Bijlage 4 - Waardebepaling bloot eigendom

Zie ook Groene Serie Zakelijke Rechten, artikel 5:99 BW, aant. 3.
II.b. Implicaties verrekeningsbevoegdheid
22. Artikel 5:99 BW heeft implicaties voor het saldo dat overblijft voor de voormalige
hypotheekhouder. Is op het erfpachtrecht een recht van hypotheek gevestigd, dan zal
met het tenietgaan van dat recht tevens het hypotheekrecht tenietgaan. Op grond van
artikel 3:229 BW brengt het recht van hypotheek van rechtswege mee dat een recht
van pand op alle vorderingen tot vergoeding die in de plaats van het verbonden goed
treden. Artikel 5:99 lid 3 BW brengt met zich dat het pandrecht, dat ingevolge artikel
3:229 BW bij het einde van het erfpachtrecht toekomt aan degene die een hypotheek
heeft verkregen op het erfpachtrecht, alleen op het aan de gewezen erfpachter
toekomende saldo rust. Dit artikel geeft de eigenaar mitsdien een vergaande
bescherming ten opzichte van andere schuldeisers, zelfs die schuldeisers die een
zekerheidsrecht op het erfpachtrecht hebben op grond waarvan zij doorgaans voorrang
genieten bij verhaal.
II.c. Retentierecht
23. Artikel 5:100 BW, dat op grond van artikel 68a Ow onmiddellijke werking heeft, geeft
eigenaar en erfpachter over en weer een retentierecht met betrekking tot mogelijke
op elkaar bestaande vorderingen. Het retentierecht van de eigenaar rust op hetgeen de
erfpachter mocht hebben afgebroken. Het gaat hier om zaken die de erfpachter
bevoegd was af te breken op grond van artikel 5:89 lid 3 BW. De eigenaar kan de
erfpachter niet verbieden deze bevoegdheid uit te oefenen, mits deze uitoefening
tijdig, dat wil zeggen op zijn laatst bij het einde van de erfpacht, geschiedt. Van de
omstandigheden van het concrete geval - te beoordelen aan de hand van de
redelijkheid en billijkheid - zal het afhangen in hoeverre de eigenaar aan wie het
retentierecht toekomt de erfpachter kan beletten een wellicht nog niet voltooide
afbraak voort te zetten. Het retentierecht van de eigenaar bestaat voor hetgeen hij
“uit hoofde van de erfpacht heeft te vorderen”. Daarbij kan bijvoorbeeld worden
gedacht aan de kosten van het terugbrengen in de oude toestand (artikel 5:89 lid 3
BW).
M-O, Parl. Gesch., p. 349.
24. Het retentierecht wordt nader geregeld in artikel 3:290 BW. Hierin is bepaald dat het
retentierecht de bevoegdheid die in de bij de wet aangegeven gevallen aan een
schuldeiser toekomt, om de nakoming van een verplichting tot afgifte van een zaak aan
zijn schuldenaar op te schorten totdat de vordering wordt voldaan.
25. Op grond van artikel 3:291 BW kan de schuldeiser het retentierecht niet slechts
inroepen tegen derden wier vordering is ontstaan nadat zijn vordering is ontstaan en de
zaak in zijn macht is gekomen, doch ook tegen derden met een ouder recht, indien zijn
vordering voortspruit uit een overeenkomst die de schuldenaar bevoegd was met
Pagina 8 van 23