Licht op het Veen, inleiding - Senioren Academie

De kennis is belangrijk. Veel inspanningen ten spijt lukt het natuurorganisaties nog niet in
gedegradeerde hoogveencomplexen de randzones te herstellen. Hoogveenmossen groeien namelijk
tergend langzaam en pas bij een dik hoogveenpakket is er voldoende uittredend regenwater om een
goede contactzonde met grondwater te doen ontstaan. Behoud van hoogveensoorten moet dus vooral
buiten het hoogveen gebeuren. Van Kleef pleit ook voor uitbreiding. ‘In de Oisterwijkse Vennen, de
vennen op de Cartierheide en het Groot Malpieven kwamen voorheen de soorten ook voor. Maar die
vennen zijn van de beken afgesneden’, vertelt Van Kleef. Het beekwater blijkt namelijk niet meer altijd
gunstig voor de soortenrijkdom: er zit veel sulfaat in. Het sulfaat verdringt het fosfaat in de venbodem,
een plantenvoedingsstof. En meer voedsel betekent dichtgroeien en verruiging van het ven. De
onderzoeker: ‘Dat gebeurt niet als er ijzerrijke kwel is, omdat ijzer sulfaat en fosfaat bindt. Maar door
ontwatering is op veel plekken de kwel afgenomen.’
En daarmee is – dankzij de monniken van de abdij van Achel en hun culinaire wensen – de sleutel
voor herstel van hoogveenorganismen gevonden. Herstel van aantakking op het beekwater – door
een lange aanvoerweg gezuiverd van voedingsstoffen – en herstel van de ijzerrijke kwel.
Van Kleef is al wandelend over de oever van het Greveschutven inmiddels aangekomen bij de plek
waar het water uit het beekje de Tongelreep het ven instroomt. Op het inmiddels ontdooide water
drijven lancetvormige bladeren. ‘Duizendknoopfonteinkruid. Ook niet bepaald alledaags’, constateert
Van Kleef bijna trots. Een bruine winterjuffer zweeft voorbij.
Hoogveenvlinders
In Drenthe zijn drie dagvlindersoorte naan hoogveen-vegetaties: het Veenbesblauwtje, de Veenbesparelmoervlinder
en het Veenhooibeestje.
Veenbesblauwtje Plebeius optilte en Veenbesparelmoervlinder Boloria aquilonaris zijn vlinders
van vennen met hoogveenvegetaties. Voor beide soorten is kleine veenbes de voedselplant van de
rups. Het voorkomen van Veenbesblauwtje en Veenbesparelmoervlinder in Nederland is
tegenwoordig vrijwel beperkt tot Drenthe. In Drenthe vliegen beide soorten vooral in
het Dwingelderveld en in enkele vennen in de grote boswachterijen. Het aantal vennen waar deze
hoogveenvlinders nog voorkomen, neemt in rap tempo af en de situatie voor beide soorten is kritiek.
Het Veenhooibeestje, Coenonympha tullia, is een weinig opvallende dagvlindersoort van vennen,
alsmede van de uitgestrekte hoogveengebieden in Drenthe. De belangrijkste voedselplanten van de
rups zijn Eenarig wollegras en Veenpluis. In Drenthe komt de soort voor in het Fochteloërveen en een
klein aantal vennen in de grote boswachterijen.
Alle genoemde veenvlinders staan als 'bedreigd' of 'ernstig bedreigd' op de landelijke 'Rode lijst
Dagvlinders'. Het veenhooibeestje is ook opgenomen in de Europese lijst van bedreigde dagvlinders.
Naast dagvlinders zijn er ook nachtvlinders die kenmerkend zijn voor hoogveenvegetaties. Zo komt in
Drenthe de Zonnedauwvedermot (Buckleria palidum)voor, waarvan de rups leeft op het 'vleesetende'
plantje Ronde zonnedauw.
Voor verdere informatie zie Dagvlinders in Drenthe (2003).
www.natuurpresentaties.nl
18