreet?
Vertrouwen is een hoeksteen van geslaagde samenwerking in de relatie minderjarigehulpverlener(/voorziening).
Het garanderen van de privacy moet echter een opdracht
blijven voor zowel hulpverleners als ondersteund personeel en vrijwilligers die in aanraking
komen met zorgbehoevenden.
V L A A M S P A R L E M E N T
17

220 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Meten van de outcome is noodzakelijk
Om de outcome van de IJH bij te houden is het nodig dat er meetbare indicatoren
vastgelegd worden, dat er een nulmeting plaats vindt en dat er periodiek wordt geëvalueerd.
Het effect op en de tevredenheid van de gebruiker moet hier een belangrijk
deel van uitmaken. Binnen de CGG en in het kwaliteitshandboek van de V.K.’s wordt
de kwaliteit ervaren door de gebruiker reeds gemeten aan de hand van tevredenheidsmetingen.
De outcome moet het belangrijkste element zijn in de evaluatie maar er
moet uiteraard ook ruimte zijn voor structuur en procesindicatoren. De raad vraagt om
reeds op korte termijn – na het proefproject in Gent en voor de Vlaamse uitrol - een
zinvol evaluatiemoment in te bouwen dat de verdere implementatie van IJH in Vlaanderen
kan schragen.
V L A A M S P A R L E M E N T
18

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 221
ADVIES VAN DE VLAAMSE ONDERWIJSRAAD
V L A A M S P A R L E M E N T

222 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 223
Advies over het voorontwerp
van decreet betreffende
integrale jeugdhulp
Vlaamse Onderwijsraad
Kunstlaan 6 bus 6
BE-1210 Brussel
T +32 2 219 42 99
F +32 2 219 81 18
www.vlor.be
info@vlor.be
V L A A M S P A R L E M E N T
Algemene Raad
27 september 2012
AR-AR-ADV-005

224 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Adviesvrager: Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin op 3 juli 2012
Uitgebracht door de Algemene Raad op 27 september 2012 met
eenparigheid van stemmen
Voorbereiding: Commissie leerlingenbegeleiding , op 20 september 2012 onder
voorzitterschap van Mia Douterlungne
Ook besproken op de Raad Basisonderwijs op 12 september 2012, Raad
Secundair Onderwijs op 13 september 2012, de commissie Buitengewoon
Basisonderwijs op 6 september 2012.
Dossierbeheerder(s): Roos Herpelinck
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 225
INHOUD
1 KRACHTLIJNEN VAN HET ADVIES 226
2 INTEGRALE JEUGDHULP MOET DAADWERKELIJKE ZORG VOOR JONGEREN
VERHOGEN 226
3 DE MEERWAARDE VAN INTEGRALE JEUGDHULP VOOR JONGEREN EN HUN
SCHOOLLOOPBAAN 227
3.1 WACHTLIJSTEN IN WELZIJN, OVERCAPACITEIT IN ONDERWIJS? 227
3.2 INFORMATIEDELING TUSSEN WELZIJNSWERKERS, CLB EN
SCHOOLTEAM 228
4 IMPACT VAN DE VERNIEUWING VAN INTEGRALE JEUGDHULP OP DE
WERKING VAN DE CENTRA VOOR LEERLINGENBEGELEIDING 228
4.1 JEUGDHULP OMVAT SLECHTS EEN FACET VAN DE WERKING VAN EEN
CENTRUM VOOR LEERLINGENBEGELEIDING 228
4.2 DE VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN HET CLB ALS AANMELDER 22 9
4.3 DE TOEGANGSPOORT EN DE DIAGNOSTISCHE ROL VAN HET CLB
4.4 DE POSITIE VAN CLB IN DE OVERLEGSTRUCTUREN VAN INTEGRALE
JEUGDHULP
5 EEN VLAAMS EXPERTISECENTRUM VOOR DIAGNOSTIEK (ARTIKEL 25) 230
5.1 DE MEERWAARDE VAN EEN EXPERTISECENTRUM 230
5.2 GEEN BEPERKING TOT CLASSIFICERENDE DIAGNOSTIEK 231
5.3 AANSTURING EN BEHEER 231
6 AFSTEMMING MET LOPENDE BELEIDSLIJNEN IN ONDERWIJS EN VORMING8
6.1 ZORGVERNIEUWING IN VAPH EN MULTIFUNCTIONELE CENTRA 232
6.2 SAMENHANG MET DE STRATEGISCHE OEFENING ROND JEUGDZORG 232
6.3 SAMENHANG MET HET DEBAT OVER PREVENTIEVE
GEZINSONDERSTEUNING 232
6.4 SAMENHANG MET DE DEBATTEN IN ONDERWIJS OVER ZORG EN OVER
LEERLINGENBEGELEIDING 232
7 VERDERE IMPLEMENTATIE VAN HET DECREET 233
V L A A M S P A R L E M E N T
229
229
1

2
226 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
1 Krachtlijnen van het advies
De Vlor waardeert het voornemen om coherente en alomvattende kaders voor jeugdhulp (met
inbegrip van de begeleiding vanuit het VAPH) uit te tekenen. De raad hoopt dat dit nieuwe
decreet bijdraagt tot begeleidingstrajecten die transparant zijn in de ogen van de jongeren en
hun ouders. Het ontwerp van decreet bevat daarvoor heel wat positieve aanzetten.
De Vlor hoopt dat de hervorming niet leidt tot meer administratieve procedures,
overlegstructuren en bureaucratisering. Ze zal een pas succes zijn als ze leidt tot
resultaatgerichte begeleidingen (rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijk) waardoor de
jongere op korte termijn een antwoord krijgt op zijn noden.
Dit advies focust vooral op de raakvlakken tussen onderwijs en integrale jeugdhulp. De Vlor ziet
raakvlakken op drie niveaus:
¬ De meerwaarde van integrale jeugdhulp voor jongeren (en hun ouders) bekeken vanuit
hun schoolloopbaan. De Vlor is bezorgd over de impact van de capaciteitsproblemen in
welzijnsinstellingen voor het zorgbeleid/leerlingenbegeleiding op scholen (en de internaten
en opvangcentra). De Vlor stelt ook een nood vast aan een sensibiliseringsstrategie op het
vlak van informatiedeling, ambtsgeheim en beroepsgeheim tussen scholen, clb en andere
welzijns- en gezondheidswerkers.
¬ De impact van integrale jeugdhulp op het functioneren van de clb is bijzonder groot. De
Vlor hoopt dat de clb alle begeleidingsdomeinen zoals omschreven in het clb-decreet
volwaardig kunnen blijven vormgeven en vraagt aandacht voor hun rol bij diagnostiek. De
raad benadrukt ook de rol van de clb als multidisciplinair team, de verantwoordelijkheden
van de aanmelders en de plaats van de clb bij de uitrol en aansturing van integrale
jeugdhulp.
¬ De oprichting van een Vlaams centrum voor diagnostiek (artikel 25): De Vlor is van oordeel
dat de opdrachten, de functie en vooral de meerwaarde van een dergelijk centrum voor de
diagnostische processen in het onderwijs moeten worden uitgeklaard.
De Vlor vraagt verder ook aandacht voor de afstemming tussen enkele belangrijke
beleidsdiscussies in het beleidsdomein Onderwijs en Vorming en in het beleidsdomein Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin. De raad heeft tot slot enkele vragen bij de verdere implementatie. Dit
kaderdecreet laat nog heel veel punten open. De Vlor wil daarom over de cruciale
uitvoeringsbesluiten bij dit decreet advies kunnen uitbrengen.
2 Integrale jeugdhulp moet daadwerkelijke zorg voor
jongeren verhogen
In het algemeen ondersteunt de Vlor het streven naar een grotere efficiëntie en transparantie
binnen de integrale jeugdhulp. De versterking van de samenwerking tussen de verschillende
sectoren van jeugdhulp moet op het terrein leiden tot een vlottere toegang van jongeren en hun
ouders tot de ondersteuning die ze nodig hebben. Uiteindelijk moet dit ook bijdragen tot betere
onderwijskansen van deze kwetsbare kinderen. Werken aan welbevinden buiten de school,
verhoogt ook het welbevinden binnen de school.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 227
Positieve elementen in het voorontwerp van decreet zijn onder meer de uitgangsprincipes
verwoord in het artikel 8. Ook de versterking van de rechtstreeks toegankelijke hulp door 30 %
van de niet-rechtstreeks toegankelijke hulp te verschuiven en door bij uitbreiding van sectoren
ook 30 % te reserveren voor rechtstreeks toegankelijke hulp, is zeker positief (artikel 12). De
integratie van de hulp vanuit VAPH voor minderjarigen in integrale jeugdhulp is ook een stap in de
goede richting. De Vlor wijst wel op de blijvende nood aan rechtstreeks toegankelijke hulp voor
kinderen met een andere sociaal-culturele herkomst.
Een van de uitgangspunten van dit decreet is de versterking van de ‘vermaatschappelijking van
de zorg’. Op zich is vermaatschappelijking gekoppeld aan zo min mogelijk ingrijpende
hulpverlening en empowerment van de jongere positief. Maar vermaatschappelijking van de zorg
mag echter niet verkeerd worden begrepen en toegepast. Het kan niet betekenen dat een
jongere met een zware zorgnood geen beroep kan doen op adequate hulpverlening en dat
onredelijke verwachtingen of verantwoordelijkheden worden doorgeschoven naar de jongere zelf,
zijn gezin (of andere mantelzorgers) en zijn school (artikel 9 en 10).
De Vlor pleit voor niet-bureaucratische procedures die de zorgvraag van de jongere (met inbegrip
van de context) als uitgangspunt nemen. De samenwerking moet daadwerkelijk merkbaar zijn op
het terrein in de vorm van meer rechtstreeks toegankelijke hulp, snellere en adequatere
antwoorden op de toegenomen zorgvragen en betere interventie bij verontrusting. De Vlor
betreurt dat de notie ‘trajectbegeleiding’ in het nieuwe voorontwerp van decreet vervangen wordt
door een sterkere verantwoordelijkheid te leggen bij de aanmelder toegangspoort (zie punten 3.1
en 4.2).
De Vlor betreurt eveneens dat het decreet weinig transparant is voor jongeren en hun ouders. Het
gebruikte jargon verhult soms de reële verwachtingen. Zo kan het ‘ondersteuningscentrum
Jeugdzorg’ (artikel 33) wel degelijk hulp / plaatsing kunnen verplichten in verontrustende
situaties.
3 De meerwaarde van integrale jeugdhulp voor jongeren en
hun schoolloopbaan
3.1 Wachtlijsten in welzijn, overcapaciteit in onderwijs?
Het artikel 31 bepaalt dat de aanmelder tijdens de afhandeling van de aanmelding door de
toegangspoort verantwoordelijk blijft voor de jeugdhulpverlening. Het clb is een van de
belangrijkste aanmelders binnen jeugdhulp en draagt dus verantwoordelijkheid tot er een
adequate oplossing is gevonden.
Impliciet betekent dit ook dat de jongere in zijn school voor gewoon of buitengewoon onderwijs
blijft functioneren tot de welzijnsvoorzieningen een meer adequaat antwoord kunnen geven op
de zorgvraag. Een tweede gevolg is dat scholen voor buitengewoon onderwijs het limiet van hun
capaciteit bereiken en hun eigen doelgroep niet kunnen inschrijven. Ook heel wat internaten en
opvangcentra fungeren de facto als begeleidingsdienst voor jongeren voor wie er nog geen
aangepaste begeleiding is gevonden. Sommige jeugdrechters plaatsen jongeren in
verontrustende situaties in de genoemde internaten en opvangcentra. Voor instellingen
V L A A M S P A R L E M E N T
3

4
228 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
buitengewoon onderwijs verbonden aan een MPI stelt zich dan weer de vraag naar samenhang
en de afstemming tussen de toewijzing en de keuze voor een MPI en de inschrijving in de school.
Onderwijsinstellingen, internaten en opvangcentra beschikken niet over de adequate omkadering
en infrastructuur om deze opdrachten waar te maken. Daarom dringt de Vlor aan op soepel
werkende procedures en zo kort mogelijke wachttijden.
3.2 Informatiedeling tussen welzijnswerkers, clb en schoolteam
Het artikel 7 van het voorontwerp van decreet bepaalt dat alle personen ‘die hun medewerking
verlenen aan de toepassing van dit decreet’ gebonden zijn door een beroepsgeheim. Dit is dus
wel van toepassing op de clb-medewerker maar niet op de leden van het schoolteam. Zij zijn
gehouden door een ambtsgeheim.
Vaak voelen diverse betrokkenen zich door deze en andere reglementaire bepalingen gehinderd
om informatie met elkaar te delen. Er leven wederzijdse frustraties. Er is daarom een grote nood
aan gerichte sensibilisering en bekendmaking van goede praktijken om de verschillende partijen
te ondersteunen.
Leden van een schoolteam die fungeren als bijstandspersoon dreigen in een deontologisch
dilemma te vervallen: als bijstandspersoon hebben ze beroepsgeheim; als lid van het schoolteam
ambtsgeheim. Dit moet nog worden uitgeklaard.
4 Impact van integrale jeugdhulp op de werking van clb
4.1 Jeugdhulp omvat slechts een facet van de werking
De Vlor heeft in diverse adviezen zijn ongerustheid uitgedrukt over de impact van integrale
jeugdhulp op de eigenheid van de aanpak en de autonomie van de centra voor
leerlingenbegeleiding. De Vlor vindt dat het clb zijn vier kernopdrachten (leren en studeren,
onderwijsloopbaanbegeleiding, preventieve gezondheidszorg en psychisch en sociaal
functioneren) volwaardig en gelijkwaardig moet kunnen uitbouwen. De opdrachten die gevat
worden door integrale jeugdhulp situeren zich vooral in het laatste begeleidingsdomein.
Bovendien is de werking van het clb vooral preventief. Curatieve hulp is maar een beperkt deel
van de opdracht. De werking moet garanderen dat het aantal jongeren dat nood heeft aan
(rechtstreeks toegankelijke) jeugdhulp, beperkt blijft.
Bovendien werken de clb in en met onderwijsinstellingen. Ze werkten de laatste jaren meer
integratieve begeleidingstrajecten uit die zich baseren op handelingsgericht samenwerken in een
continuüm aan zorg en op handelingsgerichte diagnostiek. Dat laatste vergt een nauwe
samenwerking met een zorgteam en een leerkrachtenteam op school. De Vlor vindt daarom dat
de samenwerking binnen integrale jeugdhulp hierop een uitstekende aanvulling kan vormen
(draaischijffunctie). Ze mag echter geen claim leggen op de inhoudelijke invulling van de
opdracht.
Bovendien pleit de Vlor ervoor dat de opdrachten van het clb in het kader van integrale jeugdhulp
zo naadloos mogelijk aansluiten op de reguliere werking. Om deze afstemming te realiseren,
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 229
vraagt de Vlor naar voldoende garanties voor overleg enerzijds en adviesverlening voor de
onderwijspartners - waaronder het clb- anderzijds (zie punt 7).
4.2 De verantwoordelijkheden van het clb als aanmelder
De Vlor vraagt naar verduidelijking van de verantwoordelijkheid van het clb als de jongere
aanmeldt bij de toegangspoort. Welke begeleidingsactiviteiten moet het clb dan aanbieden in
afwachting van een daadwerkelijke interventie van de hulpverlener die de meest adequate hulp
kan bieden? De aanmelding bij de toegangspoort is vaak een signaal dat de zorgvraag van de
jongere de draagkracht en de competentie van het clb-team (en bij uitbreiding het rechtstreeks
toegankelijke hulpverleningsaanbod) overstijgt. Veel clb bieden deze jongeren ‘kortdurende
begeleiding’ aan maar dit is ten koste van andere opdrachten én de hulp is niet adequaat voor de
hulpvraag van de jongere. De Vlor is dus vragende partij voor een optimalisering van de
doorstroming tussen onderwijs en de verschillende sectoren van welzijn. Dat garandeert de
jongere dat hij binnen een aanvaardbare termijn de nodige hulpverlening krijgt.
Er dient nog uitgeklaard of en onder welke voorwaarden de gegevensuitwisseling tussen LARS
(leerlingenadministratie- en registratiesysteem) en de elektronische registratie in de jeugdhulp
(artikel 70) kan plaatsvinden.
4.3 De toegangspoort en de diagnostische rol van het clb
Voor de Vlor is het vanzelfsprekend dat de clb, na overleg met de school en de ouders, autonoom
bevoegd blijven voor de attestering in het onderwijs en de doorverwijzing naar BuO of Gon. De
expertise voor diagnostiek in het onderwijs blijft onverminderd liggen bij het clb. Voor de Vlor is
het niet haalbaar dat diagnostiek zou leiden tot meerkosten voor ouders. Anders dreigt er een
dualisering van de nodige hulp en ondersteuning. (zie punt 5.2.)
Het decreet creëert de mogelijkheid voor een clb om op treden als multidisciplinair team (MDT).
Clb moeten hiervoor een erkenning aanvragen. De Vlor vraagt naar een precisering van wat in dat
geval precies verwacht wordt van het clb dat optreedt als MDT. Gaat het enkel om
eenrichtingverkeer waarbij diagnostische gegevens uit het clb worden doorgegeven? Of kunnen
er vanuit de toegangspoort ook gerichte vragen worden gesteld aan het clb/multidisciplinair
team? Een erkend multidisciplinair team zal voor dergelijke aanmeldingen niet per dossier
worden vergoed maar een enveloppefinanciering krijgen. De Vlor vraagt waarborgen dat het clb
dat functioneert als multidisciplinair team een enveloppe krijgt ter vervanging van de huidige
financiering per dossier. Zo niet, komt deze opdracht ten nadele van de reguliere werking en
decretale werking van het clb.
Dit staat buiten de reguliere werking die momenteel wordt gefinancierd op grond van een
gesloten enveloppe die geen rekening houdt met wijzigingen in leerlingenaantallen.
4.4 De positie van clb in de overlegstructuren van integrale jeugdhulp
De Vlor vraagt naar de vertegenwoordiging van onderwijs en meer specifiek van de clb in de
verschillende structuren die integrale jeugdhulp aansturen (zowel op Vlaams als op regionaal
niveau).
V L A A M S P A R L E M E N T
5

6
230 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Op het Vlaams niveau zal de Adviesraad Integrale Jeugdhulp op 1 januari 2015 worden
opgedoekt (artikel 104). De Vlor vindt het belangrijk dat er ook na die datum een intersectorale
toets kan plaatsvinden en dat de clb daarin een inbreng kunnen doen.
Op het regionale niveau functioneert er een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp (IROJ).
Om efficiënte overlegstructuren op het regionale niveau mogelijk te maken, is het noodzakelijk
dat alle partners evenredig zijn vertegenwoordigd. Bovendien moet er ook een efficiënte
doorwerking en terugkoppeling mogelijk zijn naar de eigen sector en de centra die ervan deel
uitmaken. Beslissingen en afspraken moeten tijd en ruimte krijgen om daadwerkelijk te worden
geïmplementeerd. De Vlor koppelt dit aan de initiële vraag naar jeugdhulpverlening die
daadwerkelijk zichtbaar is voor de jongere die er behoefte aan heeft.
De Vlor wijst er tevens op dat het clb in diverse regionale samenwerkingsverbanden (voor diverse
sectoren in Welzijn) moet samenwerken en deze bovendien nog eens combineren met zijn eigen
werkingsgebieden en met de scholengemeenschappen (basis en secundair) van het onderwijs.
Dit maakt samenwerken en terugkoppelen vaak bijzonder complex. De Vlor dringt dan ook aan
op een evaluatie van deze specifieke problematiek. De ervaringen van de eerste
implementatiefase die binnenkort in Oost-Vlaanderen van start gaat, kunnen hiervoor de nodige
input leveren.
5 Een Vlaams expertisecentrum voor diagnostiek (artikel 25)
5.1 De meerwaarde van een expertisecentrum
De memorie van toelichting bij artikel 25 geeft een eerste idee van de mogelijke concrete
opdrachten van een expertisecentrum. Het moet diagnostische protocollen ontwikkelen en
valideren, wetenschappelijke ondersteuning geven bij de ontwikkeling (door anderen) van
inschalingsinstrumenten en indicatiestellingsprotocollen. Ten tweede kan het centrum
wetenschappelijke onderzoeksopdrachten uitvoeren of laten uitvoeren. Het functioneert ook als
een informatie-, vormings- en procesondersteuningscentrum voor diverse organisaties en
diensten die werken aan diagnostiek en protocollering. Het centrum zou ook worden belast met
de accreditering van de multidisciplinaire teams.
De Vlor vindt dat het decreet het expertisecentrum erg veel verschillende rollen toekent. Is
ontwikkelen en valideren van protocollen wel verenigbaar met elkaar? Kan dit samen met
aansturen en coördineren van de beleidsinitiatieven op het vlak van diagnostiek? En kan
accreditering en ondersteuning door dezelfde organisatie gebeuren?
De Vlor betwijfelt ook of het decreet wel de juiste prioriteiten naar voren schuift. De oprichting
van het centrum suggereert dat er een probleem is op het vlak van diagnostische protocollen.
Maar de noden van de betrokken sectoren zitten vooral in het ontbreken van wetenschappelijk
verantwoorde, genormeerde en gevalideerde Vlaamse diagnostische instrumenten. Daarvoor
worden weinig incentives gegeven.
De Vlor is ook bezorgd over de begeleidingsinitiatieven vanuit het Vlaams expertisecentrum naar
centra voor leerlingenbegeleiding. Momenteel functioneren vanuit de centrumkoepels eigen
nascholings- en begeleidingsdiensten. Deze bestaande begeleidingsdiensten kunnen begeleiding
bieden vanuit een globale visie op leerlingenbegeleiding die de verschillende
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 231
begeleidingsdomeinen in de clb-werking integreert en legt de band tussen jeugdhulp, jeugdzorg
en leertrajectbegeleiding in het onderwijs.
5.2 Geen beperking tot classificerende diagnostiek
Handelingsgerichte en classificerende diagnostiek sluiten elkaar niet uit. Classificerende
diagnostiek kan een onderdeel zijn van handelingsgerichte diagnostiek. Een goede afstemming
van onderwijsdiagnostiek op die van het VAPH, en andere sectoren binnen de intersectorale
toegangspoort zal een meerwaarde bieden voor de jongere en zijn ouders.
Maar het kan niet de bedoeling zijn om daarom diagnostiek te beperken tot classificerende
diagnostiek. De memorie van toelichting wekt nochtans die indruk. Het VN-verdrag over personen
met een handicap ziet handicap als een afstemmingsprobleem tussen de samenleving en een
persoon met specifieke noden. Elke diagnostiek die een plaats krijgt binnen de intersectorale
toegangspoort moet uitgaan van een sociaal interactiemodel. Ze moet uitgaan van de hulpvraag
van de jongere en zowel mogelijkheden als beperkingen van de jongere (en zijn netwerk) in kaart
brengen en focussen op ondersteuningsbehoeften.
Specifiek voor het onderwijs betekent dit een afstemming tussen de onderwijs- en
opvoedingsnoden van een leerling en het functioneren van en in een onderwijsleeromgeving. Een
louter classificerende diagnostiek biedt geen antwoord op de heterogeniteit tussen leerlingen die
met een gelijkaardig ‘etiket’ op grond van de classificerende diagnostiek, maar erg uiteenlopende
noden hebben aan ondersteuning van hun leer- en opvoedingsproces.
Sinds enkele jaren stimuleert het Vlaamse onderwijs handelingsgerichte diagnostiek. Het Prodiaproject
ontwikkelde instrumenten ter ondersteuning van deze innovatie in de centra voor
leerlingenbegeleiding. Ontwikkelingen binnen de jeugdhulp of het VAPH mogen geen afbreuk
doen aan dit vernieuwingsproces.
5.3 Aansturing en beheer
De Vlor vraagt om verduidelijking bij de bestuursorganen van dit Vlaams expertisecentrum. De
memorie stelt heel vaag dat ‘de prioritaire gebruikers de overheid, het werkveld, de gebruikers,
de wetenschappelijke wereld en het onderwijs’ zijn. Het expertisecentrum zal daarom een
‘beroep doen op een relatief brede waaier van expertise’. Het gaat onder meer om
orthopedagogische, neurologische, logopedische, psychologische en psychiatrische kennis. Dit
zijn domeinen die verder uit te splitsen zijn naar diverse specialismen (samen te bundelen in drie
hoofddomeinen: medisch, paramedisch en (psycho)pedagogie).
Als een dergelijk centrum zou worden opgericht, moeten er in elk geval garanties zijn dat
onderwijs in het algemeen en de centra voor leerlingenbegeleiding in het bijzonder voldoende
impact hebben.
V L A A M S P A R L E M E N T
7

8
232 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
6 Afstemming met lopende beleidslijnen in onderwijs en
vorming
6.1 Zorgvernieuwing in VAPH en multifunctionele centra
De Vlor verneemt dat de overheid werkt aan een strategische visie op zorg voor mensen met een
handicap, Perspectief 2020. Voor alle punten die de zorg voor minderjarigen betreffen, zijn er
sterke raakvlakken tussen beide dossiers.
Op 1 januari 2012 ging het experiment Multifunctionele Centra (MFC’s) voor minderjarigen van
start. Bijgevolg zijn een tiental minderjarigenvoorzieningen omgevormd tot multifunctionele
dienstverleningscentra. Hierdoor moet het aanbod vanuit de (semi-)residentiële voorzieningen
soepeler ingezet worden. De MFC moeten dichter aansluiten bij de noden van jongeren en hun
familiale context. Ook dit verandert de samenwerkingsmodaliteiten tussen instellingen voor
buitengewoon onderwijs en de welzijnsvoorzieningen. De Vlor vindt dat het debat over het
toelatingsbeleid in zijn verschillende facetten ten gronde moet worden gevoerd.
6.2 Samenhang met de strategische oefening rond jeugdzorg
De Vlor verwijst naar zijn advies over de visietekst jeugdzorg. 1 Goed onderwijs is een zeer sterke
vorm van preventie. Daarom is een goede samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg
belangrijk. De Vlor vindt dat jeugdzorg niet alleen gericht mag zijn op jongeren die ondersteuning
krijgen in de residentiële hulpverlening, maar ook op jongeren (en gezinnen) die ambulante hulp
krijgen. Scholen en clb spelen een toonaangevende rol in het signaleren en ontdekken van
problemen van kinderen. De Vlor pleit ervoor om adequate onderwijsleertrajecten uit te bouwen
voor jongeren die uit de boot vallen. De initiatieven die nu al bestaan, moeten worden
meegenomen in het jeugdzorgplan.
6.3 Samenhang met het debat over preventieve gezinsondersteuning
PreGO is een project waarmee Kind en Gezin samen met al zijn partners de preventieve
gezinsondersteuning wil versterken. De ‘Huizen van het Kind’ moeten een sterkere
multidisciplinaire aanpak rond het gezin uitbouwen met zowel verpleegkundigen, vroedvrouwen,
artsen, als pedagogen. Prego wil ook nauwere aansluiting vinden bij nieuwe noden van ouders en
kinderen. Ook een nauwe samenwerking met de huisartsenkringen moet de preventieve zorg
versterken. Dit project stelt ook samenwerking met scholen en clb in het vooruitzicht.
Het is onduidelijk hoe en wanneer beide beleidslijnen samen sporen.
6.4 Samenhang met de debatten in onderwijs over zorg en over
leerlingenbegeleiding
Er is een duidelijke interferentie tussen de vraag naar de ondersteuning van leerlingen met
specifieke noden in het onderwijs en de hervorming binnen integrale jeugdhulp. De vraag naar de
invulling van diagnostiek, naar samenwerking tussen (buitengewoon) onderwijs en de MPI’s en
1 Vlaamse Onderwijsraad, Algemene Raad, Advies over de visietekst jeugdzorg, 24 mei 2012.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 233
naar zorg voor leerlingen met gedrags- en emotionele stoornissen zijn slechts enkele van de
meest voor de hand liggende voorbeelden. De impact van integrale jeugdhulp op dit dossier
wordt verder vergroot door de - terechte - integratie van de zorg van het VAPH in dit decreet.
Het is, gelet op de betrokkenheid van de clb in integrale jeugdhulp als een sector, ook duidelijk
dat de krijtlijnen die nu worden uitgetekend hun impact zullen hebben op toekomstige discussies
over de invulling van leerlingenbegeleiding in het onderwijs.
7 Verdere implementatie van het decreet
De Vlor stelt vast dat het voorliggende decreet - terecht - enkel een kaderdecreet is. Maar dit
betekent dat nog heel wat cruciale punten moeten worden uitgewerkt in uitvoeringsbesluiten.
Gelet op de impact van de uitvoeringsbesluiten op de clb in de eerste plaats en op de
leerlingenbegeleiding op school in tweede orde, vraagt de Vlor naar engagementen om over de
uitvoeringsbesluiten advies te kunnen uitbrengen. De memorie van toelichting geeft bij tal van
artikelen al concrete invullingen aan thema’s waarover nog veel vragen leven. De raad verwijst bij
wijze van voorbeeld naar de eigen krachtconferenties, de vermaatschappelijking van de
jeugdhulpverlening (artikel 9), de functie van het Vlaams expertisecentrum, de impact van een
aanmelding voor de aanmeldende instantie.
De Vlor wil ten tweede ook een engagement van de Vlaamse overheid dat ze over de afstemming
tussen integrale jeugdhulp en de gerechtelijke jeugdhulp zal overleggen met de federale
overheid.
De raad wijst er ten slotte op dat de eerste fase van de uitrol van dit decreet al gepland is in
februari 2013. Het is wenselijk dat bij de start op het terrein duidelijkheid is over de concrete
invulling van de uitvoeringsbesluiten.
Mia Douterlungne Ann Demeulemeester
administrateur-generaal voorzitter
V L A A M S P A R L E M E N T
9

234 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 235
VOORONTWERP VAN DECREET
d.d. 7 december 2012
V L A A M S P A R L E M E N T

236 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 237
Voorontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp
DE VLAAMSE REGERING,
Op voorstel van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de
Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel;
Na beraadslaging,
BESLUIT:
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de Vlaamse minister
van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel zijn ermee belast, in naam van de
Vlaamse Regering, bij het Vlaams Parlement het ontwerp van decreet in te dienen,
waarvan de tekst volgt:
V L A A M S P A R L E M E N T
./.

238 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Artikel 1. Dit decreet regelt een gemeenschapsaangelegenheid.
Art. 2. §1. In dit decreet wordt verstaan onder:
1° Adviesraad: de Adviesraad Integrale Jeugdhulp, vermeld in artikel 59;
° agentschap Jongerenwelzijn: het intern verzelfstandigd agentschap, vermeld in
artikel 59 van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
° agentschap Kind en Gezin: het intern verzelfstandigd agentschap met
rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin, vermeld in artikel 3 van het decreet van 30
april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met
rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin;
° het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: het departement Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin, vermeld in artikel 1 van het besluit van de Vlaamse
Regering van 31 maart 2006 betreffende het Departement Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin, betreffende de inwerkingtreding van regelgeving tot
oprichting van agentschappen in het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin en betreffende de wijziging van regelgeving met betrekking tot dat
beleidsdomein.
2° ambulant: de hulp wordt in de voorziening aangeboden, maar de cliënt overnacht
niet in de voorziening;
3° brede instap: jeugdhulpaanbieders die onder de toepassing vallen van minstens
de regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 2°, 4°en 7°, en die modules
aanbieden die door de Vlaamse Regering zijn aangewezen als behorend tot de
brede instap;
4° consult: partijen die elkaar raadplegen en informatie uitwisselen in het kader van
de jeugdhulpverlening, vertrekkend vanuit de hulpvraag;
5° continuïteit: de ononderbrokenheid van het traject van de jeugdhulpverlening, te
realiseren door de samenwerking van de verschillende jeugdhulpaanbieders van de
jeugdhulpverlening en de trajectbegeleiding;
6° context: het sociale netwerk rond de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken, dat in functie van de hulpvraag van die
personen van betekenis is.
7° crisissituatie: een acuut beleefde noodsituatie waarin onmiddellijk hulp moet
worden geboden;
8° crisisjeugdhulpverlening: jeugdhulpverlening die bestaat uit een onmiddellijke en
aangepaste actie in geval van een crisissituatie;
9° diagnostiek: het proces van de verzameling en ordening van de beschikbare
relevante gegevens vanuit de hulpvraag;
10° erkende voorziening van de bijzondere jeugdbijstand: een voorziening die erkend
is met toepassing van hoofdstuk V, afdeling II, van het decreet van 7 maart 2008
inzake bijzondere jeugdbijstand;
11° flexibiliteit: de herzienbaarheid van de aangeboden jeugdhulpverlening in functie
van de wenselijkheid en van wat als ondersteunend wordt ervaren door de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken;
12° geïndiceerde jeugdhulp: enerzijds de jeugdhulpverlening die voor de
minderjarige op basis van de hulpvraag en in overleg met de context wordt
voorgesteld in het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, en die
in de vorm van inzetbare en combineerbare typemodules wordt beschreven, waarbij
V L A A M S P A R L E M E N T
2
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 239
flexibiliteit gewaarborgd is, en anderzijds de jeugdhulpverlening die voor de
minderjarige wordt voorgesteld in het verzoek van de jeugdrechter om niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55;
13° gemandateerde voorzieningen: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en de
vertrouwenscentra kindermishandeling;
14° gemeenschapsinstelling: een voorziening als vermeld in artikel 47 van het
decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
15° gerechtelijke jeugdhulp: de jeugdhulp die wordt opgelegd bij rechterlijke
beslissing;
16° hulpprogramma: een voorzieningenoverstijgend en gecoördineerd geheel van
jeugdhulpverlening dat bestaat uit een combinatie van modules, afgestemd op de
hulpvraag, die al dan niet gelijktijdig ingezet worden met de focus op een specifieke
doelgroep of problematiek;
17° indicatiestelling: het proces, vermeld in artikel 21, dat wordt uitgevoerd door het
team Indicatiestelling, vermeld in artikel 17, en dat op basis van de hulpvraag en de
gemeenschappelijke analyse vaststelt welke jeugdhulpverlening maximaal wenselijk
en als ondersteunend en effectief ingeschat wordt en wat de urgentie ervan is;
18° inspraak: de medezeggenschap van minderjarigen, ouders en, in voorkomend
geval, opvoedingsverantwoordelijken op elk moment in het traject van de
jeugdhulpverlening;
19° Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp: het orgaan, vermeld in artikel 65;
20° Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie: het orgaan, vermeld in artikel 26,
§1, eerste lid, 5°, en tweede lid, dat in voorkomend geval overgaat tot de prioritering
van dossiers op basis van de hulpvraag, de urgentie en de zorgnood en dat met de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en de
jeugdhulpaanbieders het gemeenschappelijke engagement aangaat om de
geïndiceerde jeugdhulp prioritair uit te voeren;
21° intersectorale registratielijst: systeem waarin al de indicatiestellingsverslagen,
vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, en al de verzoeken van de jeugdrechter om niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55, op naam van de
minderjarige worden opgenomen met het oog op de jeugdhulpregie, vermeld in
artikel 26;
22° jeugdhulp: het geheel van de jeugdhulpaanbieders, de personeelsleden die de
indicatiestelling en de jeugdhulpregie verrichten binnen en voor de toegangspoort, en
de personeelsleden die de opdrachten binnen de gemandateerde voorzieningen
uitvoeren;
23° jeugdhulpaanbieder: een natuurlijke persoon of een voorziening die
jeugdhulpverlening aanbiedt, in de vorm van rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of beide, als vermeld in artikel 3, en het
ondersteuningscentrum;
24° jeugdhulpbeslissing: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat de geïndiceerde jeugdhulp omzet in een of meer
modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of in een persoonsvolgende
financiering die het mogelijk maakt om de geïndiceerde jeugdhulp te realiseren,
overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid, 1°;
25° jeugdhulpregie: het proces, vermeld in artikel 26, dat wordt uitgevoerd door het
team Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17, en dat de geïndiceerde jeugdhulp omzet
in een of meer modules jeugdhulp of in een persoonsvolgende financiering;
26° jeugdhulpverlening: de vraaggestuurde hulp- en zorgverlening die zich richt tot
V L A A M S P A R L E M E N T
3
./.

240 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
minderjarigen, of tot minderjarigen en hun ouders, hun
opvoedingsverantwoordelijken of personen uit hun leefomgeving;
27° jeugdhulpvoorstel: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat een selectie bevat van de modules die in
aanmerking komen om de geïndiceerde jeugdhulp te realiseren, als een of meer
modules niet onmiddellijk beschikbaar zijn, overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid,
4°;
28° kindermishandeling: elke vorm van lichamelijk, psychisch of seksueel geweld
waarvan een minderjarige het slachtoffer is, actief door het schadelijke optreden of
passief door een ernstige nalatigheid van zijn ouders of van iedere andere persoon ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid staat;
29° leefomgeving: de natuurlijke personen, met uitzondering van de ouders en de
opvoedingsverantwoordelijken, die bij de minderjarige inwonen of met de
minderjarige een familiale of bijzondere affectieve band hebben, onder wie de
natuurlijke personen die in de buurt van de minderjarige wonen of met wie de
minderjarige geregeld contact heeft, onder meer bij het naar school gaan of tijdens
de vrijetijdsbesteding;
30° maatschappelijke noodzaak: de kwalificatie die na het onderzoek, vermeld in
artikel 34, door de gemandateerde voorziening aan een verontrustende situatie wordt
gegeven en die de noodzaak vastlegt om jeugdhulpverlening in te schakelen;
31° Managementcomité: het Managementcomité Integrale Jeugdhulp, vermeld in
artikel 61;
32° minderjarige: elke natuurlijke persoon die jonger is dan achttien jaar;
33° mobiel: de hulp wordt niet in de voorziening maar elders aangeboden (thuis, op
school enzovoort);
34° module: een duidelijk afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening op basis van de
hulpvraag, aangeboden door een jeugdhulpaanbieder, gebaseerd op één
typemodule, die afzonderlijk, gelijktijdig of consecutief en op een manier waarbij de
flexibiliteit met andere eenheden van jeugdhulpverlening gewaarborgd is, kan
worden aangeboden;
35° netwerk: een functioneel samenwerkingsverband van jeugdhulpaanbieders dat
afspraken over een integrale uitbouw van de hulpverlening vastlegt in een
samenwerkingsprotocol;
36° niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp: de modules van jeugdhulpverlening die
volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, vanwege hun graad van
ingrijpendheid behoren tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en waartoe
minderjarigen, ouders en, in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken
alleen toegang hebben op basis van een jeugdhulpbeslissing;
37° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, vermeld in
artikel 33;
38° opvoedingsverantwoordelijken: andere natuurlijke personen dan de ouders die
de minderjarige op duurzame wijze in feite onder hun bewaring hebben of bij wie de
minderjarige geplaatst is door bemiddeling of ten laste van een openbare overheid;
39° ouders: de natuurlijke personen die titularis zijn van het ouderlijk gezag, of, bij
ontstentenis van die personen, de wettelijke vertegenwoordigers;
40° persoonsvolgende financiering: het instrument voor de eigen sturing van de hulp
door de persoon met een handicap, dat de persoon volgt en waarmee hij op
afdoende wijze zorg en assistentie voor zichzelf kan betrekken. Deze
financieringswijze wordt opgedeeld in een systeem van persoonsvolgende vouchers
V L A A M S P A R L E M E N T
4
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 241
en in een systeem van cash budgetten, waarbij de persoon met een handicap kan
overstappen van het ene systeem op het andere en terug;
41° pleeggezin: het gezin van de pleegzorger;
42° pleegzorger: een meerderjarige natuurlijke persoon die één of meer
pleegkinderen en/of pleeggasten in het eigen gezin opvangt;
43° rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp: de modules van jeugdhulpverlening voor
de toegangspoort die volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, behoren
tot de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en waartoe minderjarigen, ouders en, in
voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken toegang hebben, zonder dat ze
daarvoor een jeugdhulpbeslissing als vermeld in artikel 26, §1, eerste lid, 3°, nodig
hebben;
44° regio: een regio integrale jeugdhulp als vermeld in artikel 64;
45° residentieel: de hulp wordt in de voorziening aangeboden en de cliënt overnacht
in de voorziening;
46° sector: een domein dat geregeld wordt door een regelgeving als vermeld in
artikel 3, §1, of toepasselijk verklaard wordt krachtens artikel 3, §2;
47° sociale dienst: de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulp, vermeld in artikel
56;
48° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17;
49° typemodule: een afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening, gebaseerd op één
functie of op een specifiek omschreven kernproces van hulpverlening, die deel
uitmaakt van een intersectoraal opgemaakte set van typemodules en die tot doel
heeft de kernopdrachten van de sectoren in dezelfde taal te formuleren en op elkaar
af te stemmen;
50° verontrustende situatie: een situatie die de ontwikkeling van een minderjarige
bedreigt doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van een of
meer leden van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve, morele,
intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang komen, waardoor het
aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk kan zijn;
51° vertrouwenscentrum kindermishandeling: een centrum als vermeld in artikel 42;
52° voorbereidende rechtspleging: de fase van de rechtspleging voor de
jeugdrechtbank, die loopt vanaf de vordering van de jeugdrechtbank en die
voorafgaat aan de vordering van het Openbaar Ministerie tot het nemen van een
maatregel ten gronde;
53° vrijwillige jeugdhulp: rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
die berust op een vrijwillige medewerking van de betrokken partijen en die geen
gerechtelijke jeugdhulp is;
54° wet betreffende de opgave van maatregelen ten aanzien van minderjarigen die
een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd: een wet die een aangelegenheid
regelt als vermeld in artikel 5, §1, II, 6°, d), van de bijzondere wet van 8 augustus
1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij de wet van 8 augustus 1988.
§2. Bij verwijzing naar personen wordt in dit decreet de mannelijke vorm gebruikt.
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
Art. 3. §1. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op jeugdhulpverlening die
aangeboden wordt met toepassing van de volgende regelgeving:
1° het besluit van de Vlaamse Regering van 24 juli 1997 tot regeling van de
erkenning en de subsidiëring van de centra voor integrale gezinszorg;
2° het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor
V L A A M S P A R L E M E N T
5
./.

242 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
leerlingenbegeleiding;
3° het decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg;
4° het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin;
5° het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen met een
Handicap;
6° het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
7° het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk;
8° het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie van pleegzorg.
Binnen de regelgeving, vermeld in het eerste lid, 1° tot en met 7°, bepaalt de
Vlaamse Regering welke jeugdhulpverlening onder het toepassingsgebied van de
integrale jeugdhulp valt.
§2. De Vlaamse Regering kan het toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
uitbreiden naar jeugdhulpverlening die met toepassing van andere Vlaamse
regelgeving wordt aangeboden.
Art. 4. De Vlaamse Regering kan, voor het aanleveren van relevante gegevens over
de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomende geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en voor de jeugdhulpregie, verricht door het team
Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17, derde lid, overeenkomsten sluiten met:
1° personen of voorzieningen van wie het hulpaanbod niet onder de toepassing valt
van een regelgeving als vermeld in artikel 3;
2° personen of voorzieningen die buiten de Vlaamse Gemeenschap gevestigd zijn.
Hoofdstuk 3. Missie en principes van de integrale jeugdhulp
Afdeling 1. Missie
Art. 5. Integrale jeugdhulp biedt aan minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend
geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun
leefomgeving die daar behoefte aan hebben, hulp en zorg op maat die met een grote
mate aan flexibiliteit aan de hulpvraag proberen te beantwoorden. Ze doet dat door
een gemeenschappelijke analyse van de hulpvraag en in een sectoroverschrijdende
samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders en intersectorale afstemming van het
jeugdhulpaanbod. Het jeugdhulpaanbod kan herzien worden in functie van wat als
efficiënt, effectief en ondersteunend ervaren wordt door de minderjarige, zijn ouders
en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Ze omvat zowel de rechtstreeks toegankelijke als de niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp, waarmee de personen tot wie ze zich richt, instemmen, als
gerechtelijke jeugdhulp.
De integrale jeugdhulp respecteert op elk moment de bepalingen van het
Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen in New York op 20 november
1989 en geëxpliciteerd in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie
van minderjarigen in de integrale jeugdhulp. De jeugdhulp houdt op elk moment
V L A A M S P A R L E M E N T
6
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 243
rekening met de godsdienstige, de ideologische en de wijsgerige overtuiging van de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Afdeling 2. Principes
Art. 6. Binnen het beschikbare jeugdhulpaanbod en de beschikbare kredieten heeft
elke minderjarige met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte, alsook elke ouder of
opvoedingsverantwoordelijke met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte die
verband houdt met de opvoeding of de ontwikkeling van de minderjarige, maximaal
recht op jeugdhulp als vermeld in dit decreet.
De jeugdhulp hanteert een contextgerichte manier van werken en ze zet de
jeugdhulpverlening op de meest efficiënte en effectieve manier in.
De jeugdhulp zet maximaal de eigen krachten in van minderjarigen, ouders of,
in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
de leefomgeving, en versterkt hen daarin.
De jeugdhulp vertrekt van de hulpvraag of de hulpbehoefte van de personen
tot wie ze zich richt, en sluit daar maximaal bij aan. Als verschillende vormen van
jeugdhulp gelijkwaardig aan een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte kunnen
beantwoorden, wordt de minst ingrijpende vorm van jeugdhulp aangeboden.
Met uitzondering van de gerechtelijke jeugdhulp kan de jeugdhulp alleen
worden verleend met instemming van de personen tot wie ze zich richt. De jeugdhulp
berust op een vrijwillige medewerking van de betrokken personen. Ze worden
maximaal betrokken bij de jeugdhulpverlening. De jeugdhulp kan alleen uitgevoerd
worden met:
1° de instemming van degenen die over de minderjarige het ouderlijk gezag
uitoefenen of hem onder hun bewaring hebben;
2° de instemming van de min-twaalfjarige, rekening houdend met zijn leeftijd en
maturiteit, als blijkt dat de min-twaalfjarige tot een redelijke beoordeling van zijn
belangen in staat is, of de instemming van de minderjarige die twaalf jaar of ouder is,
of nadat de minderjarige werd gehoord als die jonger is dan twaalf jaar.
In het belang van de minderjarige kan er van de noodzakelijke instemming,
vermeld in het tweede en derde lid, worden afgeweken als:
1° de afwijking genotuleerd wordt;
2° de afwijking gemotiveerd wordt;
3° er in de motivatie wordt verwezen naar het belang van de minderjarige waarbij
duidelijk wordt omschreven over welk belang van de minderjarige het gaat.
De jeugdhulp houdt bij haar werking op gepaste wijze rekening met de culturele
kenmerken, de socio-economische situatie en de handicap van de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 7. Met behoud van de toepassing van artikel 72 tot en met 76, waaronder het
gezamenlijk en gedeeld beroepsgeheim, zijn alle personen die hun medewerking
verlenen aan de toepassing van dit decreet, gebonden door de geheimhoudingsplicht
V L A A M S P A R L E M E N T
7
./.

244 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
met betrekking tot de gegevens waarvan ze bij de uitoefening van hun opdracht
kennis krijgen en die daarmee verband houden.
Hoofdstuk 4. Doelstellingen van de integrale jeugdhulp
Art. 8. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op de samenwerking en afstemming in
de jeugdhulp met als doel een gezamenlijk engagement aan te gaan ten behoeve
van minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving en
daarvoor:
1° in te zetten op de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening;
2° de tijdige toegang tot de jeugdhulpverlening te organiseren;
3° de flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulpverlening te waarborgen, met
inbegrip van de naadloze overgang naar andere vormen van hulpverlening;
4° gepast om te gaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening;
5° in een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening te voorzien;
6° hen maximaal in de jeugdhulpverlening te laten participeren;
7° een integrale aanpak te realiseren bij het organiseren en het aanbieden van
jeugdhulpverlening.
Hoofdstuk 5. Vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening
Art. 9. De jeugdhulp zet de eigen krachten van minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving in en versterkt die personen met het oog op:
1° het vermijden, als dat mogelijk is, van de instroom van de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken in de
hulpverlening;
2° het verhogen van hun participatie in de jeugdhulpverlening;
3° het stimuleren van hun emancipatie en participatie in de samenleving.
Daarvoor zetten de jeugdhulpaanbieders aangepaste methodieken in die de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
versterken om hun eigen krachten te maximaliseren om aan de hulpvraag te
beantwoorden.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de opdrachten en de
wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd.
Art. 10. De methodieken vermeld in artikel 9, tweede lid, hebben tot doel de
jeugdhulpverlening aan de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken zo inclusief mogelijk te organiseren. Daarvoor wordt in
dialoog met die personen een ondersteuningsplan opgesteld dat flexibiliteit
waarborgt en dat hun bestaande sociale netwerk inzet en versterkt of dat voor hen
een sociaal netwerk creëert.
De Vlaamse Regering bepaalt welke elementen het ondersteuningsplan
minstens moet bevatten.
V L A A M S P A R L E M E N T
8
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 245
Hoofdstuk 6. De toegang tot de jeugdhulpverlening
Afdeling 1. Algemene bepalingen
Art. 11. De jeugdhulp organiseert voor alle minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving tijdig de toegang tot:
1° de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp;
2° de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, via de toegangspoort.
Daarvoor verbetert de jeugdhulp de volgende aspecten van het aanbod:
1° de bekendmaking;
2° de bereikbaarheid;
3° de beschikbaarheid;
4° de begrijpbaarheid;
5° de betaalbaarheid.
Met behoud van de toepassing van hoofdstuk 5 koppelt de jeugdhulp aan elke
hulpvraag zo snel mogelijk en in zo weinig mogelijk stappen het minst ingrijpende en
meest gepaste beschikbare hulpaanbod, bestaande uit rechtstreeks of niet
rechtstreeks toegankelijke modules, of een combinatie van beide, en zet tijdig
diagnostiek in.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de doelstellingen en de
daarmee verbonden opdrachten, de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd,
de modules die tot de brede instap behoren en de intersectorale kwaliteitseisen voor
de brede instap.
Art. 12. De rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp wordt versterkt door:
1° aanpassingen in het onderscheid waardoor 30% van de niet-residentiële modules
van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, rechtstreeks toegankelijk wordt;
2° bij uitbreidingen van het aanbod van de sectoren minimaal 30% van de totale
middelen voor de uitbreiding te besteden aan de rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp.
De Vlaamse Regering waakt over de toepassing van het eerste lid en bepaalt
daarvoor de nadere regels. De Vlaamse Regering kan de verhouding, vermeld in het
eerste lid, 2°, verhogen.
Afdeling 2. Modulering en onderscheid
Art. 13. Elke jeugdhulpaanbieder biedt zijn jeugdhulpverlening aan in de vorm van
modules die inzetbaar zijn op basis van de hulpvraag en wat jongeren en ouders als
ondersteunend ervaren. De Vlaamse Regering bepaalt de regels voor het
beschrijven, het combineren en het aanbieden van modules.
Art. 14. De modules jeugdhulpverlening van de jeugdhulpaanbieders, met
uitzondering van de modules die worden ingezet in een hulpprogramma, worden
opgedeeld in rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke modules.
De niet rechtstreeks toegankelijke modules kunnen, met uitzondering van het aanbod
V L A A M S P A R L E M E N T
9
./.

