'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' - Museum Volkenkunde

Noten
'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' JUAN MARIA SCHUVER EN ZIJN AFRIKAANSE COLLECTIE © HENK IMANSE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
1 W. James, G. Baumann en D.H. Johnson (eds.), Juan Maria Schuver’s travels in North East Africa 1880 - 1883, The Hakluyt
Society, Londen 1996, p. xxii Voortaan geciteerd als 'Travels’.
2 'Travels’ p. xxiii
3 'Travels’ p. xxiii
4 'Travels’ p. xxiii
5 Omdat Pruisen een telg uit het geslacht Hohenzollern op de Spaanse troon probeerde te plaatsen, vreesde Napoleon III van
Frankrijk een omsingeling van zijn land. Toen kanselier Otto von Bismarck nog eens extra olie op het vuur gooide en de
ontstane crisis verergerde, verklaarde Frankrijk op 15 juli 1870 Pruisen de oorlog. De strijd verliep voor Frankrijk rampzalig en
leidde tot het afzetten van de keizer en het uitroepen van de Derde Republiek (4 september 1870). De oorlog werd in eerste
instantie beëindigd door de wapenstilstand van 26 januari 1871 en de capitulatie van Parijs twee dagen later. De dragonders;
'Travels’ p. 348
6 Op 1 maart 1871 besloot de Nationale Assemblee in Parijs de oorlog definitief te beëindigen en de Duitse vredesvoorwaarden
te accepteren, inclusief een symbolische maar toch zeer vernederende tweedaagse bezetting van de hoofdstad door Duitse
soldaten op 1 en 2 maart. De Parijzenaars, en bovenal de Nationale Garde, getergd door Duitse bombardementen en
uithongering, slikten dit niet en wilden de oorlog voortzetten. Een opstandige sfeer ontstond en op 18 maart zette de Nationale
Garde het gemeentebestuur af en proclameerde Parijs tot vrijstad. Parlement en regering vluchtten naar Versailles. Op 28
maart kreeg de gekozen Commune van Parijs de bestuursbevoegdheid. Pas toen Franse krijgsgevangenen door de Duitsers
waren vrijgelaten en bewapend, kon de Franse regering op 2 april beginnen aan de herovering van de hoofdstad. Eerst werd de
ring van forten rond de hoofdstad ingenomen. De Duitse troepen rond Parijs stonden erbij en keken ernaar. Als tegenprestatie
voor de ontvangen Duitse steun en omdat men ook moeilijk anders kon, tekende de Franse regering op 10 mei het
Vredesverdrag van Frankfurt. Op 21 mei openden de 130.000 man sterke regeringstroepen de aanval op Parijs zelf. In één
week werden tussen de 20.000 en 30.000 gardisten en burgers afgeslacht of standrechtelijk geëxecuteerd. Schuver en zijn
vader hebben echt geluk gehad dat zij niet in de bloedige straatgevechten verzeild zijn geraakt. Dat vader en zoon zich in de
belegerde stad waagden zegt het nodige over hun onverschrokken karakter.
7 Voor de route in 1871 – 1872 zie 'Travels’ p. 348
8 In zijn testament, opgemaakt 31 mei 1880 in Triëst, laat Schuver 10.000 gulden na aan de prostituee Hanna Grey, die zoals hij
uitlegt gevonden kan worden indien men zich tot Miss Benson wendt, die de 'Dames Cabinets’ bij Charing Cross Station
beheert. Het is niet precies bekend wanneer Schuver deze dame heeft leren kennen. Hoewel hij ook in 1875 en 1879 Londen
bezoekt en bij die gelegenheden contact gehad zou kunnen hebben, is de veronderstelling dat Schuver van Hanna’s diensten
gebruik heeft gemaakt niet geheel onredelijk. Dat hij haar in zijn laatste wilsbeschikking noemde, geeft wel aan dat Schuver
geen burgerlijke fatsoensrakker was. Helaas zou men Hanna Grey na Schuvers dood niet kunnen opsporen. Voor het
testament zie “Travels’ p. 361 – 363, en de afloop met Hanna p. 244
9 Schuver junior zou een passie voor literatuur blijven houden. Hij las werken van bekende schrijvers als Milton, Racine,
Dickens en Scott. Zelf probeerde hij ook met flair te schrijven. Daarnaast interesseerde hij zich voor de geschiedenis en cultuur
van de klassieke oudheid. Hij liet geen kans onbenut om archeologische vindplaatsen te bezoeken wanneer die op zijn route
lagen, maar ging er soms ook speciaal naar op zoek. Hoewel hij ongodsdienstig was, hadden de grote wereldgodsdiensten wel
zijn belangstelling, en uit zijn reisverslagen wordt duidelijk dat hij daarover gelezen moet hebben. Schuver had een talenknobbel
en leerde makkelijk vreemde talen, wat hem natuurlijk goed van pas kwam. Door al deze zelfstudie was hij toch erudiet te
noemen. Deze eruditie gekoppeld aan enig literair vermogen en een voor zijn leeftijd grote bereisdheid maakten hem tot een
jongeman die toch maatschappelijk zonder veel moeite mee kon komen.
10 In 1870 had de Spaanse Cortes hertog Amadeus van Aosta, uit het Huis van Savoye, tot koning gekozen, maar hij werd door
het volk en politieke tegenstanders nooit geaccepteerd. Door het leger in de steek gelaten en geconfronteerd met een paar
aanslagen op zijn leven bedankte hij in 1873 voor de eer. De radicale Cortes stelde een grondwet op voor een federatieve
republiek op vrijwillige basis, die in de acht maanden van haar bestaan vier presidenten zou verslijten. Deze zwakke republiek
werd door de monarchisten, die Don Carlos III als troonpretendent steunden, bestreden. De monarchisten hadden vooral hun
basis in Noord-Spanje, met name Baskenland. In januari 1874 riep generaal Francisco Serrano y Dominguez de militaire
dictatuur uit en uiteindelijk koos het leger op 24 november Alfons XII, een zoon van de vroegere koningin Isabella, tot koning.
Nu ontwikkelde zich een fase, waarin monarchisten tegenover monarchisten stonden, want de Carlisten weigerden de wapens
neer te leggen en zetten hun guerrilla voort. In de loop van 1875 werden eerst Catalonië en Aragon op de Carlisten veroverd,
daarna was het Baskenland aan de beurt. In februari 1876 viel Pamplona. Don Carlos vluchtte naar Frankrijk en 10.000 van zijn
aanhangers werden verbannen. In juli vaardigde een nieuw gekozen Cortes een nieuwe grondwet uit en daarmee was een
woelig hoofdstuk uit de Spaanse geschiedenis afgesloten.
11 Voor Schuvers tochten in deze periode zie 'Travels’ p. xxiv, 348, 350
12 Over het sociale leven van Juan Maria Schuver in Nederland is, bij gebrek aan bronnen, weinig bekend. In het algemeen kan
op basis van zijn testament gezegd worden dat Schuver waarschijnlijk een goed contact had met de tweede vrouw van zijn
vader, Maria Eskes, aan wie hij zijn onroerend goed (vier panden in Amsterdam en een in Haarlem) of het vruchtgebruik
daarvan nalaat. Verder lijkt hij gesteld te zijn geweest op oom Jan Roothaan en tante Trui Hegger, zijn oom Frits Schuver, met
23