Licht op het Veen, inleiding - Senioren Academie

de goede waterkwaliteit komen hier tal van kenmerkende laagveenbegroeiingen en bijbehorende
soorten voor, waaronder momenteel de enige Friese locatie met trilveen. De Rottige Meenthe maakt
onderdeel uit van het zo beperkte leefgebied van de Grote vuurvlinder (Lycaena dispar). Het Natura
2000gebied vormt een belangrijke schakel tussen de Overijsselse moerassen, de laagveengebieden
van Midden-Friesland en de Friese beekdalen.
Landschap
De naam Rottige Meenthe duidt erop dat we hier in het verleden te maken hadden met
gemeenschappelijke weidegronden die weinig geschikt waren om op te boeren. In de 19de eeuw werd
dit weinig toegankelijke moerasgebied grootschalig verveend, waarna een landschap van petgaten en
legakkers overbleef, met plaatselijk grotere plassen. Ook het noordelijker gelegen Brandemeer, in de
polder Oldelamer, vertoont een dergelijk patroon. Dit terrein aan de benedenloop van de Tjonger heeft
zijn naam waarschijnlijk te danken aan een grote veenbrand die hier in het verleden heeft gewoed. De
beide deelgebieden worden gescheiden door de Helomavaart. Dit afvoerkanaal werd in jaren 1920
verbreed en verdiept om de Linde te ontlasten, die steeds meer water kreeg te verwerken door de
ontginning van hoogveengebieden aan de bovenloop. Het Staatsbosbeheer deed in de Rottige
Meenthe in de jaren 1950 zijn eerste aankopen, gericht op de bescherming van de Otter en de Grote
vuurvlinder. Tegenwoordig gaat het om een meer dan 1.000 ha groot natuurgebied, dat nog steeds
wordt uitgebreid. Binnen de Ecologische Hoofdstructuur wordt gestreefd naar een goede verbinding
met de Weerribben en een aansluiting op de laagveengebieden van Midden-Friesland.
In de periode 1996-2000 is in de Rottige Meenthe en het Brandemeer hard gewerkt aan herstel van
de kenmerkende laagveenbiotopen. Doordat het gebied hoger ligt dan de omringende polders, vindt
wegzijging van water plaats. Dit wordt gecompenseerd door boezemwater en beekwater van Tjonger
en Linde in te laten. De waterkwaliteit wordt sterk verbeterd door het ingelaten water via een
kilometers lang stelsel van sloten naar het centrum van de gebieden te leiden. Dankzij een eigen
waterhuishouding kan tevens het peil meer natuurlijk worden gemaakt: het water staat nu 's winters
circa 20 centimeter hoger dan in de zomer. Met het oog op jonge verlandingsstadia is een aantal
nieuwe petgaten gegraven. Een kleinschalig beheer van rietsnijden en maaien zorgt dat het gebied
een fraaie afwisseling van biotopen heeft, waarmee het doet denken aan een kleine variant van de
Weerribben.
De Grote karekiet is samen met de Roerdomp een van de vogelsoorten uit de referentielijst van de
Vogelrichtlijn die in het Natura 2000gebied Rottige Meenthe en Brandemeer worden gezien en
gehoord.
Natuurwaarden
De belangrijkste natuurwaarden van het gebied bevinden zich in de kern van de Rottige Meenthe, die
het verste weg ligt van het inlaatpunt van boezemwater. Hier ligt een netwerk van kleine slootjes,
waardoor over een grote oppervlakte een contactzone aanwezig is tussen basenrijk oppervlaktewater
en zuur regenwater. Dit is het milieu van het zeldzame trilveen, de associatie Scorpidio-Caricetum
diandrae (H7140). In drassige delen dicht langs de sloten domineert plaatselijke Rood schorpioenmos
(Scorpidium scorpioides) en worden kenmerkende soorten aangetroffen als Groenknolorchis (Liparis
loeselii), Ronde zegge (Carex diandra), Reuzenpuntmos (Calliergon giganteum), Groen
schorpioenmos (Scorpidium cossonii) en Echt vetmos (Aneura pinguis). Ook treden hier zeldzame
veenmossen van relatief basenrijke condities op, zoals Glanzend veenmos (Sphagnum subnitens),
Sparrig veenmos (Sphagnum teres) en Trilveenveenmos (Sphagnum contortum). Hoewel de
oppervlakte aan trilveen in de Rottige Meenthe aanzienlijk kleiner is dan in de Wieden en Weerribben,
www.natuurpresentaties.nl
35