246 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
van de gemeenschapsinstellingen, alleen op basis van een jeugdhulpbeslissing
worden ingezet.
Art. 15. Het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks
toegankelijke modules wordt gemaakt op basis van een weging van minstens de
volgende kenmerken: duur, frequentie en intensiteit.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die kenmerken en de
wijze waarop ze worden gewogen. Ze kan bepalen dat bij de weging ook rekening
wordt gehouden met andere kenmerken van de modules.
Art. 16. De Vlaamse Regering kan voor bepaalde specifieke doelgroepen of
problematieken hulpprogramma’s vastleggen en de toegankelijkheid van de modules
in het hulpprogramma bepalen.
Afdeling 3. De toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
Onderafdeling 1. Organisatie en taken van de toegangspoort
Art. 17. De toegangspoort is een orgaan dat onafhankelijk werkt van de
jeugdhulpaanbieders en van de andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, en dat de buitengerechtelijke toegang tot de niet
rechtstreeks toegankelijke modules organiseert.
Per regio wordt een toegangspoort opgericht. Die regio vormt het werkgebied
van de toegangspoort.
De toegangspoort bestaat minstens uit een team Indicatiestelling en een team
Jeugdhulpregie, die onafhankelijk van elkaar functioneren. Het team Indicatiestelling
is multidisciplinair samengesteld, beschikt over een brede expertise inzake de
problemen waar de minderjarigen en hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken
mee geconfronteerd worden en bevat ook een vertegenwoordiging van
minderjarigen, hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
De toegangspoort ressorteert administratiefrechtelijk onder het intern
verzelfstandigd agentschap Jongerenwelzijn.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking en de vestigingsplaats van de toegangspoort, de intervisie
en supervisie van de personeelsleden van de toegangspoort, alsook de wijze waarop
haar werking en de kwaliteit van haar dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 18. §1. De toegangspoort ontvangt de aanvragen voor niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp die aangeboden wordt ter uitvoering van de regelgeving,
vermeld in artikel 3, met uitzondering van aanvragen met betrekking tot het aanbod
van de gemeenschapsinstellingen, en oefent de taken indicatiestelling en
jeugdhulpregie uit volgens de bepalingen van onderafdeling 2 en 3.
§2. Voor de aanvragen tot tenlasteneming van individuele materiële bijstand voor de
sociale integratie van personen met een handicap als vermeld in artikel 6, 2°, en
artikel 8, 3°, van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
V L A A M S P A R L E M E N T
10
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 247
Personen met een Handicap, beperkt de opdracht van de toegangspoort zich tot het
ontvangen van de aanvraag ervan.
De Vlaamse Regering regelt de samenwerking tussen de toegangspoort en
het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap
voor Personen met een Handicap voor de afhandeling van de aanvragen, vermeld in
het eerste lid.
§3. De toegangspoort kan voor personen vanaf achttien jaar en tot maximaal 25 jaar
beslissen over de voortzetting van jeugdhulpverlening die vóór die leeftijd is
aangevraagd, conform de regels die de Vlaamse Regering bepaalt.
§4. De toegangspoort beheert de beschikbare capaciteit van de niet rechtstreeks
toegankelijke modules. Ze streeft naar een maximale benutting van de beschikbare
capaciteit in functie van de hulpvragen en neemt het wachtbeheer op zich.
De toegangspoort gaat in overleg met de jeugdhulpaanbieders van de regio in
functie van de regie van jeugdhulpverlening. Dat overleg kan niet geweigerd worden
door de jeugdhulpaanbieders. De jeugdhulpaanbieders geven de vrijgekomen
plaatsen door aan de toegangspoort.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
De Vlaamse Regering kan bepalen op welke wijze de toegangspoort ook zicht
houdt op het beschikbare aanbod rechtstreeks toegankelijke modules.
Art. 19. Als tijdens de afhandeling van een aanmelding door de toegangspoort de
betrokken minderjarige van woonplaats verandert en die woonplaats in het
werkgebied van een andere toegangspoort ligt, zorgt die toegangspoort voor de
verdere afhandeling en wordt het dossier van de minderjarige aan haar bezorgd. De
Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Onderafdeling 2. Indicatiestelling
Art. 20. Jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, kunnen een minderjarige aanmelden bij de
toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de realisatie van niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Met toepassing van de wet van 1 maart 2002
betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd, kan een centrum als vermeld in artikel 2 ook
aanmelden bij de toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de realisatie
van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp.
De aanmelding voldoet aan de volgende criteria:
1° ze gebeurt met instemming en met maximale betrokkenheid van de minderjarige,
zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
2° ze bevat de beschikbare relevante gegevens over de personen, vermeld in punt
1°, en over de betrokken personen uit de leefomgeving van de minderjarige;
3° ze bevat een verslag over de aan de aanmelding voorafgegane casusgerichte
subsidiaire acties tot het inzetten en versterken van de krachten van de minderjarige,
zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de
V L A A M S P A R L E M E N T
11
./.

248 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
betrokken personen uit de leefomgeving van de minderjarige, overeenkomstig artikel
9;
4° ze bevat een verslag over de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en de
dienstverlening, die subsidiair is ingezet voorafgaand aan de aanmelding.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding. De
Vlaamse Regering bepaalt de wijze van erkenning van andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden als aanmelder en contactpersoon
bij de toegangspoort.
Art. 21. Voor de indicatiestelling, heeft het team Indicatiestelling de volgende
opdrachten:
1° op basis van de beschikbare relevante gegevens over de minderjarige, zijn ouders
en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving, in overleg met die personen vaststellen welke
jeugdhulpverlening maximaal wenselijk is en de urgentie ervan aangeven,
onafhankelijk van het beschikbare jeugdhulpaanbod;
2° een indicatiestellingsverslag opstellen waarin de voorgestelde jeugdhulpverlening
in de vorm van typemodules wordt beschreven, met de mogelijkheid om bepaalde
typemodules uit te sluiten voor de minderjarige, en waarin de geldigheidsduur van
het indicatiestellingsverslag is bepaald, en dat indicatiestellingsverslag bezorgen aan
de aanmelder, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en
aan het team Jeugdhulpregie.
De typemodules, opgenomen in het indicatiestellingsverslag, garanderen
flexibiliteit bij het organiseren van de jeugdhulpverlening.
Het team Indicatiestelling kan beslissen om geen indicatiestellingsverslag op
te maken als het van oordeel is dat niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp niet
hoeft te worden ingezet voor de minderjarige. In dat geval bezorgt het team
Indicatiestelling een gemotiveerde kennisgeving van die beslissing aan de
aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste lid, aan de minderjarige, zijn ouders of
opvoedingsverantwoordelijken.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de indicatiestelling, voor
de controle op de kwaliteit van de indicatiestelling, voor het indicatiestellingsverslag
en de kennisgeving.
Art. 22. Het team Indicatiestelling kan, met behoud van de toepassing van artikel 4,
bijkomende relevante gegevens over de minderjarige vragen aan de aanmelder of
aan een erkend multidisciplinair team. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere
regels voor het vragen en het aanreiken van die gegevens.
De Vlaamse Regering bepaalt de voorwaarden en de procedure voor de
erkenning en subsidiëring van multidisciplinaire teams.
Art. 23. Als na een indicatiestelling de hulpvraag is gewijzigd, of als de
geldigheidsduur van het indicatiestellingsverslag is verstreken, kan hetzelfde team
Indicatiestelling een herindicatiestelling verrichten.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de herindicatiestelling.
V L A A M S P A R L E M E N T
12
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 249
Art. 24. Als de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken niet
akkoord gaan met de inhoud van het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21,
eerste lid, 2°, of met de kennisgeving, vermeld in artikel 21, vierde lid, kunnen ze een
tweede indicatiestelling aanvragen. De tweede indicatiestelling wordt verricht door
een ander team Indicatiestelling dan het team dat de betwiste indicatiestelling heeft
verricht.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de tweede
indicatiestelling.
Art. 25. Zowel voor diagnostiek als voor indicatiestelling wordt gebruikgemaakt van
instrumenten die gevalideerd zijn door het Expertisecentrum Diagnostiek, vermeld in
het tweede lid.
De Vlaamse Regering wordt gemachtigd om een Expertisecentrum
Diagnostiek op te richten voor de beleidsdomeinen Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin en Onderwijs en Vorming dan wel mee te werken aan de oprichting ervan. Het
centrum heeft minstens als opdracht:
1° de ontwikkeling en validering van protocollen en instrumenten;
2° de uitvoering en opvolging van wetenschappelijke onderzoeksopdrachten en
ontwikkelingen;
3° informatieverstrekking, vorming en ondersteuning van gebruikers van
instrumenten en protocollen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdracht, de
structuur, de samenstelling, de werking en de financiering van het centrum, alsook de
wijze waarop zijn werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden
geëvalueerd.
Onderafdeling 3. Jeugdhulpregie
Art. 26. §1. Voor de jeugdhulpregie, heeft het team Jeugdhulpregie de volgende
opdrachten:
1° het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, of het verzoek van
de jeugdrechter om niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55,
omzetten in een of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of in een
persoonsvolgende financiering die het mogelijk maakt om de geïndiceerde jeugdhulp
te realiseren, en de minderjarige inschrijven op de intersectorale registratielijst;
2° met het oog op de uitvoering van de geïndiceerde jeugdhulp, samen met de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken, de betrokken personen uit zijn leefomgeving en de
persoon of voorziening die de minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort,
onderhandelen met jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden;
3° ofwel de overeengekomen modules, vermeld in punt 1°, vastleggen in een
jeugdhulpbeslissing en die bezorgen aan de persoon of voorziening die de
minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de minderjarige, zijn ouders
of opvoedingsverantwoordelijken, en aan de betrokken jeugdhulpaanbieders, ofwel
de persoonsvolgende financiering, vermeld in punt 1°, vastleggen in een
jeugdhulpbeslissing en die bezorgen aan de minderjarige, zijn ouders of
opvoedingsverantwoordelijken;
4° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet onmiddellijk
V L A A M S P A R L E M E N T
13
./.

250 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
beschikbaar zijn, en, in voorkomend geval, op basis van een prioritering van de
hulpvraag, een jeugdhulpvoorstel opmaken en dat bezorgen aan de persoon of
voorziening die de minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de
minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en aan de betrokken
jeugdhulpaanbieders en de andere betrokken personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden;
5° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet kunnen worden
uitgevoerd en de opdracht, vermeld in het eerste lid, 4°, beëindigd is, het dossier
bezorgen aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie;
6° voor dossiers met de hoogste prioriteit de jeugdhulpaanbieders de opdracht geven
om binnen de beschikbare capaciteit een of meer modules niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp uit te voeren.
Als het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, punt 1°,
jeugdhulpverlening indiceert die wordt aangeboden met toepassing van de
regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 5°, en het dossier in aanmerking komt
voor een persoonsvolgende financiering, bezorgt het team Jeugdhulpregie het
dossier onmiddellijk aan de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie die in
voorkomend geval overgaat tot een prioritering van het dossier. De minderjarige, zijn
ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken die de regie
voeren, beslissen verder over de persoonsvolgende financiering en zorgen voor de
regie ervan.
De opdracht, vermeld in het eerste lid, 2°, wordt door het team Jeugdhulpregie
alleen uitgevoerd als geen jeugdhulpaanbieders worden gezocht of kunnen worden
gevonden door:
1° de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving;
2° een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening die
jeugdhulpverlening aanbiedt, ongeacht of die persoon of voorziening de minderjarige
heeft aangemeld bij de toegangspoort.
Dossiers met de hoogste prioriteit, vermeld in het eerste lid, 6°, zijn dossiers:
1° die een prioritair toe te wijzen hulpvraag zijn geworden omdat het verregaande
overleg, vermeld in het eerste lid, 5°, niet resulteert in een uitvoering van de
geïndiceerde jeugdhulp;
2° waarvoor het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, 1°,
jeugdhulpverlening indiceert die wordt aangeboden met toepassing van de
regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 5°, en waarbij de betrokken
minderjarige in een noodsituatie verkeert;
3° die de jeugdrechter met toepassing van artikel 55 heeft laten inschrijven op de
intersectorale registratielijst met het oog op de uitvoering van een maatregel die hij
heeft bevolen met toepassing van artikel 53.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de jeugdhulpregie, de
jeugdhulpbeslissing, het jeugdhulpvoorstel en de persoonsvolgende financiering. De
Vlaamse Regering bepaalt ook de minimale inhoudelijke en procesmatige criteria
voor de prioritering van dossiers door het team Jeugdhulpregie en door de
Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie, de maximale termijn voor de
uitvoering van de opdrachten, vermeld in het eerste lid, 3°, 4°, 5° en 6°, de nadere
V L A A M S P A R L E M E N T
14
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 251
regels voor de erkenning van een situatie als een noodsituatie, vermeld in het vierde
lid, 2°, en de nadere samenstelling en de opdrachten van de Intersectorale
Regionale Prioriteitencommissie.
§2. Voor iedere indicatiestelling wordt binnen de beschikbare capaciteit de
geïndiceerde jeugdhulp gerealiseerd met inzet en verregaand overleg van de
relevante jeugdhulpaanbieders. Als in de jeugdhulpbeslissing tegelijkertijd modules
zijn opgenomen die worden aangeboden door verschillende jeugdhulpaanbieders,
wijst de jeugdhulpbeslissing, na overleg met de betrokken jeugdhulpaanbieders, de
jeugdhulpaanbieder aan die zal zorgen voor de coördinatie van de
jeugdhulpverlening.
§3. Jeugdhulpaanbieders die niet rechtstreeks toegankelijke modules aanbieden,
verlenen desgevraagd aan het team Jeugdhulpregie hun volle medewerking voor de
realisatie van de geïndiceerde jeugdhulp. Als een jeugdhulpaanbieder niet overgaat
tot uitvoering van de jeugdhulpverlening, wordt dat ten overstaan van het team
Jeugdhulpregie en de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken gemotiveerd. Jeugdhulpaanbieders kunnen in geen
geval de uitvoering van de jeugdhulpverlening weigeren als het team
Jeugdhulpregie, met toepassing van paragraaf 1, eerste lid, 6°, hen de opdracht
heeft gegeven om modules uit te voeren voor een dossier met de hoogste prioriteit.
Art. 27. Als na de voltooiing van de jeugdhulpregie conform artikel 26 de duur van de
modules, vermeld in de jeugdhulpbeslissing, verstreken is of als er voor een
minderjarige een herindicatiestelling heeft plaatsgevonden op basis waarvan een
herziening van de jeugdhulpbeslissing noodzakelijk is, kan hetzelfde team
Jeugdhulpregie die herziening verrichten op gemotiveerd verzoek van een
jeugdhulpaanbieder die aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval,
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
jeugdhulpverlening verstrekt. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor
de herziening van de jeugdhulpbeslissing.
Onderafdeling 4. Versnelde indicatiestelling en toewijzing in de toegangspoort
Art. 28. De minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving kunnen
van de toegangspoort een versnelde indicatiestelling en toewijzing krijgen in urgente
situaties waarbij:
1° er een tekort is aan aangeleverde diagnostiek;
2° er vraag is naar een overname, voor een beperkte periode, van een minderjarige
door een jeugdhulpaanbieder die modules aanbiedt die vergelijkbaar zijn met de
modules van diegene die modules uitvoert voor de minderjarige;
3° jeugdhulpverlening geïndiceerd is vanuit het hulpprogramma crisis.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de versnelde
indicatiestelling en toewijzing.
Afdeling 4. Rechtstreekse toegang tot de toegangspoort
Art. 29. Een minderjarige die minstens twaalf jaar is of, als hij jonger is dan twaalf
jaar, tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is, zijn ouders of
V L A A M S P A R L E M E N T
15
./.

252 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
opvoedingsverantwoordelijken kunnen bij de toegangspoort een verzoek tot
toekenning van jeugdhulpverlening indienen als cumulatief de volgende voorwaarden
vervuld zijn:
1° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken hebben een
hulpvraag gesteld in de rechtstreeks toegankelijke of niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp, maar die hulpvraag is niet beantwoord om een andere reden dan de
volledige bezetting van de capaciteit;
2° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken kunnen aantonen
dat er een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden;
3° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken zijn niet betrokken
bij een procedure bij het ondersteuningscentrum of bij het vertrouwenscentrum
kindermishandeling.
Het verzoek moet gestaafd worden met een document dat aantoont dat er
een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden. Een poging tot bemiddeling als
vermeld in het eerste lid, 2°, impliceert dat de vraag naar bemiddeling is gesteld,
maar ofwel dat bemiddeling heeft plaatsgevonden, maar niet heeft geleid tot een
conflictoplossing, ofwel dat bemiddeling niet heeft plaatsgevonden omdat een van de
betrokken partijen zich niet heeft aangeboden bij de bemiddelaar of omdat er binnen
een redelijke termijn geen bemiddeling werd georganiseerd.
Als een jeugdhulpaanbieder jeugdhulpverlening weigert aan een
minderjarige, een ouder of een opvoedingsverantwoordelijke, moet hij een attest van
weigering opmaken waarin die weigering wordt gemotiveerd en waarin de
mogelijkheid voor de minderjarige, de ouders of de opvoedingsverantwoordelijke
wordt vermeld om bij de toegangspoort een verzoek tot toekenning van
jeugdhulpverlening in te dienen. Hij moet de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken ook informeren over die
mogelijkheid.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de bemiddeling en voor
de voorwaarden voor het verzoek tot toekenning van jeugdhulpverlening bij de
toegangspoort.
Hoofdstuk 7. Continuïteit in de jeugdhulpverlening
Art. 30. Al de jeugdhulpaanbieders die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening aan
een minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving zijn
samen verantwoordelijk voor de continuïteit in die jeugdhulpverlening. De jeugdhulp
verbetert voor die personen de continuïteit van de jeugdhulpverlening door:
1° een passende verwijzing in de gevallen waarin een verwijzing wenselijk is;
2° de trajectbegeleiding van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval,
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving in
elke fase van de jeugdhulpverlening, als voortzetting van de jeugdhulpverlening
noodzakelijk of wenselijk is;
3° een jeugdhulpaanbieder als coördinator aan te wijzen in complexe dossiers
waarbij verschillende jeugdhulpaanbieders betrokken zijn;
4° over te gaan tot overleg of bemiddeling, vermeld in het tweede lid, voor de
jeugdhulpverlening aan een minderjarige door een jeugdhulpaanbieder wordt
V L A A M S P A R L E M E N T
16
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 253
stopgezet als de stopzetting niet gebeurt met wederzijdse toestemming of op verzoek
van de minderjarige en zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken;
5° de naadloze overgang naar de andere vormen van hulpverlening te verzekeren.
Daarvoor werken alle partijen die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening,
samen door:
1° binnen de bestaande mogelijkheden van de jeugdhulp een gemeenschappelijk
engagement aan te gaan;
2° met maximale betrokkenheid van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn
leefomgeving, in overlegmomenten tussen de betrokken jeugdhulpaanbieders te
voorzien. Die overlegmomenten worden voorgezeten door een persoon die
onafhankelijk is van de jeugdhulpaanbieders;
3° bemiddeling te organiseren tussen de partijen, vermeld in punt 2°, onder leiding
van een persoon die onafhankelijk is van de betrokken jeugdhulpaanbieders, in geval
van onenigheid of conflict tussen een of meer van de betrokkenen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die doelstellingen en de
daarmee verbonden opdrachten en de wijze waarop de opdrachten worden
uitgevoerd.
Art. 31. §1. De aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste lid, en artikel 34, blijft tijdens
de afhandeling van de aanmelding door de toegangspoort of door de gemandateerde
voorziening mee verantwoordelijk voor de jeugdhulpverlening aan de minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de
betrokken personen uit zijn leefomgeving. De Vlaamse Regering kan nadere regels
bepalen voor die verantwoordelijkheid van de aanmelder.
§2. De bijstandspersoon van de minderjarige, vermeld in artikel 24 van het decreet
van 7 mei 2007 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp, fungeert als vast aanspreekpersoon voor de minderjarige door het hele
traject van de jeugdhulpverlening, zolang dat door de minderjarige wenselijk wordt
geacht. Hij krijgt het mandaat om jeugdhulpaanbieders aan te spreken, bemiddeling
en overleg te initiëren en de situatie te volgen. De continuïteit van de
jeugdhulpverlening wordt bewaakt doordat die persoon telkens vermeld wordt bij en
op de hoogte gebracht wordt van beslissingen over de jeugdhulpverlening aan de
minderjarige.
De persoon die de minderjarige bijstaat, legitimeert zich bij elk optreden in
die hoedanigheid.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdracht van de
bijstandspersoon.
Hoofdstuk 8. Gepast omgaan met verontrustende situaties
Afdeling 1. Omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Art. 32. De jeugdhulp ondersteunt de individuele jeugdhulpaanbieders in het omgaan
met verontrustende situaties. Als jeugdhulpaanbieders objectief inschatten dat ze zelf
V L A A M S P A R L E M E N T
17
./.

254 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
niet langer de ontwikkelingskansen of de integriteit van de minderjarige of van een of
meer leden van het gezin waartoe de minderjarige behoort, kunnen vrijwaren, richten
ze zich tot een gemandateerde voorziening als vermeld in afdeling 2.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor met behoud van de
toepassing van afdeling 2.
Afdeling 2. De gemandateerde voorzieningen
Onderafdeling 1. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
Art. 33. §1. Er wordt een ondersteuningscentrum Jeugdzorg opgericht. Het
ondersteuningscentrum vervult minstens de volgende opdrachten:
1° op hun verzoek consult verlenen aan jeugdhulpaanbieders en andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden in verontrustende situaties waar er
een vermoeden is dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is;
2° bij een aanmelding door jeugdhulpaanbieders of door andere personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden of na een kennisgeving door het
Openbaar Ministerie verontrustende situaties onderzoeken en aanklampend
opvolgen als vermeld in artikel 34, 35, 36, 38 en 41;
3° aan de magistraten die belast zijn met jeugdzaken, de waarborg verlenen dat
daadwerkelijk jeugdhulpverlening wordt verleend in verontrustende situaties aan
minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken, in het belang van de minderjarige;
4° bij een verontrustende situatie de minderjarige doorverwijzen naar het Openbaar
Ministerie in de gevallen, vermeld in artikel 39.
Het ondersteuningscentrum ressorteert administratiefrechtelijk onder het intern
verzelfstandigd agentschap Jongerenwelzijn.
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking en de vestigingsplaats van het ondersteuningscentrum, de
intervisie en supervisie van de personeelsleden van het ondersteuningscentrum,
alsook de wijze waarop zijn werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden
geëvalueerd.
Art. 34. Na een aanmelding door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt, onderzoekt het ondersteuningscentrum
de verontrustende situatie van de minderjarige. Het onderzoek resulteert in een
gemotiveerde beslissing over het al dan niet aanwezig zijn van de maatschappelijke
noodzaak tot jeugdhulpverlening.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding, het
onderzoek, de beslissing en de kennisgeving van de beslissing. De Vlaamse
Regering bepaalt de wijze van erkenning van andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden als aanmelder en contactpersoon bij het
ondersteuningscentrum.
Art. 35. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is en als de lopende jeugdhulpverlening voldoende
V L A A M S P A R L E M E N T
18
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 255
waarborgen biedt voor de ontplooiingskansen van de minderjarige, en de veiligheid
van de minderjarige voldoende gewaarborgd is, wordt die jeugdhulpverlening
voortgezet en volgt het ondersteuningscentrum de situatie.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 36. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is en als aan een van de volgende voorwaarden
voldaan is, organiseert het ondersteuningscentrum voor de minderjarige rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp of als rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp ontoereikend is,
via een aanmelding bij de toegangspoort, niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp:
1° er is geen jeugdhulpverlening meer georganiseerd;
2° de lopende jeugdhulpverlening op basis van de hulpvraag is niet meer relevant
noch toekomstgericht;
3° er is geen hulpvraag aanwezig;
4° er is niet onmiddellijk passende jeugdhulpverlening beschikbaar.
De jeugdhulpverlening, georganiseerd conform het eerste lid, verloopt
volgens de afspraken die het ondersteuningscentrum samen met de betrokken
jeugdhulpaanbieder, de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
opstelt. De jeugdhulpaanbieders kunnen zich niet onttrekken aan de aanklampende
opvolging door het ondersteuningscentrum.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 37. Het ondersteuningscentrum kan specifieke acties financieren met
instemming van de minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken, die erop gericht zijn de draagkracht van die personen
en van de betrokken personen uit hun leefomgeving te versterken. De Vlaamse
Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 38. Telkens als dat nodig wordt geacht, en minstens halfjaarlijks worden de
jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 35 en artikel 36, en de maatschappelijke
noodzaak van die hulpverlening geëvalueerd, in overleg met de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving.
Op basis van die evaluatie:
1° kan de opvolging, vermeld in artikel 35, worden voortgezet of stopgezet of kan het
ondersteuningscentrum optreden conform artikel 36;
2° kan de jeugdhulpverlening, georganiseerd conform artikel 36, worden voortgezet
of gewijzigd of kan het ondersteuningscentrum, als de voorwaarden daarvoor vervuld
zijn, overgaan tot de opvolging van de jeugdhulpverlening conform artikel 35.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 39. In de volgende gevallen verwijst het ondersteuningscentrum de minderjarige
door naar het Openbaar Ministerie:
1° als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk is, maar de minderjarige, zijn ouders en, in
V L A A M S P A R L E M E N T
19
./.

256 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving geen gepaste jeugdhulpverlening vrijwillig aanvaarden, en als de
minimale veiligheid van de minderjarige niet gegarandeerd kan worden of zijn
ontplooiingskansen in het gedrang zijn;
2° als de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving
weigeren mee te werken aan het onderzoek naar de maatschappelijke noodzaak.
Een doorverwijzing wordt voorafgegaan door een uitnodiging van het
ondersteuningscentrum voor een tegensprekelijk debat met de personen, vermeld in
het eerste lid, 1° en 2°.
Art. 40. Een doorverwijzing naar het Openbaar Ministerie bevat minstens:
1° een beschrijving van de verontrustende situatie vanuit het belang van de
minderjarige;
2° het standpunt van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de doorverwijzing naar
het Openbaar Ministerie.
Art. 41. Na een kennisgeving door het Openbaar Ministerie gaat het
ondersteuningscentrum na of er een vermoeden van maatschappelijke noodzaak is.
Alleen als na onderzoek en na een gesprek met de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving blijkt dat de maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening niet
kan worden uitgesloten, handelt het ondersteuningscentrum conform artikel 34 tot en
met 39.
Onderafdeling 2. Vertrouwenscentra kindermishandeling
Art. 42. §1. Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling zijn er zes
vertrouwenscentra kindermishandeling actief in het Nederlandse taalgebied en het
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.
De vertrouwenscentra kindermishandeling vervullen minstens de volgende
opdrachten:
1° het onderzoeken van meldingen van kindermishandeling en vermoedens van
kindermishandeling op verzoek van om het even welke persoon of instelling;
2° het verstrekken van gepaste jeugdhulpverlening aan minderjarige slachtoffers van
kindermishandeling en hun gezin;
3° op verzoek van jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, in verontrustende situaties waar er een vermoeden
bestaat dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is,
consult verlenen of de verontrustende situatie onderzoeken.
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdrachten en de werking
van de vertrouwenscentra kindermishandeling, alsook de voorwaarden en de
procedure voor de erkenning en subsidiëring van de vertrouwenscentra
kindermishandeling. De Vlaamse Regering kan bijkomende opdrachten toekennen aan
de vertrouwenscentra kindermishandeling.
V L A A M S P A R L E M E N T
20
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 257
§3. Artikel 33, 3° en 4°, 34 tot en met 36, en artikel 38 tot en met 41 zijn van
overeenkomstige toepassing op de vertrouwenscentra kindermishandeling bij hun
onderzoek naar de verontrustende situaties, vermeld in paragraaf 1, tweede lid, 3°,
van dit artikel.
Art. 43. Een onderzoek van de situatie van een minderjarige door een
vertrouwenscentrum kindermishandeling sluit de interventie van het
ondersteuningscentrum in die situatie uit, en omgekeerd.
De Vlaamse Regering bepaalt nadere regels voor de samenwerking,
afstemming en doorverwijzing tussen het ondersteuningscentrum en de
vertrouwenscentra kindermishandeling.
Hoofdstuk 9. Een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening
Art. 44. §1. De jeugdhulp organiseert in elke regio voor minderjarigen, hun ouders
en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit hun leefomgeving in een crisissituatie een permanent subsidiair aanbod
crisisjeugdhulpverlening. Daarop kan alleen een beroep worden gedaan door
jeugdhulpaanbieders, andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden en dienstverleners als cumulatief de volgende voorwaarden zijn vervuld:
1° ze worden geconfronteerd met een crisissituatie;
2° ze schatten in dat ze zelf of met een doorverwijzing in de jeugdhulpverlening niet
tijdig tot een gepaste oplossing kunnen komen.
De dienstverleners, vermeld in het eerste lid, zijn hulp-, zorg- en
dienstverleners die professioneel betrokken zijn bij het welzijn van minderjarigen.
§2. Om het subsidiaire aanbod crisisjeugdhulpverlening te realiseren, werken de
jeugdhulpaanbieders vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen aan de
uitbouw van een hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening, dat bestaat uit:
1° een centraal permanent crisismeldpunt: een team van jeugdhulpaanbieders dat
een eerste neutrale toetsing doet van de aangemelde crisissituaties en dat consult
kan aanbieden aan de personen die een crisissituatie aanmelden als vermeld in
paragraaf 1;
2° ambulante of mobiele crisisinterventie: een aanbod van onmiddellijke en
kortdurende stressverlagende interventies;
3° ambulante of mobiele crisisbegeleiding: een begeleidingsaanbod aan huis of in
een voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt;
4° crisisopvang: een aanbod van verblijf in een voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt.
§3. De jeugdhulp verbetert de bekendmaking en de bereikbaarheid van het
hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening.
§4. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de erkenning van de
hulpprogramma’s crisisjeugdhulpverlening en voor de organisatie van de
crisisjeugdhulpverlening.
Hoofdstuk 10. Een participatieve jeugdhulpverlening
V L A A M S P A R L E M E N T
21
./.

hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening.
§4. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de erkenning van de
hulpprogramma’s crisisjeugdhulpverlening en voor de organisatie van de
258 crisisjeugdhulpverlening.
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 10. Een participatieve jeugdhulpverlening
Art. 45. De jeugdhulp versterkt de participatie in de jeugdhulpverlening van de
personen tot wie de jeugdhulp zich richt. Daarvoor:
./.
1° brengt de jeugdhulp het perspectief van minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
hun leefomgeving in op de Adviesraad en in het Intersectoraal Regionaal Overleg
Jeugdhulp;
2° stimuleert de jeugdhulp de participatie van de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt, door een
gezamenlijk engagement op te nemen;
3° brengt de jeugdhulp de bijstandspersoon van de minderjarige systematisch op de
hoogte en betrekt de jeugdhulp de bijstandspersoon erbij.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor die opdrachten.
Art. 46. De jeugdhulp garandeert aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken:
1° de toegang tot het dossier van de minderjarige;
2° het recht op een periodieke evaluatie van de aan hem verleende
jeugdhulpverlening en op inspraak bij de evaluatie;
3° het recht op inspraak in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt door
jeugdhulpaanbieders, en in elke wijziging van die jeugdhulpverlening;
4° het recht op inspraak bij de indicatiestelling en de jeugdhulpregie.
Hoofdstuk 11. Gerechtelijke jeugdhulp
Afdeling 1. De bevoegdheid van de jeugdrechtbank om gerechtelijke maatregelen te
nemen
Art. 47. De jeugdrechtbank neemt kennis van verontrustende situaties op vordering
van het Openbaar Ministerie om gerechtelijke maatregelen op te leggen aan de
betrokken minderjarigen en, eventueel, aan hun ouders en, in voorkomend geval,
aan hun opvoedingsverantwoordelijken:
1° als het Openbaar Ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden
zijn vervuld:
a) het verlenen van vrijwillige jeugdhulp is niet mogelijk;
b) alles is in het werk gesteld om vrijwillige jeugdhulp te realiseren in die zin dat het
ondersteuningscentrum of het vertrouwenscentrum kindermishandeling is
ingeschakeld en dat centrum de minderjarige heeft doorverwezen naar het
Openbaar Ministerie met toepassing van artikel 39 of 42, §3;
2° als het Openbaar Ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden zijn
vervuld:
a) een gerechtelijke maatregel is dringend noodzakelijk;
b) er zijn voldoende aanwijzingen dat de minderjarige onmiddellijk beschermd moet
worden tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of
exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik;
c) het verlenen van vrijwillige jeugdhulp is niet meteen mogelijk omdat de vereiste
instemmingen niet werkelijk zijn verkregen.
V L A A M S P A R L E M E N T
22
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 259
Afdeling 2. De gerechtelijke maatregelen
Onderafdeling 1. Algemene maatregelen
Art. 48. §1. De jeugdrechtbank kan na een vordering als vermeld in artikel 47, 1°, de
volgende maatregelen nemen:
1° de ouders van de minderjarige of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken een pedagogische richtlijn verstrekken;
2° voor ten hoogste één jaar de minderjarige onder toezicht stellen van de sociale
dienst;
3° voor ten hoogste één jaar contextbegeleiding bevelen;
4° voor ten hoogste zes maanden de minderjarige een opvoedend project opleggen
of de minderjarige, eventueel samen met zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken toevertrouwen aan een project;
5° voor ten hoogste één jaar de minderjarige een ambulante voorziening doen
bezoeken;
6° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt en over voldoende inkomsten beschikt, zelfstandig laten wonen;
7° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt, onder permanent toezicht op kamers laten wonen;
8° voor ten hoogste dertig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van
een onthaal- en oriëntatiecentrum;
9° voor ten hoogste zestig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van
een observatiecentrum;
10° de minderjarige toevertrouwen aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als
bedoeld in artikel 14, § 1 of § 3 van het decreet van … 2012 houdende de
organisatie van pleegzorg voor ten hoogste drie jaar, al dan niet met toepassing van
artikel 5 van hetzelfde decreet;
11° uitzonderlijk en voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een
geschikte open inrichting;
12° uitzonderlijk en voor ten hoogste drie maanden de minderjarige die de leeftijd
van veertien jaar heeft bereikt, toevertrouwen aan een geschikte gesloten inrichting,
als wordt aangetoond dat de minderjarige zich aan de maatregelen, vermeld in punt
10° en 11°, tweemaal of meer heeft onttrokken en dat die maatregel noodzakelijk is
voor het behoud van de integriteit van de persoon van de minderjarige;
13° voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een psychiatrische
inrichting, als dat na een psychiatrische expertise noodzakelijk blijkt.
De toepassing van de maatregelen, vermeld in het eerste lid, 5° tot en met 13°,
moet een contextgerichte werking mogelijk maken, onder meer door de beperking
van de afstand tussen de plaats van de uitvoering van de maatregel en de
woonplaats van de minderjarige, tenzij wordt aangetoond dat uitsluitend het belang
van de minderjarige het anders vereist.
De jeugdrechtbank motiveert waarom de minderjarige bij toepassing van § 1,
11° niet kan worden toevertrouwd aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als
bedoeld in § 1, 10°.
De jeugdrechtbank motiveert waarom meerdere minderjarigen uit eenzelfde
gezin bij toepassing van § 1, 10° ten aanzien van hen niet kunnen worden
toevertrouwd aan eenzelfde kandidaat-pleegzorger of pleegzorger.
V L A A M S P A R L E M E N T
23
./.

260 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Een opvoedend project als vermeld in het eerste lid, 4°, moet cumulatief aan
de volgende voorwaarden voldoen:
1° het is gericht tot een specifieke doelgroep of op een bijzondere probleemsituatie;
2° het is georganiseerd door een jeugdhulpaanbieder of door een organisatie die
daarvoor een overeenkomst heeft gesloten met de Vlaamse Regering;
3° het is gericht op de versterking van de eigen zorg of op de versterking van de
zorg in het eigen milieu.
Als de jeugdrechtbank beslist tot een combinatie van verschillende van de
maatregelen, vermeld in het eerste lid, geldt die beslissing voor maximaal zes
maanden en moet, in voorkomend geval, in de coördinatie van de maatregelen
voorzien worden.
§2. Bij een combinatie van maatregelen als vermeld in paragraaf 1kan op hetzelfde
ogenblik slechts één maatregel van toepassing zijn.
In afwijking van het eerste lid kan de Vlaamse Regering bepalen welke
maatregelen gelijktijdig toegepast kunnen worden.
Art. 49. Met behoud van de toepassing van de besluiten die ter uitvoering van artikel
48, §2, van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand genomen
zijn voor de bezoeken, de briefwisseling, de opvoedingsregeling en het
pedagogische concept en programma van de erkende voorzieningen van de
bijzondere jeugdbijstand, kan de jeugdrechtbank voor de minderjarigen de
aanvullende voorwaarden bepalen die verbonden zijn aan de maatregelen die
overeenkomstig artikel 48, §1, eerste lid, 2° tot en met 13°, van dit decreet worden
genomen. Die aanvullende voorwaarden kunnen alleen een concretisering van de
maatregel inhouden.
Art. 50. De jeugdrechtbank belast:
1° een jeugdhulpaanbieder of, in voorkomend geval, de sociale dienst met de
gezinsbegeleiding, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3°;
2° een jeugdhulpaanbieder met de organisatie van de maatregelen, vermeld
in artikel 48, §1, eerste lid, 4° tot en met 9°, en 11°, en met de begeleiding van de
betrokkenen;
3° een erkende dienst voor pleegzorg met de begeleiding van de kandidaatpleegzorger
of pleegzorger, aan wie overeenkomstig artikel 48, §1, 10°, de
minderjarige werd toevertrouwd.
De Vlaamse Regering bepaalt voor elk van de maatregelen, vermeld in artikel
48, §1, eerste lid, 3° tot en met 9°, en 11°, welke jeugdhulpaanbieders in aanmerking
komen om de opdracht, vermeld in het eerste lid, uit te voeren. De Vlaamse Regering
kan voor de toepassing van het eerste lid andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden, gelijkstellen met een jeugdhulpaanbieder.
Art. 51. De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, kunnen zowel tijdens de
voorbereidende rechtspleging als tijdens en na de rechtspleging over de grond van
de zaak worden genomen. Ze kunnen op elk moment worden ingetrokken of op
verzoek van de minderjarige, zijn wettelijke vertegenwoordiger, de sociale dienst of
het Openbaar Ministerie worden vervangen door een andere maatregel die in dat
artikel is bepaald.
V L A A M S P A R L E M E N T
24
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 261
De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 2°, 3°, 5° tot en met 7°,
10°, 11° en 13°, eindigen na het verstrijken van de maximumtermijn, tenzij ze worden
verlengd, telkens voor een termijn die de gestelde maximumperiode niet mag
overschrijden. De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9° en 12°,
kunnen slechts eenmaal worden verlengd.
Al de maatregelen die tijdens de voorbereidende rechtspleging worden
genomen, zijn samen beperkt tot zes maanden. Als een maatregel die na de
rechtspleging over de grond van de zaak is genomen, door een andere maatregel
wordt vervangen, eindigt die op de dag waarop de vervangen maatregel een einde
zou hebben genomen.
Art. 52. De gerechtelijke maatregelen worden geschorst als de minderjarige in een
psychiatrische inrichting moet verblijven krachtens de wet van 26 juni 1990
betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke.
De gerechtelijke maatregelen eindigen van rechtswege op de dag dat de
minderjarige meerderjarig wordt.
Onderafdeling 2. Maatregelen in geval van hoogdringendheid
Art. 53. De jeugdrechtbank kan, na een vordering als vermeld in artikel 47, 2°, een
van de maatregelen nemen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3° tot en met 13°.
Artikel 48, §1, tweede lid, artikel 49, 50, 51 en 52 zijn van overeenkomstige
toepassing.
Art. 54. Als de jeugdrechtbank een gerechtelijke maatregel heeft genomen met
toepassing van artikel 53, verkent de sociale dienst met de betrokken partijen de
mogelijkheden om vrijwillige jeugdhulp te organiseren. Als ze jeugdhulpverlening op
vrijwillige basis hebben georganiseerd, deelt de sociale dienst de datum van
overname door de jeugdhulp mee aan de jeugdrechtbank en het Openbaar
Ministerie. Die datum beëindigt de bevoegdheid van de jeugdrechtbank en de
tussenkomst van de sociale dienst.
Als geen vrijwillige jeugdhulp kan worden verleend, meldt de sociale dienst dat
aan het Openbaar Ministerie en de jeugdrechtbank. In dat geval handelen het
Openbaar Ministerie en de jeugdrechtbank alsof de maatregel, vermeld in het eerste
lid, is opgelegd na een vordering als vermeld in artikel 47, 1°.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels.
Art. 55. De jeugdrechter laat een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
inschrijven op de intersectorale registratielijst voor hij het volgende beveelt:
1° een of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 48 en 53;
2° een of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 10 van de ordonnantie van de
Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van
29 april inzake hulpverlening aan jongeren;
3° een van de maatregelen, vermeld in artikel 37, §2, 6°, 7°, 10°, en artikel 37, §2ter,
7°, van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming.
Afdeling 3. De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulp
V L A A M S P A R L E M E N T
25
./.

2° een of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 10 van de ordonnantie van de
Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van
29 april inzake hulpverlening aan jongeren;
3° een van de maatregelen, vermeld in artikel 37, §2, 6°, 7°, 10°, en artikel 37, §2ter,
7°, 262 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming. Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Afdeling 3. De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulp
Art. 56. In elk gerechtelijk arrondissement wordt een Sociale Dienst voor
./.
Gerechtelijke Jeugdhulp opgericht. De sociale dienst bestaat uit consulenten en
vervult in samenwerking met de overheden, vermeld in artikel 57, de opdrachten die
eraan zijn toevertrouwd, op de wijze die de Vlaamse Regering bepaalt.
Aan de sociale dienst kunnen vrijwillige consulenten worden toegevoegd. De
Vlaamse Regering kan nadere regels uitvaardigen voor hun aanstellingsvoorwaarden
en opdrachten.
De hoedanigheid van consulent en van vrijwillig consulent is onverenigbaar
met de hoedanigheid van personeelslid, lid van de algemene vergadering of lid van
de raad van bestuur van een jeugdhulpaanbieder.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de
samenstelling, de werking van de sociale diensten, de intervisie en supervisie van de
personeelsleden van de sociale diensten, alsook de wijze waarop hun werking en de
kwaliteit van hun dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 57. De sociale dienst vervult de opdrachten van sociale aard die eraan worden
toevertrouwd door de magistraten, belast met jeugdzaken, ten behoeve van degenen
voor wie een gerechtelijke maatregel wordt genomen ter uitvoering van dit decreet of
van een wet betreffende de opgave van maatregelen voor minderjarigen die een als
misdrijf omschreven feit hebben gepleegd.
De sociale dienst vervult ook, als een wet dat bepaalt, de
navorsingsopdrachten die eraan worden toevertrouwd door de magistraten, vermeld
in het eerste lid, met het oog op het nemen van een gerechtelijke maatregel met
toepassing van de regeling, vermeld in het eerste lid. Bij het vervullen van die
navorsingsopdrachten verricht de sociale dienst een indicatiestelling die beantwoordt
aan de kwaliteitseisen die voor het team Indicatiestelling van de toegangspoort
gesteld worden krachtens artikel 21.
Art. 58. De sociale dienst waakt erover dat de uitvoering van de gerechtelijke
maatregelen die door de jeugdrechtbank worden opgelegd, verloopt volgens een
handelingsplan dat, in samenspraak met de betrokken partijen en de
jeugdhulpaanbieders, op aanvraag van de sociale dienst wordt opgesteld. Onder de
betrokken partijen worden verstaan: de minderjarige, de ouders of, in voorkomend
geval, de opvoedingsverantwoordelijken en degenen die in het raam van de regeling,
vermeld in artikel 57, eerste lid, betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening aan de
vermelde personen.
Een consulent van die dienst bezoekt in opdracht van de jeugdrechter of op
aanvraag van de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken regelmatig en ten minste om de zes maanden iedere
persoon die door de jeugdrechtbank aan een jeugdhulpaanbieder of een daarmee
gelijkgestelde voorziening, een pleegzorger als bedoeld in artikel 14, § 1 of § 3 van
het decreet van … 2012 houdende de organisatie van pleegzorg of een
gemeenschapsinstelling is toevertrouwd overeenkomstig de regeling, vermeld in
artikel 57, eerste lid. De dienst brengt daarover schriftelijk verslag uit bij de
jeugdrechtbank.
V L A A M S P A R L E M E N T
26
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 263
Hoofdstuk 12. Afstemming en een integrale aanpak realiseren
Afdeling 1. De Adviesraad Integrale Jeugdhulp
Art. 59. Er wordt een Adviesraad Integrale Jeugdhulp opgericht.
De Adviesraad heeft als opdracht op verzoek van het Managementcomité of
op eigen initiatief gemotiveerde adviezen te formuleren aan de Vlaamse Regering
over het ontwikkelingsproces en de inhoudelijke beleidskeuzes die moeten leiden tot
een meer integrale jeugdhulp.
De Vlaamse Regering informeert de Adviesraad over elk ontwerp van
reglementair besluit dat genomen is ter uitvoering van dit decreet.
Art. 60. §1. De Adviesraad is minimaal samengesteld uit:
1° drie vertegenwoordigers van minderjarigen;
2° drie vertegenwoordigers van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
6° per sector een of meer vertegenwoordigers die zijn voorgedragen door de
representatieve organisaties van het jeugdhulpaanbod.
Geen van die vertegenwoordigingen kan uit meer dan twee derde van het
aantal leden van de Adviesraad bestaan.
§2. De Adviesraad wordt voorgezeten door een onafhankelijke deskundige.
§3. De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van de
Adviesraad en benoemt de voorzitter en de leden.
Afdeling 2. Het Managementcomité Integrale Jeugdhulp
Art. 61. Er wordt een Managementcomité Integrale Jeugdhulp opgericht.
Het Managementcomité stuurt de uitvoering door de jeugdhulp van de
doelstellingen, vermeld in artikel 8, aan en gaat systematisch over tot een
intersectorale toetsing van sectorale plannen voor uitbreiding of herschikking van het
aanbod en de opmaak van een advies voor de Vlaamse Regering met betrekking tot
de sectorale ontwikkelingen vanuit het oogpunt van de intersectorale gevolgen ervan.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de intersectorale
toetsing.
Art. 62. Het Managementcomité bewaakt de autonome werking van de
toegangspoort, vermeld in artikel 17. Voor overleg en beslissingen daarover wordt
het Managementcomité uitgebreid met:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
V L A A M S P A R L E M E N T
27
./.

