'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' - Museum Volkenkunde

'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' JUAN MARIA SCHUVER EN ZIJN AFRIKAANSE COLLECTIE © HENK IMANSE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
beestje zal een jaar later doodgaan. Met het Egyptisch leeuwtje stuurt Schuver ook objecten naar
Nederland. Wat dat voor artefacten waren en wat ervan geworden is, is vrijwel onbekend (er is sprake
van scarabeeën en lapis lazuli stenen), maar het is wel de eerste geregistreerde verzamelactiviteit van
Schuver.
Terug op de Balkan (1877 – 1878)
Terwijl Schuver in Egypte verblijft, breekt op 24 april 1877 de Russisch – Turkse Oorlog uit, nadat de
Turkse regering de door de drie grote mogendheden zeer gewenste hervormingen heeft verworpen. 18
Schuver start begin mei aan de terugreis vanuit Assiut en haast zich naar de Balkan, waar wij hem in
juli aantreffen in Edirne (Adrianopel). 19 Hij begeeft zich in augustus op weg naar Plevna (Bulgarije).
Wanneer hij daar de buitenste fortificaties bezoekt, komt hij midden in een Russische kanonnade
terecht, maar loopt geen schrammetje op. De belegerde Turken slaan tussen juli en september drie
Russische stormaanvallen af en er blijft de Russen weinig anders over dan het garnizoen uit te
hongeren. Aangezien dat nog wel even kan duren, sluit Schuver zich aan bij het leger van Mehmet Ali
dat tevergeefs een tegenoffensief opent met het doel Plevna te ontzetten, en maakt de gevechten
mee rond Sofia, dat voor het eind van het jaar in Russische handen valt.
Juan Maria Schuver in Philippopolis, in 1877.
Mogelijk omdat Schuver vanwege het invallen van de winter geen oorlogshandelingen van enig
belang meer verwacht, verlaat hij de frontlinies en begeeft hij zich aanvang januari 1878 op ‘een reis
in ballingschap’, zoals het raadselachtig heet. Bedoelt Schuver dat hij zich naar de uiteinden van de
beschaafde wereld gaat begeven, net als de Romeinse dichter Ovidius die door keizer Augustus naar
Tomis (het huidige Constanza) aan de Zwarte Zee verbannen werd? Of is er gewoon sprake van een
melancholieke stemming? Hoe het ook zij, de reis begint in ieder geval niet goed: bij Edirne beroven
Bulgaren hem van al zijn bagage en zijn Bosnisch paardje. Tot overmaat van ramp zetten de Russen
Schuver gevangen op verdenking van spionage. Nadat hij op vrije voeten is gesteld, verblijft Schuver
van maart tot juli in de omgeving van Istanbul. Hij leert er Turks, schaft er wapens aan en bereidt zich
voor op een reis naar de Kaukasus.
Naar West-Azië (1878 – 1879)
Wanneer Schuver begin augustus 1878 in Batum (Georgië) arriveert en daar de Turkse linies bezoekt,
staat de stad op het punt door de Turken ontruimd en aan de Russen prijsgegeven te worden. De
Turken vernietigen moedwillig de havenfaciliteiten en Schuver wordt gedwongen geëvacueerd naar
Trebizonde. Vanuit die plaats maakt hij in dezelfde maand nog via verschillende trajecten twee
voettochten naar Erzerum en bezoekt hij Armenië. In september gaat het – naar wij mogen aannemen
te paard – via Diyarbakir en Mosul naar Bagdad. De maand daarop maakt Schuver met een priester
6