Wereldbeeld 2011-03 - Vereniging voor Verenigde Naties

werden wereldwijd al 314 aanvallen gemeld waarvan
31 kapingen. Voor de Somalische regio zijn de cijfers
voor dezelfde periode: 178 aanvallen, 22 kapingen,
362 gijzelaars en zeven doden. Eind augustus 2011
werden nog 18 schepen vast gehouden en 355
bemanningsleden gegijzeld.
Dergelijke piraterij-aanvallen veroorzaken een belangrijke
kost voor de internationale scheepvaart.
Naast de bedragen betaald voor losgeld moet daar
bovenop een bedrag tussen de 2,3 en 3 miljard US
dollar worden gerekend voor kosten ten gevolge van
rerouting van schepen zonder de kostprijs voor de
operaties van de oorlogsschepen in de regio te rekenen.
Aldus is het zonneklaar dat de piraterij grote
druk legt op de scheepvaartindustrie. Bovendien ondervinden
een aantal landen in de regio, onder meer
Kenia en de Seychellen, tot 30% achteruitgang in
hun inkomsten uit toerisme en handel. Naast de economische
gevolgen zijn er natuurlijk ook ernstige
gevolgen voor de betrokken bemanningsleden. Hun
veiligheid wordt bedreigd in die mate zelfs dat in de
Filippijnen grote betogingen plaats vonden om de
toestand van de bemanningen aan de kaak te stellen.
Een bijkomend rechtstreeks gevolg van de piraterij
activiteiten in deze regio is de sterke stijging van de
verzekeringspremies voor de scheepvaart. De gemiddelde
premie per reis en per schip in de regio is opgelopen
tot 150.000 US dollar, uiteraard ook afhankelijk
van het soort van schip. Bovendien wordt de invloed
van gijzelingen op bemanningsleden nog steeds
zwaar onderschat. Het veronachtzamen van het lot
van de bemanningen is een grote tekortkoming in de
wereldwijde aandacht die naar het thema zeeroof
gaat. Herhaaldelijk zijn gevallen van Post Traumatic
Stress Disorder vastgesteld en rederijen hebben daar
blijkbaar maar uitzonderlijk aandacht voor.
Vastgesteld wordt dat de Somalische piraten zich
beter en beter organiseren en veel verder in de Indische
Oceaan optreden, tot meer dan 900 zeemijl van
de kust en sinds 2011 valt zelfs de gehele Indische
Oceaan binnen hun operatieveld. Zij maken hierbij
gebruik van zeeschepen die ze voordien hebben gekaapt
en die als moederschip voor verdere aanvallen
worden ingezet. Niettegenstaande de aanwezigheid
van een aanzienlijk aantal oorlogsschepen in het gebied
lijken de piraten zich niet te laten afschrikken.
Wel is het aantal gelukte aanvallen sterk gedaald
maar helemaal niet uitgeroeid onder meer door de
verplaatsing van de activiteiten verder in zee. Geconcerteerde
acties worden uitgevoerd door oorlogsschepen
van verschillende EU-lidstaten (waaronder
België) onder het EU NAVFOR programma evenals
door de NAVO (Operation Ocean Shield) en ook de
JAARGANG 35, NR. 159, 2011/3
VN en de Internationale Maritieme Organisatie
(IMO) zijn als internationale organisaties zeer begaan
met de toestand. Zo heeft de Veiligheidsraad
een aantal resoluties gestemd die militair optreden
mogelijk maken. De IMO heeft zogenaamde Best
Management Practices (laatste versie van 19 augustus
2011) opgesteld voor de scheepvaart en meer en
meer wordt gepleit voor het aan boord brengen van
private gewapende veiligheidsagenten, onlangs zelfs
nog door de International Mission for Seafarers. Vooral
het werken met privé-beveiligingsdiensten is een
nieuwe koers die de shipping business volgt nadat dit
in het verleden door quasi alle scheepseigenaars werd
afgezworen omdat zij verdere escalatie vreesden welke
voor de bemanningsleden nefaste gevolgen zou
kunnen hebben. Sommige vlaggenstaten blijven zich
echter sterk verzetten tegen het gebruik van wapens
aan boord en zeker tegen gewapende milities. 2 Private
veiligheidsdiensten manifesteren zich niettemin
sterker en sterker; zo adverteren zij hun diensten in
scheepvaartmiddens via de vakbladen en zijn zij eigenlijk
uitgegroeid tot commerciële organisaties. Het
dient gezegd dat ze ten andere een uitstekende succes
ratio hebben; schepen die worden beveiligd door
gewapende private veiligheidsdiensten worden bijna
nooit aangevallen. Naast private veiligheidsdiensten
doen scheepseigenaars ook geregeld beroep op militairen
van de vlaggenstaat die aan boord worden gebracht.
Ook dergelijke acties hebben ertoe geleid dat
aldus beveiligde schepen met een geruster gemoed
zee kunnen kiezen.
Mogelijkheden en maatregelen
ter bescherming
De internationale gemeenschap en in het bijzonder
de scheepvaartindustrie proberen sinds enkele jaren
paal en perk te stellen aan de verontrustend escalerende
aanvallen van Somalische piraten in de Indische
Oceaan en de Golf van Aden. Prominente militaire
aanwezigheid in de regio en het opzetten van
coördinatiesystemen om snel hulp te kunnen bieden
in geval van een aanval zijn enkele voorbeelden van
de reactie van de internationale gemeenschap. Zo
werd ook bijvoorbeeld in de Golf van Aden een veilige
transfer corridor ingesteld die wordt begeleid door
oorlogsschepen binnen Operatie Atalanta. De schepen
zelf passen striktere veiligheidsmaatregelen toe
zoals aangegeven in de IMO Best Management Practices
door bijvoorbeeld het inrichten van een afgesloten
‘citadel’ aan boord.
Naast dergelijke praktische maatregelen biedt het
internationaal recht ook een aantal mogelijkheden
11