264 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
3° twee vertegenwoordigers van de jeugdhulpaanbieders.
Art. 63. Het Managementcomité bestaat uit de leidinggevende personeelsleden van
de administratieve diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere samenstelling en de werking van het
Managementcomité en benoemt de voorzitter.
Afdeling 3. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Art. 64. De Vlaamse Regering bakent de regio’s integrale jeugdhulp af.
Art. 65. Er wordt per regio een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
opgericht. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp stuurt de uitvoering aan
in de regio van de doelstellingen, vermeld in artikel 8, en gaat daarvoor in de regio
over tot de organisatie van overleg en samenwerking tussen de jeugdhulpaanbieders
van de regio.
Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp kan ter uitvoering van de
opdrachten, vermeld in het eerste lid, netwerken oprichten in de regio en afspraken
maken met lokale en provinciale overheden en de Vlaamse
Gemeenschapscommissie.
De jeugdhulpaanbieders verlenen hun medewerking aan de uitvoering van de
opdrachten, beslist door het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdrachten van het
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp, vermeld in het eerste lid, en voor de
bepaling, opgenomen in het tweede lid, en kan aan het Intersectoraal Regionaal
Overleg Jeugdhulp bijkomende opdrachten toevertrouwen.
Art. 66. Een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp is minimaal samengesteld
uit:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
6° per sector een vertegenwoordiger van de jeugdhulpaanbieders van de regio,
voorgedragen door de representatieve organisaties van het jeugdhulpaanbod;
7° een vertegenwoordiger van de toegangspoort in de regio;
8° een vertegenwoordiger van de gemandateerde voorzieningen in de regio;
9° een vertegenwoordiger van de Vlaamse Gemeenschap;
10° een vertegenwoordiger van de provinciale overheid of van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie voor de regio Brussel.
De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van het
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
Voor de toepassing van het eerste lid, 5°, wordt het bevoegdheidsdomein dat
V L A A M S P A R L E M E N T
28
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 265
geregeld wordt bij het besluit, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 1°, niet als een
sector beschouwd.
Afdeling 4. Financiële middelen
Art. 67. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering
middelen toekennen voor de implementatie van de doelstellingen, vermeld in artikel
8. De Vlaamse Regering bepaalt de voorwaarden om in aanmerking te komen voor
subsidiëring, het subsidiebedrag en de procedure voor de subsidiëring. Ze bepaalt
op welke wijze het gebruik van de subsidie verantwoord wordt.
Voor de dossiers, vermeld in artikel 26, §1, eerste lid, 6°, kan het team
Jeugdhulpregie subsidies toekennen voor een aanvullend geïndividualiseerd
hulpaanbod aan de minderjarige volgens de regels, bepaald door de Vlaamse
Regering.
Art. 68. De werkingskosten van de toegangspoorten en van de gemandateerde
voorzieningen zijn ten laste van de begroting van de Vlaamse Gemeenschap. De
Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 69. De toegangspoorten en de gemandateerde voorzieningen brengen de
administratieve diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren, op de hoogte van
elke beslissing die ze hebben genomen en die financiële gevolgen heeft voor die
diensten. De Vlaamse Regering controleert en bepaalt de nadere regels daarvoor.
Afdeling 5. Registratie in de jeugdhulp
Art. 70. Om het jeugdhulpaanbod, zowel regionaal als supraregionaal, systematisch
vraaggericht te kunnen bijsturen, met het oog op wetenschappelijk onderzoek en op
de ondersteuning van individuele trajecten in de jeugdhulpverlening, bezorgen de
actoren, vermeld in artikel 72, geanonimiseerde of gecodeerde persoonsgegevens
aan de Vlaamse overheid. De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de
vorm waarin en de wijze waarop de persoonsgegevens worden uitgewisseld. In dat
kader wordt bijzondere aandacht besteed aan de gegevensverzameling van de
afgelegde trajecten in de jeugdhulpverlening en aan de overgang van vrijwillige naar
gerechtelijke jeugdhulp. Ze bepaalt, in voorkomend geval ook de wijze waarop de
persoonsgegevens worden gecodeerd.
De initiatiefnemer van de registratie, vermeld in het eerste lid, in voorkomend
geval het hoofd van het agentschap Jongerenwelzijn of het hoofd van het
departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, is de verantwoordelijke voor de
verwerking van persoonsgegevens met het oog op de registratie.
Art. 71. Het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ontwikkelt een
registratiesysteem met het oog op de monitoring van de uitvoering van de
doelstellingen, vermeld in artikel 8.
Hoofdstuk 13. Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
V L A A M S P A R L E M E N T
29
./.

verwerking van persoonsgegevens met het oog op de registratie.
Art. 71. Het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ontwikkelt een
registratiesysteem met het oog op de monitoring van de uitvoering van de
266 doelstellingen, vermeld in artikel 8.
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Hoofdstuk 13. Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
Art. 72. §1. Met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld
bij of krachtens dit decreet, worden persoonsgegevens, inclusief gegevens als
vermeld in artikel 6 en 7 van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de ./.
persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens,
verwerkt door:
1° de toegangspoort;
2° de gemandateerde voorzieningen;
3° de sociale diensten;
4° de jeugdhulpaanbieders en de andere personen en voorzieningen die
jeugdhulpverlening aanbieden.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de vorm waarin en de
wijze waarop de persoonsgegevens worden uitgewisseld.
Persoonsgegevens die de gezondheid betreffen, worden verwerkt onder
toezicht van een beroepsbeoefenaar van de gezondheidszorg.
De integrale jeugdhulp respecteert op elk moment de bepalingen van de wet
van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte
van de verwerking van persoonsgegevens.
§2. Met het oog op een vlotte realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
door de toegangspoort wordt een elektronisch dossier uitgewerkt dat het traject in de
jeugdhulpverlening en de proceslijn van aanmelding tot realisatie maximaal vat en
dat daarbij maximaal gebruikmaakt van noodzakelijke informatie bij de betrokken
actoren.
Het elektronisch dossier is het individueel dossier bij de toegangspoort
omtrent een minderjarige waarbij de gegevens op een elektronische, uniforme en
gestandaardiseerde wijze worden opgenomen.
Het elektronisch dossier bevat de volgende gegevens:
1° de identificatiegegevens van de jeugdhulpaanbieder of andere persoon of
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt, die de minderjarige aanmeldt bij de
toegangspoort, overeenkomstig artikel 20 van dit decreet,
2° de identificatiegegevens van de aangemelde minderjarige, zijn ouders of, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en in voorkomend geval van
andere betrokkenen;
3° de gegevens die noodzakelijk zijn voor het realiseren door de toegangspoort van
een kwaliteitsvolle indicatiestelling;
4° het indicatiestellingsverslag;
5° de jeugdhulpbeslissing of het jeugdhulpvoorstel;
§3. De verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens is:
1° het hoofd van het agentschap Jongerenwelzijn, voor de verwerking van
persoonsgegevens met het oog op de uitvoering van de opdrachten van de
toegangspoort, vermeld in artikel 18 van dit decreet, de opdrachten van de sociale
diensten voor gerechtelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 56 van dit decreet en de
opdrachten van het ondersteuningscentrum jeugdzorg, vermeld in artikel 33 van dit
decreet;
V L A A M S P A R L E M E N T
30
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 267
2° het hoofd van het agentschap Kind en Gezin, voor de verwerking van
persoonsgegevens met het oog op de uitvoering van de opdrachten van de
vertrouwenscentra kindermishandeling.
Art. 73. Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de
indicatiestelling, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de
indicatiestelling te verrichten.
Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de
jeugdhulpregie, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de
jeugdhulpregie te verrichten.
Als verschillende personen van een gemandateerde voorziening betrokken zijn
bij een dossier, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de
effectieve aanpak ervan.
Als verschillende consulenten van de sociale dienst betrokken zijn bij een
dossier, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de
effectieve aanpak ervan.
Art. 74. De actoren, vermeld in artikel 72, wisselen onder elkaar persoonsgegevens
uit met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld bij of
krachtens dit decreet.
Met behoud van de toepassing van de verplichtingen en beperkingen die
voortvloeien uit de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens of uit de
regelgeving van de sectoren, is de gegevensuitwisseling onderworpen aan de
volgende voorwaarden:
1° de gegevensuitwisseling heeft alleen betrekking op gegevens die noodzakelijk zijn
voor de jeugdhulp;
2° de gegevens worden alleen uitgewisseld in het belang van de personen tot wie de
jeugdhulp zich richt;
3° de actoren, vermeld in artikel 72, proberen, zo veel mogelijk, de instemming met
de gegevensuitwisseling te verkrijgen van de persoon op wie de gegevens
betrekking hebben.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de vorm waarin en de
wijze waarop de persoonsgegevens worden uitgewisseld.
Art. 75. Behalve in de gevallen die bij of krachtens dit decreet zijn bepaald, is elke
vorm van gegevensoverdracht verboden tussen enerzijds de gemandateerde
voorzieningen en anderzijds de magistraten, belast met jeugdzaken en de sociale
diensten.
Het verbod, vermeld in het eerste lid, geldt niet als de betrokken minderjarige
die minstens twaalf jaar is of die, als hij jonger is, tot een redelijke beoordeling van
zijn belangen in staat is, en zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken op een
geïnformeerde en schriftelijke wijze instemmen met de overdracht van gegevens. Het
verbod geldt evenmin voor de basisgegevens met betrekking tot:
1° de identificatie van de betrokken partijen;
V L A A M S P A R L E M E N T
31
./.

268 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
2° de jeugdhulp die al verleend is aan de minderjarige en, in voorkomend geval, aan
zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 76. Het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra kindermishandeling
kunnen, met behoud van de toepassing van de wet van 8 december 1992 tot
bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van
persoonsgegevens, in de gevallen, vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede lid, 1°
en 3°, zonder voorafgaande instemming van de betrokkene persoonsgegevens
verwerken, inclusief gegevens als vermeld in artikel 6 en 7 van de wet van 8
december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de
verwerking van persoonsgegevens.
In het kader van de opdracht, vermeld in het eerste lid, en in het belang van de
minderjarige kunnen het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra
kindermishandeling de persoonsgegevens verwerken zonder dat de betrokken
minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
daarvan onmiddellijk op de hoogte worden gebracht.
Iedereen die op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van zijn ambt of
beroep tot geheimhouding is verplicht, kan in de volgende gevallen aan een
gemandateerde voorziening inlichtingen verstrekken zonder instemming van de
betrokkene, als dat noodzakelijk kan worden geacht om een verontrustende situatie
te onderzoeken:
1° in geval van een verontrustende situatie met een vermoeden van
maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening;
2° in het kader van een onderzoek door het ondersteuningscentrum en de
vertrouwenscentra kindermishandeling als vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede
lid, 1° en 3°.
De gegevensverwerking en -uitwisseling, vermeld in het eerste en tweede lid:
1° worden zo spoedig mogelijk ter kennis gebracht van de betrokken minderjarige,
zijn ouders en opvoedingsverantwoordelijken, uiterlijk binnen een termijn van dertig
werkdagen vanaf het moment dat de gegevens worden verkregen, tenzij dat strijdig
is met het belang van de betrokken minderjarige;
2° betreffen persoonsgegevens, inclusief gegevens als vermeld in artikel 6 en 7 van
de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten
opzichte van de verwerking van persoonsgegevens;
3° vinden plaats met het oog op een onderzoek als vermeld in artikel 34, 41en 42,
§1, 1° en 3°.
Art. 77. §1. Met behoud van de toepassing van artikel 22 van het decreet van 7 mei
2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp heeft
iedereen recht op toegang tot zijn persoonlijke gegevens die bij de toegangspoort de
gemandateerde voorziening of de sociale dienst worden bewaard.
Derden die gegevens verstrekken zonder dat ze daartoe verplicht zijn, kunnen
die gegevens als vertrouwelijk bestempelen. Als ze niet instemmen met toegang tot
het geheel of een gedeelte van de gegevens, verleent de dossierhouder die toegang
niet, tenzij hij van oordeel is dat de bescherming van de vertrouwelijkheid niet
opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang.
V L A A M S P A R L E M E N T
32
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 269
§2. Het recht op toegang wordt verleend uiterlijk binnen vijftien dagen na de
ontvangst van het verzoek.
Met behoud van de toepassing van het eerste lid wordt voor gegevens die bij
de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen worden bewaard, het recht
op toegang verleend uiterlijk op het ogenblik waarop de toegangspoort of de
gemandateerde voorzieningen een beslissing neemt. Voor gegevens die bij de
sociale dienst worden bewaard, wordt het recht op toegang verleend uiterlijk op het
ogenblik waarop de gegevens aan de jeugdrechter worden bezorgd.
§3. De toegang tot de gegevens wordt verstrekt door inzage.
Als bepaalde gegevens ook een derde betreffen en volledige inzage in die
gegevens door de betrokkene afbreuk zou doen aan het recht van de derde op
bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer, wordt de toegang tot die gegevens
verstrekt via gedeeltelijke inzage, een gesprek of een rapportage.
Iedereen kan bij de uitoefening van het toegangsrecht naar eigen keuze worden
bijgestaan door een door het beroepsgeheim gebonden persoon en, wat de
minderjarige betreft, door een personeelslid van de instelling waar de minderjarige
onderwijs volgt, op voorwaarde dat die persoon niet rechtstreeks betrokken is bij de
jeugdhulpverlening, georganiseerd voor de minderjarige.
Als met toepassing van paragraaf 1, tweede lid, de bescherming van de
vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang, kan
de dossierhouder de toegang tot de gegevens in kwestie verstrekken via
gedeeltelijke inzage, een gesprek of een rapportage.
§4. Voor de toepassing van paragraaf 1 worden de personen die deel uitmaken van
het cliëntsysteem, ten opzichte van elkaar als derden beschouwd.
Met behoud van de toepassing van paragraaf 1 worden voor de toepassing van
paragraaf 3, tweede lid, de personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, ten
opzichte van elkaar niet als derden beschouwd, als het gaat om contextuele
gegevens.
Contextuele gegevens zijn gegevens die tegelijk de persoon die toegang vraagt
en een of meer andere personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, betreffen.
Het cliëntsysteem bestaat uit de volgende personen:
1° de minderjarige;
2° de ouders;
3° de opvoedingsverantwoordelijken;
4° de personen uit de leefomgeving van de minderjarige die met hem samenwonen
op het ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang.
§5. Een minderjarige kan het toegangsrecht zelfstandig uitoefenen, rekening
houdend met zijn leeftijd en maturiteit, vanaf het ogenblik dat blijkt dat de mintwaalfjarige
tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is of vanaf de
leeftijd van twaalf jaar.
V L A A M S P A R L E M E N T
33
./.

270 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Als de minderjarige jonger is dan twaalf jaar, wordt het toegangsrecht
uitgeoefend door een wettelijke vertegenwoordiger.
De wettelijke vertegenwoordiger kan zich niet beroepen op de toepassing van
paragraaf 4 voor de contextuele gegevens die de minderjarige en een andere
persoon dan de wettelijke vertegenwoordiger zelf betreffen.
In geval van tegenstrijdige belangen met een wettelijke vertegenwoordiger of als
die het toegangsrecht niet uitoefent, kan het toegangsrecht van de minderjarige
worden uitgeoefend door een persoon als vermeld in paragraaf 3, derde lid.
§6. Op verzoek van de betrokkenen worden de documenten die ze aanreiken,
toegevoegd aan het dossier. Alle betrokkenen hebben het recht om hun versie te
geven van de feiten die vermeld zijn in het dossier.
§7. De betrokkenen hebben recht op een afschrift van de gegevens van het dossier
waartoe ze toegang hebben door inzage en op een rapport van de gegevens van het
dossier waartoe ze toegang hebben op een andere wijze dan door inzage.
Ieder afschrift en ieder rapport zijn persoonlijk en vertrouwelijk en mogen alleen
worden aangewend voor doeleinden van jeugdhulpverlening. De dossierhouder die
een afschrift of rapport bezorgt, wijst de betrokkenen daarop en voegt een toelichting
in die zin bij het afschrift of rapport.
De Vlaamse Regering kan de voorwaarden bepalen waaronder een afschrift of
rapport wordt uitgereikt.
§8. Voor de toegang tot de gegevens die bij de sociale diensten worden bewaard,
mag:
1° er geen toegang worden verleend tot de gegevens die ter beschikking zijn gesteld
van de jeugdrechter;
2° bij het verlenen van toegang tot die gegevens het geheim van het onderzoek als
bepaald in artikel 28 quinquies, §1, van het Wetboek van Strafvordering, niet
geschonden worden.
Hoofdstuk 14. Toezicht
Art. 78. De Vlaamse Regering organiseert het toezicht op de naleving van de
bepalingen in dit decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan.
De ambtenaren die met het toezicht belast zijn, hebben het recht elke
jeugdhulpaanbieder of andere persoon of voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt, te bezoeken. De jeugdhulpaanbieders of andere personen of
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, stellen aan die ambtenaren alle
gegevens ter beschikking die voor het toezicht noodzakelijk zijn. Ze staan die
ambtenaren toe om ter plaatse de naleving van de bepalingen, vermeld in het eerste
lid, te verifiëren en alle stappen te ondernemen die daarvoor nodig zijn.
Van hun vaststellingen maken de ambtenaren, vermeld in het tweede lid, een
verslag op. Het verslag heeft bewijskracht tot het tegenbewijs. Van het verslag wordt
V L A A M S P A R L E M E N T
34
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 271
een afschrift gestuurd naar de jeugdhulpaanbieder of naar een andere persoon of
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt.
Hoofdstuk 15. Wijzigingsbepalingen
Afdeling 1. Wijzigingen in het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin
Art. 79. In hoofdstuk III van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin, gewijzigd bij de
decreten van 2 juni 2006 en 22 december 2006, wordt een artikel 8/1 ingevoegd, dat
luidt als volgt:
“Art. 8/1.Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling erkent en
subsidieert het agentschap vertrouwenscentra kindermishandeling in het
Nederlandse taalgebied en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.”.
Afdeling 2. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap
Art. 80. Aan artikel 5, 2°, van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap wordt de zinsnede “, met uitzondering van de
indicatiestelling en de jeugdhulpregie van ondersteuning die onder het
toepassingsgebied van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp vallen”
toegevoegd.
Art. 81. In artikel 13, vierde lid, van hetzelfde decreet worden tussen het woord
“bepaalt” en het woord “op” de woorden “in welke gevallen een aanvraag moet
worden ingediend bij het agentschap en” ingevoegd.
Afdeling 3. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie
van de minderjarige in de integrale jeugdhulp
Art. 82. Aan artikel 2, §1, van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de
rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp wordt een punt 18°
toegevoegd, dat luidt als volgt:
“18° ondersteuningscentrum Jeugdzorg: een orgaan als vermeld in artikel 33 van het
decreet van (datum) betreffende de integrale jeugdhulp.”.
Art. 83. In artikel 3, §1, van hetzelfde decreet worden de volgende wijzigingen
aangebracht:
1° in het eerste lid worden de woorden “en de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”;
2° in het tweede lid worden de woorden “of de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “of het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
V L A A M S P A R L E M E N T
35
./.

272 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Art. 84. In artikel 20, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Art. 85. In artikel 24, §1, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Art. 86. In artikel 29 van hetzelfde decreet worden de woorden “of de
trajectbegeleiding” telkens vervangen door de woorden “of het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Art. 87. In artikel 32 van hetzelfde decreet worden de woorden “en de
trajectbegeleiding” vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum
Jeugdzorg”.
Afdeling 4. Wijzigingen in het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere
jeugdbijstand
Art. 88. In artikel 2 van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
worden de volgende wijzigingen aangebracht:
1° punt 1° wordt vervangen door wat volgt:
“1° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, opgericht bij
artikel 33 van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp;”;
2° punt 2° tot en met 4° worden opgeheven;
3° in punt 8° worden de woorden “dit decreet” vervangen door de zinsnede “het
decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”;
4° punt 11° en 12° worden opgeheven;
5° punt 14° wordt vervangen door wat volgt:
“14° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17 van het decreet van …
betreffende de integrale jeugdhulp;”;
7° punt 15° tot en met 17° worden opgeheven.
Art. 89. In artikel 3 van hetzelfde decreet wordt het tweede lid opgeheven.
Art. 90. Artikel 4, 5 en 6 van hetzelfde decreet worden opgeheven.
Art. 91. In artikel 9 van hetzelfde decreet worden de woorden “dit decreet” vervangen
door de zinsnede “het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”.
Art. 92. In hetzelfde decreet worden hoofdstuk III, dat bestaat uit artikel 10 tot en met
36, en hoofdstuk IV, dat bestaat uit artikel 37 tot en met 46, opgeheven.
Art. 93. In artikel 47, §2, 1°, van hetzelfde decreet, wordt de zinsnede “artikel 38, §1,
8°, 9°, 11° en 12°” vervangen door de zinsnede “artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9°, 11°
en 12°, van het decreet van … betreffende de integrale jeugdhulp”.
V L A A M S P A R L E M E N T
36
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 273
Art. 94. In artikel 49, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het
comité” vervangen door de woorden “de toegangspoort”.
Art. 95. Aan hoofdstuk V, afdeling II, van hetzelfde decreet wordt een artikel 52/1
toegevoegd, dat luidt als volgt:
“Art. 52/1. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering
organisaties erkennen en subsidiëren die voor specifieke categorieën van
minderjarigen de hulp- en dienstverlening ondersteunen die door de toegangspoort
en het ondersteuningscentrum wordt verstrekt.”.
Art. 96. In artikel 53 van hetzelfde decreet worden tussen de woorden “minderjarigen
die” en de woorden “geplaatst zijn” de woorden “in een gemeenschapsinstelling of
door bemiddeling van een erkende voorziening” ingevoegd.
Art. 97. In artikel 66, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “Het
bureau of” vervangen door de zinsnede “Het ondersteuningscentrum, de
toegangspoort of” en worden de woorden “het bureau” vervangen door de woorden
“het ondersteuningscentrum of de toegangspoort”.
Art. 98. In artikel 67, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het
bureau of” vervangen door de zinsnede “het ondersteuningscentrum, de
toegangspoort of”.
Hoofdstuk 16. Slotbepalingen
Art. 99. Het decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp, gewijzigd bij
de decreten van 30 maart 2007 en 20 maart 2009, wordt opgeheven.
Art. 100. §1. Bijstand en hulp die georganiseerd zijn door het comité voor bijzondere
jeugdbijstand en die in uitvoering zijn op de datum van de inwerkingtreding van dit
decreet, kunnen verder worden uitgevoerd.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere
jeugdzorg en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet een
beslissing is genomen maar die nog niet in uitvoering zijn, worden overgenomen door
het team jeugdhulpregie van de toegangspoort. De beslissing geldt als
indicatiestellingsverslag, als vermeld in artikel 21, eerst lid, 2°, van dit decreet.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere
jeugdzorg en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet nog
geen beslissing is genomen, worden verder behandeld door het
ondersteuningscentrum.
Aanvragen tot voortzetting van de hulp- en bijstandsverlening na achttien jaar,
die gericht zijn aan het comité voor bijzondere jeugdzorg en waarover op de datum
van de inwerkingtreding van dit decreet nog geen beslissing is genomen, worden
verder behandeld door de toegangspoort.
Bemiddelingsverzoeken die op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet
nog niet afgehandeld zijn door de bemiddelingscommissie moeten binnen een
termijn van 30 kalenderdagen afgesloten worden. Voor deze dossiers geldt de oude
regeling
V L A A M S P A R L E M E N T
37
./.

274 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen ter uitvoering van het tweede,
derde en vierde lid.
§2. Een doorverwijzing door de bemiddelingscommissie voor bijzondere
jeugdbijstand naar het Openbaar Ministerie wordt geacht een aanmelding te zijn als
vermeld in artikel 47, 1°, b).
§3. Aanvragen tot ondersteuning die voor de datum van inwerkingtreding van dit
decreet, zijn ingediend, overeenkomstig artikel 1 en 2 van het besluit van de
Vlaamse Regering van 24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams
Agentschap voor Personen met een Handicap, worden verder behandeld door dit
agentschap, volgens de regels van dit besluit.
Als voor een persoon een aanvraag voor niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp wordt ingediend bij de toegangspoort, vervalt de aanvraag tot
ondersteuning, vermeld in het eerste lid, met uitzondering van een aanvraag voor
individuele materiële bijstand, die deze persoon voor de datum van inwerkingtreding
van dit decreet reeds heeft ingediend.
Een beslissing over de toewijzing van het Vlaams Agentschap voor Personen
met een handicap, vermeld in artikel 10 van het besluit van de Vlaamse Regering
van 24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap, geldt als een indicatiestellingsverslag, als vermeld in
artikel 21, eerste lid, 2°, van dit decreet. Wanneer de beslissing genomen is, wordt
het dossier overgemaakt aan het team jeugdhulpregie van de toegangspoort.
Art. 101. De bepalingen van dit decreet zijn te beschouwen als erkennings- en
subsidiëringsnormen voor de jeugdhulpaanbieders.
Art. 102. Om de vijf jaar dient de Vlaamse Regering bij het Vlaams Parlement een
rapport in over de evaluatie van dit decreet.
Art. 103. De Vlaamse Regering stelt voor elk van de bepalingen van dit decreet de
datum van de inwerkingtreding vast.
De Vlaamse Regering kan voor een of meer regio’s of deelregio’s integrale
jeugdhulp voor iedere bepaling een datum van inwerkingtreding bepalen
voorafgaand aan de datum, vermeld in het eerste lid.
V L A A M S P A R L E M E N T
38
./.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 275
Art. 104. Artikel 59 en 60 houden op uitwerking te hebben op 1 januari 2015.
Brussel, ... (datum).
De minister-president van de Vlaamse Regering,
Kris PEETERS
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
Jo VANDEURZEN
De Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel,
Pascal SMET
V L A A M S P A R L E M E N T
38

276 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 277
ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE
V L A A M S P A R L E M E N T

278 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 279
RAAD VAN STATE
afdeling Wetgeving
advies 52.548/3
van 24 januari 2013
over
een voorontwerp van decreet ‘betreffende de integrale
jeugdhulp’
V L A A M S P A R L E M E N T

2/22 advies Raad van State 52.548/3
280 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Op 11 december 2012 is de Raad van State, afdeling Wetgeving, door de Vlaamse
minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verzocht binnen een termijn van dertig dagen,
verlengd tot 24 januari 2013, een advies te verstrekken over een voorontwerp van decreet
‘betreffende de integrale jeugdhulp’.
Het voorontwerp is door de derde kamer onderzocht op 15 januari 2013. De kamer
was samengesteld uit Jo BAERT, kamervoorzitter, Jan SMETS en Bruno SEUTIN, staatsraden,
Jan VELAERS en Johan PUT, assessoren, en Greet VERBERCKMOES, griffier.
Het verslag is uitgebracht door Wouter PAS, eerste auditeur.
Het advies, waarvan de tekst hierna volgt, is gegeven op 24 januari 2013.
*
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 3/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 281
1. Met toepassing van artikel 84, § 3, eerste lid, van de wetten op de Raad van State,
gecoördineerd op 12 januari 1973, heeft de afdeling Wetgeving zich toegespitst op het onderzoek
van de bevoegdheid van de steller van de handeling, van de rechtsgrond 1 , alsmede van de vraag
of aan de te vervullen vormvereisten is voldaan. 2
*
STREKKING VAN HET VOORONTWERP
2. Het om advies voorgelegde voorontwerp van decreet strekt tot het invoeren van
een nieuw kader voor de integrale jeugdhulp, die een bundeling vormt van de jeugdhulp die
aangeboden wordt in een aantal sectoren.
Het aan te nemen decreet komt in de plaats van het huidige decreet van 7 mei 2004
‘betreffende de integrale jeugdhulp’. Er wordt beoogd een nieuwe regeling tot stand te brengen
van de jeugdhulp, die hulp en zorg op maat biedt aan minderjarigen, hun ouders, hun
opvoedingsverantwoordelijken en betrokken personen uit hun leefomgeving, en dit door een
sectoroverschrijdende samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders en een intersectorale
afstemming van het jeugdhulpaanbod.
In het ontwerp van decreet wordt vooreerst het toepassingsgebied ervan bepaald en
worden de doelstellingen en de beginselen van de integrale jeugdhulp omschreven.
Voorts wordt de organisatie van de integrale jeugdhulp geregeld. De integrale
jeugdhulp omvat de vrijwillige jeugdhulp, die rechtstreeks toegankelijk of niet rechtstreeks
toegankelijk kan zijn, alsook de gerechtelijke jeugdhulp. De toegang tot de niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp gebeurt via de intersectorale toegangspoort. Deze toegangspoort moet
ervoor zorgen dat de beschikbare niet rechtstreeks toegankelijke hulp van de verschillende
sectoren enkel wordt ingezet op grond van een onafhankelijke indicatiestelling, waarna een
toeleiding tot de concrete hulpverlening gebeurt. Daartoe bestaat de toegangspoort uit een “team
Indicatiestelling” en een “team Jeugdhulpregie”. Na aanmelding door jeugdhulpaanbieders (of
uitzonderlijk nadat de minderjarige zich direct heeft gericht tot de toegangspoort), bepaalt het
team Indicatiestelling welke jeugdhulpverlening wenselijk is en welke de urgentie ervan is,
onafhankelijk van het beschikbare jeugdhulpaanbod. Het team Jeugdhulpregie dient vervolgens
deze indicatiestelling om te zetten in één of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp.
Daarnaast worden in het ontwerp twee gemandateerde voorzieningen geregeld,
namelijk het “ondersteuningscentrum Jeugdzorg” en de “vertrouwenscentra
Kindermishandeling”. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg biedt ondersteuning aan
jeugdhulpaanbieders in geval van “verontrustende situaties”. De vertrouwenscentra
1
Aangezien het om een voorontwerp van decreet gaat, wordt onder “rechtsgrond” de overeenstemming met de
hogere rechtsnormen verstaan.
2
Gelet op de toegemeten termijn, de omvang van het ontwerp en de tal van andere aan een termijn gebonden, vaak
complexe en omvangrijke ontwerpen die aanhangig werden gemaakt, heeft de Raad van State geen diepgaand
onderzoek van het ontwerp kunnen verrichten. Het advies dient dan ook met dit voorbehoud te worden gelezen.
V L A A M S P A R L E M E N T

282 4/22 advies Raad van State Stuk 1952 (2012-2013) – 52.548/3 Nr. 1
Kindermishandeling onderzoeken meer bepaald meldingen en vermoedens van
kindermishandeling.
In het ontwerp wordt ook de regeling van de gerechtelijke jeugdhulp opgenomen,
die volledig in de integrale jeugdhulp wordt ingeschakeld en die niet langer gekoppeld is aan het
bestaan van een problematische opvoedingssituatie, maar wel aan de zogenaamde verontrustende
situatie.
Met het oog op de uitvoering van het aan te nemen decreet en een verbetering van
de integrale jeugdhulp, wordt een adviesraad en een managementcomité opgericht, alsook een
Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
Het ontwerp bevat eveneens een omvattende regeling van de verwerking van
persoonsgegevens in de jeugdhulp.
VORMVEREISTEN
3. Het ontwerp als geheel raakt rechtstreeks het belang van personen jonger dan
vijfentwintig jaar. Er dient derhalve een kind- en jongereneffectrapport over te worden opgesteld
en bij het ontwerp te worden gevoegd, op grond van artikel 4 van het decreet van 20 januari 2012
‘houdende een vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid’. Dit vormvereiste blijkt nog niet te zijn
nageleefd, wat dient te worden verholpen.
4. Krachtens artikel 6, § 3bis, 4°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 ‘tot
hervorming der instellingen’ wordt overleg gepleegd tussen de betrokken regeringen en de
betrokken federale overheid over “de opgave en de opvolging van de maatregelen die kunnen
worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben
gepleegd”. Het begrip “opvolging” van de genoemde maatregelen verwijst naar de bevoegdheid
van de gemeenschappen inzake de infrastructuur en de voorzieningen waarin die maatregelen ten
uitvoer worden gelegd, met inbegrip van de regels betreffende de toegang tot die infrastructuur en
voorzieningen.
Volgens het Grondwettelijk Hof heeft het overleg tot doel de overheid die de
beslissingsmacht heeft, te verplichten rekening te houden met de opvatting van de andere
betrokken overheid of overheden, zonder dat evenwel de beslissende overheid haar vrijheid van
handelen verliest. Het overleg heeft enkel zin indien het plaatsvindt vóór het nemen van de
beslissing. 3 De overlegverplichting vormt, zoals iedere vorm van verplichte samenwerking
opgelegd bij een wet betreffende staatshervorming, een bevoegdheidverdelende regel. Een
schending van deze verplichting kan leiden tot vernietiging van de betrokken wet of het
betrokken decreet door het Grondwettelijk Hof. 4
3
GwH 15 januari 1992, nr. 2/92, 2.B.3.
4
Artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 ‘op het Grondwettelijk Hof’.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 5/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 283
In zoverre het ontwerp bepalingen bevat die betrekking hebben op de opvolging
van maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd, dient erover te worden overlegd met de federale overheid.
Uit het aan de Raad van State bezorgde dossier blijkt niet dat over het ontwerp
overleg heeft plaatsgevonden met de federale overheid. Aan het genoemde vormvereiste dient
alsnog te worden voldaan.
5. Mocht het vervullen van de sub 3 en 4 vermelde vormvereisten aanleiding geven
tot wijzigingen aan het ontwerp, dan dienen die wijzigingen nog om advies te worden voorgelegd
aan de Raad van State, afdeling Wetgeving.
ALGEMENE OPMERKINGEN
6. Het ontwerp bevat tal van zeer algemene en vage formuleringen met een weinig
normatieve inhoud of waarvan de normatieve inhoud niet duidelijk is, zo bijvoorbeeld “een grote
mate aan flexibiliteit” (artikel 5, eerste lid), “wat als efficiënt, effectief en ondersteunend wordt
ervaren” (artikel 5, eerste lid), “zet de jeugdhulpverlening op de meest efficiënte en effectieve
manier in” (artikel 6, tweede lid), “de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening”
(artikel 8, 1°), “zo inclusief mogelijk” (artikel 10, eerste lid), “koppelt aan elke hulpvraag zo snel
mogelijk en in zo weinig mogelijk stappen het minst ingrijpende en meest gepaste beschikbare
hulpaanbod” (artikel 11, derde lid), “modules die inzetbaar zijn op basis van (…) wat jongeren en
ouders als ondersteunend ervaren” (artikel 13), en het hanteren, doorheen het ontwerp, van de
woorden “maximaal” of “maximale”.
Aldus dreigt rechtsonzekerheid te ontstaan en kunnen de betrokken bepalingen
zelfs aanleiding geven tot niet-bedoelde toepassingen. De stellers van het ontwerp zouden er goed
aan doen het ontwerp op dit vlak aan een grondig onderzoek te onderwerpen en de betrokken
bepalingen zo veel als mogelijk te vervangen door meer duidelijke bepalingen met een beter
omschreven normatieve inhoud.
7. In het ontwerp komen tal van machtigingen voor aan de Vlaamse Regering. In
beginsel bestaat daartegen geen bezwaar, behoudens wanneer ze betrekking hebben op door de
Grondwet aan de decreetgever voorbehouden aangelegenheden. Dat laatste is het geval voor de
bepalingen die betrekking hebben op de centra voor leerlingenbegeleiding, die te koppelen zijn
aan de bevoegdheid van de gemeenschappen inzake onderwijs en ten aanzien waarvan het in
artikel 24, § 5, van de Grondwet opgenomen legaliteitsbeginsel geldt. Delegaties zoals die
opgenomen in artikel 9, derde lid, van het ontwerp, kunnen hiermee op gespannen voet staan.
Voorts dient duidelijk te zijn wat juist wordt gedelegeerd aan de Vlaamse
Regering. Zo dienen bepalingen waarbij het aan de Vlaamse Regering wordt overgelaten om de
“nadere regels” te bepalen, zonder dat op een duidelijke wijze wordt omschreven waarop die
opdracht slaat (zie bijvoorbeeld de artikelen 18, § 4, derde lid, 23, tweede lid, 24, tweede lid, 28,
tweede lid, 32, tweede lid, 35, tweede lid, 37, laatste zin, 38, derde lid, en 45, tweede lid, van het
ontwerp), te worden vermeden. Ofwel omvatten die opdrachten aan de Vlaamse Regering immers
V L A A M S P A R L E M E N T

6/22 advies Raad van State 52.548/3
284 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
niets meer dan wat reeds vervat is in de algemene uitvoeringsbevoegdheid waarover de Vlaamse
Regering beschikt op grond van artikel 20 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. In dat
geval zijn die opdrachten overbodig en dienen de bepalingen waarin ze zijn vervat, uit het
ontwerp te worden weggelaten. Ofwel reiken de aan de Vlaamse Regering verleende opdrachten
verder dan wat de algemene uitvoeringsbevoegdheid inhoudt, en in dat geval dienen die
opdrachten te worden gepreciseerd.
8. In artikel 17, eerste lid, van het ontwerp wordt bepaald dat de “toegangspoort”, die
bestaat uit het team Indicatiestelling en het team Jeugdhulpregie, de buitengerechtelijke toegang
tot de niet rechtstreeks toegankelijke modules organiseert. Verder in het ontwerp blijkt evenwel
dat het team Jeugdhulpregie ook opdrachten opneemt op vraag van actoren binnen de
gerechtelijke jeugdbescherming (zie artikel 26, § 1, eerste lid, 1°, en ook artikel 20, eerste lid, van
het ontwerp). Zo die laatste bepalingen behouden blijven, 5 dient dit in artikel 17 van het ontwerp
tot uiting te worden gebracht.
BIJZONDERE OPMERKINGEN
Artikel 2
9. In artikel 2, 22°, van het ontwerp wordt het begrip “jeugdhulp” als volgt
gedefinieerd:
“het geheel van de jeugdhulpaanbieders, de personeelsleden die de indicatiestelling en de
jeugdhulpregie verrichten binnen en voor de toegangspoort, en de personeelsleden die de
opdrachten binnen de gemandateerde voorzieningen uitvoeren”.
In artikel 2, 26°, van het ontwerp wordt dan weer het begrip “jeugdhulpverlening”
gedefinieerd, waarbij wordt verwezen naar de eigenlijke hulp- en zorgverlening.
Het begrip jeugdhulp wordt, binnen de definities, vervolgens in de zin van
“jeugdhulpverlening” gehanteerd, namelijk in de begrippen “rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp” (artikel 2, 43°), “niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp” (artikel 2, 36°),
“vrijwillige jeugdhulp” (artikel 2, 53°) en “gerechtelijke jeugdhulp” (artikel 2, 15°). De definitie
van “jeugdhulpbeslissing” (artikel 2, 24°) verwijst naar de “geïndiceerde jeugdhulp” (artikel 2,
12°), waarvan de definitie op haar beurt verwijst naar de jeugdhulpverlening.
De onduidelijkheid en inconsistentie van de genoemde begrippen en definities
leidt er bijvoorbeeld toe dat in artikel 11 van het ontwerp geschreven staat “de jeugdhulp
organiseert (…) de jeugdhulp”, of in artikel 32 van het ontwerp “[d]e jeugdhulp ondersteunt de
individuele jeugdhulpaanbieders (…)”.
Uit wat voorafgaat blijkt dat de definities van “jeugdhulp” en
“jeugdhulpverlening” moeten worden herbekeken.
5 Zie de opmerkingen 20 en 32.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 7/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 285
10. In het ontwerp wordt op talrijke plaatsen gewag gemaakt van “de minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken (en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving)”. Het is aan te raden om van deze personen gewag te maken in
een definitie en daarna het gedefinieerde begrip te hanteren, wat de leesbaarheid van de tekst ten
goede zou komen.
Artikel 6
11. In artikel 6, vijfde lid, van het ontwerp wordt benadrukt dat de jeugdhulp, met
uitzondering van de gerechtelijke jeugdhulp, alleen kan worden verleend met instemming van de
personen tot wie ze zich richt en dat ze berust op de vrijwillige medewerking van de betrokken
personen, volgens de in 1° en 2° van die bepaling vastgestelde nadere regels. In artikel 6,
zesde lid, van het ontwerp 6 wordt bepaald dat van die instemmingsvereiste kan worden
afgeweken wanneer die afwijking wordt genotuleerd en gemotiveerd en in de motivering (niet:
motivatie) wordt verwezen naar het – nauwkeurig omschreven – belang van de minderjarige.
Te dien aanzien kan worden verwezen naar de volgende opmerking betreffende
een gelijkaardige bepaling, die werd gemaakt in advies 52.442/3 van 8 januari 2013 7 :
“Zoals in het ontworpen artikel 10, eerste lid, wordt aangegeven, is de vrijwillige
medewerking een essentieel kenmerk van de hulpverlening die wordt geboden door de
vrijwillige jeugdbijstand. Deze hulpverlening wordt net van de gerechtelijke jeugdbijstand
onderscheiden door het criterium van de vrijwilligheid. Het loslaten van de verplichting
tot instemming met de hulpverlening denatureert de vrijwillige jeugdbijstand en zou
bovendien in bepaalde gevallen in strijd zijn met internationaalrechtelijke en
grondwettelijke bepalingen. Overigens moet worden opgemerkt dat bij artikel 8 van het
decreet van 7 mei 2004 ‘betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale
jeugdhulp’ het recht van de minderjarige wordt erkend ‘om geïnformeerd vrij in te
stemmen met de buitengerechtelijke hulp of die hulp te weigeren’. Buitengerechtelijke
hulp is, aldus artikel 2 van hetzelfde decreet, ‘jeugdhulp die wordt verstrekt zonder
interventie van een rechterlijke beslissing’.
Uit de memorie van toelichting lijkt evenwel te kunnen worden afgeleid dat de
tekst van het ontworpen artikel 10, vierde lid, niet overeenstemt met de bedoeling van de
stellers van het ontwerp, nu daarin wordt verwezen naar ‘gevallen waarin men niet kan
wachten tot alle instemmingen verkregen zijn, in het bijzonder wanneer personen in de
onmogelijkheid verkeren hun instemming te betuigen door afwezigheid of omwille van
andere omstandigheden, terwijl anderzijds onmiddellijke hulpverlening aangewezen is’.
Het lijkt derhalve eerder te gaan om de mogelijkheid de hulpverlening reeds op te starten
in afwachting dat de noodzakelijke instemming ermee wordt gegeven wanneer die
omwille van omstandigheden niet onmiddellijk kan worden verleend, of om een vermoede
instemming wanneer de instemming omwille van omstandigheden niet uitdrukkelijk kan
worden verleend. Zulks kan wel worden ingepast in het concept ‘vrijwillige
hulpverlening’ en in de uitgangspunten en de structuur van het decreet van 7 maart 2008
‘inzake bijzondere jeugdbijstand’.
6
In die bepaling dient overigens te worden verwezen naar het vorige (vijfde) lid in plaats van het tweede en het
derde lid.
7
Advies bij een voorontwerp van decreet ‘houdende diverse bepalingen betreffende het beleidsdomein Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin’.
V L A A M S P A R L E M E N T

8/22 advies Raad van State 52.548/3
286 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
ontwerp.
Artikel 10 van het decreet van 7 maart 2008 moet dan evenwel in die zin worden
geredigeerd, met de nodige waarborgen voor het effectief bekomen van de werkelijke
instemming. In het geval de werkelijke instemming uiteindelijk niet kan worden bekomen,
moet immers de weg van de gerechtelijke jeugdbijstand worden gevolgd.”
Die opmerking geldt mutatis mutandis ten aanzien van artikel 6, zesde lid, van het
Artikel 7
12. Volgens de memorie van toelichting wordt met artikel 7 van het ontwerp beoogd
de toepassing van artikel 458 van het Strafwetboek uit te breiden tot alle in het ontworpen artikel
vermelde personen, derhalve ook tot de personen die hun medewerking verlenen aan het aan te
nemen decreet die thans niet onder de toepassing van artikel 458 van het Strafwetboek vallen.
Al zou artikel 7 van het ontwerp wel dienstig kunnen zijn bij de interpretatie van
artikel 458 van het Strafwetboek (dat bij gebreke van een specifieke bepaling in de decretale
regeling een algemene gelding heeft), lijkt die doelstelling evenwel beter te kunnen worden
bereikt door het invoeren van een eigen, autonome strafbepaling, 8 nu het niet zeker is of alle
beoogde personen wel onder het personele toepassingsgebied van artikel 458 van het
Strafwetboek kunnen vallen. 9 Daarbij moet wel worden nagegaan of het mogelijk is alle personen
die hun medewerking verlenen aan de toepassing van het decreet, onder één en dezelfde
strafbepaling te laten vallen. Met name zal met betrekking tot pleegouders rekening dienen te
worden gehouden met de rechten die in hun hoofde voortvloeien uit, onder meer, de artikelen 8
en 10 van het Europees Verdrag over de rechten van de mens (hierna: EVRM), en die wellicht
dienen te leiden tot een iets minder strikte geheimhoudingsplicht. Daarenboven zal moeten
worden nagegaan of het niet nodig is een strafuitsluitingsgrond in te voeren die gelijkaardig is
aan deze opgenomen in artikel 458bis van het Strafwetboek.
Artikel 9
13. Luidens artikel 9, derde lid, van het ontwerp bepaalt de Vlaamse Regering de
nadere invulling van de “opdrachten” en de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd.
Het is niet duidelijk welke opdrachten worden bedoeld. De bedoelde opdrachten
dienen derhalve te worden omschreven.
Artikel 12
14. In artikel 12, eerste lid, 1°, van het ontwerp dient te worden gespecificeerd dat met
de erin vermelde aanpassingen in het “onderscheid” wordt verwezen naar de aanpassingen in het
8
Naar analogie van artikel 7 van het decreet van 7 maart 2008 ‘inzake bijzondere jeugdbijstand’.
9
Met name is het niet zo evident dat alle beoogde personen wel wegens “hun staat of beroep” kennis dragen van de
erin bedoelde geheime gegevens.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 52.548/3 1952 (2012-2013) – Nr. 1 advies Raad van State 287 9/22
onderscheid bedoeld in afdeling 2 (van hoofdstuk 4 van het ontwerp, waarin die bepaling is
opgenomen), namelijk het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke modules en niet
rechtstreeks toegankelijke modules.
15. In artikel 12 van het ontwerp wordt niet duidelijk gemaakt wie de rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp versterkt en wie de aanpassingen in het onderscheid moet doorvoeren om
uit te komen op een verschuiving van 30% van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp naar
de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Door deze onduidelijkheid rijst ook de vraag naar de
draagwijdte van de machtiging aan de Vlaamse Regering in artikel 12, tweede lid, van het
ontwerp.
Evenmin is de samenhang met artikel 15 van het ontwerp duidelijk: terwijl in
artikel 12, 1°, van het ontwerp specifiek voor niet-residentiële modules reeds een bepaald
resultaat wordt vooropgesteld betreffende de verhouding tussen rechtstreeks en niet-rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp, is die verhouding in artikel 15, eerste lid, van het ontwerp het resultaat
van een weging aan de hand van de erin vermelde criteria, die in beginsel voor alle types
jeugdhulp op een gelijke manier gebeurt en dient te gebeuren. Gelet hierop is ook de samenhang
tussen de delegaties aan de Vlaamse Regering opgenomen in de artikelen 12, tweede lid, en 15,
tweede lid, van het ontwerp onduidelijk. De artikelen 12 en 15 van het ontwerp dienen derhalve
op elkaar te worden afgestemd.
Artikel 15
16. De bij de in artikel 15, eerste lid, van het ontwerp bedoelde weging te hanteren
criteria, die in die bepaling worden opgesomd, behoeven nadere verduidelijking.
Artikelen 17 en 33
17. De organisatie van de diensten van de Vlaamse Gemeenschap behoort op grond
van artikel 87, § 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot de uitsluitende bevoegdheid
van de Vlaamse Regering. Het staat derhalve niet aan de decreetgever om te bepalen dat de
toegangspoort administratiefrechtelijk ressorteert onder het intern verzelfstandigd agentschap
Jongerenwelzijn, dat een agentschap zonder rechtspersoonlijkheid is en bijgevolg deel uitmaakt
van de diensten van de Vlaamse Regering.
ontwerp.
Artikel 17, vierde lid, van het ontwerp dient derhalve te vervallen.
Eenzelfde opmerking geldt ten aanzien van artikel 33, § 1, tweede lid, van het
V L A A M S P A R L E M E N T

10/22 advies Raad van State 52.548/3
288 Artikel 18 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
18. In artikel 18, § 3, van het ontwerp wordt aan de toegangspoort de mogelijkheid
verleend te beslissen over de voortzetting van de (vóór de betrokkene de leeftijd van achttien jaar
heeft bereikt aangevraagde) jeugdhulpverlening nadat de betrokkene achttien jaar is geworden en
uiterlijk tot hij vijfentwintig jaar is geworden. De Vlaamse Regering wordt gemachtigd de regels
daarvoor te bepalen.
Zoals ook uit de memorie van toelichting blijkt, wordt hier eigenlijk verwezen naar
de sectorale regels op grond waarvan zulk een voortgezette hulp kan worden toegelaten. De
Vlaamse Regering zal hiervan, voor zover het gaat om decretale regels, niet kunnen afwijken.
Artikel 18, § 3, van het ontwerp lijkt dan ook zo te moeten geformuleerd dat de toegangspoort
kan beslissen voortgezette hulp te verlenen, voor zover de sectorale regelgeving dit toelaat.
Logischerwijze zouden dan de personen die van deze voortgezette hulpverlening gebruik maken,
moeten worden gelijkgesteld met minderjarigen in artikel 2, § 1, 32°, van het ontwerp.
Artikel 19
19. In artikel 19 van het ontwerp wordt gewag gemaakt van de “woonplaats” van de
minderjarige om de territoriale bevoegdheid van de toegangspoort te bepalen. Overeenkomstig de
doelstellingen van de jeugdhulpverlening lijkt eerder de plaats waar het werkelijke
opvoedingsmilieu van de minderjarige valt te situeren (de zogenaamde gezinsverblijfplaats), in
aanmerking te moeten komen. 10
Artikel 20
20. In artikel 20, eerste lid, tweede zin, van het ontwerp wordt bepaald dat “[m]et
toepassing van de wet van 1 maart 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen
die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd een centrum [voor voorlopige plaatsing van
minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd] als vermeld in artikel 2 [van
die wet,] ook [kan] aanmelden bij de toegangspoort met het oog op een indicatiestelling en de
realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp”. De genoemde wet bevat evenwel geen
bepalingen op grond waarvan het genoemde centrum zulk een aanmelding kan verrichten. 11
Daargelaten de vraag naar de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap om een dergelijke
bepaling aan te nemen (wat afhangt van de juiste draagwijdte ervan), dient te worden vastgesteld
dat de genoemde bepaling doelloos is en derhalve dient te worden weggelaten.
10 Zie, in de context van de bevoegdheidsverdeling, GwH 11 december 1996, nr. 72/96, B.7.5 en B.7.6.
11 Wel wordt in het samenwerkingsakkoord van 30 april 2002 tussen de Federale Staat, de Duitstalige Gemeenschap,
de Franse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschap ‘betreffende het gesloten centrum voor voorlopige plaatsing
van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd’ voorzien in een pedagogische omkadering
door de gemeenschappen van de betrokken jongeren, doch wat betreft de verdere toeleiding blijft deze opdracht
beperkt tot het opstellen van oriëntatieverslagen met het oog op verder te nemen beslissingen door de parketten en de
jeugdrechter en betreffende de oriëntatie van de jongeren naar bijstand, hulp en zorgverlening, aangeboden door de
bevoegde overheden.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 11/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 289
Artikel 22
21. Het verdient aanbeveling om in artikel 22 van het ontwerp de kerntaken van de
erin vermelde multidisciplinaire teams te omschrijven.
Artikel 24
22. In artikel 24, eerste lid, van het ontwerp dient te worden verwezen naar artikel 21,
derde lid, in plaats van naar artikel 24, vierde lid.
Artikel 26
23. Wat betreft artikel 26, § 1, eerste lid, 1°, van het ontwerp wordt verwezen naar
opmerking 32.
Artikelen 33 en 36
24. Het is onduidelijk wat de betekenis is van het woord “aanklampend(e)” in de
artikelen 33, § 1, eerste lid, 2°, en 36, tweede lid, van het ontwerp.
Artikel 34
25. De verwijzing in artikel 34, tweede lid, van het ontwerp naar de andere personen
en voorzieningen die optreden als “contactpersoon”, behoeft verduidelijking.
Artikel 36
26. De vraag rijst hoe het verenigbaar is met het concept van de vrijwilligheid van de
hulpverlening dat ook jeugdhulp kan worden georganiseerd in het geval dat geen hulpvraag
voorhanden is, zoals nochtans mogelijk wordt gemaakt in artikel 36, eerste lid, 3°, van het
ontwerp.
Artikel 37
27. Het verdient aanbeveling om in artikel 37 van het ontwerp te verduidelijken wat
juist wordt bedoeld met het financieren van “specifieke acties” die erop gericht zijn de
draagkracht van de erin vermelde personen te versterken, en waarom enkel het
ondersteuningscentrum deze bevoegdheid krijgt.
V L A A M S P A R L E M E N T

