9 Verdachten en daders - Nationaal Rapporteur Mensenhandel en ...

9.4 Mensenhandelaren en hun werkwijze
Verdachten en daders
Alhoewel herkomstlanden en andere achtergrondaspecten van verdachten en slachtoffers
variëren, vertonen (de werkwijzen van) verschillende mensenhandelorganisaties gelijkenissen.
Deze paragraaf geeft inzicht in de werkwijze van mensenhandelaren die zich richten
op seksuele uitbuiting van vrouwen. Achtereenvolgens komen aan bod het mensenhandelproces
in verschillende stappen, de organisatiestructuur van mensenhandelgroeperingen
en werkwijzen van verschillende mensenhandelaren. Vervolgens gaat de paragraaf in op de
verwevenheid van legaliteit en illegaliteit en wordt de rol van internet en vrouwelijke daders
beschreven.
9.4.1 Een mensenhandelproces
Een proces van mensenhandel bestaat uit een aantal stappen of van elkaar te onderscheiden
onderdelen. NRM3 besprak de drie hoofdstappen van een mensenhandelproces, het ronselen,
het transporteren (in geval van grensoverschrijdende mensenhandel betekent dit een
grens overbrengen) en het in de seksindustrie brengen (en houden) van slachtoffers. Spapens
en Fijnaut vullen dit aan met een aantal tussenstappen, te weten, het verkrijgen van reis- en
verblijfsdocumenten voor het bestemmingsland, de verzorging van huisvesting aldaar en de
marketing van het aanbod. 49 Voor elke stap in het proces zijn specifieke taken of rollen te
onderscheiden. Buiten de reeds genoemde (tussen)stappen en de hierbij denkbare rollen,
onderscheidt Europol drie extra rollen, namelijk, personen betrokken bij het ophalen en het
distribueren van de winsten van de mensenhandel, personen bewust betrokken bij het witwassen
van geld en personen die contact zoeken met corrupte ambtenaren. 50 Niet alle rollen
komen in elke organisatie voor en het is denkbaar dat één persoon meerdere rollen op zich
neemt. Wanneer geen sprake is van grensoverschrijdende, maar van binnenlandse mensenhandel
is het denkbaar dat een aantal rollen en activiteiten overbodig is.
Inzicht in de verschillende rollen en stappen in een mensenhandelproces leveren een bijdrage
aan de strijd tegen de criminaliteit. Zo richt het barrièremodel, dat werd ontwikkeld door
de SIOD en is toegepast in het onderzoek Sneep, zich op het verstoren van de verschillende
‘bedrijfsprocessen’ die nodig zijn om de criminaliteit te kunnen plegen. 51
Rekruteren
Rekruteren, ook wel gekenmerkt als het ronselen, werven of ontvoeren van slachtoffers,
vormt vrijwel altijd het begin van het mensenhandelproces. 52 Volgens Spapens en Fijnaut
zijn in de praktijk vier varianten van rekrutering te onderscheiden. Een eerste variant betreft
49 Spapens en Fijnaut deden onderzoek naar criminaliteit en rechtshandhaving in de Euregio Maas-Rijn door
middel van het bestuderen van vijf mensenhandeldossiers van de regiopolitie Zuid-Limburg. Bron: Spapens
& Fijnaut, 2005.
50 Europol, 2008.
51 Het barrièremodel is beschreven in §10.2 en NRM5.
52 NRM3.
373