Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de dj ... - Poppunt

nummer wilde uitbrengen op plaat, diende deze al geld te betalen aan de maker en/of
uitgever van het nummer. Toen al sprak men van royalty’s. Om dit alles in goede banen
te leiden werden organisaties opgezet, zoals het ASCAP (American Society of
Composers and Publishers) dat zich bezig hield met het innen van uitvoeringsrechten
(Souvignier, 2003, pp.90-91; De Meyer, 1997, pp.74-75). Vandaag houdt SABAM zich
hiermee bezig in België. Op het auteursrecht en de relatie tussen SABAM en de dj gaan
we dieper in in hoofdstuk 3.8.
Gedurende de jaren ’20 waren nog heel wat radiostations gewoon om in de ether
livemuziek uit te zenden. Maar steeds meer en meer radio-dj’s begonnen ook platen te
gebruiken. Wanneer aan het einde van de jaren ’20 de depressie uitbrak moesten de
meeste radio-dj’s zelfs omwille van economische redenen platen gebruiken.
Platenmaatschappijen reageerden verbolgen en lieten al snel het embleem “Not licensed
for broadcast” op de platen drukken. Maar radio-dj’s bleven platen gebruiken in hun
uitzendingen, er was dus meer nodig om hen te stoppen. Een gerenommeerd artiest uit
die tijd, Fred Waring, was één van de belangrijkste manifestanten tegen het gebruik van
platen op de radio. Wanneer hij een bootleg, dat is een illegaal opgenomen muziekplaat,
opmerkte van een van zijn nummers op een radiostation, ging hij dan ook onmiddellijk
een rechtszaak aan, die hij won. Maar daarbij liet hij het niet, hij wilde verder gaan. Als
het van hem afhing zou er geen enkele plaat op de radio te horen zijn en daarvoor kreeg
hij in 1937 ook gelijk voor de rechtbank. De slag leek gestreden, de dj leek het pleit te
hebben verloren. Maar het Amerikaanse hooggerechtshof verbrak die beslissing en plots
konden radio-dj’s elke plaat spelen zonder daarbij de platenmaatschappijen of
muzikanten iets te moeten betalen. Platenmaatschappijen legden zich geleidelijk neer bij
het verlies en veranderen hun tactieken. Radioprogramma’s konden nu immers een plaat
in de kijker plaatsen en dat beseften de platenfirma’s ook. Ze legden radio-dj’s meer en
meer in de watten, zelfs door het uitdelen van gratis platen of promo’s zoals ze nu
worden genoemd. Capitol Records was de eerste platenmaatschappij die hiermee begon,
een tactiek die vandaag de dag nog steeds bestaat en meer uitgebreid besproken wordt
in het kwantitatieve deel bij de resultaten van de professionele dj (zie hoofdstuk 2.4.3).
Hiermee was de kous echter nog niet af voor de muziekindustrie. James Caesar
Petrillo, de voorzitter van de Amerikaanse federatie voor muzikanten, vroeg een studie
aan om na te gaan of platen een invloed hadden op de werkgelegenheid van muzikanten.
Alhoewel het resultaat negatief was en ondanks de uitspraak van het hooggerechtshof
waarnaar net verwezen werd, eiste Petrillo van de platenmaatschappijen toch meer geld.
18