12/22 advies Raad van State 52.548/3
290 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Artikel 39
28. In artikel 39, eerste lid, 1°, van het ontwerp wordt het ondersteuningscentrum (en
hetzelfde geldt voor de vertrouwenscentra, zie artikel 42, § 3, van het ontwerp) verplicht door te
verwijzen naar het openbaar ministerie als de hulpverlening niet vrijwillig aanvaard wordt terwijl
de jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is, en de minimale veiligheid van de
minderjarige niet gegarandeerd kan worden of zijn ontplooiingskansen in het gedrang zijn.
Overeenkomstig artikel 34 van het ontwerp is de beslissing over de
maatschappelijke noodzakelijkheid van de jeugdhulpverlening het resultaat van het onderzoek
van de verontrustende situatie van de minderjarige. Gelet op de definitie opgenomen in artikel 2,
50°, van het ontwerp is de verontrustende situatie “een situatie die de ontwikkeling van de
minderjarige bedreigt doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit (…) wordt aangetast
of doordat zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang
komen”.
Vraag is dan of hieraan iets wordt toegevoegd door artikel 39, eerste lid, 1°, van
het ontwerp. Dit zou enkel het geval zijn mocht het woord “minimale” (dat evenwel enkel slaat
op het woord “veiligheid” en niet op het woord “ontplooiingskansen”) erop duiden dat voor de
doorverwijzing naar het openbaar ministerie een hogere graad van ernst vereist is. Zulks zou dan
zowel in de tekst van artikel 39 van het ontwerp als in de memorie van toelichting beter tot uiting
moeten komen.
Artikelen 42 en 43
29. De artikelen 42 en 43 van het ontwerp strekken ertoe zes vertrouwenscentra
Kindermishandeling op te richten en de werking ervan te regelen, waarbij in artikel 42, § 1, eerste
lid, uitdrukkelijk wordt vermeld dat er een vertrouwenscentrum actief is in het tweetalige
gebied Brussel-Hoofdstad.
Artikel 42, § 1, eerste lid, is de enige bepaling van het ontworpen decreet
‘betreffende de integrale jeugdhulp’ waarin zulke verwijzing voorkomt. 12 Voor de andere
bepalingen van het ontwerp wordt blijkbaar uitgegaan van een evidente toepassing te
Brussel-Hoofdstad, waarbij uiteraard de beginselen en de beperkingen die voortvloeien uit
artikel 128, § 2, van de Grondwet in acht dienen te worden genomen.
Wat betreft de toepassing te Brussel-Hoofdstad van de artikelen 42 en 43 van het
aan te nemen decreet, kan worden verwezen naar het reeds genoemde advies 52.442/3, waarover
bepalingen waarbij een meldpunt “Geweld, Misbruik en Kindermishandeling” werd opgericht,
het volgende werd opgemerkt:
“In hoofdstuk 2 van het ontwerp worden aangelegenheden geregeld bedoeld in
artikel 5, § 1, II, 1°, 2°, 4°, 5° en 6°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 ‘tot
12 Daarnaast wordt in het ontworpen artikel 8/1 van het decreet van 30 april 2004 ‘tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin’, ook met betrekking tot de vertrouwenscentra
Kindermishandeling, gewag gemaakt van Brussel-Hoofdstad.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 13/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 291
hervorming der instellingen’. Die aangelegenheden maken deel uit van de
persoonsgebonden aangelegenheden in de zin van artikel 128 van de Grondwet.
Artikel 3 van het ontwerp strekt ertoe om, niet alleen in elke provincie van het
Nederlandse taalgebied, maar ook in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, aan de
betrokken centra voor algemeen welzijnswerk en de vertrouwenscentra
kindermishandeling, de opdracht toe te vertrouwen om een meldpunt “Geweld, Misbruik
en Kindermishandeling” (hierna: het meldpunt) te organiseren.
Overeenkomstig artikel 4, 1° en 2°, van het ontwerp neemt het meldpunt kennis
van aanmeldingen en verleent het advies en hulp aan de personen die een melding doen
onder de vorm van vraagverheldering die kan leiden tot directe hulp (volgens de memorie
van toelichting informeren of adviseren hoe het best om te gaan of te handelen in de
situatie, indien nodig de aanmelder aanmoedigen om zelf een voorziening of hulpverlener
te contacteren voor passende hulpverlening) 13 . Daarnaast heeft het meldpunt ook als
opdracht om als het nodig is, de gemelde gegevens ter kennis te brengen van het
vertrouwenscentrum kindermishandeling of een centrum voor algemeen welzijnswerk of
van een andere voorziening die een meer passende hulpverlening kan verstrekken
(artikel 4, 3°, van het ontwerp). Dit gebeurt volgens de memorie van toelichting als de
medewerker van het meldpunt hulpverlening noodzakelijk acht, maar de aanmelder te
kennen geeft dat hij zelf geen voorziening of hulpverlener zal contacteren of aarzelt om
dat te doen. Het centrum voor kindermishandeling of het centrum voor algemeen
welzijnswerk zullen dan de aangemelde situatie verder onderzoeken. In deze situaties
wordt derhalve ook opgetreden wanneer de betrokken (het slachtoffer als het niet zelf de
melder is, en de dader en eventuele andere betrokkenen) zich niet vrijwillig tot de
hulpverlening wenden.
Er dient te worden onderzocht of deze regeling, in zoverre ze van toepassing is te
Brussel-Hoofdstad, kan worden ingepast in de territoriale bevoegdheid van de Vlaamse
Gemeenschap wat betreft dat gebied. In dat verband dient te worden herinnerd aan
advies 34.339/AV, 14 dat op 29 april 2003 door de algemene vergadering van de afdeling
Wetgeving van de Raad van State werd gegeven, en waarin met betrekking tot de
territoriale bevoegdheid van de gemeenschappen te Brussel-Hoofdstad het volgende werd
opgemerkt:
‘19. Volgens artikel 128, § 2, van de Grondwet hebben de decreten inzake
persoonsgebonden aangelegenheden ‘kracht van wet respectievelijk in het
Nederlandse taalgebied en in het Franse taalgebied, alsmede, tenzij wanneer een
wet aangenomen met (een bijzondere) meerderheid er anders over beschikt, ten
aanzien van de instellingen gevestigd in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
die, wegens hun organisatie, moeten worden beschouwd uitsluitend te behoren tot
de ene of de andere gemeenschap’.
In zoverre het ontwerp bedoeld is om van toepassing te zijn in het
tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad, doet het een aantal vragen rijzen.
1. Het opleggen van verplichtingen aan natuurlijke personen die zich bevinden op
het grondgebied van het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
13
Voetnoot 2 uit advies 52.442/3: De gemachtigde bevestigt dat de directe hulp altijd is gericht tot degene die
aanmeldt, ook als de melding niet gaat over geweld en misbruik jegens de melder, maar jegens iemand anders.
14
Voetnoot 3 uit advies 52.442/3: Adv.RvS 34.339/AV van 29 april 2003 over een voorontwerp van decreet dat heeft
geleid tot het decreet van 21 november 2003 ‘betreffende het preventieve gezondheidsbeleid’, Parl.St. Vl.Parl.
2002-03 nr. 1709/1, 155-157.
V L A A M S P A R L E M E N T

14/22 advies Raad van State 52.548/3
292 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
20. Artikel 11, 2 , van het ontwerp voorziet in een verplichting voor personen
die zich bevinden op het grondgebied van het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
om zich in bepaalde omstandigheden te onderwerpen aan een tussenkomst van
preventieve gezondheidszorg. De vraag rijst of het ontworpen decreet een
dergelijke verplichting kan opleggen aan natuurlijke personen.
21. De Grondwet heeft het in artikel 128, § 2, over ‘instellingen’, en niet over
individuen, omdat de grondwetgever er angstvallig over gewaakt heeft de
subnationaliteit te weren (15) . De decreetgever kan bijgevolg, wat Brussel betreft,
natuurlijke personen niet rechtstreeks aan zijn regelgeving onderwerpen. Hij kan
natuurlijke personen (van welke taalaanhorigheid ook) wel bereiken via
‘instellingen’, behorend tot de betrokken gemeenschap, waartoe de personen zich
vrij kunnen wenden.
In zoverre de verplichting bedoeld in artikel 11, 2 , van het ontwerp
wordt opgelegd aan een persoon die zich vrijwillig gewend heeft tot een
‘instelling’ die wegens haar organisatie geacht moet worden uitsluitend tot de
Vlaamse Gemeenschap te behoren, is er bevoegdheidsrechtelijk geen probleem :
de decreetgever kan verplichtingen opleggen aan personen die zich op het
grondgebied van het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad bevinden (16) , in zoverre
die het gevolg zijn van een vrijwillige beslissing om zich tot een Vlaamse
instelling te wenden (17) .
Aan andere personen kan de bedoelde verplichting niet opgelegd worden.
Dit geldt o.m. voor personen die zich helemaal niet gewend hebben tot een
Vlaamse instelling, of voor personen die wel in behandeling zijn bij een Vlaamse
instelling, maar zonder dat dit het gevolg is van een vrije en bewuste keuze. Voor
die personen kunnen eventuele verplichtingen enkel opgelegd worden door de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.
Artikel 11, 2 , dient anders geformuleerd te worden, om duidelijker te
laten blijken dat er een vrije keuze vanwege de betrokken persoon moet zijn en dat
de opgelegde verplichtingen slechts nagekomen moeten worden zolang er een
band is met een Vlaamse instelling.
22. Ook de artikelen 46 tot 50, die voorzien in de mogelijkheid om bepaalde
maatregelen ten aanzien van natuurlijke personen te nemen, kunnen niet zonder
meer toegepast worden op natuurlijke personen die zich bevinden op het
grondgebied van het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad.”
Wat het bedoelde grondgebied betreft, moet ook voor die verplichtingen
duidelijk gemaakt worden dat ze enkel opgelegd kunnen worden ten aanzien van
personen die vrijwillig kiezen voor een Vlaamse instelling.’
(15)
Voetnoot 16 uit advies 34.339/AV: A. ALEN, Compendium van het Belgisch staatsrecht, Brussel, 2000, I, p. 234,
nr. 307.
(16)
Voetnoot 17 uit advies 34.339/AV: Er kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een patiënt in een Vlaams ziekenhuis,
die in quarantaine geplaatst wordt.
(17)
Voetnoot 18 uit advies 34.339/AV: Zie in dezelfde zin, i.v.m. de verplichtingen die voortvloeien uit de vrijwillige
aansluiting bij een zorgkas die geacht moet worden uitsluitend tot de Vlaamse Gemeenschap te behoren,
Arbitragehof, 13 maart 2001, nr. 33/2001, overw. B.4.3.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 15/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 293
Toepassing makend van de beginselen die in advies 34.339/AV werden
uiteengezet, werd in advies 49.452/3 van 27 april 2011 18 het volgende opgemerkt:
‘4. Krachtens artikel 128, § 2, van de Grondwet hebben de decreten inzake
persoonsgebonden aangelegenheden, zoals het ontworpen decreet er één is, in het
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad kracht van wet ten aanzien van de
instellingen die er zijn gevestigd en die, wegens hun organisatie, moeten worden
beschouwd uitsluitend te behoren tot de Vlaamse of de Franse Gemeenschap.
Op zich vermag de Vlaamse Gemeenschap derhalve één of meer
vertrouwenscentra kindermishandeling die in het tweetalige gebied Brussel-
Hoofdstad zijn gevestigd, te erkennen en te subsidiëren. Ook is de Vlaamse
Gemeenschap bevoegd ten aanzien van personen die zich vrijwillig wenden tot die
centra, wat overigens impliceert dat aan die personen verplichtingen kunnen
worden opgelegd zolang ze zich tot de betrokken instelling blijven richten 19 . De
Vlaamse Gemeenschap is evenwel niet bevoegd ten aanzien van personen die zich
helemaal niet hebben gewend tot de genoemde centra of die slechts onrechtstreeks,
zonder dat dit het gevolg is van een vrije en bewuste keuze, met die centra in
contact komen 20 .
Gelet op de zo-even uiteengezette beginselen kan het ontworpen
artikel 8/1, § 1, tweede lid, 1°, waarbij aan het betrokken centrum de taak wordt
toegekend om advies te verlenen aan de persoon die een geval van
kindermishandeling (of een vermoeden daarvan) meldt, zonder meer toepassing
vinden in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad. Anders is het met de taak tot
het onderzoeken en het behandelen van meldingen van kindermishandeling of
vermoedens ervan, wanneer dit gebeurt zonder voorafgaande instemming van de
‘betrokkene’. Aldus worden immers personen, zonder dat dit het gevolg is van een
eigen, vrijwillige démarche of zonder dat ze daarvoor zelfs toestemming dienen te
verlenen, het voorwerp van onderzoeken en een verdere ‘behandeling’ van
meldingen die een diepgaande invloed hebben of kunnen hebben op hun privé- en
gezinsleven.
Dat laatste valt niet te verenigen met het uit artikel 128, § 2, van de
Grondwet voortvloeiende beginsel dat de regelgeving van de Vlaamse en de
Franse Gemeenschap slechts toepasselijk kan zijn op natuurlijke personen via
instellingen waartoe de betrokkenen zich op vrijwillige basis wenden.’
Uit wat voorafgaat blijkt dat in zoverre het meldpunt advies of hulp verleent aan
de aanmelder van het geweld, het misbruik of de kindermishandeling, er geen probleem is
ten aanzien van de territoriale bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap te Brussel-
Hoofdstad, nu het gaat om advies- of hulpverlening aan een persoon die zich vrijwillig tot
het meldpunt wendt.
Anders is het evenwel wanneer het meldpunt ook de gemelde gegevens ter kennis
brengt van het vertrouwenscentrum kindermishandeling, een centrum voor algemeen
welzijnswerk of een andere voorziening (artikel 4, 3°, van het ontwerp). In die gevallen
kan immers ook worden opgetreden wanneer de betrokkenen (het slachtoffer wanneer hij
18
Voetnoot 7 uit advies 52.442/3: Adv.RvS 49.452/3 van 27 april 2011 over een voorontwerp van decreet ‘tot
wijziging van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met
rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin’.
19
Voetnoot 3 uit advies 49.452/3: Advies 34.339/AV van 29 april 2003 van de Algemene Vergadering van de
afdeling Wetgeving van de Raad van State, over een voorontwerp dat geleid heeft tot het decreet van
21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid, Parl. St., Vl. Parl. 2002-2003, p. 156, nr. 21.
20
Voetnoot 4 uit advies 49.452/3: Ibid.
V L A A M S P A R L E M E N T

16/22 advies Raad van State 52.548/3
294 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
zelf niet de aanmelder is, de dader en eventuele andere betrokkenen) zich niet vrijwillig
hebben gewend tot een instelling ten aanzien waarvan de Vlaamse Gemeenschap bevoegd
is. Uit wat voorafgaat blijkt dat de Vlaamse Gemeenschap zulks niet kan bepalen wat
betreft Brussel-Hoofdstad.
Om de Vlaamse regelgeving desondanks toch toepassing te laten vinden te
Brussel-Hoofdstad, kan geen beroep worden gedaan op artikel 10 van de bijzondere wet
van 8 augustus 1980. Dat de grondwettelijk bevoegde instantie – de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie – nog niet is opgetreden op het betrokken terrein, zoals door de
gemachtigde wordt aangevoerd, laat de Vlaamse Gemeenschap niet de mogelijkheid om
daartoe op grond van artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 op te treden,
nu het een aangelegenheid betreft die deel uitmaakt van de kern van de bevoegdheden van
de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, en het bijgevolg niet gaat om een
louter accessoir aspect van de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap. Meer
fundamenteel kan bovendien worden opgemerkt dat de regel dat de gemeenschappen wat
betreft de persoonsgebonden aangelegenheden te Brussel-Hoofdstad slechts bevoegd zijn
ten aanzien van instellingen die omwille van hun organisatie uitsluitend tot de
desbetreffende gemeenschap behoren, en door middel van die instellingen ten aanzien van
personen die zich ertoe vrijwillig richten, een fundamentele optie is van de grondwetgever
zelf, 21 waaraan door middel van artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 niet
kan worden geraakt.
Conclusie is derhalve dat de taak van het meldpunt te Brussel-Hoofdstad dient te
worden beperkt tot advies- en hulpverlening aan de aanmelder zelf.”
De beginselen die werden uiteengezet in advies 52.442/3, gelden mutatis mutandis
ook ten aanzien van de artikelen 42 en 43 van het ontwerp.
30. In het ontworpen artikel 8/1 van het decreet van 30 april 2004 ‘tot oprichting van
het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin’ (artikel 79 van
het ontwerp) wordt aan Kind en Gezin de opdracht verleend om vertrouwenscentra
Kindermishandeling te erkennen en te subsidiëren.
Aldus worden de bepalingen betreffende de vertrouwenscentra
Kindermishandeling verspreid over twee decreten. Minstens zouden in de desbetreffende
bepalingen kruisverwijzingen naar het andere decreet moeten worden opgenomen.
Artikel 54
31. In de tweede zin van artikel 54, eerste lid, van het ontwerp wordt beter geschreven
“Als jeugdhulpverlening op vrijwillige basis is georganiseerd (…)”. Het verdient overigens
aanbeveling dat de jeugdrechtbank in een uitdrukkelijke beslissing zou vaststellen dat vrijwillige
jeugdhulp is georganiseerd en de door haar bevolen maatregel een einde heeft genomen.
21 Voetnoot 10 uit advies 52.442/3: Adv.RvS 34.339/AV van 29 april 2003, l.c., opmerking 21. Zie ook H. DUMONT
en S. VAN DROOGHENBROECK, “L’interdiction des sous-nationalités à Bruxelles”, AP(T) 2012, (201) 202-204.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 17/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 295
Artikel 55
32. Luidens artikel 55 van het ontwerp, dat overigens een algemene draagwijdte heeft
en derhalve niet thuishoort in onderafdeling 2 van afdeling 2 van hoofdstuk 11 van het ontwerp,
laat de jeugdrechter een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp inschrijven op de
intersectorale registratielijst voor hij één van de volgende maatregelen beveelt:
1° één of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 48 en 53 van het aan te nemen decreet;
2° één of meer van de maatregelen, vermeld in artikel 10 van de ordonnantie van de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 29 april 2004 22 ‘inzake hulpverlening aan
jongeren’;
3° één van de maatregelen, vermeld in artikel 37, § 2, 6°, 7°, 10°, en artikel 37, § 2ter, 7°, van de
wet van 8 april 1965 23 .
In artikel 26, § 1, eerste lid, 1°, van het ontwerp wordt bepaald dat het team
Jeugdhulpregie als opdracht heeft het verzoek van de jeugdrechter om niet-rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp, vermeld in artikel 55, om te zetten in één of meer modules niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of in een persoonsgebonden financiering die het mogelijk
maakt de geïndiceerde jeugdhulp te realiseren, en de minderjarige in te schrijven op de
intersectorale registratielijst.
Zulke “omzetting” lijkt alvast in te druisen tegen wat in de memorie van
toelichting betreffende artikel 55 van het ontwerp wordt vooropgesteld, namelijk dat het de
bedoeling is de jeugdrechter de mogelijkheid te geven een beroep te doen op de
“jeugdhulpregisseur” om aan te geven of en waar de te vonnissen jeugdhulpverlening beschikbaar
is, alsmede tegen artikel 50 van het ontwerp, naar luid waarvan de jeugdrechter, al naar gelang
het geval, een jeugdhulpaanbieder, de sociale dienst (voor Gerechtelijke Jeugdhulp) of een
erkende dienst voor pleegzorg belast met de uitvoering, de organisatie of de begeleiding van de
genomen maatregelen. De gemachtigde verklaarde bovendien dat niet alleen de beslissing tot het
opleggen van een maatregel, maar ook de “toewijzing” van de gerechtelijke jeugdhulp de
exclusieve bevoegdheid van de jeugdrechtbank blijft. Met het oog daarop zal echter artikel 26,
§ 1, eerste lid, 1°, van het ontwerp dienen te worden aangepast.
Mocht het desondanks toch de bedoeling zijn om het team Jeugdhulpregie te
belasten met de “omzetting in één of meer modules”, waarbij de jeugdrechtbank enkel in
abstracto het type maatregel aangeeft dat wordt opgelegd, dan is artikel 55 van het ontwerp in
ieder geval aangetast door bevoegdheidsoverschrijding in de mate het betrekking heeft op
maatregelen opgelegd op grond van de regelgeving van de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie (de ordonnantie van 29 april 2004) of van de federale overheid (de wet
van 8 april 1965). Die maatregelen houden in dat de jeugdrechtbank de voorziening aanwijst
waarin de opgelegde maatregel zal worden uitgevoerd zodat, in die interpretatie, door de
22 Dit jaartal ontbreekt in de tekst van artikel 55, 2°, van het ontwerp.
23 De wet van 8 april 1965 dient met zijn juiste opschrift te worden vermeld (wet ‘betreffende de jeugdbescherming,
het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de
door dit feit veroorzaakte schade’).
V L A A M S P A R L E M E N T

18/22 advies Raad van State 52.548/3
296 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
“omzetting” door het team Jeugdhulpregie in modules, de aard van die maatregelen worden
gedenatureerd en aldus het bevoegdheidsdomein van de genoemde overheden wordt betreden.
Daarbij moet nog worden opgemerkt dat de maatregelen die de jeugdrechter of jeugdrechtbank
kan opleggen, bijna steeds een inmenging in het privé- en gezinsleven van de betrokkene
uitmaken in de zin van artikel 8 van het EVRM en artikel 22 van de Grondwet, en in een aantal
gevallen vrijheidsberovend van aard zijn in de zin van artikel 5 van het EVRM. In die
omstandigheden is het, gelet op artikel 6 van het EVRM, van belang de toegang tot een rechter en
diens bevoegdheid om zich ook over de aard en de nadere uitvoering van de maatregel uit te
spreken, te waarborgen.
Artikel 67
33. Luidens artikel 67, eerste lid, eerste zin, van het ontwerp kan de Vlaamse Regering
binnen de beschikbare begrotingskredieten middelen toekennen voor de implementatie van de
doelstellingen vermeld in artikel 8. Gelet op de zeer algemene formulering van artikel 8 van het
ontwerp, is het allerminst duidelijk waarop de in artikel 67, § 1, van het ontwerp bedoelde
subsidiëring kan slaan. Het verdient derhalve aanbeveling om in de genoemde bepaling het
voorwerp van de subsidiëring nader te omschrijven.
Hoofdstuk 13
34.1. Hoofdstuk 13 van het ontwerp bevat een aantal bepalingen die de verwerking van
persoonsgegevens betreffen. De betrokken persoonsgegevens kunnen gevoelige
persoonsgegevens zijn als bedoeld bij artikel 6 van de wet van 8 december 1992 ‘tot bescherming
van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van de persoonsgegevens’,
alsook persoonsgegevens die de gezondheid betreffen als bedoeld bij artikel 7 van dezelfde wet.
Het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven wordt gewaarborgd, niet
enkel bij artikel 22 van de Grondwet, maar ook bij artikel 8 van het EVRM, artikel 17 van het
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en artikel 16 van het Verdrag
inzake de rechten van het kind. Op grond van die bepalingen heeft eenieder – of in het geval van
het laatstgenoemde verdrag, het kind – onder meer recht op bescherming tegen inmenging in het
privé-leven ten gevolge van de verwerking van persoonsgegevens. De verwerking van
persoonsgegevens maakt bovendien het voorwerp uit van specifieke regelingen, met name het
Europees Verdrag ‘tot bescherming van personen ten opzichte van de geautomatiseerde
verwerking van persoonsgegevens’, ondertekend te Straatsburg op 28 januari 1981, en de wet van
8 december 1992, die ook van toepassing is op de gemeenschappen, onverminderd hun
bevoegdheid om terzake strengere, specifieke regels uit te vaardigen. Ook met richtlijn 95/46/EG
van het Europees Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 ‘betreffende de bescherming van
natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije
verkeer van die gegevens’ moet worden rekening gehouden. Aangezien de wet van
8 december 1992 de concretisering inhoudt van de zo-even genoemde internationaal- en
supranationaalrechtelijke normen, dient het ontwerp in de eerste plaats te worden getoetst aan
deze wet.
Uit wat voorafgaat volgt in dit geval dat de decreetgever, op grond van de
materiële bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap inzake bijstand aan personen, bijzondere
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 19/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 297
bepalingen met betrekking tot de persoonsgegevens in het raam van de integrale jeugdhulp kan
aannemen, maar dat hij daarbij gebonden is door de algemene bepalingen van de wet van
8 december 1992. 24 De bepalingen van die wet zijn overigens rechtstreeks van toepassing op de
in het ontwerp geregelde verwerking van persoonsgegevens, wat niet belet dat de decreetgever ze
zou kunnen vervangen door concreter geformuleerde regels of door strengere regels.
Met dit alles zal rekening moeten worden gehouden bij de uitvoering van de
zo-even genoemde artikelen van het ontwerp.
34.2. De betrokken persoonsgegevens dienen krachtens artikel 4, § 1, 2°, van de wet van
8 december 1992 te worden verkregen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en
gerechtvaardigde doeleinden en mogen niet worden verwerkt op een wijze die onverenigbaar is
met die doeleinden. Krachtens artikel 4, § 1, 3°, van die wet moet de verzameling van de
persoonsgegevens bovendien ter zake dienend zijn en mag ze niet overmatig zijn.
De doelstelling van de verwerking van de persoonsgegevens wordt in artikel 72,
eerste lid, van het ontwerp omschreven als “de uitvoering van de bevoegdheden en taken,
geregeld bij of krachtens dit decreet”. Gelet op deze algemene formulering is het nodig dat de
aard van de te verwerken persoonsgegevens en de personen waarop ze betrekking hebben,
voldoende precies worden omschreven. Een verdere verduidelijking is hier noodzakelijk.
34.3. Artikel 5 van de wet van 8 december 1992 bepaalt dat persoonsgegevens slechts
mogen worden verwerkt in één van de aldaar bepaalde gevallen. Bij artikel 6, § 1, van die wet
wordt de verwerking verboden van persoonsgegevens waaruit de raciale of de etnische afkomst,
de politieke opvattingen, de godsdienstige of de levensbeschouwelijke overtuiging of het
lidmaatschap van een vakvereniging blijken, alsook de verwerking van persoonsgegevens die het
seksuele leven betreffen, behalve in de in artikel 6, § 2, ervan bepaalde gevallen. Bij artikel 7,
§ 1, van de genoemde wet wordt de verwerking van persoonsgegevens die de gezondheid
betreffen, verboden, behalve in de in artikel 7, § 2, ervan bepaalde gevallen.
Wat de toelaatbaarheid van de verwerking betreft, moet in de memorie van
toelichting een verduidelijking worden opgenomen, en meer bepaald worden aangegeven op
grond van welke bepalingen (namelijk de artikelen 5, 6 en 7 van de wet) de verwerking kan
plaatsvinden.
34.4. Er moet worden opgemerkt dat artikel 72, § 1, derde lid, van het ontwerp, op grond
waarvan persoonsgegevens die de gezondheid betreffen, worden verwerkt onder toezicht van een
beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg, een regel herneemt die reeds is vervat in artikel 7, § 4,
van de wet van 8 december 1992, waarin evenwel is voorzien in uitzonderingen (“behoudens
schriftelijke toestemming van de betrokkene of wanneer de verwerking noodzakelijk is voor het
voorkomen van een dringend gevaar of voor de beteugeling van een bepaalde strafrechtelijke
inbreuk”). Indien het de bedoeling is een strengere regel te stellen dan die welke is vervat in de
laatstgenoemde bepaling, kan de bepaling behouden blijven. Indien het enkel de bedoeling is de
24 GwH 20 oktober 2004, nr. 162/2004, B.5.2; GwH 19 januari 2005, nr. 16/2005, B.5.2; GwH 14 februari 2008, nr.
15/2008, B.21.
V L A A M S P A R L E M E N T

298 20/22 advies Raad van State Stuk 1952 (2012-2013) – 52.548/3 Nr. 1
regel uit de wet van 8 december 1992 te parafraseren, dient artikel 72, derde lid, van het ontwerp
te worden weggelaten.
Artikel 76
35. Luidens artikel 76, eerste lid, van het ontwerp kunnen het ondersteuningscentrum
en de vertrouwenscentra Kindermishandeling in de erin bepaalde gevallen persoonsgegevens
zonder voorafgaande instemming verwerken, terwijl luidens artikel 76, tweede lid, van het
ontwerp die gegevensverwerking mogelijk is zonder dat de betrokkenen daarvan onmiddellijk op
de hoogte worden gebracht. In artikel 76, derde lid, van het ontwerp wordt het mogelijk gemaakt
dat iedereen die op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van zijn ambt of beroep tot
geheimhouding is verplicht, aan een gemandateerde voorziening inlichtingen kan verschaffen
zonder de instemming van de betrokkene, als dat, in de sub 1° en 2° van die bepaling omschreven
gevallen, noodzakelijk kan worden geacht om een verontrustende situatie te onderzoeken.
De vraag rijst of deze mogelijkheden niet aan nadere voorwaarden of beperkingen
dienen te worden onderworpen gelet op het gegeven dat de inmenging in het privé-leven die de
gegevensverwerking zonder mededeling en instemming inhoudt, in een democratische
samenleving noodzakelijk dient te zijn om de vooropgestelde doelstelling van algemeen belang te
verzekeren, 25 en er derhalve een verband van evenredigheid dient te bestaan tussen die
doelstelling en de bedoelde gegevensverwerking. Zo zou bijvoorbeeld een bijzondere
motiveringsplicht kunnen worden ingevoerd of een onderscheid kunnen worden gemaakt
naargelang de aard van de betrokken situatie. Waar het eerste en tweede lid van artikel 76 een
zeer algemeen geformuleerde toelating geven om gegevens te verwerken zonder voorafgaande
instemming of zonder de betrokkenen daarvan onmiddellijk op de hoogte te brengen, kan die
mogelijkheid ook aan dezelfde voorwaarden verbonden worden als deze bepaald in het derde lid.
Daarbij is van belang te weten dat er in de bedoelde situaties sprake kan zijn van
misdrijven die gepleegd zijn ten aanzien van de minderjarige. Nu het onderzoek naar strafbare
feiten in beginsel tot de exclusieve bevoegdheid van het openbaar ministerie en de rechterlijke
macht behoort, moet de in artikel 76 in het leven geroepen mogelijkheid – minstens in de
toelichting – duidelijk worden onderscheiden van dergelijk strafonderzoek. Dat houdt in dat de
finaliteit van de gecreëerde mogelijkheid expliciet en exclusief wordt geformuleerd, en dat de
aldus verzamelde gegevens, zeker indien deze afkomstig zijn van een geheimplichtige, niet
doorstromen naar het gerechtelijk dossier in geval in een latere fase zou worden beslist om een
zaak naar het openbaar ministerie te verwijzen op basis van artikel 39 tot 42 van het ontwerp.
36. De bepalingen in artikel 76, vierde lid, 2° en 3°, van het ontwerp lijken een
overbodige herhaling van wat in de rest van artikel 76 is opgenomen, en kunnen derhalve
vervallen.
25 Zie o.m. EHRM 26 maart 1987, Leander v. Zweden, nr. 9248/81, §§ 48-68.
V L A A M S P A R L E M E N T

52.548/3 advies Raad van State 21/22
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 299
Artikel 78
37. Luidens artikel 78, tweede lid, van het ontwerp hebben de ambtenaren die met het
toezicht op het aan te nemen decreet zijn belast, het recht om elke jeugdhulpaanbieder of andere
persoon of voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt, te bezoeken. Die laatste personen of
voorzieningen dienen de toezichtsambtenaren toe te staan ter plaatse de naleving van de
bepalingen van het aan te nemen decreet en zijn uitvoeringsbepalingen te verifiëren en alle
stappen te ondernemen die daarvoor nodig zijn. In de memorie van toelichting wordt gepreciseerd
dat deze bepaling ertoe strekt de ambtenaren van het agentschap Zorginspectie te machtigen om
bij de jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden, de nodige “opzoekingen” te doen om de naleving na te gaan van het aan te nemen
decreet.
In bepaalde gevallen heeft het toegekende recht betrekking op woningen in de
klassieke zin, terwijl bovendien uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de
Mens blijkt dat het begrip “woning” in de zin van artikel 8 van het EVRM ruim moet worden
opgevat en dat het onder bepaalde omstandigheden mede kan slaan op beroeps- en
bedrijfslokalen, 26 zelfs wanneer het gaat om rechtspersonen. 27
De stellers van het ontwerp doen er goed aan te overwegen om te voorzien in
bijzondere waarborgen met betrekking tot het betreden, niet alleen van woningen in de klassieke
zin, maar ook van plaatsen die, zelfs al zijn zij geen “woning” in die zin, toch vallen onder de
waarborgen bedoeld in de voornoemde verdragsbepaling. Zo zou het toegangsrecht in beginsel
kunnen worden beperkt tot bepaalde uren of, al dan niet in bepaalde omstandigheden, afhankelijk
kunnen worden gemaakt van de machtiging door een rechter, wat door het Grondwettelijk Hof,
alvast in een strafrechtelijke context, wordt beschouwd als een bijzondere waarborg, 28 of zou een
onderscheid kunnen worden gemaakt naargelang de plaatsen die worden bezocht.
38. Luidens artikel 78, derde lid, van het ontwerp heeft het verslag van de met het
toezicht belaste personeelsleden “bewijskracht” (lees: bewijswaarde) tot het tegenbewijs.
In strafzaken heeft het Grondwettelijk Hof erop gewezen dat het verlenen van
bewijswaarde tot het tegenbewijs, een uitzondering vormt op de algemene regel dat een
proces-verbaal geldt als een loutere inlichting, en derhalve ook op de regel van de vrije
bewijslevering in strafzaken, op grond waarvan de rechter naar eigen overtuiging de
bewijswaarde beoordeelt van een bepaald element, zodat het verschil in behandeling dat eruit
26
Zie o.m. EHRM 16 december 1992, Niemietz v. Duitsland, Publ.Cour, reeks A, vol. 251-B; EHRM
25 februari 1993, Funke, Crémieux en Miailhe v. Frankrijk, Publ.Cour, reeks A, Vol. 256-A, -B en -C ; EHRM
9 december 2004, Van Rossem v. België, nr. 41.872/98; EHRM 28 april 2005, Buck v. Duitsland, CEDH, 2005-IV,
§ 32. Zie ook D. YERNAULT, “Les pouvoirs d’investigation de l’administration face à la délinquance économique :
les locaux professionnels et l’article 8 de la Convention européenne”, Rev.Trim.Dr.H. 1994, 117-135.
27
EHRM 16 april 2002. Societé Colas Est e.a. v. Frankrijk, nr. 37.971.97, CEDH, 2002-III ; EHRM
11 oktober 2005, Kent Pharmaceuticals Limites e.a. v. Verenigd Koninkrijk, nr. 9.355/03; EHRM 21 december 2010,
Societé Canal Plus e.a. v. Frankrijk, nr. 29.408/08, § 52.
28
GwH 16 december 1998, nr. 140/98, B.1.
V L A A M S P A R L E M E N T

22/22 advies Raad van State 52.548/3
300 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
voortvloeit op een redelijke verantwoording dient te berusten en het de rechten van de beklaagde
niet op een onevenredige wijze mag beperken. 29
Al heeft die rechtspraak betrekking op het bewijs in strafzaken, toch kan ze
worden doorgetrokken naar andere domeinen nu ook daar op bewijsvlak een verschil in
behandeling tussen categorieën personen ontstaat naargelang aan de betrokken documenten al
dan niet een bijzondere bewijswaarde wordt toegekend.
Artikel 101
39. Luidens artikel 101 van het ontwerp zijn de bepalingen van het aan te nemen
decreet te beschouwen als erkennings- en subsidiëringsnormen voor de jeugdhulpaanbieders. De
bepalingen van het ontwerp zijn evenwel niet geconcipieerd als erkennings- of
subsidiëringsbepalingen, en bovendien bevat het ontwerp tal van eerder beleidsmatige of
programmatorische bepalingen, 30 zodat artikel 101 van het aan te nemen decreet tal van
toepassingsmoeilijkheden of onduidelijkheid over wat wordt beschouwd als erkennings- of
subsidiëringsvereiste dreigt te doen ontstaan.
Artikel 101 van het ontwerp dient dan ook te worden herbekeken.
Artikel 103
40. Er kan worden overwogen om een uiterste datum te bepalen waarop de Vlaamse
Regering de machtiging bedoeld in artikel 103, eerste lid, van het ontwerp dient te hebben
uitgevoerd en bij gebreke waarvan het decreet in werking treedt.
DE GRIFFIER
Greet VERBERCKMOES
V L A A M S P A R L E M E N T
DE VOORZITTER
Jo BAERT
29 Bijvoorbeeld GwH 6 april 2000, nr. 40/2000, B.14; GwH 14 februari 2001, nr. 16/2001, B.12.1. Zie ook GwH
14 oktober 2010, nr. 111/2010, B.12.3.
30 Zie hierboven, opmerking 6.

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 301
ONTWERP VAN DECREET
V L A A M S P A R L E M E N T

302 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 303
ONTWERP VAN DECREET
DE VLAAMSE REGERING,
Op voorstel van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de Vlaamse
minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel;
Na beraadslaging,
BESLUIT:
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en de Vlaamse minister van
Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel zijn ermee belast, in naam van de Vlaamse
Regering, bij het Vlaams Parlement het ontwerp van decreet in te dienen, waarvan de tekst
volgt:
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
Artikel 1. Dit decreet regelt een gemeenschapsaangelegenheid.
Art. 2. §1. In dit decreet wordt verstaan onder:
1° Adviesraad: de Adviesraad Integrale Jeugdhulp, vermeld in artikel 59;
2° agentschap Jongerenwelzijn: het intern verzelfstandigd agentschap, vermeld in artikel
59 van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
3° agentschap Kind en Gezin: het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid
Kind en Gezin, vermeld in artikel 3 van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting
van het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en
Gezin;
4° ambulant: de hulp wordt in de voorziening aangeboden, maar de cliënt overnacht niet
in de voorziening;
5° brede instap: jeugdhulpaanbieders die onder de toepassing vallen van minstens de
regelgeving, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 2°, 4° en 7°, en die modules aanbieden
die door de Vlaamse Regering zijn aangewezen als behorend tot de brede instap;
6° consult: partijen die elkaar raadplegen en informatie uitwisselen in het kader van de
jeugdhulpverlening, vertrekkend vanuit de hulpvraag;
7° continuïteit: de voortzetting zonder onderbreking van het traject van de jeugdhulpverlening,
te realiseren door de samenwerking van de verschillende jeugdhulpaanbieders
van de jeugdhulpverlening en de trajectbegeleiding;
8° context: het sociale netwerk rond de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval,
zijn opvoedingsverantwoordelijken, dat in functie van de hulpvraag van die personen
van betekenis is;
9° crisissituatie: een acuut beleefde noodsituatie waarin onmiddellijk hulp moet worden
geboden;
10° crisisjeugdhulpverlening: jeugdhulpverlening die bestaat uit een onmiddellijke en aangepaste
actie in geval van een crisissituatie;
11° Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: het Departement Welzijn, Volksgezondheid
en Gezin, vermeld in artikel 1 van het besluit van de Vlaamse Regering
van 31 maart 2006 betreffende het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
betreffende de inwerkingtreding van regelgeving tot oprichting van agentschappen in
het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en betreffende de wijziging van
regelgeving met betrekking tot dat beleidsdomein;
12° diagnostiek: het proces van de verzameling en ordening van de beschikbare relevante
gegevens vanuit de hulpvraag;
V L A A M S P A R L E M E N T

304 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
13° erkende voorziening van de bijzondere jeugdbijstand: een voorziening die erkend is
met toepassing van hoofdstuk V, afdeling II, van het decreet van 7 maart 2008 inzake
bijzondere jeugdbijstand;
14° flexibiliteit: de herzienbaarheid van de aangeboden jeugdhulpverlening in functie van
de wenselijkheid en van wat als ondersteunend wordt ervaren door de minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
15° geïndiceerde jeugdhulpverlening: enerzijds de jeugdhulpverlening die voor de minderjarige
op basis van de hulpvraag en in overleg met de context wordt voorgesteld
in het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, en die in de vorm
van inzetbare en combineerbare typemodules wordt beschreven, waarbij flexibiliteit
gewaarborgd is, en anderzijds de jeugdhulpverlening die voor de minderjarige wordt
voorgesteld in het verzoek van de jeugdrechter om niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 55;
16° gemandateerde voorzieningen: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg en de vertrouwenscentra
kindermishandeling;
17° gemeenschapsinstelling: een voorziening als vermeld in artikel 47 van het decreet van
7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
18° gerechtelijke jeugdhulpverlening: de jeugdhulpverlening die wordt opgelegd bij rechterlijke
beslissing;
19° hulpprogramma: een voorzieningenoverstijgend en gecoördineerd geheel van jeugdhulpverlening
dat bestaat uit een combinatie van modules, afgestemd op de hulpvraag,
die al dan niet gelijktijdig ingezet worden met de focus op een specifieke doelgroep of
problematiek;
20° indicatiestelling: het proces, vermeld in artikel 21, dat wordt uitgevoerd door het team
Indicatiestelling, vermeld in artikel 17, en dat op basis van de hulpvraag en de gemeenschappelijke
analyse vaststelt welke jeugdhulpverlening maximaal wenselijk en
als ondersteunend en effectief ingeschat wordt en wat de urgentie ervan is;
21° inspraak: de medezeggenschap van minderjarigen, ouders en, in voorkomend geval,
opvoedingsverantwoordelijken op elk moment in het traject van de jeugdhulpverlening;
22° Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp: het orgaan, vermeld in artikel 65;
23° Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie: het orgaan, vermeld in artikel 26, §1,
eerste lid, 5°, en derde lid, dat in voorkomend geval overgaat tot de prioritering van
dossiers op basis van de hulpvraag, de urgentie en de zorgnood en dat met de minderjarige,
zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en de jeugdhulpaanbieders
het gemeenschappelijke engagement aangaat om de geïndiceerde jeugdhulpverlening
prioritair uit te voeren;
24° intersectorale registratielijst: systeem waarin al de indicatiestellingsverslagen, vermeld
in artikel 21, eerste lid, 2°, en al de verzoeken van de jeugdrechter om niet rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 55, op naam van de minderjarige
worden opgenomen met het oog op de jeugdhulpregie, vermeld in artikel 26;
25° jeugdhulp: het geheel van de jeugdhulpaanbieders, de personeelsleden die de indicatiestelling
en de jeugdhulpregie verrichten binnen en voor de toegangspoort, en de
personeelsleden die de opdrachten binnen de gemandateerde voorzieningen uitvoeren;
26° jeugdhulpaanbieder: een natuurlijke persoon of een voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt, in de vorm van rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of niet
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of beide, als vermeld in artikel 3, en het
ondersteuningscentrum;
27° jeugdhulpverleningsbeslissing: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat de geïndiceerde jeugdhulpverlening omzet
in een of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening of in een
persoonsvolgende financiering die het mogelijk maakt om de geïndiceerde jeugdhulpverlening
te realiseren, overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid, 1°;
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 305
28° jeugdhulpregie: het proces, vermeld in artikel 26, dat wordt uitgevoerd door het team
Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17, en dat de geïndiceerde jeugdhulpverlening omzet
in een of meer modules jeugdhulpverlening of in een persoonsvolgende financiering;
29° jeugdhulpverlening: de vraaggestuurde hulp- en zorgverlening die zich richt tot minderjarigen,
of tot minderjarigen en hun ouders, hun opvoedingsverantwoordelijken
of personen uit hun leefomgeving;
30° jeugdhulpverleningsvoorstel: het document, opgemaakt door het team Jeugdhulpregie,
vermeld in artikel 17, derde lid, dat een selectie bevat van de modules die in aanmerking
komen om de geïndiceerde jeugdhulpverlening te realiseren, als een of meer
modules niet onmiddellijk beschikbaar zijn, overeenkomstig artikel 26, §1, eerste lid,
4°;
31° kindermishandeling: elke vorm van lichamelijk, psychisch of seksueel geweld waarvan
een minderjarige het slachtoffer is, actief door het schadelijke optreden of passief
door een ernstige nalatigheid van zijn ouders of van iedere andere persoon ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid staat;
32° leefomgeving: de natuurlijke personen, met uitzondering van de ouders en de opvoedingsverantwoordelijken,
die bij de minderjarige inwonen of met de minderjarige een
familiale of bijzondere affectieve band hebben, onder wie de natuurlijke personen die
in de buurt van de minderjarige wonen of met wie de minderjarige geregeld contact
heeft, onder meer bij het naar school gaan of tijdens de vrijetijdsbesteding;
33° maatschappelijke noodzaak: de kwalificatie die na het onderzoek, vermeld in artikel
34, door de gemandateerde voorziening aan een verontrustende situatie wordt gegeven
en die de noodzaak vastlegt om jeugdhulpverlening in te schakelen;
34° Managementcomité: het Managementcomité Integrale Jeugdhulp, vermeld in artikel
61;
35° minderjarige: elke natuurlijke persoon die jonger is dan achttien jaar;
36° mobiel: de hulp wordt niet in de voorziening maar elders aangeboden (thuis, op school
enzovoort);
37° module: een duidelijk afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening op basis van de hulpvraag,
aangeboden door een jeugdhulpaanbieder, gebaseerd op één typemodule, die
afzonderlijk, gelijktijdig of consecutief en op een manier waarbij de flexibiliteit met
andere eenheden van jeugdhulpverlening gewaarborgd is, kan worden aangeboden;
38° netwerk: een functioneel samenwerkingsverband van jeugdhulpaanbieders dat afspraken
over een integrale uitbouw van de hulpverlening vastlegt in een samenwerkingsprotocol;
39° niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening: de modules van jeugdhulpverlening
die volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, vanwege hun graad van
ingrijpendheid behoren tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en
waartoe minderjarigen, ouders en, in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken
alleen toegang hebben op basis van een jeugdhulpverleningsbeslissing;
40° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, vermeld in artikel 33;
41° opvoedingsverantwoordelijken: andere natuurlijke personen dan de ouders die de
minderjarige op duurzame wijze in feite onder hun bewaring hebben of bij wie de
minderjarige geplaatst is door bemiddeling of ten laste van een openbare overheid;
42° ouders: de natuurlijke personen die titularis zijn van het ouderlijk gezag, of, bij ontstentenis
van die personen, de wettelijke vertegenwoordigers;
43° persoonsvolgende financiering: het instrument voor de eigen sturing van de hulp door
de persoon met een handicap, dat de persoon volgt en waarmee hij op afdoende wijze
zorg en assistentie voor zichzelf kan betrekken. Deze financieringswijze wordt opgedeeld
in een systeem van persoonsvolgende vouchers en in een systeem van cash budgetten,
waarbij de persoon met een handicap kan overstappen van het ene systeem op
het andere en terug;
44° pleeggezin: het gezin van de pleegzorger;
V L A A M S P A R L E M E N T

