Wereldbeeld 2011-03 - Vereniging voor Verenigde Naties

eed (bijvoorbeeld Eurocities, dat volgende thema’s
behandelt: samenwerking, cultuur, economie, milieu,
kennissamenleving, transport, sociale vraagstukken),
ze brengen kleine steden (bijvoorbeeld Sustainable
Cities and Towns Campaign) of grote (bijvoorbeeld
Metropolis, een netwerk van hoofdsteden en steden
met meer dan 1 miljoen inwoners) samen en ze hebben
weinig leden (bijvoorbeeld Megacities Project met
22 leden) of net heel veel (bijvoorbeeld International
Council for Local Environmental Initiatives met meer
dan 1.200 leden). Drie doelstellingen springen bij
deze stedennetwerken in het oog: (1) capaciteitsbevordering
(bijvoorbeeld via technische ondersteuning);
(2) een luidere stem in de internationale arena
hebben (lobby- en vertegenwoordigingsfunctie);
(3) informatie, kennis en best practices uitwisselen
(leerfunctie).
Het bovenvermelde C40-netwerk illustreert de invulling
van deze drie functies goed. Dat netwerk telt
anno 2011 40 lidsteden en er sloten zich een aantal
kleinere ‘voorbeeldsteden’ als geaffilieerde steden
aan. 7 Bovendien werd er een akkoord afgesloten met
het Clinton Climate Initiative (CCI) dat de uitvoerende
tak van de organisatie werd. De samenwerking
tussen C40 en CCI heeft ondertussen zijn eerste concrete
vruchten afgeworpen. Zo zijn er verschillende
programma’s opgericht die concrete CO 2-reducties
moeten teweegbrengen. Het meest uitgebouwde programma
is het Energy Efficiency Building Retrofit Program.
Vijf van de grootste banken ter wereld (ABN
AMRO, Citi, Deutsche Bank, JPMorgan Chase en
UBS) en vier belangrijke energiedienstenbedrijven
(Honeywell, Johnson Controls Inc, Siemens en
Trane) werden geëngageerd om lokale overheden bij
te staan bij het energie-efficiënter maken van hun
eigen gebouwen. Het mechanisme werkt als volgt: de
bedrijven leveren hun diensten en producten aan
goedkopere tarieven en krijgen in ruil een grotere
afzetmarkt. De banken staan in voor de leningen, die
de steden kunnen terugbetalen door de energiebesparingen
die ze realiseren. Dit programma is een
goed voorbeeld van capaciteitsbevordering. Zulke
grote projecten kosten immers handenvol geld, wat
steden er vaak van weerhoudt om er daadwerkelijk
mee van start te gaan. Bovendien kunnen ze door
het programma ook beroep doen op experten voor
bijvoorbeeld advies over energie-efficiëntie. C40 vervult
ook een lobby- en vertegenwoordigingsfunctie.
Op verschillende internationale klimaatmeetings
presenteerde C40 communiqués waarin nationale
overheden gevraagd wordt om steden de nodige verantwoordelijkheden,
vrijheden en middelen te geven
om een progressief klimaatbeleid te voeren. C40 herhaalde
deze boodschap ook naar aanleiding van de
JAARGANG 35, NR. 159, 2011/3
klimaattop in Kopenhagen. Tot slot worden er ook
informatie, kennis en best practices uitgewisseld. Dat
gebeurt voornamelijk tijdens workshops, conferenties
en summits. 8
Hoewel er discussie bestaat over de bijdrage die zulke
stedennetwerken aan internationaal beleid leveren,
is het duidelijk dat ze voor steden kansen creëren. Er
komt meer aandacht voor de problematiek omdat
actie van een groep steden interessanter is dan van
elkaar losstaande, individuele inspanningen. Bovendien
moeten steden niet van nul beginnen, maar
kunnen ze beroep doen op experten en verwerven ze
kennis over succesverhalen in andere steden. Daardoor
kunnen ze gemakkelijker een eigen aanpak uitdenken.
Ondanks bovenstaande ontwikkelingen ondervinden
steden moeilijkheden om hun stem echt te laten gelden
in de internationale arena. Een aantal oorzaken
daarvan zijn de beperkte coördinatie binnen en tussen
stedennetwerken, de geringe erkenning door andere
internationale spelers en de onduidelijkheid
over de doelen en de resultaten van stedennetwerken.
Binnen het VN-systeem is de stem van steden
wel officieel erkend via United Cities and Local Governments
(UCLG). Op 5 mei 2004 ontstond er in Parijs
een nieuwe wereldorganisatie van lokale overheden.
De reeds vermelde IULA en de World Federation
of United Towns and Cities (FMCU-UFO) die
reeds sinds 1957 bestond, werden verenigd in UCLG.
Een goede maand later, op 22 juni 2004, presenteerde
de voormalige president van Brazilië Fernando
Henrique Cardoso het Report of the Panel of Eminent
Persons on United Nations-Civil Society relations. Een
van de (concrete) voorstellen van dat Cardoso-rapport
stelde dat de VN UCLG als adviesorgaan moest
beschouwen. Sindsdien is UCLG voor de VN een
adviesorgaan voor beleidskwesties. In februari 2011
vroeg de burgemeester van Istanboel en toenmalig
UCLG-voorzitter Kadir Topbas aan VN-Secretarisgeneraal
Ban Ki-moon om UCLG de status van observeerder
in de Algemene Vergadering van de VN
toe te kennen. Het is afwachten of die status wordt
toegekend en of dat de stem van steden in de internationale
arena zal versterken.
Noten
1 Sofie Bouteligier was tot voor kort als doctoraal onderzoekster
verbonden aan de Global Environmental Governance and
Sustainable Development Research Group van de K.U.Leuven
(Faculteit Sociale Wetenschappen, Instituut voor Internationaal
en Europees Beleid). Ze schreef haar proefschrift over
stedennetwerken en internationaal milieubeleid. Sinds 1 september
2011 is ze werkzaam als postdoctoraal onderzoekster
21