Licht op het Veen, inleiding - Senioren Academie

(Hydrocharis morsusranae). Deze levensgemeenschap is bijzonder door onder meer de aanwezigheid
van Zwarte stern en Groene glazenmaker (Aeshna viridis). De broedpopulatie van de Zwarte stern is
echter gedaald tot een dieptepunt van tien paartjes. Oorspronkelijk was het verdwijnen van natuurlijke
nestgelegenheid (drijvende krabbenscheerplanten en wortels van waterlelies en plompen) en
veranderingen in het voedselaanbod het grootste probleem. Recent is daar een sterk verhoogde
predatie door de Havik bij gekomen. De Groene glazenmaker is, na een dieptepunt in de jaren tachtig
van de vorige eeuw, herstellende. Lokaal kunnen de aantallen hoog oplopen, al is de populatie in de
Weerribben nog vrij klein. In dit habitattype vind ook de landelijk bedreigde Gevlekte witsnuitlibel
(Leucorrhinia pectoralis) haar zwaartepunt.
De Grote vuurvlinder (Lycaena dispar) een Annex IIsoort van de Habitatrichtlijn, komt in de
Weerribben wijd verbreid voor, voornamelijk in zomergemaaide veenmosrietlanden en langs
slootkanten. Speciale soortbeschermende maatregelen (later in de zomer maaien en het sparen van
planten Waterzuring, Rumex hydrolapathum, de waardplant van de rupsen) hebben in de afgelopen
jaren positief uitgepakt. Zeer bemoedigend is het feit dat voortplanting is geconstateerd op rietlanden
waar bos is verwijderd, evenals langs de randen van pas gegraven petgaten. Zowel Waterzuring als
Grote vuurvlinder heeft zich hier nieuw gevestigd, waarmee is aangetoond dat beide soorten zich
vanuit bestaande populaties kunnen verbreiden.
De voedselrijke verlandingen met Grote en Kleine lisdodde (Typha latifolia, Typha angustifolia) en Riet
(Phragmites australis) vormen het leefgebied van de grootste populatie van de Noordse winterjuffer
(Sympecma paedisca) in Noordwest-Europa. Grote lisdodde is essentieel omdat in de dode stengels
de eieren worden afgezet. De Noordse winterjuffer is vooral in het westelijke deel van de Weerribben
algemeen. Dit houdt waarschijnlijk verband met aanwezigheid van zeekleiafzettingen in de
ondergrond, waardoor het milieu daar iets rijker is en de groeiomstandigheden voor beide soorten
lisdodde beter zijn. De populatie van de Noordse winterjuffer is vele tienduizenden exemplaren groot,
en is de afgelopen jaren sterk gegroeid als gevolg van het graven van petgaten waar in luwe delen
verlanding met lisdodde op gang komt.
De verschuivingen in het areaal rietmoeras hebben de afgelopen twintig jaar grote gevolgen gehad
voor de broedvogels van de Weerribben. In het bijzonder de sterke afname van waterriet en
nietgemaaid rietland, in combinatie met het dichtgroeien van rietlanden met bosopslag, pakt negatief
uit voor rietvogels. De Bruine kiekendief en Purperreiger zijn als broedvogel verdwenen, de Baardman
broedt niet meer jaarlijks en van de Grote karekiet resteren niet meer dan zo'n drie broedparen. De
Roerdomp is met ruim tien broedparen nog relatief goed vertegenwoordigd. De eerder genoemde
Zwarte stern bevolkt een kleine kolonie op de jaarlijks uitgelegde nestvlotjes bij Nederland en het
Jurries. Vrij gunstig is de situatie van Snor en Rietzanger, die met 70-80 en 950-1.000 paartjes de
laatste tien jaar min of meer stabiel zijn. Voor al deze rietvogels is uitbreiding van overjarig rietland en
waterriet gewenst. De positieve keerzijde van de sterke uitbreiding van moerasbos en de verbossing
van rietlanden is ook goed te zien in de ontwikkeling van de vogelstand van dit milieu. Boompieper is
met 2 50-300 paar een algemene broedvogel en ook Blauwborst is met 90-1 00 paar goed
vertegenwoordigd.
Vogels van gemaaide rietlanden en natte hooilanden doen het in de Weerribben beter dan die van
rietmoeras. De broedpopulatie van Watersnip is 150-180 paar en daarmee een sleutelpopulatie in
Nederland. De Wulp is met 40-50 paar nog redelijk goed vertegenwoordigd, maar de vooruitzichten
zijn als gevolg van verstoring door recreatie en toenemende predatie ongunstig. Sinds de afsluiting
van de Zuiderzee, de komst van gemalen en naoorlogse veranderingen in de landbouw is het open
karaker van het gebied gestaag aan het veranderen in een meer bosrijk landschap. Hierdoor hebben
zich in de afgelopen decennia grote aantallen bosvogels weten te vestigen. Zo komen jaarlijks meer
dan tien paren van de Havik tot broeden en heeft zich ook de zeldzame Wespendief met een enkel
paar gevestigd. Karakteristiek voor de natte broekbossen is het hoge aantal van naar schatting 35-40
'paar' houtsnippen. Door het besloten karakter van het gebied met weinig open water zijn de
www.natuurpresentaties.nl
43