'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' - Museum Volkenkunde

'IETS EDELERS WAS MIJN DRIJFVEER' JUAN MARIA SCHUVER EN ZIJN AFRIKAANSE COLLECTIE © HENK IMANSE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
Beschuldigd van wapenhandel
Half juni zijn Schuver en Mondo terug in Famaka. Daar treft Schuver een tegenslag. De plaatselijke
gouverneur, een Oostenrijker, beschuldigt hem van wapenhandel met de Mahdisten,
fundamentalistische opstandelingen in de Soedan die net aan het beleg van El Obeid zijn begonnen. 41
Nu beschikt Schuver inderdaad over een heel arsenaal aan geweren en revolvers, omdat hij van plan
is voor zijn bescherming inheemse krijgers te huren. Om die te bewapenen heeft hij meer dan 50 zeer
moderne geweren en 20.000 patronen bij zich. Schuvers privélegertje zou het daarmee gemakkelijk
winnen van de aanwezige Egyptische troepen. De wapens worden in beslag genomen. Op zich is de
beschuldiging van wapenhandel niet uit de lucht gegrepen. Westerse wetenschappelijke expedities
wilden toentertijd inderdaad wel eens wapenhandel drijven om de medewerking van lokale
machthebbers te verkrijgen. Maar Schuver weigert juist altijd nadrukkelijk vuurwapens cadeau te
geven of te verkopen, ook al probeert ieder lokaal potentaatje dat hij op zijn reizen tegenkomt, hem
daartoe over te halen. De Nederlander is zich bewust van verschuivingen van het regionale
machtsevenwicht en verhoging van het geweldsniveau die het gevolg zijn van wapenhandel, en keurt
deze praktijk dan ook ten zeerste af. De ene keer dat hij er echt niet aan kan ontkomen iemand een
geweer te geven, levert hij er niet de passende patronen bij, zodat het wapen niet gebruikt kan
worden.
Schuver moet in oktober 1882 terugkeren naar Khartoum om zich voor de autoriteiten te
verantwoorden. Zo brengt hij de jaarwisseling door in Khartoum. In januari 1883 valt El Obeid in
handen van de Mahdisten. Terwijl zijn zaak eindeloos in behandeling is, werkt Schuver aan drie
boeken over zijn reizen en verkent hij de omgeving.
Schuvers laatste tocht
Nadat de beschuldiging van wapenhandel is ingetrokken, wordt Schuver door de gouverneur-generaal
van de Soedan voorzien van de nodige documenten om zijn ontdekkingstocht te kunnen voortzetten.
Schuver koopt voor zes maanden voorraden en verwerft nieuwe reisgezellen. Het zijn Karlo Nagy, een
ontheemde, 22-jarige Hongaar die door een Duitse baron is achtergelaten en vloeiend Arabisch
spreekt, leest en schrijft, en een zwart knechtje uit Darfur, genaamd Zerzur. Alles wat Schuver tot
dusverre heeft verzameld aan etnografica stuurt hij op 7 juli 1883 naar Nederland.
Een week later verlaat Schuver Khartoum per stoomboot naar Kawa. 42 Op de grote boot zitten ook 75
geketende criminelen die naar het zuiden verbannen worden, en 400 soldaten. De Dinka, een
veetelend volk in Zuid-Soedan, zijn namelijk in deze tijd in opstand gekomen en hebben twee
Egyptische garnizoenen uitgemoord.
Dinka's omstreeks 1895 (foto van Musée Maurice Castan in Brussel)
Redenen voor de opstand zijn de ronseling van 1700 soldaten binnen een half jaar en de opgelegde,
onbetaalde transportdiensten die verricht moeten worden. Hoewel de situatie gevaarlijk is en het
regenseizoen begonnen is, heeft Schuver allesbehalve de behoefte om in Khartoum te blijven. In
Kawa stappen Schuver en zijn metgezellen over op een andere, kleinere boot naar Meshra el-Rek.
12