306 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
45° pleegzorger: een meerderjarige natuurlijke persoon die één of meer pleegkinderen en/
of pleeggasten in het eigen gezin opvangt;
46° rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening: de modules van jeugdhulpverlening
voor de toegangspoort die volgens het onderscheid, vermeld in artikel 14 en 15, behoren
tot de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en waartoe minderjarigen,
ouders en, in voorkomend geval, opvoedingsverantwoordelijken toegang hebben,
zonder dat ze daarvoor een jeugdhulpverleningsbeslissing als vermeld in artikel 26,
§1, eerste lid, 3°, nodig hebben;
47° regio: een regio integrale jeugdhulp als vermeld in artikel 64;
48° residentieel: de hulp wordt in de voorziening aangeboden en de cliënt overnacht in de
voorziening;
49° sector: een domein dat geregeld wordt door een regelgeving als vermeld in artikel 3,
§1, eerste lid, 1° tot en met 7°, of toepasselijk verklaard wordt krachtens artikel 3, §2;
50° sociale dienst: de Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening, vermeld in
artikel 56;
51° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17;
52° typemodule: een afgelijnde eenheid van jeugdhulpverlening, gebaseerd op één functie
of op een specifiek omschreven kernproces van hulpverlening, die deel uitmaakt van
een intersectoraal opgemaakte set van typemodules en die tot doel heeft de kernopdrachten
van de sectoren in dezelfde taal te formuleren en op elkaar af te stemmen;
53° verontrustende situatie: een situatie die de ontwikkeling van een minderjarige bedreigt
doordat zijn psychische, fysieke of seksuele integriteit of die van een of meer leden
van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve, morele, intellectuele of sociale
ontplooiingskansen in het gedrang komen, waardoor het aanbieden van jeugdhulpverlening
maatschappelijk noodzakelijk kan zijn;
54° vertrouwenscentrum kindermishandeling: een centrum als vermeld in artikel 42;
55° vrijwillige jeugdhulpverlening: rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
die berust op een vrijwillige medewerking van de betrokken partijen en
die geen gerechtelijke jeugdhulpverlening is.
§2. Bij verwijzing naar personen wordt in dit decreet de mannelijke vorm gebruikt.
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
Art. 3. §1. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op jeugdhulpverlening die aangeboden
wordt met toepassing van de volgende regelgeving:
1° het besluit van de Vlaamse Regering van 24 juli 1997 tot regeling van de erkenning en
de subsidiëring van de centra voor integrale gezinszorg;
2° het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding;
3° het decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg;
4° het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap
met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin;
5° het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap
met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap;
6° het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand;
7° het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk;
8° het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie van pleegzorg.
Binnen de regelgeving, vermeld in het eerste lid, 1° tot en met 7°, bepaalt de Vlaamse
Regering welke jeugdhulpverlening onder het toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp
valt.
§2. De Vlaamse Regering kan het toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp uitbreiden
naar jeugdhulpverlening die met toepassing van andere Vlaamse regelgeving wordt aangeboden.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 307
Art. 4. De Vlaamse Regering kan, voor het aanleveren van relevante gegevens over de
minderjarige, zijn ouders of, in voorkomende geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en voor de jeugdhulpregie, verricht door het team Jeugdhulpregie, vermeld in artikel 17,
derde lid, overeenkomsten sluiten met:
1° personen of voorzieningen van wie het hulpaanbod niet onder de toepassing valt van
een regelgeving als vermeld in artikel 3;
2° personen of voorzieningen die buiten de Vlaamse Gemeenschap gevestigd zijn.
Hoofdstuk 3. Missie en principes van de integrale jeugdhulp
Afdeling 1. Missie
Art. 5. Integrale jeugdhulp biedt aan minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval,
hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving die
daar behoefte aan hebben, hulp en zorg op maat die met een grote mate aan flexibiliteit
aan de hulpvraag proberen te beantwoorden. Ze doet dat door een gemeenschappelijke
analyse van de hulpvraag en in een sectoroverschrijdende samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders
en intersectorale afstemming van het jeugdhulpaanbod. Het jeugdhulpaanbod
kan herzien worden in functie van wat als efficiënt, effectief en ondersteunend
ervaren wordt door de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Ze omvat zowel de rechtstreeks toegankelijke als de niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp, waarmee de personen tot wie ze zich richt, instemmen, als gerechtelijke jeugdhulp.
De integrale jeugdhulp respecteert op elk moment de bepalingen van het Verdrag inzake
de Rechten van het Kind, aangenomen in New York op 20 november 1989 en geëxpliciteerd
in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van minderjarigen in de
integrale jeugdhulp. De jeugdhulp houdt op elk moment rekening met de godsdienstige, de
ideologische en de wijsgerige overtuiging van de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Afdeling 2. Principes
Art. 6. Binnen het beschikbare jeugdhulpaanbod en de beschikbare kredieten heeft elke
minderjarige met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte, alsook elke ouder of opvoedingsverantwoordelijke
met een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte die verband houdt
met de opvoeding of de ontwikkeling van de minderjarige, maximaal recht op jeugdhulp
als vermeld in dit decreet.
De jeugdhulp hanteert een contextgerichte manier van werken en ze zet de jeugdhulpverlening
op de meest efficiënte en effectieve manier in.
De jeugdhulp zet maximaal de eigen krachten in van minderjarigen, ouders of, in voorkomend
geval, opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit de leefomgeving,
en versterkt hen daarin.
De jeugdhulp vertrekt van de hulpvraag of de hulpbehoefte van de personen tot wie ze
zich richt, en sluit daar maximaal bij aan. Als verschillende vormen van jeugdhulp gelijkwaardig
aan een jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte kunnen beantwoorden, wordt de
minst ingrijpende vorm van jeugdhulp aangeboden.
Met uitzondering van de gerechtelijke jeugdhulpverlening kan de jeugdhulpverlening
alleen worden verleend met instemming van de personen tot wie ze zich richt. De jeugdhulp
berust op een vrijwillige medewerking van de betrokken personen. Ze worden maxi-
V L A A M S P A R L E M E N T

308 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
maal betrokken bij de jeugdhulpverlening. De jeugdhulpverlening kan alleen uitgevoerd
worden met:
1° de instemming van de ouders van de minderjarige en, in voorkomend geval, van zijn
opvoedingsverantwoordelijken;
2° de instemming van de min-twaalfjarige, rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit,
als blijkt dat de min-twaalfjarige tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in
staat is, of de instemming van de minderjarige die twaalf jaar of ouder is, of nadat de
minderjarige werd gehoord als die jonger is dan twaalf jaar.
In het belang van de minderjarige kan er van de noodzakelijke instemming, vermeld in
het vijfde lid, worden afgeweken, wanneer die instemming omwille van omstandigheden
niet onmiddellijk kan worden verleend en in afwachting dat ze wordt verleend, of wanneer
die instemming omwille van omstandigheden niet uitdrukkelijk kan worden verleend. In
die gevallen is afwijking mogelijk op voorwaarde dat:
1° de afwijking genotuleerd wordt;
2° de afwijking gemotiveerd wordt;
3° er in de motivatie wordt verwezen naar het belang van de minderjarige waarbij duidelijk
wordt omschreven over welk belang van de minderjarige het gaat;
4° er in de motivatie wordt aangetoond dat het mogelijke werd gedaan om de werkelijke
instemming te verkrijgen.
De jeugdhulp houdt bij haar werking op gepaste wijze rekening met de culturele kenmerken,
de socio-economische situatie en de handicap van de minderjarige, zijn ouders en,
in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 7. Met behoud van de toepassing van artikel 72 tot en met 76, waaronder het gezamenlijk
en gedeeld beroepsgeheim, zijn alle personen die hun medewerking verlenen aan
de toepassing van dit decreet, gebonden door de geheimhoudingsplicht met betrekking tot
de gegevens waarvan ze bij de uitoefening van hun opdracht kennis krijgen en die daarmee
verband houden.
Elke overtreding van dit artikel wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot
zes maanden en met een geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro.
Hoofdstuk 4. Doelstellingen van de integrale jeugdhulp
Art. 8. Integrale jeugdhulp heeft betrekking op de samenwerking en afstemming in de
jeugdhulp met als doel een gezamenlijk engagement aan te gaan ten behoeve van minderjarigen,
hun ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de
betrokken personen uit hun leefomgeving en daarvoor:
1° in te zetten op de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening;
2° de tijdige toegang tot de jeugdhulpverlening te organiseren;
3° de flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulpverlening te waarborgen, met inbegrip
van de naadloze overgang naar andere vormen van hulpverlening;
4° gepast om te gaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening;
5° in een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening te voorzien;
6° hen maximaal in de jeugdhulpverlening te laten participeren;
7° een integrale aanpak te realiseren bij het organiseren en het aanbieden van jeugdhulpverlening.
Hoofdstuk 5. Vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening
Art. 9. De jeugdhulp heeft de opdracht om de eigen krachten van minderjarigen, hun
ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken per-
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 309
sonen uit hun leefomgeving in te zetten en die personen te versterken met het oog op:
1° het vermijden, als dat mogelijk is, van de instroom van de minderjarige, zijn ouders en,
in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken in de hulpverlening;
2° het verhogen van hun participatie in de jeugdhulpverlening;
3° het stimuleren van hun emancipatie en participatie in de samenleving.
Daarvoor zetten de jeugdhulpaanbieders aangepaste methodieken in die de minderjarige,
zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken
personen uit zijn leefomgeving versterken om hun eigen krachten te maximaliseren
om aan de hulpvraag te beantwoorden.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de opdrachten, vermeld in het
eerste lid en tweede lid, en de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd.
Art. 10. De methodieken vermeld in artikel 9, tweede lid, hebben tot doel de jeugdhulpverlening
aan de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
zo inclusief mogelijk te organiseren. Daarvoor wordt in dialoog met die personen
een ondersteuningsplan opgesteld dat flexibiliteit waarborgt en dat hun bestaande
sociale netwerk inzet en versterkt of dat voor hen een sociaal netwerk creëert.
De Vlaamse Regering bepaalt welke elementen het ondersteuningsplan minstens moet
bevatten.
Hoofdstuk 6. De toegang tot de jeugdhulpverlening
Afdeling 1. Algemene bepalingen
Art. 11. De jeugdhulp organiseert voor alle minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend
geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving
tijdig de toegang tot:
1° de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening;
2° de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, via de toegangspoort.
Daarvoor verbetert de jeugdhulp de volgende aspecten van het aanbod:
1° de bekendmaking;
2° de bereikbaarheid;
3° de beschikbaarheid;
4° de begrijpbaarheid;
5° de betaalbaarheid.
Met behoud van de toepassing van hoofdstuk 5 koppelt de jeugdhulp aan elke hulpvraag
zo snel mogelijk en in zo weinig mogelijk stappen het minst ingrijpende en meest
gepaste beschikbare hulpaanbod, bestaande uit rechtstreeks of niet rechtstreeks toegankelijke
modules, of een combinatie van beide, en zet tijdig diagnostiek in.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van de doelstellingen en de daarmee
verbonden opdrachten, de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd, de modules
die tot de brede instap behoren en de intersectorale kwaliteitseisen voor de brede instap.
Art. 12. De rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening wordt versterkt door:
1° aanpassingen in het onderscheid, vermeld in afdeling 2, waardoor 30% van de nietresidentiële
modules van de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, rechtstreeks
toegankelijk wordt;
V L A A M S P A R L E M E N T

310 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
2° bij uitbreidingen van het aanbod van de sectoren minimaal 30% van de totale middelen
voor de uitbreiding te besteden aan de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
De Vlaamse Regering kan de verhouding, vermeld in het eerste lid, 2°, verhogen.
Afdeling 2. Modulering en onderscheid
Art. 13. Elke jeugdhulpaanbieder biedt zijn jeugdhulpverlening aan in de vorm van modules
die inzetbaar zijn op basis van de hulpvraag en wat jongeren en ouders als ondersteunend
ervaren. De Vlaamse Regering bepaalt de regels voor het beschrijven, het combineren
en het aanbieden van modules.
Art. 14. De modules jeugdhulpverlening van de jeugdhulpaanbieders, met uitzondering
van de modules die worden ingezet in een hulpprogramma, worden opgedeeld in rechtstreeks
toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke modules. De niet rechtstreeks toegankelijke
modules kunnen, met uitzondering van het aanbod van de gemeenschapsinstellingen,
alleen op basis van een jeugdhulpverleningsbeslissing worden ingezet.
Art. 15. Het onderscheid tussen rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijke
modules wordt gemaakt op basis van een weging van minstens de volgende kenmerken:
duur, frequentie en intensiteit.
In het eerste lid wordt verstaan onder:
1° frequentie: het gemiddelde aantal hulpverlenende contacten over een welbepaalde periode;
2° intensiteit: de gemiddelde duur van één hulpverlenend contact, uitgedrukt in uren per
etmaal;
3° duur: de gemiddelde duur waarvoor de (type)module wordt aangeboden.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die kenmerken en de wijze waarop
ze worden gewogen. Ze kan bepalen dat bij de weging ook rekening wordt gehouden
met andere kenmerken van de modules.
Art. 16. De Vlaamse Regering kan voor bepaalde specifieke doelgroepen of problematieken
hulpprogramma’s vastleggen en de toegankelijkheid van de modules in het hulpprogramma
bepalen.
Afdeling 3. De toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
Onderafdeling 1. Organisatie en taken van de toegangspoort
Art. 17. De toegangspoort is een orgaan dat onafhankelijk werkt van de jeugdhulpaanbieders
en van de andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, en
dat, met behoud van de toepassing van artikel 55, de buitengerechtelijke toegang tot de
niet rechtstreeks toegankelijke modules organiseert.
Per regio wordt een toegangspoort opgericht. Die regio vormt het werkgebied van de
toegangspoort.
De toegangspoort bestaat minstens uit een team Indicatiestelling en een team Jeugdhulpregie,
die onafhankelijk van elkaar functioneren. Het team Indicatiestelling is multidisciplinair
samengesteld, beschikt over een brede expertise inzake de problemen waar
de minderjarigen en hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken mee geconfronteerd
worden en bevat ook een vertegenwoordiging van minderjarigen, hun ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 311
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de samenstelling,
de werking en de vestigingsplaats van de toegangspoort, de intervisie en supervisie van de
personeelsleden van de toegangspoort, alsook de wijze waarop haar werking en de kwaliteit
van haar dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 18. §1. De toegangspoort ontvangt de aanvragen voor niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening die aangeboden wordt ter uitvoering van de regelgeving, vermeld in
artikel 3, met uitzondering van aanvragen met betrekking tot het aanbod van de gemeenschapsinstellingen,
en oefent de taken indicatiestelling en jeugdhulpregie uit volgens de
bepalingen van onderafdeling 2 en 3.
§2. Voor de aanvragen tot tenlasteneming van individuele materiële bijstand voor de sociale
integratie van personen met een handicap als vermeld in artikel 6, 2°, en artikel 8, 3°,
van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap
met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, beperkt
de opdracht van de toegangspoort zich tot het ontvangen van de aanvraag ervan.
De Vlaamse Regering regelt de samenwerking tussen de toegangspoort en het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen
met een Handicap voor de afhandeling van de aanvragen, vermeld in het eerste lid.
§3. De toegangspoort kan voor personen vanaf achttien jaar en tot maximaal vijfentwintig
jaar beslissen over de voortzetting van jeugdhulpverlening die vóór de leeftijd van achttien
jaar is aangevraagd, conform de regels die de Vlaamse Regering bepaalt.
§4. De toegangspoort beheert de beschikbare capaciteit van de niet rechtstreeks toegankelijke
modules. Ze streeft naar een maximale benutting van de beschikbare capaciteit in
functie van de hulpvragen en neemt het wachtbeheer op zich.
De toegangspoort gaat in overleg met de jeugdhulpaanbieders van de regio in functie
van de regie van jeugdhulpverlening. Dat overleg kan niet geweigerd worden door de
jeugdhulpaanbieders. De jeugdhulpaanbieders geven de vrijgekomen plaatsen door aan
de toegangspoort.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
De Vlaamse Regering kan bepalen op welke wijze de toegangspoort ook zicht houdt op
het beschikbare aanbod rechtstreeks toegankelijke modules.
Art. 19. Als tijdens de afhandeling van een aanmelding door de toegangspoort de betrokken
minderjarige van woonplaats verandert en die woonplaats in het werkgebied van een
andere toegangspoort ligt, zorgt die toegangspoort voor de verdere afhandeling en wordt
het dossier van de minderjarige aan haar bezorgd. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere
regels daarvoor.
Onderafdeling 2. Indicatiestelling
Art. 20. Jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden, kunnen een minderjarige aanmelden bij de toegangspoort met het oog op een
indicatiestelling en de realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.
De aanmelding voldoet aan de volgende criteria:
1° ze gebeurt met instemming en met maximale betrokkenheid van de minderjarige, zijn
ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
2° ze bevat de beschikbare relevante gegevens over de personen, vermeld in punt 1°, en
over de betrokken personen uit de leefomgeving van de minderjarige;
V L A A M S P A R L E M E N T

312 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
3° ze bevat een verslag over de aan de aanmelding voorafgegane casusgerichte subsidiaire
acties tot het inzetten en versterken van de krachten van de minderjarige, zijn ouders
of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen
uit de leefomgeving van de minderjarige, overeenkomstig artikel 9;
4° ze bevat een verslag over de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening en de dienstverlening,
die subsidiair is ingezet voorafgaand aan de aanmelding.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding. De Vlaamse Regering
bepaalt de wijze van erkenning van andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden als aanmelder en contactpersoon bij de toegangspoort.
Art. 21. Voor de indicatiestelling, heeft het team Indicatiestelling de volgende opdrachten:
1° op basis van de beschikbare relevante gegevens over de minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit
zijn leefomgeving, in overleg met die personen vaststellen welke jeugdhulpverlening
maximaal wenselijk is en de urgentie ervan aangeven, onafhankelijk van het beschikbare
jeugdhulpaanbod;
2° een indicatiestellingsverslag opstellen waarin de voorgestelde jeugdhulpverlening in
de vorm van typemodules wordt beschreven, met de mogelijkheid om bepaalde typemodules
uit te sluiten voor de minderjarige, en waarin de geldigheidsduur van het
indicatiestellingsverslag is bepaald, en dat indicatiestellingsverslag bezorgen aan de
aanmelder, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken en aan
het team Jeugdhulpregie.
De typemodules, opgenomen in het indicatiestellingsverslag, garanderen flexibiliteit bij
het organiseren van de jeugdhulpverlening.
Het team Indicatiestelling kan beslissen om geen indicatiestellingsverslag op te maken
als het van oordeel is dat niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening niet hoeft te
worden ingezet voor de minderjarige. In dat geval bezorgt het team Indicatiestelling een
gemotiveerde kennisgeving van die beslissing aan de aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste
lid, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de indicatiestelling, voor de controle
op de kwaliteit van de indicatiestelling, voor het indicatiestellingsverslag en de kennisgeving.
Art. 22. Het team Indicatiestelling kan, met behoud van de toepassing van artikel 4, bijkomende
relevante gegevens over de minderjarige vragen aan de aanmelder of aan een
erkend multidisciplinair team. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor het
vragen en het aanreiken van die gegevens.
De Vlaamse Regering bepaalt de voorwaarden en de procedure voor de erkenning en
subsidiëring van multidisciplinaire teams.
De kernopdrachten van de multidisciplinaire teams zijn:
1° het aanleveren van diagnostiek aan de toegangspoort;
2° het aanmelden van minderjarigen bij de toegangspoort en het overmaken aan de toegangspoort
van een voorstel van indicatiestellingsverslag in termen van typemodules
voor deze minderjarigen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 313
Art. 23. Als na een indicatiestelling de hulpvraag is gewijzigd, of als de geldigheidsduur
van het indicatiestellingsverslag is verstreken, kan hetzelfde team Indicatiestelling een herindicatiestelling
verrichten.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de herindicatiestelling.
Art. 24. Als de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken niet akkoord
gaan met de inhoud van het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°,
of met de kennisgeving, vermeld in artikel 21, derde lid, kunnen ze een tweede indicatiestelling
aanvragen. De tweede indicatiestelling wordt verricht door een ander team Indicatiestelling
dan het team dat de betwiste indicatiestelling heeft verricht.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de tweede indicatiestelling.
Art. 25. Zowel voor diagnostiek als voor indicatiestelling wordt gebruikgemaakt van instrumenten
die gevalideerd zijn door het Expertisecentrum Diagnostiek, vermeld in het
tweede lid.
De Vlaamse Regering wordt gemachtigd om een Expertisecentrum Diagnostiek op
te richten voor de beleidsdomeinen Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en Onderwijs en
Vorming dan wel mee te werken aan de oprichting ervan. Het centrum heeft minstens als
opdracht:
1° de ontwikkeling en validering van protocollen en instrumenten;
2° de uitvoering en opvolging van wetenschappelijke onderzoeksopdrachten en ontwikkelingen;
3° informatieverstrekking, vorming en ondersteuning van gebruikers van instrumenten en
protocollen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdracht, de structuur, de samenstelling,
de werking en de financiering van het centrum, alsook de wijze waarop zijn
werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden geëvalueerd.
Onderafdeling 3. Jeugdhulpregie
Art. 26. §1. Voor de jeugdhulpregie, heeft het team Jeugdhulpregie de volgende opdrachten:
1° het indicatiestellingsverslag, vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, of het verzoek van
de jeugdrechter om niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening, vermeld in
artikel 55, omzetten in een of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
of in een persoonsvolgende financiering die het mogelijk maakt om de
geïndiceerde jeugdhulpverlening te realiseren, en de minderjarige inschrijven op de
intersectorale registratielijst;
2° met het oog op de uitvoering van de geïndiceerde jeugdhulpverlening, samen met de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken,
de betrokken personen uit zijn leefomgeving en de persoon of voorziening die de minderjarige
heeft aangemeld bij de toegangspoort, onderhandelen met jeugdhulpaanbieders
en andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden;
3° ofwel de overeengekomen modules, vermeld in punt 1°, vastleggen in een jeugdhulpverleningsbeslissing
en die bezorgen aan de persoon of voorziening die de minderjarige
heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken,
en aan de betrokken jeugdhulpaanbieders, ofwel de persoonsvolgende
financiering, vermeld in punt 1°, vastleggen in een jeugdhulpverleningsbeslissing
en die bezorgen aan de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken;
4° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet onmiddellijk beschikbaar
zijn, en, in voorkomend geval, op basis van een prioritering van de hulpvraag, een
jeugdhulpverleningsvoorstel opmaken en dat bezorgen aan de persoon of voorziening
die de minderjarige heeft aangemeld bij de toegangspoort, aan de minderjarige, zijn
V L A A M S P A R L E M E N T

314 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
ouders of opvoedingsverantwoordelijken en aan de betrokken jeugdhulpaanbieders en
de andere betrokken personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden;
5° als de modules, vermeld in punt 1°, of een deel ervan, niet kunnen worden uitgevoerd
en de opdracht, vermeld in het eerste lid, 4°, beëindigd is, het dossier bezorgen aan de
Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie;
6° voor dossiers met de hoogste prioriteit de jeugdhulpaanbieders de opdracht geven om
binnen de beschikbare capaciteit een of meer modules niet rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulpverlening uit te voeren.
Voor het verzoek van de jeugdrechter, vermeld in het eerste lid, 1°, wordt nagegaan welke
niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening uitvoering kan geven aan de door de
jeugdrechter voorgestelde maatregel.
Als het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, 1°, jeugdhulpverlening indiceert
die wordt aangeboden met toepassing van de regelgeving, vermeld in artikel 3, §1,
eerste lid, 5°, en het dossier in aanmerking komt voor een persoonsvolgende financiering,
bezorgt het team Jeugdhulpregie het dossier onmiddellijk aan de Intersectorale Regionale
Prioriteitencommissie die in voorkomend geval overgaat tot een prioritering van het dossier.
De minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
die de regie voeren, beslissen verder over de persoonsvolgende financiering en
zorgen voor de regie ervan.
De opdracht, vermeld in het eerste lid, 2°, wordt door het team Jeugdhulpregie alleen
uitgevoerd als geen jeugdhulpaanbieders worden gezocht of kunnen worden gevonden
door:
1° de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving;
2° een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening die jeugdhulpverlening
aanbiedt, ongeacht of die persoon of voorziening de minderjarige heeft aangemeld bij
de toegangspoort.
Dossiers met de hoogste prioriteit, vermeld in het eerste lid, 6°, zijn dossiers:
1° die een prioritair toe te wijzen hulpvraag zijn geworden omdat het verregaande overleg,
vermeld in het eerste lid, 5°, niet resulteert in een uitvoering van de geïndiceerde jeugdhulpverlening;
2° waarvoor het indicatiestellingsverslag, vermeld in het eerste lid, 1°, jeugdhulpverlening
indiceert die wordt aangeboden met toepassing van de regelgeving, vermeld in artikel
3, §1, eerste lid, 5°, en waarbij de betrokken minderjarige in een noodsituatie verkeert;
3° die de jeugdrechter met toepassing van artikel 55 heeft laten inschrijven op de intersectorale
registratielijst met het oog op de uitvoering van een maatregel die hij heeft
bevolen met toepassing van artikel 53.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de jeugdhulpregie, de jeugdhulpverleningsbeslissing,
het jeugdhulpverleningsvoorstel en de persoonsvolgende financiering.
De Vlaamse Regering bepaalt ook de minimale inhoudelijke en procesmatige criteria
voor de prioritering van dossiers door het team Jeugdhulpregie en door de Intersectorale
Regionale Prioriteitencommissie, de maximale termijn voor de uitvoering van de opdrachten,
vermeld in het eerste lid, 3°, 4°, 5° en 6°, de nadere regels voor de erkenning van een
situatie als een noodsituatie, vermeld in het vierde lid, 2°, en de nadere samenstelling en de
opdrachten van de Intersectorale Regionale Prioriteitencommissie.
§2. Voor iedere indicatiestelling wordt binnen de beschikbare capaciteit de geïndiceerde
jeugdhulpverlening gerealiseerd met inzet en verregaand overleg van de relevante jeugdhulpaanbieders.
Als in de jeugdhulpverleningsbeslissing tegelijkertijd modules zijn opgenomen
die worden aangeboden door verschillende jeugdhulpaanbieders, wijst de
jeugdhulpverleningsbeslissing, na overleg met de betrokken jeugdhulpaanbieders, de
jeugdhulpaanbieder aan die zal zorgen voor de coördinatie van de jeugdhulpverlening.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 315
§3. Jeugdhulpaanbieders die niet rechtstreeks toegankelijke modules aanbieden, verlenen
desgevraagd aan het team Jeugdhulpregie hun volle medewerking voor de realisatie van
de geïndiceerde jeugdhulpverlening. Als een jeugdhulpaanbieder niet overgaat tot uitvoering
van de jeugdhulpverlening, wordt dat ten overstaan van het team Jeugdhulpregie en
de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
gemotiveerd. Jeugdhulpaanbieders kunnen in geen geval de uitvoering van de jeugdhulpverlening
weigeren als het team Jeugdhulpregie, met toepassing van paragraaf 1, eerste
lid, 6°, hen de opdracht heeft gegeven om modules uit te voeren voor een dossier met de
hoogste prioriteit.
Art. 27. Als na de voltooiing van de jeugdhulpregie conform artikel 26 de duur van de
modules, vermeld in de jeugdhulpverleningsbeslissing, verstreken is of als er voor een minderjarige
een herindicatiestelling heeft plaatsgevonden op basis waarvan een herziening
van de jeugdhulpverleningsbeslissing noodzakelijk is, kan hetzelfde team Jeugdhulpregie
die herziening verrichten op gemotiveerd verzoek van een jeugdhulpaanbieder die aan de
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en
de betrokken personen uit zijn leefomgeving jeugdhulpverlening verstrekt. De Vlaamse
Regering bepaalt de nadere regels voor de herziening van de jeugdhulpverleningsbeslissing.
Onderafdeling 4. Versnelde indicatiestelling en toewijzing in de toegangspoort
Art. 28. De minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving kunnen van de toegangspoort
een versnelde indicatiestelling en toewijzing krijgen in urgente situaties waarbij:
1° er een tekort is aan aangeleverde diagnostiek;
2° er vraag is naar een overname, voor een beperkte periode, van een minderjarige door
een jeugdhulpaanbieder die modules aanbiedt die vergelijkbaar zijn met de modules
van diegene die modules uitvoert voor de minderjarige;
3° jeugdhulpverlening geïndiceerd is vanuit het hulpprogramma crisis.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de versnelde indicatiestelling en
toewijzing.
Afdeling 4. Rechtstreekse toegang tot de toegangspoort
Art. 29. Een minderjarige die minstens twaalf jaar is of, als hij jonger is dan twaalf jaar,
tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken
kunnen bij de toegangspoort een verzoek tot toekenning van jeugdhulpverlening
indienen als cumulatief de volgende voorwaarden vervuld zijn:
1° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken hebben een hulpvraag
gesteld in de rechtstreeks toegankelijke of niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening,
maar die hulpvraag is niet beantwoord om een andere reden dan de volledige
bezetting van de capaciteit;
2° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken kunnen aantonen dat er
een poging tot bemiddeling heeft plaatsgevonden;
3° de minderjarige, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken zijn niet betrokken bij
een procedure bij het ondersteuningscentrum of bij het vertrouwenscentrum kindermishandeling.
Het verzoek moet gestaafd worden met een document dat aantoont dat er een poging
tot bemiddeling heeft plaatsgevonden. Een poging tot bemiddeling als vermeld in het eerste
lid, 2°, impliceert dat de vraag naar bemiddeling is gesteld, maar ofwel dat bemiddeling
heeft plaatsgevonden, maar niet heeft geleid tot een conflictoplossing, ofwel dat bemidde-
V L A A M S P A R L E M E N T

316 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
ling niet heeft plaatsgevonden omdat een van de betrokken partijen zich niet heeft aangeboden
bij de bemiddelaar of omdat er binnen een redelijke termijn geen bemiddeling werd
georganiseerd.
Als een jeugdhulpaanbieder jeugdhulpverlening weigert aan een minderjarige, een
ouder of een opvoedingsverantwoordelijke, moet hij een attest van weigering opmaken
waarin die weigering wordt gemotiveerd en waarin de mogelijkheid voor de minderjarige,
de ouders of de opvoedingsverantwoordelijke wordt vermeld om bij de toegangspoort een
verzoek tot toekenning van jeugdhulpverlening in te dienen. Hij moet de minderjarige, zijn
ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken ook informeren over
die mogelijkheid.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de bemiddeling en voor de voorwaarden
voor het verzoek tot toekenning van jeugdhulpverlening bij de toegangspoort.
Hoofdstuk 7. Continuïteit in de jeugdhulpverlening
Art. 30. Al de jeugdhulpaanbieders die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening aan een
minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en
de betrokken personen uit zijn leefomgeving zijn samen verantwoordelijk voor de continuiteit
in die jeugdhulpverlening. De jeugdhulp verbetert voor die personen de continuïteit
van de jeugdhulpverlening door:
1° een passende verwijzing in de gevallen waarin een verwijzing wenselijk is;
2° de trajectbegeleiding van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving in elke
fase van de jeugdhulpverlening, als voortzetting van de jeugdhulpverlening noodzakelijk
of wenselijk is;
3° een jeugdhulpaanbieder als coördinator aan te wijzen in complexe dossiers waarbij
verschillende jeugdhulpaanbieders betrokken zijn;
4° over te gaan tot overleg of bemiddeling, vermeld in het tweede lid van dit artikel, voordat
de jeugdhulpverlening aan een minderjarige door een jeugdhulpaanbieder wordt
stopgezet als de stopzetting niet gebeurt met wederzijdse toestemming of op verzoek
van de minderjarige en zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
5° de naadloze overgang naar de andere vormen van hulpverlening te verzekeren.
Daarvoor werken alle partijen die betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening, samen
door:
1° binnen de bestaande mogelijkheden van de jeugdhulp een gemeenschappelijk engagement
aan te gaan;
2° met maximale betrokkenheid van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving,
in overlegmomenten tussen de betrokken jeugdhulpaanbieders te voorzien. Die
overlegmomenten worden voorgezeten door een persoon die onafhankelijk is van de
jeugdhulpaanbieders;
3° bemiddeling te organiseren tussen de partijen, vermeld in punt 2°, onder leiding van
een persoon die onafhankelijk is van de betrokken jeugdhulpaanbieders, in geval van
onenigheid of conflict tussen een of meer van de betrokkenen.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere invulling van die doelstellingen en de daarmee
verbonden opdrachten en de wijze waarop de opdrachten worden uitgevoerd.
Art. 31. §1. De aanmelder, vermeld in artikel 20, eerste lid, en artikel 34, blijft tijdens de
afhandeling van de aanmelding door de toegangspoort of door de gemandateerde voorziening
mee verantwoordelijk voor de jeugdhulpverlening aan de minderjarige, zijn ouders
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 317
en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen
uit zijn leefomgeving. De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor die verantwoordelijkheid
van de aanmelder.
§2. De bijstandspersoon van de minderjarige, vermeld in artikel 24 van het decreet van
7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp,
fungeert als vast aanspreekpersoon voor de minderjarige door het hele traject van de
jeugdhulpverlening, zolang dat door de minderjarige wenselijk wordt geacht. Hij krijgt
het mandaat om jeugdhulpaanbieders aan te spreken, bemiddeling en overleg te initiëren
en de situatie te volgen. De continuïteit van de jeugdhulpverlening wordt bewaakt doordat
die persoon telkens vermeld wordt bij en op de hoogte gebracht wordt van beslissingen
over de jeugdhulpverlening aan de minderjarige.
De persoon die de minderjarige bijstaat, legitimeert zich bij elk optreden in die hoedanigheid.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdracht van de bijstandspersoon.
Hoofdstuk 8. Gepast omgaan met verontrustende situaties
Afdeling 1. Omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Art. 32. De jeugdhulp ondersteunt de individuele jeugdhulpaanbieders in het omgaan met
verontrustende situaties. Als jeugdhulpaanbieders gemotiveerd inschatten dat ze zelf niet
langer de ontwikkelingskansen of de integriteit van de minderjarige of van een of meer
leden van het gezin waartoe de minderjarige behoort, kunnen vrijwaren, richten ze zich tot
een gemandateerde voorziening als vermeld in afdeling 2, met behoud van de toepassing
van artikel 458bis van het strafwetboek.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor met behoud van de toepassing
van afdeling 2.
Afdeling 2. De gemandateerde voorzieningen
Onderafdeling 1. Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg
Art. 33. §1. Er wordt een ondersteuningscentrum Jeugdzorg opgericht. Het ondersteuningscentrum
vervult minstens de volgende opdrachten:
1° op hun verzoek consult verlenen aan jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen
die jeugdhulpverlening aanbieden in verontrustende situaties waar er een
vermoeden is dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk
is;
2° bij een aanmelding door jeugdhulpaanbieders of door andere personen en voorzieningen
die jeugdhulpverlening aanbieden of na een kennisgeving door het openbaar
ministerie verontrustende situaties onderzoeken en opvolgen als vermeld in artikel 34,
35, 36, 38 en 41;
3° aan de magistraten die belast zijn met jeugdzaken, de waarborg verlenen dat daadwerkelijk
jeugdhulpverlening wordt verleend in verontrustende situaties aan minderjarigen,
hun ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken, in het
belang van de minderjarige;
4° bij een verontrustende situatie de minderjarige doorverwijzen naar het openbaar ministerie
in de gevallen, vermeld in artikel 39.
V L A A M S P A R L E M E N T

318 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de samenstelling,
de werking en de vestigingsplaats van het ondersteuningscentrum, de intervisie en supervisie
van de personeelsleden van het ondersteuningscentrum, alsook de wijze waarop zijn
werking en de kwaliteit van zijn dienstverlening worden geëvalueerd.
Art. 34. Na een aanmelding door een jeugdhulpaanbieder of een andere persoon of voorziening
die jeugdhulpverlening aanbiedt, onderzoekt het ondersteuningscentrum de verontrustende
situatie van de minderjarige. Het onderzoek resulteert in een gemotiveerde
beslissing over het al dan niet aanwezig zijn van de maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de aanmelding, het onderzoek, de
beslissing en de kennisgeving van de beslissing. De Vlaamse Regering bepaalt de wijze van
erkenning van andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden als
aanmelder bij het ondersteuningscentrum.
Art. 35. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is en als de lopende jeugdhulpverlening voldoende waarborgen biedt
voor de ontplooiingskansen van de minderjarige, en de veiligheid van de minderjarige
voldoende gewaarborgd is, wordt die jeugdhulpverlening voortgezet en volgt het ondersteuningscentrum
de situatie.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 36. Als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is en als aan een van de volgende voorwaarden voldaan is, organiseert
het ondersteuningscentrum voor de minderjarige rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
of als rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening ontoereikend is, via een aanmelding
bij de toegangspoort, niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening:
1° er is geen jeugdhulpverlening meer georganiseerd;
2° de lopende jeugdhulpverlening op basis van de hulpvraag is niet meer relevant noch
toekomstgericht;
3° er is geen hulpvraag aanwezig;
4° er is niet onmiddellijk passende jeugdhulpverlening beschikbaar.
De jeugdhulpverlening, georganiseerd conform het eerste lid, verloopt volgens de
afspraken die het ondersteuningscentrum samen met de betrokken jeugdhulpaanbieder,
de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving opstelt. De jeugdhulpaanbieders kunnen
zich niet onttrekken aan de opvolging door het ondersteuningscentrum.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 37. Het ondersteuningscentrum kan specifieke acties financieren met instemming van
de minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken,
die erop gericht zijn de draagkracht van die personen en van de betrokken personen
uit hun leefomgeving te versterken. Die specifieke acties bestaan uit hulp en zorg die buiten
het toepassingsgebied, vermeld in artikel 3, §1, vallen. Ze kunnen genomen worden als
tijdelijke ondersteuning om te voorkomen dat meer ingrijpende jeugdhulpverlening nodig
is. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 38. Telkens als dat nodig wordt geacht, en minstens halfjaarlijks worden de jeugdhulpverlening,
vermeld in artikel 35 en artikel 36, en de maatschappelijke noodzaak van die
hulpverlening geëvalueerd, in overleg met de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn leefomgeving.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 319
Op basis van die evaluatie:
1° kan de opvolging, vermeld in artikel 35, worden voortgezet of stopgezet of kan het
ondersteuningscentrum optreden conform artikel 36;
2° kan de jeugdhulpverlening, georganiseerd conform artikel 36, worden voortgezet of
gewijzigd of kan het ondersteuningscentrum, als de voorwaarden daarvoor vervuld
zijn, overgaan tot de opvolging van de jeugdhulpverlening conform artikel 35.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 39. In de volgende gevallen verwijst het ondersteuningscentrum de minderjarige door
naar het openbaar ministerie:
1° als volgens de beslissing, vermeld in artikel 34, jeugdhulpverlening maatschappelijk
noodzakelijk is, maar de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving geen gepaste
jeugdhulpverlening vrijwillig aanvaarden;
2° als de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving weigeren mee te werken aan
het onderzoek naar de maatschappelijke noodzaak.
Een doorverwijzing wordt voorafgegaan door een uitnodiging van het ondersteuningscentrum
voor een tegensprekelijk debat met de personen, vermeld in het eerste lid, 1° en
2°.
Art. 40. Een doorverwijzing naar het openbaar ministerie bevat minstens:
1° een beschrijving van de verontrustende situatie vanuit het belang van de minderjarige;
2° het standpunt van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de doorverwijzing naar het openbaar
ministerie.
Art. 41. Na een kennisgeving door het openbaar ministerie gaat het ondersteuningscentrum
na of er een vermoeden van maatschappelijke noodzaak is. Alleen als na onderzoek
en na een gesprek met de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit zijn leefomgeving blijkt dat de
maatschappelijke noodzaak tot jeugdhulpverlening niet kan worden uitgesloten, handelt
het ondersteuningscentrum conform artikel 34 tot en met 39.
Onderafdeling 2. Vertrouwenscentra kindermishandeling
Art. 42. §1. Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling zijn er zes vertrouwenscentra
kindermishandeling actief in het Nederlandse taalgebied en het tweetalige
gebied Brussel-Hoofdstad, overeenkomstig artikel 8/1 van hoofdstuk III van het decreet
van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid
Kind en Gezin
De vertrouwenscentra kindermishandeling vervullen minstens de volgende opdrachten:
1° het onderzoeken van meldingen van kindermishandeling en vermoedens van kindermishandeling
op verzoek van om het even welke persoon of instelling;
2° het verstrekken van gepaste jeugdhulpverlening aan minderjarige slachtoffers van kindermishandeling
en hun gezin;
3° op verzoek van jeugdhulpaanbieders en andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden, in verontrustende situaties waar er een vermoeden bestaat
dat het aanbieden van jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is, consult
verlenen of de verontrustende situatie onderzoeken.
V L A A M S P A R L E M E N T

320 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§2. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de opdrachten en de werking van
de vertrouwenscentra kindermishandeling, alsook de voorwaarden en de procedure voor
de erkenning en subsidiëring van de vertrouwenscentra kindermishandeling. De Vlaamse
Regering kan bijkomende opdrachten toekennen aan de vertrouwenscentra kindermishandeling.
§3. Artikel 33, 3° en 4°, 34 tot en met 36, en artikel 38 tot en met 41, zijn van overeenkomstige
toepassing op de vertrouwenscentra kindermishandeling bij hun onderzoek naar de
verontrustende situaties, vermeld in paragraaf 1, tweede lid, 3°, van dit artikel.
Art. 43. Een onderzoek van de situatie van een minderjarige door een vertrouwenscentrum
kindermishandeling sluit de interventie van het ondersteuningscentrum in die situatie uit,
en omgekeerd.
De Vlaamse Regering bepaalt nadere regels voor de samenwerking, afstemming en
doorverwijzing tussen het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra kindermishandeling.
Hoofdstuk 9. Een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening
Art. 44. §1. De jeugdhulp organiseert in elke regio voor minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun
leefomgeving in een crisissituatie een permanent subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening.
Daarop kan alleen een beroep worden gedaan door jeugdhulpaanbieders, andere
personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden, dienstverleners en jeugdmagistraten
als cumulatief de volgende voorwaarden zijn vervuld:
1° ze worden geconfronteerd met een crisissituatie;
2° ze schatten in dat ze zelf of met een doorverwijzing in de jeugdhulpverlening niet tijdig
tot een gepaste oplossing kunnen komen.
De dienstverleners, vermeld in het eerste lid, zijn hulp-, zorg- en dienstverleners die
professioneel betrokken zijn bij het welzijn van minderjarigen.
§2. Om het subsidiaire aanbod crisisjeugdhulpverlening te realiseren, werken de jeugdhulpaanbieders
vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen aan de uitbouw van
een hulpprogramma crisisjeugdhulpverlening, dat bestaat uit:
1° een centraal permanent crisismeldpunt: een team van jeugdhulpaanbieders dat een eerste
neutrale toetsing doet van de aangemelde crisissituaties en dat consult kan aanbieden
aan de personen die een crisissituatie aanmelden als vermeld in paragraaf 1;
2° ambulante of mobiele crisisinterventie: een aanbod van onmiddellijke en kortdurende
stressverlagende interventies;
3° ambulante of mobiele crisisbegeleiding: een begeleidingsaanbod aan huis of in een
voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt;
4° crisisopvang: een aanbod van verblijf in een voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt.
§3. De jeugdhulp verbetert de bekendmaking en de bereikbaarheid van het hulpprogramma
crisisjeugdhulpverlening.
§4. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de erkenning van de hulpprogramma’s
crisisjeugdhulpverlening en voor de organisatie van de crisisjeugdhulpverlening.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 321
Hoofdstuk 10. Een participatieve jeugdhulpverlening
Art. 45. De jeugdhulp versterkt de participatie in de jeugdhulpverlening van de personen
tot wie de jeugdhulp zich richt. Daarvoor:
1° brengt de jeugdhulp het perspectief van minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend
geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving
in op de Adviesraad en in het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp;
2° stimuleert de jeugdhulp de participatie van de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit zijn
leefomgeving in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt, door een gezamenlijk
engagement op te nemen;
3° brengt de jeugdhulp de bijstandspersoon van de minderjarige systematisch op de
hoogte en betrekt de jeugdhulp de bijstandspersoon erbij.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor die opdrachten.
Art. 46. De jeugdhulp garandeert aan de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken:
1° de toegang tot het dossier van de minderjarige;
2° het recht op een periodieke evaluatie van de aan hem verleende jeugdhulpverlening en
op inspraak bij de evaluatie;
3° het recht op inspraak in de jeugdhulpverlening die hem geboden wordt door jeugdhulpaanbieders,
en in elke wijziging van die jeugdhulpverlening;
4° het recht op inspraak bij de indicatiestelling en de jeugdhulpregie.
Hoofdstuk 11. Gerechtelijke jeugdhulpverlening
Afdeling 1. De bevoegdheid van de jeugdrechter om gerechtelijke maatregelen te nemen
Art. 47. De jeugdrechter neemt kennis van verontrustende situaties op vordering van het
openbaar ministerie om gerechtelijke maatregelen op te leggen aan de betrokken minderjarigen
en, eventueel, aan hun ouders en, in voorkomend geval, aan hun opvoedingsverantwoordelijken:
1° als het openbaar ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden zijn vervuld:
a) het verlenen van vrijwillige jeugdhulpverlening is niet mogelijk;
b) alles is in het werk gesteld om vrijwillige jeugdhulpverlening te realiseren in die zin
dat het ondersteuningscentrum of het vertrouwenscentrum kindermishandeling is
ingeschakeld en dat centrum de minderjarige heeft doorverwezen naar het openbaar
ministerie met toepassing van artikel 39 of 42, §3;
2° als het openbaar ministerie aantoont dat cumulatief de volgende voorwaarden zijn vervuld:
a) een gerechtelijke maatregel is dringend noodzakelijk;
b) er zijn voldoende aanwijzingen dat de minderjarige onmiddellijk beschermd moet
worden tegen een vorm van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik,
lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of
exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik;
c) het verlenen van vrijwillige jeugdhulpverlening is niet meteen mogelijk omdat de
noodzakelijke instemmingen niet werkelijk zijn verkregen.
V L A A M S P A R L E M E N T

322 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Afdeling 2. De gerechtelijke maatregelen
Onderafdeling 1. Algemene maatregelen
Art. 48. §1. De jeugdrechtbank en de jeugdrechter kunnen na een vordering als vermeld in
artikel 47, 1°, de volgende maatregelen nemen:
1° de ouders van de minderjarige of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
een pedagogische richtlijn verstrekken;
2° voor ten hoogste één jaar de minderjarige onder toezicht stellen van de sociale dienst;
3° voor ten hoogste één jaar contextbegeleiding bevelen;
4° voor ten hoogste zes maanden de minderjarige een opvoedend project opleggen of de
minderjarige, eventueel samen met zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
toevertrouwen aan een project;
5° voor ten hoogste één jaar de minderjarige een ambulante voorziening doen bezoeken;
6° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt en over voldoende inkomsten beschikt, zelfstandig laten wonen;
7° voor ten hoogste één jaar de minderjarige die de leeftijd van zeventien jaar heeft
bereikt, onder permanent toezicht op kamers laten wonen;
8° voor ten hoogste dertig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van een
onthaal- en oriëntatiecentrum;
9° voor ten hoogste zestig dagen de minderjarige onder de begeleiding stellen van een
observatiecentrum;
10° de minderjarige toevertrouwen aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als vermeld
in artikel 14, §1 of §3, van het decreet van 29 juni 2012 houdende de organisatie
van pleegzorg voor ten hoogste drie jaar, al dan niet met toepassing van artikel 5 van
voormeld decreet;
11° uitzonderlijk en voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een
geschikte open inrichting;
12° uitzonderlijk en voor ten hoogste drie maanden de minderjarige die de leeftijd van
veertien jaar heeft bereikt, toevertrouwen aan een geschikte gesloten inrichting, als
wordt aangetoond dat de minderjarige zich aan de maatregelen, vermeld in punt 10°
en 11°, tweemaal of meer heeft onttrokken en dat die maatregel noodzakelijk is voor
het behoud van de integriteit van de persoon van de minderjarige;
13° voor ten hoogste één jaar de minderjarige toevertrouwen aan een psychiatrische
inrichting, als dat na een psychiatrische expertise noodzakelijk blijkt.
De toepassing van de maatregelen, vermeld in het eerste lid, 5° tot en met 13°, moet een
contextgerichte werking mogelijk maken, onder meer door de beperking van de afstand
tussen de plaats van de uitvoering van de maatregel en de woonplaats van de minderjarige,
tenzij wordt aangetoond dat uitsluitend het belang van de minderjarige het anders vereist.
De jeugdrechter motiveert waarom de minderjarige bij toepassing van §1, 11°, niet kan
worden toevertrouwd aan een kandidaat-pleegzorger of pleegzorger als bedoeld in §1, 10°.
De jeugdrechtbank en de jeugdrechter motiveren waarom meerdere minderjarigen uit
eenzelfde gezin bij toepassing van §1, 10°, ten aanzien van hen niet kunnen worden toevertrouwd
aan eenzelfde kandidaat-pleegzorger of pleegzorger.
Een opvoedend project als vermeld in het eerste lid, 4°, moet cumulatief aan de volgende
voorwaarden voldoen:
1° het is gericht tot een specifieke doelgroep of op een bijzondere probleemsituatie;
2° het is georganiseerd door een jeugdhulpaanbieder of door een organisatie die daarvoor
een overeenkomst heeft gesloten met de Vlaamse Regering;
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 323
3° het is gericht op de versterking van de eigen zorg of op de versterking van de zorg in
het eigen milieu.
Als de jeugdrechtbank beslist tot een combinatie van verschillende van de maatregelen,
vermeld in het eerste lid, geldt die beslissing voor maximaal zes maanden en moet, in voorkomend
geval, in de coördinatie van de maatregelen voorzien worden.
§2. Bij een combinatie van maatregelen als vermeld in paragraaf 1 kan op hetzelfde ogenblik
slechts één maatregel van toepassing zijn.
In afwijking van het eerste lid kan de Vlaamse Regering bepalen welke maatregelen
gelijktijdig toegepast kunnen worden.
Art. 49. Met behoud van de toepassing van de besluiten die ter uitvoering van artikel 48,
§2, van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand genomen zijn voor
de bezoeken, de briefwisseling, de opvoedingsregeling en het pedagogische concept en programma
van de erkende voorzieningen van de bijzondere jeugdbijstand, kunnen de jeugdrechtbank
en de jeugdrechter voor de minderjarigen de aanvullende voorwaarden bepalen
die verbonden zijn aan de maatregelen die overeenkomstig artikel 48, §1, eerste lid, 2° tot
en met 13°, van dit decreet worden genomen. Die aanvullende voorwaarden kunnen alleen
een concretisering van de maatregel inhouden.
Art. 50. De jeugdrechtbank en de jeugdrechter belasten:
1° een jeugdhulpaanbieder of, in voorkomend geval, de sociale dienst met de gezinsbegeleiding,
vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3°;
2° een jeugdhulpaanbieder met de organisatie van de maatregelen, vermeld in artikel 48,
§1, eerste lid, 4° tot en met 9°, en 11° tot en met 13°, en met de begeleiding van de
betrokkenen;
3° een erkende dienst voor pleegzorg met de begeleiding van de kandidaat-pleegzorger of
pleegzorger, aan wie overeenkomstig artikel 48, §1, 10°, de minderjarige werd toevertrouwd.
De Vlaamse Regering bepaalt voor elk van de maatregelen, vermeld in artikel 48, §1,
eerste lid, 3° tot en met 9°, en 11° tot en 13°, welke jeugdhulpaanbieders in aanmerking
komen om de opdracht, vermeld in het eerste lid, uit te voeren. De Vlaamse Regering kan
voor de toepassing van het eerste lid andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden, gelijkstellen met een jeugdhulpaanbieder.
Art. 51. De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, kunnen zowel tijdens de
voorbereidende rechtspleging als tijdens en na de rechtspleging over de grond van de zaak
worden genomen. Ze kunnen door de jeugdrechter op elk moment worden ingetrokken
of op verzoek van de minderjarige, zijn wettelijke vertegenwoordiger, de sociale dienst of
het openbaar ministerie worden vervangen door een andere maatregel die in dat artikel is
bepaald.
De maatregelen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 2°, 3°, 5° tot en met 7°, 10°, 11° en
13°, eindigen na het verstrijken van de maximumtermijn, tenzij ze worden verlengd, telkens
voor een termijn die de gestelde maximumperiode niet mag overschrijden. De maatregelen,
vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9° en 12°, kunnen slechts eenmaal worden
verlengd.
Al de maatregelen die tijdens de voorbereidende rechtspleging worden genomen, zijn
samen beperkt tot zes maanden. Als een maatregel die na de rechtspleging over de grond
van de zaak is genomen, door een andere maatregel wordt vervangen, eindigt die op de
dag waarop de vervangen maatregel een einde zou hebben genomen.
V L A A M S P A R L E M E N T

