9 Verdachten en daders - Nationaal Rapporteur Mensenhandel en ...

Verdachten en daders
Het Nigeriaanse Model
Veel aandacht bestaat ten slotte voor het Nigeriaanse model. In dit geïntegreerde type organisatie
vormen vrouwelijke madams, het dwangmiddel voodoo en het ‘slachtoffer-wordtdader-proces’
de kernpunten. §9.5 gaat uitgebreid in op deze manier van mensenhandel.
9.4.4 Verwevenheid illegale en legale sectoren
Het Programma Versterking Aanpak Georganiseerde Misdaad meldt dat wanneer legale
en illegale markten sterk met elkaar verweven zijn, de grens tussen gebruik en misbruik
van diensten en voorzieningen flinterdun kan zijn, hetgeen een bedreiging voor de directe
leefomgeving van burgers kan betekenen. 91 Illegale activiteiten van criminelen, waaronder
mensenhandel, kunnen op verschillende manieren en in verschillende mate verweven zijn
met legale activiteiten en markten. Criminelen maken, voor het uitvoeren van de criminele
activiteit, in meer of mindere mate gebruik van legale diensten en voorzieningen. Derden die
deze diensten of voorzieningen leveren kunnen gezien worden als, bewuste of onbewuste
facilitators van de criminele activiteit. Verwevenheid tussen legaliteit en illegaliteit kan ook
ontstaan doordat criminelen zelf een legaal beroep beoefenen.
Lokale inbedding
In de derde rapportage van de monitor Georganiseerde Criminaliteit van het WODC is
bekeken in hoeverre criminele organisaties gebruik maken van lokale voorzieningen bij het
ontplooien van criminele activiteiten. 92 Deze monitor is gebaseerd op de analyse van 120 afgesloten
opsporingsonderzoeken, waarvan maar een klein deel (15) een geval van mensenhandel
betrof. Omdat in de monitor geen onderscheid gemaakt wordt naar type delict, is het
niet mogelijk alleen te rapporteren over de onderzochte gevallen van mensenhandel.
De mate waarin criminele daders lokaal ingebed zijn heeft gevolgen voor zowel de activiteiten
van de criminelen als de opsporingsactiviteiten. Zonder lokale inbedding is het voor
criminelen erg moeilijk om succesvol te opereren. Beperkte lokale banden maken het voor
criminele organisaties minder makkelijk aan benodigde voorzieningen te komen. Anderzijds
kunnen criminelen die weinig lokale contacten hebben gemakkelijker verdwijnen, op het
moment dat het gevaar van opsporing te groot wordt. 93
Van de Bunt en Kleemans bespreken in dit kader een mensenhandelcasus, waarbij Albanese
mensenhandelaren in Amsterdam vrouwen tot prostitutie dwongen. Deze groep werkte in
belangrijke mate zonder lokale verbondenheid en maakte bijvoorbeeld uitsluitend gebruik
van auto’s met Duitse kentekenplaten, hetgeen de leden van de groep goed herkenbaar maakte.
De handelaren kregen, omdat zij nauwelijks contacten hadden, maar moeizaam toegang
tot prostitutieramen in het Wallengebied. Anderzijds, toen de politie invallen begon in één
91 Programma Versterking Aanpak Georganiseerde Misdaad (bijlage bij Kamerstukken II 2007/08, 29 911,
nr. 10).
92 Bunt & Kleemans, 2007.
93 Bunt & Kleemans, 2007.
383