Licht op het Veen, inleiding - Senioren Academie

etreft het toch een zeer belangrijke locatie. Het gaat immers om de enige actuele Friese vindplaats
van deze associatie, die in Nederland en heel Europa sterk bedreigd is.
Het herstel van de waterkwaliteit blijkt voorts uit begroeiingen met Krabbenscheer (Stratiotes aloides),
die over een grote oppervlakte voorkomen, samen met de daarbij behorende libel Groene
glazenmaker (Aeshna viridis). Velden met Groot blaasjeskruid (Utricularia vulgaris) en Kikkerbeet
(Hydrocharis morsusrana) behoren tot hetzelfde habitattype (H3150). Een enkel slootje is zelfs
begroeid met het kranswier Buigzaam glanswier (Nitella flexiis), zodat lokaal sprake is van het
habitattype 3140. Dankzij de verbeterde waterkwaliteit zijn inmiddels ook in de Brandemeer de eerste
aanzetten te zien van het ontstaan van trilveen en Krabbenscheervegetatie.
Een andere belangrijke natuurwaarde vormen de uitgestrekte veenmosrietlanden in het gebied
(associatie Pallavicinio-Sphagnetum, eveneens gerekend tot H7140). Kenmerkend voor dit
begroeiingstype is de combinatie van ijl Riet (Phragmites australis) en een dikke mat van
veenmossen. Deze mat bestaat hier voornamelijk uit Gewoon veenmos (Sphagnum palustre). In de
veenmosrietlanden groeien soorten als Moerasvaren (Thelypteris palustris), Paddenrus (Juncus
subnodulosus), Wateraardbei (Comarum palustre), Moerasviooltje (Viola palustris) en Ronde
zonnedauw (Drosera rotundifolia), en hier en daar zeldzame mossoorten van relatief basenrijke
omstandigheden, zoals Hartbladig puntmos (Calliergon cordifolium), Goudsikkelmos (Drepanocladus
polygamus) en Lippenmos (Chiloscyphus polyanthos). Het Veenmosrietland is tevens het leefgebied
van de Grote vuurvlinder, waarvan in zowel de Rottige Meenthe als het Brandemeer een kleine
populatie voorkomt. Ook de sterk bedreigde Zilveren maan (Boloria selene) weet zich hier te
handhaven, dankzij de vele moerasviooltjes.
In botanisch opzicht is verder het Blauwgrasland (H6410) van betekenis, dat voorkomt op legakkers.
In de Rottige Meenthe beslaat dit type slechts een kleine oppervlakte, met als meest opvallende soort
de Spaanse ruiter (Cirsium dissectum). De moslaag wordt hier vrijwel geheel ingenomen door
Gewoon veenmos, zodat we duidelijk te maken hebben met een zure vorm van het habitattype. In de
Brandemeer komt een aanzienlijk grotere hoeveelheid Blauwgrasland voor, helaas echter buiten de
begrenzing van het Natura 2000gebied. Dit habitattype kent in Friesland al met al nog een relatief
groot aantal, zij het merendeels kleine vindplaatsen. Net als op veel plaatsen in de provincie is het
Blauwgrasland hier gemiddeld wat minder soortenrijk dan elders in het land.
Buiten de kern van het gebied liggen veel graslandpercelen die van belang zijn voor weidevogels, en
voorts diverse hooilanden met als bijzonderheid onder meer Noordse zegge (Carex aquatilis),
rietlanden met een typische laagveensoort als Grote boterbloem (Ranunculus lingua) en
strooiselruigten (H6430), met Moeraswolfsmelk (Euphorbia palustris) als een van de kenmerkende
soorten. Moerasbosjes met berken vormen fragmentaire voorkomens van het habitattype 91D0.
De uitbreiding van het aantal petgaten leidde ertoe dat er in het gebied een aanzienlijke oppervlakte
plasdras moeras is bijgekomen. Dit heeft een positief effect gehad op de aanwezige moerasvogels.
Jaarlijks broeden weer diverse paren Roerdomp en er is een kolonie aalscholvers van honderden
paren gevestigd. Ook het Porseleinhoen is in recente jaren weer gehoord. Ooievaars van het
buitenstation bij Spanga zoeken hun voedsel vaak in het gebied. In de winter wordt het gebied door
ganzen, eenden en zwanen bezocht, onder meer door Kleine zwaan, Kolgans, Grauwe gans en
Brandgans.
De Otter, een van de redenen om het gebied destijds aan te kopen, wist na het uitzetten van een
eerste groep dieren in 2002 en 2003 de Rottige Meenthe nog niet te bereiken (vanuit de Wieden en
Weerribben), maar lijkt zich inmiddels wel te hebben gevestigd na het uitzetten van een tweede groep
in de periode 2004-2007 (onder andere in het gebied zelf). Sinds kort zijn gebiedsdekkend volwassen
en bijnavolwassen dieren aanwezig in - van noord naar zuid - de Lindevallei, de Rottige Meenthe, de
Weerribben, de Wieden en de Oldematen. In de winter van 2007-2008 was het totale aantal otters
toegenomen tot 35, dit ondanks aanzienlijke verliezen door het verkeer.
www.natuurpresentaties.nl
36