324 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De voorbereidende rechtspleging, vermeld in het eerste en derde lid, is de fase van de
rechtspleging voor de jeugdrechter, die loopt vanaf de vordering van het openbaar ministerie
en die voorafgaat aan het vonnis van de jeugdrechtbank tot het opleggen van een
maatregel ten gronde
Art. 52. De gerechtelijke maatregelen worden geschorst als de minderjarige in een psychiatrische
inrichting moet verblijven krachtens de wet van 26 juni 1990 betreffende de
bescherming van de persoon van de geesteszieke.
De gerechtelijke maatregelen eindigen van rechtswege op de dag dat de minderjarige
meerderjarig wordt.
Onderafdeling 2. Maatregelen in geval van hoogdringendheid
Art. 53. De jeugdrechter kan, na een vordering als vermeld in artikel 47, 2°, een van de
maatregelen nemen, vermeld in artikel 48, §1, eerste lid, 3° tot en met 13°.
Artikel 48, §1, tweede lid, artikel 49, 50, 51 en 52, zijn van overeenkomstige toepassing.
Art. 54. Als de jeugdrechter een gerechtelijke maatregel heeft genomen met toepassing van
artikel 53, verkent de sociale dienst met de betrokken partijen de mogelijkheden om vrijwillige
jeugdhulpverlening te organiseren. Als jeugdhulpverlening op vrijwillige basis is
georganiseerd, deelt de sociale dienst de datum van overname door de jeugdhulp mee aan
de jeugdrechter en het openbaar ministerie. De jeugdrechter trekt onverwijld en ten laatste
de volgende werkdag na de mededeling van deze datum de door hem bevolen maatregel
in. Als er geen vrijwillige jeugdhulpverlening kan worden georganiseerd, meldt de sociale
dienst dat aan het openbaar ministerie en de jeugdrechter. In dat geval handelen het openbaar
ministerie en de jeugdrechter alsof de maatregel, vermeld in het eerste lid, is opgelegd
na een vordering als vermeld in artikel 47, 1°.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels.
Afdeling 3. Aan de vorige afdelingen gemeenschappelijke bepaling
Art. 55. De jeugdrechter laat een vraag tot niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
inschrijven op de intersectorale registratielijst voor hij een of meer van de maatregelen,
vermeld in artikel 48 en 53 beveelt.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels.
Afdeling 4. De Sociale Dienst voor Gerechtelijke Jeugdhulpverlening
Art. 56. In elk gerechtelijk arrondissement wordt een Sociale Dienst voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening opgericht. De sociale dienst bestaat uit consulenten en vervult in samenwerking
met de overheden, vermeld in artikel 57, de opdrachten die eraan zijn toevertrouwd,
op de wijze die de Vlaamse Regering bepaalt.
Aan de sociale dienst kunnen vrijwillige consulenten worden toegevoegd. De Vlaamse
Regering kan nadere regels uitvaardigen voor hun aanstellingsvoorwaarden en opdrachten.
De hoedanigheid van consulent en van vrijwillig consulent is onverenigbaar met de
hoedanigheid van personeelslid, lid van de algemene vergadering of lid van de raad van
bestuur van een jeugdhulpaanbieder.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 325
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de organisatie, de samenstelling, de
werking van de sociale diensten, de intervisie en supervisie van de personeelsleden van de
sociale diensten, alsook de wijze waarop hun werking en de kwaliteit van hun dienstverlening
worden geëvalueerd.
Art. 57. De sociale dienst vervult de opdrachten van sociale aard die eraan worden toevertrouwd
door de magistraten, belast met jeugdzaken, ten behoeve van degenen voor wie
een gerechtelijke maatregel wordt genomen ter uitvoering van dit decreet of van een wet
betreffende de opgave van maatregelen voor minderjarigen die een als misdrijf omschreven
feit hebben gepleegd.
De sociale dienst vervult ook, als een wet dat bepaalt, de navorsingsopdrachten die
eraan worden toevertrouwd door de magistraten, vermeld in het eerste lid, met het oog
op het nemen van een gerechtelijke maatregel met toepassing van de regeling, vermeld in
het eerste lid. Bij het vervullen van die navorsingsopdrachten verricht de sociale dienst een
indicatiestelling die beantwoordt aan de kwaliteitseisen die voor het team Indicatiestelling
van de toegangspoort gesteld worden krachtens artikel 21.
Art. 58. De sociale dienst waakt erover dat de uitvoering van de gerechtelijke maatregelen
die door de jeugdrechtbank of jeugdrechter worden opgelegd, verloopt volgens een handelingsplan
dat, in samenspraak met de betrokken partijen en de jeugdhulpaanbieders, op
aanvraag van de sociale dienst wordt opgesteld. Onder de betrokken partijen worden verstaan:
de minderjarige, de ouders of, in voorkomend geval, de opvoedingsverantwoordelijken
en degenen die in het raam van de regeling, vermeld in artikel 57, eerste lid, betrokken
zijn bij de jeugdhulpverlening aan de vermelde personen.
Een consulent van die dienst bezoekt in opdracht van de jeugdrechter of op aanvraag
van de minderjarige, zijn ouders of in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken
regelmatig en ten minste om de zes maanden iedere persoon die door de jeugdrechtbank
of jeugdrechter aan een jeugdhulpaanbieder of een daarmee gelijkgestelde voorziening,
een pleegzorger als vermeld in artikel 14, §1 of §3, van het decreet van 29 juni 2012
houdende de organisatie van pleegzorg of een gemeenschapsinstelling is toevertrouwd
overeenkomstig de regeling, vermeld in artikel 57, eerste lid. De dienst brengt daarover
schriftelijk verslag uit bij de jeugdrechtbank of jeugdrechter.
Hoofdstuk 12. Afstemming en een integrale aanpak realiseren
Afdeling 1. De Adviesraad Integrale Jeugdhulp
Art. 59. Er wordt een Adviesraad Integrale Jeugdhulp opgericht.
De Adviesraad heeft als opdracht op verzoek van het Managementcomité of op eigen
initiatief gemotiveerde adviezen te formuleren aan de Vlaamse Regering over het ontwikkelingsproces
en de inhoudelijke beleidskeuzes die moeten leiden tot een meer integrale
jeugdhulp.
De Vlaamse Regering informeert de Adviesraad over elk ontwerp van reglementair
besluit dat genomen is ter uitvoering van dit decreet.
Art. 60. §1. De Adviesraad is minimaal samengesteld uit:
1° drie vertegenwoordigers van minderjarigen;
2° drie vertegenwoordigers van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
V L A A M S P A R L E M E N T

326 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
6° per sector een of meer vertegenwoordigers die zijn voorgedragen door de representatieve
organisaties van het jeugdhulpaanbod.
Geen van die vertegenwoordigingen kan uit meer dan twee derde van het aantal leden
van de Adviesraad bestaan.
§2. De Adviesraad wordt voorgezeten door een onafhankelijke deskundige.
§3. De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van de Adviesraad
en benoemt de voorzitter en de leden.
Afdeling 2. Het Managementcomité Integrale Jeugdhulp
Art. 61. Er wordt een Managementcomité Integrale Jeugdhulp opgericht.
Het Managementcomité stuurt de uitvoering door de jeugdhulp van de doelstellingen,
vermeld in artikel 8, aan en gaat systematisch over tot een intersectorale toetsing van sectorale
plannen voor uitbreiding of herschikking van het aanbod en de opmaak van een
advies voor de Vlaamse Regering met betrekking tot de sectorale ontwikkelingen vanuit
het oogpunt van de intersectorale gevolgen ervan.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de intersectorale toetsing.
Art. 62. Het Managementcomité bewaakt de autonome werking van de toegangspoort,
vermeld in artikel 17. Voor overleg en beslissingen daarover wordt het Managementcomité
uitgebreid met:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
3° twee vertegenwoordigers van de jeugdhulpaanbieders.
Art. 63. Het Managementcomité bestaat uit de leidinggevende personeelsleden van de administratieve
diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere samenstelling en de werking van het Managementcomité
en benoemt de voorzitter.
Afdeling 3. Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Art. 64. De Vlaamse Regering bakent de regio’s integrale jeugdhulp af.
Art. 65. Er wordt per regio een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp opgericht.
Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp stuurt de uitvoering aan in de regio van
de doelstellingen, vermeld in artikel 8, en gaat daarvoor in de regio over tot de organisatie
van overleg en samenwerking tussen de jeugdhulpaanbieders van de regio.
Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp kan ter uitvoering van de opdrachten,
vermeld in het eerste lid, netwerken oprichten in de regio en afspraken maken met lokale
en provinciale overheden en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
De jeugdhulpaanbieders verlenen hun medewerking aan de uitvoering van de opdrachten,
beslist door het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen voor de opdrachten van het Intersectoraal
Regionaal Overleg Jeugdhulp, vermeld in het eerste lid, en voor de bepaling,
opgenomen in het tweede lid, en kan aan het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
bijkomende opdrachten toevertrouwen.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 327
Art. 66. Een Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp is minimaal samengesteld uit:
1° een vertegenwoordiger van minderjarigen;
2° een vertegenwoordiger van ouders;
3° een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minderheden;
4° een vertegenwoordiger van mensen in armoede;
5° een vertegenwoordiger van mensen met een handicap;
6° per sector een vertegenwoordiger van de jeugdhulpaanbieders van de regio, voorgedragen
door de representatieve organisaties van het jeugdhulpaanbod;
7° een vertegenwoordiger van de toegangspoort in de regio;
8 een vertegenwoordiger van de gemandateerde voorzieningen in de regio;
9° een vertegenwoordiger van de Vlaamse Gemeenschap;
10° een vertegenwoordiger van de provinciale overheid of van de Vlaamse Gemeenschapscommissie
voor de regio Brussel.
De Vlaamse Regering regelt de nadere samenstelling en de werking van het Intersectoraal
Regionaal Overleg Jeugdhulp.
Voor de toepassing van het eerste lid, 6°, wordt het bevoegdheidsdomein dat geregeld
wordt bij het besluit, vermeld in artikel 3, §1, eerste lid, 1°, niet als een sector beschouwd.
Afdeling 4. Financiële middelen
Art. 67. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering middelen
toekennen voor de implementatie van de doelstellingen, vermeld in artikel 8. De Vlaamse
Regering bepaalt de voorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidiëring, het subsidiebedrag
en de procedure voor de subsidiëring. Ze bepaalt op welke wijze het gebruik
van de subsidie verantwoord wordt.
Voor de dossiers, vermeld in artikel 26, §1, eerste lid, 6°, kan het team Jeugdhulpregie
subsidies toekennen voor een aanvullend geïndividualiseerd hulpaanbod aan de minderjarige
volgens de regels, bepaald door de Vlaamse Regering.
Art. 68. De werkingskosten van de toegangspoorten en van de gemandateerde voorzieningen
zijn ten laste van de begroting van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse Regering
bepaalt de nadere regels daarvoor.
Art. 69. De toegangspoorten en de gemandateerde voorzieningen brengen de administratieve
diensten, bevoegd voor de betrokken sectoren, op de hoogte van elke beslissing die ze
hebben genomen en die financiële gevolgen heeft voor die diensten. De Vlaamse Regering
controleert en bepaalt de nadere regels daarvoor.
Afdeling 5. Registratie in de jeugdhulp
Art. 70. Om het jeugdhulpaanbod, zowel regionaal als supraregionaal, systematisch vraaggericht
te kunnen bijsturen, met het oog op wetenschappelijk onderzoek en op de ondersteuning
van individuele trajecten in de jeugdhulpverlening, bezorgen de actoren, vermeld
in artikel 72, geanonimiseerde of gecodeerde persoonsgegevens aan de Vlaamse overheid.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de vorm waarin en de wijze waarop
de persoonsgegevens worden uitgewisseld. In dat kader wordt bijzondere aandacht
besteed aan de gegevensverzameling van de afgelegde trajecten in de jeugdhulpverlening
en aan de overgang van vrijwillige naar gerechtelijke jeugdhulpverlening. Ze bepaalt, in
voorkomend geval ook de wijze waarop de persoonsgegevens worden gecodeerd.
De initiatiefnemer van de registratie, vermeld in het eerste lid, in voorkomend geval
het hoofd van het agentschap Jongerenwelzijn of het hoofd van het Departement Welzijn,
V L A A M S P A R L E M E N T

328 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Volksgezondheid en Gezin, is de verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens
met het oog op de registratie.
Art. 71. Het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ontwikkelt een registratiesysteem
met het oog op de monitoring van de uitvoering van de doelstellingen, vermeld
in artikel 8.
Hoofdstuk 13. Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
Art. 72. §1. Met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld bij of
krachtens dit decreet, worden persoonsgegevens van de minderjarige, van zijn ouders en,
in voorkomend geval, van zijn opvoedingsverantwoordelijken en van de betrokken personen
uit zijn leefomgeving, inclusief gegevens als vermeld in artikel 6 en 7 van de wet
van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de
verwerking van persoonsgegevens, verwerkt door:
1° de toegangspoort;
2° de gemandateerde voorzieningen;
3° de sociale diensten;
4° de jeugdhulpaanbieders en de andere personen en voorzieningen die jeugdhulpverlening
aanbieden.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de vorm waarin en de wijze
waarop de persoonsgegevens worden uitgewisseld.
De integrale jeugdhulp respecteert op elk moment de bepalingen van de wet van 8
december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking
van persoonsgegevens.
§2. Met het oog op een vlotte realisatie van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
door de toegangspoort wordt een elektronisch dossier uitgewerkt dat het traject in
de jeugdhulpverlening en de proceslijn van aanmelding tot realisatie maximaal vat en dat
daarbij maximaal gebruikmaakt van noodzakelijke informatie bij de betrokken actoren.
Het elektronisch dossier is het individueel dossier bij de toegangspoort omtrent een
minderjarige waarbij de gegevens op een elektronische, uniforme en gestandaardiseerde
wijze worden opgenomen.
Het elektronisch dossier bevat de volgende gegevens:
1° de identificatiegegevens van de jeugdhulpaanbieder of andere persoon of voorziening
die jeugdhulpverlening aanbiedt, die de minderjarige aanmeldt bij de toegangspoort,
overeenkomstig artikel 20 van dit decreet;
2° de identificatiegegevens van de aangemelde minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend
geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken en in voorkomend geval van andere
betrokkenen;
3° de gegevens die noodzakelijk zijn voor het realiseren door de toegangspoort van een
kwaliteitsvolle indicatiestelling;
4° het indicatiestellingsverslag;
5° de jeugdhulpverleningsbeslissing of het jeugdhulpverleningsvoorstel.
§3. De verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens is:
1° het hoofd van het agentschap Jongerenwelzijn, voor de verwerking van persoonsgegevens
met het oog op de uitvoering van de opdrachten van de toegangspoort, vermeld
in artikel 18 van dit decreet, de opdrachten van de Sociale Diensten voor Gerechtelijke
Jeugdhulpverlening, vermeld in artikel 56 van dit decreet en de opdrachten van het
ondersteuningscentrum Jeugdzorg, vermeld in artikel 33 van dit decreet;
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 329
2° het hoofd van het agentschap Kind en Gezin, voor de verwerking van persoonsgegevens
met het oog op de uitvoering van de opdrachten van de vertrouwenscentra kindermishandeling.
§4. Voor de uitvoering van dit decreet worden de volgende instanties aangewezen als dienstenintegrator:
1° het eHealth-platform, opgericht bij de wet van 21 augustus 2008 houdende oprichting
en organisatie van het eHealth-platform, met betrekking tot de gegevensdeling in functie
van de verstrekte jeugdhulpverlening, met uitzondering van de gegevens vermeld in
punt 2°, a) en b);
2° de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, opgericht bij wet van 15 januari 1990
houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de sociale zekerheid,
voor:
a) de identificatiegegevens van de natuurlijke persoon die jeugdhulpverlening aanbiedt
en de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken;
b) de sociale gegevens, vermeld in artikel 2, 4°, van de wet van 15 januari 1990 houdende
oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid,
met betrekking tot de minderjarige, zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijke.
Als er bepaalde gegevens gedeeld worden bij of krachtens een wet, een decreet of een
ordonnantie met een andere dienstenintegrator dan die vermeld in het eerste lid, dan werken
die dienstenintegratoren samen om de gegevensdeling, volgens de bepalingen van dit
decreet, zo optimaal mogelijk te laten verlopen met zo weinig mogelijk aanvullende lasten
voor de minderjarige zijn ouders of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijke
in het bijzonder en meer specifiek voor de jeugdhulpaanbieders of personen en
voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden.
Art. 73. Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de indicatiestelling,
wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de indicatiestelling
te verrichten.
Als verschillende personeelsleden van de toegangspoort belast zijn met de jeugdhulpregie,
wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn om de jeugdhulpregie
te verrichten.
Als verschillende personen van een gemandateerde voorziening betrokken zijn bij een
dossier, wisselen ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de effectieve
aanpak ervan.
Als verschillende consulenten van de sociale dienst betrokken zijn bij een dossier, wisselen
ze onderling de persoonsgegevens uit die nuttig zijn voor de effectieve aanpak ervan.
Art. 74. De actoren, vermeld in artikel 72, wisselen onder elkaar persoonsgegevens uit
met het oog op de uitvoering van de bevoegdheden en taken, geregeld bij of krachtens dit
decreet.
Met behoud van de toepassing van de verplichtingen en beperkingen die voortvloeien
uit de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte
van de verwerking van persoonsgegevens of uit de regelgeving van de sectoren, is de
gegevensuitwisseling onderworpen aan de volgende voorwaarden:
1° de gegevensuitwisseling heeft alleen betrekking op gegevens die noodzakelijk zijn voor
de jeugdhulpverlening;
V L A A M S P A R L E M E N T

330 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
2 de gegevens worden alleen uitgewisseld in het belang van de personen tot wie de jeugdhulpverlening
zich richt;
3° de actoren, vermeld in artikel 72, proberen, zo veel mogelijk, de instemming met de
gegevensuitwisseling te verkrijgen van de persoon op wie de gegevens betrekking hebben.
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen over de vorm waarin en de wijze waarop
de persoonsgegevens worden uitgewisseld.
Art. 75. Behalve in de gevallen die bij of krachtens dit decreet zijn bepaald, is elke vorm
van gegevensoverdracht verboden tussen enerzijds de gemandateerde voorzieningen en
anderzijds de magistraten, belast met jeugdzaken en de sociale diensten.
Het verbod, vermeld in het eerste lid, geldt niet als de betrokken minderjarige die minstens
twaalf jaar is of die, als hij jonger is, tot een redelijke beoordeling van zijn belangen
in staat is, en zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken op een geïnformeerde en
schriftelijke wijze instemmen met de overdracht van gegevens. Het verbod geldt evenmin
voor de basisgegevens met betrekking tot:
1° de identificatie van de betrokken partijen;
2° de jeugdhulpverlening die al verleend is aan de minderjarige en, in voorkomend geval,
aan zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken.
Art. 76. Het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra kindermishandeling kunnen,
met behoud van de toepassing van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van
de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, in de
gevallen, vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede lid, 1° en 3°, zonder voorafgaande instemming
van de betrokkene persoonsgegevens verwerken, inclusief gegevens als vermeld
in artikel 6 en 7 van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens.
In het kader van de opdracht, vermeld in het eerste lid, en in het belang van de minderjarige
kunnen het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra kindermishandeling
de persoonsgegevens verwerken zonder dat de betrokken minderjarige, zijn ouders
of, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken daarvan onmiddellijk op de
hoogte worden gebracht.
De gegevensverwerking en -uitwisseling, vermeld in het eerste en tweede lid:
1° is noodzakelijk om een verontrustende situatie te onderzoeken;
2° is beperkt tot die gegevens die moeten verwerkt of uitgewisseld worden om een verontrustende
situatie te onderzoeken;
3° wordt zo snel mogelijk meegedeeld aan de betrokken minderjarige, zijn ouders en, in
voorkomend geval zijn opvoedingsverantwoordelijken, uiterlijk binnen een termijn van
dertig werkdagen vanaf het moment dat de gegevens worden verkregen, tenzij dat strijdig
is met het belang van de betrokken minderjarige.
Iedereen die op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van zijn ambt of beroep
tot geheimhouding is verplicht, kan in de volgende gevallen aan een gemandateerde
voorziening inlichtingen verstrekken zonder instemming van de betrokkene, als dat noodzakelijk
kan worden geacht om een verontrustende situatie te onderzoeken:
1° in geval van een verontrustende situatie met een vermoeden van maatschappelijke
noodzaak tot jeugdhulpverlening;
2° in het kader van een onderzoek door het ondersteuningscentrum en de vertrouwenscentra
kindermishandeling als vermeld in artikel 34, 41 en 42, §1, tweede lid, 1° en 3°.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 331
Art. 77. §1. Met behoud van de toepassing van artikel 22 van het decreet van 7 mei 2004
betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp heeft iedereen
recht op toegang tot zijn persoonlijke gegevens die bij de toegangspoort, de gemandateerde
voorziening of de sociale dienst worden bewaard.
Derden die gegevens verstrekken zonder dat ze daartoe verplicht zijn, kunnen die gegevens
als vertrouwelijk bestempelen. Als ze niet instemmen met toegang tot het geheel
of een gedeelte van de gegevens, verleent de dossierhouder die toegang niet, tenzij hij van
oordeel is dat de bescherming van de vertrouwelijkheid niet opweegt tegen de bescherming
van het recht op toegang.
§2. Het recht op toegang wordt verleend uiterlijk binnen vijftien dagen na de ontvangst
van het verzoek.
Met behoud van de toepassing van het eerste lid wordt voor gegevens die bij de toegangspoort
en de gemandateerde voorzieningen worden bewaard, het recht op toegang
verleend uiterlijk op het ogenblik waarop de toegangspoort of de gemandateerde voorziening
een beslissing neemt. Voor gegevens die bij de sociale dienst worden bewaard,
wordt het recht op toegang verleend uiterlijk op het ogenblik van het eerste vonnis van de
jeugdrechter.
§3. De toegang tot de gegevens wordt verstrekt door inzage.
Als bepaalde gegevens ook een derde betreffen en volledige inzage in die gegevens door
de betrokkene afbreuk zou doen aan het recht van de derde op bescherming van zijn persoonlijke
levenssfeer, wordt de toegang tot die gegevens verstrekt via gedeeltelijke inzage,
een gesprek of een rapportage.
Iedereen kan bij de uitoefening van het toegangsrecht naar eigen keuze worden bijgestaan
door een door het beroepsgeheim gebonden persoon en, wat de minderjarige betreft,
door een personeelslid van de instelling waar de minderjarige onderwijs volgt, op voorwaarde
dat die persoon niet rechtstreeks betrokken is bij de jeugdhulpverlening, georganiseerd
voor de minderjarige.
Als met toepassing van paragraaf 1, tweede lid, de bescherming van de vertrouwelijkheid
niet opweegt tegen de bescherming van het recht op toegang, kan de dossierhouder
de toegang tot de gegevens in kwestie verstrekken via gedeeltelijke inzage, een gesprek of
een rapportage.
§4. Voor de toepassing van paragraaf 1 worden de personen die deel uitmaken van het
cliëntsysteem, ten opzichte van elkaar als derden beschouwd.
Met behoud van de toepassing van paragraaf 1 worden voor de toepassing van paragraaf
3, tweede lid, de personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, ten opzichte van
elkaar niet als derden beschouwd, als het gaat om contextuele gegevens.
Contextuele gegevens zijn gegevens die tegelijk de persoon die toegang vraagt en een of
meer andere personen die deel uitmaken van het cliëntsysteem, betreffen.
Het cliëntsysteem bestaat uit de volgende personen:
1° de minderjarige;
2° de ouders;
3° de opvoedingsverantwoordelijken;
4° de personen uit de leefomgeving van de minderjarige die met hem samenwonen op het
ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang.
V L A A M S P A R L E M E N T

332 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
§5. Een minderjarige kan het toegangsrecht zelfstandig uitoefenen, rekening houdend met
zijn leeftijd en maturiteit, vanaf het ogenblik dat blijkt dat de min-twaalfjarige tot een
redelijke beoordeling van zijn belangen in staat is of vanaf de leeftijd van twaalf jaar.
Als de minderjarige jonger is dan twaalf jaar, wordt het toegangsrecht uitgeoefend
door een wettelijke vertegenwoordiger.
De wettelijke vertegenwoordiger kan zich niet beroepen op de toepassing van paragraaf
4 voor de contextuele gegevens die de minderjarige en een andere persoon dan de
wettelijke vertegenwoordiger zelf betreffen.
In geval van tegenstrijdige belangen met een wettelijke vertegenwoordiger of als die het
toegangsrecht niet uitoefent, kan het toegangsrecht van de minderjarige worden uitgeoefend
door een persoon als vermeld in paragraaf 3, derde lid.
§6. Op verzoek van de betrokkenen worden de documenten die ze aanreiken, toegevoegd
aan het dossier. Alle betrokkenen hebben het recht om hun versie te geven van de feiten
die vermeld zijn in het dossier.
§7. De betrokkenen hebben recht op een afschrift van de gegevens van het dossier waartoe
ze toegang hebben door inzage en op een rapport van de gegevens van het dossier waartoe
ze toegang hebben op een andere wijze dan door inzage.
Ieder afschrift en ieder rapport zijn persoonlijk en vertrouwelijk en mogen alleen worden
aangewend voor doeleinden van jeugdhulpverlening. De dossierhouder die een afschrift
of rapport bezorgt, wijst de betrokkenen daarop en voegt een toelichting in die zin
bij het afschrift of rapport.
De Vlaamse Regering kan de voorwaarden bepalen waaronder een afschrift of rapport
wordt uitgereikt.
§8. Voor de toegang tot de gegevens die bij de sociale diensten worden bewaard, mag:
1° er geen toegang worden verleend tot de gegevens die ter beschikking zijn gesteld van de
jeugdrechter;
2° bij het verlenen van toegang tot die gegevens het geheim van het onderzoek als bepaald
in artikel 28 quinquies, §1, van het Wetboek van Strafvordering, niet geschonden worden.
Hoofdstuk 14. Toezicht
Art. 78. De Vlaamse Regering organiseert het toezicht op de naleving van de bepalingen
in dit decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan.
De ambtenaren die met het toezicht belast zijn, hebben het recht elke jeugdhulpaanbieder
of andere persoon of voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt, te bezoeken. De
jeugdhulpaanbieders of andere personen of voorzieningen die jeugdhulpverlening aanbieden,
stellen aan die ambtenaren alle gegevens ter beschikking die voor het toezicht noodzakelijk
zijn. Ze staan die ambtenaren toe om ter plaatse de naleving van de bepalingen,
vermeld in het eerste lid, te verifiëren en alle stappen te ondernemen die daarvoor nodig
zijn.
De ambtenaren, vermeld in het tweede lid, maken een verslag op van hun toezichtsbezoek.
Als een kopie van het verslag naar de voorziening gestuurd is, hebben deze verslagen
bewijswaarde tot het bewijs van het tegendeel.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 333
Hoofdstuk 15. Wijzigingsbepalingen
Afdeling 1. Wijzigingen in het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin
Art. 79. In hoofdstuk III van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin, gewijzigd bij de decreten
van 2 juni 2006 en 22 december 2006, wordt een artikel 8/1 ingevoegd, dat luidt als
volgt:
“Art. 8/1. Met het oog op hulp- en zorgverlening bij kindermishandeling erkent en subsidieert
het agentschap vertrouwenscentra kindermishandeling in het Nederlandse taalgebied
en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, overeenkomstig artikel 42 van het decreet van
[...] betreffende de integrale jeugdhulp.”.
Afdeling 2. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd
agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor
Personen met een Handicap
Art. 80. Aan artikel 5, 2°, van het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern
verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen
met een Handicap wordt de zinsnede “, met uitzondering van de indicatiestelling en de
jeugdhulpregie van ondersteuning die onder het toepassingsgebied van het decreet van [...]
betreffende de integrale jeugdhulp vallen” toegevoegd.
Art. 81. In artikel 13, vierde lid, van hetzelfde decreet worden tussen het woord “bepaalt”
en het woord “op” de woorden “in welke gevallen een aanvraag moet worden ingediend
bij het agentschap en” ingevoegd.
Afdeling 3. Wijzigingen in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de
minderjarige in de integrale jeugdhulp
Art. 82. Aan artikel 2, §1, van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van
de minderjarige in de integrale jeugdhulp wordt een punt 18° toegevoegd, dat luidt als
volgt:
“18° ondersteuningscentrum Jeugdzorg: een orgaan als vermeld in artikel 33 van het decreet
van [...] betreffende de integrale jeugdhulp.”.
Art. 83. In artikel 3, §1, van hetzelfde decreet worden de volgende wijzigingen aangebracht:
1° in het eerste lid worden de woorden “en de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”;
2° in het tweede lid worden de woorden “of de trajectbegeleiding” vervangen door de
woorden “of het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Art. 84. In artikel 20, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de trajectbegeleiding”
vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Art. 85. In artikel 24, §1, eerste lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “en de trajectbegeleiding”
vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Art. 86. In artikel 29 van hetzelfde decreet worden de woorden “of de trajectbegeleiding”
telkens vervangen door de woorden “of het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
V L A A M S P A R L E M E N T

334 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Art. 87. In artikel 32 van hetzelfde decreet worden de woorden “en de trajectbegeleiding”
vervangen door de woorden “en het ondersteuningscentrum Jeugdzorg”.
Afdeling 4. Wijzigingen in het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
Art. 88. In artikel 2 van het decreet van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand
worden de volgende wijzigingen aangebracht:
1° punt 1° wordt vervangen door wat volgt:
“1° ondersteuningscentrum: het ondersteuningscentrum Jeugdzorg, opgericht bij artikel
33 van het decreet van [...] betreffende de integrale jeugdhulp;”;
2° punt 2° tot en met 4° worden opgeheven;
3° in punt 8° worden de woorden “dit decreet” vervangen door de zinsnede “het decreet
van […] betreffende de integrale jeugdhulp”;
4° punt 11° en 12° worden opgeheven;
5° punt 14° wordt vervangen door wat volgt:
“14° toegangspoort: een orgaan als vermeld in artikel 17 van het decreet van […]
betreffende de integrale jeugdhulp;”;
6° punt 15° tot en met 17° worden opgeheven.
Art. 89. In artikel 3 van hetzelfde decreet wordt het tweede lid opgeheven.
Art. 90. Artikel 4, 5 en 6 van hetzelfde decreet worden opgeheven.
Art. 91. In artikel 9 van hetzelfde decreet worden de woorden “dit decreet” vervangen door
de zinsnede “het decreet van […] betreffende de integrale jeugdhulp”.
Art. 92. In hetzelfde decreet worden hoofdstuk III, dat bestaat uit artikel 10 tot en met 36,
en hoofdstuk IV, dat bestaat uit artikel 37 tot en met 46, opgeheven.
Art. 93. In artikel 47, §2, 1°, van hetzelfde decreet, wordt de zinsnede “artikel 38, §1, 8°, 9°,
11° en 12°” vervangen door de zinsnede “artikel 48, §1, eerste lid, 8°, 9°, 11° en 12°, van
het decreet van […] betreffende de integrale jeugdhulp”.
Art. 94. In artikel 49, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het comité”
vervangen door de woorden “de toegangspoort”.
Art. 95. Aan hoofdstuk V, afdeling II, van hetzelfde decreet wordt een artikel 52/1 toegevoegd,
dat luidt als volgt:
“Art. 52/1. Binnen de beschikbare begrotingskredieten kan de Vlaamse Regering organisaties
erkennen en subsidiëren die voor specifieke categorieën van minderjarigen de hulp- en
dienstverlening ondersteunen die door de toegangspoort en het ondersteuningscentrum
wordt verstrekt.”.
Art. 96. In artikel 53 van hetzelfde decreet worden tussen de woorden “minderjarigen die”
en de woorden “geplaatst zijn” de woorden “in een gemeenschapsinstelling of door bemiddeling
van een erkende voorziening” ingevoegd.
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 335
Art. 97. In artikel 66, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “Het bureau
of” vervangen door de zinsnede “Het ondersteuningscentrum, de toegangspoort of” en
worden de woorden “het bureau” vervangen door de woorden “het ondersteuningscentrum
of de toegangspoort”.
Art. 98. In artikel 67, tweede lid, van hetzelfde decreet worden de woorden “het bureau of”
vervangen door de zinsnede “het ondersteuningscentrum, de toegangspoort of”.
Hoofdstuk 16. Slotbepalingen
Art. 99. De Vlaamse Regering regelt de opheffing van elk van de bepalingen van dit decreet.
De Vlaamse Regering stemt de opheffing, vermeld in het eerste lid, af op de inwerkingtreding
van de bepalingen van dit decreet, overeenkomstig artikel 104.
Art. 100. §1. Bijstand en hulp die georganiseerd zijn door het comité voor bijzondere
jeugdbijstand en die in uitvoering zijn op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet,
kunnen verder worden uitgevoerd.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere jeugdzorg
en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet een beslissing is
genomen maar die nog niet in uitvoering zijn, worden overgenomen door het team Jeugdhulpregie
van de toegangspoort. De beslissing geldt als indicatiestellingsverslag, als vermeld
in artikel 21, eerst lid, 2°, van dit decreet.
Aanvragen voor bijstand en hulp, die gericht zijn aan het comité voor bijzondere jeugdzorg
en waarover op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet nog geen beslissing
is genomen, worden verder behandeld door het ondersteuningscentrum.
Aanvragen tot voortzetting van de hulp- en bijstandsverlening na achttien jaar, die
gericht zijn aan het comité voor bijzondere jeugdzorg en waarover op de datum van de inwerkingtreding
van dit decreet nog geen beslissing is genomen, worden verder behandeld
door de toegangspoort.
Bemiddelingsverzoeken die op de datum van de inwerkingtreding van dit decreet nog
niet afgehandeld zijn door de bemiddelingscommissie moeten binnen een termijn van 30
kalenderdagen afgesloten worden. Voor deze dossiers geldt de oude regeling
De Vlaamse Regering kan nadere regels bepalen ter uitvoering van het tweede, derde
en vierde lid.
§2. Een doorverwijzing door de Bemiddelingscommissie voor Bijzondere Jeugdbijstand
naar het openbaar ministerie wordt geacht een aanmelding te zijn als vermeld in artikel
47, 1°, b).
§3. Aanvragen tot ondersteuning die voor de datum van inwerkingtreding van dit decreet,
zijn ingediend, overeenkomstig artikel 1 en 2 van het besluit van de Vlaamse Regering van
24 juli 1991 betreffende de inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een
Handicap, worden verder behandeld door dit agentschap, volgens de regels van dit besluit.
Als voor een persoon een aanvraag voor niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening
wordt ingediend bij de toegangspoort, vervalt de aanvraag tot ondersteuning,
vermeld in het eerste lid, met uitzondering van een aanvraag voor individuele materiële
bijstand, die deze persoon voor de datum van inwerkingtreding van dit decreet reeds heeft
ingediend.
V L A A M S P A R L E M E N T

336 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Een beslissing over de toewijzing van het Vlaams Agentschap voor Personen met een
handicap, vermeld in artikel 10 van het besluit van de Vlaamse Regering van 24 juli 1991
betreffende de inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap,
geldt als een indicatiestellingsverslag, als vermeld in artikel 21, eerste lid, 2°, van dit decreet.
Wanneer de beslissing genomen is, wordt het dossier overgemaakt aan het team
Jeugdhulpregie van de toegangspoort.
Art. 101. De bepalingen van dit decreet waaruit rechtstreeks verplichtingen voor de jeugdhulpaanbieders
voortvloeien zijn te beschouwen als erkennings- en subsidiëringsnormen
voor de jeugdhulpaanbieders.
Art. 102. De Vlaamse Regering oefent de bevoegdheden toegekend door dit decreet zodanig
uit, dat dit ertoe bijdraagt dat de jeugdhulp beantwoordt aan de bepalingen van dit
decreet.
Art 103. Om de vijf jaar dient de Vlaamse Regering bij het Vlaams Parlement een rapport
in over de evaluatie van dit decreet.
Art. 104. De Vlaamse Regering stelt voor elk van de bepalingen van dit decreet de datum
van de inwerkingtreding vast. Dit decreet treedt uiterlijk in werking op 1 januari 2014.
De Vlaamse Regering kan voor een of meer regio’s of deelregio’s integrale jeugdhulp
voor iedere bepaling een datum van inwerkingtreding bepalen voorafgaand aan de datum,
vermeld in het eerste lid.
Art. 105. Artikel 59 en 60 houden op uitwerking te hebben op 1 januari 2015.
Brussel, 1 maart 2013.
De minister-president van de Vlaamse Regering,
Kris PEETERS
De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin,
Jo VANDEURZEN
De Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel,
Pascal SMET
V L A A M S P A R L E M E N T

Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 337
BIJLAGE
bij de memorie van toelichting:
REGULERINGSIMPACTANALYSE
V L A A M S P A R L E M E N T

338 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
V L A A M S P A R L E M E N T

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 339
25 augustus 2011
Reguleringsimpactanalyse voor het decreet
Integrale Jeugdhulp
1 Titel
Voorontwerp van decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp.
2 Aanleiding en doel
2.1 Aanleiding
Het decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp van 7 mei 2004 zal vervangen worden door
voorliggend voorontwerp van decreet.
Maatschappelijk probleem
Er zijn twee elementen of ontwikkelingen die tot de opmaak van een nieuw decreet Integrale
Jeugdhulp (IJH) nopen. Enerzijds heeft de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin beslist
tot de oprichting van een Intersectorale Toegangspoort Integrale Jeugdhulp en de optimalisering van
de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp zoals uitgewerkt in de concepttekst
intersectorale toegangspoort en maatschappelijke noodzaak 1 . Anderzijds formuleerde het Instituut
voor de Overheid van de KUL in een evaluatieonderzoek 2 van het decreet betreffende de Integrale
Jeugdhulp van 7 mei 2004 een aantal fundamentele aanbevelingen met betrekking tot een bijsturing
van de Integrale Jeugdhulp. Het zijn deze twee elementen die in deze nota steeds opnieuw naar
voor zullen gebracht worden bij de beschrijving van de impact van het voorontwerp van decreet.
Een eerste probleem is de verkokering van de jeugdhulp in Vlaanderen in verschillende sectoren met
elk hun eigen beleid, regelgeving, administratie, koepels en voorzieningen. In 1999 stelde het
Vlaams Parlement in de maatschappelijke beleidsnota over de Bijzondere Jeugdzorg vast dat de
verkokering in de jeugdhulpverlening in Vlaanderen, die historisch gegroeid is, negatieve gevolgen
heeft.
De verschillende sectorale regelgevingen verhinderen of bemoeilijken soms de
samenwerking tussen de sectoren van de bijzondere jeugdbijstand, de gehandicaptensector,
de psychiatrie, …De schotten tussen de sectoren zijn te hoog.
1
Concepttekst intersectorale toegangspoort, vraagverheldering/diagnostiek, indicatiestelling, toewijzing en maatschappelijke
noodzaak, 17 januari 2011.
2
Rapport van het Instituut voor de Overheid (KUL) van 31 januari 2011, evaluatie van het decreet betreffende de integrale
jeugdhulp van 7 mei 2004.
V L A A M S P A R L E M E N T
1

RIA
340 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
De verkokering maakt de jeugdhulp voor cliënten verder ondoorzichtig zodat toeval, meer
dan de aard van de problematiek, bepaalt waar en door wie iemand wordt geholpen. Met
andere woorden het jeugdhulpaanbod wordt nog vaak ingezet vanuit het aanbod van een
bepaalde sector waarmee de minderjarige of zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken in
contact komen, terwijl zou moeten vertrokken worden van de vraag of de behoefte van
degene die hulp zoekt of nodig heeft.
Een gebrek aan afstemming leidt tot blinde vlekken en overlappingen in het hulpaanbod. De
verkokering van de sectoren roept ook vragen op over de efficiëntie en effectiviteit van de
hulpverlening. We weten in de huidige werking onvoldoende of de hulp die het meest is
aangewezen wordt ingezet en of de ingezette jeugdhulp effect heeft.
Verder is het in de huidige situatie evenmin mogelijk, tenzij in een beperkt aantal
knelpuntdossiers met een extra budget, om in hoofde van één en dezelfde jongere
combinaties van ondersteuning uit de verschillende sectoren in te zetten.
Momenteel verloopt de overgang van de vrijwillige naar de gedwongen jeugdhulp formeel
louter via de sector van de Bijzondere Jeugdzorg wat ernstige nadelen heeft. Een gevolg
hiervan is dat hulpverleners uit andere sectoren in verontrustende situaties waarin
aanklampend werken of gedwongen jeugdhulp in het belang is van de minderjarige dit vaak
al snel bekijken als een dossier voor de sector van de Bijzondere Jeugdzorg. In een heel
aantal gevallen echter kunnen deze hulpverleners die de minderjarige en zijn gezin al
begeleiden en kennen wel de juiste persoon zijn om, mits de juiste ondersteuning, hier een
rol op te nemen. Bovendien stropt de hulpverlening momenteel vaak in de fase waarin de
minderjarige terechtkomt bij het Comité voor de Bijzondere Jeugdzorg.
Naast het Comité treden de Vertrouwenscentra Kindermishandeling (V.K.) momenteel op, in gevallen
van (vermoede) kindermishandeling. De huidige opdracht en werkwijze van de vertrouwenscentra is
echter juridisch niet afdoende gereglementeerd. Het Besluit van de Vlaamse regering houdende de
erkenning en subsidiëring van de V.K. biedt bijvoorbeeld juridisch onvoldoende grond om meldingen
van kindermishandeling te exploreren zonder instemming van de betrokkenen, de gevoelige
persoonsgegevens die daarbij verzameld worden bij te houden in een dossier, etc… Deze
opdrachten en bevoegdheden kunnen, gelet op de wet inzake bescherming van de persoonlijke
levenssfeer bij de verwerking van persoonsgegevens, enkel rechtsgeldig bij decreet worden
toegekend. De V.K., die niet altijd werken op uitdrukkelijke vraag van een cliënt, maar met een
mandaat van de samenleving, hebben met andere woorden nood aan een wettelijk onderbouwd
kader dat hen toelaat deze opdracht doeltreffend en ‘legaal’ te kunnen uitvoeren. Dit mandaat
expliciteren en wettelijk verankeren is niet alleen nodig om juridisch ‘correct’ te kunnen werken maar
evenzeer omdat, door het ontbreken van dergelijk kader, zowel de V.K. als andere diensten in hun
dagelijkse praktijk ernstig gehinderd worden (cfr. zie effecten bij de opties).
Een tweede probleem is de kritiek op het project Integrale Jeugdhulp die al enkele jaren weerklinkt
bij belangrijke actoren die deelnemen aan dit samenwerkingsproject en het veranderingsproces dat
ermee gepaard gaat. IJH zag het licht naar aanleiding van de maatschappelijke beleidsnota van het
Vlaams parlement in 1999 en vond na een pilootfase van een aantal jaren in 2004 zijn juridische
weerklank in het decreet betreffende de integrale jeugdhulp. In een evaluatie3 van het project in
2010 door het Instituut van de Overheid werd een analyse gemaakt van de regelgeving en de
werking van IJH sinds het decreet van 2004. De evaluatie bevestigde dat er sinds de
inwerkingtreding van het decreet in 2004, heel wat inspanningen geleverd zijn in het kader van
Integrale jeugdhulp. Heel wat van deze inspanningen resulteerden in documenten zoals plannen,
concept- en eindnota’s, richt- en krachtlijnen, adviezen, kwaliteitseisen, praktijk- en
evaluatierapporten en de werkmap. Een aantal van deze inspanningen konden doorvertaald worden
en resulteerden in concretere instrumenten of methodieken zoals crisishulpprogramma’s, het model
cliëntoverleg, vaardigheidstrainingen, bekendmakingscampagnes, de signaallijst, enz. Naast deze
concrete resultaten leidde de implementatie van het decreet IJH ook tot een aantal zijdelingse
3
Rapport van het Instituut voor de Overheid (KUL) van 31 januari 2011, evaluatie van het decreet betreffende de integrale
jeugdhulp van 7 mei 2004.
V L A A M S P A R L E M E N T
2

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 341
effecten, zoals het feit dat men, zowel op niveau van de netwerkstuurgroepen, de regionale
stuurgroepen als de administraties, elkaar beter heeft leren kennen en men een beter inzicht heeft
verworven in de werking van de andere sectoren. Verder is er het gevoel dat er inderdaad een
grotere openheid is naar samenwerking toe, en dat er een collectief bewustzijn is gegroeid dat men
voor de jongere in de hulpverlening slechts een onderdeel is in een ruimer geheel. Het werken rond
Integrale jeugdhulp heeft in ieder geval wel een intersectorale dialoog op gang gebracht, een eerste
impuls gegeven voor verdere samenwerking en een invloed uitgeoefend op de agendasetting van
sectoren. Het decreet heeft actoren immers verplicht om zich ten opzichte van elkaar te gaan
verhouden en hun (al dan niet gebrek aan) samenwerking in vraag te stellen.
Ondanks het engagement, de vele inspanningen en de dynamiek die er is op het terrein echter, blijkt
de doorwerking van deze inspanningen naar de praktijk van de hulpverlening nog te beperkt. Het
beeld overheerst dat de samenwerking tot nu toe nog onvoldoende resultaten heeft opgeleverd in
verhouding met de kosten van het hele project. Op regionaal en netwerkniveau geeft men in de
evaluatie aan dat de instrumenten die gelanceerd werden in de netwerken moeilijk aanslaan en dat
het effect hiervan op de cliënt nog moet aangetoond worden. De belangrijkste oorzaken hiervoor en
dus de probleemvelden die blijken uit de evaluatie worden hieronder kort opgelijst.
Het decreet voornamelijk de klemtoon legt op instrumenten en actoren (de modulering, de
beleidsplanning, de netwerken, het managementcomité, de beleidsmedewerker, de
regionale stuurgroepen,…), en minder aandacht heeft voor de samenhang en het
totaalconcept over hoe IJH gerealiseerd kan worden via die instrumenten. De
overkoepelende visie en de samenhang over wat IJH moet zijn, zijn anders gezegd zoek
geraakt.
De doelstellingen zijn erg vaag geformuleerd en er zijn geen duidelijke indicatoren bepaald
aan de hand waarvan de uitvoering en gerealiseerde effecten opgevolgd kunnen worden.
IJH bestaat momenteel uit een ingewikkelde en zware structuur die veel overleg vraagt,
terwijl het voor de partners niet altijd duidelijk is wat het precieze mandaat en de finaliteit is
van de verschillende organen.
Het beleid van de betrokken sectoren is nog weinig afgestemd op het intersectorale verhaal.
JOKER: De verkokering in de jeugdhulpverlening in Vlaanderen en het gebrek aan samenwerking
tussen de sectoren dreigt de finaliteit van de jeugdhulp aan te tasten. Er doen zich lacunes en
overlappingen voor in de jeugdhulpverlening. Dit heeft een belangrijke impact op de feitelijke
hulpverleningsrelatie waarin de minderjarige zich bevindt. De aard van de aangeboden hulp aan
minderjarigen wordt eerder gedetermineerd door individuele beslissingen van verwijzers, het toeval,
de beschikbaarheid van aanbod of de lengte van de wachtlijst van hulpverleningsvormen dan door
de hulpvraag zelf. Hierdoor vallen bepaalde minderjarigen tussen twee stoelen en werken
hulpverleners naast elkaar. Deze situatie is vooral waarneembaar in de context van gespecialiseerde
of ingrijpende jeugdhulp, die momenteel verloopt via verschillende, sectoraal georganiseerde
toegangspoorten. Minderjarigen en gezinnen blijken ook moeilijk hun weg te vinden naar de meest
adequate hulpverleningsinstanties door ondermeer een te onduidelijke profilering van de
jeugdhulpverlening.
Daarnaast komen teveel minderjarigen terecht in ingrijpende jeugdhulpverlening bij het Comité voor
Bijzondere Jeugdbijstand, zonder dat ze hiervoor een eigenlijke hulpvraag hebben. Dit oneigenlijk
gebruik dient afgeremd te worden. Dit geldt des te meer in de context van gerechtelijke jeugdhulp en
in het bijzonder in het kader van hoogdringende maatregelen. Daarbij komt nog dat de
jeugdhulpverlening en de verwijzingspraktijk door minderjarigen en hun ouders of
opvoedingsverantwoordelijken vaak als weinig transparant en soms, omwille van het gebrek aan
transparantie, zelfs als bedreigend wordt ervaren (cfr. problematiek van plaatsing vanuit de context
van generatie-armoede).
Tenslotte is er te weinig zicht op de effecten en resultaten van de hulpverlening voor minderjarigen.
Juridische beleidsruimte
Het juridisch kader waarbinnen het maatschappelijk probleem zich situeert wordt gevat door het
decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp. Dit decreet beschrijft kort het doel en het
V L A A M S P A R L E M E N T
3

