Wereldbeeld 2011-03 - Vereniging voor Verenigde Naties

36
onthoudingen. 10 Gezien het lidmaatschap van landen
als Mauritanië, Saoedi-Arabië, Nigeria en Oeganda is
het loutere feit dat een dergelijke resolutie werd aanvaard
reeds een politieke overwinning.
De resolutie drukt ernstige bezorgdheid (“grave concern”)
uit over het geweld en de discriminatie waarmee
personen over de hele wereld te kampen hebben
omwille van hun seksuele geaardheid en genderidentiteit.
De resolutie brengt het universele, onderling
afhankelijke, ondeelbare en met elkaar verbonden
karakter (“the universality, interdependence, indivisibility
and interrelatedness”) van de mensenrechten in
herinnering en bevestigt dat alle mensen vrij en gelijk
geboren worden op vlak van waardigheid en
rechten en dat eenieder zonder onderscheid aanspraak
maakt op alle rechten en vrijheden die uiteengezet
worden in de Universele Verklaring voor de
Rechten van de Mens.
Verder verzoekt de resolutie de Hoge Commissaris
voor de Mensenrechten van de VN om tegen december
2011 een onderzoek in te stellen naar discriminatoire
wetten en praktijken en daden van geweld
tegen personen op basis van seksuele geaardheid en
genderidentiteit, en om na te gaan hoe de internationale
mensenrechten aangewend kunnen worden om
hier een halt aan toe te roepen. Op basis van dit onderzoek
zal er binnen de Mensenrechtenraad in 2012
een geïnformeerde discussie plaatsvinden over discriminatie
en geweld op basis van seksuele geaardheid
en genderidentiteit. De aanbevelingen uit de studie
van de Hoge Commissaris zullen de basis vormen
voor een discussie over het nemen van gepaste maatregelen.
Hoewel de tekst niet bijzonder ambitieus is, ligt de
verdienste van de resolutie erin dat het het eerste
instrument is op het niveau van de VN waarin een
duidelijke link gelegd wordt tussen LGBT-rechten en
mensenrechten. Door het onderzoek van de Hoge
Commissaris en de daaropvolgende discussie in de
Mensenrechtenraad, lijken LGBT-rechten definitief
een plek verworven te hebben op de mensenrechtenagenda
van de VN.
LGBT-rechten
op het internationale niveau
Dat deze resolutie het eerste VN-document is waarin
LGBT-rechten expliciet erkend worden, betekent
niet dat er hiervoor niets bewoog op het niveau van
de internationale mensenrechten wat betreft de be-
scherming tegen mensenrechtenschendingen op basis
van seksuele geaardheid en genderidentiteit. Eerst
volgt een korte bespreking van hoe LGBT-rechten
gemainstreamd worden doorheen algemene mensenrechtenverdragen.
Daarna volgt een bespreking van
documenten die specifiek betrekking hebben op
holebi’s en transgenderisten, met name de
Yogyakarta-principes en de Verklaring over Mensenrechten,
Seksuele Geaardheid en Genderidentiteit.
‘Mainstreaming’ van LGBT-rechten
Traditionele mensenrechtenverdragen kunnen een
belangrijke rol spelen bij de erkenning van LGBTrechten.
De partijen bij de belangrijkste mensenrechtenverdragen
moeten er immers op toezien dat de
rechten die in deze verdragen zijn opgenomen zonder
onderscheid worden gegarandeerd aan alle individuen,
ongeacht hun seksuele geaardheid of genderidentiteit.
In het bijzonder het Internationaal Verdrag
inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR)
heeft heel wat potentieel op dit vlak.
In 1994 moest het Mensenrechtencomité van de
VN, het orgaan belast met de naleving van het
IVBPR, zich in de zaak Toonen t. Australië uitspreken
over een individuele klacht betreffende de sodomiewet
die van kracht was in Tasmanië, een Australische
deelstaat. 11 Op basis hiervan konden mannen
die toestemden tot het stellen van homoseksuele
handelingen strafbaar gesteld worden. Hoewel er in
de praktijk niet meer vervolgd werd, kon het louter
bestaan van een dergelijk verbod volgens het Mensenrechtencomité
beschouwd worden als een willekeurige
inmenging in het recht op privacy van de
verzoeker, in strijd met artikel 17 (1) IVBPR. Tevens
was er sprake van een schending van artikel 2 (1)
IVBPR dat staten verplicht om de rechten uit het
IVBPR “te verzekeren zonder onderscheid van welke
aard ook, zoals ras, huidskleur, geslacht, taal godsdienst,
politieke of andere overtuiging, nationale of
maatschappelijke afkomst, welstand, geboorte of enige
andere omstandigheid.” Volgens het Mensenrechtencomité
omvat de term ‘geslacht’ uit artikel 2 (1)
en 26 IVBPR immers ook seksuele geaardheid. 12
De zaak Young t. Australië draaide rond de klacht van
een man die onder de Veteran Entitlement Act geen
aanspraak maakte op een overlevingspensioen na het
overlijden van zijn partner van het gelijke geslacht,
een oorlogsveteraan, terwijl een partner van verschillend
geslacht hierop wel recht had. 13 Volgens het
Comité was dit onderscheid niet gebaseerd op redelijke
en objectieve criteria en was er dus sprake van
een schending van artikel 26 IVBPR, het non-discri-
WERELDBEELD