Bijlage 4 - Waardebepaling bloot eigendom

VIb. Oud BW
geplaatste opstallen werd allereerst ingegeven door de vrees dat erfpachters
onvoldoende onderhoud aan de opstallen zouden besteden indien zij geen vergoeding
zouden ontvangen bij het einde van de erfpacht voor bepaalde tijd. In de tweede
plaats bleken vooral particuliere erfpachters het als onbillijk te ervaren dat de opstal,
die slechts zelden onverplicht is aangebracht, bij het einde van het opstalrecht zonder
vergoeding in handen van de eigenaar komt.
Parl. Gesch. Boek 5, p. 335 e.v.
62. Het erfpachtrecht werd in het (oud) BW als volgt omschreven:
“Erfpachtsregt is een zakelijk regt om het vol genot te hebben van een aan een
ander toebehoorend onroerend goed, onder gehoudenis om aan laatsgemelden
als eene erkentenis van deszelfs eigendom, eene jaarlijkse pacht te voldoen,
het zij in geld, het zij in voorbrengselen of vruchten.”
63. Ingevolge het bepaalde in artikel 773 van het (oud) BW was de erfpachter bij het
eindigen van de erfpacht onbevoegd om van de grondeigenaar te vorderen dat hij de
waarde betaalde van de gebouwen, werken, betimmeringen en beplantingen welke de
erfpachter heeft gemaakt. Van het bepaalde in artikel 773 (oud) BW kon ingevolge het
bepaalde 782 (oud) BW bij akte van worden afgeweken. Blijkens het bepaalde in artikel
772 (oud) BW kwam aan de erfpachter (slechts) een wegnemingsrecht toe en kan deze
van de grondeigenaar geen vergoeding vorderen van de waarde van aangehechte
gebouwen, beplantingen ect. De erfpachter mocht ingevolge het bepaalde in artikel
772 (oud) BW de door hem gestelde gebouwen of gemaakte beplantingen wegnemen,
waartoe hij op grond van de overeenkomst niet gehouden was.
64. Een bepaling als artikel 5:87 lid 2 BW ontbrak in het (oud) BW. Het was dus niet
mogelijk om in het geval van verzuim van de erfpachter de erfpacht op te zeggen, laat
staan om naar aanleiding hiervan de waarde die de erfpacht dan heeft aan de
erfpachter te vergoeden. Wel was in artikel 766 (oud) BW geregeld de opzegging door
de eigenaar na verloop van dertig jaren voor het geval niets omtrent de duur van de
erfpacht was bepaald. Onder omstandigheden kon een erfpachter van zijn recht
vervallen worden verklaard na wanbetaling gedurende vijf jaar artikel 780 (oud) BW.
65. In de rechtspraak is geprobeerd om, in het geval geen vergoeding van de grondeigenaar
van de waarde van aangehechte gebouwen, beplantingen en dergelijke kan worden
gevorderd omdat het oude recht van toepassing is, een beroep te doen op
ongerechtvaardigde verrijking van de grondeigenaar. Dit beroep slaagt echter niet.
Zie bijvoorbeeld Rechtbank Dordrecht 15 oktober 2003, NJF 2004, 24
Pagina 18 van 23