RIA
342 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
toepassingsgebied van de integrale jeugdhulp en richt zich in de hierop volgende hoofdstukken op
de instrumenten en de structuren opgezet om de doelstelling, namelijk de samenwerking tussen de
jeugdhulpsectoren te realiseren. De sectoren gevat door IJH zijn het Algemeen Welzijnswerk, De
Centra Integrale Gezinszorg, de Bijzondere Jeugdbijstand, de sector van de Personen met een
Handicap, de Centra voor Leerlingenbegeleiding in de scholen, de Centra voor Geestelijke
Gezondheidszorg en de sector Kind en Gezin. Dan gaat het met name over het onderscheid, de
modulering, de netwerken, de toegangspoort, de gegevensverwerking, de Adviesraad IJH, het
Managementcomité en de regionale stuurgroepen IJH. Drie uitvoeringsbesluiten voeren het decreet
van 7 mei 2004 uit; een besluit van de Vlaamse regering van 11 juni 2004 met betrekking tot het
toepassingsgebied, de regio’s en de beleidsafstemming in de integrale jeugdhulp, een besluit van de
Vlaamse regering van 9 december 2005 over de modulering en de netwerken en een besluit van de
Vlaamse regering van 24 april 2009 met betrekking tot het experiment knelpuntdossiers, of prioritair
toe te wijzen dossiers.
Naast de specifieke IJH-regelgeving zijn natuurlijk de verschillende sectorale regelgevingen van de
zeven betrokken sectoren van kracht. Deze staan soms samenwerking en flexibilisering van de
jeugdhulp in de weg.
Deze bepalingen voldoen niet om verschillende redenen.
Het hoofdstuk in het huidige decreet met betrekking tot de toegangspoort is te vaag en is geen
afdoende juridische basis voor de oprichting van de poort zoals die momenteel geconcipieerd is. De
expertise en de inzichten die hierrond zijn opgebouwd in de samenwerking tussen de sectoren in de
periode 2004-2010 hebben geresulteerd in de concepttekst intersectorale toegangspoort van 17
januari 2011, van de gemengde werkgroep, waaraan zowel de administraties, het werkveld als de
gebruikers participeerden. Voorliggend voorontwerp van decreet vormt de juridische vertaling van dit
werk, dat betrekking heeft op de opdrachten, vraagverheldering en diagnostiek, indicatiestelling en
jeugdhulpregie.
Wat betreft de maatschappelijk noodzakelijk gevonden jeugdhulp en de optimalisering van de
overgang naar de gedwongen jeugdhulp is er momenteel in het decreet IJH enkel bepaald dat de
Vlaamse regering bij het Vlaams Parlement een rapport indient over de overgang van de vrijwillige
jeugdhulp naar de gerechtelijke jeugdhulp en over de verhouding tussen de gerechtelijke jeugdhulp
en de integrale (buitengerechtelijke) jeugdhulp. Die rapportage heeft met name betrekking op de
wijze waarop in de jeugdhulp moet worden omgegaan met situaties waarin jeugdhulp
maatschappelijk noodzakelijk wordt geacht, alsook op de formulering van de vorderingsgronden, de
toegang tot de gerechtelijke jeugdhulp, de mogelijkheid voor de jeugdrechtbank om maatregelen uit
te spreken ten aanzien van degenen die de minderjarige onder hun bewaring hebben en op de
organisatie, de inhoud, de uitvoering, de voortgangsbewaking, de afronding en de nadere regelingen
van de gerechtelijke jeugdhulp. Het rapport gerechtelijke jeugdhulp dat op 8 november 2005 door
minister Vervotte werd ingediend bij het Vlaams Parlement heeft gediend als inspiratie voor het luik
“maatschappelijke noodzaak en de overgang naar de gedwongen jeugdhulp” in de concepttekst
intersectorale toegangspoort. In het voorontwerp van decreet wordt hier nieuwe regelgeving rond
geïntroduceerd. Voor het overige baseert het voorontwerp zich uiteraard ook op het decreet inzake
de bijzondere jeugdbijstand van 7 maart 2008 inzake bijzondere jeugdbijstand. Voorts dient hier te
worden opgemerkt dat de regelgeving voor de V.K. niet volstaat om hun positie, opdrachten en
werkwijze juridisch afdoende te verankeren.
Zoals hierboven reeds werd aangegeven, tonen de resultaten van het evaluatieonderzoek van het
huidige decreet IJH van 2004 aan dat die huidige regelgeving niet meer voldoet. Het huidige decreet
en de uitvoeringsbesluiten legt voornamelijk de klemtoon op instrumenten en structuren en focust
dus sterk op de middelen zonder de doelstellingen die bereikt moeten worden helder te formuleren.
Het decreet van 2004 wilde er vooral voor zorgen dat er op alle niveaus, van de werkvloer tot en met
de leidinggevende ambtenaren, structuren en instrumenten werden gecreëerd om de zeven sectoren
meer tot intersectorale samenwerking te brengen. De evaluatie van het decreet leert dat niet alle
structuren en instrumenten noodzakelijk zijn om verdere samenwerking te bevorderen - dat er dus
nood is aan ‘ontvetting’ – en dat waar er samenwerking is ontstaan de mandaten en de
doelstellingen ervan niet altijd voldoende duidelijk zijn. Nieuwe regelgeving is aangewezen om, naast
de installatie van de intersectorale toegangspoort, ook een nieuw elan te geven aan de bevordering
V L A A M S P A R L E M E N T
4

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 343
van de intersectorale samenwerking. Gebeurt dit niet, dan is de kans groot dat de verkokering van de
jeugdhulp en het aanbodgerichte karakter ervan blijft bestaan.
Het decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp van 7 mei
2004 blijft onverkort gelden en moet gelezen worden samen met dit voorontwerp voor wat betreft de
positie van de minderjarige in de jeugdhulp.
2.2 Beleidsdoelstelling
Doelstelling voorontwerp van decreet
Om ervoor te zorgen dat sectoren en administraties meer gaan samenwerken en dat het
jeugdhulpaanbod meer overzichtelijk, toegankelijk, vraaggestuurd en subsidiair wordt ingezet, werd
ongeveer tien jaar geleden gestart met Integrale Jeugdhulp. Er is niet gekozen om van zeven
sectoren naar één (super) jeugdhulpsector te evolueren, maar wel om via samenwerking op het
terrein en tussen administraties te komen tot een meer onderling afgestemde jeugdhulp.
Algemeen beoogt voorliggend voorontwerp van decreet om aan minderjarigen, hun ouders en, in
voorkomend geval, hun opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun
leefomgeving die daar nood aan hebben zorg op maat te bieden door sectoroverschrijdende
samenwerking tussen jeugdhulpaanbieders en intersectorale afstemming van het jeugdhulpaanbod.
Een eerste concrete doelstelling heeft betrekking op de herorganisatie van de toegang tot de meer
ingrijpende jeugdhulp. Een intersectorale toegangspoort moet er garant voor staan dat de
beschikbare niet-rechtstreeks toegankelijke hulp van de verschillende betrokken sectoren enkel kan
ingezet worden op grond van een kwaliteitsvolle, van het aanbod onafhankelijke indicatiestelling en
dat ze prioritair wordt toegewezen aan diegenen die er het meeste behoefte aan hebben. De
toegangspoort moet ook de flexibele inzetbaarheid en combineerbaarheid van modules mogelijk
maken vanuit een vraaggericht perspectief. De overheid creëert met de intersectorale toegangspoort
een transparant kader waarin hulpvragen zo snel en accuraat mogelijk de juiste hulp kunnen krijgen
en waarbij de nodige regie gevoerd wordt voor de totaliteit van de hulpvraagdossiers. De overheid
doet dit in goed partnerschap met de jeugdhulpaanbieders en de gebruikers. Het nieuw
organisatiemodel van de toegang tot niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp wil de garantie bieden
op een kwaliteitsvol, snel en intersectoraal antwoord op een geïndiceerde hulpvraag van een
minderjarige en/of zijn gezin.
Het doel is uiteindelijk vermijden dat de jeugdhulp die aan minderjarigen, ouders en
opvoedingsverantwoordelijken verleend wordt afhankelijk is van toeval of van bij welke voorziening
men voor het eerst aanklopt.
Op het vlak van verontrustende situaties en de mogelijke overgang naar de gedwongen jeugdhulp
heeft het voorontwerp van decreet als doel om hulpverleners over al de sectoren heen te versterken
om in het omgaan met dit soort situaties en in het belang van de betrokken partijen en in de eerste
plaats de minderjarige de meest adequate hulpverlening aan te bieden. Eerstelijnsvoorzieningen
zullen daarbij een belangrijke rol spelen. Op de tweede lijn situeert zich dan het nieuw op te richten
‘Bureau Jeugdzorg’ dat in principe enkel toegankelijk zal zijn voor de jeugdhulpvoorzieningen die
zich niet (meer) alleen in staat achten om een verontrustende situatie in te schatten, te beoordelen
en/of op te volgen. De rol van dit nieuwe orgaan wordt in het rapport uitgetekend t.o.v. de rol van de
Vertrouwenscentra Kindermishandeling, die ook het statuut krijgen van gemandateerde voorziening
in het omgaan met verontrustende situaties. Het einddoel hier is vermijden dat kinderen door de
mazen van het net glippen en dat verontrustende situaties niet (tijdig) worden opgemerkt of dat er
niet adequaat op wordt gereageerd. Ook betekent dit concreet dat, wil men de opdrachten van de
vertrouwenscentra kindermishandeling inzake inschatting maatschappelijke noodzaak, juridisch
adequaat en afdoende regelen, in het voorontwerp van decreet integrale jeugdhulp de decretale
grondslag moet zitten voor het onderzoeken van de maatschappelijke noodzaak door de VK, en
V L A A M S P A R L E M E N T
5

RIA
344 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
tegelijk ook voor de werking van de vertrouwenscentra als meldpunt kindermishandeling, die
momenteel niet afdoende gereglementeerd is.
Een tweede concrete doelstelling focust op de herorganisatie van de integrale jeugdhulp. De
samenhang tussen de verschillende deelopdrachten en de overkoepelende visie wordt duidelijk naar
voor gebracht in de regelgeving. Door middel van nog meer en een betere prioritisering moet de
beschikbare energie gericht worden op de cruciale componenten van het IJH proces. Het
voorontwerp van decreet vertrekt vanuit de doelstellingen die ten aanzien van de minderjarige
moeten bereikt worden en de instrumenten en structuren worden niet meer als een doelstelling
voorgesteld maar als een middel om een resultaat te bereiken. Het voorontwerp van decreet focust
op zeven hoofddoelstellingen voor IJH: de tijdige toegang tot de jeugdhulp organiseren, de jeugdhulp
vermaatschappelijken, de continuïteit van de jeugdhulp verbeteren, gepast omgaan met
verontrustende situaties, in een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening voorzien; minderjarigen
en hun gezin maximaal aan de jeugdhulpverlening laten participeren; een integrale aanpak
realiseren bij de organisatie en het aanbieden van jeugdhulpverlening. De sectoren zijn in de eerste
plaats zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van het decreet IJH. Hiertoe dient de
responsabilisering (en verantwoording) voor intersectorale samenwerking in het kader van IJH
versterkt te worden op alle niveaus via onder andere een intersectorale toetsing van sectoraal beleid.
De IJH-overlegstructuren dienen gerationaliseerd te worden. Dit betekent in concreto een afbouw
van overlegstructuren. Netwerken en netwerkstuurgroepen zijn niet meer verplicht, maar kunnen in
een regio IJH worden opgericht indien men daarvoor kiest. Er wordt een duidelijke rol en mandaat
gegeven aan deze structuren en de aansturing op het Vlaamse niveau zal zich naar de regio’s toe
focussen op het formuleren van kwaliteitseisen en niet op de concrete uitwerking van de regionale
opdrachten. Het doel van de bijsturing van IJH is vermijden dat de intersectorale samenwerking niet
of slechts gedeeltelijk wordt gerealiseerd. De samenwerking en afstemming tussen de zeven
jeugdhulpsectoren blijft een absolute noodzaak in de toekomst.
JOKER:
De doelstelling naar kinderen en jongeren is om met een nieuw decreet tot een meer vraaggerichte
jeugdhulpverlening te komen in Vlaanderen. Met het nieuwe decreet wil men bijdragen tot een
objectieve, professionele en multidisciplinaire vaststelling De jeugdhulpregie (vroegere toewijzing)
vervolgens waarbij de minderjarige wordt toegewezen aan een jeugdhulpaanbieder om de hulp uit te
voeren moet ook professioneel en objectief gebeuren volgens welbepaalde parameters en mag niet
bepaald worden door het aanbod zelf.
Een andere doelstelling is om hulpverleners op het terrein te versterken in het omgaan met
verontrustende situaties en om een vangnet te voorzien voor minderjarigen en hun gezinnen als ze
uit de boot dreigen te vallen. Hiernaast moet er een beleid gevoerd worden dat verontrustende
situaties voorkomt en bestrijdt. Leefsituaties van minderjarigen kunnen dermate problematisch zijn
dat het maatschappelijk noodzakelijk is om hulp te verlenen, ook zonder dat een hulpvraag wordt
gesteld. Wanneer effectieve hulp voor kinderen te lang wordt uitgesteld kunnen problemen nodeloos
escaleren waardoor uiteindelijk meer ingrijpende interventies noodzakelijk zijn. Vrijwillig aanvaarde
jeugdhulp heeft de voorkeur op gedwongen jeugdhulp. Er dient dus aanklampend gewerkt te worden
met de betrokkenen om de kansen op aanvaarde en onderhandelde hulpverlening te vergroten.
Het decreet breidt de notie van verontrustende situatie uitbreiden naar problematische leefsituaties
en niet enkel beperken tot problematische opvoedingssituaties. Dit maakt dat er hier bescherming
kan worden geboden aan minderjarigen met bijvoorbeeld een problematische spijbelproblematiek of
drugsproblematiek.
Voor kinderen en jongeren die een procedure lopende hebben bij de jeugdrechtbank is het van groot
belang dat zij voldoende kansen krijgen om opnieuw een traject te lopen in de buitengerechtelijke
jeugdhulp en dat er rechtszekerheid gecreëerd wordt voor hen en hun leefomgeving.
Wat betreft de bijsturing van het IJH-beleid tenslotte komt in het voorontwerp de nadruk te liggen op
de realisatie van een aantal concrete doelstellingen in de jeugdhulp in het belang van de
minderjarige, zijn ouders, opvoedingsverantwoordelijken en zijn leefomgeving. Men wil door
samenwerking en afstemming in de jeugdhulp garanderen dat ten behoeve van minderjarigen,
V L A A M S P A R L E M E N T
6

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 345
ouders, opvoedingsverantwoordelijken en personen uit de leefomgeving er een tijdige toegang is tot
de jeugdhulp, de jeugdhulp vermaatschappelijkt wordt, er continuïteit is in het jeugdhulptraject, er
gepast wordt omgegaan met verontrustende situaties, er een subsidiair aanbod crisisjeugdhulp
aanwezig is, dat zij maximaal aan de jeugdhulp kunnen participeren en dat er in de feiten sprake is
van een integrale aanpak bij de organisatie van de jeugdhulp in Vlaanderen. Het voorzien in een
ononderbroken hulpverleningstraject en het garanderen van een effectieve participatie van de
jeugdhulpgebruikers aan het beleid en aan hun jeugdhulptraject wordt sterk naar voor gebracht in het
voorontwerp van decreet.
Politieke beleidsruimte
Het Vlaams regeerakkoord 2009-2014 stelt: “Het decreet Integrale Jeugdhulpverlening moet
op zijn efficiëntie en effectiviteit geëvalueerd worden.” (p. 29)
“Door tijdig de juiste hulp te bieden, willen we in de ontwikkeling van opvoedingsproblemen en
gedragsproblemen ingrijpen. Dit doen we door verder te investeren in laagdrempelige
jeugdhulpverlening en eerstelijnswelzijnszorg.” (p. 63)
“De Vlaamse Regering heeft de ambitie om de zorg voor jongeren met problemen en hun gezin
grondig te versterken. We versterken de integrale jeugdhulp via de uitvoering van de prioritaire
beleidslijnen uit het Vlaams Beleidsplan Integrale jeugdhulp 2008-2012.” (p. 65)
De huidige beleidsnota en –brief van de bevoegde Vlaamse minister gaan hier dieper op in.
In de Beleidsnota Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 2009-2014 van Vlaams minister
Vandeurzen is een politiek engagement genomen.
“Jeugdhulp geldt als een speerpunt in mijn beleid: we willen investeren in uitbreiding, innovatie en
afstemming binnen een integrale aanpak, om zo de minderjarige de hulp te kunnen bieden die
aansluit bij zijn noden.
De jeugdhulp is geconfronteerd met een toenemende instroom van jongeren met steeds ernstigere
problemen. Hierdoor staat de werking zwaar onder druk. … De toename van de capaciteit kan
immers niet eindeloos zijn. Er is daarnaast nood aan een meer efficiënte organisatie van de
hulpverlening, aan meer differentiatie, flexibiliteit en innovatie. Ook het verder uitbouwen van de
cliënt- en ouderparticipatie komt hierbij aan bod.” (p. 36)
Wat betreft expliciet de Integrale jeugdhulp is in de beleidsnota het volgende opgenomen:
“We consolideren de werking van de hulpprogramma’s crisisjeugdhulp in Vlaanderen. …Wij
ondersteunen maximaal de positionering van de drie sectoren (Kind&Gezin, de Centra voor
Leerlingenbegeleiding en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk) die instaan voor ‘de brede instap’
in de jeugdhulp. Zij bieden onthaal en vraagverheldering aan. In principe kunnen bij deze diensten
alle kinderen, jongeren of ouders terecht met eender welke hulpvraag. Om de toegang tot de
jeugdhulp te garanderen breiden we ‘de brede instap’ uit, zeker in die regio’s waar weinig of geen
aanbod is. Een betere toegankelijkheid betekent ook extra inspanningen van de netwerken om
kansengroepen te bereiken ( mensen in armoede, jongeren en gezinnen van allochtone afkomst…).
Om de samenwerking in en continuïteit van de jeugdhulp te verzekeren, zal (inter)sectorale
doorverwijzing gestroomlijnd worden. De netwerken zorgen voor hulpcoördinatie in situaties waar
meerdere hulpverleners betrokken zijn. …
De intersectorale toegangspoort wordt in deze legislatuur geoperationaliseerd. Voor het einde van
2010 keuren we, rekening houdend met de adviezen van de gemengde werkgroep toegangspoort,
het Managementcomité en de Adviesraad, een operationeel plan goed. Bij die operatie wordt de
bestaande expertise en kwaliteit inzake diagnostiek en indicatiestelling, omgaan met verontrustende
situaties en maatschappelijke noodzaak, erkend en meegenomen in de nieuwe aanpak. Investeren
in diagnostiek, met name een verbreding en verdieping van de diagnostische know how en praktijk in
Vlaanderen, is hierbij noodzakelijk.
Een aantal kinderen en jongeren met ernstige problemen krijgt niet de gepaste hulp die ze nodig
hebben, meestal omdat combinaties van hulp uit meerdere sectoren nodig zijn. Hiervoor werd het
project ‘Intersectorale behandeling van knelpuntdossiers’ opgestart. We evalueren dit project in 2010
in functie van verdere implementatie. We willen de ondersteuningsmogelijkheden verruimen voor
gezinnen met kinderen en jongeren met ernstige gedrags- en emotionele stoornissen via de
uitbreiding, versterking en differentiëring van het aanbod.
V L A A M S P A R L E M E N T
7

RIA
346 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
In 2010 evalueren we de efficiëntie en de effectiviteit van de uitvoering van het decreet integrale
jeugdhulp. De evaluatie ronden we af met een colloquium met betrokkenheid van het werkveld, de
cliëntorganisaties en de betrokken agentschappen en ministers (Welzijn en Onderwijs).” (p. 36 en
37).
De beleidsnota stelt met betrekking tot slachtoffers en getuigen van (intrafamiliaal) geweld en misbruik
het volgende:
“Via een wijziging van het oprichtingsdecreet van het agentschap Kind en Gezin bieden we een
versterkte basis voor het werk van de vertrouwenscentra kindermishandeling (VK). Binnen het kader
van Integrale Jeugdhulp zullen de VK het mandaat krijgen om onderzoeken maatschappelijke
noodzaak op te nemen. In 2011 zal de erkenning en subsidiëring van deze centra aangepast worden
aan deze nieuwe realiteit.” (p. 40).
Er is eind augustus 2011 door het kabinet van minister Vandeurzen beslist om de reglementering
van de opdrachten van de VK in het kader van verontrustende situaties integraal op te nemen in het
voorontwerp van decreet IJH. Dit was reeds beslist voor de opdrachten van de VK als
gemandateerde voorziening maar de decretale grondslag voor de VK in het decreet IJH wordt dus nu
ook uitgebreid voor wat betreft de opdrachten van de VK bij meldingen van kindermishandeling en
voor de door hen zelf verleende jeugdhulp. Dit omwille van het feit dat het in essentie, net zoals voor
het op te richten Bureau Jeugdzorg gaat om verontrustende situaties waarin het mogelijks
maatschappelijk noodzakelijk is om op te treden.
De beleidsbrief Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 2010-2011 van minister Vandeurzen herhaalt
dit engagement en maakt het concreter.
“Jeugdhulp geldt als speerpunt in mijn beleid: we willen investeren in uitbreiding, innovatie en
afstemming binnen een integrale aanpak, om zo de minderjarige de hulp te kunnen bieden die
aansluit bij zijn noden.
2011 is voor de jeugdhulp een cruciaal jaar. Het vormt een scharniermoment in het proces van de
totstandkoming van de intersectorale toegangspoort integrale jeugdhulp. Tegelijkertijd is er nood aan
een voortdurend verbeteren en flexibiliseren van het aanbod, en van de samenwerking tussen de
verschillende actoren, om een antwoord te kunnen formuleren op steeds complexer wordende
zorgvragen.”
Expliciet met betrekking tot Integrale jeugdhulp zijn volgende doelen opgenomen:
“Begin 2011 wordt het evaluatieonderzoek over de implementatie van het decreet Integrale
Jeugdhulp afgerond met een symposium met alle betrokken actoren. Dit onderzoek wordt
momenteel uitgevoerd door het Instituut voor de Overheid. De aanbevelingen die daaruit
voortvloeien zullen leiden tot bijsturingen in functie van meer efficiëntie en effectiviteit. De
hulpprogramma’s crisisjeugdhulp zijn momenteel overal in Vlaanderen operationeel. ….
We blijven maximaal de positionering ondersteunen van de drie sectoren - Kind en Gezin, CLB en
CAW - die via de ‘brede instap’ instaan voor de toegang tot de jeugdhulpverlening. We breiden het
aanbod van de ‘brede instap’ de volgende jaren stapsgewijs uit, ondermeer door waar nodig een
versterking te voorzien van het jongerenonthaal van de CAW. Deze uitbreiding zal er komen in
afstemming met de netwerken rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp.
…
In juni 2010 leverde de gemengde werkgroep intersectorale toegangspoort, waaraan zowel de
administraties, het werkveld als de gebruikers participeerden, een voorstel van operationeel plan af
voor de werking van de intersectoraal georganiseerde toegangspoort. Ondertussen ligt een
adviesvraag over deze nota bij de adviesraad IJH en het managementcomité IJH. Inmiddels zijn, in
overleg met mijn collega van Onderwijs, volgende activiteiten met bijhorende beslissingen gepland:
- de conceptnota van de gemengde werkgroep finaliseren na verwerking van de uitgebrachte
adviezen en voorleggen aan de Vlaamse Regering;
- een vertaalde, minder technische versie van deze nota verspreiden naar een ruimer (doch
betrokken) publiek;
- een voorontwerp van decreet maken en voorleggen aan de Vlaamse regering;
- de afweging maken in welk agentschap of in welke structuur de organen van de intersectorale
toegangspoort best worden ondergebracht;
V L A A M S P A R L E M E N T
8

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 347
- uitmaken welke deelprojecten, proeftuinen in de komende maanden en jaren best worden ingericht
en georganiseerd in voorbereiding van de definitieve installatie van de toegangspoort op 1 januari
2014.
We blijven ook in 2011 maximaal inzetten op de doelgroep van jongeren met een meervoudige
problematiek (vaak op het raakvlak van de bijzondere jeugdzorg, gehandicaptenzorg en psychiatrie)
die in het experiment ‘knelpuntdossiers’, via een aanvullend, geïndividualiseerd aanbod op maat van
hun situatie, worden ondersteund. We willen dit experiment zeker doortrekken en, op basis van een
evaluatie ervan, uiterlijk in 2014 een decretale verankering ervan realiseren.” (p. 25)
3 Opties
Optie 1: nuloptie of ongewijzigd beleid
Er worden geen nieuwe maatregelen uitgewerkt en goedgekeurd met betrekking tot de integrale
jeugdhulp. Het huidige decreet blijft van kracht.
Optie 2: een wijziging van het bestaande decreet van 7 mei 2004 betreffende de IJH
Een wijziging van het huidige decreet installeert de intersectorale toegangspoort en optimaliseert de
sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp. Voor de rest verandert er niets aan de werking
van IJH en blijven de bestaande structuren en instrumenten van kracht.
Optie 3: een nieuw decreet betreffende de integrale jeugdhulp
In het nieuwe decreet wordt de intersectorale toegangspoort geïnstalleerd en de sluis- en
bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp geoptimaliseerd. Hiernaast hervormt het nieuwe decreet
fundamenteel de werking binnen de IJH, in die zin dat er niet meer wordt vertrokken vanuit de
structuren en instrumenten die IJH vorm moeten geven maar vanuit de doelstellingen die de
(integrale) jeugdhulp nastreeft in het belang van de minderjarige, zijn ouders, in voorkomend geval
zijn opvoedingsverantwoordelijken en de personen uit de leefomgeving.
4 Effecten
4.1 Doelgroepen en betrokken partijen
De doelgroep van het nieuwe decreet zijn de gebruikers van de jeugdhulp; met name de
minderjarigen, hun ouders en in voorkomend geval de opvoedingsverantwoordelijken. Hiernaast zijn
de jeugdhulpaanbieders (een natuurlijke persoon of een voorziening die jeugdhulpverlening aanbiedt
en die onder het toepassingsgebied van de IJH valt) en de Vlaamse overheid ook doelgroepen van
dit decreet.
JoKER: De effecten op de belangen van minderjarigen ( -18 jarigen) en jongeren (18 – 24 jaar)
worden hieronder in kaart gebracht. Minderjarigen zijn de eerste en rechtstreekse doelgroep van
deze IJH-regelgeving.
V L A A M S P A R L E M E N T
9

RIA
348 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
4.2 Optie 1 = nuloptie
Directe en indirecte effecten
I. Effecten die voortvloeien uit het feit dat er geen installatie van de ITP komt en geen
optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp.
II. Effecten die voortvloeien uit het feit dat er geen bijsturing van IJH komt op basis van de
evaluatie van het decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp van 7 mei 2004
DOELGROEP &
BETROKKEN
PARTIJEN
A gebruiker jeugdhulp
(minderjarige, ouders,
opvoedingsverantwoorde
lijken) (=JOKER)
I.Geen toegangspoort en
geen optimalisering van
de overgang naar de
gedwongen jeugdhulp
I.I. Geen
toegangspoort
I.II.
Optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
BATEN KOSTEN
De niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp blijft een
aanbodgerichte jeugdhulp ipv vraaggericht omdat de
indicatiestelling niet onafhankelijk van het aanbod gebeurt.
Toewijzing gebeurt ook sectoraal en dus niet steeds
noodzakelijk aan hen die er vanuit een intersectoraal
perspectief het meest behoefte aan hebben.
Flexibele inzetbaarheid en combineerbaarheid van modules
is niet mogelijk tenzij in een apart tijdelijk experiment zoals
knelpuntdossiers of in projecten.
Efficiëntie van de jeugdhulp blijft een vraagteken want
indicatiestellingen en toewijzingen gebeuren niet
intersectoraal.
Verontrustende situaties worden sectoraal opgevolgd door
VK of BJB, gevaar dat kinderen door de mazen van het net
vallen als niet al de hulpverleners hierin versterkt worden en
er hierrond geen intersectoraal beleid is.
Er is geen transparantie en rechtszekerheid met betrekking
tot de werking van de VK in gevallen van (vermoede)
kindermishandeling. De huidige opdracht en werkwijze van
de V.K. is juridisch niet afdoende gereglementeerd. Voor de
rechten van minderjarigen betekent de huidige legistieke
toestand bij de V.K. dat ernstige risicosituaties onvoldoende
geëxploreerd kunnen worden aangezien er geen juridische
grond bestaat voor dergelijke exploratie zonder instemming
van de betrokkenen. In situaties van (een vermoeden van)
kindermishandeling kan het niet doordacht opnemen van
deze exploratiefase een nefaste invloed hebben op
minderjarigen en hun gezin. Enerzijds kunnen minderjarigen
gevaar lopen. Een andere mogelijkheid zou erin kunnen
bestaan dat minderjarigen wel ingelicht worden over de
exploratie zonder dat er ook effectief sprake is van
kindermishandeling en er eigenlijk geen verdere
hulpverlening nodig blijkt. Op die manier zouden
minderjarigen onnodig in een situatie terecht komen van
ongerustheid en onterechte beschuldigingen.
Overgang naar het gerecht kan louter via de sector BJB in
niet-hoogdringend situaties, namelijk via het bureau BJB naar
de bemiddelingscommissie naar eventueel de jeugdrechter.
V L A A M S P A R L E M E N T
10

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 349
II.Geen
hervorming IJH
B jeugdhulpaanbieders
I.Geen TP en geen
optimalisering naar de
gedwongen jeugdhulp
I.I. Geen TP
I.II. Geen optimalisering
overgang naar
gedwongen jeugdhulp
II.Geen hervorming IJH
C Vlaamse overheid
I.Geen TP en geen
optimalisering overgang
naar gedwongen
jeugdhulp
Nu zijn enkel problematische opvoedingssituaties gevat door
de sector BJB en dus geen situaties die de
ontwikkelingskansen van kinderen bedreigen en die buiten
de opvoeding vallen.
Hulpvragers die hun vraag niet ontvankelijk verklaard zien
door het Comité Bijzondere Jeugdzorg, moeten zelf verder
op zoek naar gepaste hulp.
Toegang tot de jeugdhulp en continuïteit in het
jeugdhulptraject blijft nog problematisch, want afspraken tot
samenwerking moeten gemaakt worden binnen de huidige
structuren die een onvoldoende duidelijk mandaat en
doelstellingen hebben.
IJH legt teveel focus op instrumenten en structuren en de
regelgeving bepaalt vage doelstellingen met onduidelijk
eindresultaat. Bovendien is er geen samenhang in de
beleidslijnen en is wat IJH doet dus moeilijk meetbaar. Het
concreet resultaat voor de zorggebruikers komt te weinig in
beeld.
Demotivatie bij jeugdhulpaanbieders voor de hervorming die IJH
nastreeft omdat er geen concrete verandering komt in het
jeugdhulpverleningslandschap.
Hulpaanbieders zien toegangspoort als ‘sluitstuk’ van
Integrale Jeugdhulp. Het niet realiseren ervan wordt ervaren
als een gebrek aan politieke wil om écht veranderingen te
realiseren.
Er wordt geen intersectoraal doortastend beleid gevoerd
rond het omgaan met verontrustende situaties.
Demotivatie bij de jeugdhulpaanbieders voor IJH. IJH blijft
een zware structuur, met teveel overleguren op Vlaams en
regionaal niveau en met te weinig return. Hulpaanbieders
haken af in de IJH structuren en IJH blijft onzichtbaar op de
werkvloer bij hulpverleners en cliënten.
Voorzieningen in de regio’s IJH herkennen zich onvoldoende
in hetgeen op het Vlaamse niveau beslist wordt op basis van
hun voorstellen. Er is een probleem van aansturing binnen
IJH wat leidt tot vervreemding en weerstand.
Onduidelijke finaliteit en mandaat Regionale stuurgroepen en
netwerkstuurgroepen zorgt voor weinig slagkracht.
Verdere afbrokkeling IJH-inzet op het terrein en hypotheek op de
samenwerking tussen sectoren want er komt geen grote concrete
verandering in het jeugdhulpverleningslandschap (namelijk de
toegangspoort).
Efficiëntie jeugdhulp blijft een vraagteken want indicatiestellingen en
toewijzingen gebeuren niet intersectoraal.
Agentschappen haken af want voornaamste structurele verandering
komt er (toch) niet. Sectoren kiezen voor een (snellere) eigen koers.
Er is onvoldoende juridische grond voor de werking van de
VK.
V L A A M S P A R L E M E N T

RIA
350 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
II.Geen hervorming IJH
Lokale besturen: geen weerslag
Dalende aanwezigheid overal in de netwerken in Vlaanderen,
dalende motivatie voor IJH.
Weinig onderling vertrouwen tussen partners IJH.
Gebrek aan objectieve data die probleemanalyse
ondersteunt en beslissingen kan staven.
Teveel informatie en teveel partners betrokken bij IJH wat
leidt tot verwarring.
Weinig concreet resultaat door onder andere onvoldoende
responsabilisering van de IJH partners.
Geen echt “intersectoraal jeugdhulpbeleid” want geen
intersectorale toetsing van sectoraal beleid door het
Managementcomité IJH. Dus mogelijke onverenigbaarheid
van sectoraal beleid met intersectorale ontwikkelingen.
Armoedetoets: De beleidsparticipatie van minderjarigen en ouders aan de Adviesraad IJH en aan de
regionale stuurgroepen, voorzien in het huidige decreet betreffende de integrale jeugdhulp is in
overeenstemming met het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014, waarin opgenomen is
dat “De tijdige participatie van mensen in armoede en hun organisaties aan de strategische planning
en beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie wordt verzekerd, zodat het maatschappelijk
draagvlak en de kwaliteit van het beleid worden versterkt. Naast de vertegenwoordiging van ouders
en minderjarigen in de IJH structuren neemt IJH de inhoudelijke informatie die voortkomt uit het
raadplegen van cliëntvertegenwoordigers mee in het beleid (cliënttoets).”
Brusseltoets: niet van toepassing. Overeenkomstig artikel 128 van de (gecoördineerde) Grondwet is
wat betreft de persoonsgeboden aangelegenheden de Vlaamse Gemeenschap in het tweetalig
gebied Brussel Hoofdstad bevoegd voor de instellingen die, wegens hun organisatie moeten worden
beschouwd uitsluitend te behoren tot de Vlaamse Gemeenschap.
JOKER (I.V.R.K.)
Indien geen nieuwe regelgeving wordt opgemaakt om tegemoet te komen aan de hierboven
vermelde problemen zou dit een sterke hypotheek leggen op de toekomstige samenwerking tussen
de zeven door IJH gevatte jeugdhulpsectoren. Dit zou ten koste gaan van de toegankelijkheid, de
continuïteit en de vraaggerichtheid van het jeugdhulptraject van de minderjarige, zijn ouders en/of
zijn opvoedingsverantwoordelijken.
- Belang van het kind (IVRK, art. 3): zie effecten in vergelijkingstabel voor de doelgroep
minderjarigen.
- Non-discriminatie voor alle kinderen en jongeren? (IVRK, art. 2): zie effecten in
vergelijkingstabel voor de doelgroep minderjarigen en de verdelingseffecten (infra).
- Recht op leven, overleven en ontwikkeling, waarborgen tegen uitbuiting, mishandeling en
voorzien in de nodige ontwikkelingskansen (IVRK, art. 6): zie effecten in
vergelijkingstabel.
- Participatie van de minderjarige/jongere: beleidsparticipatie in de structuren van IJH is
voorzien in de huidige regelgeving.
Optioneel: Verdelingseffecten
Ongelijke behandeling van minderjarigen, ouders en in voorkomend geval
opvoedingsverantwoordelijken. Het jeugdhulpaanbod wordt nog steeds onvoldoende vraaggericht
ingezet en kan niet flexibel ingezet worden volgens de noden van de jeugdhulpvrager of -gebruiker.
Hierdoor is de jeugdhulpvrager of -gebruiker sterk afhankelijk van de plaats waar hij het eerst om hulp
vraagt of het eerst terechtkomt of van het toeval (in strijd met het non-discriminatiebeginsel in het
I.V.R.K., art. 2).
V L A A M S P A R L E M E N T
12

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 351
4.3. Optie 2
Directe en indirecte effecten
I. Effecten die voortvloeien uit het feit dat de ITP geïnstalleerd wordt en er een
optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp komt.
II. Effecten die voortvloeien uit het feit dat er geen bijsturing van IJH komt op basis van de
evaluatie van het decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp van 7 mei 2004.
DOELGROEP
&
BETROKKEN
PARTIJEN
A.gebruiker
jeugdhulp
(minderjarige,
ouders,
opvoedingsvera
ntwoordelijken)
I.Toegangspoort en
optimalisering overgang
naar gedwongen
jeugdhulp
I.I. TP
I.II. Optimalisering
overgang naar
gedwongen jeugdhulp
BATEN KOSTEN
Inzetten van de niet-rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp (NRTJ) op basis
van een kwaliteitsvolle, van het aanbod
onafhankelijke indicatiestelling.
Onderscheid tussen indicatiestelling en
jeugdhulpregie (ipv het vroegere
toewijzing) zorgt voor meer
vraaggerichte hulpverlening
Jeugdhulpaanbieders zijn mee
verantwoordelijk voor het realiseren
van NRTJ voor elke indicatiestelling,
binnen de beschikbare capaciteit
weliswaar.
Prioritair NRTJ toewijzen aan diegenen
die er het meest behoefte aan hebben.
Flexibele inzetbaarheid en
combineerbaarheid van modules is
mogelijk vanuit een vraaggericht
perspectief.
Recht op jeugdhulp wordt gevrijwaard
doordat de mogelijkheid is voorzien
voor minderjarigen, ouders,
opvoedingsverantwoordelijken om
rechtstreeks een vraag tot het
toekennen van jeugdhulpverlening te
richten aan de toegangspoort (dus
zonder de tussenkomst van een
hulpverlener)
Verontrustende situaties worden
intersectoraal benaderd en versterking
van al de HV in Vlaanderen mbt het
omgaan met deze situaties,
gemandateerde voorzieningen hebben
specifieke opdracht. Bedoeld effect is
om kinderen maximaal te beschermen.
Hierin zijn een professionele alertheid,
een open en aanklampende houding en
een duidelijke rol en afspraken tussen
alle partners in de regio zeer belangrijk.
V L A A M S P A R L E M E N T
14

RIA
352 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Er is transparantie en rechtszekerheid
met betrekking tot de werking van de
VK in gevallen van (vermoede)
kindermishandeling. De V.K. hebben
juridisch het mandaat om
persoonsgegevens te verwerken en uit
te wisselen zonder medeweten van de
betrokkenen bij het onderzoeken van
vermoedens van kindermishandeling. Of
ze dit hanteren en hoe lang dit wordt
voorzien, zal steeds vanuit het belang
van de minderjarige in overweging
worden genomen en is uiteraard
gebonden aan de voorwaarden
opgenomen in het voorontwerp van
decreet. Zo wordt het mogelijk dat
kinderen en jongeren niet meteen weet
hebben van het feit dat een VK over
henzelf en hun gezin en context
informatie verzamelt. Het laat de VK
wel toe om zo goed mogelijk hun
hulpverleningstraject voor te bereiden,
uit zorgzaamheid voor de
minderjarigen. Dit is bij uitstek nodig bij
zo’n gevoelige problematiek als
kindermishandeling.
De overgang naar het gerecht wordt
geïntersectoraliseerd, een bureau
jeugdzorg wordt opgericht dat de
overgang naar het gerecht mogelijk
maakt in niet-hoogdringende situaties.
Geen dubbele buffer meer naar het
gerecht.
Het bureau jeugdzorg staat los van de
toegangspoort en kan zich volop
concentreren op haar kerntaken:
- vrijwillig aanvaarde en dus
buitengerechtelijke jeugdhulp mogelijk
maken in verontrustende situaties door
hulpverleners advies te verstrekken,
situaties te onderzoeken en indien
nodig zelf jeugdhulp verlenen
- een beleid voeren om verontrustende
situaties te voorkomen of te bestrijden.
De huidige problematische
opvoedingssituatie (POS) wordt
geïntersectoraliseerd en de
problematische leefsituatie wordt het
vertrekpunt in de nieuwe term
“verontrustende situatie”. Herkenbare
problemen zijn niet meer louter
gelieerd aan de problematische
thuissituatie van een minderjarige, maar
kunnen mee ontstaan of zich
manifesteren in een opvoedingscontext
buiten het gezin of bij een gebrek
daaraan, voorbeeld ernstige
spijbelproblematiek, zwaar
drugsgebruik. Hierdoor worden ook
situaties gevat van bedreiging van de
integriteit van de minderjarige in een
extrafamiliale of gezinsvervangende
context.
V L A A M S P A R L E M E N T
15

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 353
II.Geen
hervorming IJH
B jeugdhulpaanbieders
I.Toegangspoort
en
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
I.I. TP
I.II.
Optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
Een grotere verantwoordelijkheid van
opvolging naar de minderjarige, zijn
ouders en/of de
opvoedingsveranwoordelijken toe van
elke jeugdhulpaanbieders in Vlaanderen,
met name ook wanneer het dossier van
een minderjarige in behandeling is bij de
toegangspoort of het bureau jeugdzorg.
Een grotere verantwoordelijkheid bij
het voorveld.
Het voorontwerp regelt de
mogelijkheid om vanuit de procedure
hoogdringendheid weer over te gaan
naar de vrijwillige jeugdhulp indien dit
mogelijk is. De sociale diensten bij de
jeugdrechtbanken spelen hier een
belangrijke rol om dit mee mogelijk te
maken. Dit kan voor minderjarigen en
gezinnen een garantie zijn voor het
opnieuw kunnen lopen van een traject
in de buitengerechtelijke jeugdhulp.
De opdracht van de jeugdhulpregie
bevindt zich bij de toegangspoort, die in
een derde fase voor dossiers met de
hoogste prioriteit een
toewijzingsmandaat heeft.
Er wordt intersectoraal en doortastend
beleid gevoerd rond het omgaan met
verontrustende situaties.
Een versterking van al de
jeugdhulpaanbieders in het omgaan met
verontrustende situaties.
V L A A M S P A R L E M E N T
IJH legt teveel focus op instrumenten en
structuren en de regelgeving bepaalt vage
doelstellingen met onduidelijk
eindresultaat. Bovendien is er geen
samenhang in de beleidslijnen en is wat
IJH doet dus moeilijk meetbaar. Het
concreet resultaat voor de
zorggebruikers komt te weinig in beeld.
Toegang tot de jeugdhulp en continuïteit
in het jeugdhulptraject blijft nog
problematisch, want afspraken tot
samenwerking moeten gemaakt worden
binnen de huidige structuren die een
onvoldoende duidelijk mandaat en
doelstellingen hebben.
Jeugdhulpaanbieders moeten meewerken
aan de jeugdhulpregie, ook voor dossiers
waarin
dit moeilijk is. De toewijzer heeft
een belangrijk mandaat in deze.
Jeugdhulpaanbieders hebben een grotere
verantwoordelijkheid van opvolging van
een minderjarige, ook wanneer deze zich
in het proces bij de toegangspoort of het
bureau jeugdzorg bevindt.
16

RIA
RIA
354 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
II.Geen
hervorming IJH
C Vlaamse
overheid
I.Toegangspoort
en
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
I.I. TP
I.II.
Optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
II.Geen
hervorming IJH
Lokale besturen: geen weerslag
Er is een intersectoraal wachtbeheer.
De toegangspoort kan zich
concentreren op indicatiestelling en
jeugdhulpregie en kan de beschikbare
capaciteit in de NRTJ beheren. De
toegangspoort heeft een expliciet
mandaat naar jeugdhulpaanbieders toe
voor de toewijzing van dossiers met de
hoogste prioriteit.
Het bureau jeugdzorg kan zich
concentreren op het voeren van een
beleid om verontrustende situaties te
voorkomen of te bestrijden.
Er is een solide juridische grond voor
de werking van de VK.
Demotivatie bij de jeugdhulpaanbieders
voor IJH. IJH blijft een zware structuur,
met teveel overleguren op Vlaams en
regionaal niveau en met te weinig return.
Hulpaanbieders haken af in de IJH
structuren en IJH blijft onzichtbaar op de
werkvloer bij hulpverleners en cliënten.
Voorzieningen in de regio’s IJH
herkennen zich onvoldoende in hetgeen
op het Vlaamse niveau beslist wordt op
basis van hun voorstellen. Er is een
probleem van aansturing binnen IJH wat
leidt tot vervreemding en weerstand.
Onduidelijke finaliteit en mandaat
Regionale stuurgroepen en
netwerkstuurgroepen zorgt voor weinig
slagkracht.
Dalende aanwezigheid overal in de
netwerken in Vlaanderen, dalende
motivatie voor IJH.
Weinig onderling vertrouwen tussen
partners IJH.
Gebrek aan objectieve data die
probleemanalyse ondersteunt en
beslissingen kan staven.
Teveel informatie en teveel partners
betrokken bij IJH wat leidt tot
verwarring.
Weinig concreet resultaat door onder
andere onvoldoende responsabilisering 17
van de IJH partners.
Armoedetoets: De beleidsparticipatie van minderjarigen en ouders aan de Adviesraad IJH en aan de
regionale stuurgroepen, voorzien in het huidige decreet betreffende de integrale jeugdhulp is in
overeenstemming met het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014, waarin opgenomen is
dat “De tijdige participatie van mensen in armoede en hun organisaties aan de strategische planning
en beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie wordt verzekerd, zodat het maatschappelijk
draagvlak en de kwaliteit van het beleid worden versterkt. Naast de vertegenwoordiging van ouders
en minderjarigen in de IJH structuren neemt IJH de inhoudelijke informatie die voortkomt uit het
raadplegen van cliëntvertegenwoordigers mee in het beleid (cliënttoets).”
V L A A M S P A R L E M E N T
Brusseltoets: niet van toepassing. Overeenkomstig artikel 128 van de (gecoördineerde) Grondwet is
wat betreft de persoonsgeboden aangelegenheden de Vlaamse Gemeenschap in het tweetalig
gebied Brussel Hoofdstad bevoegd voor de instellingen die, wegens hun organisatie moeten worden
beschouwd uitsluitend te behoren tot de Vlaamse Gemeenschap.

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 355
Lokale besturen: geen weerslag
V L A A M S P A R L E M E N T
van de IJH partners.
Armoedetoets: De beleidsparticipatie van minderjarigen en ouders aan de Adviesraad IJH en aan de
regionale stuurgroepen, voorzien in het huidige decreet betreffende de integrale jeugdhulp is in
overeenstemming met het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014, waarin opgenomen is
dat “De tijdige participatie van mensen in armoede en hun organisaties aan de strategische planning
en beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie wordt verzekerd, zodat het maatschappelijk
draagvlak en de kwaliteit van het beleid worden versterkt. Naast de vertegenwoordiging van ouders
en minderjarigen in de IJH structuren neemt IJH de inhoudelijke informatie die voortkomt uit het
raadplegen van cliëntvertegenwoordigers mee in het beleid (cliënttoets).”
Brusseltoets: niet van toepassing. Overeenkomstig artikel 128 van de (gecoördineerde) Grondwet is
wat betreft de persoonsgeboden aangelegenheden de Vlaamse Gemeenschap in het tweetalig
gebied Brussel Hoofdstad bevoegd voor de instellingen die, wegens hun organisatie moeten worden
beschouwd uitsluitend te behoren tot de Vlaamse Gemeenschap.
JOKER (I.V.R.K.)
- Belang van het kind (IVRK, art. 3): zie effecten in vergelijkingstabel voor de doelgroep
minderjarigen.
- Non-discriminatie voor alle kinderen en jongeren? (IVRK, art. 2): zie effecten in
vergelijkingstabel voor de doelgroep minderjarigen en de verdelingseffecten (infra). Het
voorontwerp van decreet streeft een meer vraaggestuurde jeugdhulpverlening na waarbij een
gelijke behandeling van alle minderjarigen voorop staat.
- Recht op leven, overleven en ontwikkeling, waarborgen tegen uitbuiting, mishandeling en
voorzien in de nodige ontwikkelingskansen (IVRK, art. 6): zie effecten in vergelijkingstabel.
De versterking van al de jeugdhulpaanbieders in het omgaan met verontrustende situaties en
de oprichting van gemandateerde voorziening met een specifieke opdracht hierrond kadert
volledig in de bescherming van minderjarigen en in het voorzien van de nodige
ontwikkelingskansen.
- Participatie van de minderjarige/jongere: beleidsparticipatie in de structuren van IJH is
voorzien in de huidige regelgeving.
Optioneel: Verdelingseffecten
Gelijkere behandeling van minderjarigen, ouders en in voorkomend geval
opvoedingsverantwoordelijken binnen de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Het
jeugdhulpaanbod wordt vraaggericht ingezet en kan flexibel ingezet worden volgens de noden van de
jeugdhulpvrager of -gebruiker. Hierdoor is de jeugdhulpvrager of -gebruiker niet meer afhankelijk van
de plaats waar hij het eerst om hulp vraagt of het eerst terechtkomt of van het toeval voor het aanbod
van de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Wat betreft de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
kan er nog sprake zijn van ongelijke behandeling door een meer aanbodgerichte manier van werken,
indien IJH niet wordt bijgestuurd.
Optie 3
Directe en indirecte effecten
I. Effecten die voortvloeien uit het feit dat de ITP geïnstalleerd wordt en er een
optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp komt.
II. Effecten die voortvloeien uit het feit dat er geen bijsturing van IJH komt op basis van de
evaluatie van het decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp van 7 mei 2004.
18

RIA
356 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
DOELGROEP
&
BETROKKEN
PARTIJEN
A.gebruiker
jeugdhulp
(minderjarige,
ouders,
opvoedingsvera
ntwoordelijken)
I.Toegangspoort
en
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
I.I. TP
I.II.
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
BATEN KOSTEN
Inzetten van de niet-rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp (NRTJ) op basis van een kwaliteitsvolle, van
het aanbod onafhankelijke indicatiestelling.
Onderscheid tussen indicatiestelling en
jeugdhulpregie zorgt voor meer vraaggerichte
hulpverlening
Prioritair NRTJ toewijzen aan diegenen die er het
meest behoefte aan hebben.
Flexibele inzetbaarheid en combineerbaarheid van
modules is mogelijk vanuit een vraaggericht
perspectief.
Recht op jeugdhulp wordt gevrijwaard doordat de
mogelijkheid is voorzien voor minderjarigen, ouders,
opvoedingsverantwoordelijken om rechtstreeks een
vraag tot het toekennen van jeugdhulpverlening te
richten aan de toegangspoort (dus zonder de
tussenkomst van een hulpverlener).
Verontrustende situaties worden intersectoraal
benaderd en versterking van al de HV in Vlaanderen
mbt het omgaan met deze situaties, gemandateerde
voorzieningen hebben specifieke opdracht. Bedoeld
effect is om kinderen maximaal te beschermen.
Hierin zijn een professionele alertheid, een open en
aanklampende houding en een duidelijke rol en
afspraken tussen alle partners in de regio zeer
belangrijk.
Er is transparantie en rechtszekerheid met
betrekking tot de werking van de VK in gevallen van
(vermoede) kindermishandeling.
De overgang naar het gerecht wordt
geïntersectoraliseerd, een bureau jeugdzorg wordt
opgericht dat de overgang naar het gerecht mogelijk
maakt in niet-hoogdringende situaties. Geen dubbele
buffer meer naar het gerecht.
Het bureau jeugdzorg staat los van de toegangspoort
en kan zich volop concentreren op haar kerntaken:
vrijwillig aanvaarde en dus buitengerechtelijke
jeugdhulp mogelijk maken in verontrustende situaties
en een beleid voeren om verontrustende situaties te
voorkomen of te bestrijden.
V L A A M S P A R L E M E N T
20

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 357
II.Hervorming
IJH
B jeugdhulpaanbieders
I.Toegangspoort
en
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
De huidige problematische opvoedingssituatie (POS)
wordt geïntersectoraliseerd en de problematische
leefsituatie wordt het vertrekpunt. Herkenbare
problemen zijn niet meer louter gelieerd aan de
problematische thuissituatie van een minderjarige,
maar kunnen mee ontstaan of zich manifesteren in
een opvoedingscontext buiten het gezin of bij een
gebrek daaraan, voorbeeld ernstige
spijbelproblematiek, zwaar drugsgebruik. Hierdoor
worden ook situaties gevat van bedreiging van de
integriteit van de minderjarige in een extrafamiliale of
gezinsvervangende context.
De verkokering in de jeugdhulp tegengaan en de zorg
die een minderjarige krijgt niet afhankelijk laten zijn
van de voorziening waar hij toevallig aanklopt voor
hulp. De gebruikers van de jeugdhulp een
intersectoraal en integraal
jeugdhulpverleningslandschap bieden waarbij de
meest geschikte beschikbare hulp wordt ingezet waar
nodig.
Toegankelijkheid jeugdhulp verbeteren en ervoor
zorgen dat minderjarigen, ouders en/of
opvoedingsverantwoordelijken in zo weinig mogelijk
stappen bij het juiste jeugdhulpaanbod terechtkomen.
De hulpcontinuïteit verbeteren door aan de
minderjarige, ouders en/of
opvoedingsverantwoordelijken maximaal een
naadloos traject aan te bieden en steeds te voorzien
in een aanspreekpersoon. Modaliteiten zijn een
passende doorverwijzing en te voorzien in
hulpcoördinatie om de hulpverleningsvormen en
fasen op elkaar af te stemmen.
Voorzien in bemiddeling om te vermijden dat
conflicten te snel leiden tot een doorverwijzing naar
een gemandateerde voorziening.
Het subsidiair aanbod crisisjeugdhulp word
verdergezet en verder uitgebouwd.
Minderjarigen, ouders en/of
opvoedingsverantwoordelijken participeren maximaal
aan de jeugdhulpverlening, garanties hiervoor zijn
letterlijk opgenomen in een apart hoofdstuk van het
decreet en de participatie wordt mogelijk gemaakt
via de mede-evaluatie door deze actoren van de
jeugdhulp, via de toegang tot het dossier, via inspraak
bij de aan hen geboden jeugdhulpverlening en via
inspraak bij de indicatiestelling en de jeugdhulpregie.
I.I. TP De opdracht van de jeugdhulpregie bevindt zich bij
de toegangspoort, die in een derde fase voor
dossiers met de hoogste prioriteit een
toewijzingsmandaat heeft.
V L A A M S P A R L E M E N T
Jeugdhulpaanbieders zijn
mee verantwoordelijkheid
voor het realiseren van
NRTJ voor elke
indicatiestelling, binnen de
beschikbare capaciteit
weliswaar.

RIA
358 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
I.II.
optimalisering
overgang naar
de gedwongen
jeugdhulp
II.Hervorming
IJH
C Vlaamse
overheid
I.Toegangspoort
II.Hervorming
IJH
Er wordt een intersectoraal doortastend beleid
gevoerd rond het omgaan met verontrustende
situaties.
Een versterking van al de jeugdhulpaanbieders in het
omgaan met verontrustende situaties.
Een bijsturing van de IJH betekent voor de
jeugdhulpaanbieders een versobering van
overlegstructuren, duidelijkheid over de na te
streven doelen en minder inmenging van het Vlaamse
niveau in de regionale samenwerking wat betreft de
concrete uitwerking en aanpak hiervan.
Een IJH-toets op Vlaams niveau betekent voor
jeugdhulpaanbieders op het terrein meer samenhang
en coherentie in het beleid van hun eigen sector en
de andere jeugdhulpsectoren.
Er is een intersectoraal wachtbeheer.
De toegangspoort kan zich concentreren op
indicatiestelling en jeugdhulpregie en kan de
beschikbare capaciteit in de NRTJ beheren. De
toegangspoort heeft een expliciet mandaat naar
jeugdhulpaanbieders toe voor de toewijzing van
dossiers met de hoogste prioriteit.
Er is een solide juridische grond voor de werking van
de VK.
Het bureau jeugdzorg kan zich concentreren op het
voeren van een beleid om verontrustende situaties te
voorkomen of te bestrijden.
Een minder zware IJH-structuur, waarin minder dient
vergadert te worden maar wel meer wordt bereikt
met een concrete return ook voor de overheid en
voorzieningen.
De eindgebruiker komt meer in beeld en IJH focust
meer op concrete doelstellingen naar deze
eindgebruiker toe en minder op instrumenten en
structuren om de doelen te bereiken. “Nieuwe”
doelstellingen die niet waren opgenomen in het
vorige regelgeving zijn het vermaatschappelijken van
de jeugdhulp, de participatie van betrokkenen aan de
jeugdhulp en het gepast omgaan met verontrustende
situaties.
Samenhang en transparantie bieden in het IJH-beleid,
namelijk de doelstellingen en het mandaat van de
structuren, MC, IROJ, AR. Dit zal de motivatie, inzet
en het onderlinge vertrouwen in de IJH verhogen.
Mogelijkheid om in de toekomst met meetbare
indicatoren te werken in functie van de doelstellingen
in het decreet (registratie CJ, intersectoraal
wachtbeheer, …). Dit kan dan probleemanalyses
intersectoraal ondersteunen en beleidsbeslissingen
beter staven.
V L A A M S P A R L E M E N T
Een grotere
verantwoordelijkheid van
opvolging naar de
minderjarige, zijn ouders
en/of de
opvoedingsverantwoordelij
ken toe van elke
jeugdhulpaanbieders in het
Vlaanderen, met name ook
wanneer het dossier van
een minderjarige in
behandeling is bij de
toegangspoort of het
bureau jeugdzorg.

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 359
Lokale besturen: geen weerslag
Prioritiseren en vereenvoudigen wat het
proces/project ten goede zal komen omdat dit de
transparantie zal verhogen tot resultaten zal leiden
Duidelijkheid creeëren in aansturing. Op het Vlaamse
niveau wordt niet de uitwerking bepaald van doelen
in de regio maar enkel Vlaamse kwaliteitseisen.
De sectorale administraties bekijken hun beleid
vanuit een IJH-bril. Er is een IJH-toets op het niveau
van de Vlaamse administratie die toelaat om een
integraal jeugdbeleid te voeren.
Armoedetoets: De beleidsparticipatie van minderjarigen en ouders aan de Adviesraad IJH en aan de
regionale stuurgroepen, voorzien in het huidige decreet betreffende de integrale jeugdhulp is in
overeenstemming met het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014, waarin het volgende
opgenomen is: “De tijdige participatie van mensen in armoede en hun organisaties aan de
strategische planning en beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie wordt verzekerd, zodat het
maatschappelijk draagvlak en de kwaliteit van het beleid worden versterkt. Naast de
vertegenwoordiging van ouders en minderjarigen in de IJH structuren neemt IJH de inhoudelijke
informatie die voortkomt uit het raadplegen van cliëntvertegenwoordigers mee in het beleid
(cliënttoets).”
Hiernaast legt het voorontwerp van decreet dat IJH fundamenteel bijstuurt, ook sterk de nadruk op
continuïteit van het jeugdhulptraject. Het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014 stelt:
“Mensen in armoede worden vandaag geconfronteerd met een veelheid aan diensten waar ze
beroep op kunnen doen, waar ze opdrachten van krijgen, die hen ondersteuning geven. Bij deze
verschillende diensten en instanties, (soms zelfs binnen één en dezelfde dienst) komen ze telkens in
contact met andere hulpverleners, ondersteuners. Verschillende diensten zijn vaak ook niet op de
hoogte welk traject er bij de andere diensten wordt afgelegd. Het is belangrijk dat mensen in
armoede niet steeds opnieuw hun hele levensverhaal moeten brengen, maar dat ze op een
geïntegreerde manier geholpen worden.”
V L A A M S P A R L E M E N T
23

RIA
360 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het voorontwerp van decreet verankert voor het eerst in de regelgeving van de integrale jeugdhulp
een aantal fundamentele basisprincipes wat betreft participatie van de minderjarige, zijn ouders en/of
zijn opvoedingsverantwoordelijken. Doel is het versterken van de beleidsparticipatie van deze
actoren, maar ook hun participatie aan de verleende jeugdhulp en hun emancipatie. Het Vlaams
Actieplan Armoedebestrijding 2010-2014 bepaalt terzake: “dienstverlening moet ook tot stand komen
in dialoog tussen hulpverlener en hulpvrager. Deze dialoog is een tweerichtingsverkeer tussen
evenwaardige partners. Dit moet gebeuren in een empowerend proces, waarbij mensen in armoede
zelf sterker worden en durven en kunnen brengen wat ze zelf willen. De bij mensen in armoede
aanwezige potenties, eigenheid en kracht wordt opgemerkt, ondersteund en aangewend. De
participatie van minderjarigen, ouders en/of opvoedingsverantwoordelijken wordt in dit voorontwerp
van decreet verder versterkt omdat de nadruk niet meer enkel komt te liggen op de
beleidsparticipatie maar ook op participatie aan de jeugdhulpverlening, wat onlosmakelijk verbonden
is met participatie aan het beleid.
Brusseltoets: niet van toepassing. Overeenkomstig artikel 128 van de (gecoördineerde) Grondwet is
wat betreft de persoonsgeboden aangelegenheden de Vlaamse Gemeenschap in het tweetalig
gebied Brussel Hoofdstad bevoegd voor de instellingen die, wegens hun organisatie moeten worden
beschouwd uitsluitend te behoren tot de Vlaamse Gemeenschap.
JOKER (I.V.R.K.)
- Belang van het kind (IVRK, art. 3): zie effecten in vergelijkingstabel voor de doelgroep
minderjarigen. Het voorontwerp van decreet is opgemaakt met het belang van de
minderjarige in de jeugdhulp voor ogen.
- Non-discriminatie voor alle kinderen en jongeren? (IVRK, art. 2): zie effecten in
vergelijkingstabel voor de doelgroep minderjarigen en de verdelingseffecten (infra). Het
voorontwerp van decreet streeft een meer vraaggestuurde jeugdhulpverlening na waarbij een
gelijke behandeling van alle minderjarigen voorop staat.
- Recht op leven, overleven en ontwikkeling, waarborgen tegen uitbuiting, mishandeling en
voorzien in de nodige ontwikkelingskansen (IVRK, art. 6): zie effecten in vergelijkingstabel.
De versterking van al de jeugdhulpaanbieders in het omgaan met verontrustende situaties en
de oprichting van gemandateerde voorziening met een specifieke opdracht hierrond kadert
volledig in de bescherming van minderjarigen en in het voorzien van de nodige
ontwikkelingskansen.
- Participatie van de minderjarige/jongere: beleidsparticipatie in de structuren van IJH is
voorzien in de huidige regelgeving. Dit element wordt versterkt in het voorontwerp van
decreet in een apart hoofdstuk rond een participatieve jeugdhulpverlening.
Optioneel: Verdelingseffecten
Gelijkere behandeling van minderjarigen, ouders en in voorkomend geval
opvoedingsverantwoordelijken binnen de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Het
jeugdhulpaanbod wordt vraaggericht ingezet en kan flexibel ingezet worden volgens de noden van de
jeugdhulpvrager of -gebruiker. Hierdoor is de jeugdhulpvrager of -gebruiker niet meer afhankelijk van
de plaats waar hij het eerst om hulp vraagt of het eerst terechtkomt of van toeval voor het aanbod van
de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Wat betreft de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
voorziet het voorontwerp van decreet in een hervorming van IJH, waarbij ook voor de RTJ de
toegang tot de jeugdhulp wordt verbeterd, er gestreefd wordt naar een ononderbroken
jeugdhulptraject, er ingezet wordt op participatie van alle minderjarigen, ouders en
opvoedingsverantwoordelijken aan de jeugdhulpverlening.
V L A A M S P A R L E M E N T
24

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 361
4.3 Keuze en motivering van de optie
In geval van optie 1 kan vooreerst de intersectorale toegangspoort niet geïnstalleerd worden. De
kans is groot dat het project integrale jeugdhulp door een gebrek aan concrete vooruitgang op het
terrein zijn dynamiek en geloofwaardigheid volledig verliest. De komst van de toegangspoort wordt
immers al jaren naar voor geschoven als het grootste onderdeel van de hervorming. Bovendien
wordt in dit scenario de werking van de IJH niet bijgestuurd. De evaluatie van het decreet van 7 mei
2004 betreffende de IJH door het Instituut voor de Overheid heeft echter aangetoond dat een aantal
fundamentele bijsturingen in het beleid en de regelgeving van IJH noodzakelijk zijn. Beide elementen
hypothekeren de samenwerking tussen de jeugdhulpsectoren, hetgeen nadelig zou zijn voor de
gebruikers van de jeugdhulp. Het zou ons inziens betekenen dat de situatie zoals die vandaag
bestaat erop achteruit zou gaan.
In optie 2 wordt de intersectorale toegangspoort opgericht en kan er dus overgegaan worden tot een
intersectorale indicatiestelling en jeugdhulpregie van niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Een
fundamentele hertekening van IJH is in deze optie echter niet opgenomen. Dit zou betekenen dat
niet tegemoet kan gekomen worden aan de aanbevelingen geformuleerd in het evaluatierapport van
de Instituut voor de Overheid. Een positief punt zou de installatie van de toegangspoort zijn. Dit geeft
ongetwijfeld een nieuwe dynamiek aan IJH op het terrein, maar door de bestaande structuren en
werkprincipes te handhaven, is het risico groot dat de positieve effecten hierdoor deels teniet gedaan
worden.
Optie 3 beschrijft het beste scenario om IJH verder te zetten. Vooreerst installeert het de
intersectorale toegangspoort. Hiernaast vertrekt het vanuit duidelijke doelstellingen naar de
gebruikers van de jeugdhulp toe, het legt een aantal prioriteiten en het vereenvoudigt sterk de IJHstructuren.
In dit scenario wordt werk gemaakt van de aanbevelingen geformuleerd in het
evaluatierapport van het IVO.
5 Uitwerking, uitvoering en monitoring
5.1 Juridisch-technische uitwerking
De gekozen optie wordt gerealiseerd door de opmaak van een nieuw decreet betreffende de integrale
jeugdhulp.
Structuur decreet
Het decreet wordt volgens logische inhoudelijke criteria ingedeeld in hoofdstukken en afdelingen. De grote
hoofdstukken implementeren enerzijds de nieuwe structuren en de werking van de toegangspoort en de
gemandateerde voorzieningen en zijn anderzijds de grote doelstellingen van de IJH die in deze RIA aan
bod kwamen en die voortvloeien uit de evaluatie van IJH.
Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen
Hoofdstuk 2 Toepassingsgebied van de Integrale Jeugdhulp
Hoofdstuk 3 Missie en principes van de Integrale Jeugdhulp
Afdeling 1 Missie
Afdeling 2 Principes
Hoofdstuk 4 Doelstellingen van de Integrale Jeugdhulp
Hoofdstuk 5 Vermaatschappelijking van de jeugdhulp
Hoofdstuk 6 De toegang tot de jeugdhulpverlening
Afdeling 1 Algemeen
Afdeling 2 Modulering en onderscheid
Afdeling 3 De toegang tot de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
Afdeling 4 Recht op jeugdhulp
Hoofdstuk 7 Continuïteit in de jeugdhulpverlening
V L A A M S P A R L E M E N T
25

RIA
362 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Kaderdecreet
Hoofdstuk 8 Gepast omgaan met verontrustende situaties in de jeugdhulpverlening
Afdeling 1 Versterking van de omgang met verontrustende situaties in de
jeugdhulpverlening
Afdeling 2 De gemandateerde voorzieningen
Hoofdstuk 9 Een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening
Hoofdstuk 10 Een participatieve jeugdhulpverlening
Hoofdstuk 11 Gerechtelijke jeugdhulp
Afdeling 1 Bevoegdheid van de jeugdrechtbank voor het nemen van gerechtelijke
maatregelen
Afdeling 2 De gerechtelijke maatregelen
Afdeling 3 De sociale dienst voor gerechtelijke jeugdbijstand
Hoofdstuk 12 Afstemming en een integrale aanpak realiseren
Afdeling 1 De Adviesraad Integrale Jeugdhulp
Afdeling 2 Het Managementcomité Integrale Jeugdhulp
Afdeling 3 Het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp
Afdeling 4 Financiële middelen
Afdeling 5 Registratie in de jeugdhulp
Hoofdstuk 13 Omgaan met persoonsgegevens in de jeugdhulp
Hoofdstuk 14 Wijzigings-, overgangs-, en slotbepalingen
Het decreet is een kaderdecreet en biedt hoofdzakelijk de kapstokken en de rechtsbasis voor nadere
uitwerking door de Vlaamse Regering. Vooraleer het decreet in werking kan treden, moet de Vlaamse
Regering de noodzakelijke uitvoeringsbesluiten opmaken.
Volgende besluiten van de Vlaamse Regering zijn cruciaal opdat de intersectorale toegangspoort en
de gemandateerde voorzieningen gerealiseerd zouden kunnen worden en hun werk kunnen
aanvatten en opdat de IJH kan bijgestuurd worden;
1. BVR intersectorale toegangspoort
2. BVR omgaan met verontrustende situaties en de gemandateerde voorzieningen
3. BVR inzake de toegang tot de jeugdhulp en de continuïteit van de jeugdhulp
4. BVR inzake de crisisjeugdhulp
5. BVR inzake de beleidsafstemming in de jeugdhulp: structuren, middelen en registratie
Overgangsbepalingen
Het is de Vlaamse regering die de datum van inwerkingtreding bepaalt voor elk van de bepalingen
van het decreet. Het is noodzakelijk om de werking van de intersectorale toegangspoort mogelijk te
maken in een pilootregio vóór de voorziene officiële datum van inwerkingtreding op 1 januari 2014.
De Vlaamse regering krijgt de bevoegdheid om bepalingen uit het decreet dan ook vroeger in werking
te laten treden in één of meer regio’s of deelregio’s IJH.
Het nieuwe decreet verandert heel het jeugdhulpverleningslandschap. Het is dan ook belangrijk dat
de sector de tijd krijgt om de nieuwe regels te implementeren. De overgangstermijnen moeten echter
wel redelijk en evenredig zijn, zodat ook voor de gezinnen voldoende rechtszekerheid bestaat.
Effecten op andere bestaande regelgeving
Het nieuwe decreet betreffende de IJH heeft uiteenlopende effecten op andere regelgeving:
- Het decreet van 7 maart 2008 inzake de bijzondere jeugdbijstand wordt voor een groot stuk
inhoudelijk ontmanteld door dit voorontwerp. Dit omwille van het feit dat de taken van het
Comité voor Bijzondere Jeugdbijstand in de Toegangspoort zullen terechtkomen en in het
Bureau Jeugdzorg. De Bemiddelingscommissie wordt opgeheven en ook het luik
V L A A M S P A R L E M E N T
26

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 363
gerechtelijke jeugdhulp wordt geïntegreerd in het voorontwerp van decreet IJH. Enkel het luik
van de erkenning en subsidiëring van voorzieningen blijft behouden in het decreet Bijzondere
Jeugdbijstand.
- Het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met
rechtspersoonlijkheid Kind en Gezin zal worden aangepast wat betreft de vertrouwenscentra
kindermishandeling, die gemandateerde voorzieningen worden via voorliggend voorontwerp
van decreet.
- Het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met
rechtspersoonlijkheid Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap wordt
aangepast in die zin dat de indicatiestelling en de toewijzing van ondersteuning die onder het
toepassingsgebied van de IJH valt uit de kerntaken van het agentschap worden gelicht.
- Tenslotte wordt het decreet van 7 mei 2004 betreffende de rechtspositie van de minderjarige
in de integrale jeugdhulp op een aantal kleine punten gewijzigd.
5.2 Uitvoering en administratieve lasten
Uitvoering van het decreet
Het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de betrokken sectorale administraties,
Zorginspectie en uiteraard de betrokken jeugdhulpvoorzieningen zijn de actoren die moeten starten
met de uitvoering van het nieuwe decreet. Het Departement en het Agentschap Jongerenwelzijn
staan in voor de implementatie en de organisatie van de Toegangspoort en het Bureau Jeugdzorg.
Het Agentschap Jongerenwelzijn heeft een specifieke opdracht naar verdere operationele uitvoering
voor de toegangspoort en het bureau jeugdzorg omdat deze entiteiten administratief-rechterlijk onder
het agentschap ressorteren. Zowel op personeelsvlak als op het vlak van ICT zijn er belangrijke
effecten en wijzigingen die voortvloeien uit het voorontwerp van decreet. De transitiemanager voor
de toegangspoort, de heer Lieven Vandenberghe neemt binnen het Departement WVG deze
aspecten mee in de verdere implementatie en de stuurgroep voor de Toegangspoort neemt de
beslissingen terzake.
Kind en Gezin moet zorgen voor de (her)organisatie van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling.
Ook Zorginspectie zal haar organisatie moeten aanpassen aan de nieuwe regelgeving. Tot slot
zullen de betrokken jeugdhulpvoorzieningen hun werking moeten in overeenstemming brengen met
het nieuwe decreet en de uitvoeringsbesluiten.
Tussen vandaag en 2016 zijn er een aantal fasen te onderscheiden:
FASE 1: 2011-2012
BVR’s, ICT, Communicatie
- De implementatie van de toegangspoort wordt voorbereid in 5 clusters:
o Cluster A: operationele verfijning van de conceptnota Intersectorale Toegangspoort
o Cluster B: rol van de structuren Integrale Jeugdhulp tav. de Intersectorale
Toegangspoort
o Cluster C: pilotering Intersectorale Toegangspoort in een of meerdere regio’s in
aanloop naar de opstart in heel Vlaanderen op 1 januari 2014
o Cluster D: pilotering Bureau Jeugdzorg in een of meerdere regio’s in aanloop naar de
opstart in heel Vlaanderen op 1 januari 2014
o Cluster E: voorbereiding implementatie gerechtelijke jeugdhulp
V L A A M S P A R L E M E N T
27

RIA
364 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
- Communicatie:
o Trefpunten voor dialoog met het middenveld over werkzaamheden in cluster A.
o Regionale infomomenten in het najaar 2011 en voorjaar 2012 over ‘Integrale
Jeugdhulp in de toekomst’
o Instapmomenten voor het personeel van de betrokken sectoren
- ICT: een projectverantwoordelijke ICT voor de Intersectorale Toegangspoort is aangesteld bij
het agentschap Jongerenwelzijn. Een Intersectorale Administratieve Werkgroep
elektronische gegevensverwerking (IAWeG) is opgestart om het proces te begeleiden.
FASE 2:
- Verdere voorbereiding en goedkeuring van BVR’s
- Gerichte communicatie en informatieronde over deze BVR’s
- Start implementatie administratief veranderingsproces
- Start ondersteunende thematische vorming
- Start pilootregio
FASE 3: 2014
- Effectieve start TP en BJZ
- Start Intersectoraal wachtbeheer
- Gerichte ondersteuning van …
- Verderzetting thematische vorming
FASE 4: 2015-2016
- Finalisatie van de transitie naar
- Gerichte ondersteuning van …
Deze fasering en de inhoudelijke doelen per fase kunnen vandaag enkel richtinggevend worden
vooropgesteld. De evolutie in de feiten en op het veld zal nopen tot aanvulling, bijsturing en
eventuele aanpassing van timing.
Elke fase vergt een eigen verder uitgetekend aanpakplan voor de diverse te bereiken doelen.
Het Departement WVG heeft sinds 2 mei 2011 een communicatieplan klaar.
JOKER:
De communicatie naar minderjarigen zal ten gepaste tijde verlopen via de gebruikelijke
communicatiekanalen binnen de jeugdhulp. Hiervoor verwijzen we ook naar artikel 11 en 12 van het
decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp over het recht van
de minderjarige op duidelijke informatie en communicatie.
Administratieve lasten
Het decreet kondigt enkele informatieverplichtingen, en dus administratieve lasten, aan:
- Aanmelding bij de Toegangspoort met een vraag voor niet-rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp
- Aanmelding bij het Bureau Jeugdzorg en bij de Vertrouwenscentra Kindermishandeling van
verontrustende situaties
- Opvolging van de jeugdhulpverlening door de aanmelder bij de Toegangspoort en bij het
Bureau Jeugdzorg
Zoals hoger reeds bepaald, is dit een kaderdecreet, waardoor de opgesomde
informatieverplichtingen nog niet geconcretiseerd zijn. In het kader van deze RIA zal bijgevolg geen
V L A A M S P A R L E M E N T
28

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 365
cijfermatige administratieve lastenmeting kunnen gemaakt worden. Dit zal pas mogelijk zijn in de RIA
bij de uitvoeringsbesluiten, aangezien dan pas duidelijk zal zijn welke handelingen verwacht zullen
worden. De processen binnen de toegangspoort en het bureau en de vergelijking met de huidige
processen en de impact op personeelsvlak van de hervorming zijn uitgetekend door Möbius.
JoKER: De effecten op kinderen en jongeren zijn duidelijk gemaakt in het onderdeel van deze RIA
met betrekking tot de effecten.
Kosten voor burgers, organisaties (en dus hulpverleners) naar de overheid toe (additioneel door de
nieuwe regelgeving), om te voldoen aan de informatieverplichting dus los van hun kernproces:
- het samen met de cliënt invullen van het aanvraagdocument bij de Intersectorale
Toegangspoort is een volledig nieuwe actie voor hulpverleners die nu aanmelden bij de
Comités Bijzondere Jeugdzorg. De aanmelding via een A-document bij de toegangspoort
betekent wel een vermindering van werk voor de medewerkers van de toegangspoort. Nu
gebeurt een goede 50% van de aanmeldingen bij het Comité Bijzondere Jeugdzorg door de
jongere of het cliëntsysteem zelf. 80% van deze aanmeldingen gebeuren bovendien niet op
aanraden van een professionele hulpverlener. 60% van de aanmeldingen bij het Comité
worden afgewezen. Het laten aanmelden via de eerstelijns hulpverlening betekent enerzijds
een vermindering van de administratieve lasten van de toegangspoort maar ook een betere
screening van de aanvragen zodat jongeren en hun gezin niet onnodig worden doorgestuurd
naar hulpverlening die voor hen niet is aangewezen.
- Voor personen met een Handicap die momenteel aanmelden bij de sectorale poort van de
sector; de Provinciale Evaluatiecommissie (PEC) is het zo dat er voor de aanvragen voor
zorg in natura geen administratieve verzwaring aankomt. Momenteel verloopt de aanvraag
gelijkaardig als deze die in de toegangspoort zal plaatsvinden; namelijk een luik dat door de
cliënt dienst te worden ingevuld en een luik dat door een MDT wordt opgesteld. Voor wat
betreft de aanvragen voor IMB en PAB dient verder te worden uitgeklaard hoe het proces zal
verlopen van doorsturing van de aanvraag door de toegangspoort aan de sector. Maar de
processen zullen worden uitgetekend met de zorg om geen verzwaring van de
administratieve lasten met zich mee te brengen.
-
- Een minderjarige voor wie een aanvraag lopende is bij de toegangspoort zal een aantal
verslagen en documenten ontvangen van de toegangspoort die nu nog niet bestaan:
o een indicatiestellingsverslag
o (meerdere) jeugdhulpvoorstellen met de stand van zaken van het proces van de
jeugdhulpregie. De verslagen worden maximaal automatisch gegenereerd –
dossiergebonden informatie wordt door de dossierverantwoordelijke ingevoerd
o een jeugdhulpbeslissing
- Ook de aanmelder zal op de hoogte gehouden worden van het verloop van het proces, maar
dit via elektronische weg (e-mail).
- de cliënt zal, indien hij niet akkoord is met het indicatiestellingsverslag, een document moeten
versturen waarop hij aangeeft een procedure ‘second opinion’ te willen opstarten. Dit
aanvraagdocument wordt bijgevoegd bij het indicatiestellingsverslag maar wordt automatisch
gegenereerd.
- communicatie tussen de toegangspoort en de voorzieningen zal hoofdzakelijk via
elektronische weg verlopen. Het aantal documenten dat schriftelijk wordt bezorgd, zal niet
groter zijn dan nu het geval is.
V L A A M S P A R L E M E N T

RIA RIA
366 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
- Wat betreft de procedures voor aanmelding bij de gemandateerde voorzieningen. Voor het
Bureau Jeugdzorg is het zo dat de aanmelding op zich nu wel een mogelijke verhoging van
- Wat betreft de procedures voor aanmelding bij de gemandateerde voorzieningen. Voor het
de administratieve last met zich meebrengt, gezien het Bureau zich intersectoraal
Bureau Jeugdzorg is het zo dat de aanmelding op zich nu wel een mogelijke verhoging van
de
positioneert
administratieve
en niet meer
last met
ingebed
zich
zit
meebrengt,
in de structuur
gezien
van het
het
Comité
Bureau
Bijzondere
zich intersectoraal
Jeugdzorg. Er
positioneert dient hier een en aparte niet meer aanmelding ingebed zit plaats in de te structuur vinden van door het de Comité jeugdhulpaanbieder Bijzondere Jeugdzorg. of een andere Er
dient persoon hier een of dienst aparte aanmelding die jeugdhulpverlening plaats te vinden aanbiedt. door de jeugdhulpaanbieder Een belangrijk voordeel of een andere voor de
persoon minderjarige, of dienst zijn ouders die jeugdhulpverlening of opvoedingsverantwoordelijken aanbiedt. Een is belangrijk dat zijn situaties voordeel wordt voor benaderd de
minderjarige, los van het zijn mogelijke ouders of sectorale opvoedingsverantwoordelijken antwoord dat het is Comité dat zijn of situaties het vertrouwenscentrum
wordt benaderd
los kindermishandeling van het mogelijke hierop sectorale zou kunnen antwoord geven. dat Dit het zou Comité ingrijpendere of het vertrouwenscentrum
hulpverlening kunnen
kindermishandeling vermijden waar mogelijk hierop is zou om kunnen in de rechtstreeks geven. Dit toegankelijke zou ingrijpendere jeugdhulpverlening hulpverlening kunnen een traject
vermijden te lopen met waar de mogelijk betrokkenen. is om in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening een traject
te lopen met de betrokkenen.
5.3 Handhaving
5.3 Handhaving
Zorginspectie is recent geconsulteerd over het voorontwerp van decreet.
Contactpersoon Zorginspectie is recent is Patrick geconsulteerd Barbé, over Patrick.barbe@zorginspectie.be. het voorontwerp van decreet. Ook Hilde De Nil en Leen
Goossens Contactpersoon zijn hierbij is Patrick betrokken. Barbé, Patrick.barbe@zorginspectie.be. Ook Hilde De Nil en Leen
Goossens zijn hierbij betrokken.
Het is aan de Vlaamse Regering om te beslissen welke instanties concreet toezicht zullen houden. In
elk
Het is
geval
aan de
zal
Vlaamse
Zorginspectie
Regering
toezicht
om te beslissen
uitoefenen.
welke
Daarnaast
instanties concreet
wordt gedacht
toezicht zullen
aan
houden.
toezicht
In
door
gemachtigde
elk geval zal
organisaties
Zorginspectie
(toezicht
toezicht
kwaliteit
uitoefenen.
van de
Daarnaast
dienstverlening
wordt gedacht
van de
aan
Toegangspoort
toezicht door
en de
gemachtigde organisaties (toezicht kwaliteit van de dienstverlening van de Toegangspoort en de
gemandateerde voorzieningen.) De voor- en nadelen hiervan moeten echter nog bestudeerd worden.
gemandateerde voorzieningen.) De voor- en nadelen hiervan moeten echter nog bestudeerd worden.
Het zal met andere woorden aan de Vlaamse Regering zijn om, rekening houdend met alle voor- en
Het zal met andere woorden aan de Vlaamse Regering zijn om, rekening houdend met alle voor- en
nadelen, visie van Zorginspectie en visie van de sectoren, hierover een beslissing te nemen. De
nadelen, visie van Zorginspectie en visie van de sectoren, hierover een beslissing te nemen. De
Vlaamse
Vlaamse Regering
Regering
zal
zal
ook
ook
de
de
toezichtopdracht
toezichtopdracht
van
van
elke
elke
toezichthouder
toezichthouder
bepalen.
bepalen.
Doelgroepen moeten moeten dus dus goed goed bij bij het het overleg overleg over over handhaving handhaving worden worden betrokken betrokken (zie (zie hoofdstuk hoofdstuk
Consultatie).
Strafsancties werden niet niet opgenomen in in het het voorontwerp van van decreet. decreet.
JOKER:
5.4 Evaluatie Evaluatie
De doelstellingen in in het voorontwerp van van decreet zullen zullen vertaald worden worden in driejaarlijkse in driejaarlijkse Vlaamse Vlaamse
beleidsprogramma’s die die op op zich zich om om de de drie drie jaar jaar zullen zullen geëvalueerd worden. worden.
Op verschillende manieren zal zal hiervoor informatie en en input input verzameld verzameld worden: worden:
- De De sectoren (koepels (koepels en en administraties) administraties) zullen zullen geraadpleegd geraadpleegd worden worden via via de IJH-kanalen:
de IJH-kanalen:
Adviesraad
Adviesraad
IJH,
IJH,
Managementcomité
Managementcomité
IJH,
IJH,
Intersectoraal
Intersectoraal
Regionale
Regionale
Overleggen.
Overleggen.
- De gebruikers van de jeugdhulp zullen geraadpleegd worden via de bestaande IJH-kanalen
- De gebruikers van de jeugdhulp zullen geraadpleegd worden via de bestaande IJH-kanalen
(AR en IROJ).
(AR en IROJ).
6 Consultatie
Consultatie van de betrokken doelgroepen (koepels van de sectoren, de sectorale administraties,
Consultatie vertegenwoordigers van de van betrokken de minderjarigen doelgroepen en (koepels van de ouders) van de gebeurde, sectoren, voor de sectorale het aspect administraties,
van de
vertegenwoordigers toegangspoort en de sluis- van bufferfunctie de minderjarigen naar de en gedwongen van de jeugdhulp, ouders) in gebeurde, de gemengde voor werkgroep het aspect voor van de de
toegangspoort opmaak van de en conceptnota de sluis- bufferfunctie intersectorale naar toegangspoort. de gedwongen Dit resulteerde jeugdhulp, in in de concepttekst gemengde werkgroep “intersectorale
voor de
opmaak van de conceptnota intersectorale toegangspoort. Dit resulteerde in de concepttekst “intersectorale
V L A A M S P A R L E M E N T
30
30

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 367
toegangspoort, vraagverheldering/diagnostiek – indicatiestelling – toewijzing en maatschappelijke noodzaak”
van 17 januari 2011. Het concept zoals uitgewerkt in de gemengde werkgroep wordt juridisch vertaald in
voorliggend voorontwerp van decreet.
Consultatie van de doelgroepen (koepels van de sectoren, de sectorale administraties, vertegenwoordigers
van de minderjarigen en van de ouders, leden van de regionale stuurgroepen IJH) door het Instituut voor de
Overheid van de KUL bij hun onderzoek “evaluatie van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale
jeugdhulp”. De doelgroepen werden uitgebreid geconsulteerd in focusgroepen in de periode septembernovember
2010. Het onderzoek resulteerde in een evaluatierapport van 31 januari 2011. De aanbevelingen
geformuleerd in het evaluatierapport met betrekking tot de verdere implementatie van IJH werden juridisch
vertaald in voorliggend voorontwerp van decreet.
Het rapport gerechtelijke jeugdhulp, op 8 november door minister Vervotte ingediend bij het Vlaams
Parlement, diende als basis voor het luik overgang naar de gedwongen jeugdhulp en wijzigingen wat betreft
de gerechtelijke jeugdhulp. Conform artikel 29 van het kaderdecreet werden de jeugdhulpaanbieders die
gerechtelijke jeugdhulp aanbieden, de magistraten belast met jeugdzaken, de comités Bijzondere
Jeugdbijstand, de bemiddelingscommissie, de sociale diensten bij de jeugdrechtbanken en de
vertrouwenscentra kindermishandeling uitgenodigd om te participeren aan het debat rond de mogelijke en
wenselijke contouren voor de hervorming van de relatie buitengerechtelijke - gerechtelijke jeugdhulp en van
de praktijk van de jeugdrechtspleging. Deze lijst van minimaal te betrekken actoren werd aangevuld met
wetenschappers deskundig op het terrein van jeugdhulp en jeugdbescherming, een afvaardiging vanuit de
Ondersteuningsstructuur Bijzondere Jeugdzorg, de kinderrechtencoalitie, het Kinderrechtencommissariaat,
de Centra voor Leerlingenbegeleiding, de administratie Onderwijs en de Orde van Vlaamse Balies.
Wat betreft de implementatie van de toegangspoort en het bureau jeugdzorg en de impact ervan op de
processen die worden gewijzigd en op het personeel dat ingezet is in deze processen werd het
consultancybureau Möbius geraadpleegd. Zij maakten een rapport op dat verder wordt meegenomen in de
hervorming.
Voor de verder sturing van de implementatie van de toegangspoort is er een intersectorale stuurgroep
aangesteld, een projectteam, werkgroepen met leden van de betrokken administraties voor de verschillende
inhoudelijke thema’s en een veranderingsmanager die het operationele luik coördineert en bewaakt. Er
worden ook geregeld trefpunten voor de jeugdhulpaanbieders en de koepels georganiseerd in de regio’s IJH
en communicatiemomenten.
7 Overige informatie voor de Inspectie van
Financiën
Wat betreft de weerslag op het personeel verwijzen we naar een rapport van Möbius van juni 2008 mbt de
intersectorale toegangspoort integrale jeugdhulp. Dit bevat een procesanalyse, een migratiepad en een
organisatiemodel ‘toewijzing’. Hierin kwamen het proces, de termijnen, de prioritering en de bijzondere
procedures aan bod, alsook het personeelsplan voor de toekomstige organisatie.
In het voorjaar van 2011 werd dan aan MÖBIUS gevraagd het gedeelte rond het personeelsplan voor de
toegangspoort te actualiseren. Dit werd afgerond op 5 september 2011.
Artikel 67 tot 69 zijn bepalingen met betrekking tot de financiële middelen voor integrale jeugdhulp.
We kunnen op dit ogenblik moeilijk precies inschatten wat de financiële repercussies van het
voorontwerp van decreet precies zullen zijn. Duidelijk is wel dat het uiteraard zal moeten gaan om
middelen die ingeschreven zijn op de begroting. Het is niet de bedoeling om het budget voor
integrale jeugdhulp zelf te verhogen. Het eigenaarschap voor integrale jeugdhulp ligt bij de betrokken
jeugdhulpsectoren en dus moet het gaan om de inzet van sectorale middelen in artikel 67 tot 69. Dit
voorontwerp van decreet betekent geen nood aan nieuwe extra middelen maar aan het anders
omgaan met de beschikbare middelen. Zo kunnen we het voorbeeld aanhalen van de
projectmiddelen waarover sectoren beschikken en waarvoor het mogelijk is om via het virtueel
“poolen” van deze middelen een intersectorale oproep en selectie voor projecten te doen.
V L A A M S P A R L E M E N T
31

RIA
368 Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1
Het feit dat de structuren van integrale jeugdhulp zoals uitgetekend door het decreet van 7 mei 2004
minder zwaar worden of worden “ontvet” in de toekomst betekent op zich een minder grote financiële
last of “impact” van integrale jeugdhulp als de voorbije jaren het geval was.
8 Samenvatting
In 1999 stelde het Vlaams Parlement vast dat de verkokering in de jeugdhulpverlening in Vlaanderen
negatieve gevolgen heeft. Ze maakt de jeugdhulp voor cliënten ondoorzichtig zodat toeval, meer dan
de aard van de problematiek, bepaalt waar en door wie iemand wordt geholpen. Een gebrek aan
afstemming leidt tot blinde vlekken en overlappingen in het hulpaanbod. De verkokering van de
sectoren roept ook vragen op over de efficiëntie en effectiviteit van de hulpverlening.
In antwoord hierop werd het project integrale jeugdhulp (IJH) gestart dat moest leiden tot meer
samenwerking en afstemming tussen de zeven betrokken jeugdhulpsectoren (BJB, VAPH, K&G,
CLB, CGG, CIG en AWW). Het decreet van 7 mei 2004 betreffende de integrale jeugdhulp
implementeerde de IJH in regelgeving en vertrok hierbij vanuit nieuwe structuren en instrumenten om
formeel vorm aan te geven aan de samenwerking.
In 2011 komen de beleidsmakers tot de vaststelling dat twee elementen of ontwikkelingen nopen tot
de opmaak van een nieuw decreet IJH. Enerzijds heeft de minister van Welzijn, Volksgezondheid en
Gezin beslist tot de oprichting van een Intersectorale Toegangspoort Integrale Jeugdhulp en de
optimalisering van de sluis- en bufferfunctie naar de gedwongen jeugdhulp. Anderzijds formuleerde
het Instituut voor de Overheid (KUL) in een evaluatieonderzoek van het decreet van 7 mei 2004
betreffende de Integrale Jeugdhulp een aantal fundamentele punten van kritiek en aanbevelingen
met betrekking tot de bijsturing van de Integrale Jeugdhulp.
De installatie van de toegangspoort is noodzakelijk om hulp /zorg op maat te organiseren voor
minderjarigen, hun ouders en desgevallend hun opvoedingsverantwoordelijken op basis van een
gedeelde verantwoordelijkheid tussen alle betrokken sectoren binnen IJH.
De toegangspoort moet er garant voor staan dat de beschikbare niet-rechtstreeks toegankelijke hulp
enkel
kan ingezet worden op grond van een kwaliteitsvolle, van het aanbod onafhankelijke indicatiestelling
en dat ze prioritair wordt toegewezen aan diegenen die er het meeste behoefte aan hebben. De
toegangspoort moet ook de flexibele inzetbaarheid en combineerbaarheid van modules mogelijk
maken vanuit een vraaggericht perspectief. De overheid creëert met de intersectorale toegangspoort
een transparant kader waarin hulpvragen zo snel en accuraat mogelijk de juiste hulp kunnen krijgen
en waarbij de nodige regie gevoerd wordt voor de totaliteit van de hulpvraagdossiers. De overheid
doet dit in goed partnerschap met de jeugdhulpaanbieders en de gebruikers.
Op het vlak van verontrustende situaties heeft het voorontwerp van decreet als doel om
hulpverleners over al de sectoren heen te versterken om om te gaan met dit soort situaties en in het
belang van de betrokken partijen en in de eerste plaats de minderjarige de meest adequate
hulpverlening aan te bieden. Op de eerste lijn zullen voorzieningen IJH, georganiseerd in netwerken
RTJ daarbij een belangrijke rol spelen. Op de tweede lijn situeert zich dan het nieuw op te richten
‘Bureau Jeugdhulp’ dat in principe enkel toegankelijk zal zijn voor de jeugdhulpvoorzieningen die zich
niet (meer) alleen in staat achten om een verontrustende situatie in te schatten, te beoordelen en/of
op te volgen. De rol van dit nieuwe orgaan wordt in het rapport uitgetekend t.o.v. de rol van de
Vertrouwenscentra Kindermishandeling, die ook het statuut krijgen van gemandateerde voorziening
maatschappelijke noodzaak.
Een bijsturing van de IJH-werking zoals die nu bestaat moet een verdere prioritisering, verankering en
verduidelijking mogelijk maken. Er dient duidelijker geëxpliciteerd te worden wat het einddoel van IJH is en
welke elementen cruciaal zijn voor het bereiken van dit einddoel. Door middel van nog meer/betere
prioritisering moet de beschikbare energie gericht worden op de cruciale componenten van het IJH proces.
We moeten afstappen van de huidige aanpak van IJH die vertrekt vanuit de structuren en instrumenten die
het decreet van 2004 heeft neergezet. IJH moet als een samenhangend programma geformuleerd worden
V L A A M S P A R L E M E N T
32

RIA
Stuk 1952 (2012-2013) – Nr. 1 369
met een aantal cruciale subdoelstellingen die allen bijdragen aan een gemeenschappelijk (meetbaar)
einddoel.
In het voorontwerp is bepaald dat IJH betrekking heeft op de samenwerking en afstemming in de
jeugdhulp met als doel ten behoeve van minderjarigen, hun ouders en, in voorkomend geval, hun
opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit hun leefomgeving: de tijdige toegang tot
de jeugdhulp te organiseren; de continuïteit van de jeugdhulp te verbeteren; gepast om te gaan met
verontrustende situaties; in een subsidiair aanbod crisisjeugdhulpverlening te voorzien; hen
maximaal aan de jeugdhulpverlening te laten participeren; een integrale aanpak te realiseren bij de
organisatie en het aanbieden van jeugdhulpverlening.
De sectoren zijn in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van het decreet IJH. IJH moet
nog meer een intersectorale aangelegenheid worden, gedragen, ontwikkeld en uitgevoerd via de bestaande
sectoren, en geen zevende aparte sector. Hiertoe dient de responsabilisering (en verantwoording) voor
intersectorale samenwerking in het kader van IJH versterkt te worden op alle niveaus via onder andere een
intersectorale toetsing van sectoraal beleid op het Vlaamse niveau.
De IJH-overlegstructuren dienen gerationaliseerd te worden. Dit betekent in concreto een afbouw van
overlegstructuren (NW en NWS zijn niet meer verplicht) of een integratie ervan (de AR zal in de toekomst in
de SAR van het departement terecht komen). Er dient een duidelijke rol gegeven te worden aan deze
structuren.
9 Contactinformatie
Caroline Vrijens
Stafmedewerker team integrale jeugdhulp - jurist
Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Koning Albert II-laan, 35 bus 30, 1030 Brussel
02/5530827
caroline.vrijens@wvg.vlaanderen.be
Johan Van der Auweraert
Stafmedewerker team integrale jeugdhulp – aanspreekpunt kinderrechten
Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Koning Albert II-laan, 35 bus 30, 1030 Brussel
02/5533156
johan.vanderauweraert@wvg.vlaanderen.be
V L A A M S P A R L E M E N T
33